EVOLUEREN NAAR EEN HRM-

GEÏNTEGREERD WELZIJNSBELEID

Seminarie HRM & Welzijn voor de

publieke sector

HOE KPI’S GENEREREN AAN DE HAND

VAN EEN PRAKTISCH WELZIJNSPLAN?

2

(R)EVOLUTIE

WELZIJN

• Stand van zaken

• Welzijnswet – 4 augustus 1996

• Evolutie wetgeving: zuiver repressief – proactief

• Aantal arbeidsongevallen

• http://www.faofat.fgov.be/site_nl/stats_etudes/rapport_stat/rapport_stat.html

• Dynamisch risicobeheersingssysteem – een aantal statements

• Publieke sector: plannenmaatschappij

• Beleidsplannen allerhande, maar deze belanden veelal in de kast

• Filosofie Welzijnswet: GPP = hét beleidsinstrument WG

• Niet dikwijls door beleidsmakers zien opstellen, gebruiken of lezen

3

(R)EVOLUTIE

• Zichzelf herhalende cyclus

• Om te overleven als organisatie moet je jezelf een kritische spiegel voorhouden

• RISICOINSCHATTING

• Nefaste risico’s aanpakken

4

(R)EVOLUTIE (2)

• Zeebeving Sendai 2011

• Gevolg: tsunami

• Kernramp Fukushima

• Risicoinschatting

• Bescherming tegen aardbeving

• Bescherming tegen overstroming

• Geen bescherming tegen tsunami

• TEPCO

• Ophouden met bestaan (staatseigendom)

5

(R)EVOLUTIE (3)

• DIJKVERSTERKING

• Oostende

• 1.000-jarige storm

• Nederland

• 10.000-jarige storm

6

(R)EVOLUTIE (4)

• RISICOINSCHATTING

• Risicoanalyse RA

• Persoonsgebonden inschatting

• Subjectief

• Risico-inventarisatie & - evaluatie RIE

• Objectiveren

• Door kwantificeren van risico’s

• Riskmanagement RM

• Uw risico’s gebruiken als beleidsinstrument

7

(R)EVOLUTIE (5)

• EVOLUTIE NAAR RISICOMANAGEMENT

• ESENER – STUDIE OSHA

• http://osha.europa.eu/nl/esener-enterprise-survey/

• Conclusies

• 85% van de managers stelt dat een werkend welzijnsbeleid een grote positieve impact

heeft op de organisatie

• In organisaties met minder dan 150 WN’s is er weinig tot geen welzijnsbeleid aanwezig • Vandaar de nood aan ondersteuning door externe expertise

• Aanwezigheid van een intern preventieadviseur maakt een groot verschil

• Ook de participatie van werknemers blijkt een succesfactor te zijn

• Bij een sterke betrokkenheid van het hoger management (leiderschap) is er 10x meer

kans op een goed Welzijnsbeleid

8

(R)EVOLUTIE (6)

• ESENER (2) • Bijkomende rikkels voor aanpak Welzijnsbeleid

Argumenten voor aanpak Welzijnsbeleid

Grootste barrières bij aanpak Welzijnsbeleid

9

10

TOEKOMSTIGE

UITDAGINGEN

UITDAGINGEN

• FINANCIEEL MOEILIJKE TIJDEN

• Economische crisis 2008 & 2011 laat zijn sporen na

• Gemeentekrediet/Dexia

• Billijke vergoeding DNB (daling bij Imewo van 6% in 2011 tov 2010)

• Hogere uitgaven

• Hogere loonuitgaven (gros vh budget LRB)

• Pensioenen: • Herziening van financiering pensioenen vastbenoemden

• 2e pensioenpijler voor contractuelen

11

UITDAGINGEN (2)

• VERDOKEN DIRECTE KOSTEN

• Personeelskost (opgenomen in begroting)

• Kost werknemer

• Gemiddeld 200€/dag

• Politie 250€/dag (cfr. Federale Politie)

• Afwezigheid door arbeidsongevallen

• Gemiddelde ernstgraad voor LRB = 0,55

• Op organisatie van 100 WN’s = 89 verloren dagen

• 89 x 200€ = 17.800€/jaar

• Ziekteverzuim

• Gemiddeld 5,85% België

• Op 100 WN’s: 5,85 x 220 dagen x 200€ = 257.400€/jaar

• Daling met 0,5% betekent een winst van 22.000€

12

UITDAGINGEN (3)

• VERDOKEN DIRECTE KOSTEN

• Personeelskost (opgenomen in begroting)

• Kost werknemer

• Gemiddeld 200€/dag

• Politie 250€/dag

• Afwezigheid door ongeval

• Vb. 50 dagen/jaar

• 50 x 200€ = 10.000€/jaar

• Ziekteverzuim

• Gemiddeld 5,85% België

• Op 100 WN’s: 5,85 x 220 dagen x 200€ = 257.400€/jaar

• Daling met 0,5% betekent een winst van 22.000€

13

= 4 x

DIRECTE

KOSTEN

VERZEKERD

- medische kosten

- apothekerskosten

- hospitalisatie

- lonen / wedden (begrensd en 90%)

- rentes bij BO/dodelijk ongeval

- ...

NIET VERZEKERD

- EHBO

- stilstand machines

- productieverlies, storingen

(SO, collega’s die het werk

stoppen of trager werken om

het voorval te bespreken)

- vervangen van personen

- beschadiging goederen

- doorbetalen sociale lasten

- AO-onderzoek

- preventiemaatregelen

- administratie, aangifte

- boetes (o.a. door niet tijdig

leveren)

- imagoverlies

INDIRECTE

KOSTEN

DIRECTE

KOSTEN

Preventie betaalt zichzelf!

UITDAGINGEN (4)

• VERGRIJZING

• Vergrijzing van de bevolking

• Hogere kosten • Pensioenen

• OCMW-bijdragen

• Vergrijzing van de arbeidsmarkt

• Verhogen werkzaamheidsgraad • Verhoging volwaardige job voor mensen op actieve leeftijd

• Maar demografisch is er een toekomstige inkrimping arbeidsmarkt

• FOD Sociale Zekerheid: • “Met bijna 30% werkende 50-plussers zijn het openbaar bestuur en het onderwijs de meest ‘vergrijsde’

sectoren. Zij zullen geconfronteerd worden met een nakende golf van natuurlijk verloop. “

• Komende decennia instroom < uitstroom

14

UITDAGINGEN (5)

BRON: http://www.leeftijdenwerk.be/html/tabellen/demografie_en_arbeidsmarkt/feiten_cijfers_demografie_arbeidsmarkt_tabel03.html

15

UITDAGINGEN (6)

16

UITDAGINGEN (7)

• WERKBAARHEIDSGRAAD

• Sociaal Economische Raad Vlaanderen

• Werkbaarheidsmonitor http://www.werkbaarwerk.be/stichting/publicatie/sectorprofiel-werkbaar-werk-openbaar-bestuur-1

• Conclusies

• Lichte stijging van werkbaarheidsgraad tussen 2004 & 2010

17

UITDAGINGEN (8)

• WERKBAARHEIDSGRAAD

• Conclusies (2)

• Werkbaarheidsrisico’s

18

UITDAGINGEN (9)

• WERKBAARHEIDSGRAAD

• Conclusies (3)

• Benchmark Vlaanderen algemeen

19

UITDAGINGEN (10)

• WAR FOR TALENT

• GET

• Studie VOKA, TRENDS & KNACK • 4/5 werkzoekenden denken dat ondernemingen talent probeert te binden door retentiebeleid (eigenlijk

dus KEEP ipv GET)

• 72% werkzoekenden vindt dat te weinig ondernemingen strategisch omgaan met HR-beleid

• KEEP

• Jobhoppen

• Studie Jobat leerde dat binnen de publieke sector 35% van plan is een andere job te

zoeken

20

UITDAGINGEN (11)

• WAR FOR TALENT

• De huidige/toekomstige werknemer kiest zijn werkgever en niet meer andersom

21

UITDAGINGEN (12)

• NIEUWE LEGISLATUUR

• 2013-2018

• OPMAAK MEERJARENPLAN

• SAMENWERKINGEN GEMEENTE-OCMW

• ECG-enquête:

• Eerder beperkt op dit moment: ca 25%

• Wel reeds een meerderheid waar OCMW-voorzitter toegevoegd schepen is: ca 73%

• Grootste samenwerking qua Welzijn op het Werk (interne preventieadviseur): 36%

• Bron: http://www.gemeentesecretaris.be/nieuwsdetail.aspx?id=38

• Gemeenschappelijke boekhouding

• RPR

22

UITDAGINGEN (13)

• BELEIDS- & BEHEERSCYCLUS

• COPERNICUS-hervorming

• No way back sinds 2000

• Verbeteren kwaliteit dienstverlening

• TIMING

• BBC in werking vanaf financieel boekjaar 2014

• 1/1/2011: 45 BESTUREN (gemeenten, OCMW’s, provincies)

• 1/1/2012: 42 BESTUREN

• 1/1/2013: 171 BESTUREN

• ANNO EIND 2012

• OMGEVINGSSCANS

• CAF-ANALYSES (Common Assessment Framework) • EFQM-MODEL (European Foundation for Quality Management)

23

24

TWEESPRONG

WELZIJNSVISIES

• VISIE 1 - REACTIEF

• GEEN ECHT WELZIJNSBELEID AANWEZIG

• KENMERKEN

• Bewust of onbewust

• Welzijn wordt gelijkgesteld met veiligheid

• Andere disciplines (gezondheid, ergonomie, hygiëne, psychosociale aspecten) worden

stiefmoederlijk behandeld

• Vakjesmentaliteit (volledige verantwoordelijkheid ligt bij intern preventieadviseur)

• HL (Hiërarchische Lijn) eerder afwachtend ipv voortrekker

• Intern preventieadviseur dikwijls een bijkomende taak (niet voorzien op organigram)

• Zonder meer volgens de letter van de wet

• TOEKOMST

• Weinig toekomstperspectief, zeker met de uitdagingen die voor ons liggen

• Zal een “last” blijven (ook financieel)

25

WELZIJNSVISIES (2)

• VISIE 2 – PROACTIEF

• WELZIJNSBELEID = EEN VAN DE KERNWAARDEN VAN UW ORGANISATIE

• KENMERKEN

• Welzijn vormt een rode draad (vb. agendapunt op het MAT)

• Alle disciplines worden evenwaardig behandeld

• Dienstoverschrijdend – HL (inclusief CBS) kent en vervult zijn taken &

verantwoordelijkheden

• HL (Hiërarchische Lijn) fungeert als voorbeeldfunctie

• Iedereen wordt betrokken bij het beslissingsproces (overlegmodel)

• Intern preventieadviseur is volop gekend, gesteund & bevraagd

• Intern preventieadviseur is gedefinieerd in personeelsplan & krijgt de nodige tijd

• Volgens de filosofie van de wet

• TOEKOMST

• Welzijn als hoeksteen van het beleid zal de uitdagingen tot een goed einde brengen

• Welzijn is een investering

26

WELZIJNSVISIES (3)

• DE KEUZE IS AAN U…

27

WELZIJNSVISIES (4)

• OF TOCH NIET…

• GEDWONGEN (R)EVOLUTIE NAAR HRM-GEÏNTEGREERD WELZIJNSPLAN

• WETTELIJKE VERPLICHTINGEN = STRIKTE MINIMUM

• Moeten zonder meer uitgevoerd worden

• Moet niet meer door management (mandatarissen & ambtenaren) opgevolgd worden

• In concreet actieplan (zeg maar “oud” globaal preventieplan)

• Alle disciplines worden evenwaardig behandeld

• WELZIJNSPLAN

• Overstijgt globaal preventieplan (GPP is er onderdeel van)

• Legt een beperkt aantal SMART-doelstellingen op: • Specifiek

• Meetbaar

• Aanvaardbaar

• Realistisch

• Tijdsgebonden

28

29

INZETBAARHEID

INZETBAARHEID

• HRM-GEÏNTEGREERDE AANPAK SECUREX

• HEALTH & SAFETY

• Klassieke werking Externe Dienst Preventie & Bescherming overstijgen

• Continu verbeterproces, maar basisgedachte blijft

• WERKNEMERS INZETBAAR HOUDEN

• WIN-WIN

• Als WN zich goed in zijn vel voelt, zal hij beter functioneren & eerder geneigd zijn te blijven

• Organisatie is gebaat bij volledige bezetting

• Collega’s zijn hier ook bij gebaat

• Uw externe klanten dus ook

30

INZETBAARHEID (2)

31

INZETBAARHEID (3)

32

• PROCESSCHEMA INZETBAARHEID

33

DOELSTELLINGEN

DOELSTELLINGEN

• METEN = WETEN

• VOORZICHTIG MET CIJFERS!

• 1 = ?

34

DOELSTELLINGEN

0 = 0

35

DOELSTELLINGEN

1 x 0 = 7 x 0

36

DOELSTELLINGEN

1 x (1-1) = 7 x (1-1)

37

DOELSTELLINGEN

1 x (1-1) = 7 x (1-1)

38

DOELSTELLINGEN

1 = 7

39

DOELSTELLINGEN (2)

• KEY PERFORMANCE INDICATOREN

• KENMERKEN

• Meten van doelstellingen binnen een referentiekader

• Kijkt naar het verleden

• Eigenlijk dus geen toekomstvoorspeller

• Dilemma: • Niet te veel KPI’s bepalen (overzicht, werklast)

• Niet te weinig KPI’s bepalen (neveneffect: verwaarlozing niet-gedefinieerde aspecten)

• VOORBEELDEN

• Aantal arbeidsongevallen per periode

• Gemiddelde leeftijd van personeelsleden die op pensioen gaan

• Aantal langdurig afwezigen door overbelasting locomotorisch stelsel/totaal aantal

personeelsleden

• Ziekteverzuim (%)

40

DOELSTELLINGEN (3)

• KEY RISK INDICATOREN

• KENMERKEN

• Ontstaan in financiële wereld (na bankencrisis 2008)

• Houdt rekening met het risico van de SMART-doelstelling

• Kijk op de toekomst, dus sterker als instrument voor risicomanagement

• Rekening houden met de haalbaarheid (ROI), reeds bij het bepalen van de KRI

• VOORBEELDEN

• Het aantal werknemers met kritische vaardigheden dan binnen bepaald aantal jaar met

pensioen gaat.

• De verhouding van oudere werknemers tov totaal aantal werknemers.

• Tendens in klachten van “klanten” (burgers): geeft een beeld over de kwaliteit van de

dienstverlening

• Tendens in medewerkersmotivatie: wantrouwen & frustraties omdraaien kost veel tijd &

moeite

• Verloop van positief geëvalueerde personeelsleden

41

DOELSTELLINGEN (4)

• SAFETY PERFORMANCE INDICATOREN

• KENMERKEN

• Eigenlijk een KPI, maar toegespitst op health & safety

• Ontstaan in procesveiligheid, maar perfect toepasbaar voor andere disciplines

• VOORBEELDEN

• Communicatie: frequentie van veiligheidsvergaderingen. Frequentie van TBM

• Feedback: aantal werknemers die geëvalueerd worden op veiligheid. Aantal beantwoorde

of gevolgde verbeteringsvoorstellen tov van totaal aantal (%)

• Probleemidentificatie: aantal werkplaatsobservaties per periode. Aantal uitgevoerde

arbeidsongevalanalyses tov totaal aantal arbeidsongevallen (%)

• Veiligheidspromotie: aantal veiligheidsvergaderingen bijgewoond door hoger management.

Aantal opleiding aangaande veiligheid

• Verantwoordelijkheid: % van uitgevoerde preventiemaatregelen binnen voorziene tijd

• Veiligheidsbewustzijn: % aanwezigheden op veiligheidsvergaderingen

42

DOELSTELLINGEN (5)

• POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN

• KENMERKEN

• Maatstaf voor de acties die een organisatie nam om doelstellingen te bereiken

• Meet dus de acties (werkplaatsobservaties, opleidingen) • ARE WE DOING THINGS RIGHT?

• Niet de effecten (aantal arbeidsongevallen) • ARE WE DOING THE RIGHT THINGS?

• VOORBEELDEN

• Risicomanagement: % gerapporteerde incidentonderzoeken. % uitgevoerde

werkplaatsobservaties

• Uitvoering: % uitgevoerde preventiemaatregelen. % uitgevoerde verbetervoorstellen

• Participatie: % uitgevoerde vergaderingen met veiligheid op agenda. % aanwezigheden op

dergelijke vergaderingen. Aanbreng nieuwe agendapunten aangaande veiligheid

43

DOELSTELLINGEN (6)

• WHAT’S IN A NAME

• WELKE INDICATOR

• EIGENLIJK OM HET EVEN HOE JE HEM NOEMT

• ALS UW INDICATOR MAAR SMART IS VOOR UW ORGANISATIE

• ONMOGELIJK VOLLEDIG ONAFHANKELIJK TE ZIEN VAN MENSELIJKE

BEÏNVLOEDING

• DUS TE BEPALEN OP BASIS VAN UW RISICOMANAGEMENT (WELZIJN)

• TE BEPALEN DOOR DE JUISTE MENSEN BINNEN UW ORGANISATIE (PARTICIPATIE

ALLE BETROKKENEN)

• NIET OVERDRIJVEN IN AANTAL

• WAAR?

• ZEKER TE DEFINIËREN OP HET HOOGSTE NIVEAU (MANAGEMENT)

• OOK NIET VERWAARLOZEN OP ALLE LAGERE ECHELONS • HL – maatregelen

• WN – effecten

44

DOELSTELLINGEN (7)

• VISUALISEREN

• VOOR ELKE NIVEAU

• HULPMIDDELEN (TOOL, DASHBOARD)

45

46

CONCLUSIE

CONCLUSIE

• TOEKOMST

• VAKJESMENTALITEIT ZAL NEFAST ZIJN

• DOMEINOVERSCHRIJDEND WERKEN = VEREISTE

• HRM & WELZIJN VORMEN EEN GEHEEL

• UW WERKNEMERS (HUIDIGE & AANSTAANDE) = “INTERNE KLANT”

• ZAL AANPASSINGEN VRAGEN => CULTUURWIJZIGING

• BEPALENDE FACTOREN

• LEIDERSCHAP

• BETROKKENHEID WN

• GEDRAG BETROKKENEN

http://www.healthy-workplaces.eu/nl/hw2012

47

48

TENDENSEN (1)

Positieve Bekrachtiging

(De “Ik Wil”-Kromme)

Negatieve

Bekrachtiging -

(de “Ik Moet”-

Kromme)

Tijd

Gew

en

st

ge

dra

g

Compliance Performance

• GEDRAG – BEHAVIOUR BASED SAFETY

TENDENSEN (2)

• NUDGES

• TIJD VAN KLEINE VERANDERINGEN

• SAMEN WERKEN AAN VERBETERING VIA KLEINE STAPJES

49

TENDENSEN (3)

• CULTUUR – BETROKKENHEID/IMPACT

50

TENDENSEN (4)

• RISICOHOMEOSTASE

• RISICOGEDRAG VOOR & NA INVOEREN VAN EXTRA MAATREGELEN

• RISICOHOMEOSTASE = EFFECT WAARBIJ WE DE NEIGING HEBBEN ONS

GEDRAG AAN TE PASSEN ALS REACTIE OP WAARGENOMEN

RISICOVERANDERINGEN

• STREVEN NAAR OPTIMAAL RISICONIVEAU

• BEÏNVLOEDINGSFACTOREN:

• Zelf invloed kunnen uitoefenen

• Acceptatie als gevolg van eigen fout tov anderen

• Vrijwillige blootstelling

• Eigen ervaringen

51

OPPORTUNITEIT

• ROP – RETURN ON PREVENTION

• STUDIE VAN EU-OSHA & DGUV

• http://www.dguv.de/inhalt/presse/2012/Q1/return-on-prevention/index.jsp

52

SECUREX

53

SECUREX (2)

• H&S online

• Toekomstige IPA = manager

• Volledig online softwarepakket voor opvolging van risicomanagement (unicum)

• Gezondheidsbeleid

• Gezondheidscoaches

• Gratis fruit op werkvloer via fiscus (vrijgesteld sociaal voordeel & beroepskosten) http://ccff02.minfin.fgov.be/KMWeb/document.do?method=view&id=92c7a40b-b2e1-4a9a-8f8d-558e99a0d85b#findHighlighted

• Werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers (45+)

• CAO 104 (momenteel niet voor publieke sector) http://www.securex.eu/lex-go.nsf/vwNewsWgProtect_nl/7C2B30DBC88D4A00C12579DD00270E99?OpenDocument

54

CONCLUSIE

• INSTINKER

• DELEN DOOR “0” = ONEINDIG

• TYPEREND VOOR DEZE TIJDEN IS NIET DE VERANDERING,

MAAR DE SNELHEID VAN VERANDERING

• AFWACHTEN IS DUS ABSOLUUT NEFAST, DE TIJD VAN HANDELEN IS

55

56

DIRK VAN DE WALLE Senior Consultant Health & Safety - Preventieadviseur Ingenieur niveau 1

BEDANKT!

www.securex.eu

Dirk.Van.de.Walle@securex.be

+32 472 28 31 92

+32 9 282 16 04

http://www.linkedin.com/in/dirkvandewalle

http://www.slideshare.net/DirkVandeWalle