Praktijken en tools aangaande het creëren van een ... praktijken en...creëren van wederzijds...
52
1 Praktijken en tools aangaande het creëren van een inclusieve samenleving en ter preventie van gewelddadige radicalisering Januari 2018
Transcript of Praktijken en tools aangaande het creëren van een ... praktijken en...creëren van wederzijds...
1
Praktijken en tools aangaande het creëren van een inclusieve samenleving en ter preventie van gewelddadige radicalisering
Jan
uar
i 201
8
2
Inhoudstafel
Inleiding ................................................................................................................................. 3
Praktijken .............................................................................................................................. 5
1) Primaire Preventie ........................................................................................................... 7
Jongerenwerking ................................................................................................................................. 7
Sport –en vrije tijdverenigingen .......................................................................................................... 9
Positieve identiteitsontwikkeling ...................................................................................................... 11
Weerbaarheidstrainingen ................................................................................................................. 14
Online weerbaarheid ......................................................................................................................... 16
Ondersteuning van verenigingen en moskeeën ................................................................................ 17
Interculturele ontmoetingen ............................................................................................................. 19
Burgerparticipatie ............................................................................................................................. 23
Sensibilisering .................................................................................................................................... 24
2) Secundaire Preventie ...................................................................................................... 26
Begeleiding voor kwetsbare groepen ................................................................................................ 26
Dichten van de kloof politie – burger ................................................................................................ 28
Ondersteuning bij tewerkstelling ...................................................................................................... 29
Time-out projecten ............................................................................................................................ 30
Theologische (tegen)discours ............................................................................................................ 31
Alternatieve of tegengeluiden ........................................................................................................... 33
3) Tertiaire Preventie .......................................................................................................... 35
Oudergroepen en opvoedingsondersteuning ................................................................................... 35
Hulplijnen voor ouders, familieleden en kennissen .......................................................................... 39
Gezins-en jongerenbegeleiding ......................................................................................................... 40
Psychologische begeleiding van geradicaliseerde jongeren ............................................................. 43
4) Re-integratie en nazorg .................................................................................................. 44
Psychologische hulpverlening & traumaverwerking ......................................................................... 44
Tools ter ondersteuning van de lokale praktijk ...................................................................... 46
Risicotaxtatie en Risicoscreeningsinstrument ................................................................................... 46
Sensibilisering over de thematiek ..................................................................................................... 49
Internationale netwerken van lokale beleidsmakers ........................................................................ 51
De rol van lokale autoriteiten in nationale strategieën .................................................................... 52
3
Inleiding
Sinds januari 2015 staat de VVSG in voor de ondersteuning van de lokale preventie van radicalisering
en kadert binnen het actieplan ter preventie van gewelddadige radicalisering en polarisering van 2 juni
20171 die het vorige “actieplan ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot
extremisme en terrorisme”2 vervangt. Dankzij de steun van de Vlaamse Minister van Binnenlands
Bestuur functioneert de VVSG als steunpunt en belangenbehartiger om de draagkracht bij de lokale
besturen te vergroten en op structurele wijze te zorgen voor kennisopbouw en expertisebevordering
die het lokale bestuur op weg zetten naar een ketengerichte integrale aanpak van radicalisering.
Binnen deze ondersteunende rol stellen we vast dat een lokale preventieve aanpak van het fenomeen
fundamenteel is en dat lokale besturen met veel vragen zitten. De VVSG werkte daarom aan
ondersteuning op maat, waarbij de communicatie en kennisuitwisseling tussen lokale besturen van
primair belang is. We creëerden onder meer een helpdesk, een aanspreekpunt, en een
handelingskader met checklijsten, studiedagen en werkgroepen. Op deze manier blijven lokale
besturen geïnformeerd, werken ze samen aan kennisdeling en wordt er ingezet op een preventieve en
integrale aanpak van radicalisering.
Het ontsluiten van goede praktijken van lokale besturen in binnen-en buitenland wordt door lokale
besturen aangeduid als één van de voornaamste noden. In 2016 werd reeds een gesloten online
databank geïnstalleerd voor het delen van gevoelige informatie. Daarnaast, hebben we vanuit de VVSG
dit open aanbod uitgewerkt waarbij goede praktijken in diverse stadia van de ketengerichte aanpak
(preventief, curatief, re-integratie en nazorg) worden omschreven. Dit overzicht van preventieve
praktijken is gebaseerd op bestaande lokale nationale en internationale praktijken. Het overzicht
vormt geen exhaustieve opsomming van praktijken, maar dient als inspiratiebron voor het uitwerken
van de lokale aanpak en het opzetten van nieuwe projecten. In deze handleiding worden zowel
praktijken als tools aangereikt.
Praktijken: illustraties van lokale praktijken die zijn ingevoerd als middel ter bestrijding van
radicalisering en/of om een inclusieve samenleving te bewerkstelligen
1 Het geactualiseerde Vlaamse actieplan radicalisering vind je terug op: http://www.flandre.be/fr/nbwa-news-message-document/document/09013557801df581 2 Het Vlaams actieplan radicalisering vind je terug op: www.vvsg.be/radicalisering/Documents/actieplan_radicalisering.pdf
4
Tools: handvatten, methodieken of een set van indicatoren die zijn ontworpen om de lokale
praktijk te ondersteunen
De begrippen en projecten die in dit handelingskader worden toegelicht zijn afhankelijk van de lokale
situatie en kunnen aangepast worden om te corresponderen met de noden.
5
Praktijken
Het tegengaan van gewelddadig extremisme dient op diverse niveaus te worden aangepakt door een
langdurige inzet op betrokkenheid, monitoring en bijsturing. Cruciaal in de aanpak is de mate waarin
gemeenten erin slagen om intern regie te voeren op de onderlinge afstemming van professionele
handelingsperspectieven vanuit openbare orde, welzijn, onderwijs, maatschappelijk werk, jeugdbeleid
en wijkgerichte aanpak. Binnen dit overzicht van lokale praktijken uit binnen-en buitenland
onderscheiden we vier verschillende stadia:
1. Primaire preventie (a): Het wegnemen van de voedingsbodem gebeurt zoveel mogelijk via het
bestaande gemeentelijke sociale, activerings- en integratiebeleid.
2. Secundaire preventie (b): Vroege signalering en het vergroten van de weerbaarheid (b)
gebeurt ook via bestaande netwerken en structuren zoals de scholen, de opvoedingswinkel,
de sociale wijkteams en jeugdwerk.
6
3. Tertiaire preventie (c): Geradicaliseerde personen en (potentiële en tegengehouden)
uitreizigers signaleren en aanpakken gebeurt via de Lokale Integrale Veiligheidscel (LIVC)3 met
partners. In dit overleg vervult de gemeente een regierol.
4. Re-integratie en nazorg (d) (e): Het bieden van nazorg en re-integratie aan terugkeerders
gebeurt via een maatwerkplan, opgevolgd in de LIVC. Daarnaast bestaat er ook een
handelingsperspectief voor lokale besturen bij gesneuvelden.
3 De LIVC is een multidisciplinair lokaal overlegplatform waarvan de richtlijnen en de bestuurlijke maatregelen die van toepassing zijn beschreven staan in de omzendbrief van de Minister van Binnenlandse Zaken en van de Minister van Justitie betreffende de informatie-uitwisseling rond, en de opvolging van, de Foreign terrorist Fighters (FtFs) afkomstig uit België (21 augustus 2015) die de omzendbrief van 25 september 2014 vervangt. Het doel van de omzendbrief is het beschermen van de openbare veiligheid tegen potentiële dreigingen.
7
1) Primaire Preventie
Jongerenwerking
Jongerencomité (Vilvoorde)
In diverse gemeenten (o.a. Vilvoorde) wordt een structureel overleg georganiseerd tussen de
jongeren, de burgemeester, de lokale politie en vertegenwoordigers van gemeente. Tijdens deze
bijeenkomsten wordt nagedacht over manieren waarop er in de gemeente meer kansen voor jongeren
gecreëerd kunnen worden op vlak van onderwijs, werk, vrije tijd, etc. Het doel is om een klimaat te
creëren van wederzijds begrip en respect tussen jongeren, de bestuurlijke en politionele instanties
Regionaal Open Jeugdcentrum Mechelen (Mechelen)
Onder het motto “Meet. Connect. Grow” zet het ROJM zich al meer dan 30 jaar in voor een grote groep
jongeren als alternatief instituut. Enkele Mechelse jongeren van diverse origine staken in 1978 de
koppen bij elkaar en stampten een vereniging voor en door jonge stadsgenoten uit de grond. De
Vlaamse Gemeenschap beloonde dit initiatief en erkende de vereniging als jeugdhuis. De begeleiders
voelden goed aan wat onder de jongeren leefden: ze ondernamen stappen om de aangekaarte
problemen van onze jongeren op te lossen. Verschillende projecten zagen zo het levenslicht: ROJM
Tewerkstelling, ROJM Jobclub, ROJM Ondernemerschap, de ROJM Ladies en ROJM Studio15 zijn
enkelen.
Algemeen tracht ROJM jongeren van de straat af te houden en doorheen die jaren werden jongeren
gestimuleerd om hun competenties te ontwikkelen en buurtgerichte kinder- en tienerwerkingen op te
zetten.
Buurtvadersproject (Amsterdam)
Het buurtvadersproject is een project dat in 1999 is ontstaan in Amsterdam-West naar aanleiding van
diverse problemen (ordeverstorende groeperingen) van Marrokaanse jongeren. Inmiddels is het
project reeds uitgebreid tot een dertigtal projecten in middelgrote en kleiner steden in Nederland. De
kracht van het project light in het feit dat zij door de vaders/gemeenschap zelf wordt gedragen en
ontwikkeld, in aansluiting op de lokale situatie en de behoeften van de jongeren en hun ouders. Het
gaat om ondersteuning van de doelgroep van onderuit. Het project werd gekoppeld aan een onderzoek
van het Verwey-Jonker Instituut waarbij de knelpunten en succesfactoren werden uitgelicht.
8
De Marokkaanse buurtvaderprojecten vormen een pedagogische vernieuwing die neerkomt op het
heruitvinden van de traditionele collectieve aanpak. Binnen dit collectief nemen volwassen mannen
een voorname plaats in als het om opgroeiende jongens gaat. Waar vroeger veel opgelost werd in
informele kring, vindt nu veelal samenwerking plaats met reguliere instituties als politie en
welzijnswerk waarbij de buurtvaders zelf een zeker professionaliseringsproces doorgaan. Buurtvaders
vervullen hun rol door contacten te leggen met jongeren, door aanwezig te zijn in de buurt, het
signaleren van onvrede, het schakelen tussen groepen jongeren en tussen jongeren en instanties. Allen
zijn het kernkwaliteiten van jongerenwerk die door buurtvaders worden uitgevoerd.
Een essentieel kenmerk van het jongerenwerk is het contact met de jongeren zelf. De jongerenwerker
heeft een samenbindende functie daar waar de samenleving dat niet meer durft en de politie niet voor
elk wissewasje wil optreden. Het betrekken van jongeren bij activiteiten vinden veel gemeenten een
belangrijke rol voor het jongerenwerk. De jongerenwerker vervult de functie van bruggenbouwer of
derde partij-rol, waarin hij of zij kan zorgen dat jongeren de kans krijgen daadwerkelijk te participeren
in bijvoorbeeld het stedelijke vernieuwingsbeleid
Ook de aard van de pedagogische relatie is hier van belang. Een op senioriteit gestoelde benadering
waarbij de oudere de jongere vertelt hoe het hoort, is niet meer van deze tijd. In deze reactie ligt de
suggestie besloten dat het accent in de buurtvaderprojecten ligt op toezicht en repressie en niet op
steun én dat de standaard benadering van jongeren autoritair is
9
Sport –en vrije tijdverenigingen
Project Salaam (Mechelen)
Project Salaam Mechelen is een door jongeren gevormde organisatie in Mechelen die via het
zaalvoetbal en maatschappelijke activiteiten hun 150 leden sportsgewijs sturen om hun diploma te
behalen en een voorbeeld te zijn in de maatschappij. Sinds 1995 zijn hier tientallen jongeren zeer
succesvol uitgekomen. http://www.sportamagazine.be/artikels/hoe-een-voetbalclub-de-wereld-kan-
veranderen-bij-salaam-iedereen-blank-zwart-moslim-jood
Hattrick (Mechelen)
Het Mechelse project Hattrick belichaamt het sociale engagement van YRKV en KRC Mechelen. De
voetbalclubs overstijgen hun sportieve rivaliteit en dragen hun steentje bij aan de maatschappij. Het
project richt zich in deelprojecten op diverse problematieken (drugs, gedetineerden, integratie van
kansengroepen) (http://www.mechelsehattrick.be/projecten.html)
Buurtsport (Turnhout)
Buurtsport organiseert sport en spel voor iedereen die zin heeft om te bewegen en anderen te
ontmoeten. Activiteiten zijn meestal gratis. Iedereen welkom! Buurtsport wil iedereen de kans bieden
om aan sport te doen. We hebben in het bijzonder aandacht voor mensen die zich niet kunnen of
willen aansluiten bij clubsport. Bij onze activiteiten ligt het accent minder op competitie en meer op
het plezier van bewegen en elkaar ontmoeten. Taal, afkomst, fysieke conditie of geld zijn voor ons
onbelangrijk. Als je wil deelnemen aan onze activiteiten vragen we je enkel om respect te hebben voor
elkaar en het materiaal.
https://www.turnhout.be/buurtsport
Sociale artistieke werkplaats H3O (Mechelen)
H3O is een culturele jongerenwerking van het cultureel centrum van de stad Mechelen met een divers
bereik. De werkplaats omschrijft zichzelf als een laboratorium waar initiatieven die van jongeren zelf
komen, ondersteunen (http://h30240.wixsite.com/h30h30)
Opboksen (oa Genk)
Het uitoefenen van een vechtsport heeft vaak een positieve invloed op kinderen en jongeren. Uit
verschillende onderzoeken blijkt dat het uitoefenen van een vechtsport, meer bepaald boksen, een
belangrijke bijdrage kan leveren aan het verhogen van weerbaarheid, agressiebeheersing en
10
persoonlijke groei bij kinderen en jongeren. In het project OpBoksen beoefenen kinderen en jongeren
het olympisch boksen. Naast het sporttechnische aspect zijn respect, discipline, doorzettingsvermogen
en communicatie belangrijke waarden. Tevens staan naast de trainingen ook plezier, ontmoeting en
succeservaringen centraal.
Wekelijks zijn er bokstrainingen voor kinderen en jongeren vanaf 6 jaar onder begeleiding van
deskundige en gediplomeerde bokstrainers.
11
Positieve identiteitsontwikkeling
In het kader van de preventie van radicalisering lanceerden Vlaams minister Liesbeth Homans,
bevoegd voor Integratie en Inburgering en Vlaams minister Sven Gatz, bevoegd voor jeugd, een
gezamenlijke projectoproep om organisaties te ondersteunen die een positieve bijdrage kunnen
leveren aan de zoektocht van jongeren naar een eigen identiteit. Zeven projecten werden op basis van
problematiek, aanpak, beoogde resultaten, planning, duurzaamheid, samenwerking en budget
geselecteerd:
Partage en couleurs vzw (Asse)
Met dit project worden thema's als extremisme en Syriëstrijders bespreekbaar gemaakt. Bij dit project
heeft men met een beperkte groep jongeren elke 2 weken een dialoogtafel georganiseerd rond het
thema. De bedoeling is dat de jongeren zich telkens ook informeren en bepaalde voorbeelden
meenemen naar de dialoogtafels. Er is een vaste groep van ongeveer tien jongeren per dialoogtafel.
Vanaf het begin is de dialooggroep ook gefilmd (op een subtiele manier zodat het de dialoog niet
bemoeilijkt). Daarnaast zijn er interviews gemaakt met individuele jongeren en zijn 3 jongeren
gedurende een jaar gevolgd waarbij ook hun thuissituatie en omgeving in beeld wordt gebracht. Met
al deze beelden zal op het einde van het project een documentaire gemaakt worden die op een actieve
manier verspreid al worden via de kanalen van de deelnemende organisaties en de jongeren (website,
Facebook, Twitter, YouTube,…). Naast de documentaire is er ook een fototentoonstelling gemaakt
waarbij de jongeren in al hun diversiteit worden voorgesteld (met telkens een korte duiding over de
achtergrond). Met dit project wil de organisatie de jongeren de kans geven om zich uit te drukken over
thema's die niet altijd makkelijk te bespreken zijn. Met de fototentoonstelling en de documentaire wil
de organisatie de resultaten van dit project ook verder bekend maken aan een breder publiek. Beide
zullen ook deel uitmaken van een educatief pakket waarmee scholen en verenigingen aan de slag
kunnen gaan.
MSC Ahlan vzw (Antwerpen)
In het kader van dit project zijn meetingpoints opgezet voor moslimjongeren om rond het thema
radicalisering te praten. Meetingpoints zijn discussiefora waar jongeren met elkaar in gesprek gaan
over allerhande zaken die hun bezighouden in hun zoektocht naar wie ze zijn. Het fenomeen van de
Syriëstrijders houdt onze samenleving al een lange tijd bezig en raakt onze samenleving op bijzondere
manieren. Jongeren die hier geboren en opgegroeid zijn, laten alles en iedereen achter om daar aan
de zijde van de IS te gaan vechten. Zowel binnen als buiten de moslimgemeenschappen, roept het
fenomeen dan ook veel vragen op. De meetingpoints zijn niet bedoeld om op talloze vragen sluitende
12
antwoorden te vinden. Deze reeks van gespreksfora heeft in eerste instantie de bedoeling om de
jongeren zelf aan het woord te laten en hen zodoende erkenning te geven.
Groep Intro vzw (Brussel)
Het project 'JIJ PLus Vrije Tijd' zet jongerenwerkers in om jongeren te vinden in en rond
moskeewerkingen en zelforganisaties, waarbinnen op individuele basis en in groepsmodules (2x/jaar)
gezocht wordt naar mogelijkheden in het verenigingsleven, zoals sportclubs met groepswerking,
jongerenactiviteiten of vrijwilligerswerk (actief als begeleider of organisator). Het project tracht
jongeren aansluiting te laten vinden bij de groep jongeren die reeds bij Groep INTRO worden begeleid.
Hieruit halen ze een gemengde groep die werkt rond Digital storytelling (2x/jaar).
Victoria Deluxe vzw (Gent)
Victoria Deluxe heeft in samenwerking met CIET (Centrum voor Islamtische Educatie De Toekomst),
Jeugd en Stad (Gent) + secundaire scholen en jeugwerkorganisaties ingezet op het positief activeren
van het religieuze en politieke bewustzijn bij moslimjongeren. Binnen het project werd een
tegenverhaal ontwikkelt dat de islamitische identiteit bij jongeren niet langer problematiseert maar
positief in the picture zet. Gelovige jongens en meisjes grijpen de kans om te vertellen en te tonen dat
ze zich welkom en thuis voelen in de stad (Gent) en samenleving (Vlaanderen). Vanuit het perspectief
en de leefwereld van moslimjongeren wil de organisatie illustreren dat identiteit en
godsdienstbeleving niet haaks staan op integratie. Ze kiezen ervoor om een tegenverhaal te
ontwikkelen verbonden aan de spontane en positieve (zelf)emancipatie van moslimjongeren. Via het
audiovisuele medium willen ze moslimjongeren over de verschillende stappen binnen hun
identiteitsontwikkeling laten vertellen. Deze getuigenissen die tot positieve identificatiemogelijkheden
moeten leiden, willen ze actief verspreiden via de sociale media. Als slotstuk wil de organisatie een
documentaire produceren die een beeld schetst van het werkproces dat ze met een heel diverse groep
moslimjongeren hebben afgelegd. Deze documentaire zal binnen de reguliere media verspreid worden
maar ook worden ingezet binnen het jeugd- en jongerenwelzijnswerk.
Arktos vzw (Geel)
Arktos vzw heeft samen met de Stad Geel en de partners (jeugdwelzijnsoverleg, jeugd- en
sportverenigingen) een project ontwikkelt dat een antwoord kan bieden op de noden en vragen van
jongeren, van organisatie/instanties die met deze jongeren werken en de Stad Geel. Arktos heeft via
dit project kinderen en jongeren versterkt om een zelfgekozen plaats in de maatschappij in te nemen.
De organisatie wil de reeds bestaande werkingen en initiatieven binnen de stad Geel versterken en
13
verbreden. De organisatie zet in op verbondenheid met de samenleving en weerbaarheid van
jongeren, door te werken op 3 terreinen: vindplaatsgericht werken, groepswerking (BOUNCE Young)
en ondersteuning van eerstelijnswerkers en ouders (BOUNCE along).
Zonder handen vzw (Molenbeek)
Deze organisatie heeft met het project 'Handlangers' als sociaalinclusieve circusschool in het hart van
Molenbeek, een belangrijke rol te spelen in de positieve identiteitsontwikkeling van de wijkjongeren.
Dit project is een traject op maat van Brusselse kwetsbare jongeren dat krachtig inzet op deze twee
niveaus. Vooreerst een vormingstraject op maat dat maatschappelijk kwetsbare jongeren brede
identiteitsontwikkelingskansen biedt opdat ze een positief engagement en voorbeeldfunctie ten
aanzien van hun omgeving en onze maatschappij kunnen opnemen. Als tweede luik bevat dit project
een participatietraject waarbinnen de kracht van deze kwetsbare jongeren ingezet en wordt vertaald
naar aanbevelingen op niveau van onze organisatie en het breder jeugdwerkbeleid. De groep
Handlangers werkt gedurende heel het traject aan een ‘Handleiding’, een eindproduct (boekje, film,...)
waarin hun inzichten en aanbevelingen naar de jeugdsector duidelijk naar voren komen.
Jeugdclubs vzw (Lokeren)
Met het project bruggenbouwers organiseert Jeugdclubs vzw ontmoetingen tussen diverse groepen
jongeren die anders niet of nauwelijks met elkaar in contact komen. Deze diverse groep wordt
ondersteund om samen met elkaar activiteiten op te zetten vanuit de overeenkomsten tussen de
groepen. Het project richt zich op leefwereldverbreding, zelfontplooiing en positieve
identiteitsontwikkeling van de jongeren. Vanuit de activiteiten gaat men ook meer in de diepte thema's
bespreken die bij de jongeren aan bod komen. De jongeren nemen ook deel aan meetingpoints waar
ze in dialoog gaan met jongeren van andere steden rond thema's gelinkt aan identiteitsontwikkeling
(zie project MSC Ahlan).
Over elk van deze projecten vindt u meer terug op pagina 37-46 van het themanummer Radicalisering
in het tijdschrift Binnenband:
http://lokaalbestuur.vlaanderen.be/sites/default/files/public/publicaties/BB-radicalisering.pdf
14
Weerbaarheidstrainingen
Weerbaarheidsdialoog (Genk, Maaseik)
Om discriminatie, pesten en polarisering in scholen aan te pakken, worden lokaal
weerbaarheidsdialogen georganiseerd voor leerlingen van het secundair onderwijs. Er wordt telkens
vertrokken van een aantal voor jongeren belangrijke leefsleutels. Op basis van een kort verteltheater
worden deze leefsleutels verduidelijkt en daarna door de leerlingen verder uitgediept in workshops,
vanuit hun eigen leefwereld en beleving, onder begeleiding van Nei Tred vzw en eigen leerkrachten.
De weerbaarheidsdialoog wordt in Maaseik opgenomen in het aanbod van de dienst Jeugd &
Samenleven en zal jaarlijks georganiseerd worden in samenwerking met Nei Tred vzw, de secundaire
scholen en het cultuurcentrum Maaseik.
Wegweiser programme (Noordrijn Westfalen, Duitsland)
Het Wegweiser programma werd in 2013 opgestart in de Duitse deelstaat Noordrijn Westfalen en
heeft als doelstelling om jongeren te sterken om een zekere weerbaarheid op te bouwen tegen
extreme ideologieën.
Wegweiser wordt ondersteund door de afdeling preventie in het MIK, die samenwerkt met de
Verfassungsschutz, de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Wegweiser heeft een drieledig doel:
• Radicalisering van eenlingen verhinderen of tot staan brengen
• Met raad ondersteunen van de omgeving van een persoon (voornamelijk familieleden)
• Het informeren van instanties (zowel in NRW als daarbuiten) en publiek
Het programma beoogt niet alleen te voorkomen dat vooral jonge mensen het salafisme instromen,
maar wil ook jongeren ondersteunen die de eerste stappen in die richting hebben gezet. Het
extremistische salafisme wordt door Noordrijn-Westfalen als een gewelddadige, democratievijandige
ideologie beschouwd. Het biedt schijnbaar eenvoudige antwoorden op de steeds complexere eisen die
aan het leven van jongeren worden gesteld. Noordrijn-Westfalen constateert dat veel jongeren
gevoelig zijn voor het salafisme. In Duitsland spreken we over 7.500 salafisten, in NRW over 2.100 (dit
betreft uiteraard slechts het geregistreerde, bij autoriteiten bekende deel).
Wegweiser biedt familie en omgeving van potentiele salafisten ondersteuning in de vorm van concrete
adviezen en toegespitste (maatwerk) informatie. Maar ook jongeren die zich aangetrokken voelen tot
het salafisme kunnen zich tot Wegweiser wenden.
15
Bounce project
BOUNCEalong is een bewustmakingstool voor ouders en eerstelijnswerkers. De tool biedt tips,
inzichten en praktische oefeningen voor volwassenen uit de sociale omgeving van jongeren en
versterkt hen in hun rol bij de vroegtijdige preventie van gewelddadige radicalisering. BOUNCEalong
behandelt vijf thema’s: (1) een positief standpunt, (2) veerkracht versterken, (3) veerkrachtige relaties
en communicatie, (4) bezorgdheden en uitdagende situaties en (5) informatie en invloed.
Het BOUNCEalong-bewustmakingsaanbod is een eenmalige sessie van 2 à 3 uren gekoppeld aan een
veerkrachttraining BOUNCEyoung voor jongeren. BOUNCEalong kan ook afzonderlijk aangeboden
worden, bvb in het kader van en pedagogische studiedag op school, in een toelichting aan
arbeidsconsulenten van de VDAB, in een oudergroep,... Afhankelijk van de noden kan dit 1 of meerdere
sessies omvatten. BOUNCEalong focust op ouders en eerstelijnswerkers.
DOELSTELLINGEN
- De deelnemers kennen een aantal tips en verwerven inzichten in functie van het versterken
van hun rol bij vroegtijdige preventie van radicalisering
- De deelnemers trainen, via praktische oefeningen, vaardigheden in het omgaan met hun
zonen en/of dochters
- De deelnemers kunnen reflecteren naar de eigen houding en vaardigheden
Rots en water
Rots en Water is een Nederlands methode, ontwikkeld door Freerk Ykema eind jaren 90. Het
programma wordt inmiddels wereldwijd in 14 landen met meer dan 30.000 trainers ingezet in de
begeleiding van jongens en meisjes. Jaarlijks worden er zo’n 1000 nieuwe trainers opgeleid. Het is een
psychofysieke methode. Dit houdt in, dat de kinderen leren door te oefenen en te ervaren. Rots en
Water is 75% doen en 25% praten.
Wetenschappelijk onderzoek (onder andere door Trimbos Instituut en Universiteit van Newcastle)
wijst keer op keer hetzelfde uit: door rots en water krijgen kinderen meer zelfvertrouwen en
ontwikkelen ze betere sociale vaardigheden. Voor meer informatie zie: http://www.rotsenwater.nl/
16
Online weerbaarheid
Kit Fake News
Er worden vaak foutieve nieuwsberichten geschreven en gedeeld, maar hoe kan je nu achterhalen of
nieuws echt is of niet? Dit pakket toont de verschillende vormen van Fake News. Er is een checklist om
foute en misleidende nieuwsberichten te herkennen. Via diverse werkvormen leren jongeren kritisch
nadenken over nieuws, ze maken zelf nieuws en beoordelen of berichten en foto’s echt zijn of niet.
Voor meer informatie https://mediawijs.be/tools/educatief-pakket-fake-news
Hoe reëel is het virtuele? (vzw De Foyer, Molenbeek)
In de vzw De Foyer in Molenbeek, een vereniging die zich toespitst diversiteit, interculturaliteit en
sociale cohesie, tref je dit interactieve atelier aan die kinderen laten nadenken over allerlei vormen
van vooroordelen, hoe je de wereld soms door een gekleurde bril ziet, wat het verschil tussen een feit
en een mening is, het zondebokmechanisme en het laten ontdekken wat democratie inhoudt en hoe
zij hier zelf aan kunnen werken
Uitwerking Het atelier bestaat uit drie delen:
- Aan de hand van stellingen worden de deelnemers aangezet om een mening te vormen
rond het gebruik van sociale media. Deze meningen leiden tot een groepsdiscussie.
- Door middel van een applicatie kunnen de jongeren zelf een aantal manipulaties uitvoeren
om proefondervindelijk te ervaren hoe manipulatie in haar werk gaat en aan de hand van
een quiz leren ze het verschil zien tussen een echt beeld en een gemanipuleerd beeld.
- Via het analyseren van reclamefilmpjes ontdekken de deelnemers manieren die door
reclamemakers gebruikt worden om ons te manipuleren. Achteraf moeten ze deze
technieken toepassen in een klein reclametoneeltje
Meer informatie en andere projecten in het kader van kritische omgaan met informatie en
vooroordelen vind je terug op de website van De Foyer http://www.foyer.be
17
Ondersteuning van verenigingen en moskeeën
In diverse gemeenten worden gesprekken aangeknoopt met de diverse moskeeën waarbij ze ook tips
krijgen om radicaliserende jongeren te herkennen. Een lokale medewerker wijst de moskee op zijn
verantwoordelijkheden en spoort hen aan om het thema bespreekbaar te maken tijdens preken en
contacten met moslims.
Een goed georganiseerde moskee die moslimjongeren beginselen van de islam kan bijbrengen, kan
een reële dam opwerpen tegen radicale interpretaties. Daarom kan de gemeente ook proberen om de
moskeeën bij te staan met de erkenning van de moskeewerking, gezamenlijke projecten opzetten, etc.
WTS Coaches (Genk)
Het project rond de WTS coaches zet volop in op het versterken van adolescenten en moslimjongeren.
Acht jongeren uit Winterslag, organiseren wekelijks activiteiten voor kinderen van 6 tot 12 jaar uit
Winterslag. Aanleiding tot het opzetten van dit project was enerzijds de vraag van het bestuur van de
Marokkaanse moskee in Winterslag om mee in te zetten op hun jongeren. Er hingen veel jongeren
rond in de buurt van de moskee, waar ze de binding mee dreigden te verliezen. En die dus niet
weerbaar waren. Anderzijds had ons leer- en leefomgevingsverhaal in Winterslag veel vertraging
opgelopen. Inzetten op talenten van kinderen was een must. De coaches werden ondergedompeld in
het talentenverhaal, waardoor zij zoveel mogelijk kunnen inspelen op de talenten van de kinderen.
Parallel krijgen ze de nodig vorming en worden ze aangemoedigd om een attest te behalen van een
opleiding (bloso, animator,…).
De doelstelling van het project is tweeledig:
1. Stimuleren positieve identiteitsontwikkeling jongeren
2. Brede leer- en leefomgeving: aan de slag met talenten van kinderen
Om maximaal in te zetten op positieve identiteitsontwikkeling, is voor ons de combinatie van
onderstaande factoren prioriteit:
o Competentie ontwikkeling (sociaal, emotioneel, gedragsmatig, cognitief en moreel);
o Het bevorderen van een gezonde binding met volwassenen, leeftijdsgenoten en
kinderen
o Het bieden van kansen tot participatie en inspraak
o Erkenning voor hun inzet en betrokkenheid
18
De leeftijd van de WTS coaches is tussen de 15 en de 19 jaar en ze komen allemaal uit Winterslag. Er
zijn 4 meisjes en 4 jongens.
De taken van de coaches:
- Activiteiten voorbereiden en uitvoeren
- Volgen van vormingen, opleidingen, animatorencursus,…
- Aanwezig zijn op de vergaderingen, vormingen en voorbereidingen
- Toezien op orde en netheid
- Talenten van kinderen herkennen en hier op inzetten
- Met kinderen op een positieve manier aan de slag gaan bij ongewenst gedrag
- Zorgen dat alle kinderen zich goed voelen en meedoen aan de activiteiten
- Een warme sfeer creëren
Er worden een aantal voorwaarden aan de WTS coaches gesteld, dus het is niet vrijblijvend. Indien
deze voorwaarden niet nagekomen worden, stopt het project voor hen. Bv. Slagen op school, op tijd
komen,… We hanteren een brede aanpak: wijk, gezin, school. We proberen iedereen maximaal te
betrekken bij het project. Belangrijk is ook om de coaches op regelmatige basis in the picture te zetten
en hun talenten ook. Er is via het project ook een continuïteit en voorspelbaarheid voor de jongeren.
De coaches bieden op hun beurt een zinvolle vrijetijdsbesteding aan kinderen met de bedoeling hun
talenten aan te moedigen. Een aantal keren per schooljaar organiseren de coaches ook samen met
andere partners in de wijk een heus evenement waar talenten van kinderen en jongeren volop ontdekt
kunnen worden. Ook ouders van kinderen worden bewust gemaakt van de talenten die hun kinderen
hebben. Ook de ouders van de coaches. Een binding met de wijk, familie, organisaties,… staat centraal.
We hopen dat deze jongeren in de wijk ook een rol opnemen in de toekomst. Zodat de kloof tussen
jongeren en ouderen, de moskee,… overbrugd kan worden. Het project wordt in goede banen geleid
door onze begeleider positieve identiteitsontwikkeling! De coaches aan het werk tijdens hun wekelijke
samenkomst en vergadering.
Brochure op maat van verenigingen en moskeeën (Antwerpen)
De stad Antwerpen heeft een brochure op maat van verenigingen en moskeeën die aansluit bij hun
noden. Deze doelgroep is uiterst belangrijk aangezien ze dagdagelijks in contact komen met jongeren
en hun ouders. Zij hebben dus als geen ander zicht op wat er leeft. Bovendien worden zij op deze
manier ook meer betrokken en fungeren ze als partners in de aanpak van radicalisering
19
Traject Moskeeën (Antwerpen)
Antwerpen telt meer dan 60 moskeeën. Niettemin vinden heel wat moslimjongeren, op zoek naar
zingeving en in volle identiteitsontwikkeling, er weinig of geen aansluiting. Jongeren zitten met heel
wat religieuze levensvragen die ze nu vooral beantwoord zien door moskeeën en imams die weinig
zicht hebben op de huidige diverse en multireligieuze samenleving. Moskeeën zouden hierin een
belangrijke rol kunnen vervullen en op die manier ook een bijdrage leveren aan de preventie van
radicalisering bij moslimjongeren. Om deze intergenerationele kloof te dichten is een vormings- en
sensibiliseringsaanbod ontwikkeld door Ceapire. Dit aanbod streeft ernaar om moskeeën ertoe aan te
zetten hun maatschappelijke rol op te nemen rond de problematiek van radicalisering en aanverwante
thema’s zoals opvoeding, het bespreekbaar maken van taboes en de kwaliteit en aanpak van
islamonderwijs. Bovendien draagt dit aanbod ertoe bij om moskeeën te helpen professionaliseren
door in te zetten op noden zoals explicitering van de visie en missie van de moskee t.a.v. haar
gebruikers, op meer efficiëntie in het beleid van de moskee, ook inzake communicatie,
vrijwilligersbeleid en het ontwikkelen van een kwalitatief aanbod naar volwassenen én jongeren toe.
Ceapire is een organisatie die het Antwerpse moskeelandschap en de gevoeligheden binnen de
moskeeën goed kent. Daarnaast zijn ze deskundig inzake de problematiek van radicalisering onder
(moslim)jongeren.
Interculturele ontmoetingen
Samen Inburgeren (Genk)
Diverse gemeenten sporen vrijwilligers aan om hun nieuwe inwoners te helpen bij hun inburgering
zodat ze zich sneller thuis voelen in de gemeente en de kans krijgen om de Nederlandse taal te
oefenen. Zo trekken in gemeenten duo's van nieuwe4 en oude5 inwoners minstens een half jaar samen
op en maken ze kennis met elkaars leefwereld en gewoonten. Ze gaan bv. samen naar de bib, naar de
markt, wandelen, winkelen, fietsen of ze leren elkaar lekkere gerechten klaarmaken, gaan naar de film
of hebben gewoon een gezellige babbel bij een kop koffie of thee.De duo's kiezen zelf wat ze doen, ze
praten in het Nederlands over wat hen interesseert en bouwen zo een vriendschappelijke relatie op.
Meer informatie vind je terug op http://www.sameninburgeren.be/
4 Zij spreken nog niet goed Nederlands en wonen nog niet lang in de respectievelijke stad 5 De oude inwoners spreken goed Nederlands, zijn jong of niet meer zo jong en kennen de respectievelijke stad goed
20
Salon Souvenir (Genk)
Een gelijkaardig project onder de noemer interculturele ontmoetingen vinden we terug in Genk. Salon
Souvenir gaat over verhalen en herinneringen die door de eerste generatie worden verteld. De groep
verhalenvertellers bestaat uit een tiental medioren en senioren die altijd in Genk gewoond hebben en
een tiental medioren en senioren van een andere origine die op een bepaalde leeftijd in Genk zijn
komen wonen. Naast de verhalenvertellers wordt de groep begeleid door een professionele
verhalenvertelster, vrijwilligers, die de verhalen noteren. De verhalenvertellers zijn niet alleen
afkomstig uit België (diverse provincies), doch komen uit alle mogelijke landen, een boeiende mix:
Polen, Spanje, Italië, Griekenland, Marokko, Turkije…
De verhalen beginnen bij de wieg, geboorteplaats en de naam om zo verder te gaan naar de eerste
woning, de reis naar België, aankomst en aanpassing. Het project focust op de gelijkenissen die er zijn
tussen de deelnemers en laat mensen vertellen hoe ze in hun dagelijkse leven zijn omgegaan met de
verschillen in cultuur, taal en gewoonten. Het gaat een boeiend verhaal worden dat gebundeld en
uitgegeven gaat worden. Een deel van de deelnemers gaan van hun verhaal een uitnodigende
vertelvoorstelling ineen steken om in het voorjaar van 2016 voor het publiek te brengen. Vroeger
begonnen de verhalen rond de open haard, nu zijn de verhalen Salon Souvenirs!
http://www.hbvl.be/cnt/dmf20151010_01912828/salon-souvenirs-bundelt-verhalen-van-eerste-
generatie
Buddy projecten voor anderstalige nieuwkomers (Tienen)
Het buddyproject voor anderstalige nieuwkomers is gebaseerd op buddyprojecten die reeds zijn
opgezet om te verhinderen dat mensen met psychische moeilijkheden geïsoleerd geraken. De
formule is op zich vrij eenvoudig: één vrijwilliger (‘buddy’) wordt gekoppeld aan een persoon (in dit
geval: een anderstalige nieuwkomer). De buddy's zijn er om hen langs deze professionele diensten te
loodsen. Het zijn gewone burgers waarmee ze in contact komen, zodat de nieuwkomers zich nog
sneller thuis voelen en niet meer als vreemdeling worden aangekeken. Voorbeeld van deze buddy
werking: http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-tienen/buddyproject-voor-anderstalige-nieuwkomers-
gaat-van-start-a3103158/
Andere projecten zetten in op het stimuleren van ontmoetingen tussen diverse culturen a.d.h.v.
gedeelde maaltijden tijdens de islamitische vasten, de organisatie van interreligieuze opendeurdagen6,
jongeren die als gids anderen binnen de gemeenschap rondleiden, etc.
6 Bijvoorbeeld: http://www.limburg.be/gebedshuizendag
21
Sleutelfiguren (Amsterdam)
In Amsterdam doet men sinds 2011 beroep op de inzet van sleutelpersonen die binnen een
gemeenschap draagvlak hebben en zich vrijwillig willen inzetten voor de stad. Enerzijds om
radicalisering en spanningen in de stad te signaleren, anderzijds om bij spanningen de gemoederen te
sussen en emoties te kanaliseren. Sleutelfiguren zijn Amsterdamse jongvolwassenen die dicht bij de
gemeenschap staan. Zij hebben een belangrijke rol in alle onderdelen van de Amsterdamse Aanpak
Radicalisering en Polarisatie. Sleutelfiguren hebben een schakelfunctie tussen kwetsbare groepen en
de gemeente. Door hun positie in gemeenschappen kunnen sleutelfiguren gemeenschappen in hun
kracht zetten, zodat zij mede verantwoordelijkheid kunnen dragen voor de
radicaliseringsproblematiek. Kwetsbare groepen worden hierdoor beter bereikt. Inmiddels zijn 200
sleutelfiguren opgeleid.
Wie zijn deze sleutelfiguren?
Sleutelfiguren zijn Amsterdammers van 21 tot 31 jaar oud, voornamelijk uit de Marokkaanse, Turkse,
Egyptische, Pakistaanse, Somalische, Koerdische en Syrische gemeenschappen of Amsterdammers die
zich bekeerd hebben tot de Islam. In 2016 vindt er een apart traject plaats met Turkse en Koerdische
sleutelfiguren, waarbij er rekening wordt gehouden met de diversiteit van de Turkse gemeenschap in
Amsterdam.
Wat doen de sleutelfiguren?
De sleutelfiguren hebben een aantal kerntaken. Deze taken worden door sleutelfiguren op eigen
initiatief en in teams uitgevoerd.
- Het organiseren van activiteiten voor jongeren uit de eigen gemeenschap ihkv radicalisering
en polarisering
- Signaleren van risico-individuen en groepen
- Aanleveren van kennis vanuit het ‘werkveld’ aan de gemeente
- Uitwisselen van kennis met andere sleutelfiguren
Meer informatie over het project ‘Sleutelfiguren’ vind je terug op:
https://www.amsterdam.nl/publish/pages/809872/brochure_sleutelfiguren_2.pdf
22
Start to believe (Mechelen)
De stad Mechelen kent een grote diversiteit aan levensbeschouwingen: katholieken, vrijzinnigen,
moslims, boeddhisten, protestanten, adventisten, Assyrische chaldeeërs, baha’ï, en ga zo maar door...
Al die levensbeschouwingen samen hebben in samenwerking met de dienst diversiteit en Vormingplus
regio Mechelen een ontspannende en informatieve fietstocht op touw gezet met als klinkende titel
‘Start to Believe. Eerst zien en dan geloven...’. Via een podcast leidt Erika Van Tielen je doorheen de
wereld van de Mechelse levensbeschouwingen.
Tijdens de autoluwe zondag van 19 september 2010 kon je aan de Start to-Believe-stand info krijgen
over de fietstocht en de verschillende levensbeschouwingen in Mechelen. Bovendien kon je er de
podcast downloaden op je MP3-speler. Indien je geen MP3-speler had, vond je er een boekje met alle
teksten en informatie over de verschillende levensbeschouwingen zodat je op die manier de fietstocht
kon afwerken.
Meer info over Start to Believe op de website www.starttobelieve.be
Profundo (Oostende)
Profundo organiseert een muzikale verkenning via wandelroutes door levensbeschouwelijk Oostende.
Dit project plaatst muziek uit de verschillende religieuze en levensbeschouwelijke tradities in de kijker.
Daarnaast openen de verschillende religieuze en levensbeschouwelijke ontmoetingsplaatsen hun
deuren voor het grote publiek. Ze brengen muziek uit hun traditie en geven uitleg bij hun gebruiken
en de plaatsen waar ze samenkomen.
23
Burgerparticipatie
Kom uit je schelp (Oostende)
“Kom uit je Schelp” is een participatieproject dat in 2016 werd opgestart.
De 1e fase omvatte een grootschalige enquête over de stad waarvan we ondertussen de eerste
resultaten hebben gekregen (zie hogergenoemde website om de resultaten daarvan te bekijken).
In de 2e fase willen we tot een 15-tal toekomstprojecten voor de stad komen waarover de bevolking
zal kunnen stemmen. We zouden dit onder andere doen via een drietal stadsdebatten waarbij we
zowel interne als externe experten en ook inwoners willen betrekken. Deze debatten zullen gaan over
langere termijnvisies met betrekking tot de belangrijkste thema’s waar een relatief kleine centrumstad
en kustgemeente als Oostende mee geconfronteerd wordt of zal worden. De omgevingsanalyse en de
enquête vormen hiervoor al een eerste insteek. Voor meer informatie
http://komuitjeschelp.oostende.be/
‘Maak zelf je droomwijk’ (Gent)
Met die slogan probeert Gent haar inwoners warm te maken voor het burgerbudget. Tot 31 maart
2017 kunnen burgers projecten of voorstellen indienen. Er zit 1,3 miljoen € in de pot. Op 30 juni
moeten alle voorstellen online staan en vanaf begin oktober kunnen Gentenaren hun stem uitbrengen.
Politieke of commerciële ideeën worden uitgesloten.
De achterliggende idee is dat burgers hun straat, buurt, wijk beter kennen dan wie ook. Met het
initiatief wil men ook kinderen en jongeren de kans geven, en niet alleen de semiprofessionele
organisaties die sowieso al de weg naar subsidies hebben gevonden. De stad voorziet ook in de nodige
begeleiding, zodat bv. ook jeugdbewegingen met een goed idee kans maken om hun project in te
dienen en daarna te realiseren.
Een tweede initiatief vindt plaats in de Rabotwijk, waar tientallen nationaliteiten naast elkaar leven en
het een uitdaging is om mensen met diverse achtergronden te laten samenwerken bij initiatieven als
openbare tuinen en het sociaal restaurant. Maar dat lukt, wel omdat er een team van buurtwerkers
heel nadrukkelijk aanwezig is om mensen te motiveren en te begeleiden.
Daarnaast is er het burgerinitiatief 'Ledeberg doet het zelf' in Gent (Barbara Janssens). Dat initiatief
evolueerde van een actiegroep die De Standaert-site in Ledeberg wilde gebruiken om er een extra
ontmoetingsplek te creëren, naar een soort partner van de stad Gent.
Contactpersoon : Vicky Snauwaert (OCMW).
24
Sensibilisering
Formaat (Rotterdam)
De werkplaats van FORMAAT is een plek waar groepen uit de samenleving elkaar ontmoeten,
ondersteunen, en middels theater hun stem laten horen en de dialoog aangaan over sociale
vraagstukken met een breed publiek. Er gewerkt wordt aan activering, participatie, inclusie en
mensenrechten.
Het door Augusto Boal ontwikkelde Theatre of the Oppressed, met al zijn methodische diversiteit, is
het basisgereedschap waarmee Formaat werkt. Formaat zet zich al jaren in voor mensen in een
kwetsbare positie, en is er van overtuigd dat kunst en cultuur een essentiële bijdrage levert aan het
stimuleren van creativiteit en het verbinden van bewoners met diverse achtergronden. Formaat is een
platform waar mensen hun hulpvraag in beeld brengen en analyseren, om met elkaar de stap naar
verandering te maken.
• er wordt methodisch gewerkt aan participatie
• er vindt ontmoeting en verbinding plaats tussen mensen via concrete acties
• Theater en drama zijn niet alleen een consumptiemiddel. De transformatie van toeschouwer
doeschouwer staat centraal.
FORMAAT is met haar jarenlange ervaring een kennisplatform en heeft een prominente plek in de
gemeenschap van het toegepast theater, zowel nationaal als internationaal. Ons netwerk dat zich
uitstrekt van New York tot London, van Maputo naar Calcutta en van Rotterdam naar Tel Aviv en
Ramallah staat in directe verbinding met elkaar. Het kenniscentrum heeft een eigen opleiding, verzorgt
trainingen op maat en publiceert voor professionals die met deze krachtige methodiek aan de slag
gaan. Formaat verzorgd gastlessen en programma’s voor Hogescholen, Universiteiten, NGO’s, de
lokale overheid en internationale hulporganisaties in binnen en buitenland. Voor meer informatie:
https://www.formaat.org/
Pasta met munt van PL-ements
PL-ements is een creatief laboratorium dat streeft naar een fusie van talenten en het samensmelten
van expertise. Ontstaan uit en steeds voortgedreven door de artistieke bezieling van Jamal Kazza… nu
rijpend als een waardevol en veelzijdig collectief.
Pasta met Munt speelt zich af in de leefwereld van twee zeer goede vrienden, Salvatore Lampariello
en Jamal Kazza. Met grote trots, enige dosis moed en aanstekelijke humor vertellen ze over de
bijzondere dingen en herinneringen uit hun persoonlijke leven. In een gezellige, warme sfeer nemen
25
ze het publiek mee op een belevingsreis waarin jong en oud zichzelf ontmoeten. Voor meer informatie:
http://www.pl-ements.be
Rien à faire, rien à perdre
Vorming om te werken rond het concept “gewelddadig extremisme” det divers publiek van jongeren
en ouderen op basis van de levensverhalen van jonge meisjes en jongens die rechtstreeks betrokken
zijn bij het onderwerp. Het project heeft als doel om een stevige connectie te behouden zodat jongeren
niet op zichzelf terugplooien en tot actie zouden overgaan, door een beter begrip over
identiteitsontwikkeling. Voor meer informatie: http://www.dgde.cfwb.be/index.php?id=7547
26
2) Secundaire Preventie
Begeleiding voor kwetsbare groepen
Project JaZo (Sint-Niklaas)
Project "JaZo" staat voor Jonge AsielZOekers. Dit project biedt een vorm van Begeleid Zelfstandig
Wonen, gecombineerd met groepsactiviteiten. De laatste jaren groeide de groep jong (soms
minderjarige) asielzoekers die zich op basis van ofwel een erkenning als UNO-vluchteling, ofwel een
ander verblijfsstatuut, zelfstandig mochten vestigen in Sint-Niklaas. Deze jongeren zijn meestal nog
schoolgaand (of zouden dit moeten zijn) en hebben weinig kennis van de Belgische samenleving. Om
een extra inspanning te doen in de begeleiding tot integratie van deze jongeren, werd het project
"JaZo" opgestart. Dit wil zeggen dat er een vorm van begeleid zelfstandig wonen wordt gedaan,
gecombineerd met groepsactiviteiten.
Project Pleinpatrons (Borgerhout)
In Borgerhout werd op vier pleinen geëxperimenteerd met een nieuw concept: "Pleinpatrons". Het
initiatief kwam van het districtsbestuur Borgerhout. De ontwikkeling van het project gebeurde door
JES in samenwerking met Kras jeugdwerk en Samenlevingsopbouw. Pleinpatrons zijn eerst en vooral
jongeren die de omgeving kennen als hun broekzak. Ze groeiden er op en zijn zelf intensief gebruiker
van de publieke ruimte. Maar het zijn ook jongeren met een groeipotentieel. Ze willen als vrijwilliger
iets betekenen voor de wijk en mits opleiding en coaching nemen ze een engagement op als steward
of animator. En dat werkt aanstekelijk. Ook andere jongeren willen dan deel uitmaken van een equipe
die zich inzet voor de buurt en daarvoor waardering terugkrijgt.
Project Wegwijzer (De Middenkempen)
Wegwijzer is een Intergemeentelijke Samenwerking in de Middenkempen tussen de gemeenten
Herentals, Vorselaar, Lille, Herenthout, Grobbendonk, Olen en Kasterlee. Wegwijzer is een project dat
mensen van buitenslandse herkomst ‘wegwijs’ wil maken in de gemeenten en het onderwijs in de
Middenkempen.
- Wegwijs in je gemeente zet in op een toegankelijk onthaal en een toegankelijke
dienstverlening, met specifieke focus op anderstalige nieuwkomers.
- Wegwijs in het onderwijs legt de nadruk op een sterke instap en participatie van anderstalige
ouders en hun kinderen in het onderwijs.
27
Het project loopt over een periode van 3 jaar (2015-2018). De centrale doelstelling is de opmaak van
een regionale procedure voor onthaalbeleid, met specifieke focus op anderstalige nieuwkomers die
verfijnd wordt naar het specifieke karakter van de verschillende gemeenten, hun context en hun
inwoners. Enkele concrete acties zijn onder andere: de opmaak van een onthaalbrochure in klare taal,
de organisatie van een (taal-)toegankelijk onthaalmoment, en de uitwerking van een experimenteel
project rond ouderbetrokkenheid in het onderwijs. Voor meer informatie en vragen kant u terecht bij
Charlotte Brosius, projectmedewerker Wegwijzer: [email protected]
Toegankelijke opvoedingsondersteuning (Mechelen)
Preventie van radicalisering begint bij het gezin als primair maatschappelijk instituut. Jongeren kunnen
in de eerste plaats terecht bij hun ouders, wanneer zij met frustraties zitten ten aan zien van hun
identiteiten burgerschapsontwikkeling. Het is belangrijk dat het gezin daartoe functioneert.
Vervolgens zijn er uiteraard andere instituties in het sociaal vangnet (te weten school, vereniging,
hulpverlenging, enz.), maar veel problemen kunnen in de gezinsondersteuning al vermeden worden.
Net daar stellen we vast dat vele ouders in kansengroepen te kort schieten. Ze kennen de postmoderne
wereld van hun kinderen en jongeren niet, laat staan het deel straatcultuur en de bedreigingen van
islamistische en andere extremistische rekrutering. Daarenboven bespreken ouders (vooral moeders)
hun tekortkomingen slechts onder elkaar, wat niet leidt tot zelfhulp, maar slechts tot versterkte angst
dat het nooit meer goed komt. Normaliter dienen ze zich tot de opvoedingswinkel te wenden in
Mechelen. Echter, bij de grootste groep onder deze maatschappelijk kwetsbaren, is reactionaire
religiositeit populairder dan reguliere instituties.
Daarom werd in Mechelen een opvoedingsassistent aangesteld met het mandaat om de bestaande
moedergroepen zodanig bij te sturen dat ze meer en meer georiënteerd worden op toeleiding van
ouders naar reguliere sociale initiatieven. In de eerste plaats de opvoedingswinkel, maar ook
bijvoorbeeld Centrum BasisEductatie en buurtsport. De opvoedingsassitent werd ook bijgeschoold als
weerbaarheidstrainer en kreeg een intensieve opleiding om religieuze barrières naar
gezinsondersteuning te overkomen.
28
Dichten van de kloof politie – burger
Second Wave (Vilvoorde)
Gedurende drie jaar is second wave nu al in verschillende steden in België en Nederland van start
gegaan. Door middel van samenkomsten tussen jongeren en politie uit een wijk of stad werkt men in
10 tot 15 sessies samen om taboes te doorbreken, om met de bril van de andere te leren kijken en om
bruggen te bouwen tussen twee verschillende leefwerelden. We ontwikkelen zo nieuwe waarden om
samen te leven in een samenleving die steeds verder polariseert. Hierdoor komen vanuit onderop
nieuwe vitale geluiden als kleine steentjes in de vijver. Ook in Antwerpen werd dit traject in de wijk
Kiel met succes voltooid in het afgelopen jaar.
Mentoring project politiekandidaten (Gent)
Op basis van de achternamen blijkt dat in het Gentse politiekorps nauwelijks 3% een migratie-
achtergrond heeft. Dat is niet gelijklopend met de bevolkingssamenstelling, en dus vonden ze het in
Gent tijd voor actie. De politie zet daarom vanaf heden drie diversiteitsmentoren in. De politie merkte
immers al lange tijd dat er kandidaten zijn met een migratie-achtergrond, maar dat ze de taal- en de
psychologische proeven bij het aanwervingsexamen ervaren als struikelblokken. Die
diversiteitsmentoren moeten de kandidaten die daar nood aan hebben intensief begeleiden naar hun
examen, maar ook tijdens hun opleiding en zelfs tijdens hun eerste maanden. De mentoren proberen
daarbij om de kandidaten met een migratie-achtergrond ook warm te maken om voor het Gentse
korps te kiezen en hen tonen dat ook hun talenten nodig zijn in het korps. Doelstelling van de Gentse
politie is dan ook om te komen tot een divers en representatief korps.
Casablanca goes Casablanca (Leuven)
Casablanca: naast een drukbezochte stad in Marokko ook een gekende wijk in Kessel-Lo. Jammer
genoeg eentje die moet opboksen tegen heel wat vooroordelen en veronderstellingen. Om een einde
te maken aan die turbulente reputatie schieten enkele geëngageerde jongeren uit de buurt in actie.
En dat onder de noemer: ‘Casablanca Goes Casablanca’, een project waarmee ze – onder begeleiding
van een aantal jeugdwerkers (Mohamed, Jeroen en Tarik) – inzetten op sociale interactie en positieve
beeldvorming in en rond de buurt. Het hoogtepunt van het project is een internationale uitwisseling
met een vrijwilligersorganisatie in het Marokkaanse Essaouira waar de jongeren zich inzetten voor een
weeshuis. Het hele proces werd vastgelegd via een documentaire, gemaakt door productiehuis
French8 en Zakaria Ridouani. Ook VVSG maakte een filmpje van hun verhaal. Dit kan je hier bekijken.
29
Ondersteuning bij tewerkstelling
Mentoring naar werk (Gent)
Het project ‘Mentoring naar werk’ helpt anderstalige werkzoekenden met een hoge scholing aan een
passende job. Zaakvoerders en kaderleden van Oost-Vlaamse ondernemingen begeleiden sinds mei
dit jaar op individuele basis mensen uit de doelgroep.
Een twintigtal anderstalige werkzoekenden met een hoge opleiding wordt begeleid. Intussen bekijken
we hoe we het project nog kunnen uitbreiden om meer mentoren te kunnen inschakelen. De mentees
worden door VDAB gescreend en beantwoorden aan een aantal voorwaarden: niet in België geboren,
werkzoekend, hooggeschoold, een behoorlijke kennis van het Nederlands, vertrouwd met informatica.
Er gaat bijzondere aandacht naar mensen van buiten de EU: ondanks hun degelijke vorming en de
professionele bemiddeling door de VDAB ervaren velen onder hen grote moeilijkheden om een
passende, volwaardige baan te vinden.
Via verschillende contactmomenten bouwt de mentor mee aan versterking van de competenties en
zelfvertrouwen van de mentee. Hij tracht de werkzoekende te introduceren in zijn netwerk door
bijvoorbeeld de mentee voor te dragen en gesprekken te regelen. Hij verleent advies en probeert te
motiveren waar nodig. Interessant om aan te stippen is dat mentoren via dit traject onderling een
eigen netwerk opbouwen dat toelaat ervaring te delen en inspiratie op te doen rond diversiteit &
arbeidsmarkt.
Het initiatief gaat uit van Voka – Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen, VDAB en Stad Gent. Het
project geniet de steun van de Koning Boudewijnstichting, en kadert binnen de doelstellingen van het
partnerschap Gent, stad in werking.
Meer informatie: https://gsiw.stad.gent/mentoring
30
Time-out projecten
De Kaai
De Kaai is een netoverschrijdend en intersectoraal project dat korte en lange time outs biedt aan
leerlingen waarbij het reguliere schooltraject is verstoord door bijvoorbeeld schoolmoeheid,
gedragsmoeilijkheden, etc. In overleg met leerlingenbegeleiders, ouders, de leerling wordt het gepaste
time out project gezocht. Daarbij is het de bedoeling de jongere te re-integreren in de school om zo
een definitieve schooluitval te voorkomen.
NAFT of Naadloze flexibele trajecten
De Naft projecten worden vanaf september 2016 opgestart en vervangen de vroegere time-
outprojecten. Deze projecten lopen gedurende zes jaar en behelst trajecten preventief of
curatief kunnen worden ingezet in functie van leerlingen bij wie schooluitval en/of ongekwalificeerde
uitstroom dreigt omwille van pedagogische, juridische, sociale of persoonlijke redenen. Een naadloos
flexibel traject kan doorlopen worden met een of meer leerlingen samen of met een of meer
onderwijsinstellingen samen. De trajecten kunnen aangeboden worden binnen de onderwijsinstelling
of op een andere locatie. Een traject dient qua duur, methodiek en invulling afgestemd te zijn op de
behoeften en leeftijd van de individuele leerling, leerlingengroep of onderwijsinstelling. Enkele van
deze NAFT projecten worden gefinancierd door de Vlaamse overheid (departement onderwijs),
daarbuiten bestaan er nog tal van andere lokale initiatieven die worden gefinancierd met middelen
van lokale overheden.
31
Theologische (tegen)discours
Netwerk Islamexperten
Om radicalisering en polarisering op een preventieve manier aan te pakken werd er, in samenwerking
met vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap in Vlaanderen, een Netwerk islamexperten
opgericht met dhr. Khalid Benhaddou als coördinator. Door middel van een netwerk van ervaren
islamexperten die zowel een grondige kennis hebben van de islamitische theologie en eveneens
vertrouwd zijn met de leefwereld van de jongeren kan er duiding gegeven worden over de islam en de
islamitische normen en waarden aan jongeren, klasgroepen en eerstelijnswerkers (leerkrachten, CLB-
medewerkers, timeoutprojectbegeleiders). Deze laatsten zouden hierdoor met meer zelfvertrouwen
in gesprek kunnen gaan met leerlingen en/of ouders. Dit netwerk kan zowel preventief als curatief (nl.
als er reeds signalen zijn van radicaliserende leerlingen) ingezet worden. In overleg met de vraagsteller
wordt er steeds gezocht naar een gepast antwoord. Dit aanbod is gratis voor scholen, CLB-
medewerkers en timeoutprojectbegeleiders. Om beroep te doen op dit aanbod dien je je te richten
tot volgend emailadres: [email protected], meer info hierover:
http://onderwijs.vlaanderen.be/deradicalisering
Ceapire vzw
Ceapire vzw is een expertisecentrum radicalisme en extremisme dat bestaat uit een jong volwassen
team van Vlaamse moslimjongeren die vertegenwoordigd zijn in diverse domeinen van de
maatschappij waaronder het onderwijs, de media, het verenigingsleven en in het sociaal-
maatschappelijk werk. Ceapire levert ondersteuning en vakkundig advies en verlenen –indien
noodzakelijk- doeltreffende interventies. Meer informatie kan je terugvinden via
https://www.kennisplein.be/Documents/11.pdf
Infolijn Islam
In het kader van het actieplan ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot
extremisme en terrorisme, werd in een samenwerking tussen het Executief van de Moslims van België
en de Vlaamse Regering een infolijn opgericht. De lijn vormt een aanspreekpunt vormen voor iedereen
die met vragen zit in verband met theologische vraagstukken rond de Islam. Het Vlaams College van
het Executief van de moslims van België ontving daarvoor een subsidie van 60.000 euro van Vlaams
minister van Binnenlands Beleid en Stedenbeleid Liesbeth Homans. De infolijn biedt in eerste instantie
vraagverheldering, informatie en ondersteuning om hierna gericht te kunnen doorverwijzen naar de
geschikte hulpverlening. De voornaamste doelgroep van de infolijn zijn jongeren zoekende naar hun
32
islamitische identiteitsontwikkeling. De infolijn wil jongeren ondersteunen in hun zoektocht om zo te
vermijden dat ze in handen vallen van extremistische groeperingen. Een tweede groep zijn ouders of
kennissen/vrienden van jongeren die aan het radicaliseren zijn; zij hebben mogelijk nood aan
theologische argumenten om tijdens gesprekken voorzien te zijn van correcte informatie. Tot slot
kunnen ook hulpverleners (met of zonder moslimachtergrond) via de lijn ondersteuning krijgen rond
het theologische aspect, om dit te kunnen toepassen binnen hun werkdomein. De infolijn is bereikbaar
via het groene nummer 0800-200 98, elke weekdag van 9.30 uur tot 12 uur. De dienst is daarnaast
online bereikbaar via [email protected] .
Islamconsulenten in de strafinrichtingen
De rol van de islamconsulenten in de strafinrichtingen is om morele en religieuze bijstand te verlenen
aan de gedetineerden. Dit houdt in: de erediensten en vieringen organiseren in de gevangenissen en
individuele bezoeken brengen aan de gedetineerden die hiernaar een aanvraag doen. Meer
informatie: http://www.vrijplaats.net/islamconsulenten-in-belgische-penitentiaire-inrichtingen/
33
Alternatieve of tegengeluiden
No Hate Speech Platform Vlaanderen
Met No Hate dringen kinderen, jongeren en hun begeleiders in Vlaanderen online en offline
haatspraak en haatzaaien terug. Daarvoor sensibiliseert, vormt en ondersteunt het No Hate Speech
Platform Vlaanderen jongeren, jeugdwerkers, leerkrachten, ouders, forumbeheerders ... om weerbaar
te zijn en actie te ondernemen tegen haatspraak. Het No Hate Speech Platform Vlaanderen (NoHate)
dringt online en offline haatspraak en haatzaaien terug in Vlaanderen door kinderen en jongeren en
hun begeleiders (jeugdwerkers, leerkrachten, ouders...) te sensbiliseren, vormen en handvatten aan
te reiken om weerbaar te zijn en actie te ondernemen tegen haatspraak. Voor meer informatie:
https://nohate.mediawijs.be/
Ce qui vous regarde van Loupiote ASBL/vzw
“Ce qui vous regarde” betreft een pedagogische methodiek waarbij een kortfilm wordt vertoond aan
jongeren. Loupiote is een organisatie die samengesteld is uit professionele filmmakers en pedagogen
die educatieve workshops en kortfilms samenstellen. De film behandeld, samen met een uitgebreide
handleiding, een aantal thematische hoofdstukken “Regards croisés”. Voor meer informatie:
https://loupioteasbl.wordpress.com/ce-qui-vous-regarde-no-hate/
CyberCRACCS – Alter-Narratifs
CyberCRACCS bevat een vierdelige gids die ingaat op het analyseren en reageren op haatspraak
(gebaseerd op de methodologie die is voorgesteld door de handleiding ‘Alternatives’ van de Raad van
Europa). CyberCRACCS biedt een aantal suggesties om bij te dragen aan de NO HATE campagne en
geeft advies rond het doorgronden van online haatspraak en constructieve reacties. Voor meer
informatie: http://www.fmjbf.org/non-aux-messages-de-haine-sur-internet-rejoignez-le-reseau-des-
cybercraccs/
Déconstruire les théories du complot
Omvat een pedagogisch instrument om te informeren over complottheorieën, een fenomeen dat vaak
ingezet wordt en aanslaat via sociale media. Het laat toe om zulke theorieën te kunnen deconstrueren.
De handleiding bestaat uit 14 methodologische fiches die eenvoudig te begrijpen en gebruiken zijn.
Voor meer informatie: http://www.bepax.org/publications/etudes-et-outils-pedagogiques/outils-
pedagogiques/deconstruire-les-theories-du-complot-2,0000765.html
34
eMore
Een Europees project gebaseerd op drie pijlers: technologie, zoekmethodieken en online vorming voor
een beter inzicht in het fenomeen van haat en trends op het internet. De kern van het project is het
ontwikkelen van een crawler, artifical intelligence software dat automatisch haatspraak herkend (op
dit moment loopt er nog een pilootversie). Een app voor de smartphone werd gecreëerd om
haatspraak online te signaleren. Voor meer informatie: https://www.emoreproject.eu/
En route vers Tchouri (Caen, Frankrijk)
Een spelmethodiek gecombineerd met video en debat, ondersteund door digitale animatie die het
toelaat om vragen over radicalisering en andere problematieken aan te pakken. Het spel bevat ook
een handleiding. Voor meer informatie: http://www.infojeunesse.fr/254-Serious-Game.html
Kit AlterNarratief
Wat kunnen we zelf ondernemen tegen haatspraak als we deze horen of lezen? Is het niet beter om
gewoon te zwijgen? Wat is nu effectief? Vier organisaties (Mediawijs, Tumult, Mediaraven en Orbit)
sloegen de handen in elkaar voor AlterNarratief: een toolbox (chatbox, vorming en educatief pakket)
om te helpen haatspraak te herkennen en om er een effectief antwoord op te bieden. Voor meer
informatie: https://mediawijs.be/nieuws/alternarratief-drie-tools-haatspraak-te-pakken
Web Walkers (Zweden) + Promeneurs du Net (Frankrijk)
Een project dat de verschillende manieren om in contact te komen met jongeren wil vernieuwen en
werd gelanceerd in 2012. Een ‘webwalker’ is een professionele jeugdwerker en heeft een educatieve
aanwezigheid online. De gids bevat algemene ondersteuning om de methodiek verder toe te passen
in de praktijk. Het kadert binnen een Europees project met als doel om radicalisering in een vroeg
stadium te voorkomen bij jongeren online. Het project biedt vormingsmodules aan gericht op
jeugdwerkers die ook online aanwezig zijn en interactie hebben met jongeren, bij workshops over
media en de ontwikkeling van een kritische houding. Voor meer informatie:
http://www.promeneursdunet.fr/
35
3) Tertiaire Preventie
Oudergroepen en opvoedingsondersteuning
De betrokkenheid van ouders kan in diverse fasen van het radicaliseringsproces van belang zijn
(herkennen en signaleren, beschermen en re-integreren).
S.A.V.E Belgium
Society Against Violent Extremism (S.A.V.E) Belgium werkt rond de preventie van radicalisering. Ze wil
haar ervaring delen met anderen en zo mensen bewust maken van de eerste tekenen van
radicalisering. Daarnaast wil S.A.V.E. ook families van Belgische Syriëstrijders steunen door hen te
informeren over de bestaande sociale, wettelijke en psychologische netwerken.
"Mothers School" is ontworpen om moeders het vertrouwen en de vaardigheden bij te brengen om
hun kinderen doeltreffend te beschermen tegen radicalisering. 'Ervaringsdeskundige' moeders wiens
kind effectief geradicaliseerd is, en mama's die zich zorgen maken om hun kind, vormen samen een
groepje van 10 personen, gedurende tien modules wekelijks zullen samenkomen onder deskundige
begeleiding.
Contact: Saliha Ben Ali (gsm 0471 51 27 45 / mail [email protected])
Slim voor ouders van Elegast vzw (Antwerpen)
Het project organiseert in 5 kwetsbare buurten in Antwerpen workshops voor ouders (of familieleden)
die meer willen weten over het radicaliseringsproces van jongeren. De workshop biedt ook tools aan
om met jongeren het gesprek over dit thema aan te gaan. Indien ouders na de workshop ernstig
bezorgd blijven rond de identiteitsontwikkeling van hun kinderen, kan een kortdurende
contextbegeleiding rond dit thema opgestart worden.
Contact: Marc Parmentier (tel 03 286 75 25 / mail [email protected])
Averroes (Gent)
Het project biedt contextuele (familiale) bewustmaking, ondersteuning en sensibilisering ter preventie
(vroegdetectie en terugvalpreventie/interventie) van radicalisering van jongeren, trainingssessies met
familieleden en begeleiding van familiegroepen.
Contact: Mohamed Ben Haddou (gsm 0486 57 99 62 / mail [email protected])
36
Hoedsaam van De Touter vzw (Antwerpen)
Het project biedt aan een groep ouders concrete handvaten om terug een relatie aan te gaan met hun
radicaliserende kinderen waarop ze hun grip verloren hebben of dreigen te verliezen. Door zich actief
en geweldloos te verzetten tegen ongewenste handelingen en ideeën van hun kinderen én
onvoorwaardelijk aanwezig te zijn in hun leven, versterken we deze ouders.
Contact: Hilde Herrygers (tel 03 236 80 20 / mail [email protected])
Versterkend vrouwennetwerk (Antwerpen)
Grootstedelijkheid en democratie zijn geënt op veerkrachtige individuen en kerngezinnen. Brozer
wordende gemeenschapsstructuren zorgen ervoor dat vrouwen vaak in een kwetsbare positie terecht
komen: wanneer de individuele veerkracht en weerbaarheid afneemt, stijgt het risico van sociaal
isolement, zeker bij een geringe kennis van de sociale kaart. De gemeenschap vult steeds minder de
beschermende rol in van weleer. De herdefiniëring van de rol en de positie van de vrouw in een
superdiverse én grootstedelijke context dient daarom zorgvuldig begeleid en ondersteund te worden.
Zo kunnen moeders hun begeleidings- en verbindingsrol vanuit een sterkte opnemen, tijdig grenzen
aangeven aan hun uitdagende contexten met respect voor hun draagkracht, veerkracht, zelfzorg en
diepste dromen en wensen.
Moeders geven aan de greep op hun kinderen kwijt te geraken wanneer ze verzeild (dreigen te)
geraken in criminele netwerken, en onvoldoende steun te ervaren wanneer ze hun ouderlijk gezag
willen herstellen. Negatieve reacties op het binnen hun eigen netwerken aankaarten van het gedrag
van hun kinderen, schaamte, en onvoldoende toegang tot ondersteunende netwerken, weerhouden
hen ervan hulp te zoeken en ondermijnt hun ouderlijk gezag.
Ook het proces naar gewelddadige radicalisering wordt gekenmerkt door een cruciale fase van
ondermijning van het ouderlijk gezag. Vele ouders, moeders vooral, staan voor een harde keuze in de
opvoeding. Kordaat reageren houdt het risico in dat de jongere afhaakt en in het slechtste geval
wegloopt. Laten begaan heeft dan weer zeer nefaste gevolgen op de dynamiek binnen het gezin. Vele
moeders reageren totaal ontredderd op het gedrag van hun kind door gebrek aan gepaste
ondersteuning en begeleiding.
Daarnaast stoten heel wat vrouwen (en mannen) met migratieachtergrond op beperkingen van de
keuzevrijheid wat betreft toekomstperspectieven, onderwijs, arbeidsmarktparticipatie, partnerkeuze,
enz. Zij ervaren een nood aan ondersteuning van vrouwen (en mannen) die willen kiezen voor
zelfontplooiing en zelfbeschikking.
37
Safe Space vzw heeft ervaring in het bedenken van vernieuwende concepten van begeleiding en deze
ook succesvol te vertalen in projectuitvoering met beoogd resultaat
Met deze vzw heeft de stad antwerpen sinds voorjaar 2019 vele keren uitgewisseld om te zien hoe zij
beiden de handen in mekaar konden slagen. Dit is dan geresulteerd in een pilootproject van een reeks
van 10 sessies in het najaar van 2019, waarbij een vaste groep vrouwen tijdens die 10 sessies begeleid
w naar versterking en weerbaarheid. Omdat dit pilootproject geslaagd was, hebben we een verlenging
voorzien voor 2020. Voor 2 reeksen van telkens 10 sessies met nazorg. Coronavirus momentel (2020
03 19) gooit roet in het eten, de groepsbijeenkomsten zijn momenteel tot nader order uitgesteld.
Het project Versterkend Vrouwennetwerk werd ontwikkeld om vrouwen én moeders te empoweren
om in hun kracht te blijven staan bij sluimerende veranderingen bij hun kroost en/of partner richting
isolerende radicalisering, asociaal gedrag en ondermijning van ouderlijk gezag. Inspiratie hebben werd
opgedaan bij de ‘Motherschools’ van Women without Borders, opgericht door de Oostenrijkse Dr.
Edith Schlaffer.
Daarnaast is het ook de bedoeling om de moeders weerbaarder te maken, en te versterken in hun rol
als opvoeder, om ook andere, meer algemene opvoedingsvraagstukken beter het hoofd te kunnen
bieden, familiaal geweld te verminderen en actief burgerschap – bij zichzelf en hun kinderen - te
versterken.
Leiaarde PLUS! (Kortrijk)
Realisatie van een informele plaats in Kortrijk waar families (brede definiëring met focus op
volwassenen) terecht kunnen met vragen en bezorgdheden omtrent (gewelddadige) radicalisering,
opvoeden in diversiteit & samenleven in diversiteit. Anderzijds het ondersteunen van de opstart van
een supportgroep voor & door ouders, en hen een plek bieden in Intercultureel Centrum Leiaarde.
Contact: Marlies Geldof (tel 056/717/748 / mail [email protected])
Oudergroep (CAW Stad Vilvoorde)
Project dat de ouders van vertrekkers de nodige ondersteuning biedt. Niet alleen om zelf om te gaan
met hun verlies, maar zeker ook om hen te versterken in hun rol als ouder naar hun andere kinderen
en hen voor te bereiden op een eventuele terugkeer van hun vertrokken zoon of dochter. Ook ervoor
zorgen dat mensen bij de meest gepaste hulp terecht komen, dit door middel van een oudergroep
bijvoorbeeld.
38
Op de site van het kennisplein tref je meer informatie aan over reeds bestaande ouderverenigingen
en projecten die ouders en familieleden van geradicaliseerde personen de nodige ondersteuning
bieden.
Contact: Sofie Vermeulen (gsm 0498701331 / mail [email protected])
https://www.kennisplein.be/Pages/Nuttige-contacten.aspx
Manual omgaan met gewelddadige radicalisering: steun bieden aan families (KBS)
Van september 2015 tot januari 2016 organiseerde de Koning Boudewijnstichting (KBS) een reeks van
drie seminaries om een beter inzicht te krijgen in dit fenomeen. Er werd gefocust op de steun die
families van geradicaliseerde jongeren nodig hebben. Thematisch volgden deze seminaries de drie
grote momenten binnen een gewelddadig radicaliseringsproces: het eerste ging over de detectie van
de eerste signalen van radicalisering, het tweede over de begeleiding van de families als een naaste
vertrokken is en het laatste over de delicate aanpak van teruggekeerde jongeren.
De publicatie biedt een samenvattend verslag van deze ontmoetingen die focusten op de uitwisseling
tussen beslissers, vertegenwoordigers van lokale autoriteiten, ouders van geradicaliseerde jongeren,
politiemensen, vertegenwoordigers van de verenigingssector en leerkrachten. Aldus draagt ze bij tot
het opbouwen van een expertise die in ons land nog niet gelijkmatig genoeg verspreid is. Meer
informatie vindt u terug op https://www.kbs-frb.be/nl/~/media/Files/.../2016-PUB-
3391_Radicalisering_NL.pdf
39
Hulplijnen voor ouders, familieleden en kennissen
Opvoedingslijn
Een gelijkaardig initiatief vinden we terug in Vlaanderen met de Opvoedingslijn. Meer informatie is
terug te vinden op:
https://www.vlaanderen.be/nl/gezin-welzijn-en-gezondheid/kinderen/opvoedingslijn
Hulplijn radicalisering (Nederland)
In Nederland richtte het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders in 2014 een helplijn op
in het kader van preventie van radicalisering. De organisatie vindt het belangrijk dat de Marokkaanse
gemeenschap zijn eigen onafhankelijk initiatief heeft uitgebouwd , waarbij ouders met hun situaties
op een professionele en vertrouwelijke manier worden opgevangen. Zie:
https://smn.nl/?project=hulplijn-radicalisering
Consultation team (Malmö, Zweden)
In Malmö heeft men een hulplijn ontwikkelt die families en anderen kunnen opbellen indien er zich
bezorgdheidsignalen voordoen in het kader van gewelddadig extremisme. Het consultatieteam
analyseert elke casus en beslist de best passende interventie. Bij het uitwerken van deze interventies
kan het team beroep doen op een brede structuur van NGO’s en publieke diensten die werken rond
het thema. https://efus.eu/files/2016/10/PS_Consultation-team_Malmo%CC%88_EN.pdf
Vrouwenverenigingen – Women Without Borders (Oostenrijk)
Deze organisatie moedigt vrouwen aan om actief te participeren en hun huidige en toekomstige plaats
in de lokale samenleving mee vorm te geven in een vertrouwde omgeving. De organisatie creëert het
bewustzijn onder moeders en in specifiek bewustzijn over hun rol en verantwoordelijkheid binnen de
hedendaagse uitdagingen, zoals gewelddadige extremistische ideologieën. Deze vereniging geeft
trainingen aan moeders om hen te versterken in hun positie. Informatie vind je terug op:
http://women-without-borders.org/aboutus/#aboutus1
FATE – Families against Terrorism and Extremism
FATE is een organisch gegroeid netwerk van organisaties die werken met families in het kader van
radicalisering en gewelddadig extremism. FATE voorziet ook toolkits, begeleiding en communicatie
naar hun leden. Informatie vind je terug op: http://www.findfate.org/
40
Gezins-en jongerenbegeleiding
Project Houvast van De Touter vzw
Bij vzw De Touter zorgen ze er voor dat kinderen, jongeren en jongvolwassenen zich goed voelen thuis
en in hun bredere context. Samen met alle betrokkenen kijken ze na welke hulp nodig is. Ze gaan op
zoek naar een aanpak waarbij iedereen zich beter kan voelen. Het begeleidingsaanbod dat ze inzetten
kan zeer verschillend zijn, afhankelijk van de vraag en de noden van het gezin, de jongere.
Hun hulp wordt georganiseerd binnen de dagcentra, de dienst contextbegeleiding en de dienst
autonoom wonen. Het Project ‘houvast’ dat in Antwerpen loopt houdt contextuele gezins- en
jongerenbegeleiding door De Touter in.
Het project werkt in drie fase: verkenning, gedragsverandering en consolidatie & nazorg waarbij men
in een persoonsbegeleiding van 8 trajecten per jaar werkt. Deze begeleiding is gebaseerd op de
techniek van de Nieuwe Autoriteit waarbij men de ouder versterkt in de ouderrol. Bij de toeleiding zijn
enkele criteria verbonden waaronder de maximum leeftijd van 21 jaar.
Expeditie D (Dilsen-Stokkem)
Groep INTRO vzw is een professionele organisatie voor vorming, leerplichtonderwijs, opleiding,
trajectbegeleiding, jobcoaching, werkervaring en sociale economie. Met dit project realiseert Groep
INTRO met elke deelnemer dat hij kennis en vaardigheden verwerft die de motivatie en de deelname
aan het maatschappelijk gebeuren vergroot..
- Doelgroep: Jongeren en kansengroepen (personen met een handicap, kortgeschoolden,
allochtonen, 50+) en de begeleiders en opleiders van deze personen
- Doelstelling: EMPOWERMENT Competenties van mensen versterken zodat zij als persoon sterker
worden en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving.
Een project als Expeditie D kan voor jongeren een nieuw perspectief bieden en de “zin” in deelname
aan het maatschappelijk gebeuren / georganiseerd jeugdwerk (terug) laten opflakkeren. Door samen
met de jongeren aan de slag te gaan op verschillende levensdomeinen tracht groep intro opnieuw
enthousiasme en verantwoordelijkheidszin op te wekken. Dit project biedt een programma aan dat
continu beïnvloed wordt door de interactie met de doelgroep. Het slagen van dit project kan enkel met
samenwerking, inzet en verantwoordelijkheidsbesef. Er wordt empowerend te werk gegaan, men
spreekt de doelgroep aan op aanwezige kwaliteiten en ontplooien deze verder.
41
Dit project werkt eerst groepsvormend en -versterkend. De jongeren krijgen activiteiten aangeboden
met een avontuurlijke invalshoek gericht op de methodiek van ervaringsleren. Vervolgens wordt er in
de verschillende sessies stilgestaan bij sociaal engagement, cultuur en zelfinzicht. Er wordt gewerkt
naar een einddoel dat in samenspraak met de jongere wordt vastgelegd en waarbij ervaringen,
engagement en (jongeren)cultuur centraal staan.
Tijdens het groepstraject werkt men rond de inter- en intrapersoonlijke vaardigheden van jongeren.
Bv: realistisch zelfbeeld, groepsdynamische processen, omgaan met feedback/kritiek, samenwerking
enz. De kwaliteiten van de jongeren vormen steeds het uitgangspunt. Door de combinatie van
activiteiten en reflecties, stellen jongeren zich gemakkelijker open om te leren.
Het project wordt opgedeeld in verschillende stappen en tussenstappen (rekrutering, kennismaking
en motivatie, werken aan motivatie door teamwork, slotactiviteit en afronding project). In iedere fase
wordt er aandacht geschonken aan de sociale vaardigheden en wordt op maat van de groep gekeken
waar er belangrijke uitdagingen en werkpunten liggen.
Er wordt aandacht geschonken aan het netwerk van de jongere. Hij leert de voordelen kennen van de
organisaties die in zijn netwerk zitten. In de aangeboden modules kan de persoonlijke sociale kaart van
de jongere betrokken worden. Telkens wordt er met de jongere bekeken waar er doorstroming naar
andere organisaties mogelijk is, wie de gedragenheid van de jongere kan vergroten met het oog op
maximale ontplooiingskansen.
Project Cocon vzw (Vilvoorde)
Cocon vzw maakt door middel van dit project het netwerk van bestaande (jeugd)hulpverlening
zichtbaar en formuleert voorstellen om knelpunten weg te werken, in een gecoördineerd overleg met
lokale partners en de gemeente. Dit pilootproject is de basis om ook in andere gemeenten de
afstemming tussen hulpverlening en lokale besturen (en hun regiefunctie) uit te werken als ‘good
practice’ (zie ook actie 10.2). Via een innovatief project wordt er ruimte gemaakt om binnen Cocon-
Vilvoorde gericht in te zetten op de begeleiding van jongeren (en hun context) die signalen van
radicalisering vertonen. De informatie zal men ter beschikking stellen door een combinatie van
literatuur en praktijk handvatten voor opvoedingsondersteuning ontwikkelen die bruikbaar zijn in
gezinnen met een radicaliseringsproblematiek;
42
Buddy-project (Antwerpen)
Ook de stad Antwerpen heeft een netwerk van coaches (=vrijwilligers) die jongeren die mogelijks
radicaliseren bijstaan. De coaches moeten ervoor zorgen dat jongeren opnieuw aansluiting met de
maatschappij vinden. De coach is eigenlijk een ‘buddy’. Het is iemand die luistert naar de jongeren, die
hen meeneemt naar activiteiten en met hen zoekt naar zinvolle vrijetijdsbesteding. De coaches zorgen
er dus voor dat geïsoleerde jongeren stap voor stap hun band met de samenleving opnieuw aanhalen.
Dit betekent dat de coaches ook professionele hulpverlening kunnen ondersteunen. Hiervoor wordt
samengewerkt met CAW Antwerpen (‘kwadraat’) die ervaring heeft in deze ‘buddy-projecten en zich
engageert om elk jaar 10 vrijwilligers te werven, op te leiden en te begeleiden
Hayat (Duitsland)
In Duitsland werd het HAYAT project opgezet als eerste ondersteuningsprogramma voor personen die
betrokken zijn in radicale Salafistische groeperingen of zich dreigen aan te sluiten bij een gewelddadige
Jihadistische groepering. Hayat biedt naast het begeleiden van de jongeren zelf, tevens ondersteuning
naar ouders en aanverwanten. Het programma bouwt verder op jarenlange expertise die de
begeleiders hebben opgedaan uit hun ervaringen met extreemrechtse Duitse jongeren. Informatie
over dit project vind je terug op: http://hayat-deutschland.de/english/
Exit projecten (Duitsland, Noorwegen, Zweden, Denemarken)
In de jaren negentig werden in de Scandinavische landen en later ook in Duitsland projecten opgestart
om individuen te begeleiden (= het gaat hier immers om individuen die zich vrijwillig aanmelden!) in
het afstand nemen van de extremistische groepering. Exit bouwt op de expertise van maatschappelijk
werkers en ervaringsdeskundigen. De aanpak met ervaringsdeskundigen lijkt vruchten af te werpen.
Door hun persoonlijke ervaringen in de groep proberen ze door intensieve contacten een
vertrouwensrelatie op te bouwen met de individuen en verder te werken op de motivatie om de groep
te verlaten. Meer informatie: https://www.counterextremism.org/resources/details/id/665/project-
exit-leaving-violent-groups
43
Psychologische begeleiding van geradicaliseerde jongeren
PsyRAD (Luik)
PsyRAD is een actieonderzoek gericht op het ontwikkelen van een psychosociale begeleidingstool voor
de jongeren of hun gezinnen betrokken met de radicalisatie, met het doel van de sociale integratie.
Het project wordt door de Universiteit van Luik (Psychology of Delinquency) in samenwerking met het
Preventieplan van de Stad Luik geleid. Een focusgroep, die ook de politie en de jeugdhulpdiensten
associeert, begeleidt het project. Met de bevoegde autoriteiten zal worden bepaald of deze
begeleiding een aanvulling of een alternatief voor de gerechtelijke maatregelen zou kunnen zijn. Voor
meer informatie over dit project: http://www.fapse.uliege.be/upload/docs/application/pdf/2017-
06/speckhard_seminarjune2017.pdf
44
4) Re-integratie en nazorg
Psychologische hulpverlening & traumaverwerking
Solentra
Solentra staat voor ‘Solidariteit en Trauma’ en vormt een onderdeel van Paika, de psychiatrische
afdeling van het UZ Brussel voor infants, kinderen en adolescenten. Solentra geeft diagnostische en
therapeutische ondersteuning:
• vluchtelingen,
• migrantenkinderen,
• en hun families.
De weg naar hulpverlening is niet altijd gemakkelijk te bewandelen, zowel voor het migrantengezin als
de hulpverlener. De culturele drempel en moeilijkheden zoals taalbarrières en socio-economische
problemen, zorgen er voor dat weinig migrantengezinnen psychiatrische hulp zoeken waardoor er ook
kansen ontnomen worden aan deze kinderen. Migratie en de aanpassing aan een nieuwe cultuur en
maatschappij brengen veel onzekerheden met zich mee en slepen soms generaties lang aan. Voor
kinderen betekent dit dat ze vaak met één been in de cultuur van hun ouders staan en met het andere
in de maatschappij van het land waar ze wonen. Deze beide culturen verenigen is een extra
ontwikkelingstaak voor deze kinderen.
Eén van onze doelen is dan ook om het opvangnet rondom (im)migrantgezinnen te versterken én te
verbreden. Dit doen we onder meer door:
• (in)formele bronnen uit de omgeving van deze kinderen te mobiliseren: de buren, de
begeleiders bij buitenschoolse activiteiten, uitgebreide familie, eerstelijns organisaties,
buurtorganisaties, de school,…..
• ondersteuning te bieden aan hulpverleners wanneer er een vermoeden is dat een kind zware
psychologische problemen heeft
Centrum voor traumaverwerking en psychotherapie
Het Centrum voor traumaverwerking en psychotherapie (C.T.P.) is een behandelingscentrum dat zich
richt op een breed scala van klachten en problemen. Verschillende invalshoeken zijn daarbij mogelijk:
systeemtherapie, gezinstherapie, psychoanalyse, gedragstherapie, kinderpsychotherapie, EMDR (Eye
Movement Desensitization and Reprocessing). Daarnaast voorziet het centrum in trainingen, consult
en supervisie.
45
Het C.T.P. richt zich in het bijzonder op de behandeling van psychotrauma. Een psychisch trauma
betekent: iets meemaken waar je niet tegen opgewassen bent of geconfronteerd worden met
ondraaglijk gevaar, angst, pijn of verlies.
Meer informatie over het C.T.P. vind je terug op: http://www.ctp-antwerpen.be/psychotrauma.htm
Traumacentrum
Traumacentrum België biedt een team van specialisten, die met hun ervaring en kennis klaarstaan om
een degelijke en onderbouwde behandeling te bieden. Het gaat hier echter niet alleen om
crisisopvang, doch om voortgaande behandeling en therapie. Meer informatie over Traumacentrum
België is terug te vinden op http://www.traumacentrum.be/
46
Tools ter ondersteuning van de lokale praktijk
Risicotaxtatie en Risicoscreeningsinstrument
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen risicotaxatie en risicoscreening. Het verschil in
beide instrumenten is dat risicoscreening zich focust op het herkennen en het opsporen van vormen
van extreme overtuigingen of gedragingen. Risicotaxatie, daarentegen, tracht een inschatting te
maken van het mogelijke extreme gedrag van een bepaalde persoon. Een derde instrument dat vaak
over het hoofd wordt gezien is risicomanagement of het verder begeleiden van personen die op basis
van de risicotaxatie aan maatregelen worden onderworpen verder te begeleiden om deze risico’s te
beheren.
Risicoscreening
Radicalisering is een complex probleem dat niet te vatten is één allesomvattende oorzaak. Vroegtijdig
opsporen en ingrijpen op diverse levensdomeinen is dan ook veelal cruciaal. Doch is vaak niet duidelijk
welke individuele levensdomeinen kwetsbaarheden vertonen. Om radicalisering vroegtijdig op te
sporen en escalatie te vermijden kunnen screeningsinstrumenten een middel vormen om de
beeldvorming van een persoon compleet te maken en sterktes en kwetsbaarheden in kaart te brengen
en een op maat gerichte aanpak uit te werken
Indicateurs de basculement
Ook in Frankrijk heeft men een set van indicatoren van radicalisering uitgewerkt voor strenge en
zwakke tekenen van vervreemding, persoonlijke omgeving en ideologie, alsook een indicator van tijd
doorgebracht in de gevangenis. Al deze indicatoren kunnen helpen om radicalisering te detecteren en
te analyseren op individueel niveau. Deze kunnen het bewustzijn onder eerstelijnswerkers verhogen
en hen voorzien van een gepaste tool om in een vroeg stadia een gepaste effectieve opvolging uit te
werken voor het betrokken individu
De indicatoren vind je terug op:
http://www.vienne.gouv.fr/content/download/9714/68208/file/Tableau%20de%20synthèse%20des
%20indicateurs%20de%20basculement.pdf
Radix Tool Antwerpen (RTA)
De radix tool biedt alle partners vanuit hun invalshoek de kans om het algemeen welzijn en de
radicaliseringsgraad in kaart te brengen van een jongere die aangemeld wordt: individuele
eigenschappen, familie, omgeving (school, werk), en de maatschappelijke visie. De tool deelt de
47
jongeren in vier categorieën in op basis van hun sterktes en kwetsbaarheden, gaande van categorie 1
(geen kwetsbare factoren voor algemeen welzijn of radicalisering), over categorie 2 (enkel kwetsbaar
voor algemeen welzijn) en categorie 3 (enkel kwetsbaar voor radicalisering) tot categorie 4 (kwetsbaar
voor beide). In de laatste twee categorieën worden het dossier van de jongere doorgestuurd naar
deskundigen van radicalisering en veiligheidsproblematiek.
Risicotaxatie
In tegenstelling tot risicoscreening, maken risicotaxatie-instrumenten een inschatting van het risico
dat extreem gedrag zich (opnieuw) kan stellen. Bij goede risicotaxatie kan de verantwoordelijke
professional duidelijk uitleggen hoe en waarom hij/zij tot zijn/haar uiteindelijke oordeel is gekomen.
Een goed onderbouwde beslissing betekent niet dat die onveranderbaar is. Professionals moeten open
blijven staan om een zaak te heroverwegen en hun oordeel te herzien op basis van nieuwe informatie.
UK PREVENT TOOL
In het verenigd Koninkrijk heeft men een extremisme risico schaal ontworpen, genaamd Extremism
Risk Guidance 22+ (ERG 22), die 22 factoren beschrijft die individuele kwetsbaarheid tov radicalisering
beschrijft en meet. De vragenlijst start met een aantal vrij algemene factoren van frustraties,
onrechtvaardigheid, gevoelens van onzekerheid of bedreiging, de nood aan identiteit en
samenhorigheid (‘belonging’), behoefte aan status, sensatie en avontuur. Deze factoren beschrijven
reeds een zekere indicator voor mogelijk engagement en worden vervolgens aangevuld met
indicatoren die het mogelijke voornemen tot engagement (over-identificatie met een groep, wij-zij
denken, schadelijke middelen objectief) en de aanleg tot actie (kennis, toegang tot middelen en
criminele carrière) meten.
VERA 2
De vera 2 tool werd ontwikkeld in Canada als een risicotaxatie instrument. Dergelijke instrumenten
zijn aanvankelijk ontwikkeld geweest voor andere gewelddadige criminele feiten en voor bendeleden
van georganiseerde criminele bendes. De VERA 2 tool werd ontworpen als een specifieke risicotaxatie
instrument en omvat een beoordeling van risico en dreigingselementen in een breed spectrum van
gewelddadige extremisten (dit voor alle vormen van extremisme). De VERA 2 wordt gehanteerd als
meetinstrument die de kans berekent op gewelddadige extremistische actie in de gevangenis.
48
Deze systematische en consistente tool voorziet individuele informatie over de noden, motivaties en
ideologie, die eerstelijnswerkers nodig hebben om een op maat interventie uit te werken. Voor meer
informatie over deze tool, zie:
http://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/14636641211283057
KiM
Het KiM 3.0 model is ontwikkeld om ketenbreed een eenduidige meetstandaard te creëren op het
gebied van islamitische radicalisering. Het model geeft inzicht in de mate van radicalisering van een
persoon en op welk moment die radicalisering een gevaar of bedreiging kan vormen. Anders gezegd:
in welke mate de persoon vanuit religieuze beleving en sociale omstandigheden bereid is om geweld
te gebruiken (Landelijke Eenheid Nationale Politie, 2016). Het betreft een hulpmiddel voor
professionele oordeelsvorming, geen checklist. De beschikbare informatie over het subject wordt
ingevoerd. Aan de hand van deze informatie helpt het model om meer inzicht te krijgen in de mate
van radicalisering en de dreiging die van een individu uitgaat. Tevens laat het KiM duidelijk zien welke
informatie over het individu ontbreekt.
49
Sensibilisering over de thematiek
E-learning platform voor de preventie van radicalisering
Dit platform dat in Frankrijk werd uitgewerkt bundelt thematische video’s waarbij diverse experts
theoretische en praktische informatie in verband met de preventie van radicalisering presenteren. Van
het begrijpen van radicalisering tot de rol van burgemeesters kan dit e-learning platform dienen om
bewustzijn en meer duiding te creëren over (de aanpak van) de problematiek voor zowel
eerstelijnswerkers als mandatarissen.
Meer informatie over dit e-platform vind je terug op: https://allchemi.eu/blocks/catalog/catalog.php
Infographics rond triggerfactoren
De expertise-unit sociale stabiliteit van het Nederlandse Ministerie van Sociale zaken en
werkgelegenheid zetten deze infographics op om te laten zien welke triggerfacteren mogelijks een
proces van radicalisering kunnen in gang zetten of versnellen. Tevens wordt een overzicht geboden
van handelingswijzen die professionals per gebeurtenis kunnen gebruiken om mogelijke radicalisering
te voorkomen of tegen te gaan.
Deze infographics vind je terug op: https://www.socialestabiliteit.nl/professionals/triggerfactoren
Voor aanvullende informatie kunt u de brochure Triggerfactoren in het radicaliseringsproces – in het
kort lezen. Zowel de brochure als de infographic zijn gemaakt op basis van het onderzoek
Triggerfactoren in het Radicaliseringsproces en bijdragen van praktijkdeskundigen.
TERRA toolkit
TERRA is een tweejarig preventie- en voorlichtingsproject dat gebruik maakt van een Europees
netwerk, gefinancierd door het Directoraat-Generaal voor Migratie en Binnenlandse Zaken van de
Europese Commissie. De uitvoering is in handen van Impact, het kenniscentrum voor psychosociale
zorg na schokkende gebeurtenissen, partner in Arq Psychotrauma Expert Groep, Nederland en de
Vereniging voor de Hulp aan de Slachtoffers van 11 maart (AV11M) in Madrid. TERRA hanteert een
preventieve benadering van radicalisering dat tot terrorisme kan leiden. Op basis van de kennis volgens
de huidige stand van de wetenschap, consultatie van academici, mensen die in de praktijk werken met
jongeren, slachtoffers van terrorisme en voormalig radicalen werd een gemeenschapsaanpak
voorgesteld, die specifiek aandacht besteedt aan de onderliggende motivatie die kan leiden tot
radicalisering, het proces van radicalisering signaleert en tracht tegen te gaan, en tenslotte indien
nodig, de geradicaliseerde persoon weerhoudt van het plegen van een terroristische daad.
50
De TERRA toolkit neemt de gemeenschapsaanpak als uitgangspunt. Hij is in de eerste plaats bedoeld
ter ondersteuning van bestaande of nieuwe netwerken van maatschappelijk werkers, politie en
justitie, religieuze leiders en lokale beleidsmakers voor het uitwisselen van informatie over jongeren
of mensen in een probleemwijk. Verder biedt de toolkit informatie voor journalisten en beleidsmakers
over de invloed die zij kunnen uitoefenen op de achtergrond-factoren van radicalisering.
De tool is gericht op professionals in heel Europa en gaan in op de meest voorkomende vormen van
extremisme in Europa: rechts-extremisme, links-extremisme, islamitisch extremisme, separatisme en
single-issue-extremisme. Eén tool, die voor religieuze leiders, focust alleen op islamitisch extremisme.
De toolkit bestaat uit:
• Een algemeen achtergronddocument waarin doelstellingen, aannames, uitgangspunten en
de mogelijkheden voor gebruik aan bod komen;
• Afzonderlijke tools voor elke doelgroep;
• Videomateriaal;
• Website met achtergrondinformatie (onze literatuurstudie, links naar
achtergronddocumenten voor elke doelgroep, een bibliografie en een over- zicht van relevante
links naar preventieprogramma’s en mogelijke partners).
De toolkit met videomateriaal vind je terug op: http://terratoolkit.eu/
51
Internationale netwerken van lokale beleidsmakers
In Europa en wereldwijd zijn er een aantal netwerken van burgemeesters, lokale beleidsmakers en
eerstelijnswerkers opgestart met als doelstelling om goede praktijken inzake opbouwen van sociale
cohesie en weerbaarheid ten aanzien van gewelddadig extremisme te counteren. Hierbij enkele
voorbeelden van deze netwerken:
Strong cities network (SCN)
Strong cities network is een globaal netwerk van burgemeesters en lokale beleidsmakers en wordt
geleid door het Institute for Strategic Dialogue en heeft als globaal platform de doelstelling om steden
te ondersteun in het ontwikkelen van effectieve counter-extremisme beleidsmaatregelen, praktijken
en het faciliteren van de uitwisseling van goede praktijken en kennisopbouw
Alliance of European cities against violent extremism
Cities against extremisme is als platform opgericht om de inter-stedelijke uitwisseling te faciliteren
op zowel het politieke als het ‘technische’ niveau en mobiliseert Europese lokale en regionale
autoriteiten voor de preventie van radicalisering. Dusdanig, vormt het een Europees forum voor de
uitwisseling van informatie over veelbelovende praktijken, bestaande programma’s en tools. Dit
initiatief wordt geleid door ‘the congress of Local and Regional Authorities of the Council of Europe
en het Europese forum voor stedelijke veiligheid (Efus).
Meer informatie vind je terug op: http://citiesagainstextremism.eu/ .
RAN LOCAL werkgroep
De RAN of Radicalisation Awaraness Network is een Europees netwerk dat een aantal werkgroepen
over diverse thema’s of actiegronden faciliteert. De RAN LOCAL werkgroep brengt autoriteiten samen
die belast zijn met de coördinatie van de lokale aanpak. Deze werkgroep verzamelt, vergelijkt en deelt
inzichten oiver bestaande modellen, ervaringen en praktijken ihkv preventie van radicalisering
Meer informatie over de RAN LOCAL werkgroep is terug te vinden op: https://ec.europa.eu/home-
affairs/what-we-do/networks/radicalisation_awareness_network/about-ran/ran-local_en
52
De rol van lokale autoriteiten in nationale strategieën
Nationale strategieën in de strijd tegen radicalisering en terrorisme zijn over de laatste jaren sterk tot
ontwikkeling gekomen. Allen focussen daarbij op een sterke autonome rol van de lokale besturen. Het
Europees forum voor stedelijke veiligheid schreef hierover een memo op basis van 9 nationale
strategieën van Europese landen. Deze samenvatting bevat de belangrijkste punten van deze nationale
strategieën. Zie: https://efus.eu/topics/risks-forms-of-crime/radicalisation/efus/11551/
