Praktische juridische gids oor gebruikers van social media
-
Upload
socialmediadna -
Category
Social Media
-
view
288 -
download
2
description
Transcript of Praktische juridische gids oor gebruikers van social media
Praktische juridische gids voor gebruikers van sociaalnetwerksites
Auteurs
Ellen Wauters, Eva Lievens
Onderzoeksgroep en universiteit
ICRI – KU Leuven- iMinds
ISBN
*************
EMSOC
User Empowerment in a Social Media Culture
T + 32 (0)2 629 16 14
W www.emsoc.be
Twitter #emsocnews
Powered by IWT
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
3
Abstract
Deze praktische juridische gids wil gebruikers bewust maken van hun rechten en plichten wanneer ze zich bij een sociaalnetwerksite aansluiten. Wanneer je er immers lid van wordt sluit je een overeenkomst af en kunnen je acties op het betrokken platform juridische gevolgen hebben. In deze gids geven we wat meer uitleg over de kenmerken van een dergelijke overeenkomst, je rechten en plichten en geven we ook enkele tips en trucs mee om er in de praktijk mee om te gaan.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
4
Inhoudstafel
Contents
Abstract ............................................................................................................................................................. 3
1 Inleiding .................................................................................................................................................. 5
2 Wat zijn gebruiksvoorwaarden? ................................................................................................... 6
3 Zijn gebruiksvoorwaarden geldig? ............................................................................................... 8 3.1 Hoe stem ik in met de gebruiksvoorwaarden? ............................................................................. 8 3.2 De inhoud van gebruiksvoorwaarden: rechten en plichten .................................................. 12
A. Auteursrecht.............................................................................................................................................. 12 B. Reclame ....................................................................................................................................................... 14 C. Veiligheid .................................................................................................................................................... 16 D. Het gebruik van je echte naam .......................................................................................................... 16 E. Aansprakelijkheid ................................................................................................................................... 17 F. Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht ................................................................................... 18 G. Wijzigingen ................................................................................................................................................ 19 H. Beëindiging ................................................................................................................................................ 20
4 Tips en trucs ....................................................................................................................................... 21 4.1 Lees de gebruiksvoorwaarden .......................................................................................................... 21 4.2 Denk twee keer na voordat je iets op een sociaalnetwerksite plaatst .............................. 23 4.3 Pas je privacy-instellingen aan .......................................................................................................... 23 4.4 Neem contact op met jouw lokale consumentenorganisatie ................................................ 23 4.5 Laat je stem horen ................................................................................................................................... 23
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
5
1 Inleiding
Misschien ben je je er niet van bewust, maar wanneer je lid wordt van een sociaalnetwerksite sluit je een
juridische overeenkomst met het platform in kwestie. Er zijn grote verschillen in de terminologie die
sociaalnetwerksites gebruiken om aan te geven dat er regels zijn die jouw rechten en plichten alsmede
die van de sociaalnetwerksite bepalen, zoals de 'User agreement' (gebruikersovereenkomst) van
LinkedIn, de 'Terms of Service (voorwaarden) van Twitter en Pinterest, de 'Terms of Use agreement'
(gebruiksovereenkomst) van Myspace, de 'Terms' (voorwaarden) van Facebook en de 'Terms of Use'
(gebruiksvoorwaarden) van Instagram. In deze gids gebruiken we de term 'gebruiksvoorwaarden'. Als je
je bij een sociaalnetwerksite registreert, betekent dit dat jouw acties op dat platform juridische gevolgen
kunnen hebben. Daarom mag het belang van de gebruiksvoorwaarden niet worden onderschat. In deze
praktische juridische gids leggen we een aantal kenmerken van deze gebruiksvoorwaarden uit en geven
we je een aantal tips en trucs in verband daarmee.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
6
2 Wat zijn gebruiksvoorwaarden?
Gebruiksvoorwaarden zijn gestandaardiseerde overeenkomsten die door een partij zijn opgesteld en
waarover niet is onderhandeld. Vaak worden ze de 'kleine lettertjes' genoemd. Wanneer we online of
offline producten kopen of diensten gebruiken, weten we vaak niet dat deze transacties onderworpen
zijn aan bepaalde voorwaarden en dat ze beide partijen rechten geven en plichten opleggen. Wanneer je
bijvoorbeeld een abonnement voor mobiele telefonie of digitale tv neemt of wanneer je je op jouw
favoriete tijdschrift abonneert, gelden bepaalde voorwaarden, vaak in de vorm van
gebruiksvoorwaarden. Het voordeel van dit soort overeenkomsten is dat je niet hoeft te onderhandelen
telkens wanneer je iets wil kopen of een dienst wil gebruiken. Stel je voor dat je bij elke treinrit moet
onderhandelen over de prijs van een treinticket. Je zou verplicht zijn om vroeg in het station te arriveren
wilt je niet het risico lopen dat je te laat komt. Een nadeel is echter dat je de door de andere partij
opgestelde voorwaarden moet aanvaarden. Voorwaarden waarover je vaak niets te zeggen hebt: ze zijn
te nemen of te laten.
Om onbillijke voorwaarden te vermijden, hebben overheden een zekere bescherming voorzien of
specifieke waarborgen ingevoerd. Een voorbeeld is te vinden in de telecomsector, waar je je contract
met jouw mobiele provider kunt beëindigen wanneer de gebruiksvoorwaarden worden gewijzigd. In dat
geval kan de provider je niet verplichten om een vergoeding voor de beëindiging van het contract te
betalen.1 Er zijn geen specifieke regels die de gebruiksvoorwaarden van sociaalnetwerksites reguleren.
Wel is er meer algemene wetgeving, zoals het consumentenrecht, die bedrijven verbiedt om
voorwaarden vast te stellen die een aanzienlijk onevenwicht in de rechten en verplichtingen van partijen
tot stand brengen. Gebruiksvoorwaarden zijn belangrijk omdat ze wettelijke verplichtingen creëren
tussen jou en de sociaalnetwerksites. Het aanvaarden van deze voorwaarden zonder ze te lezen, kan
gevolgen hebben. Als je bijvoorbeeld jouw initiële privacy-instellingen niet wijzigt, kan Facebook jouw
naam en profiel gebruiken voor commerciële doeleinden, zoals hier:
1 https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/users-rights.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
7
Daarnaast kunnen sociaalnetwerksites bepaalde zaken van je eisen, bijvoorbeeld met
betrekking tot jouw gedrag (zoals een verbod om te pesten, te beledigen, aan te zetten tot
geweld enz.) of de schending van het auteursrecht. Wanneer sociaalnetwerksites van mening
zijn dat jouw gedrag niet in overeenstemming is met hun voorwaarden, kunnen ze jouw
account deactiveren of in het ergste geval, als je hun belangen hebt geschaad, jou voor de
rechtbank brengen. Om die redenen is het belangrijk dat je de gebruiksvoorwaarden leest.
Uit onderzoek blijkt echter dat veel gebruikers deze vaak lange en complexe teksten niet lezen.
Gedragseconomen doen onderzoek naar de reden hiervoor. Vaak genoemde redenen zijn
gebrek aan tijd, beperkingen in ons vermogen om informatie te verwerken en het feit dat
mensen de neiging hebben om te optimistisch te zijn over het berekenen van risico's.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
8
3 Zijn gebruiksvoorwaarden geldig?
De vraag of gebruiksvoorwaarden geldig zijn, kan op twee manieren worden benaderd. In de eerste plaats moet worden vastgesteld of er sprake is van een geldige overeenkomst tussen partijen, wat betekent dat de gebruiker zijn toestemming heeft moeten geven voor het aangaan van de overeenkomst. Ten tweede moeten de gebruiksvoorwaarden billijk zijn, wat betekent dat de bepalingen over privacy, intellectueel eigendom, beëindiging, wijzigingen enz. in overeenstemming moeten zijn met de wet. We zullen beide punten hieronder bespreken.
3.1 Hoe stem ik in met de gebruiksvoorwaarden?
Wanneer je je voor een sociaalnetwerksite registreert, moet je op een formulier jouw gegevens invullen,
zoals je naam, e-mailadres, geboortedatum en geslacht.
Bijvoorbeeld:
© 2014 Facebook
© 2014 Twitter
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
9
Nadat je het formulier hebt ingevuld, kun je op een knop klikken die je toegang geeft tot de
sociaalnetwerksite. Vaak wordt echter in kleinere letters aangegeven dat je door op de knop te klikken
akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden en het privacybeleid:
© 2014 Facebook
© 2014 Twitter
Vaak heb je de mogelijkheid om de gebruiksvoorwaarden te lezen maar hoef je ze niet uitdrukkelijk te
aanvaarden door een vakje aan te vinken voordat je jouw registratie kunt voltooien en de betreffende
sociaalnetwerksite kunt beginnen te gebruiken.
Dit is niet het geval bij bijvoorbeeld iTunes, waar je verplicht bent om op "Akkoord" te klikken voordat je
iTunes kunt gebruiken. Dit betekent echter niet dat je de gebruiksvoorwaarden effectief moet lezen
voordat je de dienst kunt gebruiken:
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
10
© 2014 Apple
In theorie kan de voltooiing van jouw registratie zonder de gebruiksvoorwaarden expliciet te accepteren
of effectief te lezen aanvaardbaar worden geacht overeenkomstig de Belgische wetgeving. De
sociaalnetwerksite kan deze contractuele overeenkomst tegen jou inroepen wanneer aan twee
voorwaarden is voldaan: vóór het aangaan van de overeenkomst moet je weten dat er
gebruiksvoorwaarden zijn die van toepassing zullen zijn en moeten deze voorwaarden door jou
impliciet of expliciet zijn aanvaard. Voor Belgische rechters zijn beschikbaarheid, zichtbaarheid en
begrijpelijkheid belangrijke criteria om te beoordelen of de gebruiker een geldige toestemming kon
hebben gegeven. Op dit moment is er geen Belgische jurisprudentie over de gebruiksvoorwaarden van
sociaalnetwerksites. In een Frans vonnis van 2012 oordeelde de rechtbank van Pau dat een gebruiker
niet in staat was om op een geldige wijze in te stemmen met de jurisdictieclausule, met name omdat de
bepaling niet opviel tussen alle andere bepalingen, omdat de bepalingen niet genummerd waren en
gedrukt waren in kleine letters en omdat het gedrukte document twaalf bladzijden besloeg.
Verschillende sociaalnetwerksites hebben echter inspanningen gedaan om hun documenten
toegankelijker en begrijpelijker te maken. Sommige hebben zelfs in een paar zinnen enige vorm van
verduidelijking toegevoegd.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
11
Bijvoorbeeld:
Twitter heeft in zijn voorwaarden tips toegevoegd die een korte maar te eenvoudige uitleg van
sommige clausules geven:
© 2014 Twitter
Pinterest daarentegen geeft een korte toelichting naast al zijn voorwaarden, maar bestrijkt soms
niet de gehele inhoud en is ook te eenvoudig. Dit geeft je echter wel een idee van de inhoud van
de voorwaarden. Wie meer wil weten, kan dan de volledige tekst te lezen.
© 2014 Pinterest
© 2014 Pinterest
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
12
3.2 De inhoud van gebruiksvoorwaarden: rechten en plichten
Het privacybeleid is onderwerp van veel discussie. De gebruiksvoorwaarden en community-richtlijnen
worden meestal minder besproken, ondanks het feit dat ze verschillende verplichtingen bevatten. We
sommen hieronder de clausules op die je in de meeste voorwaarden terugvindt. Het aangaan van een
juridische overeenkomst met een sociaalnetwerksite schept rechten en plichten voor beide partijen.
Hoewel de gebruiksvoorwaarden de indruk kunnen geven dat alleen gebruikers verplichtingen dienen
na te komen, moeten providers van sociaalnetwerksites de wet naleven en gebruikers relevante
informatie verstrekken. Bovendien mogen ze geen onevenwichtige clausules opnemen. In bepaalde
gevallen beschouwen Europese rechters de clausules zoals ze in de gebruiksvoorwaarden van
sociaalnetwerksites zijn opgenomen als ongeldig omdat ze niet in overeenstemming zijn met de
voorwaarden waaraan ze moeten voldoen.
A. Auteursrecht
De meeste sociaalnetwerksites nemen in hun gebruiksvoorwaarden een auteursrechtclausule op die van
toepassing is op de content (foto's, filmclips, ...) die je op de site plaatst. Ze beginnen met te stellen dat je
de rechten op je eigen content behoudt:
Facebook :
"Je bent zelf eigenaar van alle inhoud en informatie die je plaatst op Facebook en in je privacy- en app-
instellingen kun je bepalen hoe dit wordt gedeeld."
Twitter :
"Je behoudt de rechten op alle Content die je op of via de Diensten indient, plaatst of weergeeft."
Onmiddellijk daarna wordt echter gesteld dat je Twitter toestemming geeft om jouw content onder
bepaalde voorwaarden te gebruiken. 2
Twitter:
© 2014 Twitter
2 Voor de gemiddelde gebruiker is dit vaak te complex om te begrijpen, maar er zijn pogingen om dit te vertalen naar een meer begrijpelijke taal. Bijvoorbeeld http://slacktory.com/2011/08/entire-facebook-terms-of-service-in-bro-speak.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
13
Facebook:
© 2014 Facebook
Als je je privacy-instellingen niet hebt aangepast, kunnen sociaalnetwerksites jouw content gebruiken en
zelfs verkopen aan commerciële derden. De sociaalnetwerksite zal jouw content niet langer gebruiken
wanneer je je account verwijdert. Heb je echter jouw content gedeeld met anderen en hebben zij die
content niet verwijderd, dan kan de sociaalnetwerksite jouw content nog steeds gebruiken.
Deze copyrightclausule lijkt echter te ruim en zou in sommige landen waarschijnlijk als ongeldig worden
beschouwd. In Duitsland bijvoorbeeld heeft een rechter geoordeeld dat de bepaling van Facebook in
strijd is met de belangrijkste doelstelling van de overdracht van auteursrechten in het Duitse recht en
dat de bepaling bijgevolg ongeldig is.
Naast clausules die betrekking hebben op jouw eigen content bevatten sociaalnetwerksites meestal
bepalingen over het delen van auteursrechtelijk beschermde content van derden.
Facebook:
© 2014 Facebook
Twitter:
© 2014 Twitter
Het delen en downloaden van auteursrechtelijk beschermde content is een heikel onderwerp sinds het
begin van de jaren 2000. Hoewel het heel eenvoudig is om muziek, films en andere content online te
delen, betekent dat niet noodzakelijk dat het is toegestaan. Het auteursrecht is vaak complexe wetgeving
met specifieke regels voor de verspreiding van beschermde content. Maar waar het uiteindelijk op neer
komt, is dat je auteursrechtelijk beschermde content niet mag delen en dat je mogelijk de wet overtreedt
als je dat toch doet.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
14
B. Reclame
Facebook en Google+ hebben beide clausules die hen toestaan om je naam en profielfoto te gebruiken in
advertenties van derden als je jouw privacy-instellingen niet wijzigt.
Facebook:
© 2014 Facebook
Dit zou er als volgt uitzien:
Bron: http://www.mark2marketing.com/digital-marketing-blog/facebook-sponsored-stories.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
15
Bron: http://socialnewsdaily.com/9673/facebook-sponsored-stories-driving-some-users-away.
Google+:
© 2014 Google
Dit zou er als volgt uitzien:
Bron: http://myandroidchief.com/shared-endorsements-or-how-you-can-be-a-star-in-googles-ads-thanks-to-your-google-activity.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
16
Bron: http://mydigitalmarketingblog.wordpress.com.
Beide sociaalnetwerksites bieden je de mogelijkheid om je voor dit soort reclame af te melden, maar je
moet jouw privacy-instellingen wijzigen om dat te doen.
C. Veiligheid
In de gebruiksvoorwaarden van Facebook staat: "Je gebruikt Facebook niet voor onwettige, misleidende,
kwaadaardige of discriminerende activiteiten". Facebook stelt ook uitdrukkelijk: "Je zult geen gebruikers
pesten, intimideren of lastig vallen." Als je je met dergelijk gedrag inlaat, heeft Facebook mogelijk het
recht om jouw account te deactiveren. Bovendien staan er in verschillende landen strafrechtelijke
sancties op pesten.
D. Het gebruik van je echte naam
Sociaalnetwerksites zoals Facebook en Google+ willen dat je je echte naam gebruikt. Er is geen wet die
hen dat verbiedt. Met Google+ heb je nog altijd de mogelijkheid om een bijnaam of een pseudoniem te
registreren. Facebook is echter minder flexibel. Als Facebook van mening is dat je niet jouw echte naam
hebt gebruikt, zal het jouw account deactiveren. Ondanks dit beleid zijn er nog heel wat nepaccounts op
Facebook.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
17
E. Aansprakelijkheid
Gebruiksvoorwaarden bevatten gewoonlijk bepalingen die de aansprakelijkheid van een partij
(vaak de leverancier/aanbieder) beperken. Wanneer de leverancier of aanbieder een bedrijf
uit de VS is, kun je dergelijke bepalingen gemakkelijk herkennen aan hun vorm:
© 2014 Facebook
© 2014 Twitter
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
18
Het gebruik van hoofdletters in een online-omgeving wordt vaak beschouwd als het equivalent van
schreeuwen op papier en kan als aanstootgevend worden beschouwd. Waarom worden bepaalde
contractvoorwaarden dan in hoofdletters geschreven? Een verklaring kan worden gevonden in het feit
dat bepaalde contractvoorwaarden pas effectief zijn als ze in het oog springen. Een bepaling springt in
het oog als ze zodanig geschreven, weergegeven of gepresenteerd is dat men er normaal niet naast kan
kijken. Kortom, dergelijke bepalingen moeten opvallen. Om die reden gebruiken Amerikaanse bedrijven
hoofdletters voor bepalingen die hun aansprakelijkheid beperken.
Het beperken of uitsluiten van de aansprakelijkheid van contracterende partijen wordt algemeen
aanvaard, al zijn er enkele beperkingen. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om de aansprakelijkheid
voor overlijden of persoonlijk letsel dat kan worden toegeschreven aan de leverancier of de verkoper uit
te sluiten.
Wat aansprakelijkheidskwesties betreft, bevatten gebruiksvoorwaarden meestal een bepaling waarin
gesteld wordt dat indien de sociaalnetwerksite wordt geconfronteerd met een vordering die voortvloeit
uit jouw gedrag, je de sociaalnetwerksite moet vrijwaren voor alle aan die vordering gerelateerde kosten
(bv. advocaatkosten). Anderzijds wijzen sociaalnetwerksites meestal alle verantwoordelijkheid voor hun
daden of die van derden af. Mochten ze aansprakelijk worden gehouden voor hun daden, is bepaald dat
deze aansprakelijkheid beperkt is tot een klein bedrag, meestal ongeveer 75 euro.
Gezien dit onevenwicht tussen de aansprakelijkheid van de gebruikers en die van de sociaalnetwerksites
is het mogelijk dat een rechter dit soort clausules ongeldig verklaart.
F. Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht
In de gebruiksvoorwaarden van een sociaalnetwerksite is gewoonlijk bepaald dat je je in geval van een
conflict met de sociaalnetwerksite moet wenden tot een rechter in een vreemd land.
© 2014 Facebook
© 2014 Twitter
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
19
Dit kan zeer duur en tijdrovend zijn, omdat je de sociaalnetwerksite zou moeten aanklagen in een
vreemd land waarvan je de wet niet kent.
Er bestaat echter Europese wetgeving die consumenten in dit soort zaken beschermt door ervoor te
zorgen dat een consument een bedrijf in zijn of haar eigen land kan aanklagen.
G. Wijzigingen
In veel gebruiksvoorwaarden is bepaald dat de voorwaarden eenzijdig kunnen worden gewijzigd.
Sommige sociaalnetwerksites brengen je hiervan op de hoogte, andere niet. In veel gevallen moet je zelf
op zoek gaan naar de informatie. Zo zal Facebook je op de hoogte brengen via zijn Facebook Governance-
pagina:
© 2014 Facebook
Facebook biedt je ook de mogelijkheid om te reageren op de wijzigingen. Maar om de kennisgevingen te
ontvangen, moet je de Facebook Governance-pagina 'liken'. Als meer dan 7.000 gebruikers een
inhoudelijke reactie (er wordt niet uitgelegd wat dat precies betekent) op een voorgestelde wijziging
plaatsen, geeft Facebook zijn gebruikers de kans om deel te nemen aan een stemming waarin
alternatieven worden gegeven. De sociaalnetwerksites zijn gebonden aan het resultaat van de stemming
indien meer dan dertig procent van alle actieve geregistreerde gebruikers hun stem uitbrengen. In de
praktijk zou dat 30% van (momenteel) 1.190.000.000 gebruikers, of 300.000.000 miljoen stemmen zijn.
Wetende dat de Facebook Governance-pagina slechts 2,9 miljoen 'likes' heeft, kan men zich afvragen of
de vereiste dertig procent van de stemmen ooit zal worden bereikt.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
20
Twitter stelt dat het zijn voorwaarden van tijd tot tijd kan wijzigen en dat het je alleen hiervan op de
hoogte zal brengen als het vindt dat het om een heel belangrijke wijziging gaat.
Beide sociaalnetwerksites stellen ook dat het verdere gebruik van hun diensten betekent dat je de
gewijzigde bepalingen aanvaardt.
H. Beëindiging
Gebruiksvoorwaarden omvatten ook een bepaling over het beëindigen van de overeenkomst. Als
gebruiker heb je vaak het recht om je account op elk gewenst moment te verwijderen of te deactiveren.
Hetzelfde geldt voor de sociaalnetwerksites. Facebook kan jouw account deactiveren wanneer je de
letter of de geest van de overeenkomst schendt of als jouw daden een risico zouden veroorzaken of
mogelijke juridische consequenties zouden hebben voor Facebook. Facebook zal je in kennis stellen van
deze deactivering. Twitter volgt min of meer dezelfde redenering, eraan toevoegend dat het de
verstrekking van de dienst aan jou kan stopzetten als die "niet langer commercieel haalbaar" is. In
tegenstelling tot Facebook zal Twitter redelijke inspanningen verrichten om jou in kennis te stellen.
De beëindigingsbepalingen lijken zeer ruim te zijn, waardoor het soms erg moeilijk is voor jou om te
weten wat de risico's zijn. Facebook noemt een aantal redenen op basis waarvan het jouw account kan
deactiveren: "niet je echte naam gebruiken, aanstootgevende content plaatsen, de site 'scrapen', tot te
veel groepen toetreden, te veel berichten verzenden, te veel mensen 'porren', of hetzelfde bericht te vaak
verzenden." Het is al gebeurd dat de account van personen die hun echte naam gebruikten werd
gedeactiveerd, zonder waarschuwing en zonder dat ze de kans kregen om zich te verdedigen, gewoon
omdat Facebook vermoedde dat ze niet hun echte naam gebruikten. Daarnaast kunnen we ons afvragen
hoe redenen zoals 'te veel berichten verzenden' worden geïnterpreteerd, aangezien dit zeer subjectief is.
Wat voor jou een groot aantal berichten kan lijken, kan door iemand anders als absoluut normaal
worden beschouwd.
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
21
4 Tips en trucs
4.1 Lees de gebruiksvoorwaarden
Hoewel gebruiksvoorwaarden vaak zijn opgesteld in een complexe juridische taal, is het toch heel
belangrijk om ze te lezen. Het gebruik van sociaalnetwerksites wekt de indruk dat je geen directe relatie
met het platform zelf hebt, maar door je te registreren en op 'Registreren' of 'Ik ga akkoord' te klikken,
ga je een juridische overeenkomst aan. En hoewel sommige bepalingen mogelijk niet afdwingbaar zijn,
zoals clausules inzake aansprakelijkheid, geschillen en bevoegde rechtbanken, hebben
sociaalnetwerksites het recht om op hun platforms bepaalde gedragsregels op te leggen (bijvoorbeeld
een verbod om anderen te pesten of te beledigen) en om accounts te sluiten of te deactiveren in geval
van een schending van de gebruiksvoorwaarden, het privacybeleid of de community-richtlijnen.
Waar vind je de gebruiksvoorwaarden? De gebruiksvoorwaarden worden vaak onderaan op een
webpagina geplaatst.
© 2014 Facebook
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
22
© 2014 Twitter
Google+
© 2014 Google
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
23
4.2 Denk twee keer na voordat je iets op een sociaalnetwerksite plaatst
Het plaatsen van een video, foto of opmerking is slechts een muisklik verwijderd, maar als de content er
eenmaal staat, blijft ze er vaak staan. Bijvoorbeeld de ruime copyrightclausule geeft sociaalnetwerksites
het recht om jouw content op veel manieren te gebruiken. En bovendien is het zo dat als je content met
jouw vrienden hebt gedeeld, die content daar eeuwig kan blijven staan.
Het plaatsen van content die als gewelddadig, intimiderend, lasterlijk of pornografisch kan worden
beschouwd, kan ook tot deactivering van jouw account leiden. In sommige gevallen kan dit soort content
zelfs tot strafrechtelijke vervolging leiden, omdat je er mogelijk een wet mee overtreedt.
4.3 Pas je privacy-instellingen aan
In verband met sociaalnetwerksites wordt vaak gezegd: "Als je niet betaalt, ben je het product". Het is
geen geheim dat bedrijven als Facebook, Twitter en Google geld verdienen met de gegevens die ze van
hun gebruikers verzamelen. Je kan de controle over jouw gegevens deels terugkrijgen door je privacy-
instellingen aan te passen. Privacy-instellingen geven je enige controle over wat er met jouw gegevens
gebeurt en kunnen bijvoorbeeld voorkomen dat sociaalnetwerksites jouw naam en profielfoto gebruiken
in hun reclame.
4.4 Neem contact op met jouw lokale consumentenorganisatie
Indien je als gebruiker vindt dat de provider van een sociaalnetwerksite jou niet eerlijk behandelt, stap
je waarschijnlijk niet meteen naar de rechter vanwege het risico, tijdsgebrek en de kosten die aan
dergelijke procedures verbonden zijn. Consumentenorganisaties kunnen echter wel invloed hebben op
bedrijven. Bijvoorbeeld de Belgische consumentenorganisatie Test Aankoop klaagde Apple aan omdat
het bedrijf slechts één jaar garantie gaf. Test Aankoop beweerde dat dit in strijd was met Europees recht,
dat voor consumentenelektronica een garantietermijn van twee jaar voorschrijft. Als gevolg van de
rechtszaak wijzigde Apple zijn beleid en geeft het nu twee jaar garantie op zijn producten.
Dus als je je benadeeld voelt, neem dan contact op met je plaatselijke consumentenorganisatie. Zij kan je
misschien helpen en het juiste advies geven. Als veel mensen klagen, zou dat een stimulans zijn om een
juridische procedure te starten.
4.5 Laat je stem horen
Hoewel het misschien zinloos lijkt om tegen zeer grote bedrijven op te komen voor jouw rechten, kan
het wel degelijk een verschil maken. Na massale protesten van gebruikers gaf Facebook Beacon op, een
functie waarmee gebruikers op de sociaalnetwerksite konden worden gevolgd. In 2013 startten drie
vrouwelijke activisten een campagne om Facebook te dwingen zijn reclamebeleid te wijzigen. Ze namen
contact op met adverteerders en stuurden hen schermafbeeldingen van hun advertenties op Facebook
©EMSOC – IWT - Brussels Leuven Ghent - 2011 – Authors:
24
die werden weergegeven naast foto's van verkrachtingen en huiselijk geweld. Daarnaast riepen ze het
grotere publiek op om hen te helpen, wat effect bleek te hebben. Binnen een week stuurden mensen
60.000 tweets en 5.000 e-mails naar adverteerders. Het gevolg was dat bedrijven als autofabrikant
Nissan en hypotheekbank Nationwide hun advertenties terugtrokken van Facebook. Facebook
reageerde door een bericht te plaatsen waarin het erkende dat zijn systemen om haatdragende taal te
identificeren en te verwijderen "niet zo effectief hebben gewerkt als we zouden willen, met name in
gevallen van haat jegens het andere geslacht". Dus als je niet akkoord gaat, laat het dan weten. Er zijn ook
tools die je kunnen helpen beoordelen of een bepaalde sociaalnetwerksite al dan niet
gebruiksvriendelijk is. Bijvoorbeeld http://tosdr.org/ beoordeelt sociaalnetwerksites en heeft ook
browserextensies ontwikkeld om je te informeren over de voorwaarden en het privacybeleid van een
website: http://tosdr.org/downloads.html.