PowerPoint-presentatiethemadaglandelijkvastgoed.nl/wp-content/uploads/2018/04/6.-Presen… ·...

19-4-2018

1

T H E M A D A G L A N D E L I J K V A S T G O E D . N L

E V E R H A R D V A N E S S E N

D E W A A R D E V A N G R O N D

© Aequator Groen & Ruimte bv

De waarde van grond

Ir. E.A. (Everhard) van Essen

19-4-2018

2

© Aequator Groen & Ruimte bv 3

Even voorstellen


Waar komen we vandaan?

• Dienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900)

• Medio 1990: Boterberg, melkplas, te veel mest privatisering DLV

• De Landbouw Voorlichting

• DLV Adviesgroep (eind jaren ’90)

• Vanaf 2004 Aequator Groen & Ruimte

19-4-2018

3


Even voorstellen

Aequator

• is een landelijk opererend, onafhankelijk adviesbureau dat werkt aan een vitaal en leefbaar

buitengebied

• Totaal 21 werknemers

Eigenschappen:

• kennis van de raakvlakken tussen landbouw, natuur, bodem, water en andere functies is gebaseerd

op jarenlange ervaring als intermediairs tussen (overheids-) beleid en praktijk

• verstand van landbouw

• creatief en gericht op implementatie en 'doen'

• expliciete aandacht voor draagvlak en lokaal (privaat) initiatief.

• Nalezen op www.aequator.nl of in ons eigen magazine: Aequator Groen & Ruimte


Doel en opzet

• Wat komt erop de bodem af?

• Minicollege bodem

– Overzicht van verschillende bodems

– Bodemgeschiktheid en grondwaarde

• Bodem en toepassing in het werkveld

– Grondwaarde

– Schades en effecten

– Natuurontwikkeling

– Ruimtelijke ingrepen

19-4-2018

4

Wat komt er op de bodem (en de boer) af?


Extreme neerslag


19-4-2018

5

Extreme neerslag….


Temperatuur afgelopen eeuw


19-4-2018

6

Neerslag in de winter en de zomer


Water diep in de sloot, plassen op het land,, …. wat is

hier aan de hand?


19-4-2018

7


Maar ook, zwaardere machines…


Bodemverdichting

19-4-2018

8

Bodemverdichting


Bodemverdichting (v.d. Akker 2015)


19-4-2018

9

Conclusies Verdichtingsonderzoek Noord NL

• Op akkerbouw / zavelgronden lijkt op veel bedrijven sprake van bodemverdichting (+/- 75%)

van de ondergrond. Hierbij zijn ploegzolen sterker verdicht dan de ondergrond.

• Op zandgronden

– Gras 6 van de 10 grasbedrijven matige bodemverdichting.

– Akkerbouw 11 van de 20 bedrijven sprake van bodemverdichting

• Koppeling bodemverdichting met management is lastig. Indicaties zijn wijzen naar intensiteit

bouwplan, laatste tijdstip oogsten, niet weiden, biologisch, sleepslangen, bewuste bodem boer.


Gevolgen bodemverdichting

• Beperkte beworteling

• Slechter waterdoorlatend / plasvorming

• Minder opbrengst (10-30%)

• Meer oogstrisico’s

• Grotere piek afvoeren

• Meer beregening (1-2 beregeningsbeurten)

• Slechtere benutting nutriënten / meer af- en

uitspoeling

19-4-2018

10

Aanscherping mestwetgeving


Nitraat concentraties Landelijk Meetnet Mestbeleid

(RIVM)


19-4-2018

11

– Gemiddeld organisch stof gehalte op landbouwgrond is de afgelopen 40 jaar stabiel. Europees gezien hoog.

– Europees gezien wel dalingen in organische stof.

– Wel grote regionale verschillen. In regio’s met hoge organische stofgehalte (veengebieden) wel dalingen.

Conclusies recent onderzoek BLGG

– Positieve effecten van minimale grondbewerking worden momenteel overschat

– Fosfaat grasland afgelopen 40 jaar in optimale traject (27-45)

– Grote variatie tussen percelen (voorgeschiedenis)

– Kalium gehalte: tot jaren ‘70 stijgend, daarna stabiel, nu daling

– Plant beschikbare hoeveelheid fosfaat daalt op 50% van de percelen afgelopen 10 jaar

– pH stabiel afgelopen 40 jaar in grasland:

• Op zandgronden toename in optimaal tracé (5,3-5,7)

• 75% van de maispercelen beneden optimaal

Conclusies recent onderzoek BLGG

19-4-2018

12

Melk

quotum

Melkvee

Wet

Fosfaat

Rechten

Ontwikkelingen melkveehouderij

En bodemleven….?

• 5% van het DNA bodemleven

kennen we

• Daarvan een fractie kennen we

het functioneren

• Elke zandkorrel passeert elke 5

jaar een worm

• 1 Hand grond, 4 miljard

organisme


19-4-2018

13

En bodemleven….?


Belang van bodemleven

• Omzetten van gewasresten in voedingstoffen van de plant

• Bodemstructuur, doorlatendheid van de bodem

• Plaagbestrijding, eten en gegeten worden…

• Relatie met bovengrondse biodiversiteit


19-4-2018

14


Samenvattend: wat komt er op de bodem af?!

• Vernatting (klimaat, bodemdaling, waterbeleid, Natura 2000)

• Extreme buien

• Langere drogere periodes in zomer

• Grote variatie in opbrengsten binnen percelen:

• Terugdringen van middelen gebruik

• Scherper wordende bemestingsnormen (fosfaat)

• Kader Richtlijn Water

• Hoge grondprijzen


En verder hebben we te maken met …..

• Liberalisering pachtwet (pachttarieven van €2900,-)

• Intensieve bouwplannen

• Groter wordende machines

• Afschaffing melkquotum

• Fosfaatrechten

• Kringloopwijzer

• Hogere grondstofprijzen

• Schaalvergroting

• Bodemverdichting

• Bodemdaling

• Ziekten en plagen (bodemleven)

19-4-2018

15


De bodem waarschuwt ons!

Bodem

Chemie

Biologie

Fysisch

Betere afstemming:

•10-30% opbrengstverbetering

•Betere benutting nutriënten /

vermindere milieulast

Relatie grondprijs en bodem?


Bron NVR, bewerking kadaster 2015

19-4-2018

16

Mini bodem college


Bodemkaart van Nederland

• Onderverdeeld in circa 270 grondsoorten

19-4-2018

17

Van zand naar klei

• Te vinden op www.ahn.nl doorklikken op “apps en tools” en “viewer”

Hoogtekaart

http://www.ahn.nl/

19-4-2018

18

Voorkomen van bodems in het landschap


19-4-2018

19


Essen of Enkeerdgronden

• Uitermate geschikt voor alle teelten

• Geen beperkingen m.b.t. draagkracht

• Goede vocht beschikbaarheid

• Goede bewerkbaarheid

• Stuifgevoelig

• Evt. verdichtingen


Bruine bosgronden

(moderpodzolen)

• Uitermate geschikt voor alle teelten

• Geen beperkingen m.b.t. draagkracht

• Goede vocht beschikbaarheid

• Goede bewerkbaarheid

• Stuifgevoelig

• Evt. verdichtingen

19-4-2018

20

Haarpodzol (droger als de veldpodzol)



Veldpodzol

• Veelal geschikt voor akkerbouw en

grasland

• Evt. droogtegevoelig

• Evt. draagkracht problemen

• Stuifgevoelig

• Mogelijk storende lagen (inspoelingslagen)

19-4-2018

21


Keileem

Keileem


19-4-2018

22


Keileem

• Komen alleen voor in boven de rivieren (met name Drenthe, Overijssel)

• Zeer wisselende doorlatendheid (veelal slecht)

• Hoog in profiel, kans op natte percelen

• Stenen

• Nooit bewerken!!


Beekeerd

• Beperkt of niet geschikt voor

akkerbouw, alleen geschikt

voor grasland

• Vocht voldoende

• Evt. beperkt bewerkbaar

• Draagkracht beperkingen

• Veelal beperkte ontwatering

19-4-2018

23

IJzer oer



Veen

• Alleen geschikt voor grasland

• Draagkracht beperkingen

• Vocht voldoende

• Veelal beperkte ontwatering

19-4-2018

24


Veen

80% van het veen in Drenthe is in ruim 30 jaar verdwenen

Dalgronden


19-4-2018

25


Gediepploegde moerige grond (Dalgronden)


19-4-2018

26

Dalgronden (gemengwoeld)


Eigenschappen dalgronden

• Zeer wisselend van samenstelling

• Veelal geschikt voor akkerbouw (en grasland), afhankelijk van veendiktes en drooglegging

• Evt. droogtegevoelig

• Vaak draagkracht problemen door venige bovengrond

• Stuifgevoelig

• Vaak storende lagen (veen en inspoelingslagen)


19-4-2018

27

Van veen naar klei: Knipklei

w w w . v a n h a l l - l a r e n s t e i n . n l

Zware klei

19-4-2018

28

• Matige waterdoorlatendheid

• Moeilijk bewerkbaar

• Alleen geschikt voor grasland

Gebruiksmogelijkheden knipklei


Kleigronden

19-4-2018

29

Ooivaaggrond (hoog en

droog)

Komkleigrond,

zwaar en nat

Rivierkleigroenden

19-4-2018

30

19-4-2018

31

Gebruiksmogelijkheden klei

10% lutum is 15% afslibbaar

• Ruilen van grond

• Bepalen geschiktheid voor bepaalde teelten

• Waarde bepaling

• Advisering over bodemverbetering

• Werkvoorbereiding, maken offertes voor grondwerken

• Peiladviezen

• Schade bepalingen

• Droogteschade waterwinningen

• Effecten vernatting

• Winning grondstoffen

• Plan voorbereiding (wegen, huizen, water, ruilverkaveling, etc.)

Waar is de bodemkaart nuttig voor?

19-4-2018

32

• Eens even kijken op de bodemkaart (http://pdokviewer.pdok.nl/)

• En maak ook gebruik van de hoogtekaart: www.ahn.nl (doorklikken op apps en viewer)

Kijkje op de bodem- en hoogtekaart

Grondprijs

Ruimte voor de rivier

Schade en effecten natuur ontwikkeling (N2000)

© Aequator Groen & Ruimte bv

Bodem en toepassingen in het werkveld

72

http://www.ahn.nl/

19-4-2018

33

Relatie grondprijs en bodem?


Bron kadaster 2015, gemiddelde 2015-2017

Wat bepaalde de grondprijs?

• Locatie

• Locatie

• Locatie

• Of toch de bodemkwaliteit / geschiktheid?


19-4-2018

34

Grondsoort en prijs

• https://asrvastgoedvermogensbeheer.nl/media/213286/2016-121-asr-

themabericht-grondsoort-en-grondprijs-nov2016_wecr_v-def.pdf


Grondsoort en prijs per regio


19-4-2018

35



Bodemkartering Overdiepse Polder

• Achtergrond: Ruimte voor de rivier, verplaatsen boerderijen naar terpen

• Doel: goed basis materiaal om te komen tot ruiling

• Resultaat:Bodemkaart ;

– Grondwatertrappen ;

– Bodemgeschiktheidskaarten voor weidebouw, akkerbouw en tuinbouw.

19-4-2018

36


Water stopt niet bij de grens

Grondwaterstand na herstelmaatregelen

Huidige grondwaterstand

Uitstralingseffect naar landbouw

vergoedingsregeling negatieve effecten

En het effect is…?


19-4-2018

37

Schade, waar op letten?

• Stadium planvorming: planfase of planuitwerking

• Schaalniveau

• Wat is nu een optimale grondwaterstand?

• Hoe leg je de huidige veldsituatie vast?

• Modellen, hoe bereken je effecten? Wijkt het af van de praktijk?

• Berekenen van effecten op landbouw, schade (HELP, effecten bodemgeschiktheid)

• Schadecomponenten en hoe ervaart een boer dat?

• Vertaling naar inkomensschade en vermogenschade met rentmeester/taxateur


Natura 2000 Punthuizen Stroothuizen


19-4-2018

38

Aanpak in een notendop

• Fase 1: In kaart brengen en beschrijving huidige bodemgesteldheid.

• Fase 2: Beschrijving huidige (nul) situatie

• Fase 3: Effecten landbouw

Proces en omgeving

• Eigenaren: veldwerk, inloopbijeenkomsten, keukentafelgesprekken, vertrouwenspersoon

• Coördinatieteam

• Projectgroep

• Deskundigenteam

– Waterschap, provincie, gebiedspartijen

• Afstemming met taxateur / rentmeester

Effecten landbouw N2000 Punthuizen Stroothuizen

Metingen aan grondwater

© Aequator 90

19-4-2018

40

© Aequator

Bodemkartering en roestverschijnselen

• Met behulp van:

– WIBC methode (bodemgeschiktheid)

– HELP methode (berekening van opbrengst reducties)

Berekenen effecten landbouw

19-4-2018

41

Van grondwaterkaart naar voor de boer

herkenbaar kaartje

© Aequator 95

Bodem

geschiktheid

Grondgebruiksmogelijkhedenkaart


19-4-2018

42

Kartering bodem


Kartering grondwater


19-4-2018

43

Bodemgeschiktheid huidig


Effect vernatting op bodemgeschiktheid


19-4-2018

45

Bodem: “basis onder het boerenbedrijf”


De bodem herbergt schatten, ontdek ze samen met uw

klanten!


19-4-2018

46


Resumé en vragen

• Er komt veel op de bodem af, in standhouden van de bodemkwaliteit wordt alleen maar

belangrijker!

• 270 verschillende grondsoorten in Nederland, vraagt om maatwerk en inzicht in de bodem

• Gebruik bodem(informatie) binnen uw werkveld Grondwaarde

– Schades en effecten

– Natuurontwikkeling

– Ruimtelijke ingrepen

BEDANKT VOOR JULLIE

AANDACHT!

PowerPoint-presentatiethemadaglandelijkvastgoed.nl/wp-content/uploads/2018/04/6.-Presen… ·...

Documents

Transcript of PowerPoint-presentatiethemadaglandelijkvastgoed.nl/wp-content/uploads/2018/04/6.-Presen… ·...