PPPP P - Poppenspe(e)lmuseum · PPPP iano en zang PPPPAKkende muziek componeerde Gounod (1818-...

1
Poppenspe(e)lmuseum © Kerkweg 38 8193 KL Vorchten NL Tel.: +31(0)578 - 63 13 29 Fax: +31(0)578 - 56 06 21 www.poppenspelmuseum.nl www.poppenspelmuseumbibliotheek.nl [email protected] O orlog In het lied ‘La Mort de Polichinelle’ (‘De dood van Polichinelle’) vertelt een grootvader aan zijn kleinkind over de Frans-Pruisische oorlog in 1870. Frankrijk raakte toen onder meer Elzas-Lotharingen kwijt. Keizer Napoleon III moest aftreden. Een slachtoffer in deze droevige geschiedenis is ook de poppenkastpop en speelkameraad Polichinelle. ‘Ton Polichinelle, Bébé, ‘Jouw Polichinelle, kleine est le dernier qui soit au monde; man, is de laatste ter wereld. Pour toi seul, il n’est pas tombé Jij bent de enige die er nog Dans l’indifférence profonde om geeft. Dit speelgoed dat Ce jouet qui t’amuse tant, jou zo veel plezier brengt, En mon cœur fait naître la peine; maakt mijn hart bedroefd; Car il est, vois-tu, mon enfant, Want weet je, mijn jongen De manufacture prussienne.’ hij is van Pruisische makelij.’ Dit lied in vier coupletten eindigt met: ‘Toen hij deze woorden hoorde, smeet het kind het versmade speeltje woedend op de grond. En zegt: “Grootvader, ik ben trouw aan Frankrijk. De laatste Polichinelle (spreek uit: po liesjiene l) is niet meer!”’ Educatie Een bezoek aan het Poppenspe(e)lmuseum wordt nog aantrekkelijker met een leerzaam, educatief en leuk speur- en doespel door het museum. De verschillende speelse vragenlijsten zijn geschikt voor leerlingen uit groep drie tot en met acht en het voortgezet onderwijs. Wetenswaardig- heden en opdrachten op het gebied van het (volks)poppen- spel nodigen uit tot het bekijken en beluisteren van curieus beeldmateriaal en geluidsfragmenten. Uiteraard mag je de diverse poppentheatertechnieken uitproberen. In groepsverband zijn rondleidingen en grappige demon- straties mogelijk. Op www.poppenspelmuseum.nl/ onderwijs bevindt zich een speur- en vragen- spel over het poppen-, figuren- en object- theater. Kleurplaat Via de website, www.poppenspelmuseum.nl, kun je de oud-Hollandse Jan Klaassen er gekleurd op zetten. Klik daarvoor in een van de poppenkastscènes op Jan die een schilderskwast vast heeft. In dit Poppenspe(e)lkleur- en -schuifspelletje mag je de onderdelen van Jan z’n lijf naar de juiste plek sle- pen. Geef de belhamel hierna een mooi kleurtje. Klik je vervolgens op het pamfleticoon (plaatje), dan kun je ‘Jan op klompen’ in een schimfiguur veranderen. Welk rijdend straatinstrument is ook te beluiste- ren als je op de site www.poppenspelmuseumbibliotheek.nl komt? Wat is het juiste antwoord? * pierement, een draaiorgel; * pianola, een mechanische piano. D O E A K D UP P PÁ K D O E P P PA K POPPENSPE(E)LMUSEUMKRUIMELKRANT NUMMER 16 D O E P P PA K D UP P PÁ K Een dupák (spreek uit: doe pak) is een stang- en trucpop. Het nummer met de dupák wordt in het Tsjechische en Slowaakse volkspoppentheater met marionetten en stangpoppen altijd als toegift opgevoerd. De pop maakt sprongen waarbij zijn lijf beurtelings lang en kort wordt. Het is een truc die overeenkomt met het uitrekken en weer inkrimpen van de hals van de Dood van Pierlala in de poppenkast. Pierlala is een stokpop en wordt van onder- af gemanipuleerd; de dupák wordt als stangpop van bovenaf bewogen. Terwijl het rijzen van Pierlala’s hals heel langzaam en onder doodse stilte geschiedt, gaat het strekken en inkrimpen van de dupák razendsnel en met veel rumoer. Dupák betekent ‘stampend’. De houten voeten zijn met lood verzwaard. Het lijf van de pop is een zak van stof. De stang waaraan de dupák hangt, gaat door de kop en het lijf heen en zit vast aan de houten heup. Het gat in de kop is iets wijder dan de dikte van de stang, waardoor de kop soepel op en neer gaat. Aan weerszijden van de kop van de dupák is een touw vastgemaakt. De touwtjes gaan omhoog en zijn bevestigd aan een speelhoutje. Door dit houtje op en neer te bewegen, rekt en krimpt het lappen lijf. De pop gaat als het ware door de knieën en veert weer op. Behalve springen kan de dupák ook om zijn as draaien; daarbij zwieren zijn armen wijd uit. D ansende figuurtjes D o Edelzak, trommel, fluit, viool en soms een heel orkest waren nodig voor de clownerieën en bals mas- qués (spreek uit: bal maskee) waarbij vroeger gemas- kerden een dansje waagden. Dit plaatje van vrolijke deelnemers aan een bal, is de omslag van het muziek- album ‘Une soirée chez ma poupée’ (‘Een avond bij mijn pop’). Het verscheen in 1914 in Parijs. Melodie, tekst en personen ver- wijzen naar commedia dell’arte- en poppentheaterfiguren, zoals Pierrot en Pierrette (spreek uit: kommee diadela rtee, pjerroo en pjerre tte). Zij en vele ande- ren maakten hun opwachting in dit ballet van marionetten. Acte … de présence geeft de direct herkenbare Guignol (spreek uit: gienjo l, met de g van ‘goal’) in het mu- ziekstuk ‘Pourquoi monsieur Guignol?’ Hij speelt zijn rol als de altijd vrolijke en met zijn knuppel meppende hoofdfiguur in de Franse poppenkast. Hieronder volgt een tekstfragment uit dit amusante werkje voor koor met solist: ‘Pourquoi Monsieur Guignol, ‘Waarom meneer avez-vous le nez comme un Guignol, lijkt uw neus piment doux? op een paprika? Pourquoi Monsieur Guignol, Waarom meneer êtes-vous toujours à donner Guignol, geeft u des coups?’ zo graag slaag?’ De zangers besluiten met zoetsappige stem: ‘In het leven moeten wij proberen blij en gelukkig te zijn; iedereen moet trachten blijdschap te verspreiden!’ P P Piano en zang P P PAK kende muziek componeerde Gounod (1818- 1893) voor de ‘Marche funèbre d’une marionnette’ (‘Dodenmars van een marionet’). In het begin van de vorige eeuw schreef Arnold Schönberg zijn melo- drama ‘Pierrot lunaire’ (‘Pierrot, de maangelijkende’). Haydn schreef rond 1780 enkele marionettenopera’s en Strauss omstreeks 1900 de polka ‘Jolis Pantins’ (‘Vrolijke trekpoppen ’). Velen zullen het concert Petroesjka en het ballet Pulcinella (spreek uit: poeltsjiene lla) van Stravinsky (1882-1971) kennen. In de jaren vijftig verschenen van de hand van Hendrika van Tussenbroek liedteksten en piano- muziek over de Chinese schimmen en een muzikale scherts over Jan Klaassen . ‘Jan Klaassen kom op met je malle grimassen en houten kop. Je moet ons doen lachen om grappige dingen en met je gebarsten geluid voor ons zingen.’ In 1980 scoorde de zangeres Bonnie St. Claire een top-vijfhit. Hoe heet dat lied? * * * Pierrot ; * * * Poupée de sire, poupée de son . D O E P P PA K-oplossingen * De juiste antwoorden: Pierrot en pierement.

Transcript of PPPP P - Poppenspe(e)lmuseum · PPPP iano en zang PPPPAKkende muziek componeerde Gounod (1818-...

Page 1: PPPP P - Poppenspe(e)lmuseum · PPPP iano en zang PPPPAKkende muziek componeerde Gounod (1818- 1893) voor de ‘Marche funèbre d’une marionnette’ (‘Dodenmars van een marionet’).

Poppenspe(e)lmuseum © Kerkweg 38 8193 KL Vorchten NL Tel.: +31(0)578 - 63 13 29 Fax: +31(0)578 - 56 06 21

www.poppenspelmuseum.nl www.poppenspelmuseumbibliotheek.nl [email protected]

O orlog

In het lied ‘La Mort de Polichinelle’ (‘De dood van Polichinelle’) vertelt een grootvader

aan zijn kleinkind over de Frans-Pruisische oorlog in 1870. Frankrijk raakte toen onder

meer Elzas-Lotharingen kwijt. Keizer Napoleon III moest aftreden. Een slachtoffer in

deze droevige geschiedenis is ook de poppenkastpop en speelkameraad Polichinelle.

‘Ton Polichinelle, Bébé, ‘Jouw Polichinelle, kleine

est le dernier qui soit au monde; man, is de laatste ter wereld.

Pour toi seul, il n’est pas tombé Jij bent de enige die er nog

Dans l’indifférence profonde om geeft. Dit speelgoed dat

Ce jouet qui t’amuse tant, jou zo veel plezier brengt,

En mon cœur fait naître la peine; maakt mijn hart bedroefd;

Car il est, vois-tu, mon enfant, Want weet je, mijn jongen

De manufacture prussienne.’ hij is van Pruisische makelij.’

Dit lied in vier coupletten eindigt met:

‘Toen hij deze woorden hoorde, smeet het kind het versmade speeltje

woedend op de grond. En zegt: “Grootvader, ik ben trouw aan Frankrijk.

De laatste Polichinelle (spreek uit: poliesjienel) is niet meer!”’

Educatie

Een bezoek aan het Poppenspe(e)lmuseum wordt nog aantrekkelijker met een leerzaam, educatief en leuk speur- en doespel door het museum. De verschillende speelse vragenlijsten zijn geschikt voor leerlingen uit groep drie tot en met acht en het voortgezet onderwijs. Wetenswaardig-heden en opdrachten op het gebied van het (volks)poppen-spel nodigen uit tot het bekijken en beluisteren van curieus beeldmateriaal en geluidsfragmenten. Uiteraard mag je de diverse poppentheatertechnieken uitproberen. In groepsverband zijn rondleidingen en grappige demon-straties mogelijk. Op www.poppenspelmuseum.nl/ onderwijs bevindt zich een speur- en vragen- spel over het poppen-, figuren- en object- theater.

Kleurplaat Via de website, www.poppenspelmuseum.nl, kun je de oud-Hollandse Jan Klaassen er gekleurd op zetten. Klik daarvoor in een van de poppenkastscènes op Jan die een schilderskwast vast heeft. In dit Poppenspe(e)lkleur- en -schuifspelletje mag je de onderdelen van Jan z’n lijf naar de juiste plek sle- pen. Geef de belhamel hierna een mooi kleurtje. Klik je vervolgens op het pamfleticoon (plaatje), dan kun je ‘Jan op klompen’ in een schimfiguur veranderen. Welk rijdend straatinstrument is ook te beluiste- ren als je op de site www.poppenspelmuseumbibliotheek.nl komt? Wat is het juiste antwoord? * pierement, een draaiorgel; * pianola, een mechanische piano.

D O E A K

D UPPPPÁ K D O E PPPPA K POPPENSPE(E)LMUSEUMKRUIMELKRANT NUMMER 16 D O E PPPPA K D UPPPPÁ K

Een dupák (spreek uit: doepak) is een stang- en trucpop. Het nummer met de dupák wordt in het Tsjechische en Slowaakse volkspoppentheater met marionetten en stangpoppen altijd als toegift opgevoerd. De pop maakt sprongen waarbij zijn lijf beurtelings lang en kort wordt. Het is een truc die overeenkomt met het uitrekken en weer inkrimpen van de hals van de Dood van Pierlala in de poppenkast. Pierlala is een stokpop en wordt van onder- af gemanipuleerd; de dupák wordt als stangpop van bovenaf bewogen. Terwijl het rijzen van Pierlala’s hals heel langzaam en onder doodse stilte geschiedt, gaat het strekken en inkrimpen van de dupák razendsnel en met veel rumoer. Dupák betekent ‘stampend’. De houten voeten zijn met lood verzwaard. Het lijf van de pop is een zak van stof. De stang waaraan de dupák hangt, gaat door de kop en het lijf heen en zit vast aan de houten heup. Het gat in de kop is iets wijder dan de dikte van de stang, waardoor de kop soepel op en neer gaat. Aan weerszijden van de kop van de dupák is een touw vastgemaakt. De touwtjes gaan omhoog en zijn bevestigd aan een speelhoutje. Door dit houtje op en neer te bewegen, rekt en krimpt het lappen lijf. De pop gaat als het ware door de knieën en veert weer op. Behalve springen kan de dupák ook om zijn as draaien; daarbij zwieren zijn armen wijd uit.

D ansende figuurtjes

D o Edelzak, trommel, fluit, viool en soms een heel

orkest waren nodig voor de clownerieën en bals mas-

qués (spreek uit: bal maskee) waarbij vroeger gemas-

kerden een dansje waagden. Dit plaatje van vrolijke

deelnemers aan een bal, is de omslag van het muziek-

album ‘Une soirée chez ma poupée’ (‘Een avond bij

mijn pop’). Het verscheen in 1914 in Parijs.

Melodie, tekst en personen ver-

wijzen naar commedia dell’arte-

en poppentheaterfiguren, zoals

Pierrot en Pierrette (spreek uit:

kommeediadelartee, pjerroo

en pjerrette). Zij en vele ande-

ren maakten hun opwachting

in dit ballet van marionetten.

Acte …

de présence geeft de direct herkenbare Guignol

(spreek uit: gienjol, met de g van ‘goal’) in het mu-

ziekstuk ‘Pourquoi monsieur Guignol?’ Hij speelt

zijn rol als de altijd

vrolijke en met zijn

knuppel meppende

hoofdfiguur in de

Franse poppenkast.

Hieronder volgt een

tekstfragment uit dit

amusante werkje voor

koor met solist:

‘Pourquoi Monsieur Guignol, ‘Waarom meneer

avez-vous le nez comme un Guignol, lijkt uw neus

piment doux? op een paprika?

Pourquoi Monsieur Guignol, Waarom meneer

êtes-vous toujours à donner Guignol, geeft u

des coups?’ zo graag slaag?’

De zangers besluiten met zoetsappige stem:

‘In het leven moeten wij proberen blij en gelukkig te

zijn; iedereen moet trachten blijdschap te verspreiden!’

PPPPiano en zang PPPPAK kende muziek componeerde Gounod (1818- 1893) voor de ‘Marche funèbre d’une marionnette’ (‘Dodenmars van een marionet’). In het begin van de vorige eeuw schreef Arnold Schönberg zijn melo- drama ‘Pierrot lunaire’ (‘Pierrot, de maangelijkende’). Haydn schreef rond 1780 enkele marionettenopera’s en Strauss omstreeks 1900 de polka ‘Jolis Pantins’ (‘Vrolijke trekpoppen ’). Velen zullen het concert Petroesjka en het ballet Pulcinella (spreek uit: poeltsjienella) van Stravinsky (1882-1971) kennen. In de jaren vijftig verschenen van de hand van Hendrika van Tussenbroek liedteksten en piano- muziek over de Chinese schimmen en een muzikale scherts over Jan Klaassen .

‘Jan Klaassen kom op met je malle grimassen en houten kop. Je moet ons doen lachen om grappige dingen en met je gebarsten geluid voor ons zingen.’

In 1980 scoorde de zangeres Bonnie St. Claire een top-vijfhit. Hoe heet dat lied? **** Pierrot ; **** Poupée de sire, poupée de son .

D O E PPPPA K-oplossingen

* De juiste antwoorden: Pierrot en pierement.