Partnergeweld begrijpen, herkennen en bespreekbaar maken

Partnerkeuze en het romantisch ideaal

• In een individualistische cultuur :“dit is de persoon voor wie ik de belangrijkste ben, die mij waardeert voor wie ik ben, mij geeft wat ik nodig heb en aan wie ik zal geven wat hij/zij nodig heeft”

• Ik ben de belangrijkste– Te weinig – Te veel

• Waardering– Idealisatie– Kleineren

• Zorg– De redder– De hulpbehoevende

• In een familie- en groepsgerichte cultuur : “dit is de relatie die goed zal zijn voor ons, hij/zij zal zich inpassen in mijn familie, deze persoon zal mij waarderen en geven wat ik nodig heb en ik zal hem/haar waarderen en geven wat zij / hij nodig heeft”

Meervoudig gekwetsten• Dit is de relatie die alles goed zal maken

• Als hij/zij al …. en niet …ben ‘k al tevreden

• Geen romantisch ideaal ?

“is hij lief genoeg om je lief te mogen zijn ?”

Barsten in het ideaal• De verschillen worden duidelijk, kleine teleurstellingen en

minder positieve kantjes worden zichtbaar• 1 partner uit kritiek• Mogelijke afweer :

– Ontkennen– De bal terugkaatsen– De schuld op derden steken– Diskwalificeren

• Constructieve uitkomst : maken van nieuwe afspraken Herstel van het ideaal

Barsten in het ideaal

• Destructief :– De ene partner uit kritiek– De andere partner reageert angstig-defensief

» Angst om kwijt te geraken» Angst om overheerst te worden» Via ontkennen, bal terugkaatsen, dyskwalificeren,

schuld op derden steken

– De kritiek wordt teruggenomen

Het romantisch ideaal herstelt zich maar niets verandert

• Er ontstaat frustratie en bedekte kwaadheid » Klagen» Zagen» Psychosomatische klachten» Niet meer willen vrijen» “ik kan (weer eens) niets goed doen”» Machteloosheid + stress + schaamte» Escalerende communicatie» Middelengebruik

Opbouw van het geweldincident

zelfbeheersingsgrens

Invloed alcohol en drugs

Rugzak : stress, negatieve emoties, frustraties

Escalerende communicatieEscalerend denken

Geweldmoment

Gevolgen van het geweld

• Pleger schaamt zich :– Herstellen

– Afsplitsing : dit ben ik niet• De alcohol, de stress, …• Mijn cultuur• Het slachtoffer

• Het slachtoffer schaamt zich :» Voelt zich tekortschieten» Neemt verantwoordelijkheid op zich» Vermijdt nieuw geweld door alerter te

worden, rechtstreekse confrontatie te vermijden, …

Herstel romantisch ideaal

Ontstaan circulaire processen en escalatie van het geweld

• Ik verzwijg omdat hij/zij kwaad wordt versusIk word kwaad omdat hij/zij verzwijgt

• Ik controleer omdat hij/zij dingen verbergtversusik verberg omdat hij/zij controleert en misinterpreteert

• De pleger probeert met toenemende controle en geweld macht over de situatie te houden

• Het slachtoffer probeert met vermijden, verbergen, aanklagen, steun zoeken, ….. nieuw geweld te vermijden maar functioneert alsmaar minder door angst, depressie, …

• Algeheel dysfunctioneren

Multiproblemgezinnen• Grote rugzak• Verminderde draagkracht door psychiatrische

problematiek, traumatisch verleden, …• Hechtingsproblemen waardoor gevoeliger voor afwijzing

--- meer escalerende communicatie• Communicatie- en oplossingsvaardigheden zijn

beperkter en/of destructiever• Alcohol- en drugsproblemen

Invloed migratieproblematiek• Romantisch ideaal is cultureel bepaald• Migratiestress, kansarmoede, werkloosheid, ed.

vergroten de “rugzak”• Combinatie 2e of 3e generatie allochtonen met

nieuwkomers zorgt voor onevenwicht in de machtsverhoudingen

• Afhankelijkheid van de partner door verblijfsstatuut geeft onevenwicht in de machtsverhoudingen en afhankelijkheid

• Cultuur en godsdienst wordt in afweer tegen schaamte soms gebruikt als excuus

Kinderen als getuigen van het geweld

• Het helpend kind• Het lastige kind• Het kind dat zich terugtrekt• Het kind in coalitie met het slachtoffer• Het kind in coalitie met de pleger

• Ooggetuige• Oorgetuige• Getuige van de gevolgen• Betrokkene en zelf mede slachtoffer

• De gevolgen van getuige zijn van partnergeweld op een kind zijn in aard en ernst dezelfde als deze van slachtoffer zijn van kindermishandeling

Partnergeweld herkennen

Signalen detecteren

• Lichamelijke tekenen • Vage algemene klachten• Algemene, onduidelijke, negatieve

uitspraken over de partner / de relatie • Angstreacties en –uitspraken

Mandaat nemen

• Geweld stopt niet vanzelf maar wordt erger in frequentie en ernst

• Zowel slachtoffers als plegers kunnen door schaamte en angst hulpvraag vaak niet rechtstreeks stellen

• Gevolgen voor slachtoffer en kinderen zijn zo ernstig dat elke hulpverlener de maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft het geweld te proberen stoppen

Bespreekbaar maken met slachtoffer

• Stap 1: bespreekbaar maken van het geweld (na signaleren)– Vraag naar eventuele problemen thuis, naar problemen in de relatie– Geef erkenning voor er liever niet over praten maar benoem uw bezorgdheid en zorg– Als het over ruzie of conflicten gaan vraag hoe die dan verlopen ? Gebeurt het wel eens dat

er gedreigd wordt of geduwd,…?

• Stap 2: exploreren van geweld– Bespreek aard (wat ?), ernst (hoe ?) en frequentie (hoe vaak ?) van geweld. – Spreek geen oordeel uit over de persoon van de pleger, je kan wel zijn/haar daden

veroordelen maar niet hem / haar als – Ga als er kinderen zijn na en wat zij ervan merken. Geef evt. informatie over de gevolgen

voor kinderen

• Stap 3 : bekijk veiligheid (zie verder)

• Stap 4 : Probeer laagdrempelige doorverwijzing te regelen• Motiveer slachtoffer hulp te aanvaarden• Geraak niet mee vast in de machteloosheid en de angst

Bespreekbaar maken met de pleger

• Stap 1: bespreekbaar maken van geweld – Vraag door bij vernoemen van kwaadheid, ruzie, controleverlies– exploreer zijn/haar boosheid – Leg het onderscheid uit tussen schuldgevoel en schaamte : bevestig dat ook

“goede” mensen “slechte” dingen kunnen doen – dit zal hem/haar helpen verantwoordelijkheid op zich te nemen

– ga na wat hij/zij van zijn/haar boosheid en geweld vindt

• Stap 2: Exploreren van geweld– Bespreek het geweld zo concreet mogelijk– Betrek het gedrag van het slachtoffer erbij maar enkel als rode lappen voor

zijn/haar boosheid en geweld, maak het onderscheid tussen recht op kwaadheid en recht op geweld

– Peil zijn/haar motivatie om de problemen op te lossen

• Stap 3 : bekijk veiligheid (zie verder)• Stap 4 : Probeer laagdrempelige doorverwijzing te regelen

Bespreken van het geweld met een koppel

• Stap 1: bespreekbaar maken van geweld– Leg uit dat een verhaal altijd 2 kanten heeft, dat je niet op zoek bent

naar “de waarheid” maar hun beider verhaal wilt horen– Laat de pleger zijn/haar verhaal doen (zie vorig stuk)– Bekijk hoe de partner de situatie ervaarde– Benoem zo veel als mogelijk circulaire processen, leg de nadruk op de

gelijkenissen in de verhalen, de 2 kanten van hetzelfde verhaal, de verbinding

• Stap 2: Exploreren van geweld– hoe ziet een geweldsituatie er concreet uit : chronologie, gedrag in

details, reacties, …– peil naar motivatie om geweld te stoppen– peil naar motivatie om aan onderliggende problemen te werken

• Stap 3 : bekijk veiligheid• Stap 4 : probeer laagdrempelige doorverwijzing te regelen

veiligheidsplan

• 1e doel : stoppen van geweld en creëren van veiligheid

• Pleger is verantwoordelijk voor al dan niet gebruiken van het geweld

• Beide partners zijn verantwoordelijkheid voor de veiligheid van zichzelf en de kinderen

veiligheidsplan

• Wanneer is er risico op geweld ?• Wat is escalerend in deze situatie en kan

ik beter niet doen ?• Wat is de-escalerend in deze situatie en

kan helpen om geweld te voorkomen ?• Wanneer is time-out nodig en hoe ga ik

die nemen ?• Wanneer is vluchten nodig en hoe ga ik dit

doen ?

Doel ?

• Veiligheid• Harmonie ?• Liefde ?• Geluk ?