praktijkgids-versie 3.1

5/9/2018 praktijkgids-versie 3.1 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/praktijkgids-versie-31 1/56

PraktijkgidsLeren & werken

Hogeschool RotterdamLerarenopleiding vo / bve

Januari 2009Praktijkgids versie 3.1



Hogeschool Rotterdam Cluster Lerarenopleiding VO/BVE Praktijkgids

1

Inhoud

Colofon: .................................................................................................................................................. 2 Introductie............................................................................................................................................... 3 Suggesties voor activiteiten tijdens de praktijkperiode ........................................................................... 5 A: Omgaan met een groep ..................................................................................................................... 5

A 1: Leiding geven aan groepsprocessen....................................................................................................................... 5 A 2: Begeleiden van (kleine) groepen ............................................................................................................................. 6 A 3: Orde, pedagogische maatregelen treffen ................................................................................................................ 8

B: Uitvoeren van lessen ......................................................................................................................... 9 B 1: Lessen voorbereiden, uitvoeren en bijstellen .......................................................................................................... 9 B 2: Vakinhoudelijk en –didactisch verantwoord handelen ........................................................................................... 10 B 3: Verschillende onderwijs aanpakken hanteren ....................................................................................................... 11 B 4: Principes van directe instructie toepassen............................................................................................................. 12 B 5: Opdrachten geven en huiswerk opgeven, opdrachten begeleiden, controleren en van feedback voorzien.......... 13 B 6: Cijfers geven, toetsen afnemen, foutenanalyse maken......................................................................................... 14 B 7: Omgaan met het schoolboek (in een meertalige groep)........................................................................................ 16 B 8: Werken met nieuwe media, o.a. ICT ..................................................................................................................... 17

C: Hanteren van onverwachte situaties................................................................................................ 19 C 1: Onverwachte situaties met en tussen leerlingen................................................................................................... 19 C 2: Onverwachte didactische situaties ........................................................................................................................ 20

D: In gesprek met leerlingen ................................................................................................................ 22 D 1: Begeleidings- en disciplinegesprekken m.b.t. waarden en normen....................................................................... 22 D 2: Hulp- en begeleidingsgesprekken m.b.t. leerproblemen ....................................................................................... 23

E : Omgaan met verschillen ................................................................................................................. 24 E 1: Omgaan met verschillen in cultuur, sekse, waarden en normen........................................................................... 24 E 2: Omgaan met verschillen in taal, leerstijl, motivatie en tempo................................................................................ 26

F: Samenwerken met collega's en functioneren in een organisatie ..................................................... 27 F 1: Participeren in diverse overlegvormen................................................................................................................... 27 F 2: Samenwerken in taakgerichte groepen in de organisatie ...................................................................................... 28 F 3: Gevraagd en ongevraagd een bijdrage leveren aan de organisatie ...................................................................... 29

G: Contacten met ouders en instanties ................................................................................................ 31 G 1: Gesprekken met ouders ........................................................................................................................................ 31 G 2: Contacten met personen en instanties buiten de school (andere scholen, stagebieders, instanties, buurt)......... 32

H: Onderzoek en ontwikkeling van eigen opvattingen en competenties .............................................. 33 H 1: Systematisch reflecteren ....................................................................................................................................... 33 H 2: Communiceren ...................................................................................................................................................... 34 H 3: Methodisch werken................................................................................................................................................ 35 H 4: Beroepshouding .................................................................................................................................................... 36

Bijlagen................................................................................................................................................. 37 1. Verplichte opdrachten voor jaar 1 duaal ............................................................................................................... 38 2a. Inhoud Portfolio Propedeutisch jaar 2008-2009.................................................................................................... 40 2b. Inhoud Portfolio Hoofdfase-1 2008-2009.............................................................................................................. 41 2c. Inhoud Portfolio Hoofdfase-2 2008-2009.............................................................................................................. 42 2d. Inhoud Portfolio Afstudeerfase 2008-2009 ........................................................................................................... 43 3. Voorstelformulier................................................................................................................................................... 44 4. Praktijkformulier voor stages / duale trajecten...................................................................................................... 45 5. Lesobservatieformulier.......................................................................................................................................... 46 6. Observatieformulier andere onderwijssituaties..................................................................................................... 47 7. Lesvoorbereidingsformulier................................................................................................................................... 48 8. Formulier Persoonlijk ontwikkelingsplan (leervragen)........................................................................................... 49 9. Formulier Leerwerkplan ........................................................................................................................................ 50 10. Formulier Richtvragen voor reflectie (op een door jou verzorgde les of bijeenkomst)......................................... 51 11. Formulier Aandachtspunten bij het observeren van een les of andere onderwijssituatie.................................... 52 12. Beoordelingsformulier voor de (vak)coach ........................................................................................................... 54




2

Colofon:

Samengesteld door :

Mieke Bosch, Peter La Fleur, Michel Panis, Annie van Rijsbergen en Jaap van der WeeleMet bijdragen van:Kees Feijtel, Daan King en Netty van der VeenEindredactie:Cornelia WallienSeptember 2004

Herziening versie 2:Peter La Fleur, Michel Panis, Annie van Rijsbergen en Cornelia WallienSeptember 2005

Kleine aanpassingen, versie 2.1:

Oktober 2007

Herziening versie 3:Peter La Fleur, Michel Panis en Cornelia WallienMet dank aan Frank Rosema voor het ontwerp van de cover en bijlage 2a t/m 2d.November 2008




3

Introductie

De praktijk, dat zijn stages1, duale trajecten of werk in het onderwijs, vormt voor de student

2één van

de belangrijkste onderdelen van de opleiding, omdat daar de integratie plaatsvindt van kennis,

vaardigheden, attitude (houding) en persoonskenmerken.

De onderwijspraktijk dient dan ook benut te worden als middel om voor de student helder te krijgenwaar zijn sterke en zwakke punten liggen in het toepassen van bovengenoemde aspecten.

Het is de bedoeling dat de student in de eerste praktijkperiode ontdekt of het beroep van leraar bij

hem past en waar hij aan dient te werken om “beter” te worden.

Tevens zal in de onderwijspraktijk blijken welke persoonlijkheidskenmerken de student bezit of mist

om een competent leraar te worden.

Deze praktijkgids geeft een nadere uitwerking van de Competentiegids3

en de daarbij behorende

Handleiding Werken aan competenties4. Dit wordt gedaan in de vorm van suggesties van activiteiten

die de student in de praktijk (stages, duale trajecten of werk) kan uitvoeren. De term “suggestie”

betekent dat de student in het algemeen vrij is om ook zelf activiteiten te bedenken of te zoeken en

vervolgens uit te voeren zolang ze maar een bijdrage leveren aan zijn competenties. De praktijkgids is

bedoeld voor de hoofdfase van studenten voltijd, voor alle studenten deeltijd en alle duale studenten.

Bij sommige duale trajecten, zoals Samenscholing.nu, zijn de suggesties vertaald in prestaties .

In de eerste fase van de studie5

worden voor de duale student, naast een aantal suggesties, ook een

serie activiteiten aangegeven, die wel een verplicht karakter dragen (zie bijlage 1).

De inhoud van deze gids is als volgt: de kern wordt gevormd door per kenmerkende (beroeps)situatie

(26 stuks, A1 t/m H4: zie de Handleiding bij de Competentiegids) een aantal uitgewerkte suggesties

voor activiteiten per stadium te geven. De eerstejaars reguliere voltijdstudenten maken gebruik van de

Bijlage Praktijkgids die is toegeschreven naar de oriënterende stage.

Daarnaast is er in de bijlagen materiaal te vinden dat bestemd is voor de (vak)coach en/of

werkplekcoach op de (opleidings)school.

Tot slot is het de bedoeling dat de student aan zijn coach de volgende materialen overhandigt (voor

zover al niet in zijn of haar bezit):

• de Praktijkgids (of de Bijlage Praktijkgids voor de reguliere studenten jaar 1)

• de Competentiegids

• de Handleiding Werken aan competenties

• brochures over de diverse assessments

Praktische informatie over de stages

Praktische informatie is te vinden in de volgende brochures: Wat kunnen leraren in opleiding uw

school bieden?, Hoe regel ik een stageplaats? en de Brochure Assessment Liobekwaam.

Tenslotte

Deze inleiding wordt besloten met de uitleg van een aantal termen die in deze gids voorkomen en die

elders verder uitgewerkt zijn.

1 In het vervolg kan waar stage is vermeld, ook een andere vorm van beroepsuitoefening in de praktijk worden bedoeld.

2 Voor de leesbaarheid is gekozen voor de mannelijke vorm. Overal waar student staat wordt ook studente bedoeld.

3 Competentiegids, van de startbekwame leraar voor het tweedegraadsgebied , Hogeschool Rotterdam Cluster

Lerarenopleiding VO/BVE 4 Werken aan Competenties, Handleiding bij de competentiegids voor de Lerarenopleiding VO/BVE van de Hogeschool

Rotterdam 5 De studenten die het reguliere voltijdse traject van de propedeuse volgen hebben een eigen praktijkgids.




4

Fasen

De opleiding tot leraar kent drie te onderscheiden fasen die globaal als volgt te beschrijven zijn:

• de propedeutische fase (dit valt min of meer samen met jaar 1) met aan het einde een

oordeel over de student of hij hoofdfase-bekwaam is.

• de hoofdfase (grofweg de jaren 2 en 3 van de voltijd resp. jaar 2 van de deeltijd) met aan het

einde een oordeel over de student of hij LIO-bekwaam is.• de afstudeerfase (voor de voltijdstudenten begint deze fase ergens halverwege of aan het

eind van het derde jaar en loopt door in het vierde jaar, voor de deeltijd is dat het derde jaar

van de studie of eerder als een deeltijdstudent eerder kan afstuderen) met aan het einde een

oordeel over de student of hij startbekwaam is.

Niet voor niets is de term “globaal” gebruikt; immers iedere student doorloopt de drie fasen in zijn

eigen tempo al naar gelang de reeds eerder verworven competenties. Sommigen zijn al na drie, twee

of zelfs één jaar startbekwaam.

Bovengenoemd “oordeel” na iedere fase noemen we een assessment waaruit moet blijken of er bij

assessoren voldoende vertrouwen is in de student om de volgende fase in te gaan.

Voor regelingen omtrent studieduur en BSA6

wordt verwezen naar de Studiegids.

Stadia

Voor dit groeiproces heeft de lerarenopleiding een onderscheid gemaakt in vijf stadia van

ontwikkeling die alle studenten doorlopen, ieder in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier.

• stadium 1: observeren

• stadium 2: assisteren

• stadium 3: begeleid eenvoudig

• stadium 4: zelfstandig complex

• stadium 5: startbekwaam

Een uitgebreidere beschrijving van de stadia staat in de Competentiegids.

Leercyclus en Portfolio

De student doet ervaringen op in de voor een leraar kenmerkende (beroeps)situaties. Deze vormen

de basis van het zelfstandig leren, zowel op de werkplek als op de opleiding. Vakcoaches en coaches

op school, de vakdidactiek- of helpdeskdocent en de SLC/tutor op de opleiding, begeleiden de student

in dit leerproces dat toenemend vraaggestuurd is. Daarbij doorloopt de student de leercyclus zoals

die omschreven staat in de Handleiding Werken aan competenties.

De "allesomvattende" schakel tussen de stageschool en de opleiding op de hogeschool wordt

gevormd door het (ontwikkelings)portfolio: een "krat" of "map" met activiteiten/verslagen/video’s, etc.

Het portfolio legt een verbinding tussen de theorie en de praktijk. Hoe een portfolio opgezet moet

worden staat beschreven in de Handleiding Werken aan competenties. Voor het digitale portfolio staat

de informatie op N@tschool.

VerwijzingenNaar de volgende readers en brochures wordt verwezen:

• Competentiegids met Handleiding Werken aan competenties

• Brochure Wat kunnen leraren in opleiding uw school bieden? (Bureau Externe Betrekkingen)

• Brochure Hoe regel ik een stageplaats? (idem)

• Contracten (idem)

• Studiegids (voor info over studiepunten, BSA, enz.)

• Brochure Assessment LIO-bekwaam

• Site samenscholing.NU, Prestatieregister

6 BSA = bindend studie advies




5

Suggesties voor activiteiten tijdens de praktijkperiode

In de competentiegids staat beschreven hoe je in de loop van je opleiding steeds verder komt in het

bereiken van competenties. Je doorloopt daarbij verschillende stadia, van puur observeren tot

startbekwaam.

Als leraar werk je in situaties die kenmerkend zijn voor het beroep van leraar.Je vindt hieronder voor elk van die kenmerkende situaties een aantal suggesties voor activiteiten.

Ze zijn kort aangeduid, met enkele woorden. Tijdens studieloopbaancoaching/tutoraat zal je SLC/tutor

met je bespreken hoe je in een bepaald stadium aan de slag kunt met deze suggesties.

Om je op weg te helpen zijn per stadium enkele suggesties verder uitgewerkt.

Deze suggesties hebben niet alleen betrekking op de klassieke lessituatie, maar ook op andere

vormen van onderwijs.

SLC (tutoraat) / Helpdesk / Stageschool

Bij de studieloopbaancoaching of het tutoraat, in de helpdesk of bij je (vak)coach op de stageschool

komen o.a. de volgende punten aan de orde:

- Waar kun je bij deze suggesties op letten, in het stadium waarin jij eraan werkt?

- Het zijn suggesties, dus je kunt ze aanvullen of omvormen.

- Stel jezelf de vraag: “Hoe kan ik een goede leervraag formuleren voor deze suggestie?”

- ............................

Kies nu uit onderstaande suggesties of andere bronnen waaruit jezelf geput hebt, activiteiten om uit te

werken en op te nemen in je portfolio (POP7

en LWP8). Bespreek dat met je SLC/tutor.

A: Omgaan met een groep

A 1: Leiding geven aan groepsprocessenBij het leiding geven aan groepsprocessen gaat het erom dat je je een beeld vormt van de socialeverhoudingen en het sociale klimaat in een groep. Het is belangrijk dat je jouw manier van omgaanmet de groep afstemt op dit beeld zonodig regulerend optreedt om groepsprocessen en – klimaat tebeïnvloeden. De groep leerlingen waaraan je leiding geeft wordt op deze manier een effectieveleergroep.

Je kunt hierbij denken aan:

1. de rol van de leraar als degene die leiding geeft aan het groepsgebeuren

2. het contact tussen de leerlingen onderling

3. het verschil tussen leraren in de manier waarop zij leiding geven

4. het sturen / corrigeren van gedrag van leerlingen in de pauzes5. het leiding geven aan een groepje bij buitenschoolse activiteiten

6. het leiding geven aan een groepje bij excursies en werkweken

7. het aansturen van leerlingen buiten klassikale situaties

8. ……………………………

7 POP = persoonlijk ontwikkelingsplan

8 LWP = leerwerkplan




6

Enkele suggesties voor activiteiten per stadium:

Stadium 1 en 2

• Observeer hoe de docent de aandacht van de leerlingen vasthoudt.

• Observeer twee docenten en vergelijk hen op enkele punten, bijv.:

o leerstijlen

o leiderschapsstijl

o pedagogisch-didactische opvatting

o verschillende vakken

• Loop in de pauze met een surveillant mee. Observeer het gedrag van de leerlingen en

bespreek dit met de surveillant.

• Loop rond in het lokaal of in een andere onderwijsruimte, als de leerlingen zelfstandig werken

en kijk waar hulp nodig is. Spreek de leerlingen aan en help hen.

• Kijk tijdens een sportdag of discoavond hoe er leiding gegeven wordt. Help hier eventueel bij.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een voorbereiding voor een mentorles en voer hem helemaal of gedeeltelijk uit.

• Verzamel informatie over samenwerkend leren en pas een of meer vormen toe in je les of in

een niet-klassikale situatie.

• Maak een sociogram van een van je groepen.

• ………………………………

Stadium 5

• Maak naar aanleiding van het sociogram dat je gemaakt hebt een aanbeveling voor collega’s.

Verwerk de reacties van collega’s en implementeer die in je eigen leraar-zijn.

• ………………………………

A 2: Begeleiden van (kleine) groepenBij het begeleiden van (kleine) groepen gaat het erom dat je op adequate wijze met de groepcommuniceert, een positieve sfeer weet te bewerkstelligen, feedback geeft op de wijze van leren enverschillen binnen de groep productief maakt, zodat een positief leerklimaat ontstaat. Het accent ligthier op de didactische rol.


1. het begeleiden van practica, projecten, huiswerkgroepen, steunuren, open leercentrum

2. het één op één begeleiden

3. de interactie tussen leraar en leerlingen

4. groepsgesprekken

5. ……………………………




7


Stadium 1 en 2

• Inventariseer wat er binnen de school wordt aangeboden op het gebied van huiswerk-

begeleiding of andere vormen van ondersteuning.

• Geef één leerling begeleiding bij huiswerk of achterstand.

• Assisteer een docent bij projectonderwijs, practica of bij activiteiten in een andere

onderwijssituatie.

• Vraag toestemming om bij een mentorgesprek aanwezig te zijn en observeer dan de aanpak

van de docent..

• ………………………………

Stadium 3 en 4

•

Voer een mentorgesprek en maak hiervan een verslag voor het leerlingendossier. • Begeleid een groepje leerlingen tijdens een excursie, werkweek of sportdag.

• Loop pleinwacht of kantinewacht.

• Begeleid leerlingen in een open leercentrum.

• ………………………………

Stadium 5

• Bereid, eventueel samen met een collega, een werkweek, sportdag of project voor.

• ………………………………




8

A 3: Orde, pedagogische maatregelen treffenBij het handhaven van de orde en het treffen van pedagogische maatregelen gaat het erom dat jeduidelijk regels stelt, zorgt dat deze nageleefd worden, zonodig corrigerend optreedt, zorgt voor eenduidelijke structuur, de gekozen strategie zonodig in overleg met collega’s of leerlingen bijstelt, zodateen veilig werken leerklimaat ontstaat.


1. de relatie tussen orde en structuur

2. het toepassen van straf- en beloningsmaatregelen door de docent

3. de zorg voor de sfeer in de klas of in een andere onderwijsruimte

4. …………………………….


Stadium 1 en 2

•Breng in kaart welk systeem van regels en ordemaatregelen binnen de school gehanteerdwordt. Welke visie ligt hieraan ten grondslag?

• Onderzoek bij een aantal docenten hoe zij omgaan met het bovenstaande systeem.

• Onderzoek door middel van interviews wat docenten en leerlingen verstaan onder een goede

sfeer in de groep.

• Vraag aan verschillende docenten wat zij verstaan onder orde in de klas of onderwijsruimte.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Stel een aantal gedragsregels op, waarvan je vindt dat je leerlingen zich eraan moeten

houden.

• Pas deze gedragsregels toe in je les en vraag je (vak)coach je hierop te observeren.

• Stel een lijst van ordemaatregelen op die voorafgaan aan een leerling eruit sturen.

• ………………………………

Stadium 5

• Bespreek een moeilijke groep met een of meer collega’s en maak een plan van aanpak dat tot

verbetering kan leiden. Pas dit toe in je onderwijsuitvoering.

• Laat in een groep, waar de orde ver te zoeken is, de leerlingen zelf een gedragscode

opstellen.

• ………………………………




9

B: Uitvoeren van lessen Onder het uitvoeren van lessen wordt, behalve het klassieke lesgeven, ook verstaan het coachen enbegeleiden van projecten en andere didactische werkvormen.

B 1: Lessen voorbereiden, uitvoeren en bijstellenBij het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van lessen gaat het erom dat je uitgaande van demethode die voor het schoolvak gebruikt wordt, voor je leerlingen leerprocessen op gang kuntbrengen, zodat de leerlingen zich de inhouden van het schoolvak eigen maken.


1. het opzetten van een les volgens didactische principes

2. maken van een hoofdstukanalyse

3. maken van leerstof- en lesvoorbereiding

4. het afstemmen van de les op de groep

5. het maken van materiaal voor een open leercentrum

6. …………………………..


Stadium 1 en 2

• Observeer een les en let daarbij op de verschillende onderdelen van de les en de overgang

tussen die onderdelen.

• Geef een korte klassikale instructie en vraag je (vak)coach en / of een medestudent je hierop

te observeren.

• Bereid een les voor volgens didactische principes. Voer een gedeelte van deze les uit. Laat je

observeren en verwerk deze observatie en je eigen reflectie in je volgende lesvoorbereiding. • Maak een lesplan en voer deze les uit. Bespreek hem na met je (vak)coach en verwerk zijn

feedback en je eigen reflectie in je volgende lesplan.

• Bereid een activiteit in een open leercentrum voor en voer die samen met de docent uit.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een lessenserie over een nieuw hoofdstuk en voer die uit.

• Maak een serie opdrachten over een actueel onderwerp met behulp van TV en/of andere

media en voer deze uit.

• Maak over bepaald stuk leerstof voor twee groepen twee verschillende lessen en geef in je

lesplan aan waar je rekening houdt met de specifieke kenmerken van de groep.

• Ontwerp een studiewijzer die inspeelt op het niveau van de leerlingen en de daarbij

behorende mate van zelfstandigheid.

• ………………………………

Stadium 5

• Maak een lessenserie of een serie opdrachten over een bepaald onderwerp voor

parallelgroepen uit VMBO, MBO en HAVO/VWO en verwerk de verschillen per schooltype in

de opdrachten.• ………………………………




10

B 2: Vakinhoudelijk en –didactisch verantwoord handelenBij het vakinhoudelijk en –didactisch verantwoord handelen gaat het erom dat je de leerstof van hetschoolvak of het leergebied op voldoende niveau beheerst, in staat bent om het wat en waarom vande leerstof te verantwoorden, enthousiast bent over je vak of leergebied en op basis hiervan eengoede vorm kunt kiezen om de leerstof over te brengen.


1. de basisvorming: kerndoelen, eindtermen

2. het bijhouden van vaktijdschriften

3. zelfstandig verwerven van vakinhoud

4. het zelf samenstellen van lesmateriaal

5. ontwerpen van studiewijzers/doorwerkschema's

6. …………………………..


Stadium 1 en 2

• Zoek in je didactiekboek of op internet de kerndoelen en/of eindtermen van je vak of

leergebied op. Kijk nu hoe deze terug te vinden zijn in de methode die op je stageschool

wordt gebruikt.

• Vraag je (vak)coach naar vaktijdschriften die hij/zij je kan aanbevelen. Kies een artikel uit zo’n

vaktijdschrift en maak daarvan een verslag in je portfolio.

• Bedenk een aansprekende, motiverende lesopening. Werk deze op papier uit en voer hem uit.

Wat ging goed? Wat zou je volgende keer anders doen en waarom?

• Bedenk zoveel mogelijk manieren om te controleren of de leerlingen de leerstof of informatie

begrijpen. Maak hierbij gebruik van wat je tijdens observaties gezien hebt. Werk deze

manieren uit in een overzicht.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Bedenk diverse werkvormen, strategieën of procedures om:

○ te achterhalen wat de leerlingen al weten

○ te controleren of de leerlingen het niveau en tempo kunnen volgen

○ het denken te stimuleren

○ interesse op te wekken

○

foute gedachtegangen op te sporen○ de leerlingen te leiden naar het onderwijsdoel

• Maak een docentenhandleiding en een studiewijzer met werkbladen voor een hoofdstuk uit de

methode die je op school gebruikt.

• ………………………………

Stadium 5

• Ontwerp werkbladen die een aanvulling vormen op het hoofdstuk.

• Ontwerp vervangend lesmateriaal voor een paragraaf.

• Ontwerp materiaal voor een open leercentrum voor een langere periode.

• ………………………………




11

B 3: Verschillende onderwijs aanpakken hanterenBij het hanteren van verschillende onderwijs aanpakken gaat het erom dat je op basis van eengedegen kennis van de inhoud van het (school)vak of leergebied een vorm kiest, die past bij degekozen doelen, afgestemd is op de leerlingen, hun zelfstandigheid bevordert, zodat een krachtigeleeromgeving ontstaat.


1. het hanteren van diverse werkvormen

2. het inrichten van het klaslokaal of open leercentrum, opstelling e.d.

3. het onderwijs: is het docentgestuurd of leerlinggestuurd?

4. de ontwikkeling van een open leercentrum

5. …………………………….


Stadium 1 en 2• Volg een groep bij verschillende leersituaties. Let daarbij op één aspect, bijvoorbeeld de

inrichting of de opstelling van het meubilair van het lokaal. Onderzoek verband tussen de

inrichting van het lokaal en de manier waarop de leerlingen reageren.

• Observeer een les of een andere leersituatie en geef aan waar de docent coachend bezig is,

waar hij duidelijk stuurt en waar de leerling het initiatief neemt.

• Werk een deel van een les of andere leersituatie uit en kies daarin voor een werkvorm waar

de leerling de kans krijgt met initiatieven te komen. Voer dit deel les uit en reflecteer hierop.

Wat ging goed? Wat kun je de volgende keer beter anders doen?

• Vraag of je een hoek van het lokaal mag hebben om leerlingen te helpen als het nodig is. Ga

na wat het effect is van zo’n hulphoek.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een lesplan voor een les waarin je rekening houdt met de verschillende leerstijlen van

de leerling. Voer deze les uit en reflecteer erop.

• Zet de leerdoelen van een gedeelte van de leerstof om in een groepsopdracht waarbij alle

deelnemers van de groep een taak hebben en waarbij ze zoveel mogelijk tot hun recht komen.

• Geef, indien mogelijk, eenzelfde onderwerp in twee groepen en kies voor elke groep andere

werkvormen. Motiveer je keuze voor de werkvormen. Voer het onderwijs uit en reflecteer erop.

•

………………………………

Stadium 5

• Maak op een didactisch verantwoorde manier opdrachten naast die uit de methode zodat de

leerlingen gestimuleerd worden om zelfstandig, actief en samenwerkend bezig te zijn. Bied dit

pakket opdrachten aan je collega’s aan, zodat ook zij er gebruik van kunnen maken.

• Maak een docentenhandleiding bij een serie remediërende lessen waarin je verantwoording

aflegt over de didactische keuzes. In deze handleiding formuleer je ook functionele adviezen,

didactische tips, lesmateriaal, toetsen.

• ………………………………




12

B 4: Principes van directe instructie toepassenBij het toepassen van de principes van directe instructie gaat het erom dat je op basis van gangbaremodellen binnen het vak de principes in verschillende situaties (theorie en practicum) en bijverschillende onderwerpen toepast, op basis hiervan leerstrategieën aanleert, opdat dezelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen voor hun eigen leerproces bevorderd wordt en

er een klimaat van actief leren kan ontstaan.


1. directe instructie in lessen, tijdens practica en in andere leersituaties

2. directe instructie in één op één begeleiding

3. oefenen met controlevragen

4. strategieën voor het nabespreken van opdrachten

5. …………………………..


Stadium 1 en 2

• Observeer een practicumbijeenkomst en noteer daarbij hoe de docent de leerlingen uitleg

geeft over het practicum. Hier vallen ook computerlessen en contacturen in een open

leercentrum onder.

• Help een docent bij zijn (practicum)les of in een open leercentrum en geef uitleg in de

groepjes als je merkt dat iets niet begrepen is.

• Kies samen met de docent een leerling die je speciaal gaat helpen. Praat met deze leerling en

maak een plan van aanpak voor je hulp. Spreek zes keer af voor een bijles of steunuur en

schrijf hierover een evaluatie.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een lesplan voor een instructie waarbij je duidelijk aangeeft welke middelen op welk

moment je instructie ondersteunen. Geef duidelijk je doelen aan.

• Geef een instructie voor zelfwerkzaamheid. Schrijf die eerst uit en pas hem daarna toe. Was

de instructie duidelijk? Gebruikte je actietaal? Wat moet je eventueel een volgende keer

verbeteren? Waarom?

• Maak een voorbereiding voor een instructie voor het begin van een computerles of een

leersituatie in een open leercentrum zodat de leerlingen na deze instructie zelfstandig aan het

werk kunnen.

• ………………………………

Stadium 5

• Maak een lessenserie over een bepaald onderwerp en geef voor het instructiedeel

verschillende varianten, rekening houdend met verschillen in bijvoorbeeld taalniveau en

leerstijl.

• Maak een plan voor een goed opgezet systeem van bijlessen of steunuren dat in de school

geïmplementeerd kan worden. Denk daarbij aan roostering, in te zetten docenten, inhoud van

de lessen, selectie van leerlingen.

•Maak een plan voor een langere periode voor een open leercentrum.

• ………………………………




13

B 5: Opdrachten geven en huiswerk opgeven, opdrachtenbegeleiden, controleren en van feedback voorzienBij het geven van (huiswerk) opdrachten, het begeleiden, nakijken en feedback geven, gaat het erom,dat je erin slaagt de leerlingen de opdrachten te laten zien als leertaak en niet als doetaak, zodat deleerlingen opdrachten gaan gebruiken om hun leerproces te sturen en ze niet louter zien als middelom een goed cijfer te halen, waarbij de zelfstandigheid van leerlingen wordt bevorderd.


1. het opgeven van huiswerk of het geven van opdrachten in een open leercentrum

2. aanwijzingen voor het huiswerk of de opdrachten geven

3. het (ongemerkt) controleren van huiswerk of de opdrachten

4. opdrachten nabespreken

5. de administratie van de voortgang

6. ……………………………


Stadium 1 en 2

• Observeer een docent en let daarbij op het bespreken van het huiswerk van de vorige les en

het opgeven van huiswerk voor de volgende les.

• Let bij verschillende docenten op de manier waarop zij het huiswerk controleren. Maak hier

een overzicht van. Welke manier zou jij zelf toe willen passen? Waarom?

• Vraag of jij huiswerk voor de volgende les op mag geven. Indien mogelijk bespreek je het

opgegeven huiswerk zelf. Was het de leerlingen duidelijk wat jij verwachtte? Vind je zelf dat je

het helder opgegeven hebt?

• Praat met de docent over de manier waarop hij de cijfers bijhoudt. Bespreek het systeem dat

op school gebruikt wordt om de voortgang van de leerlingen bij te houden. Maak hiervan een

verslag.

• Probeer met een vragenlijst, zo mogelijk met geprecodeerde vragen, inzicht te krijgen in de

manier waarop leerlingen hun huiswerk maken / leren.Aandachtspunten:

o Tijdstippen waarop het huiswerk gemaakt wordt

o Ruimte waarin het huiswerk gemaakt wordt

o Behoefte aan achtergrondmuziek, pauzes

o Hulpmiddelen (woordenboeken, enz)

o Volgorde maak- en leerwerk

o

Volgorde in vakkeno Tijdsinvestering per vak, in totaal

o ……………………………………

• Onderzoek of er voor anderstalige leerlingen huiswerkbegeleiding wordt georganiseerd. Op

welke wijze wordt dit gedaan? Vraag een van de leerlingen naar hun ervaringen.

• Het controleren van opdrachten in een open leercentrum.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een plan voor een lessenserie. Geef daarin duidelijk aan hoe je het (huis)werk opgeeft

en op welke manier je het de volgende keer nabespreekt.




14

• Neem van een aantal leerlingen het (huis)werk in en voorzie dit van feedback. Probeer het

nog dezelfde dag terug te geven. Spreek met de leerling af waar en wanneer hij het weer kan

ophalen.

• Probeer verschillende manieren van huiswerkbespreken, en zoek uit welke wijze het best bij

jou, bij de groep en bij het onderwerp past.

•

Doe een voorstel voor een overzichtelijk systeem van huiswerkcontrole en bespreek dit met je(vak)coach.

• ………………………………

Stadium 5

• Maak een studiewijzer over een hoofdstuk of een serie opdrachten. Geef in de studiewijzer

aan hoe het werk in de volgende bijeenkomst wordt gecontroleerd.

• Bedenk een helder systeem voor het noteren van de uitkomsten van (huis)werkcontrole en

voortgang. Bespreek dit met collega's.

• Bedenk manieren om het (huis)werk op een onopvallende manier te controleren.

• Bespreek het huiswerk op zo'n manier dat je een verbinding kunt maken naar nieuwe leerstof. • ………………………………

B 6: Cijfers geven, toetsen afnemen, foutenanalyse makenBij het geven van cijfers, het afnemen van toetsen en het maken van een foutenanalyse gaat het erom,dat je de wijze van evalueren afstemt op de leerdoelen en de inhoud van de stof en dat je je bewustbent van de effecten van cijfers op leerlingen. In verband met de motivatie van leerlingen zijn detoetssituatie en de manier van feedback geven belangrijk. Zij kunnen de motivatie versterken of doenafnemen. Je moet rekening houden met de opvattingen over toetsen binnen de school. Je moet op

een zodanige manier evalueren, dat vanuit (het “staartje” van) het leerproces een sterke impulsuitgaat voor het verdere leren van de leerlingen.


1. nakijken en becijferen van een toets

2. opstellen van een toets

3. nabespreken van proefwerken

4. diverse vormen van toetsing

5. het toetsen van groepswerk of projecten

6. ……………………………


Stadium 1 en 2

• Bestudeer het hoofdstuk Toetsing uit een didactiekboek.

• Kijk een toets na met behulp van een van tevoren opgesteld en goedgekeurd antwoordmodel.

• Vraag een nagekeken toets van je (vak)coach en maak een foutenanalyse. Waar liggen de

problemen van de leerlingen?

• Observeer de nabespreking van een toets door de docent.

• Stel een toets samen uit twee voorbeeldproefwerken uit de proefwerkbundel. Bespreek deze

met je (vak)coach.

• Vraag of je zelf een schriftelijke overhoring mag geven over een overzichtelijk gedeelte van deleerstof. Stel je vragen zo, dat er korte, heldere antwoorden gegeven moeten worden.

• Bespreek je eigen overhoring na met de leerlingen.




15

• Onderzoek hoe de werkzaamheden in een open leercentrum getoetst worden.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

•

Maak een toets over een hoofdstuk. Vraag je daarbij af welke onderdelen je precies wiltoetsen.

• Stel een correctiemodel en een normering op voor een toets die je opgesteld hebt. Pas deze

toe en bespreek het resultaat met je (vak)coach.

• Maak een tweede versie van een toets (voor inhalers). Hoe zorg je ervoor dat deze toets

gelijkwaardig is aan de eerste versie zonder dat het een kloon is?

• Maak een overzicht van aspecten die bij het toetsen extra aandacht vragen, bijv. dyslexie

en/of tempoverschillen.

• Hoe ga je om met spieken? Wat zou je hiermee kunnen doen om toch tot een rechtvaardige

beoordeling te komen?

• Ontwerp een opdracht voor groepswerk in het open leercentrum en doe een voorstel voor de

beoordeling. Bespreek dit met de docent en voer hem uit.• ………………………………

Stadium 5

• Maak samen met een collega een proefwerk voor een gecoördineerde toets.

• Bespreek met je collega's wie welk onderdeel voor de toetsweek voorbereidt. Zorg bij jouw

onderdeel voor alles wat daarbij hoort: repetitie in twee versies, normering, correctiemodel,

versie voor dyslectici, etc.

• Ontwerp een integrale opdracht (bijvoorbeeld met een bepaald thema) waar leerlingen

gedurende een langere periode zelfstandig aan kunnen werken.

• Bedenk een casus voor een geïntegreerde opdracht in het open leercentrum als toetsvorm.

• ………………………………




16

B 7: Omgaan met het schoolboek (in een meertalige groep)Bij het omgaan met het schoolboek in een meertalige groep gaat het erom, dat je signaleert of leerlingen problemen hebben met de schooltaal in het boek, hiervoor adequate oplossingen bedenktin samenwerking met collega’s en de leerlingen strategieën aanleert om hiermee om te gaan, zodatboeken ondersteunend kunnen werken voor het leren.

Je kunt daarbij denken aan:

1. diverse methoden van schoolboeken naast elkaar leggen

2. de toegankelijkheid van schoolboeken voor anderstaligen

3. het geven van betekenis en zin aan lessen

4. ………………………………..


Stadium 1 en 2

•Observeer een docent in een meertalige groep en let daarbij op de manier waarop hij omgaatmet leerlingen die het Nederlands nog niet optimaal beheersen. Maak eerst een

observatieformulier met de aandachtspunten.

• Zoek een hoofdstuk in het leerboek waarin rekening gehouden is met onze interculturele

samenleving. Geef in een overzicht aan, op welke manier dat gebeurd is.

• Zoek een hoofdstuk in het leerboek waar met cultuurverschillen absoluut geen rekening is

gehouden. Neem uit dit hoofdstuk een stukje dat geschikt is voor één les. Pas het zo aan dat

het wel past in een multiculturele groep. Vraag aan je (vak)coach of je deze les ook mag

uitvoeren. Schrijf na de les een reflectie op deze les.

• Zoek in het leerboek naar instructies bij oefeningen die voor leerlingen onduidelijk kunnen zijn

of verwarring op kunnen leveren. Geef suggesties voor een aanpassing van de tekst.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Doe een onderzoek naar het taalbeleid op je stageschool. Dit kan bijvoorbeeld door een

interview met de directeur of een coördinator. In het interview kun je denken aan:

○ Wat verstaat de school onder taalbeleid?

○ Voert de school een taalbeleid? Waarom wel, waarom niet?

○ Initiatief?

○ Facilitering?

○

Budget?○ Externe begeleiding?

○ Hoe krijgt het taalbeleid vorm (organisatie)?

○ Waaruit bestaat het taalbeleid inhoudelijk?

○ ……………………………

• Onderzoek de taalproblemen van enkele leerlingen. Maak gebruik van een tekst die nieuw is

voor de leerlingen, die qua inhoud niet te ingewikkeld is en die past bij het niveau van de

groep. Volg de volgende stappen:

○ Laat de leerling de tekst voorlezen. Noteer de fouten.

○ Vraag de leerling de tekst met eigen woorden na te vertellen. Noteer goed, fout of wat

ontbreekt.

○ Vraag naar de betekenis van woorden die je vooraf als problematisch beschouwde enwoorden die niet goed werden voorgelezen.

○ Evalueer de resultaten van je onderzoek in je portfolio.




17

• Maak bij je voorbereiding een aanpassing op het leerboek als daarin te weinig rekening

gehouden wordt met leerlingen met een taalachterstand en / of leerlingen met een

verschillende culturele achtergrond. Geef de aanpassingen duidelijk aan in je lesplan.

• Ontwerp een opdracht voor het open leercentrum en houdt daarbij rekening met de

multiculturele samenstelling van de groep.

•

………………………………

Stadium 5

• Maak een sterkte/zwakteanalyse van het taalbeleid op je school en doe suggesties voor het

verbeteren van de zwakke aspecten. Bespreek de aanbevelingen met collega's en je direct

leidinggevende.

• ………………………………

B 8: Werken met nieuwe media, o.a. ICTBij het werken met nieuwe media gaat het erom dat je deze voldoende zelf beheerst, je bezint op de(vak) didactische mogelijkheden, leerlingen leert deze te benutten, opdat nieuwe media een bijdrageleveren aan een krachtige leeromgeving.


1. het gebruik van audiovisuele media en ICT

2. selecteren van ICT materiaal

3. zoeken van ICT materiaal

4. aanpassen van internetbronnen voor gebruik in de leersituatie

5. ………………………………..


Stadium 1 en 2

• Doe een onderzoek naar het gebruik van ICT op je school. Let daarbij o.a. op:

○ momenten waarop leerlingen gebruik maken van ICT

○ voorzieningen in de lokalen en van het gebouw

○ ICT in het onderwijsmateriaal

○ ICT in de klas, tijdens de lessen

• Observeer een leersituatie waarbij gebruik gemaakt wordt van ICT. Loop rond en noteer wat je opvalt aan de opdrachten en aan de manier waarop de leerlingen ermee bezig zijn.

• Bespreek met je (vak)coach in welke stappen je een ICT-opdracht op kunt zetten. Formuleer

een heldere instructie voor zo’n opdracht. Vraag aan de (vak)coach of je de instructie voor

een ICT-les zelf mag geven. Reflecteer hierop: begrepen de leerlingen je? Wat zou je

eventueel kunnen verbeteren?

• Laat jezelf opnemen op video, als je de instructie geeft en bespreek dit stukje video met je

(vak)coach of je tutor.

• ………………………………




18

Stadium 3 en 4

• Gebruik video-opnamen voor je eigen leerproces: vraag aan je tutor, (vak)coach of een

medestudent of hij jou in een les of in een andere leersituatie wil opnemen, gericht op jouw

leervraag. Bespreek de opnamen na aan de hand van deze leervraag.

• Informeer je over de mogelijkheden van het gebruik van ICT in je onderwijs. Bereid een les of

een leersituatie voor en regel de voorwaarden (bespreken computerlokaal, voorbereiden vande instructie, enz.). Voer het onderwijs uit en reflecteer hierop.

• Gebruik een video-fragment in je onderwijs. Maak opdrachten bij dit fragment en voer het

onderwijs uit. Je voorbereiding en reflectie komen in je portfolio.

• Maak werkbladen bij internetbronnen en gebruik deze tijdens je onderwijsuitvoering.

Analyseer wat er goed en fout ging en vraag aan een collega of hij een verbeterde versie wil

uitproberen.

• ………………………………

Stadium 5

• Ga na wat structureel gedaan wordt aan het gebruik van ICT in de lessen op je school.

Bedenk suggesties voor jouw bijdrage hierin en zoek uit op welke manier je deze kunt

verwezenlijken.

• ………………………………




19

C: Hanteren van onverwachte situaties

C 1: Onverwachte situaties met en tussen leerlingenBij deze situaties gaat het erom dat je weet om te gaan met onverwachte gebeurtenissen tussenleerlingen onderling tijdens het groepsproces binnen en buiten de les.


1. schelden en pesten

2. discriminerende activiteiten

3. seksueel getinte opmerkingen

4. verbaal en non-verbaal geweld

5. ………………………………..


Stadium 1 en 2• Observeer óf en op welke manier er sprake is van respectloos gedrag zoals schelden tegen elkaar

of discriminatie.

• Expliciteer hoe bovenstaand gedrag eruit ziet.

• Observeer hoe de docent omgaat met respectloos gedrag tussen leerlingen.

• Observeer hoe de docent reageert op pestgedrag tussen leerlingen of discriminerende uitlatingen.

• Probeer aan te geven waar de verschillen liggen tussen respectloos gedrag in het algemeen en

pesten of discriminatie in het bijzonder.

• Check bij je (vak)coach of je observaties stroken met zijn of haar belevingen van zulk gedrag.

• Bespreek met je (vak)coach leerlingen waarvan jij het idee hebt dat ze respectloos gedrag

vertonen en probeer de oorzaken daarvan te achterhalen.• Een van de assisterende activiteiten bestaat uit het begeleiden van kleine groepjes leerlingen

(huiswerkbegeleiding, bijles, assisteren bij open leercentra etc).

Probeer erachter te komen of er tijdens deze activiteiten sprake is van bovengenoemd

respectloos gedrag in het algemeen en van pesten / discriminatie in het bijzonder.

• Probeer aan te geven waar voor jou de grens ligt tussen respectloos en normaal gedrag.

• Bedenk hoe je in jouw assisterende taak onverwacht respectloos gedrag zou kunnen stoppen.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Beschrijf in je LWP hoe je grof taalgebruik tussen leerlingen denkt te willen stoppen; voer jevoornemens uit en reflecteer daar op.

• Bespreek met je (vak)coach en tutor het door jou gesignaleerde probleem rondom respectloos

gedrag en verdiep je, met behulp van je (vak)coach, in de achtergronden van dit gedrag.

• Beschrijf in je portfolio hoe je een leerling persoonlijk wenst aan te spreken op ongewenst

gedrag.

• Beschrijf hoe je een groep(je) leerlingen wenst aan te spreken op ongewenst gedrag.

• Maak een globale opzet hoe je bij voorbeeld van ‘pesten’ of ‘discriminatie’ een thema zou

kunnen maken en hoe je dat vervolgens klassikaal aan de orde zou kunnen stellen.

• ………………………………




20

Stadium 5

• Bedenk hoe je respectloos gedrag tussen leerlingen in alle facetten bespreekbaar kunt maken

met betrokken collega’s (mentoren, coördinatoren en directie) en extern betrokkenen

waaronder de betreffende ouders. Besteed daar aandacht aan in je portfolio.

• Probeer van bovenstaand item een beleidsnotitie te maken die als leidraad kan dienen voor de

school waar jij werkzaam bent.• ………………………………

C 2: Onverwachte didactische situatiesBij deze situaties gaat het erom dat je weet om te gaan met onverwachte gebeurtenissen in de groepwat betreft de vaklessen. Voldoende kennis van het schoolvak, zowel inhoudelijk als vakdidactisch isonontbeerlijk om adequaat te reageren op diverse gebeurtenissen.


1. aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen

2. aanpassen aan tempoverschillen

3. omgaan leerstijlen en leerproblemen

4. gebruik van verschillende werkvormen

5. ………………………………..


Stadium 1 en 2

• Observeer of de leerlingen geactiveerd worden door de aangeboden lesstof. Kijk daarbij zowel

naar de inhoud van de lesstof als naar de manier waarop instructie gegeven wordt.

Concretiseer bovenstaande aan de hand van waargenomen activiteiten door de leerlingen en

de docent.

• Bespreek met de docent of hij actueel materiaal gebruikt dat aansluit op de belevingswereld

van de leerlingen. Beschrijf de reactie van de leerlingen op het aangeboden materiaal.

• Observeer of de docent het tempo aanpast indien een of meerdere leerlingen het

aangebodene niet begrijpen.

• Observeer hoe de docent zijn of haar spreektechniek inzet in de onderwijssitituatie. Let daarbij

vooral op verstaanbaarheid, spreektempo en melodie.

• Doe hetzelfde met non-verbaal gedrag van de docent: gebaren, mimiek en uitstraling.

• Inventariseer welk materiaal en/of schoolmethoden er gebruikt worden voor jouw vak of

leergebied en wat de redenen zijn om juist dit materiaal te kiezen. Betrek bij deze inventarisatie

behalve je (vak)coach ook andere docenten.

• Een van de assisterende activiteiten bestaat uit het begeleiden van kleine groepjes leerlingen

(huiswerkbegeleiding, bijles, assisteren bij een studiecentrum of open leercentrum).

Probeer passend leermateriaal te vinden en te gebruiken bij een leerling die de

voorgeschreven methode niet kan volgen.

• Als je onder leiding van je (vak)coach of een andere docent met kleine groepjes werkt,

onderzoek welke leerstof de leerlingen uitdaagt.

• ………………………………




21

Stadium 3 en 4

• Beschrijf in je portfolio hoe je de aangeboden leerstof, afhankelijk van de kennis en

vaardigheden van de leerling(en), op alternatieve manieren kunt uitleggen.

• Bespreek met (vak)coach of andere vakcollega’s de knelpunten rondom veel voorkomende

leerproblemen in jouw vak of leergebied.

• Gebruik ten behoeve van het te maken van een onderwijsleerpakket of een (al dan nietvakoverstijgend) project zoveel mogelijk afwisselende werkvormen en motiveer je keuzes

daarbij.

• Beschrijf in je portfolio of de gebruikte schoolmethode voor jouw vak of leergebied recht

doet aan de verschillende leerstijlen die de leerlingen hebben en geef tevens aan of de

methode wel bij jou zelf past.

• Check, indien het bovenstaande ontkennend beantwoord wordt, of je voldoende alternatieve

materialen en opdrachten tot je beschikking hebt.

• ………………………………

Stadium 5• Bedenk hoe je door jou ontwikkeld en uitgevoerd onderwijsmateriaal, in de praktijk getoetst

op bruikbaarheid, bespreekbaar kunt maken in de vaksectie of andere overlegstructuren.

• Bedenk hoe je collega's kunt overtuigen dat het nieuwe materiaal iets toevoegt aan het oude.

Probeer vervolgens het door jou ontwikkeld nieuw didactisch materiaal opgenomen te

krijgen in het onderwijsprogramma van jouw school.

• ………………………………




22

D: In gesprek met leerlingen

D 1: Begeleidings- en disciplinegesprekken m.b.t. waarden ennormen


1. structureren van het gesprek

2. het adequaat inzetten van gespreksvaardigheden

3. een bijdrage leveren aan diverse vormen van leerlingbegeleiding naar aanleiding van het

gesprek

4. ………………………………..


Stadium 1 en 2

• Als je leerlingen observeert in een lokaal of in een groepje buiten het lokaal kun je

verschillende soorten sociaal gedrag waarnemen. Welke soorten zie je? Probeer gedrag dat

tot problemen met de docent of medeleerlingen leidt te herkennen. Hoe begint dat? Hoe

reageren groepsleden op zulk gedrag?

• In onderwijssituaties reageert een docent regelmatig op gedrag van leerlingen. Hoe reageert

de docent? Wat is het effect van die reactie?

• Docenten zijn verschillend in hun stijl van omgaan met leerlingen. Je kunt ze indelen naar

strengheid of naar directheid of naar vriendelijkheid enz. Probeer bij observaties de stijl van

de docent te beschrijven. Vertel daarbij wat je waarneemt van de effecten van deze stijl.

• Je bespreekt na een observatie met de docent het gedrag van de groep. Je vergelijkt jouw

indrukken over groepssamenstelling, leiders, subgroepjes, probleemleerlingen met die van

de docent. Je stelt vragen over de wijze waarop de docent omgaat met het leerlingengedrag.

• Onderzoek hoe leerlingen begeleid worden bij hun beroepskeuze. Idem voor vervolgtrajecten

of profielen binnen de schoolopleiding.

• Andere vormen van begeleiding (zoals werken in een open leercentrum) vragen om een

andere benadering van leerlingen. Onderzoek of het gedrag van docenten naar leerlingen toe

verschilt t.o.v. een lessituatie.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Je neemt deel aan het surveilleren tijdens pauzes. Je bent in gezelschap van een ervaren

docent. In samenwerking en overleg treed je op bij problemen. Je bespreekt de juistheid en

effectiviteit van die ingrijpmomenten met je collega.

• Je kent een paar manieren van aanpak om meer greep te krijgen op de groep, om orde te

houden, om problemen te voorkomen enz. Je gaat deze manieren bewust uitproberen als je

zelf (in aanwezigheid van je (vak)coach) iets doet met de leerlingen. Wat levert deze aanpak

op?

• Je (vak)coach bespreekt met jou de gedragsproblemen van leerlingen binnen één groep. Jij

hebt deze groep ook meegemaakt en kunt de observaties van de (vak)coach met de jouwe

vergelijken. Jij werkt deze analyse uit tot een plan, waarin je met theoretisch onderbouwde

argumenten benaderingen en oplossingen aandraagt.




23

• Je voert individuele gesprekken met leerlingen die gedragsproblemen hebben op basis van

aanwijzingen van je (vak)coach. Na ieder gesprek bespreek je de resultaten met je

(vak)coach.

• Bespreek met je (vak)coach hoe de begeleiding van leerlingen plaatsvindt in niet-klassikale

onderwijsvormen. Welke eisen stelt het werken met grotere groepen aan het gedrag binnen

de groep? Welke gedragsproblemen spelen er? Probeer benaderingen en oplossingen aante dragen om bepaalde problemen te tackelen.

• ………………………………

Stadium 5

• Je herkent bepaalde gedragsproblemen bij leerlingen. Je neemt zelf het initiatief om met

deze leerlingen gesprekken aan te gaan. In deze gesprekken geef je de leerlingen zoveel

mogelijk de gelegenheid om hun eigen gedrag te doorzien.

• ………………………………

D 2: Hulp- en begeleidingsgesprekken m.b.t. leerproblemen


1. mentorgesprekken

2. supervisie

3. gesprekken voeren met een (externe) deskundige zoals een leerpsycholoog, orthopedagoog,

enz.

4. ………………………………..


Stadium 1 en 2

• Als je leerlingen observeert kun je verschillende soorten leergedrag waarnemen. Welke

soorten zie je? Probeer leerstijlen te herkennen. Beschrijf wat je ziet. Hoe reageert de docent

op de verschillende leerstijlen? Welke resultaten heeft dat?

• Docenten zijn verschillend in hun vaardigheid in het omgaan met leerstijlen van leerlingen.

Meestal heeft dat te maken met hun eigen leerstijl. Probeer bij observaties de stijl van de

docent te beschrijven. Vertel daarbij wat je waarneemt van de effecten van deze stijl.

•Je bespreekt na je observatie met de docent het leergedrag van de groep. Je vergelijkt jouwindrukken over groepssamenstelling, verdeling van leerstijlen en mogelijke benaderingen met

die van de docent. Je stelt vragen over de wijze waarop de docent omgaat met het

leergedrag.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Je gaat op aanwijzing van de (vak)coach leerlingen met specifieke leerproblemen begeleiden.

Je bespreekt de juistheid en effectiviteit van je begeleiding met je (vak)coach.

• Je kent een paar manieren van aanpak om leergedrag te bevorderen. Je gaat deze manieren

bewust uitproberen als je zelf (in aanwezigheid van je (vak)coach) iets doet met de groep.

Wat levert deze aanpak op?




24

• Je (vak)coach bespreekt met jou de leerproblemen van leerlingen binnen één groep. Jij hebt

deze groep ook meegemaakt en kunt de observaties van de (vak)coach vergelijken met die

van jou. Je werkt deze analyse uit tot een plan, waarin je met theoretisch onderbouwde

argumenten benaderingen en oplossingen aandraagt. Je voert het plan uit onder begeleiding

van je (vak)coach.

•

………………………………

Stadium 5

• Je herkent bepaalde studieproblemen bij een leerling. Je neemt zelf het initiatief om met deze

leerling te gaan praten. In het gesprek geef je de leerling zoveel mogelijk de gelegenheid om

zijn eigen houding te doorzien. Je maakt afspraken voor een studieplan.

• ………………………………

E : Omgaan met verschillenIn elke pedagogisch-didactische situatie krijg je te maken met verschillen tussen leerlingen. Deze zijnvan allerlei aard: etnisch, sociaal-cultureel, religieus, enz. Je moet hierop kunnen inspelen, in jevoorbereiding hierop voorzien en in voorkomende (onverwachte) gevallen adequaat kunnen reageren.Tot de startcompetentie behoort in ieder geval dat je kunt omgaan met de meest voorkomendeverschillen in een groep en hier ook oplossingen voor bedenkt. We denken aan opvangen vantempoverschillen, hanteren van niveauverschillen binnen een groep en omgaan met cultureleverschillen.

E 1: Omgaan met verschillen in cultuur, sekse, waarden en normen


1. respectvol gedrag naar leerlingen toe

2. expliciteren van je eigen waarden en normen en die van de school

3. het scheppen van situaties waarin verschillen worden geaccepteerd

4. ………………………………..


Stadium 1 en 2

• Onderzoek op je stageschool op welke wijze waarden en normen expliciet worden gemaakt.

Neem in je portfolio een beschrijving op van die waarden en normen en maak hierin eenvergelijking met je eigen waarden en normen. Geef tevens aan wat de verschillen en de

overeenkomsten zijn tussen de waarden en normen van de school, de leerlingen of de

cursisten en die van jou.

• Houd een interview met een aantal leerlingen of cursisten met een andere culturele

achtergrond dan jezelf. Vraag hen naar ervaringen op school met de leuke en lastige kanten

van de culturele verschillen. Op welke wijze gaan zij en de andere leerlingen om met die

culturele verschillen? Maak een verslag van de interviews in je portfolio.

• Houd een interview met een docent die ervaring heeft in het werken met leerlingen of

cursisten met verschillende culturele achtergronden. Probeer er achter te komen waar hij op

zijn school tegenaan is gelopen. Waarmee vindt hij dat je als leraar vooral rekening mee moet

houden? Komt dit overeen met je eigen opvattingen? Maak een beschrijving van zijnervaringen en geef aan waarin jullie opvattingen overeenkomen en waarin ze verschillen.




25

• Volg in de media de discussie rondom de culturele verschillen op scholen en de verschillende

waarden en normen. Welke visies kom je hierin tegen? Komen die visies overeen met wat je

zelf van huis uit hebt meegekregen? Welke verschillen zijn er?

• Observeer je (vak)coach in een onderwijssituatie en kijk of hij onderscheid maakt tussen

jongens en meisjes? Als dit zo is, kun je dan beschrijven waarin dit onderscheid duidelijk

wordt? Komt je observatie overeen met wat je (vak)coach zelf zegt?• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een sociale kaart van de omgeving van je stageschool. Welke organisaties of

instellingen buiten de school worden door veel leerlingen bezocht? Breng een bezoek aan een

van de organisaties of instellingen die te maken hebben met de culturele achtergrond van de

leerlingen of cursisten of die van hun ouders (bijvoorbeeld een moskee, een instelling die

huiswerkbegeleiding organiseert voor een bepaalde culturele minderheid). Formuleer van

tevoren je vragen aan deze organisaties en maak een verslag van je ervaringen van dit

bezoek.

•Houd een interview met een aantal docenten en vraag hen expliciet naar hun ervaringen met‘sekse’. Maken zij in hun lespraktijk (on)bewust onderscheid? Betrek in je onderzoek ook een

docent exacte vakken. Wat zijn zijn ideeën over de verschillen tussen jongens en meisjes?

• Als je een les of instructie aan een groep leerlingen met verschillende culturele achtergronden

verzorgt, dan zul je in je didactiek rekening hebben gehouden met die verschillen. (bijvoorbeeld

bij ‘het activeren van voorkennis’). Reflecteer hierop. Geef ook aan op welke wijze je de

verschillen in culturele achtergronden maximaal hebt benut en gewaardeerd.

• ………………………………

Stadium 5

• Volg – indien mogelijk – een scholing van een ondersteunings- of begeleidingsinstelling voor

de methode Leefstijl 9, Reflecteer op deze scholing in je portfolio.

• Geef een serie lessen uit de methode Leefstijl . Beschrijf je ervaringen en die van je leerlingen

met deze methode.

• Voer met een groep leerlingen een rollenspel uit in de vorm van Het Lagerhuis over actuele

onderwerpen die te maken hebben met de culturele verschillen in Nederland en het onderwijs.

Maak hierbij gebruik van de spelregels van Het Lagerhuis. Schrijf na afloop een reflectie in je

portfolio. Verwerk in je reflectie de opmerkingen van je leerlingen en je (vak)coach. Geef aan in

hoeverre dit rollenspel heeft geleid tot meer begrip en respect voor de culturele verschillen.

• Voer een onderzoek uit naar mogelijkheden om de multiculturele samenstelling van de

leerlingen in te zetten bij opdrachten voor het open leercentrum. Ontwerp zo'n opdracht.• ………………………………

8 Leefstijl voor jongeren is een methode die zowel de emotionele intelligentie stimuleert als ook de cognitieveintelligentie. Onderwerpen voor de onderbouw vo, bovenbouw vo + mbo zijn: relatievorming,persoonlijkheidsontwikkeling, training in communicatieve en sociaal-emotionele vaardigheden, mentoraat,leerlingbegeleiding en keuzebegeleiding.




26

E 2: Omgaan met verschillen in taal, leerstijl, motivatie en tempo


Stadium 1 en 2

• Voer na afloop van een les of een instructie van je (vak)coach een gesprekje met twee

leerlingen en vraag hen wat ze van de les of instructie hebben geleerd. Nodig voor dit

gesprekje bij voorkeur twee leerlingen uit die in motivatie van elkaar verschillen. Beschrijf de

verschillen tussen deze leerlingen.

• Voer een gesprek met je docent en vraag hem hoe hij omgaat met de tempoverschillen tussen

de leerlingen? Welke praktische oplossingen draagt hij hiervoor aan?

• Onderzoek op je stageschool op welke wijze er om wordt gegaan met de verschillen tussen

leerlingen. Is er bijvoorbeeld sprake van verdiepings- of verrijkingslessen voor leerlingen die

heel goed presteren? Zijn er ondersteuningslessen voor leerlingen met (taal)achterstanden?

• Hoe is remedial teaching georganiseerd? In hoeverre is de school hiervoor toegerust?

• Onderzoek welke aandacht de school besteedt aan dyslexie.• Inventariseer de wijze waarop de school profielen van leerlingen in kaart brengt door

bijvoorbeeld in de onderbouw (brugklassen) lees- en woordenschattoetsen bij leerlingen af te

nemen. Maak in je portfolio een beschrijving van de toetsinstrumenten en de resultaten van

die toetsen. Geef aan wat de school met de resultaten doet. Welke acties volgen op de

toetsresultaten? Op welke wijze worden de ouders en de leerlingen geïnformeerd?

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Geef in een reflectie op een les of een instructie in een andere onderwijssituatie aan hoe je

bent omgegaan met de verschillen in tempo tussen de leerlingen. Heb je bijvoorbeeld extraonderwijsmateriaal voor hen gemaakt? Of ben je op een andere manier omgegaan met het

verschil in tempo?

• Beschrijf in je voorbereiding expliciet hoe je omgaat met verschillen in taal, leerstijl, motivatie

of tempo. Behandel je alle leerlingen hetzelfde? Moeten alle leerlingen hetzelfde doen of

differentieer je? Als je differentieert geef aan hoe en waarin. Maak hierbij gebruik van de

theorie in je didactiekboeken.

• Geef een les of een instructie in een andere onderwijssituatie waarbij je expliciet aangeeft op

welke wijze en in welke fase van je onderwijsuitvoering je rekening houdt met de verschillen in

taalbeheersing van de leerlingen of cursisten.

• Maak een proefwerk en geef aan welke maatregelen voor dyslectische leerlingen je hebt

genomen.• ………………………………

Stadium 5

• Bespreek in een rapportvergadering of in een voortgangsbespreking met je collega’s de

verschillen tussen je leerlingen. Op welke wijze kun je ervoor zorgen dat ze allemaal "bij de

les" blijven?

• Maak in een gesprek met ouders de criteria expliciet op grond waarvan leerlingen bijvoorbeeld

worden doorverwezen naar een ander schooltype. Aan welke criteria moeten leerlingen

voldoen die kunnen doorstromen van VMBO naar HAVO? En andersom? Op grond waarvan

worden leerlingen doorverwezen van VWO naar HAVO of van HAVO naar VWO.• ………………………………




27

F: Samenwerken met collega's en functioneren in eenorganisatie

F 1: Participeren in diverse overlegvormen

Bij het participeren in diverse overlegvormen die de school kent (secties, werken projectgroepen,leergebiedoverleg, docentenvergadering) gaat het erom dat je jouw positie in het team kan inschattenen een constructieve bijdrage aan het overleg kan leveren.


1. bijwonen van vergaderingen

2. notuleren van vergaderingen

3. een agendapunt voorbereiden en toelichten

4. werkbesprekingen

5. deelnemen aan intervisie

6. ....................................


Stadium 1 en 2

• Bespreek met je (vak)coach bij welke soorten overleg op de school je als observator

aanwezig kunt zijn: vakgroepoverleg, leergebiedoverleg, docentenvergaderingen, werken

projectgroepen, rapportvergaderingen etc. Noteer voor jezelf van ieder overleg dat je bijwoont

de volgende aspecten:

o Doel(en) van het overleg

o Rollen van de aanwezigen (voorzitter, afgevaardigde e.d.)

o

Besluiten• Onderzoek waar de bevoegdheden van een sectie, van het cluster van vakken of van het

leergebied liggen. Aandachtspunten hierbij zijn:

o Het budget

o Materialen

o De methode (=leerboekenserie), wie beslist welke methode er gebruikt wordt?

o Organisatie (voorzitter, verdeling lessen - klassen – lokalen)

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Zowel in de school als op de opleiding kun je deelnemen aan verschillende soorten overleg:

werkgroepen, projectgroepen, stagevoorbereiding, nabespreking enz. Schrijf na deelname

regelmatig je antwoorden op de volgende vragen:

o Wat was mijn eigen rol?

o Heb ik bereikt wat ik wilde?

o Wat had ik kunnen doen om effectiever te zijn?

o ………………………………

Stadium 5

• Probeer om tijdens overlegsoorten waar je aan deelneemt ook eens voorzitter en/of notulant

te zijn. Vergelijk en bespreek na afloop jouw ervaringen in die rol(len) met andere deelnemers.

Vraag feedback op jouw gedrag tijdens het overleg.• ………………………………




28

F 2: Samenwerken in taakgerichte groepen in de organisatieBij het werken in taakgerichte groepen binnen de school gaat het erom dat je op basis van jekwaliteiten een bijdrage levert en leert van collega's, zodat de school zich in de richting van eenlerende organisatie kan ontwikkelen.

Je kunt hierbij denken aan: 1. werkgroepbijeenkomsten bijwonen

2. sportdagen helpen organiseren

3. excursies begeleiden

4. leerlingenvoorstellingen (helpen) organiseren

5. deelnemen aan voorlichtingsbijeenkomsten

6. .......................................


Stadium 1 en 2• Onderzoek welke buitenschoolse activiteiten door de school georganiseerd worden. Noteer

per activiteit de volgende zaken:

o Welke activiteit voor welke groepen?

o Wanneer vindt de activiteit plaats?

o Welke docenten organiseren het?

o In welke periode wordt het voorbereid?

o Wat zijn de belangrijkste organisatorische taken?

• Probeer een rol te krijgen in de voorbereiding (en zo mogelijk begeleiding) van een

buitenschoolse activiteit. Let daarbij op de volgende zaken:

o Wat zijn je sterke en zwakke kanten bij dit soort werk?

o Op welke wijze is de verhouding tussen jou en de docenten hier anders dan bij de

reguliere activiteiten?

o Wat leveren deze activiteiten je op m.b.t. je inzicht in de leerlingen?

o Wat leveren deze activiteiten je op m.b.t. je verhouding met de leerlingen?

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Neem deel aan een activiteit op het gebied van onderwijsvernieuwing. Zorg ervoor dat je alle

relevante stukken (verslagen, plannen, artikelen, achtergrondliteratuur) kent. Raadpleeg je

(vak)coach in welke mate je een actieve rol kunt spelen, zonder dat dit als storend wordt

ervaren. Welke leervragen levert deze activiteit op voor je opleiding?• Organiseer in één van je klassen een sinterklaasfestijn, een paas- of kerstviering of

festiviteiten in het kader van het suikerfeest.

• ............................................

Stadium 5

• Voer een buitenschoolse activiteit zelfstandig (d.w.z. zonder directe begeleiding) uit. Denk bij

voorbeeld aan het begeleiden van een groepje leerlingen bij een excursie, begeleiding van

een schoolfeest, verzorging van een apart onderdeel van een sportdag, organiseren van een

sinterklaasviering, enz. Noteer regelmatig waar je sterke kanten liggen en welke kanten beter

ontwikkeld kunnen worden.

• ............................................




29

F 3: Gevraagd en ongevraagd een bijdrage leveren aan deorganisatieBij het leveren van gevraagde en ongevraagde bijdragen aan de organisatie gaat het erom dat je jepositie in het team kan inschatten, initiatief durft te nemen, geïnteresseerd bent in het wel en wee vande organisatie, je kwaliteiten kent en in kunt zetten voor de organisatie, zodat de school optimaal kanprofiteren van de aanwezige kwaliteiten bij de docenten.


1. kennis van de school als organisatie

2. inzicht in rollen binnen de school

3. een idee of plan presenteren aan collega's

4. een plan uitwerken tot een haalbare activiteit

5. ................................


Stadium 1 en 2• Maak binnen jouw school een lijst van alle organisatorische rollen van docenten. Noteer bij

elke rol kort de bijbehorende taken. Geef aan welke rollen jou aanspreken (en waarom).

Stadium 3 en 4

• Maak een sterkte/zwakteanalyse van je school. Betrek daarbij in ieder geval de volgende

aspecten:

o Pedagogisch klimaat

o Samenwerking tussen docenten

o Manier van leiding geven

o Omgang met ouders

o Openstaan voor nieuwe ontwikkelingen en nieuwe vormen van onderwijs

o Vakoverstijgende projecten

o Open leercentraBedenk wat jouw bijdrage aan de organisatie zou kunnen zijn als je op deze school zou gaanwerken.

• Stel een plan op om een kwaliteitsaspect van je school (zie opsomming hierboven) te

verbeteren. Betrek in het plan de volgende factoren:

o Wat moet het waarneembare eindresultaat zijn?

o Hoeveel tijd kost de invoering?

o Hoeveel kosten zijn er naast de tijdsinvestering?

o Welke bezwaren zouden collega's kunnen hebben?

o Wat zou jouw bijdrage kunnen zijn in de uitvoering?Bespreek het plan met je (vak)coach. Noteer eventuele bezwaren en accepteer deze als eengegeven.

• ............................................

Stadium 5

• Zoek naar een mogelijkheid om een onderwerp te presenteren voor een groep collega's. Het

kan gaan om de resultaten van een werkgroep waaraan je hebt deelgenomen, om een idee of

plan, om een beschrijving van leer- of gedragsproblemen van leerlingen, enz. Noteer de

feedback die je naar aanleiding van je presentatie krijgt en beschrijf verbeterpunten.




30

• Onderneem met een of meer collega's een initiatief voor een nieuwe activiteit op de school.

Zorg dat het initiatief voldoende draagkracht heeft door te overleggen met relevante personen.

Het initiatief kan een klein stukje onderwijsontwikkeling zijn, een nieuwe activiteit voor

leerlingen, uitnodiging van een gastspreker, enz. Reflecteer op je eigen rol gedurende het

hele proces.

•

............................................




31

G: Contacten met ouders en instanties

G 1: Gesprekken met ouders

Bij de contacten met ouders, die voortvloeien uit het werk van de docent, gaat het erom dat je dit doet

vanuit je eigen visie en de visie van de school op het onderwijsleerproces. Het heeft jouw aandachtdat je de inbreng van de ouders serieus neemt, opdat de betrokkenheid van ouders bij de school en

bij het leren van de leerlingen wordt gestimuleerd op verschillende manieren.


1. het contact tussen ouders en docenten op ouderavonden

2. de inbreng van de ouders in een oudervereniging

3. de inbreng van de ouders in de medezeggenschapsraad

4. ……………………………


Stadium 1 en 2

• Observeer een docent en de ouders die hij ontvangt tijdens hun gesprek op de ouderavond.

• Doe een onderzoek naar de ouderbetrokkenheid op school. Is er een oudervereniging? Welke

taken heeft de oudervereniging op jouw school?

• Interview een ouder die betrokken is bij de oudervereniging of de medezeggenschapsraad.

Wat geeft deze ouder aan als zijn inbreng in de school?

• Onderzoek of de school een omgangsprotocol heeft voor de contacten met ouders.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Bereid, eventueel samen met je (vak)coach, een aantal gesprekken voor de ouderavond voor.

Voer zelf enkele gesprekken onder begeleiding van je (vak)coach. Wat wil je bespreken? Wie

neemt het initiatief in het gesprek? Hoe geef je het gesprek een vervolg?

• Neem deel aan een activiteit die ondersteund wordt door de oudervereniging.

• Vraag of je aanwezig mag zijn bij een vergadering van de Medezeggenschapsraad. Maak een

verslag van deze vergadering.

• ………………………………

Stadium 5

• Bereid een ouderavond voor en beschrijf nauwkeurig in welke stappen je deze vergadering

voorbereidt en hoe het gesprek verloopt. Wat doe je met de conclusies uit deze gesprekken?

• Bereid een buitenschoolse activiteit voor waarin je ouders betrekt.

• Maak een plan voor het inzetten van ouders in je les of in een project. Voorbeeld: voorlichting

geven over beroepen. Voer dit uit.

• ………………………………




32

G 2: Contacten met personen en instanties buiten de school(andere scholen, stagebieders, instanties, buurt)

Bij contacten met instanties en personen buiten de school gaat het erom, dat je de nodige

zorgvuldigheid in acht neemt, afspraken nakomt, duidelijk bent over verwachtingen, zodat optimaal

gebruik gemaakt wordt van het relatienetwerk van de school.


1. De voorlichtingsfunctie van buitenschoolse instanties

2. De rol die buitenschoolse instanties in lessen en buitenlessituaties kunnen spelen.

3. Leerwerkplekken of stageplekken voor leerlingen

4. ………………………………


Stadium 1 en 2• Zoek op de websites van verschillende instanties informatie over hoe zij van betekenis

kunnen zijn voor jouw school. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

o Dienst Stedelijk Onderwijs

o Verslaafdenzorg

o Bureau HALT

o ARBO

o Brandweer

o Spoorwegen

• Neem contact op met de brandweer over brandpreventie.

• Zoek informatie over het vormingswerk.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Bespreek met je (vak)coach welke buitenschoolse instanties betrokken kunnen worden bij een

excursie. Overleg met hem met wie jij telefonisch contact kunt leggen en welk resultaat je

daarmee wilt bereiken. Voer dit gesprek.

• Maak een afspraak met een van bovengenoemde instanties en laat je voorlichten over de

manier waarop deze instantie in lessen of buitenschoolse activiteiten betrokken zou kunnen

worden.

•………………………………

Stadium 5

• Neem contact op met buitenschoolse instanties voor het organiseren van een excursie.

• Maak een plan voor een project waarin je een buitenschoolse instantie betrekt. Voer dit plan

uit.

• Organiseer leerwerkplekken en/of stageplaatsen voor leerlingen.

• Voer gesprekken met het schoolmaatschappelijk werk over mentorleerlingen.

• ………………………………




33

H: Onderzoek en ontwikkeling van eigen opvattingen encompetentiesBij het onderzoeken en ontwikkelen van de eigen opvattingen en competenties gaat het erom dat jekunt reflecteren, kunt communiceren over je eigen leerproces, methodisch kunt werken aan je eigenleerproces en een eigen beroepshouding ontwikkelt, zodat je als startbekwame leraar je eigendoorgroei ter hand kunt en wilt nemen en daartoe over de vereiste middelen en attitudes beschikt.

H 1: Systematisch reflecteren


1. terugblikken op lessen, instructies en andere activiteiten

2. terugblikken op je voorbereiding van de les of activiteit

3. toepassen van de reflectiecirkel van Korthagen10

4. het gebruik van videoanalyse

5. ....................................


Stadium 1 en 2

• Hou een logboek bij of schrijf weekverslagen.

• Bespreek met je (vak)coach je praktijkervaringen.

• Maak een sterkte/zwakteanalyse over je functioneren op school.

• Werk reflecties uit met de reflectiecirkel.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak een video-opname van je les, instructie of coachingsactiviteit en bekijk deze op je

leervragen.

• Beschrijf een onderwijssituatie waarin je anders hebt gehandeld dan dat je je had

voorgenomen. Wat was de reden daarvoor?

• Probeer een bijeenkomst vanuit een andere leerstijl te beginnen dan die je ‘normaal’ hanteert

• Welke rode draad kun je in je logboek herkennen (denk aan gedragspatronen, motieven,

kwaliteiten, minpunten)?

• Koppel je reflectie aan theoretische noties: bij voorbeeld een gesprek met een leerling

koppelen aan de theorie van het schema goed en slecht luisteren.

• ………………………………

Stadium 5

• Neem actief deel aan het supervisietraject en/of tutoraat.

• Verwoord in hoeverre a) jij als persoon, b) je concrete werksituatie en c) je beroep als leraar

met elkaar in overeenstemming zijn.

• ………………………………

10Zie bijvoorbeeld de betreffende pagina in het boek Leren van Lesgeven, Ko Melief, Anke Tigchelaar, Fred Korthagen

en Bob Koster.




34

H 2: Communiceren


1. positieve en negatieve feedback geven

2. goed en slecht luisteren

3. overleg met je (vak)coach, je kernteamleider, je directeur e.d.4. vergaderingen bijwonen en je punten inbrengen

5. gesprekken met leerlingen

6. conflicthantering

7. assertief gedrag tonen

8. ………………………….


Stadium 1 en 2

•

Observeer je (vak)coach die in gesprek is met een leerling of een groep leerlingen.• Voer een kort gesprek met een leerling waarin je hem/haar wijst op ongewenst gedrag.

• Zoek op wat positieve en negatieve feedback geven inhoudt. Geef drie voorbeelden waarin je

positieve feedback hebt gegeven in de groep en drie voorbeelden waarin je negatieve

feedback hebt gegeven.

• Zet op een rij welke complimenten je de afgelopen week hebt gegeven of zelf hebt gekregen.

• Overleg wekelijks met je (vak)coach over de gang van zaken en leg verbeterpunten vast.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Maak van drie negatieve feedbackvoorbeelden die je uit de praktijk hebt gehaald positievefeedback (zie theorie Feedback geven).

• Reflecteer op een correctiegesprek met een leerling en onderzoek of je goed geluisterd hebt

(zie theorie Goed en slecht luisteren).

• Je hebt een probleemleerling die een achterstand heeft opgelopen. Je wilt erachter komen

waardoor dat komt. Voer een gesprek met de probleemleerling en neem het op band op.

Beluister thuis de band en ga na in hoeverre door jouw aanpak het probleem helder is (of

niet).

• Bespreek met je (vak)coach iets wat jij graag gedaan of veranderd wilt hebben.

• ………………………………

Stadium 5

• Breng een belangrijk agendapunt, waaruit jouw belang blijkt, in de vergadering in.

• Formuleer een voorstel voor iets nieuws, bijvoorbeeld een project, de invoering van een

andere methode, een leuk idee voor de sportdag etc en breng je voorstel in.

• Onderzoek hoe communicatiepatronen in een vergadering verlopen en hoe beslissingen tot

stand komen.

• ………………………………




35

H 3: Methodisch werkenBij methodisch werken gaat het erom dat je met bepaalde instrumenten leert werken zoals het makenvan een portfolio met een sterkte/zwakteanalyse, een POP, een LWP, enz. Hulpmiddelen daarbij zijn,het bijhouden van een logboek of het maken van weekverslagen, het uitvoeren van eenactieonderzoek

11. en meedoen aan video interactie begeleiding, collegiale ondersteuning en dergelijke.


1. wekelijks (dus structureel) overleg met je (vak)coach

2. het volgen van een supervisie- of tutoraatstraject

3. intervisie met beginnende docenten op je stageschool

4. ……………………………………………


Stadium 1 en 2

•Je observeert in een groep je (vak)coach. Welk gedrag van hem is voor jou voorbeeldgedrag?En welk niet en waarom?

• Overleg met je (vak)coach over je eigen functioneren.

• Vul een lesvoorbereidingsformulier in.

• Maak een studieplanning en beargumenteer deze.

• Onderzoek hoe leerlingen plannen.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Doe een actieonderzoek.

• Leg aan je (vak)coach uit hoe jij volgens de leercyclus leert/werkt.

• Overleg met je (vak)coach over je eigen functioneren en je ontwikkeling.

• Maak een studieplanning en stel prioriteiten daarin.

• Maak een studiewijzer samen met je leerlingen.

• ………………………….

Stadium 5

• Neem deel aan het aanbod van intervisie/begeleiding van beginnende docenten op je

stageschool.

• Maak een volledig uitgewerkt actieonderzoek van een probleem uit de lespraktijk.

• Onderzoek of je efficiënt en effectief met de tijd in de les omgaat en stel eventueel een

verbeterplan op.

• ……………………………….

11 Actieonderzoek is een methodisch onderzoek van één leervraag, waarbij alle aspecten een voor een uitgeplozen worden.




36

H 4: Beroepshouding


1. leren leuk en zinvol vinden

2. openstaan voor andere, allochtone culturen

3. geïnteresseerd zijn in jeugdculturen

4. niet te snel oordelen

5. geen/weinig vooroordelen hebben

6. flexibel zijn

7. enthousiast zijn voor je schoolvak en betrokken zijn op de leerlingen

8. openstaan voor nieuwe ontwikkelingen

9. zelfverantwoordelijk willen zijn voor je eigen leerproces en functioneren

10. gemotiveerd je werk/studie doen

11. collegiaal overleg

12. …………………………………


Stadium 1 en 2

• Observeer in een groep verschillende jeugdculturen. Welke past het meest bij jou? Welke

staat het verst van je af? Waarom?

• Ga in gesprek met leerlingen die een andere jeugdcultuur uitdragen dan jij.

• Verdiep je in de allochtone culturen van je leerlingen.

• Lees gedurende een langere tijd verschillende jeugdtijdschriften.

• Oriënteer je op een nieuw gebied van je vak; lees je vaktijdschriften.

• Observeer je (vak)coach in hoeverre hij aansluit in zijn lessen bij de leef- en belevingswereldvan de leerlingen.

• ………………………………

Stadium 3 en 4

• Actualiseer je les uit de methode.

• Neem het initiatief om je eigen leerproces in handen te houden.

• Vraag een collega-docent in hoeverre hij vindt dat jij zelfverantwoordelijk bent, gemotiveerd

bent en discipline hebt. Vraag hem ook uit welk gedrag dat blijkt.

• Maak een video-opname van een les, een instructie of een andere begeleidingsactiviteit en

bekijk deze op je leervraag.

• Onderzoek welke manieren je kunt gebruiken om je motivatie op peil te houden.

• ………………………………

Stadium 5

• Houd een 360o

feedback over je functioneren als leraar.

• Doe een actieonderzoek om je praktijk te verbeteren.

• Schrijf een artikel voor een vaktijdschrift of de schoolkrant.

• ………………………………




37

Bijlagen




38

1. Verplichte opdrachten voor jaar 1 duaal

Het duale traject aan het begin van je studie aan de lerarenopleiding heeft een breed, oriënterend

karakter, met als vraag: "Wil ik wel leraar worden?". Daarom is een aantal suggesties of prestaties van

stadium 1 en 2 verplicht. Deze verplichte activiteiten dragen ertoe bij dat je een zo breed mogelijke kijkkrijgt op het beroep van leraar en dat is ruimer dan lesgeven aan groepen leerlingen.

Daarnaast zoek je in de suggesties voor activiteiten per stadium bij alle Kenmerkende Situaties

activiteiten die je wilt gaan uitvoeren en waarvan je de resultaten opneemt in je portfolio.

Planning en verslaggeving

• Stel jezelf op je stageschool voor via het voorstelformulier en vul het stageformulier in (deze

formulieren staan verderop in de Bijlagen van de Praktijkgids).

• Zet voor jezelf op papier wat je wilt gaan doen tijdens je stage en hoe je dat wilt gaan doen:

persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en leerwerkplan (LWP).

• Maak halverwege je stage een tussentijds verslag en voeg dit toe aan je portfolio.

• Maak halverwege je stage een tussentijdse reflectie en voeg deze toe aan je portfolio.

• Maak op basis van dit tussentijds verslag en gesprek(ken) met je tutor en (vak)coach een

bijgesteld leerwerkplan.

• Houd een logboek bij met daarin vermeld wat je tijdens je stagedag(en) op school hebt

gedaan en wat je is opgevallen; de concrete activiteiten hieronder vinden hierin natuurlijk ook

een plaats.

• Maak aan het eind van je stage een eindverslag en voeg dit met reflectie toe aan je portfolio.

• Maak op basis van dit eindverslag en gesprek(ken) met je tutor en (vak)coach een bijgesteld

POP en leerwerkplan, welke als basis dient voor een volgende praktijkperiode.

Concrete activiteiten:In het klaslokaal of open leercentrum:

• Observeer iedere dag van de eerste zes weken tenminste één les of een andere

onderwijsactiviteit van je (vak)coach of een andere docent.

Observeer aan het einde van de praktijkperiode een les van je medestudenten.

Waar je tijdens die observaties op zou kunnen letten, vind je in de suggesties, met name bij

de Kenmerkende Situaties onder B en op de observatieformulieren.

• Je assisteert een docent bij het geven van een les, zoals rondlopen, vragen van leerlingen

beantwoorden, huiswerk bespreken en/of (deel)opdrachten uitleggen aan leerlingen.

•Voor de groep leerlingen vertel je over jezelf.

• Je begint na ongeveer zes weken met het verzorgen van (deel)lessen of je neemt deel aan

andere onderwijsactiviteiten, waarbij je (vak)coach achterin het lokaal zit. Maak minimaal vijf

verslagen per blok van deze lessen of bijeenkomsten en geef verbeterpunten aan.

In de school :

• Woon een vergadering bij: kijk hoe er binnen het schoolteam wordt omgegaan met de

verantwoordelijkheid voor het eigen en de andere vakken.

• Neem deel aan een of meerdere buitenschoolse activiteiten zoals ouderavonden,

leerlingenfeestjes, sportdagen, culturele activiteiten, (buitenlandse) reizen etc.

• Informeer bij vakdocent of klassenmentor welke mogelijkheden er voor jou op school zijn om

bijles of huiswerkbegeleiding te geven aan met name gemotiveerde leerlingen. Geef, indiendat mogelijk is, aan een of meerdere leerlingen individueel of in kleine groepjes bijles of

huiswerkbegeleiding gedurende een zestal uren.




39

• Informeer je goed over de organisatiestructuur, de logistiek en de regels op je stageschool.

Maak daartoe afspraken met iemand van de schoolleiding, de decaan, een mentor of

coördinator en iemand van het niet onderwijzend personeel (conciërges).

• Probeer inzicht te krijgen in waar de leerlingen terecht komen als zij de school verlaten, hetzij

met een diploma hetzij zonder een diploma. Probeer ook inzicht te krijgen in de afkomst van

de leerlingen: het milieu en de etnische afkomst, de wijk, en het (opleidings)niveau van deouders.

• Onderzoek en beschrijf het leerlingbegeleidingsysteem op je stageschool.

Als in de categorie In de school een of meer activiteiten niet mogelijk is op je stageschool, formuleer

dan even zo veel vervangende activiteiten en bespreek deze met je tutor en je (vak)coach, voordat je

ze uitvoert.




40

2a. Inhoud Portfolio Propedeutisch jaar 2008-2009

Werkend vanuit de Praktijkgids + bijlagen.

In de bijlage vind je vele formats; gebruik deze.

Pagina

nummer

Titelpagina

− Naam

− Studentennummer

− Naam tutor/SLC

− Naam coach ( evt. BOS)

Met tabbladen:

1. Inhoudsopgave en paginering

2. Persoonlijk

− Curriculum Vitae

− Motivatie beroep

3. Studiepuntenoverzicht4. Praktijkgegevens

− Kopie stagecontract

− Stageschool, schooladres telefoonnummer

− Stageperiode

5. Sterkte zwakte analyse

6. De kenmerkende situaties waar per periode (minstens twee) aan gewerkt wordt

6.1 Context situatiebeschrijving naar (zie KS-sen in de praktijkgids)

6.2 POP’s met leervragen

6.3 LWP’s (zie bijlage)

6.4 Uitvoering van de voornemens enminimaal 5 lesvoorbereidingen per blok (zie bijlage)

6.5 Reflectie op de uitvoering (zie bijlage)

6.6 Observaties door derden (zie bijlage)

7. Koppeling aangeven naar de (gedeeltelijk of nog te behalen) competenties

8. Evaluatieverslag praktijk periode

9. Vooruitblik nieuwe praktijkfase (POP + LWP)

10. Tussentijdse en eindbeoordeling van (vak)coach / begeleider op school (BoS)

Bijlagen

Logboek of weekverslagen

P.S. Bovenstaande 10 “items” onder te brengen via 10 verschillende tabbladen (al dan niet digitaal). Alle bijlagen zijn te vinden in de praktijkgids en te downloaden. Het gekleurde deel vormt de kern van je portfolio, o.a. belangrijk bij assessments

Ontwikkelingsportfolio (‘het krat’) omvat veel meer: alles wat je geproduceerd hebt in een jaar of gedurende je hele studieloopbaan.

In de beoordeling van het portfolio wordt gelet op de opleidingskwalificaties (Dublin Descriptoren), te weten:• Adequate en correcte mondelinge, schriftelijke en non-verbale communicatie•

Het adequaat en correct kunnen communiceren met diverse professionals• Kritische reflectie op eigen gedrag binnen een werksituatie




41

2b. Inhoud Portfolio Hoofdfase-1 2008-2009

Werkend vanuit de Praktijkgids + bijlagen (formats). Pagina

nummer

Titelpagina

− Naam

− Studentennummer

− Naam tutor/SLC


Met tabbladen:


2. Persoonlijk






− Stageperiode



6.1 Context situatiebeschrijving (stadium 2-3-4-5)


6.3 LWP’s

6.4 Lesvoorbereidingen (minimaal 5 per blok)6.5 Reflectie op de uitvoering (minimaal 5 per blok)

6.6 Observaties door derden (minimaal 5 per blok)





Bijlagen, waaronder bewijzen van:Logboek of weekverslagen

Video analyse

Verslagen Jos

Verslaggeving open dagen, en andere activiteiten

In de beoordeling van het portfolio wordt gelet op de opleidingskwalificaties (Dublin Descriptoren), te weten:• Adequate en correcte mondelinge, schriftelijke en non-verbale communicatie• Het adequaat en correct kunnen communiceren met diverse professionals• Kritische reflectie op eigen gedrag binnen een werksituatie




42

2c. Inhoud Portfolio Hoofdfase-2 2008-2009

Aan de hand van de brochure Assessment Lio-bekwaam en

werkend vanuit de Praktijkgids + bijlagen.

Pagina

nummer

Titelpagina

− Naam

− Studentennummer

− Naam tutor/SLC


Met tabbladen:


2. Persoonlijk



−Visie op het onderwijs

3. Studiepuntenoverzicht

4. Praktijkgegevens



− Stageperiode



6.1 Context situatiebeschrijving (stadium 4-5)


6.3 LWP’s6.4 Lesvoorbereidingen (minimaal 3 per blok)

6.5 Reflectie op de uitvoering (minimaal 5)

6.6 Observaties door derden (minimaal 5)





Bijlagen, waaronder bewijzen van:

Logboek of weekverslagen

Roos van Leary

Actieonderzoek (minstens tot fase 2)

Video analyse

Verslagen van vergaderingen van vakgroep of kernteam

Verslagen van ouderavonden (als assistent)

School als opdrachtgever

Overig lesmateriaal

In de beoordeling van het portfolio wordt gelet op de opleidingskwalificaties (Dublin Descriptoren), te weten:•

Adequate en correcte mondelinge, schriftelijke en non-verbale communicatie• Het adequaat en correct kunnen communiceren met diverse professionals• Kritische reflectie op eigen gedrag binnen een werksituatie




43

2d. Inhoud Portfolio Afstudeerfase 2008-2009

Werkend vanuit de Praktijkgids + bijlagen.

Pagina

nummer

Titelpagina− Naam

− Studentennummer

− Naam tutor/SLC


Met tabbladen:


2. Persoonlijk



− Visie op het onderwijs




− Stageperiode



6.1 Context situatiebeschrijving (stadium 5)


6.3 LWP’s

6.4 Lesvoorbereidingen (minimaal 5)6.5 Reflectie op de uitvoering (minimaal 3)

6.6 Observaties door derden (minimaal 3)



9. Vooruitblik doorgroei van competenties


Bijlagen, waaronder bewijzen van:Kopie ondertekend Verslag LIO-assesment

Kopie ondertekend bolletjes-lijst jaar 3

Bestwerk+

(goedgekeurde aanvraag)

Roos van Leary

Actieonderzoek (afgerond)

Video analyse

Verslagen van COL-overleg / intervisie of supervisie

Verslagen van vergaderingen van vakgroep of kernteam

Verslagen van ouderavonden (zelfstandig)

Logboek of weekverslagenIn de beoordeling van het portfolio wordt gelet op de opleidingskwalificaties (Dublin Descriptoren), te weten:

• Adequate en correcte mondelinge, schriftelijke en non-verbale communicatie• Het adequaat en correct kunnen communiceren met diverse professionals

• Kritische reflectie op eigen gedrag binnen een werksituatie




44

3. Voorstelformulier

Hogeschool Rotterdam Lerarenopleiding VO/BVE

Gegevens:

Naam : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Studiejaar: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Plaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vak: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e-mailadres: : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stage / Duale school

Vaksectie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vakcoach: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B.O.S: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Begin- en einddatum stage: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naam, telefoonnummer en e-mailadres van de SLC/tutor van de Hogeschool Rotterdam:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ruimte voor pasfoto




45

4. Praktijkformulier voor stages / duale trajecten

Student Straat

Studentnummer Pc+Plaats

Telefoon

e-mail

SLC/Tutor/BiSHR

Straat Museumpark 40

Best bereikbaar: Pc+Plaats 3015 CX Rotterdam

Telefoon 010-241 . . . .

e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . [email protected]

(Vak)coach Straat

Best bereikbaar: Pc+Plaats

Telefoon

e-mail

Stageschool Straat

Locatie Pc+Plaats

B.O.S. Telefoon

(Locatie)Directeur

Stageperiode

Aanwezigheids-rooster

Lesuur

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Lestijd

1e

…..tot……

2e

…..tot……

3e …..tot……

4e

…..tot……

5e

…..tot……

6e

…..tot……

7e

…..tot……

8e

…..tot……

9e

…..tot……

Route-beschrijving

Kopie routekaart van school en omgeving toevoegen (eventueel als bijlage)

Auto / Openbaar vervoer




46

5. Lesobservatieformulier

Datum:

Klas + aantal leerlingen:

Observant:

Docent en vak:Schoolboek:

Plaats vóór de opmerkingen één van de volgende waarderingen:1 Helemaal mee oneens2 Mee oneens3 Weet niet / niet van toepassing bij deze les4 Mee eens5 Helemaal mee eens

De les heeft een duidelijke inleiding.

Je weet na de inleiding precies waar de les over zou gaan

Je begrijpt na de inleiding waarom het belangrijk is over dit onderwerp iets te weten.

Je begrijpt na de inleiding wat deze les met de vorige les(sen) te maken had.De les is duidelijk opgebouwd uit een aantal punten.

Het wordt duidelijk wanneer één punt afgehandeld was en het volgende begon.

Het is duidelijk wat de grote lijn van de les is.

Belangrijke of moeilijke punten worden herhaald.

Het is me duidelijk geworden wat bij dit onderwerp belangrijk is en wat minder.

De vragen die leerlingen stellen worden goed beantwoord.

Het bord is steeds overzichtelijk ingedeeld.

Wat op het bord staat is goed te lezen.

Het gebruik van ICT en andere media is zinvol.

De gebruikte ICT-middelen zijn overzichtelijk en zijn goed te lezen.

Het is me duidelijk waar de leerstof in het boek of in het lesmateriaal terug te vinden is.

Het is me duidelijk, wanneer de les wordt afgerond.

Er wordt een samenvatting gegeven van wat er in de les verteld is.Je weet waar de volgende les over gaat.

Je weet wat de volgende les met deze les te maken heeft.

Je weet wat je voor de volgende les moet doen.

Er worden niet teveel moeilijke woorden gebruikt.

Je kunt de leerkracht goed verstaan.

Het wordt gewaardeerd als een leerling een opmerking maakt of een vraag stelt.

Er zijn af en toe korte pauzes.

De leerlingen hebben voldoende tijd om aantekeningen te maken.

De les is goed te volgen, het gaat niet te snel.

De leerkracht stelt vragen.

De leerling krijgt voldoende tijd om een antwoord op een vraag te bedenken.

De leerling krijgt de gelegenheid om zelf vragen te stellen.De leerkracht is enthousiast.

Het is een leuke les.




47

6. Observatieformulier andere onderwijssituaties

Datum:

Groep & aantal leerlingen:

Observant:

Docenten & assistenten :Onderwijsleermiddel: schoolboek / computer / werkblad / instructiemateriaal / . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Werkvorm: instructie / zelfstandig werken

Groepswerk: groepen / subgroepen / individueel

Inhoud: één onderwerp voor allen / keuze uit onderwerpen / geïntegreerd thema of project

Resultaat: leer opbrengst / verslag / werkstuk / halfproduct (ontwerp) / product

Plaats vóór de opmerkingen één van de volgende waarderingen:1 Helemaal mee oneens2 Mee oneens3 Weet niet / niet van toepassing bij deze les4 Mee eens

5 Helemaal mee eensDe instructie is duidelijk voor de leerlingen.

De instructie is goed te verstaan.

De leerlingen gaan meteen aan het werk.

Bij vragen of moeilijkheden worden de leerlingen goed begeleid.

De leerlingen zijn bezig met de opdracht.

De leerlingen overleggen met elkaar over de opdracht.

De leerlingen binnen een (sub)groep werken samen.

Het enthousiasme van de docent is goed waarneembaar.

De docent heeft overwicht.

Het wordt gewaardeerd als een leerling een opmerking maakt of een vraag stelt.

Er zijn af en toe korte pauzes.

De leerlingen hebben voldoende tijd om de opdrachten te maken.

De opdrachten zijn concreet en herkenbaar voor de leerlingen.De opdrachten sluiten aan bij kennis en vaardigheden van de leerling.

Er zijn duidelijke gedragsregels.

Leerlingen die niet goed werken worden aangesproken.

De docent biedt een veilig klimaat waarin leerlingen elkaar respectvol behandelen.

De docent spreekt positieve verwachtingen uit en prijst de leerlingen waar nodig.

De leerlingen volgen de afgesproken planning.

Er is een overzicht waarop staat hoever elke leerling met zijn opdrachten is.

Leerlingen controleren zelf of hun werk aan de eisen voldoet.

De docent (of assistent) controleert het werk van de leerling.

De leerlingen werken door tot het einde van de ingeroosterde werktijd.

De docent markeert het einde van de bijeenkomst.

….….

….




48

7. Lesvoorbereidingsformulier (Tip: kopieer deze blz naar een Word-bestand en vul het in op de computer.)

Student Studierichting:(opleiding)

Studentnummer voltijd / deeltijd

Studiejaar of groep Stage soort: regulier / duaal / dispensatie

Medestudent(en)

School Schoolboek

(Vak)coach

Beginsituatie van deleerlingen

Algemene doel van deles

Concrete leerdoelen

Kenmerkende situatie(zie Praktijkgids)

Tijd Leerstof Didactischeaanpak

Didactischemiddelen

Leerlingactiviteiten

Docentactiviteiten




49

8. Formulier Persoonlijk ontwikkelingsplan (leervragen)

WAT WIL JE AANPAKKEN, WAT WIL JE LEREN?12

Pedagogisch handelen (= begeleiden van leerlingen)

Bij voorbeeld:Ik wil in staat zijn om een goede werksfeer te creëren waarbij de leerlingen alle kansen krijgen om eeneffectief leerproces te doorlopen....................................................

Vakdidactisch handelen (= voorbereiden, uitvoeren, beoordelen, ontwikkelen)

Bij voorbeeld:Ik wil kunnen anticiperen op problemen qua klassenmanagement of didactiek of vakinhoud die er in

een les of andere onderwijssituatie zouden kunnen voorkomen....................................................

Organisatorisch handelen (= groepsmanagement en algemeen organiseren)

Bij voorbeeld:Ik wil duidelijke en consequente regels en afspraken communiceren en hanteren naar de leerlingentoe en hen erop aanspreken als zij zich hier niet aan houden....................................................

Interpersoonlijk handelen

Bij voorbeeld:Ik wil in staat zijn om duidelijk leiding te geven aan de groep leerlingen, maar tegelijkertijd ruimte tegeven aan eigen verantwoordelijkheid....................................................

Reflecterend vermogen

Bij voorbeeld:Ik wil zelfkritisch worden en een duidelijk beeld kunnen geven van mijn eigen kwaliteiten enbeperkingen....................................................

12 Je kunt je leervragen ook clusteren aan de hand van de Kenmerkende Situaties.




50

9. Formulier Leerwerkplan

Voorbeeld

Hoe wil ik mijn concrete leerdoelen per kenmerkende situatie bereiken ?

Kenmerkendesituatie(nummer KS)

Wat wil ik leren?(zie POP)

Hoe ga ik het aanpakken?(=LWP)

Evaluatie / reflectie(na afloop)




51

10. Formulier Richtvragen voor reflectie(op een door jou verzorgde les of bijeenkomst)

Vooraf had je bepaalde verwachtingen.

a. Wat is je meegevallen?b. Wat is je tegengevallen?

c. Welke gevoelens riepen de mee- en tegenvallers bij je op?

Wat ging er goed tijdens de door jou verzorgde les of bijeenkomst?

a. Geef korte situatiebeschrijvingen.

b. Dat het goed ging, kwam (mede) door jou. Beschrijf jouw aandeel in die situaties.

c. Hoe hebben de leerlingen (dat deel van) de les ervaren?

d. Realiseer je je achteraf waarom het goed ging?

e. Behoort wat je bij b. hebt beschreven tot je sterke kanten?

Zou je die verder kunnen ontwikkelen? Hoe?

f. Wat ga je hiervan gebruiken voor volgende keren?

Wat ging er minder goed tijdens de door jou verzorgde les of bijeenkomst?

a. Beschrijf die situatie(s) zo concreet mogelijk .

b. Dat het minder goed ging, kwam (mede) door jou. Beschrijf jouw aandeel in de situatie(s).

c. Hoe hebben de leerlingen (dat deel van) de les ervaren?

d. Begrijp je achteraf wat er werkelijk aan de hand was?

e. Behoort wat je bij b. hebt beschreven tot je zwakke kanten?

Wat ga je eraan doen om die te ontwikkelen? Hoe?

f. Had je deze situatie anders kunnen oplossen, kunnen voorkomen of ombuigen?

Welke actiepunten kies je voor verdere ontwikkeling van je professionaliteit?

a. Als je het bovenstaande nog eens overziet, wat heb je dan ontdekt of geleerd over je eigen

functioneren?

b. Waarover ben je tevreden, wil je vasthouden en verder ontwikkelen?

c. Wat wil je verbeteren? Kies eventueel prioriteiten.

Formuleer nauwkeurig wat wil je verbeteren en hoe je dat gaat aanpakken.

Heb je hierbij hulp of advies van anderen nodig?

d. Waar ga je de volgende keer speciaal op letten?




52

11. Formulier Aandachtspunten bij het observeren van een les of andere onderwijssituatie

Plaats vóór de opmerkingen één van de volgende waarderingen:1 Helemaal mee oneens2 Mee oneens3 Weet niet / niet van toepassing4 Mee eens5 Helemaal mee eens

Voorbereiding

Je hebt voor de lessen of instructie goede voorbereidingen gemaakt waarin je hebtaangetoond het didactisch model te kunnen toepassen: doelen formuleren, beginsituatiebepalen, leerstof kiezen en aanpassen, werkvormen bepalen en een tijdsindeling.

Je hebt in de voorbereiding rekening gehouden met verschillen tussen leerlingen watbetreft cultuur, taalbegrip en niveau.

Je hebt in de voorbereiding expliciet aandacht geschonken aan leerlingactiviteiten.

Lesuitvoering

Je bent in staat de aandacht te krijgen aan het begin van de bijeenkomst en je geeftduidelijk aan wat de inhoud en het doel is en de wijze waarop de bijeenkomst gaatverlopen.

De bijeenkomsten vertonen een duidelijke opbouw waarbij verschillende werkvormenworden gehanteerd.

Je kan verschillende vormen van instructie hanteren en duidelijke uitleg geven en je jekunt daarbij op begrijpelijke wijze onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken.

Je vertrekt vanuit concrete en voor leerlingen herkenbare situaties, aansluitend bij hetniveau van de leerlingen.

Je weet leerlingen te motiveren om opdrachten uit te voeren en je ziet erop toe dat de

leerling taakgericht bezig is.Je benut de tijd effectief en het tempo is passend voor de groep en de taken wordenbeëindigd binnen de gestelde tijd.

Je controleert regelmatig of de leerlingen de taak of de leerstof begrijpen.

Je kan goed inspelen op vragen en opmerkingen van leerlingen.

Je geeft het (huis)werk duidelijk op en controleert of en hoe het (huis)werk is gemaakt.

Je hebt een goed overzicht over de gehele groep, je zorgt voor een gestructureerde enordelijke werkomgeving en treedt adequaat op bij probleemsituaties

Je maakt goed gebruik van hulpmiddelen en media zoals het bord, overheadprojector,video en ICT




53

Vakdidactisch

Je activeert voorkennis en motiveert tot het gebruik daarvan.

Je zorgt bij het geven van informatie of uitleg ervoor dat je aansluit bij debelevingswereld van leerlingen: dagelijks leven, praktijkervaring en cultuur.

Je geeft goede feedback en pakt leervragen adequaat aan.

Je hanteert overwegend je doeltaal als voertaal (alléén voor studenten MVT).Je geeft communicatief onderwijs, dat wil zeggen je zorgt ervoor dat de leerlingen bezigzijn met de taal in levensechte situaties.

Je motiveert de leerlingen voor het vak (of leergebied) en wekt interesse voor de inhoud.

Pedagogisch

Je toont in gedrag en taalgebruik respect voor de leerlingen.

Je houdt rekening met de leefwereld van de leerlingen.

Je spreekt positieve verwachten uit en prijst.

Groepsmanagement

Je hebt een prettige houding ten opzichte van de groep en je straalt tegelijkertijd uit dat je leraar bent en leiding geeft. Je zorgt voor duidelijke gedragsregels en voor een goedwerkklimaat.

Je kent de leerlingen.

Je hebt een goed overzicht; je ziet wat er gebeurt.

Je bent goed in staat effectief te reageren op verstoring van de werkorde of conflicten inde groep. Je bent duidelijk in het geven van straf en het bepalen van de inhoud van destraf.

Je signaleert ongewenst gedrag en je gaat een gesprek aan met de leerling dieproblemen gaf.

Je zorgt voor duidelijke gedragsregels, hanteert deze voortdurend en je beseft steedsdat je doen en laten model staat voor de gewenste omgang

Je kan didactische overgangen adequaat organiseren.

Je zorgt voor een gestructureerde en ordelijke werkomgeving en biedt een veilig klimaat

waarin leerlingen elkaar respectvol behandelen.Je spreekt positieve verwachtingen uit en prijst de leerlingen waar nodig.

Professioneel handelen

Je hebt een goede en actuele kennis over het vakgebied of leergebied.

Je bent in staat de juiste afstand te houden tot de leerlingen.

Je bent in staat om goed te plannen en je komt afspraken na.




54

12. Beoordelingsformulier voor de (vak)coach(niet bestemd voor de assessments LIO-bekwaam en Startbekwaam.)

Naam student Naam (vak)coach Naam school

1. Hoe beoordeelt u de activiteiten in het Leerwerkplan?

2. Hoe beoordeelt u het functioneren van de student in het werken met leerlingen?

Pedagogisch

Vakdidactisch

Organisatorisch

Communicatief

3. Wat vindt u zijn/haar sterke kanten en waarom? ( inclusief vakkennis)

4. Wat vindt u zijn/ haar minder sterke kanten en waarom?




55

5. Hoe beoordeelt u het leervermogen van de student om zichzelf op basis van reflectie te

verbeteren?

6. Welke adviezen zou u willen meegeven met het oog op de stage of het duale traject in het

volgende jaar ?

(mee te nemen in het POP)

Eindoordeel: goed / voldoende / matig / onvoldoende / slecht

praktijkgids-versie 3.1

Documents

Transcript of praktijkgids-versie 3.1