1Z16_V01_080229_1

Dit is een uitgave van de Stentor

portret van

200

8

losse verkoop € 2,95

1Z16_V02_080229_1

rim

Met z�n prettige woonomgeving, de prachtige natuur,

werk dichtbij huis, een gevarieerd winkelaanbod, een

goede bereikbaarheid en de concentratie van voor-

zieningen op het gebied van sport, gezondheid, cultuur

en uitgaan, is de gemeente Hardenberg het kloppend

hart van Noordoost Overijssel. Als je van natuur houdt

en van een mooie omgeving, ben je in Hardenberg

helemaal thuis. Naast wijdse akkers met prachtige ver-

gezichten, zijn er ook veel gebieden met bos en heide.

Hardenbergers zijn tevreden

Inwoners van de gemeente Hardenberg geven een hoge waardering

voor hun woon- en leefomgeving. Een ruime meerderheid is verder

tevreden over thema�s als parkeren en speelvoorzieningen voor

kinderen. 95 Procent is over het algemeen zeer tevreden over de

kwaliteit van het buitengebied. Dat geldt ook voor aspecten als ets-

en wandelmogelijkheden, de toegankelijkheid van het buitengebied

en natuurgebieden, de hoeveelheid groene ruimte en de veiligheid

van etsroutes.

Hardenberg leeft lekker

Lekker zonnen of een boek lezen in de tuin achter je eigen huis,

terwijl de kinderen zich vermaken in de speeltuin even verderop.

De buurvrouw, die even komt vertellen dat de lampen van je auto

nog aan staan.

In de winkel word je vriendelijk geholpen. En in welke kern je ook

woont: als je op de ets stapt, ben je binnen een paar minuten in het

prachtige buitengebied.

Winkelen & uitgaan

Wie van winkelen houdt kan zich in stad Hardenberg en Dedemsvaart

helemaal uitleven. Daarna is het tijd om te genieten. Bijvoorbeeld in

één van de leuke restaurants in de woonkernen of het buitengebied.

Een lmpje pakken kan in bioscoop de Voorveghter.

Bovendien: het gelijknamige theater biedt vanaf dit seizoen plek aan

ruim 400 bezoekers en heeft een keur aan leuke voorstellingen op het

programma staan.

Zorg is goed geregeld

De zorg voor senioren, zieken en gehandicapten is in de gemeente

Hardenberg goed geregeld. Er is een keur aan instellingen te vinden.

Bovendien zijn in alle grotere kernen huisartsen en andere medische

voorzieningen gevestigd. Het Röpcke Zweers Ziekenhuis staat in stad

Hardenberg. Hier worden alle basisspecialisaties aangeboden.

w w w . g u n j e z e l f d e r u i m t e . n l

Hardenberg: waar ruimte nog betekenis heeft

ie-

-

,

-

1Z16_V04_080229_1

Onsterfelijk

Colofon

Voorwoord

Iwill survive (ik zal overleven). Die tekst op het kunst-werk langs het Mulopad bij het Lokaal OpleidingenCentrum (LOC) in Hardenberg heeft meerdere bete-kenissen. Een daarvan is de onsterfelijkheid van Har-denberg: achter het hek ligt namelijk begraafplaats

Nijenstede en daarmee het oudste plekje van de stad. Deoorspronkelijke bewoners van de stad en hun nazaten wor-den slechts gescheiden door een kunstwerk.

Een laatste rustplaats is de begraafplaats niet te noemen.Geluiden van jongeren op de trappen van het LOC en hetverkeer op de Stationsstraat zijn te nadrukkelijk aanwezig.Bezinning is niet mogelijk. De lage stenen muur op hetkerkhof is een slechte geluidswal. Niemand schenkt ogen-schijnlijk aandacht aan de begraafplaats. En dat is niet voorhet eerst in de geschiedenis.De Historische Vereniging Hardenberg heeft jarenlang ge-wezen op het belang van dit stuk cultuurhistorische erf-goed. De vereniging was bang dat het haveloze terrein alsbouwplaats zou worden gebruikt. De gemeenteraad be-sloot in december 2002 om de begraafplaats aan te wijzenals gemeentelijk monument. Het was sinds de jaren zeven-tig van de vorige eeuw voor een symbolisch bedrag in han-den gekomen van de gemeente.

Een werkgroep van de Historische Vereniging Hardenbergheeft veel werk verzet om de aandacht voor het monumentin leven te houden. Onder meer door diepgravend speur-werk in archieven. De gearchiveerde administratie inclusiefplattegrond uit 1870 werd teruggevonden. Alle ruim vier-honderd grafzerken zijn gefotografeerd en de informatie isop www.historiekamer.nl gezet. Het oudste exemplaarstamt uit 1656.Op de site staan ook foto's van vrijwilligers die de stenenschoonmaken en de letters opnieuw zwart maken. On-danks de vernielingen die door vandalen worden aange-richt gaan ze door. Het waarom van de inzet staat bijna

wegstopt op de internetpagina's: "Hier liggen de wortelsvan onze stad en haar bewoners. Dit kerkhof is een monu-ment om trots op te zijn. Het vertelt onze geschiedenis, ho-pelijk tot in lengte van dagen".

Die geschiedenis begint in de herfst van 1227 als Wille-brandt van Oldenburg, bisschop van Utrecht, het kasteelop de Hardenbergh sticht. Zijn doel is onder meer omDrenthe onder zijn gezag te brengen. Het stadje Nijenstede(op de locatie van de huidige dodenakker) viel af. Het lag teopen en onbeschermd. Het oog van de bisschop viel opeen ten westen gelegen heuvel. De bewoners van Nijenste-de trokken in de anderhalve eeuw daarna langzamerhandnaar die veiliger plaats. Jan van Arkel (bisschop vanUtrecht) liet in 1358 op zijn eigen kosten Hardenberg methoge muren ommuren en voorzien van torens op de hoe-ken. De dag na Sint Lambertsdag, 17 september 1362, ver-leende hij Hardenberg stadsrechten. De rechten van Nijen-stede (verleend door een vroegere bisschop) werden ver-nieuwd en verlegd naar Hardenberg.

De burgers van Hardenberg kregen rechten en vrijhedenals zelf een bestuur kiezen, zelf rechtspreken en weekmark-ten en vier jaarmarkten te houden. Het plaatselijk rechtmocht overigens de belangen van de bisschop niet schaden.De stadsrechten brachten ook verplichtingen met zich mee.Hardenbergers moesten helpen het land te beschermen ende vijand te weren. En natuurlijk moest belasting wordenbetaald. Over de begraafplaats was de bisschop duidelijk:"Voorts zal men de kerspelkerk, die te Nijenstede was teHardenberg bouwen en de doden zal men op Nijenstedebegraven zoals men steeds deed, zo lang als men dit nodigzal oordelen." Die tijd is sinds deze eeuw voorbij.

Mensen maken

het verschil

TEKST/FOTO’s: Wim de JongeO

nlangs stond ik boven op de nieuwe woon-toren in het vernieuwde centrum van stadHardenberg. Dat leverde een prachtig uit-

zicht op. De ontwikkelingen in en rondom de stadwaren goed te zien. De groeiende woonwijk Mars-landen. De nieuwe bedrijvigheid op Haardijk enBroeklanden. Het LOC. En natuurlijk de vernieuw-de binnenstad, waar de werkzaamheden op dit mo-ment worden afgerond.

Ik ben trots op dat wat we met z'n allen in onze ge-meente Hardenberg realiseren. Inderdaad: 'met z'nallen'. Want gemeenschapszin, onderlinge hulp enondernemersgeest, zijn zaken die door mensenworden ingevuld. Je kunt ze niet 'maken' met plan-nen, regels, vergunningen of door het beschikbaarstellen van geld. Nee, mensen maken het verschil.

Mensen bij de voetbalclub in Kloosterhaar, die eenprachtige nieuwe kantine bouwen. Een boer in hetprachtige Reestdal die ervoor kiest om wijn tegaan maken. Een toneelclub uit Mariënberg en om-geving, die drie keer uitverkocht speelt in de nieu-we Voorveghter. Een natuurman, die zich inzetvoor het behoud van vogels in de stad. Mensen diezich inspannen om zoiets moois als vakantiever-blijf de Zwieseborg te realiseren. Sportclubs, diepresteren op regionaal en landelijk niveau. Onder-nemers, die blijven ontwikkelen en daarmee men-sen een baan kunnen bieden. Het AttractieparkSlagharen dat al ruim 40 jaar miljoenen bezoekersverwelkomt. De honderden vrijwilligers, die om-zien naar de ander. En zo kan ik nog wel even door-gaan.

Mensen maken het verschil! Ook in dit Stadspor-tret Hardenberg van de Stentor leest u er van allesover. Door de inzet van al die mensen is de ge-meente Hardenberg een plek waar je de letterlijkde ruimte krijgt om te wonen, te werken en vooralook te leven.Ik wens u veel leesplezier.

Bert Meulman,burgemeester gemeente Hardenberg

DE WORTELS VAN DE STAD LIGGEN OP

BEGRAAFPLAATS NIJENSTEDE

4 x

UitgeverDe Stentor BV

Algemeen directeurXylander Kroon

HoofdredacteurAlex Engbers

BladmanagerDick Laning

RedactieTim Berghuis, Anne Boer, Jelle Boonstra, Cor van Dalen,Erna Ekkelkamp, Heleen Geilenkirchen, Marion Groenewoud,Wim de Jonge, Tessa Klooster, Olger Koopman,Jolanda de Kruyf, Alwin Kuiken, Dick Laning (eindredactie),Herman Nijman, Joop Offringa, Sander Wageman.

VormgevingJan Leening

DrukWegener nieuwsdruk Gelderland

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

11 EEN VETERAAN

met plankenkoorts

Inhoudsopgave

24 GESCHIEDENIS van Hardenberg

15 HET DORP

is stad geworden

8 HAPPY HARDCORE

en gezellig biljarten

28 IN HET SPOOR

van woudreuzenen brede oevers

PORTRET van

Kamperen met de Heer

Relaxt stappen

Er was eens… een camping

Kroesens applausmeter

Tussen natuur en stad

Terug naar Hardenberg

Hennie van der Most

Ambassadeur Edwin Evers

Smaak van het Vechtdal

Gastvrij onthaal

Zorg met sterren

Hardenbergplatz

Mooie plek, mooie taal

Geschiedeniskaart

De Vecht is getemd

De Klepperman

Manusje wordt manager

Bouwmeester van de stad

Gemoedelijke buren

Funshoppen

Ererondje van Chantal

Hulzebosch in de bocht

Het nieuwe bouwen

De goede herder van de Krim

Hardenberg - 2008 x 5

Omslagfoto’s:Ab Hakeboom (dorpsgezicht

Rheeze),Frank Uijlenbroek (Jan Kroese,

jongeren in Podium),Yvonne Pieters (Edwin Evers),

Tom van Dijke (LOC).

7

8

10

11

12

15

16

17

18

19

20

22

23

24

28

31

33

34

37

38

40

41

44

46

1Z16_V06_080229_1

• advies

• ontwerp

• offerte

• verkoop

• montage

• apparatuur

Korte Spruit 4 7773 NR Hardenberg

Telefoon: 0523-270 108

Internet: www.dekeukenprins.com

Tegen inlevering van deze advertentie 10% korting

op de nieuwe VOORJAARSCOLLECTIE

De Boxxo.a positiemode van Mama-Licious

Name it Jeans vanaf l 14,95

U vindt bij ons o.a. de merken

Vingino, Cars,

LCKR, Carbone,

Outfitters Nation

t/m maat 188

Julianastraat 104 7701 GP Dedemsvaart

Tel. 0523-612603

"

"

"

15600

210

Het unieke assortiment TEMPUR-matrassen en -kussens betekent een revolutie in onze slaapkamers. Door de kwaliteit van hetslapen te verbeteren, veranderen we het leven van miljoenen mensen overal ter wereld. Ervaar TEMPUR zelf en merk hoe onzematrassen en kussens uw leven kunt veranderen... voor altijd.

Het enige matras en kussen erkend

door NASA en gecertificeerd

door de space foundation.

Nooit meer slecht slapen

DEALER VAN: TEMPUR - CARPE DIEM - PULLMAN&ERGOSLEEP

Meijer ParketMeijer ParketCoevorderweg 139 Slagharen

Halfweg - De Krim. Tel.: 0523-682373

Kijk ook eens op onze vernieuwde site:

www.meijer-parket.nl

Openingstijden showroom:Ma. 13.00-18.00.uurDi. t/m vrij. 09.00-12.00 /13.00-18.00 uurDo. koopavond18.00-21.00 uurZa. 09.00-16.30 uur

Zowel plankenvloeren

als traditioneel parket

Laminaatvloeren

Kurkvloeren

Onderhoud en aanheling

van uw parketvloer

Verhuur schuurmachines

Dit alles onder

schriftelijke garantie

NIEUWE SHOWROOM met een nog groter assortiment

x6

KAMPERENmet de Heer

De Oldemeyer, De Kleine Belties en De Klim-berg hebben een gelijksoortige evolutie ge-kend: van orthodox gereformeerd vrijge-maakt tot algemeen christelijk. Henry Hak-kers, eigenaar/directeur van De Klimberg:

"Je tast de markt toch af. Binnen onze grenzen. Wij ad-verteren in het Reformatorisch Dagblad, het Neder-lands Dagblad en het EO-blad Visie."Stel dat atheïsten zich melden? Hakkers: „Iedereen,ook niet-kerkelijken, staat het vrij hier te komen. Maarze moeten zich wel aan onze regels houden." En bral-lende jongeren die dagelijks moeiteloos muren van le-ge kratjes bier bouwen? „Die zoeken hun vertier vaakelders."De Klimberg heeft andere alternatieven. „In ons recrea-tieprogramma zit bijvoorbeeld het zogenaamde zeven-uurtje voor kinderen, verhalen met betrekking tot hetchristelijk geloof. Het is een beschermde wereld. Opvloeken word je aangesproken."Het laat zich raden dat het personeel (25 tot 30 partti-mers in het hoogseizoen) zich voegt naar de principes,waar de zondagavondzang een karakteristiek onder-deel van is.

Voor het letterlijk en figuurlijk christelijk kamperenvormt de gemeente Hardenberg en haar inwoners eenideale voedingsbodem. De stad met omliggende woon-wijken telt maar liefst vier vrijgemaakte kerkgebou-wen en zes vrijgemaakte kerkgemeenten. Een enclavebuiten de 'bible belt' om. Een verklaring zet streekar-chivist Arnoud Pullen - zelf gereformeerd-vrijgemaakt- aan tot een speurtocht. „Er is bij mijn weten nooit we-tenschappelijk onderzoek naar gedaan. De stad Harden-berg was een doorsnee protestants plattelandsstadje,waarvan de kerkgemeente niet bekend stond als bij-zonder zwaar of conservatief. Sterker nog: in de negen-tiende eeuw was op zondag de herberg open en dedende boeren uit het buitengebied na de kerkdienst goedezaken door ruilhandel met de neringdoenden in Har-denberg." Volgens Pullen is de vrijgemaakte visie,waarbij de bijbel nog letterlijk wordt genomen, inder-tijd vooral aangeslagen in het nabijgelegen kerkdorpHeemse en overgeslagen naar Hardenberg. „Dan komttoch nog even de aard van de bevolking om de hoek kij-ken.

Men was en is over het algemeen honkvast. Die honk-vastheid kreeg een impuls door de realisatie van nieu-we Hardenbergse woonwijken. Naast de honkvastheidgeldt de aanzuigende werking. Vrijgemaakte kerkenwerden gevolgd door vrijgemaakte scholen. Vrijgem-aakten zoeken elkaar om die redenen op."De neringdoenden hebben er, net als in de negentien-de eeuw, baat bij. Klassiek is het verhaal van de mid-denstander die adverteerde in het Reformatorisch Dag-blad zonder dezelfde levensovertuiging aan te hangen.Henry Hakkers van De Klimberg reageert liberaal:„Het is mij niet bekend, maar dat staat iedereen natuur-lijk vrij."

TEKST: Joop OffringaTEKST: Joop Offringa

Katholiek dankzij de verveners

Jongeren, die op zondag inwerkkleding langs kerkgan-gers fietsen. Op de rug staat

de naam van een bekend pret-park. De status aparte van Slagha-ren is op dat moment het meestvoelbaar. Het dorp is een katholie-ke enclave in de gemeente Har-denberg. Met dank aan de verven-ing en Dedemsvaart.

Het lijkt geen toeval dat uitgaans-gelegenheid De Bonte Wever enAttractiepark Slagharen in hetzelf-de dorp konden ontstaan. De ver-storing van de zondagsrust wordtop een ander niveau beleefd danin andere delen van de gemeente.De katholieke dorpsaard komt ver-der naar voren in de carnavalsver-

eniging, zondagsvoetbal en JongNederland. Maar niet in een histo-risch kerkgebouw.Waar Sibculo kan schermen metkloosterresten, is het enige wat inSlagharen aan een klooster doetdenken De Eik. Het pand wasdoor de jaren heen een onderko-men van zusters, priesterstuden-ten en asielzoekers. Slagharendankt zijn katholieke identiteitaan de vervening en immigrantenuit Duitsland. Ze kwamen rond1820-1840 en hun achternamenzijn nu nog in het telefoonboekvan het dorp te vinden. De ge-schiedschrijvers geven twee rede-nen waarom Slagharen in tegen-stelling tot omliggende plaatsenkatholiek bleef: de invloed van

verveners en het einde aan de ver-vening. De Duitsers bleven daar-door in Slagharen wonen.

Om de Duitse immigranten in deregio te krijgen, was overigens De-demsvaart al voorzien van eenrooms katholieke kerk, die er nogsteeds staat. De bevolking vanSlagharen trok daar, ondanks eenlange voettocht ook naar toe. Inde 19e eeuw kreeg Slagharen me-de dankzij rijke dorpsgenoten eeneigen kerk. Dit exemplaar is daar-na uitgebreid, maar niet bewaardgebleven. Restauratie was niet ge-noeg. Het huidige kerkgebouw inhet centrum is medio vorigeeeuw in gebruik genomen.

TEKST: Wim de JongeTEKST: Wim de Jonge

De zondagsrust is heilig. Kantine, receptie,

zwembad, kampwinkel, snackbar en

wasserette zitten dicht. Er is geen aankomst

of vertrek mogelijk. Drie campings in de

gemeente hanteren dit principe. Immers,

zondagwerk is niet sterk.

’IEDEREEN, OOK NIET-KERKELIJKEN, STAAT HET

VRIJ HIER TE KOMEN’

Hardenberg - 2008 x 7

PORTRET van

Tuin - SerreMeubelen

Nieuwe collectie 2008is binnen!

EllermannTuinmeubelen

Zwolseweg 50Balkbrug

0523 - 657900

www.ellermann-tuinmeubelen.nl

NU MET

EXTRA VEEL

VOORKOOP

KORTING!

1Z16_V08_080229_1

Twee lijndienstbussen openen sissend hun deu-ren, waarna tientallen jongeren vrolijk uitstap-pen voor discotheek Takens. Ze groeten de bevei-ligers en sluiten aan in de rij. Er wordt gejoelden uitgebreid gekletst, terwijl mensen zich lang-

zaam langs een volgende groep beveiligers naar binnen be-wegen. (Happy) Hardcore-dj's Charly Lownoise en Men-tal Theo staan op het programma. Er heerst een opgewek-te, gemoedelijke sfeer. Het is kwart voor twaalf. De zater-dagnacht van Balkbrug is begonnen.

B I L L E N

Binnen worden de eerste patatjes genuttigd terwijl profes-sionele, schaars geklede danseressen het publiek verma-ken in de hoofdzaal. De zaal ernaast heeft het interieurvan een VOC-schip, waar stappers vol overgave meezin-gen met piratenhits. Eigenaar John Veer komt maar lang-zaam door de menigte omdat iedereen wel even eenpraatje wil maken. Wie verder loopt, komt in een 'garage-box met een Hummer' waar meiden met hun billenschudden. In de Cubaanse benedenzaal klinkt top 40-mu-ziek. Intussen is het (happy) hardcoreduo aangekomen.Terwijl laserstralen vanachter het podium door de zaalglijden en grote schermen met flitsende beelden zorgen

Magdalena Bentlage(20) uit Nijkerk is opstap metAnja Laarman (19) uitBalkbrug. "Ik ben deBob", vertelt Anja la-chend. "Het relaxte aanTakens is dat hier veelverschillende zalenzijn." Tussen mensendie van buiten de regiokomen en Hardenber-gers zelf ziet ze eenklein verschil. "Jonge-ren van buiten de regioprovoceren sneller.Maar dat werkt niet,omdat mensen hierveel relaxter zijn. Die la-ten zich niet opjutten."

Bert-Jan Grun (17),Sven van Gulik (17) enJesse Hagedoorn (16)uit Dedemsvaart gaanhet liefst in Takens stap-pen. "Het is hier gezel-lig en het ligt in debuurt", vertelt Sven.Zijn vrienden zijn hetmet hem eens. Jesse:"Er is hier weinig agres-sie. Dat is fijn stappen."Waarom Hardenbergeen leuke stapgemeen-te is? "Hardenbergheeft alles."

PodiumbezoekersGerwin Velderink (16)en Rindert Doornbos(16) komen uit Bergent-heim. "Hier is iedereweek wel iets anders tedoen", vertelt Rindert.Ook in Podium is desfeer goed. Gerwin:"Tuurlijk heb is hier ookwel eens ruzie, maarvan echte agressiemerk je niks."

Amanda Zeeders (22)uit Lutten,Miranda Schuldink (21)uit Utrecht enEwart Timmermans(23) uit Hardenberggaan regelmatig naar Po-dium. Ewart werkt erzelfs. "Het is hier erg ge-zellig, de mensen zijnrustig. Er is weinig ver-schil tussen mensenvan hier en mensen vanbuiten de regio. Hoewelze hier meer van hetplatteland komen. Datmerk je bijvoorbeeld bijR&B-nachten. Daar ko-men vooral mensen vanverderop naar toe."

8 x

1Z16_V09_080229_1

voor visueel genot, gaat het publiek uit zijn dak op de hardemuziek die uit de boxen van de springende artiesten schalt."We huren altijd top-dj's van grote festivals in", vertelt BertVeer die Takens samen met zoon John runt. "En in de zomergaan we de ondergrondse zaal verbouwen. Daar krijgen weeen interieur dat nog niet in Nederland bestaat." De disco-theek heeft, net als Podium in Hardenberg, een landelijke

functie. Mensen komen ook van buiten de regio om er opstap te gaan. Veer: "We hebben hier binnen een cirkel van 30kilometer de grootste concentratie discotheken van Neder-land. Een stuk of vijftien. Samen hebben we een discobussen-netwerk opgezet, zodat iedereen hier veilig kan komen."Discotheek Podium in Hardenberg is, hoewel buiten de stadgelegen, moeilijk te missen. Een lange laserstraal laat mensenal van veraf zien waar ze moeten zijn. Het is er druk. In degrote zaal brengt dj Don Diablo oorverdovend zijn publiektot grote euforie.Ook hier komen de jonge bezoekers van ver buiten de regio."Ze gaan tegenwoordig niet zomaar meer een avondje weg",vertelt eigenaar Jan Kremer. Hij startte Podium ruim 23 jaargeleden op. "Daarom zoeken we altijd iets leuks en nieuwsen hebben we een goede programmering."

RO O K V R IJ

Hoewel de discogaande jeugd zijn hoofddoelgroep is, organi-seert hij ook happenings voor een oudere doelgroep. Deze be-vindt zich op zaterdagavond vooral op de bovenste verdie-ping in het Rockcafé aan de bar. Het Grand Café op de bega-ne grond is zijn tijd vooruit en al rookvrij. Pubers hangen ermet zoveel mogelijk tegelijk om een tafeltje. Ook Podiumheeft verschillende zalen met verschillende muziekstijlen.

Jongeren kunnen meezingen met levensliederen in het Oran-je Café of dansen op R&B in de 'Dancing'.Wie liever een avondje wil kroegen, kan uitstekend terechtin Dedemsvaart. Zingende barman Marcel Blokzijl van caféKalkwieke vertelt vrolijk dat hij door de week 'normale' stam-gasten aan de bar heeft. Op vrijdag- en zaterdagavond laat hijechter het biljart in de grond zakken, zodat er gedanst kanworden.

Eigenaresse Alie Bremmer staat een paar straten verderop inhaar kroeg Marktzicht. Met zware, rode tafelkleden, biljartta-fels, een bruin interieur, zware gordijnen voor de ramen enNederlandstalige muziek is het dé bruine kroeg van Dedems-vaart. Stamgast Henk (60) woont al zijn hele leven in de ge-meente Hardenberg. "Tot mijn veertigste kwam ik regelmatigin Takens. Daar heb ik Herman Brood nog zien optredenmet zijn Wild Romance. Terwijl hij een jointje rookte. Erkwamen ook veel bands als de Dutch Boys. Nu komen ervooral jongeren en is de muziek heel anders, hè." Hij komtgraag in Marktzicht. "Een mooie, gezellige kroeg." Jongerenkomen er niet veel. Die hangen na even rondvragen vooral inde Habana.En in hardrockcafé Cheech en Chong, waar je volgens stam-gasten van andere kroegen binnen gewoon een jointje magroken.

en gezellig biljartenen gezellig biljarten

TEKST: Tessa KloosterFOTO’s: Frank Uijlenbroek

Hardenberg - 2008 x 9

PORTRET van

RELAXT STAPPEN INRELAXT STAPPEN IN

TAKENS EN PODIUMTAKENS EN PODIUM

1Z16_V10_080229_1

Er was eens… een camping

zx Martin Postema: ”Er is maar één sprookjes-camping.”

Droesem spuwt vuur. Dat wil zeggen:

later als hij groot is. Want Droesem iseen draak. Of eigenlijk nog een draakje.Een ondeugd in de dop. Net zoals dekinderen die zich in de vakantie war-

men aan de knuffelboom, zich optrekken aan demoed van Hannah de heldhaftige en voor hetslapen gaan nog luisteren naar een liedje vanMaartje mensbloem.

Aan blauwe bordjes geen gebrek in Rheeze. Enstuk voor stuk verwijzen ze naar een camping. Maarer is maar een waar een sprookjesspies op de menukaartstaat of waar je Droesems dunne koe kunt eten. Sprookjes-camping de Vechtstreek is de enige camping in het landwaar je voor dag en dauw een elf kunt ontmoeten. De eni-ge camping ook waar je de vaat kunt wassen in een balzaalmet kroonluchters. 'Dag…als het mag' klinkt het vrolijk bijbinnenkomst. Alles op de sprookjescamping lijkt het werkvan kabouters. Een concept dat inmiddels hier en daarwordt nageaapt maar in zijn volledigheid alleen aan de Gro-te Beltenweg in Rheeze wordt uitgevoerd. "Er is maar éénsprookjescamping", zegt Martin Postema trots. Hij is be-drijfsleider van de camping. "De naam is beschermd. Wijzijn echt voor de kinderen, met zeven dagen per week ani-matie, ook al zou het maar voor één kindje zijn."

D O E LG RO E P

Het is een familiebedrijf. Zoals op veel campingterreinen inRheeze stond ook hier eerst een boerderij. Maar de grondis er schraal en recreatie lucratief. In 1998 ontstond de wens

om van de algemene camping een bijzondere temaken. "Er zijn hier veel campings, dus moet je

een manier vinden om je te onderscheiden", zegtPostema. "Dat is de sprookjescamping geworden.

Toen is ook meteen de doelgroep vastgesteld: van 0tot 10 jaar. Dat is een risico, want gezinnen met

oudere kinderen vinden hier niet wat ze zoe-ken. Dat moet je dus goed communiceren.Maar vanaf het begin hebben we meteen

top gedraaid. Veel jonge gezinnen die tweeof drie keer terugkomen. Daarna zijn de kinde-

ren te oud."Lieve liedjes komen uit de luidsprekers. Het restaurant heeter De Kasteelkeuken en spetteren doe je in de elfenvijver.Wie moet plassen loopt over blauwe tegels, kijkt naar groe-ne tegels aan de wand en weet dat Lodewijk de kikkerprinserop toeziet dat je je handen wast. Nee, Assepoester, Doorn-roosje of Hans en Grietje wonen hier niet. Dit is de wereldvan Hannah de heldhaftige en haar goedmoedige knuffelBumpie de beer. De Vechtstreek heeft haar eigen sprookje.Hannah, Bumpie, Kabor kabouter, Wanda de waterelf enTafi de toffe toverfee spelen hun dagelijkse spel tussen detenten, beleven spannende avonturen met de kamperendekleintjes en laten ze een vakantie lang in hun eigen sprook-je leven. Dwalend tussen de drakengrotten of in het kabou-terwoud loop je wel het risico de botterbaas tegen het lijf telopen. Met tegenzin bast hij hooguit 'Gegroet als het moet'en hij zal je wijs maken dat je beter naar huis kunt gaan,maar uiteindelijk legt hij het altijd af tegen dappere Han-nah, de Pippi Langkous van Rheeze.

Martin Postema kwam hier al als vakantiekracht. Nu speelthij de baas over de sprookjesfiguren en regelt dat ook deouders zich hier vermaken. "Een moraal heeft ons sprookjeniet", vertelt hij. "Of het zou moeten zijn dat we iedereeneen onvergetelijke vakantie willen bezorgen. Je hoeft nietvan sprookjes te houden om hier te genieten. Dat gebeurtvanzelf. De acteurs die de karakters spelen komen uit hethele land. Net als de bezoekers. De laatste tijd merken wedat er steeds meer Belgen komen. Geen Duitsers nee, wantHannah spreekt alleen Nederlands." Nou ja, Nederlands:'Doeiouwekoei', roept ze vrolijk bij het uitzwaaien.

MODERN

APPARATUUR

KLASSIEK

U wilt graag een keuken die naar úw wens is.BEVERWIJKwil ugraag van dienst zijn bij de advisering

en aanschaf van de keuken van uw dromen.

BEVERWIJK biedt u KWALITEITvoor een SCHERPE prijs.

Eigen monteurs en installateurs.Dát is het sterke punt van Beverwijk

Zwolseweg 31-33 BalkbrugTelefoon: 0523 - 65 66 41

Op maandag zijn wij gesloten.Dinsdag-vrijdag open van 9.00 - 17.00 uurZaterdagopen van 9.00 - 14.00 uur

en op afspraak

HANNAH DE HELDHAFTIGE

WOONT IN RHEEZE

TEKST: Dick LaningFOTO’s: Cees Baars

10 x

EEN VETERAANmet plankenkoorts

zx Jan Kroesen: ‘Ik heb jarenlang een buitenechtelijke relatie met dit theater gehad. Ik moet nu wat afstand nemen.’

Het is hem niet aan te zien, maar Jan Kroesenis een onzeker mens. Zo zelfverzekerd als hijdoor de nieuwe ruimten van De Voorveghterbanjert, zo gespannen is hij nog steeds voor,tijdens en na afloop van elke voorstelling.

Kwestie van karakter, vermoedt hij. "Neem Youp of Jo-chem Meyer, die zijn voor elke voorstelling nog zo onzekerals de pest. Die lopen hier rond met zo'n idee van 'verdul-leme, het moet vanavond wel weer gebeuren!'. Dat heb ikzelf ook. Ik heb lang gehad dat als er 3 van de 450 mensenin de zaal wat zaten te mokken, die m'n hele avond ver-pestten. Ik wil het nou eenmaal iedereen naar de zin ma-ken."

De Voorveghter staat er na de derde verbouwing trots bij.Directeur Jan is even trots, al laat hij dat niet zien. "Het zalook wel wat aan mijn opvoeding liggen", oppert hij. "Ikkom uit een antirevolutionair gezin. Je moest dienstbaarzijn. In mijn eigen theater kan ik eigenlijk ook niet genie-ten. Ik zie maar heel weinig voorstellingen helemaal. Van-uit mijn kantoortje hoor ik wel hoe het loopt. Het succesmeet ik af aan de reactie van het publiek. Als ik zelf in dezaal zit, word ik afgeleid door die ene in het publiek diehet net niet helemaal bevalt. Als ik bij een collega in dezaal zit, heb ik daar geen last van."Een culturele pionier, zo mag de 55-jarige theaterdirecteurin Hardenberg heten. In 25 jaar is Hardenberg van een stadzonder podium gegroeid naar een stad met twee theaterza-len, drie bioscoopzalen, een sfeervolle foyer en een uitno-digend programma. "De Voorveghter is echt ván Harden-berg", vindt Kroesen. "De betrokkenheid is groot. Datmerk je aan het grote aantal vrijwilligers maar ook aan demensen die spontaan even hun theater aan de visite wil-len laten zien. Ik heb me vaak afgevraagd hoe je nou dewaarde van een theater voor de gemeenschap kunt me-

ten. Wat voegen we nou toe aan het geluk van de men-sen hier? Inmiddels weet ik dat de waarde groot is.

De sfeer van de samenleving verandert, amateurshebben we hier vanaf het begin binnengehaald

en de professionele artiesten zijn vanzelf geko-men. Je kunt de waarde meten: drie keer verbou-wen en uitbreiden in vijftien jaar, waar kan dat?Daar is keihard voor gewerkt, maar ik heb niet

echt hoeven vechten. Alle voorstellen voor het ge-bouw zijn nagenoeg unaniem door de gemeente-

raad aangenomen."

H U M M E LTJ E

Nu het theater klaar is voor de toekomst veroorlooftde geboren Drent zich elke maandag een opadag."Dan pas ik op Estelle, mijn kleindochter. Zo'n ont-luikend kind, dan smelt ik helemaal. Zo'n hummel-tje dat nog helemaal van je afhankelijk is, dat werktlouterend. Ik heb jarenlang een buitenechtelijke rela-tie met dit theater gehad, nu moet ik leren wat af-stand te nemen. Als kleine jongen kreeg ik eenshonderd gulden van een oom. De bank gaf drie pro-cent rente. Ik wilde meteen drie gulden uitgeven,

maar mijn vader leerde me dat ik daar een jaar geduldvoor moest hebben. 'Een droom kost tijd, dus je moet

volhouden, vasthouden', zei hij. Dat hebben we hiergedaan: vasthouden aan een authentieke droom."

De korpschef van Hoogeveen had het een jaar of der-tig geleden goed gezien. Jan was administrateur bij de

politie maar wilde zelf zo'n blauwe pet. "Jij bent geen po-litieman, jij moet het theater in", sprak de korpschefstreng. "Jan, jij moet leuke dingen gaan doen." Dat adviesheeft hij opgevolgd. De gloeiende pilaar voor zijn theateris er niet gekomen. Wel past het dak van de Voorveghterzich qua kleur aan het genre aan, zodat je al van een af-stand kunt zien of er die avond toneel, cabaret of muziekop het podium staat. Een frivoliteit in een stad die zich vol-gens Jan Kroesen vooral kenmerkt als 'gewoon en eerlijk'.Of zoals Adèle Bloemendaal het ervoer toen ze vergeefstussen de coulissen wachtte op een staande ovatie: "Har-denberg is streng maar rechtvaardig."

TEKST: Dick Laning FOTO: Frank UijlenbroekTEKST: Dick Laning FOTO: Frank Uijlenbroek

Het liefst ziet Jan Kroesen een applausmeter op het plein

voor zijn theater. Een pilaar die warm wordt zodra het

applaus in de zaal aanzwelt. Hij ziet een vuurrode, gloeiende

paal: een bewijs dat het publiek het heeft gewaardeerd en

voor Jan zelf de geruststelling dat het goed was.

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 11

1Z16_V12_080229_1

BOER tussen stad en

TIENUS MEPSCHENTIENUS MEPSCHEN

is weer thuis bij de papklok

PIET EGGENPIET EGGEN

woont in zijn eigen

Een autochtoon met de frisse blik van een buiten-staander: zo is Tienus Mepschen (59) te benoe-men, geboren en getogen Gramsberger. Achttienjaar lang volgde hij als financieel ambtenaar z’ncarrièrepad - hij verliet in 1977 Gramsbergen voor

Ameland, Lelystad en Sleen. En toen zijn vrouw en hij in1995 op de eerste avond van terugkeer op de bank zaten,hoorden ze de slag van de papklok. ‘W’j bint weer thuus’,sprak Tienus - en dat was een mooi moment.

Ach, de banden met Gramsbergen waren ook in denvreemde behoorlijk hecht gebleven, familie en vriendenwoonden er nog, en zelf von-den ze dat het Gramsbergerfeest domweg niet van startkon gaan als ze er niet bij wa-ren. En toen ze in 1995 inDrenthe woonden - de cir-kels rond Gramsbergen waren in de loop van de tijd al klei-ner geworden - kwam de buitenkans: een stadsboerderijtjeuit 1850 in het centrum kwam te koop: ‘een prachtig pandin de mooiste straat van Gramsbergen’, zegt hij aan tafel.Doen dus! In de jaren van absentie was Gramsbergen be-hoorlijk veranderd. Zijzelf trouwens ook. ”Bij ons vertrekwas de positieve kentering zichtbaar. Er was veel gesloopt,maar er kwam de sterke gedachte op om dingen te behou-den.”

Zo ging dat vaker in schrale oorden van Nederland: te armvoor de naoorlogse sloopdrift. En in de jaren zeventigwerd het weer gangbaar om het oude te bewaren. Tijdens

hun afwezigheid was al veel gerestaureerd - door burgersvooral. Gramsbergen was door mooie bestrating en oudelantaarns een andere plek geworden om naar terug te ke-ren. En nieuwbouw had zich onderwijl flink doen gelden,zonder dat het - en dat herhaalt Tienus Mepschen enkelemalen met nadruk - de eigenheid van Gramsbergen heeftaangetast. De thermometer daarbij is de Gramsberger feest-week. "De nieuwe wijken lijken nog actiever, fanatieker inversieringen en buurtactiviteiten dan de oude. "Door toenemende doofheid stapte Mepschen vroeger dangemiddeld uit het arbeidsbestaan en dat gaf tijd voor vere-nigingswerk. Hij werd voorzitter van de Stichting ‘De Groe-

ne Gramsberger' en daarkwam een bezield maandbladuit voort, 'ván, vóór en dóórde Gramsbergers', hij bladerter met genoegen doorheen,want het is een exponent van

het 'Onder ons gevoel'. Wat vindt hij van gemeentelijkeherindeling, die Gramsbergen heeft 'veroordeeld' tot Har-denberg? "De grote weerstand is inmiddels wel verdwe-nen", oordeelt hij, "er is een groeiend besef van waarderingvoor het gemeentebestuur, dat megaprojecten onder han-den heeft, maar toch ook veel oog heeft gehouden voor al-le kernen." Maar nu waarschuwt hij toch ook: "Ze moetenoppassen dat de ontwikkeling van het centrum, bedrijven-terrein en woningbouw in Hardenberg zelf geen negatieveeffecten in Gramsbergen zullen geven: bijna de helft van al-le winkelruimte staat hier nu al leeg. Voorkom dat de bevol-king hier straks zegt: alles gaat naar Hardenberg en wij krij-gen niks."

Piet Eggen (58) heeft een atelier als de landschap-pen die hij schildert: open, ruimtelijk en onge-schonden. De Limburger van origine wóónt na-genoeg in eigen werk. Zijn atelier met verrassen-de ordentelijkheid ('ik ben hier net ingetrokken')

blikt over het Reestdal. Daarginder, bij de drie bomen, be-gint Drenthe. De staldeuren in de voormalige hooischuurzijn vervangen door glas en de overdaad aan ongerept land-schap schaadt soms zelfs de inspiratie. "Dan denk ik: ditmoet ik vastleggen en dan kom ik er elke dag langs endenk ik: nee, toch maar niet, dan is het gaandeweg ver-dampt".Hier in Oud-Avereest voelt het ver van Hardenberg, dat hijslechts kent 'van een boodschapje of de tocht naar het ge-meentehuis'. Bijna 25 jaar woonde hij met even tastbaarplezier in Huize Moerheim te Dedemsvaart. Na de kunsta-cademie was hij z'n vriendin, zijn latere vrouw, naar Am-sterdam gevolgd, waar ze ging studeren. Daarna kreeg zeeen baan op de Academie voor Journalistiek in Kampen,en zochten ze iets buitenaf. Het fraaie landhuis in Dedems-vaart bleek net binnen de financiële mogelijkheden, om-dat het verwaarloosd was, er aanvankelijk nog een dok-terspraktijk in zat en groot wonen niet in de mode was.Voor een kunstenaar bleek Dedemsvaart een prettige plek.Tolerant: "Je kon er volstrekt jezelf zijn." Maar in de plano-logie werd het een kwestie van 'Hoe God verdween uit Jor-werd', zegt Piet. Wat Geert Mak beschreef in Friesland, ge-beurde ook in Dedemsvaart: alles van waarde moest wij-ken voor de vooruitgang. "Ik zag het ene na het andere ver-dwijnen, alsof iedereen zich schaamde voor het verleden.Alles werd uitgewist, zo graag wilden ze bij de tijd zijn. Er

De mengverhouding in de gemeente verandert -

natuur en stad rukken verder op en in het

boerendomein zit de krimp. Wat doet dat met

hun leven? Boer, burger, buitenman; elk met een

eigen visie en een eigen plek in het leven.

AUTOCHTOON MET DE BLIK

VAN EEN NIEUWKOMER

12 x

en

gen

natuur

werk

Al vier generaties lang had z'n familie geploeterd

in het boerenbedrijf in Holtheme, en nou washíj dus degene die ermee ging stoppen. Dat waseven slikken. Maar ja, de beide zonen en tweedochters van Gerrit Kelder (53) taalden niet

naar opvolging. Voor een nieuwe start in Denemarken voel-de moeder de vrouw weer niks, en dan zijn de wetten te-genwoordig bikkelhard, wie niet meegaat met schaalvergro-ting en investering, zal moeten afbouwen.

Gerrit besloot zeven bunder land aan de Vecht voor natuur-ontwikkeling te bestemmen. Dat geeft hem dertig jaar langeen mooi bodempje: een aantalmille belastingvrij per jaar."Nou", zegt hij, "als dat aflooptben ik 82 en heb ik mijn meesteaardappelen wel gehad". Vooreen melkveehouder fokt hij kalf-jes op. Da's mooi: neveninkomsten. En de stal is tenminsteniet leeg, zoals bij andere boeren die er plotseling mee zijngestopt. Vier jaar geleden startte hij de stichting Vitaal Plat-teland Hardenberg. Met collega's doet hij aan landschapson-derhoud, groenvoorziening en het wegwerken van achter-stallig buitenonderhoud bij collega-boeren. Gerrit coördi-neert dat voor een ploeg van vijf tot zeven man. Zij zittenallemaal in hetzelfde schuitje, mensen met een klein be-drijf die er graag wat verdiensten bij hebben. Gerrit, ooitboer, is nu een beetje de parkwachter geworden. Persoon-lijk vindt hij dat prima, natuur is mooi. Hij plantte een jaarof wat geleden eiken langs zijn oprit, zette een prachtigTwents hek neer - met precies de juiste hoogte om er over-

heen te hangen en wat te mijmeren. Midden in een wei-land pootte hij een eenzame boom: een solitair, zoals hetvroeger zo gangbaar was in Overijssel. Dat had hij in deboerentijd nooit en te nimmer gedaan, dan telt vooral deproductie en meer niet. En nu kan hij ervan genieten, netals van de natuur die 's ochtends zo prachtig ontwaakt alshij de krant - de Stentor - in de verre omtrek bezorgt. Na-tuurlijk ligt het gevoelig, die natuur en het boerenbedrijf,zegt hij. "Het is een kwestie van én-én: het moet naast el-kaar bestaan, elkaar niet verdringen en de balans ertussenhebben ze hier naar mijn gevoel goed gevonden."In die omstandigheden is er ook weer boerenbegrip voor

de natuurontwikkeling en hetaanwakkeren van recreatie -en zullen veel boeren daarbest land voor willen geven:niet de goeie grond, maar weleen 'moeilijk hoekje' dat het

door de natuurontwikkeling juist weer goed zal doen. Maarde balans, zegt Gerrit, moet wel in het midden blijven: "Jemoet natuurlijk niet alle grond opofferen. Landbouwgron-den worden zo langzamerhand schaars, en met de wereld-wijd groeiende behoefte aan graan en melk moet je nietvan alles natuur willen maken." Gerrit heeft er aardigheidin hoe op z'n voormalige weide bloemen opschieten en heter steeds ruiger gaat uitzien. Misschien, denkt hij hardop,zet hij er in de toekomst een paar Schotse hooglanders in.Hij heeft zelf al voorgesteld een wandelpad te maken doordat land, een mooie verbinding meteen voor wandelaarsrichting Duitsland. "Waarom niet? De natuur hierachter isprachtig, daar mogen ook anderen van genieten."

was hier een scheepswerf: verdwenen. Een houtzaagmo-len, waarvan er maar een paar in Nederland over waren,weg. Net als het kapelachtige kerkje in het centrum. Gaan-deweg werd Dedemsvaart een dertien-in-een-dozijndorp,zonder verleden of eigen identiteit."

En nu elke gemeente in Nederland zoveel mogelijk toeris-ten wil trekken, is het ironisch dat Dedemsvaart wellichtde beste kansen had gehad door het oude te laten staan."Dan was het nu een uniek veendorp geweest". Zoiets isdan meer een collectieve mentaliteit dan de daden van eenenkeling, maar het resultaat is hetzelfde: het oude ver-dwijnt. "Ik ben erg visueel ingesteld, voel me lekkerder ineen omgeving die historie en eigenheid uitstraalt. Dat isweg." En toen ze hier de oogstrelend mooie boerderij von-den was de keuze voor de open ruimte niet moeilijk. Inbijna zijn hele werkzame leven was Piet Eggen illustrator,met de natuur als centraal thema. Maakte prachtwerk voorhet blad van Natuurmonumenten, voor naslagwerken vanSpectrum en Elsevier. Legde jaren in opdracht van de Indo-nesische stichting minutieus insecten en vlinders uit het re-genwoud vast. En nu, twee jaar na de komst naar hetReestdal, begon hij als 'vrij kunstenaar'. Met alle vrijheid temaken wat hij wil, al is dat wennen, zo zonder deadline.Het golvende landschap met z'n hoge enken schreeuwtom te worden vastgelegd. Eggen doet dat het liefst in onge-repte vorm. Wil hij zo compenseren wat de mens bedierf?"Nee, er komen wel degelijk huizen en voorwerpen inmijn werk voor, als contrast dan vaak. Maar de mens - toe-gegeven - speelt er nauwelijks een rol in. Ik vind het mooials je als kijker in een landschap kunt reizen."

GERRIT KELDERGERRIT KELDER

geniet van de natuur

BOER IS PARKWACHTER

GEWORDEN

Hardenberg - 2008 x 13

PORTRET van

TEKST: Jelle BoonstraFOTO’s: Frank Uijlenbroek

x14

Het is lekker koud als ik in de vroege ochtendmijn vaders stalen ros bestijg bij het ouderlijkhuis aan de Luttense Esdoornstraat. Een wate-rig zonnetje duwt haar eerste stralen over de ho-rizon en een vreemd nostalgisch gevoel maakt

zich van mij meester. Ik ben nu 32 jaar, maar het voelt alsofik gisteren nog die bekende route naar de Jan van Arkel-school aflegde. Zeven kilometers op de kop af: met rugwind-je te doen in twintig minuten. Of ruim een halfuur zwoegenmet de wind op kop. Meestal mee peddelend in een groepjedat vanaf Slagharen kwam, maar vandaag word ik alleen ver-gezeld door pa.

Volgens hem is er veel veranderd in het Hardenbergse, maarop de oude route daar naar toe zie ik er nog weinig van. Oké,ijsvereniging Bientien Over heeft een gloednieuw clubge-bouw en langs de Middenweg in Collendoorn ligt een keurigtweebaans fietspad. Wel zo veilig, want wij werden vroegerregelmatig bijna van de sokken gereden door vrachtverkeerop de nauwe bomenrijke B-weg. Verder is alles bij 't oude:eerst langs Vaders Erf op de kruising met de Jachthuisweg endan via de compostmaker, kweker en aardappelboer naar deoude Haarmolen. 'Nog een halve kilometer en ik ben in Har-denberg', denk ik nog. Fout gedacht dus, want zodra ik debocht om ga zie ik al het blauwe bordje aan de rand van eenkersverse rotonde staan. Waar ooit de weilanden aan beidekanten van de weg zich uitstrekten zie ik nu links een helewoonwijk - blijkbaar Marslanden genaamd - en rechts een in-dustriegebiedje (Haardijk), compleet met bouwmarkt enhamburgerfabriek McDonalds. Verbaasd trap ik door, de Om-merweg over en dan links de oude Hessenweg op. Daar - enverderop op de Brink - is het allemaal weer vertrouwd. Al-leen heeft nieuwsblad De Toren z'n intrek genomen in deoude School met den Bijbel. De secularisering is blijkbaaraan confessioneel Hardenberg ook niet voorbijgegaan.Voort gaan we alweer, de Vecht over en langs cafe De Trouba-dour - net nieuw in mijn tijd - de oude stad in. De Voorst-raat ziet er nog net zo uit als vroeger, maar eenmaal op demarkt stuiter ik bijna van mijn fiets. Werkelijk niets uit mijnherinneringen van het voorheen nogal dorpse en naargeesti-ge marktplein bestaat nog. Waar je voorheen gemakkelijk

naar slijterij Potgieter en theater de Voorveghter kon kijken,wordt nu met man en macht gewerkt aan torenhoge apparte-mentencomplexen. Het hoogste gebouw van toen, het pool-centrum, verzuipt in het geweld van baksteen en beton. Nuziet het er allemaal nog niet uit, maar de bouwtekeningen be-loven een pittoresk plein temidden van statige, doch vriende-lijk ogende nieuwbouw. Een plek waar op maandagochtendde markt neerstrijkt en waar je in de zomer lekker een koelpilsje kunt drinken op het terras. Jammer dat ik niet eenpaar decennia later ben geboren, want het is allemaal on-Har-denbergs mooi, net als het nieuwe theater - compleet metbioscoop - en de vuurrode kolos van het LOC aan de Park-weg, waar vroeger de blokkendoos van de LTS stond.

OV E R B L I J FS E L

Het foeilelijke gemeentehuis is het laatste overblijfsel van hetgrijze en dorpse verleden van de stad, maar ook dat zal nietlang meer duren. Nog dit jaar gaat de doodse doos, inclusiefklokkentoren, tegen de vlakte en herrijst uit de as een nieuwbestuurscentrum met aan z'n voeten een heus stadspark.Rest nog een bezoekje aan die goeie ouwe school: de Jan vanArkel. Met een grote glimlach denk ik terug aan het verlopengebouw, inclusief z'n schijnbaar eeuwige noodlokalen D, E,en F. Lekker sjekkies roken tijdens de pauze op het grote gras-veld of een beetje smoezelen in het fietsenhok met datmooie meisje van atheneum 5. Een kolos van drie verdiepin-gen verdringt deze zoete mijmeringen resoluut, op het mo-ment dat ik de Burgemeester Schuitestraat opdraai. VechtdalCollege, christelijke scholengemeenschap voor vmbo metlwoo, havo en vwo, is de naam van de nieuwe leerfabriekwaar tegenwoordig zo'n 2200 leerlingen rondlopen. Ik weetniet zo goed wat ik er van moet denken, als ik even later doel-loos door de eindeloze gangen zwerf.Met een vol hoofd stap ik weer op de fiets voor de terug-tocht naar Lutten. Een krachtig windje blaast in het gezicht,maar toch ben ik met een kwartier weer terug. Dankzij eengloednieuwe fietsbrug over de Vecht, die de afstand met eenkilometer bekort. Peinzend schuif ik achter de tafel in hetouderlijke huis. De thee met koek van moeders smaakt nogouderwets goed. Sommige dingen veranderen gelukkignooit.

zx Het Vechtdalcollege heette toen nog de Jan van Arkelschool ‘met z’n eeuwige noodlokalen’.

‘JAMMER DAT IK NIET

EEN PAAR DECENNIA LATER

BEN GEBOREN’

Hoezeer Hardenberg de laatste decennia is

veranderd, blijkt pas als je er een tijdje niet

bent geweest. Dat geldt zeker voor onze

verslaggever Olger Koopman.

Voordat hij Hardenberg uit het oog verloor,

fietste hij zeven jaar lang bijna dagelijks van

z'n woonplaats Lutten naar de middelbare

school in het stadje langs de Vecht. Vijftien

jaar later doet hij dat nog eens en valt hij

van de ene verbazing in de andere.

PORTRET van

TEKST: Olger KoopmanFOTO’s: Ab Hakeboom

Hardenberg - 2008 x 15

Het DORP is STAD gewordenHet DORP is STAD gewordenrlijn

1Z16_V16_080229_1

TEKST: Anne BoerFOTO: Frank Uijlenbroek

Hardenberg is trots op hem en hij trots op Har-denberg. Hennie van der Most (57) - levensge-nieter, avonturier, creatief grootmeester en bij-zonder ondernemer - is er groot geworden enzal zijn afkomst nooit verloochenen. Op de

plek in Schuinesloot waar hij ooit piepklein begon, staat nueen onderneming die een bedrijfsterrein van duizendenvierkante meters beslaat. En hij is niet van plan er ooit wegte gaan. Sterker nog. Hij wil nog meer uitbreiden en kijktuit naar de dag dat hij een nieuw uitgaanscentrum a la Bon-te Wever in Slagharen kan realiseren.Van der Most begon als pompbediende en oudijzerhandel-aar en is nu de trotse eigenaar en enige aandeelhouder vanachttien bedrijven, waar ruim 2.000 mensen hun boter-ham verdienen. Hij vindt ze belangrijker dan het grote geld.En dat wil hij zo houden. Ook na zijn dood. Hij heeft driejaar geleden een stichting opgericht om zijn filosofie encontinuïteit van de bedrijven te bewaken. Tot de bestuursle-den behoren topondernemers. Ze zijn de enigen die hemeventueel tot de orde kunnen roepen. "Maar er blijven al-tijd nog een paar bedrijven buiten de stichting", glimlachthij veelzeggend.

Hoewel hij inmiddels bij de grote jongens hoort, is hij warsvan uiterlijk vertoon en andere poespas. Hij is trots op zijnboerenafkomst, doet geen moeite zijn dialect te verhullenen heeft bijvoorbeeld geen kantoor. Hij werkt wel eens opde kamer van zijn secretaresse, waar ook een heerlijke stoelstaat om een uiltje te knappen, bij de open haard, of een si-gaartje te roken als het zo uitkomt. Het is er heel gemoede-lijk. Zelfs kantoorhond Bram doet alles in rust. Maar meest-al is Van der Most op pad. Om te ondernemen. Overigenswist hij het jaren-lang te rooien metiemand die zowelzijn chauffeur, pi-loot als secretaressewas. "Nu heb ikdrie mensen voordie functies. Kostme handen volgeld', grapt hij.

Hij is 24 uur perdag ondernemer.Vrije tijd? Zegt hijniet nodig te heb-ben. "Als je met ple-zier werkt, werk jenooit te hard. Wer-ken is mijn hobby."Hij voelt zich inHardenberg als eenvis in het water."We hebben echteen geweldig ge-meentebestuur. Zezitten er bovenop. Ze denken hier enthousiast en actiefmet je mee. Zo hoort het. Niet meteen allerlei bedenkingenen problemen op tafel leggen. Dan kom je nergens. Geefmensen de ruimte, dan groei je vanzelf."Hardenberg kent zijn pappenheimer waarschijnlijk, wantmakkelijk is Van der Most bepaald niet. Hij zoekt voortdu-rend, al dan niet bewust, de grens op. Dat leidt vrijwel over-al tot botsingen met ambtenaren. Van der Most kan er ont-zettend kwaad om worden. Vindt dat hij onnodig wordt ge-dwarsboomd. In zijn ogen is Nederland vergeven van de

praters. Van der Most gaat er eens goed voor zitten ensteekt nog maar een sigaartje op. "Hoe meer er gepraatwordt, hoe hoger de arbeidskosten. Ik vergader zelden ofnooit. Ik zeg altijd maar zo: als de praters drie maandenniet meer praten, draait alles gewoon door. Maar als de han-den drie minuten niet meer werken, hebben we een grootprobleem in Nederland." Daarom gaat het in Hardenbergook zo goed, is zijn mening. Daar praten ze minder.

De meeste dromen zijn bedrog, zong Marco Borsato, ook inde Evenementenhal van Van der Most in Hardenberg. Mostdreams come true, is het motto van de ondernemer zelf.Van der Most heeft veel van zijn dromen waargemaakt. Hijrecyclet gebouwen. Waarom nieuw bouwen als je voor min-der geld van bestaande gebouwen iets moois kunt maken?Zo werd een aardappelfabriek een speelparadijs, een kern-centrale een pretpark, een ziekenhuis een uitgaanscentrumdat zijn weerga niet kent, een Navo-depot een overdektecamping, een munitiebunker of treinwagon een vakantie-huis. De lijst voorbeelden is lang.

Volgens Van der Most heeft hij geen geheim en Harden-berg ook niet. Gewoon een kwestie van ondernemen. "Endat kun je niet leren. Het moet in je zitten. Sterker nog, ikdenk dat iemand die als ondernemer wordt geboren het ta-lent kan verliezen als hij te veel gaat leren. Dan zie je te veelberen op de weg. Je moet durven op het randje te lopen."Zijn bedrijven draaien over het algemeen goed. Als hij aleen uitzondering moet noemen, is het de Koperen Hoogte."Daar hebben we vijftien jaar aan gewerkt. Dat is te lang.Dat heeft veel geld gekost en kost nu elk jaar nog een beetjegeld, maar uiteindelijk komt ook dat goed. Het is wel heel

mooi geworden. Mis-schien een beetjemijn hoofdkantoor, alzit ik er bijna nooit."Het tekent Van derMost. Als hij ergensaan begint, zet hijdoor.Heeft zijn geboorte-plaats bijgedragenaan het succes? "Datzullen we nooit we-ten, maar het is opval-lend hoe het hiergaat. Misschien ligthet ook aan de katho-lieke inslag. De men-sen willen hier wer-ken en daar beginthet mee."Van der Most - trotsevader van drie doch-ters van 10, 12 en 14 -is nog lang niet klaar.Als er nog dromen

zijn, is het zeker die van de wederopbouw van uitgaanscen-trum de Bonte Wever. Hij heeft daarvoor zijn zinnen gezetop het voormalige klooster, waarin later een asielzoekers-centrum zat en dat nu alweer twee jaar leegstaat. Dan is decirkel weer rond want met de Bonte Wever startte Van derMost in 1980 zijn opmerkelijke carrière als creatief groot-meester. Van deze oude weverijfabriek in Slagharen maaktehij zijn eerste hotel- en uitgaanscentrum. In 2001 ging hethele complex door brand verloren. Sindsdien zoekt Van derMost naar mogelijkheden voor herbouw.

der MostHennie van der Mostmaakt zijn dromen waar

zx Hennie van der Most in zijn ‘kantoor’: ”Ik vergader zelden”.

16 x

HET IS NU TIJDOM UW HUIS VAN BINNEN

EN BUITEN OP TE FRISSEN!

DE PASSIE

Bij Vasse Verf & Wand vindt u een uitgebreide collec-

tie verf, behang, raamdecoratie, gordijnstoffen en tapijt.

Wij geven u deskundig advies en helpen u graag bij het

maken van uw keuze. Desgewenst geven wij u gratis

interieuradvies aan huis. Wilt u niet zelf aan de slag,

dan kunnen wij het schilderwerk op vakkundige wijze

voor u verzorgen. Maar we kunnen ook voor u behangen,

stofferen en glaszetten. Vraag een offerte in de winkel.

GROTE MOTIEVEN in felle kleuren

RAAMDECORATIE bepaalt de sfeer

VERF voor binnen en buiten

Bruchterweg 50 7772 BH Hardenberg

Tel.: 0523 - 28 00 00

EDWIN EVERS:EDWIN EVERS:

Ik ben niet zo verknocht aan Hardenberg als plaats,want eerlijk is eerlijk, zoveel gebeurt er nou ook weerniet, maar ik voel me er thuis. Het is er rustig en ge-moedelijk. Als ik vanuit Hilversum naar Hardenbergrij, laat ik bovendien alles achter me. Heerlijk is dat. Ik

zeg altijd maar: de drukte kun je opzoeken."

Edwin wordt op 9 mei 1971 geboren in Hardenberg. Zijnwieg staat aan de Parkweg. Hij leert lezen en schrijven op deJan Ligthartschool. Hierna volgen de gemeentelijke mavo ende meao in Emmen, die hij niet helemaal afmaakt. Vanjongs af aan heeft Edwin een droom. Hij wil drummer wor-den. Maar drummen maakt lawaai en dat zorgt met een alluidruchtige vader (trompettist) voor problemen in het rij-tjeshuis van de Evers’. "Ik mocht aan het eind van de mid-dag een half uurtje oefenen. Daarna kwam mijn vader."

De jonge Edwin kan in dat half uurtje zijn energie onvol-doende kwijt en ontdekt op zijn slaapkamertje de grote vol-doening van radiootje spelen. Op z'n zestiende heeft hij zijneerste popprogramma - bij de ziekenomroep in Hardenberg.In die periode draait Edwin ook op feestjes van de mavo. Deeigenaar van discotheek Celebration (nu Podium) ontdektdaarbij het talent van Evers en huurt hem in. "Ik was zestienjaar. Toen had ik bovendien het geluk dat de vaste dj bij eenspuitvoetbaltoernooi zijn poot brak, waardoor ik mochtdraaien." Vanaf 1987 draait hij er vervolgens elke zaterdag. Bo-vendien doet hij veel ervaring op met de drive-in show vanGerrit van Brake en de gebroeders Jan en Klaas Smit. "Wegingen het hele oosten en noorden van het land door langsalle beroemde zalen. Dat was echt een goede leerschool."Na een indrukwekkende opmars via Power FM, Veronica(1992), 3FM (1998) en nu 538 (sinds 2000) staat Evers aan detop. Zo kon hij in Hardenberg een eerste droom waarmaken."Ik heb altijd geroepen: zodra ik een eigen huis heb, maak ikeen ruimte waarin ik de hele dag kan drummen." Die is erelf jaar geleden gekomen. Wat heet. Niet alleen een ruimteom te drummen, ook een bar, complete studio en bioscoop.Er zijn dagen dat zijn populaire radioprogramma Evers StaatOp - met anderhalf miljoen luisteraars - rechtstreeks vanuitHardenberg komt. "Ik heb thuis een opname- en uitzendstu-

dio. Dat is inderdaad ideaal. En er is helemaal niet zoveelvoor nodig hoor. Met een mengpaneel, een computer en eenISDN-lijn ben je al een heel eind."Dankzij zijn sterrenstatus als dj heeft Edwin Evers zijn eerstedroom ook meer inhoud kunnen geven. Hij drumt als nooittevoren en heeft zelfs een indrukwekkende band om zichheen verzameld. Er zijn maanden dat de band Evers SlaatDoor acht keer op het podium staat. Soms moeilijk te combi-neren met het dj-werk, waarvoor hij van zes tot tien uur 'smorgens in actie komt, maar zo leuk. "Ik doe alleen dingen

die ik leuk vind. Dan hou je het ook het langste vol."Het drummen dreigt wel een beetje uit de hand te lopen,geeft hij toe. "Het begon als een geintje voor een feest. In hetbegin moest er geld bij, maar het loopt steeds beter. We heb-ben zes keer met de Toppers in de Arena gestaan. We heb-ben opgetreden met Jan Smit, Xander de Buisonjé en MarcoBorsato. Echt ongelooflijk dat ik dat mag meemaken."

TO E R I S T E N S E I ZO E N

Ondanks alles is Evers een gewone jongen gebleven. Hijheeft een hekel een poespas en gedoe. "Het gaat goed metme, maar dat betekent niet dat je als persoon ook moet ver-anderen. Als ik in Hardenberg een café in stap, heb ik veelaanspraak, vooral in het toeristenseizoen, maar daar voel ikme eerder ongemakkelijk bij."Edwin Evers heeft vorig jaar nog een droom zien uitkomenmet de aankoop van Huize Nijenstede, één van de oudste ge-bouwen in Hardenberg. Hij had al jaren een oogje op hetlandhuis uit 1865 aan de Hessenweg. "Toen ik als kind naarsportpark de Boshoek fietste, kwam ik er altijd langs. Vroegik me altijd af, wie zou hier toch kunnen wonen."Hij is als een kind zo gelukkig met het huis. "Het huis zelf istrouwens helemaal niet zo groot. Het lijkt groot, door degrond eromheen." Er wordt druk gewerkt aan verbouwings-en restauratieplannen. "Ik verwacht dat we niet eerder danin 2009 gaan bouwen." Hij is van plan er echt te gaan wo-nen. "Nu verblijf ik toch een deel van de week in een appar-tement in Hilversum. Dat is heerlijk, maar als we ons huis af-hebben, willen we meer (met vriendin Maaike, die ook bij538 werkt) in Hardenberg zijn en op den duur helemaal."Hardenberg blijft thuiskomen. Vader, moeder, de twee oude-re broers. En HHC. Als het even kan bezoekt Edwin de uit-en de thuiswedstrijden. Oergezellig en inspirerend. "We heb-ben anderhalf uur dolle pret langs de lijn. Daar worden demooiste grappen gemaakt."Zijn achtergrond helpt hem met beide benen op de grond teblijven staan. "Ik ben vrij nuchter van aard en dat zal ookwel door mijn opvoeding en afkomst komen. Zo bijzonder ishet natuurlijk ook allemaal niet. Het ligt er gewoon aan hoeserieus je jezelf neemt. Ik ben niet gaan zweven. Zou ik datwel gaan doen, dan kreeg ik wel een tik van mijn broers."

zx Edwin Evers: ”Als ik van Hilversum naar Hardenberg rij, laat ik alles achter me.”

Edwin Evers (36) is de beroemdste en

bestbetaalde dj van het land. Hij is geboren en

getogen in Hardenberg en die plaats is zijn

thuis gebleven. Hij is onbedoeld zelfs

uitgegroeid tot één van de beste

ambassadeurs van de gemeente. Er gaat geen

interview voorbij of hij vertelt over zijn

Hardenberg. Op zoek naar zijn

Hardenberggevoel: van HHC tot Huize

Nijenstede.

TEKST: Anne Boer

FOTO: Yvonne Pieters

ALS IK VANUIT HILVERSUMNAAR HARDENBERG RIJ,LAAT IK ALLES ACHTER ME

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 17

nuchterenuchtere

ambassadeurambassadeur

"We geven jullie een sleutel mee, dan

kun je komen en gaan wanneer je wilt",

zegt onze gastvrouw. "We zijn zelf de

hele avond weg, want we gaan uit eten

met de kinderen." We kijken haar een

beetje verbaasd aan. Misschien komt

het omdat we allebei uit de Randstad

komen, maar zoveel vertrouwen in de

mensheid zijn we niet gewend.

Limburgse Vlaai, Bordeauxwijn, Par-maham - sommige streken zijn onlos-makelijk verbonden met een bepaaldproduct. Het Vechtdal moest het lan-ge tijd zonder zo'n eigen product stel-

len. Maar sinds 2004 wordt een aantal produc-ten onder het merk Vechtdalproducten op demarkt gebracht, te herkennen aan het logo metdaarin de Zwolse anjer.

De Latijnse naam van deze bloem, Dianthus, isgebruikt als naam voor de stichting die de pro-ducten op de markt brengt. Binnen Dianthuswerken agrariërs samen met organisaties voornatuur en recreatie. De producten met de anjeronderscheiden zich op een aantal punten, bena-drukt initiatiefnemer Henk de Lange. "In princi-pe mogen alle ondernemers uit de streek mee-doen, zolang ze maar aan bepaalde eisen vol-doen."Zo zijn de Vechtdalproducten biologisch en moetdierenwelzijn voorop staan. "Ik denk dat de con-sument van een streekproduct verwacht dat hetbiologisch is. Terwijl tachtig procent van de pro-ducten die in Nederland als streekproduct ver-kocht worden, dit niet zijn."Alle Vechtdalproducten worden geproduceerdmet gevitaliseerd water. "Dat roept snel een soortJomanda-gevoel op, maar wij zijn ervan overtuigddat het een goed effect heeft. Met name de kokszweren erbij, ze willen alleen groentes gebruikendie behandeld zijn met gevitaliseerd water", zegtDe Lange. Een ander punt is de regionale kring-loop. De dieren eten graan dat in de regio ver-bouwd wordt in plaats van krachtvoer uit landenals Brazilië of Paraguay. Ze worden in de regio ge-slacht en voor een groot deel ook geleverd aan sla-gers en restaurants in de regio. De Lange: "We wil-len het Vechtdal met deze producten goed op dekaart zetten. Vanwege die hoge eisen zijn de produc-ten wel iets duurder, maar we richten ons dan ookop een specifieke doelgroep. En we gaan voor de lan-ge termijn."

P RO D U C TE N

Hij wil toe naar producten met een unieke smaak."Industriële producten smaken allemaal hetzelfde.Bij ambachtelijke producten zie je juist het tegenover-gestelde. Bij Ibericoham wil je proeven waar die ge-

maakt is. Zoiets willen wij ook bereiken."De stichting is daarom bezig met het fokken van brand-rode koeien, die van oudsher in het landschap rond deVecht thuishoren, maar die tegenwoordig nauwelijksnog in Nederland voorkomen. Ook zijn ze bezig methet ontwikkelen van unieke kaas en ham. De Lange:"Een onderscheidende smaak van het Vechtdal is ernog niet. Maar we werken er wel naartoe."

B U F F E L S

Van shii-take paddestoelen tot cranberries en vanwijn tot asperges, tegenwoordig komt er van alles uithet Vechtdal. Zo worden er ook mozzarella en feta ge-maakt. En wel van buffelmelk. Richard Kelder (24)uit Radewijk is twee jaar geleden begonnen met hethouden van waterbuffels. Hij kon een schuur in debuurt huren, maar had geen melkquotum. Via een ar-tikel in het tijdschrift Boerderij kwam hij op het ideebuffels in de schuur te zetten. "Voor buffels heb jegeen quotum nodig. Ze geven ook een stuk mindermelk dan koeien", vertelt hij. Inmiddels verzorgt Ri-chard samen met zijn vriendin Diane zo'n 145 buf-fels. Deze exotische dieren hebben het prima naarhun zin in het Vechtdal. "We hebben een deel vande buffels uit Italië gehaald. Daar hebben ze hetsnel te warm, je ziet ze dan ook vaak in het waterliggen om af te koelen. Hier is de temperatuur juistgoed voor ze", vertelt Richard.Van een deel van de melk wordt op IJshoeve Bos-man in De Krim buffelijs gemaakt. Net als de moz-zarella, de feta en het vlees van de buffels wordt ditijs verkocht in streekproductenwinkel de Baanderin Hardenberg. Richards moeder Annie is vennootin deze winkel. Zij kweekt samen met haar man as-perges en heeft een winkeltje aan huis.Ook hier worden de waterbuffelproducten ver-kocht. Mensen die langs komen om asperges te ko-pen, kijken wel eens gek op als ze het bord 'Buffel-ijs' zien, vertelt Annie Kelder. "Buffelijs is heelzoet. De meeste mensen vinden het heel lekker."

Wijn van de Reestlandhoeve en de Ziel, biervan Mommeriete bierbrouwerij en de gebroe-ders Blekkenhorst, shii-takepaddenstoelen - on-der de naam Vechtdalproducten is inmiddelsheel wat te koop. Bij de producenten zelf of bij-voorbeeld De Baander in Hardenberg en deGroene Marke in Ommen.Zie ook www.vechtdalproducten.nl

De biologische smaakvan het Vechtdal

18 x

Samen met mijn vriend Gerben zit ik aan de theebij Dirk en Jenny Lenters. We zijn net aangeko-men bij hun bed & breakfast, ons logeeradres vooreen weekendje Hardenberg. "Vinden jullie het nieteen beetje eng om zomaar wildvreemde mensen

in jullie huis te laten logeren", vraagt Gerben voorzichtig."Nee hoor", antwoordt Dirk Lenters lachend. "We krijgenhier vooral wandelaars en fietsers, daar hebben we eigenlijknooit problemen mee."

De term bed & breakfast roept romantische beelden op vaneen oud, met klimop begroeid boerderijtje omgeven dooreen (moes)tuin. Dat beeld klopt hier niet. Het huis van Dirken Jenny Lenters staat midden in de nieuwbouwwijk Mars-landen. Dat van die tuin klopt trouwens wel, bewijst een blikuit het keukenraam. Bed & breakfast is misschien ook niethet goede woord om dit overnachtingadres te beschrijven.Het voelt eigenlijk meer alsof we bij een oom en tante loge-ren. We worden ontvangen aan de keukentafel en slapen ge-woon in een kamer in hun huis. We zijn hier terechtgeko-men via de website van het Pieterpad, de wandelroute dieook door Hardenberg loopt. Op een speciaal forum wisselende wandelaars ervaringen uit met de verschillende overnach-tingadressen langs de route.

LO G E R E N

Over het logeren bij de familie Lenters zijn ze unaniem en-thousiast. "Hele hartelijke en gastvrije mensen", schrijft éénvan hen. "Ook geweldig voor de vermoeide benen: er is eenheerlijk ligbad aanwezig!" "Superaccommodatie en ook nognooit zo'n uitgebreid ontbijt gehad. Zo kunnen we er weer te-gen!", schrijft een ander. De appels, tomaten en komkom-mers uit eigen tuin worden geroemd.Ook wij worden hartelijk ontvangen met thee en zelfgebak-ken kniepertjes. De kamer waar wij slapen, was vroeger dekamer van één van de kinderen. "Die zijn nu allemaal hethuis uit", zegt Dirk Lenters. "We slapen zelf op de beneden-verdieping, dus we hadden boven nog twee grote kamers eneen extra badkamer over."Een dochter die zelf het Pieterpad deels heeft gelopen, brachtze op het idee de kamers te verhuren. "Je ontmoet op dezemanier allerlei mensen”, vertelt Jenny. "Sommigen gaan voor-al hun eigen gang, die zie je bijna niet. Met anderen zitten wetot 's avonds laat buiten in de tuin te praten."Het gevoel van gastvrijheid bij Jenny en Dirk krijgen we va-ker tijdens het weekend. Het vertrouwen is groot in Harden-berg. Als we fietsen willen huren, hoeven we geen identiteits-bewijs te laten zien en de fietsen zijn maar met één slot uitge-rust. De vriendelijke fietsenmaker vraagt ons de fietsen devolgende dag bij hem thuis neer te zetten. De winkel is opzondag namelijk dicht. "We zijn dan zelf niet thuis, maar jul-lie kunnen ze gewoon op de oprit zetten en de sleutel doorde brievenbus gooien."

"Kunt u het adres nog even opschrijven, dan zetten we ze inieder geval niet bij het verkeerde huis neer", vraag ik hem."Nou dat zou hier niet zo'n probleem zijn hoor", antwoordthij lachend. "Ze komen toch wel weer terecht."Alle clichés over het platteland lijken hier te kloppen. Demensen zijn vriendelijk en gemoedelijk, de omgeving isprachtig en het eten komt van het land. Zoals de jam die wezondagochtend bij het ontbijt krijgen. Zelfgemaakt door onzegastvrouw, van zelfgeplukte bessen. "Die plukken we hiervlak over de grens in Duitsland", vertelt ze. "Je hebt daar eenbessentuin waar je een mand mee krijgt en dan zoveel bes-sen mag plukken als je wilt. Aan het einde wordt de mand ge-

LOGEREN BIJ 'OOM DIRK

EN TANTE JENNY'

TEKST: Heleen GeilenkirchenFOTO’s: Ab Hakeboom/Tom van Dijke

Souveniertje

Hardenberg is Klepper-stad. De VVV verkooptvingerhoedjes of theele-peltjes met de Klepper-man erop. Zelf kiezen weals souvenir voor wat pro-ducten uit de streek. Bijstreekproductenwinkelde Baander aan de Krom-me Steeg is van alles tekoop. Bier, wijn, kaas,vlees, honing, ijs. Wenemen een kruidenbit-ter van de Baander,een flesje bier vanbierbrouwerij Mom-meriete en een speltpannenkoekenmix vanmolen Windlust mee.

Cijfers

Jaarlijks overnachten er rond de 850.000 toeristenin de gemeente Hardenberg. De meeste verblijvenop een camping of in een bungalowpark.Daar zijn er dan ook veel van:

21 gewone campings,20 minicampings en

7 bungalowparken.Natuurliefhebbers kunnen ook terecht op het spe-ciale natuurkampeerterrein van Staatsbosbeheer.Hotels zijn er juist weinig: de gemeente heeft er 7.Wel zijn er nog 33 particuliere bed & breakfasts.Ook zijn er 4 accommodaties speciaal voor groe-pen en wie echt in de plattelandssfeer wil verblij-ven kan kiezen voor een overnachting in een boer-derijkamer.

zx Dirk en Jenny Lenters: ”Je ontmoet op deze manier allerlei mensen.”

Hardenberg - 2008 x 19

Een gastvrije halte aan ‘t

PIETERPAD

PORTRET van

wogen en betaal je ze per kilo."We willen naar Gramsbergenvandaag. "Neem dan maar een lunchpakket mee", waar-schuwt onze gastvrouw, "want op zondag is daar weinigopen." We zijn eigenwijs. Als we 's ochtends naar Gramsber-gen fietsen, zijn we 's middags toch weer in Hardenberg?Daar is vast wel een café open waar we kunnen lunchen.Gramsbergen is inderdaad bijna uitgestorven. We zijn van-daag de enige toeristen in het terecht als pittoresk omschre-ven stadje. Alleen uit de kerk komen wat mensen, die veelalop de fiets naar huis gaan. Een rondje door het centrum leertdat alle cafés inderdaad gesloten zijn.Ook hier sporen van het Pieterpad. Een wegwijzerbord geeftaan dat het nog 341 kilometer naar de Pietersberg en 127 kilo-meter naar Pieterburen is. Even later zien we een vrouw metstevige wandelschoenen en een rugzak op in hoog tempovoorbij lopen. Zelf verkiezen we de fiets richting Hardenberg:lunch. Maar ook daar is echt alles gesloten. Denkend aan deboterhammen van Jenny herinneren we ons een groot recla-mebord voor McDonalds. Niet de sfeervolste plek voor eenlunch, zo midden op het bedrijventerrein, maar in ieder geval

open én warm. Voor een tochtje naar zandverstuiving de Sa-hara is het ons te koud vandaag. We kiezen voor de bioscoop.Het is net half twee geweest als we voor de Voorveghterstaan. De film is gelukkig nog niet begonnen. Geen wonder,want we blijken de enige bezoekers. Een ongekend gevoelvan luxe: speciaal voor ons wordt de film gestart en in de pau-ze komt er een meisje om snoep en drankjes te verkopen. Al-leen voor ons. Of het hier altijd zo rustig is, wil Gerben we-ten. "Ja, het blijft wel Hardenberg hè", zegt ze berustend.Voor een toerist is de rust weldadig. Zo fietsen wij op zater-dag een hele mooie route over stille paadjes in de boswachter-ij van Hardenberg en komen bijna niemand tegen. Dat zal inde zomer wel anders zijn, want vooral dan trekt dit gebiedmet al zijn campings veel toeristen. En al is Hardenberg tochecht een stad, voor toeristen heeft het nog alle goede kwalitei-ten van een dorp.Ik zou het niet in mijn hoofd halen mijn huissleutel aan wild-vreemde mensen mee te geven, maar ik kan me ook nietvoorstellen dat iemand misbruik zou maken van de gastvrij-heid van Dirk en Jenny Lenters.

BASISZORG

met een paar

De Saxenburgh Groep is de grootste werkgever inde gemeente Hardenberg. Er staan ongeveertweeduizend mensen op de loonlijst. De laatstejaren zijn er allerlei (bouwkundige) ontwikkelin-gen in gang gezet om de gezondheidszorg in de

regio te waarborgen en verbeteren. Ook heeft het ziekenhuisde vleugels uitgeslagen, onder meer door een polikliniek testarten in Ommen. 'Zorg dichterbij beter' is de slogan van deSaxenburgh Groep. Sinds september 2006 kunnen bewonersvan Ommen en omgeving in de poli terecht voor bijvoor-beeld het laten prikken van bloed, het maken van een rönt-genfoto of ECG, ergotherapie of voor het spreekuur van enke-le medisch specialisten.

Röpcke-Zweers is een ziekenhuis dat tussen klein en middel-groot in zit. Met bijna 200 bedden, 75 specialisten, rond de52.000 verpleegdagen en een globale bedbezetting van 80procent. Diverse specialismen zitten in de lift met de komstvan meer neurologen, een derde longarts. En komen twee gy-naecologen en twee internisten bij. "Op dit moment is heteen ziekenhuis dat goed is in het verlenen van basiszorg, meteen paar sterretjes. Ik denk dan aan urologie, oncologie, or-thopedie en cardiologie. Op die vakgebieden doen wij het be-ter dan vergelijkbare ziekenhuizen", zegt Bert Bunnik, voor-zitter van de Raad van Bestuur. "En voor complexe zorg diewij hier niet kunnen bieden is er een goede samenwerkingmet ziekenhuizen in Zwolle, Groningen en Enschede."De contacten met ziekenhuizen over de grens zijn mondjes-maat. "Er zijn wel wat experimentele contacten, maar het ver-goedingensysteem werpt nogal wat belemmeringen op."Content is Bunnik over de samenwerking met het Universi-tair Medisch Centrum Groningen. Arts-assistenten van datziekenhuis lopen mee op de afdeling spoedeisende hulp inHardenberg. "Het houdt onze artsen scherp", meent hij.Er is een Medisch Coördinatie Centrum Hardenberg (MCC)dat als doel heeft de samenwerking tussen medisch specialis-ten en huisartsen in de regio te verbeteren. Het gaat hierbijom het gezamenlijk maken van structurele werkafspraken,

Doorverwezen worden door de huisarts naar

een van de specialisten; een ongeval, opname

voor een operatie, ouder worden met alle

daarbij behorende ongemakken, psychische

problemen. Vroeg of laat komen inwoners

van de gemeente Hardenberg in aanraking

met de Saxenburgh Groep. Met twee

ziekenhuizen en vier zorgcentra speelt de

Saxenburgh Groep een belangrijke rol in de

regionale gezondheidszorg.

TEKST: Cor van Dalen

FOTO’s: Yvonne Pieters

20 x

LUTTEN

AN

ER

WE

G-

NO

OR

D 1

8T

EL

EF

OO

N0

52

3 6

85

04

4

NIEUWLEUSEN

BU

RG

. B

AC

KX

LA

AN

32

0

TE

LE

FO

ON

05

29

48

13

30

W

WW.M

EIJERTEGELS.N

L

DO

OR

EIG

EN

IM

PO

RT

AL

TIJ

D S

CH

ER

PE

PR

IJZ

EN

!

HE

T G

RO

OT

ST

E K

EN

NIS

CE

NT

RU

MV

OO

RT

EG

EL

S•

GR

OT

E S

HO

WR

OO

MS

ME

T D

E N

IEU

WS

TE

TR

EN

DS

Duizenden tegels

Dat scheelt...

wan

te

uis-Maar-

llet,e-

l

n.er-

ch-ou-

isjog-d.op

n-

ndi-n

w

sterretjessterretjeszx ‘Zorg dichterbij beter’ is de slogan van het ziekenhuis.

De ziekenhuizen Röpcke-Zweers en Aleida Kra-mer zijn door schenkingen mogelijk ge-maakt. Het ziekenhuis in Coevor-

den ontstond in 1904 door eenschenking van Aleida GerridinaKramer, overleden in juni 1902. En

door een schenking van Hen-drika Aleida Röp-

cke-Zweers, overle-den in februari1922, kon het zie-kenhuis in Har-denberg wor-den gebouwd.Dat was in eer-ste instantiemeer een sanato-rium voor tbc-pa-tienten met vijfbedden en enke-le ligtenten in detuin. Het was ge-vestigd aan de Stations-straat. Er werden operaties ver-richt door W. Reinking uit Zwol-le.In 1955 vond een grote verbou-wing plaats. Na nog allerlei uit-breidingen werd besloten tot debouw van een nieuw ziekenhuisop de huidige locatie aan de JanWeitkamplaan. Het werd in 1971in gebruik genomen.Door de fusie tussen het Röp-cke-Zweers ziekenhuis en de Alei-da Kramer stichting in Coevor-den ontstond op 1 januari 1981

Stichting Streekziekenhuis Coe-vorden-Hardenberg.

Later werd het verpleeghuis Aleida Kra-mer opgericht. In september 2004 ontstond

door een fusie met de Stichting ZorgcentrumHardenberg-Gramsbergen de Saxenburgh Groep.

zx Bert Bunnik, voorzitter van de Raad van Bestuur.

Gulle geversdie voor alle huisartsen en specialisten gelden. Ze biedeneen richtlijn voor het handelen van huisarts en specialist.Door de verbeterde onderlinge afstemming zal de kwaliteitvan de gezondheidszorg toenemen.

KE U R M E R K E N

Dat ziekenhuis Röpcke-Zweers een goede plek is om terechtte komen als het dan toch moet, blijkt uit enkele keurmer-

ken. Sinds 2005 is het ziekenhuis in het bezit van een baby-keurmerk, verkregen omdat er speciale deskundigheid ophet gebied van borstvoeding voorhanden is. Ook is de cou-veusekamer voorzien van camera's waardoor ouders thuis,op hun computer, kunnen kijken naar hun in het zieken-huis verblijvende baby. En onlangs werd door de VerenigingKind en Ziekenhuis een zogenaamde Smiley uitgereikt om-dat de kinderafdeling aan alle gestelde eisen voldoet.Na de bouw van nieuwe poliklinieken is alles er op gerichtom nog dit jaar te starten met de bouw van een nieuwe kli-niek bij ziekenhuis Röpcke-Zweers. "Het kliniekgedeeltevan het ziekenhuis is verouderd. Het traject om te komentot nieuwbouw is in gang gezet", zegt Bert Bunnik. Volgensde voorzitter van de Raad van Bestuur is met nieuwbouween bedrag van tussen de veertig en vijftig miljoen euro ge-moeid. De nieuwe kliniek moet verrijzen op de parkeer-plaats, naast de huidige bebouwing. De vorm, een gewoonbeddenhuis of een zorghotel, is nog punt van discussie.Maar Bunnik wil in de loop van dit jaar duidelijkheid."Voordat alles is afgerond is het nog 2011." Met de bouw vaneen nieuwe kliniek zullen ook de afdeling spoedeisendehulp en de huisartsenpost worden vernieuwd. Verder spe-len al een aantal jaren de plannen om op het ziekenhuister-rein tot een gezondheidspark te komen. De SaxenburghGroep praat daarover met verschillende partners.Maar de Saxenburgh Groep is meer dan alleen ziekenhuisRöpcke-Zweers in Hardenberg en dagziekenhuis Aleida Kra-mer in Coevorden. Er bestaat ook een hele grote zorgdivisiemet de zorgcentra Oostloorn en Clara Feyoena in Harden-berg, 't Welgelegen in Gramsbergen en Aleida Kramer inCoevorden. Alle tehuizen bieden verschillende vormen vanzorg, op maat toegesneden naar de vraag van de cliënt. Delaatste jaren zijn er veel bouwkundige aanpassingen gedaanaan de panden en er wordt nog steeds gebouwd. Allemaalgericht op de veranderde vraag naar zorg van de samenle-ving. "Meer kleinschalige woonvormen in plaats van hoog-bouw met meer aandacht voor de individuele bewoner",geeft Bunnik als voorbeeld.

Hardenberg - 2008 x 21

PORTRET van

n

zx Het mooi gerestaureerde Schloss Hardenberg bij Velbert is een van de twee kastelen met die naam in Duitsland.

TEKST: Anne BoerFOTO: Schloss Hardenberg

Oranje en Hardenberg mag geen voor de handliggende combinatie zijn, de historie wijst an-ders uit. Zij het dat het hier gaat om Harden-berg in het Ruhrgebied. Bij Velbert staat hetmooi gerestaureerde Schloss Hardenberg,

eens eigendom van Willem V van Bernsau. Hij was Heervan Hardenberg in 1545. Tot zijn nageslacht behoort ons ko-ningshuis.

Het kasteel in óns Hardenberg mag dan zijn verdwenen, inDuitsland staan er zelfs twee. Naast het slot bij Velbert is er'ver weg van jachtigheid en alledaagse stress' de burcthruï-ne in het Weserbergland tussen Hannover en Kassel. Detoeristenfolder belooft een kasteelpark met weilanden enslingerende paden waar je romantisch kunt wandelen. Er isdaar bovendien een traditie van pakweg driehonderd jaargraanjenever stoken.Ons Hardenberg is ook oud, maar daar is nauwelijks nogiets van te vinden. Hardenberg heeft al 645 jaar stadsrech-ten en is gebouwd op een heuvel: de Hardenberch. Van1230 tot 1518 stond er - evenals bij de Duitse naamgenoot -ook een kasteel en werd de vesting omgeven door stevigemuren. Maar Filips van Bourgondie liet kasteel en stads-muur in 1518 ontmantelen. Er zijn nog wat restanten te vin-den achter het postkantoor in de Voorstraat.De geschiedenis van Hardenberg gaat overigens verder te-rug dan 1362 toen de stad stadsrechten kreeg. Voor die tijdwas er al het stadje Nijenstede, maar toen op de heuvel eenkasteel verscheen gingen de inwoners van Nijenstede ach-ter de veilige muren wonen. De begraafplaats bleef en is ernog steeds, pal naast het nieuwe LOC. Het is meteen ookeen van de oudste begraafplaatsen van Nederland.

Hardenberg is ook de naam van een streek ten zuiden vanhet dorp Finsterwolde in de provincie Groningen. Alleende naam van het openluchtbad en een straat herinnerendaar nu nog aan. Er zijn ook diverse plaatsen met een Har-

denbergweg, zoals Putten, Nijkerk, Brucht, Bergentheimen Marienberg. Ook het mooie IJsseldorpje Zalk, tussenHattem en Kampen, heeft een Hardenbergweg; genoemdnaar burgemeester Hardenberg.

In veel Duitse steden komt ook de naam Hardenberg voor,maar die is niet afgeleid van een hardenberch of Harden-berg zoals in ons geval, maar bijvoorbeeld van de achter-naam Hardenberg. Veel straten zijn vernoemd naar Karl Au-gust von Hardenberg, baron, graaf en prins, die leefde van1750 tot 1822 en de geschiedenis is ingegaan als een grootstaatsman en hervormer. Een hele bekende is de Harden-bergstrasse in Berlijn, waar ook de Hardenbergplatz is tevinden. Daar starten en eindigen de meeste buslijnen, ookde toeristenbussen op Berlijn parkeren hier, onder de rookvan Bahnhof Zoo. Naast een Hardenbergstrasse en een Har-denbergplatz heeft Berlijn ook nog een beeld ter herinne-ring aan haar Hardenberg.Veel dichterbij, in Zwolle, staan twaalf trotse herenhuizenaan het Groot Wezenland met een prachtig uitzicht op destadsgracht en het centrum. Ze zijn gebouwd in 1880 onderde naam De Hardenberg.

Oranje, jenever enHardenbergplatz

New Woman is een droom voor de

modebewuste vrouw.

Het doel is om iedere vrouw, in elke

sitautie, er op haar best uit te laten zien.

Vele combinaties zijn mogelijk met

accessoires zoals tassen, sieraden

en schoenen.

U bent van harte welkom bij

New Woman.

Dinsdags zijn wij gesloten.

Juwelier Herkman in het centrum van

Hardenberg is een trendy juwelier met

veel bekende horlogemerken en sie-

raden. Wij hebben alle vakmanschap in

huis voor het vermaken en repareren van

uw sieraden.

Tot ziens in Hardenberg.

Dinsdags zijn wij gesloten.

Oosteinde 18

053 - 226 55 50

22 x

zx Op de kleinste basisschool van de gemeente Hardenberg kunnen alle 42 leerlingen moeiteloos op één foto.

Mooie TAAL op een mooie PLEK

De leerlingen zijn afkomstig uit de driehoek Balk-brug, IJhorst en Fort, allemaal kernen met eeneigen openbare school. "De achtergrond van on-ze leerlingen is heel verschillend. Natuurlijk veeluit agrarische gezinnen, maar ook van gezinnen

die hier een boerderij hebben gekocht of permanent wonenop recreatiepark De Haar", zegt locatieleider Femmie Zee-wuster. "En omdat het zo'n kleine school is, ken je de oudersen weet zo ongeveer alles van ze."

Een kleine school heeft volgens haar als voordeel dat er veelindividuele aandacht voor de leerlingen is. "De betrokken-heid van de leerkrachten is groter waardoor je veel snellereen probleem herkent. Dit is een school waar je uit het kindkunt halen wat er in zit." Er kleven ook nadelen aan de gerin-ge omvang. Zoals het moeten huren van een bus om naarBalkbrug te gaan voor de gymlessen. Maar dat weegt volgensZeewuster niet op tegen de voordelen. "Door de gecombi-neerde groepen verloopt de overgang misschien wel soepeler

dan op grote basisscholen." Ook een positiefaspect is de betrokkenheid van de oudersbij de school. Het schoolgebouw, waarvanniemand weet hoe oud het precies is, be-staat uit drie leslokalen, een speellokaal,personeels- en sanitaire ruimten en eengroot schoolplein en voetbalveld.De school is sinds 2006 een officieel ge-certificeerde Kansrijke Taal-school. Daar-bij bieden leerkrachten voor kindereneen rijk taalaanbod via verschillende func-ties van taal door middel van een taartpun-tensysteem. "Taal uit een boekje is saai. Ditis een veel uitdagender methode. Binnen dezes taartpunten doen leerlingen activiteitendie betekenis voor ze hebben. Zo gaan ze taalbeleven. Voelen, ontdekken, onderzoeken, eigeninitiatief en verantwoordelijkheid ontwikkelen, el-kaar motiveren, er plezier aan beleven", zegt locatielei-der Femmie Zeewuster."Over het algemeen blijkt dat kinderen meer zelfvertrouwenkrijgen, ze worden creatiever, leren zichzelf beter te uiten;kortom de algemene ontwikkeling wordt enorm gestimu-leerd. Kinderen worden vrijer in het zich uiten en gevoelensop papier zetten."De unieke ligging van de school heeft er voor gezorgd dat de

vijf teamleden van OBS Oud Avereest op weg naar de certifi-cering Kansrijke Taal voor hun specialisatie kozen voor na-tuuroriëntatie. Ze trekken met hun leerlingen regelmatig hetReestdal in. Uiteraard voor de lessen, maar zeker ook om tegenieten van de mooie omgeving waarin de school staat.

KLEINSTE BASISSCHOOL

STAAT MIDDEN

IN HET REESTDAL

PORTRET van

TEKST: Cor van DalenTEKST: Cor van DalenFOTO: Tom van DijkeFOTO: Tom van Dijke

Op een steenworp afstand van de plek waar de lessen worden

gegeven, stroomt het riviertje de Reest. De school in de

gemeente Hardenberg met het minste aantal leerlingen is

gehuisvest op een van de mooiste plekjes, midden in het

Reestdal. Hardenberg telt vele tientallen scholen, voor

basisonderwijs, voortgezet onderwijs en bijzonder onderwijs. Van

diverse signaturen en met de meest uiteenlopende aantallen

leerlingen. De kleinste is openbare basisschool Oud Avereest.

Met op dit moment 42 leerlingen, verdeeld over de

combinatiegroepen 1, 2 (veertien leerlingen), 3, 4, 5 (zeventien

als de prognosesleerlingen) en 6, 7, 8 (elf leerlingen). En als de prognoses

komende jaren niet veel veranderen..uitkomen, zal dat aantal de komende jaren niet veel veranderen..

Hardenberg - 2008 x 23

De verlatenheid van Mariënberg, het zwarte gatbij Bruchterveld, de fluit van Balkbrug, wapenge-kletter in Ane, de kroniek van de familie Broek-roelofs in Radewijk, het kaarsrechte kerkenpadvan Albertus van Raalte of de Groningers in De

Krim - laat niemand beweren dat de historie van Harden-berg een kleine is. Veldslagen zijn hier geleverd, scherpe enminder scherpe grenzen zijn getrokken en de ondernemen-de geest is hier altijd alert geweest. De dominee en de koop-

man hebben hier geschiedenis geschreven, even vaak ge-steund als dwars gezeten. Sinds Hardenberg een gemeente ismet 29 officiële kernen plus buurtschappen zonder naam-bordje, is de geschiedenis veelkleurig geworden. De redactievan de Stentor heeft van elke kern een hapje uit de geschiede-nis genomen of een opvallende gebeurtenis beschreven. Nietmet de illusie daarmee de geschiedenis recht te doen, maarin de hoop een aanzet te geven tot de canon van Harden-berg. Lex Dirkse heeft vrijmoedig de kaart van Hardenberg

TEKST: Dick LaningTEKENING: Lex Dirkse

24 x

geschetst en bij elke kern een icoontje geplaatst. De daarbijhorende verhaaltjes zijn te vinden opwww.destentor.nl/hardenberg. Klik op het icoontje en het ver-haal wordt zichtbaar. En belangrijker: de verhalen zijn een uit-nodiging om die aan te vullen, uit te breiden of er een nieuwverhaal over Dedemsvaart, Hoogenweg, Holthone, Slagharen,Gramsbergen of al die andere dorpen, stadjes en buurtschap-pen aan toe te voegen. Voor de 29 geschiedenisjes die er nustaan heeft de redactie al dankbaar gebruik gemaakt van de

Historische Vereniging Hardenberg en Omgeving. We hopendat historici (professioneel of amateur), archivarissen en ‘ge-wone’ burgers hun aandeel willen leveren. Want van veel Har-denbergse verhalen word je vooral nieuwsgierig. Hoe kan eenboerenschuur in Heemse zo belangrijk zijn geweest in een in-grijpende kerkscheuring? Hoe onherbergzaam moet het in de-ze streken toch zijn geweest dat priester Johan Klemme be-slist in Sibculo God en de absolute eenzaamheid meende tevinden? En wat maakte de veenstreken zo gewild bij de boe-

renzonen uit Groningen? Hoe zit het met Anerveen, Anevel-de, Brucht - is daar meer historie te vinden dan simpel devaststelling dat die buurten al honderden jaren bestaan?In de geschiedenis openbaart zich de toekomst. Als dat zo iskan die grote gemeente Hardenberg niet anders dan een rijkverleden hebben. Eens moet toch duidelijk zijn waar de Slagbij Ane zich precies heeft afgespeeld. En er moeten toch talvan straatverhalen zijn die vertellen waarom Collendoornnooit Diffelen wordt en Heemserveen geen Lutten.

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 25

Lamberink heeft alles in huis.

• Verkoopbegeleiding • Aankoopbegeleiding • Taxaties

• Nieuwbouw • Hypotheekadvies • Verzekeringen • Bouwtechnokeuringen

• Energielabels • NutService

Kijk voor alle zekerheid op www.lamberink.nl

Assen, Stationsstraat 24-26 Lamberink Garantiemakelaars, Tel. (0592) 33 84 10

Assen, Transportweg 4a Lamberink Nieuwbouw Infocentrum, Tel. (0592) 46 08 69

Groningen, Westerkade 1 Lamberink Garantiemakelaars, Tel. (050) 367 20 20

Hardenberg, Lage Doelen 10 Lamberink Garantiemakelaars, Tel. (0523) 27 01 74

Leeuwarden, Drachtsterweg 3 Lamberink Bouwcoördinatie, Tel. (058) 280 17 02

Zuidlaren, De Millystraat 4 Lamberink Garantiemakelaars, Tel. (050) 402 37 10

He

ren

str

aa

t 5

a,

Sla

gh

are

n

Te

l.0

52

3 -

68

42

25

, w

ww

.roe

lofs

keu

ken

s.n

l

Di.

tot V

r.9

.30

-12

.30

uu

r e

n 1

3.3

0-1

7.3

0 u

ur

Do.K

oo

pavo

nd

va

na

f 1

8.3

0 -

21

.00 u

ur

x26

Kijk op www.rabobank.nl/vvs of bel met

uw hypotheekadviseur (0523) 62 26 22

Voor dit product zijn twee Financiële Bijsluiters opgesteld.

Deze kunt u vinden op www.rabobank.nl/hypotheken.

Vanaf 1 januari is een nieuwe wet van kracht. Als u fiscaal

aantrekkelijk uw hypotheekvermogen op wilt bouwen, hoeft dat

niet langer via een verzekeraar. Het kan vanaf nu ook gewoon bij

uw bank. Daarom introduceert de Rabobank:

De Rabo OpbouwHypotheek.

Rabobank. De grootste hypotheekverstrekker én vernieuwer.

Het is tijd voor de Rabobank.

Rabobank introduceert: De Rabo OpbouwHypotheek.

b

KLOK DAKKAPELLEN

www.klokdakkapellen.nl

BALKBRUG

Showroom:Zwolseweg 18

in Balkbrugtel. 0523 - 656 881

Openingstijden:maandag t/m vrijdag

9.00 uur tot 17.00 uurzaterdag op afspraak

ontwerp uw dakkapel op www.klokdakkapellen.nlof bel voor een afspraak

tel. 0523 - 656 881

oriënteren bezichtigen onderhandelen afhandelen

Kollergang 7 - 7773 NG Hardenberg Tel. 0523 - 680865 - Fax 0523 - 680866E-mail: info@horstra.nl Internet: www.horstra.nl

Een huis kopen of verkopen?

Het (ver)kopen van een huis

is voor de meeste

mensen geen dagelijkse

kost, daarom….

Voor deskundige

begeleiding bij…

Aankoop / Verkoop / Taxatie

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 27

zx In het vechtdal wordt schoonheid ten volle beleefd en gelukkig niet als stoffige schat bewaard.

IN HET SPOOR van

Wat een wereld. Met welhaast een overdaadaan landschapstypen, die hier op vriend-schappelijke voet met elkaar wedijveren.Weelderig oeverland waar de vechtanjerbloeit, ereprijs triomfeert. Waar de rivier-

donderpad woont, de kamsalamander huist. Rivierprik enmodderkruiper maken er dankbaar gebruik van vistrappen ineen parcours van stuwen, op koers naar paai- of voedselplaats.De Vechtstreek in vol ornaat. Zij omarmt één van de rijkstevlinderbiotopen in ons land, liefst 29 soorten kleurrijk getooi-de fladderaars. Oude rivierarmen leiden landinwaarts, waarde vlijtige havik zijn horst bouwt in de hoogste boomtoppenvan geheimzinnig bosareaal. In dit Vechtdal ontvouwt zicheen streekeigen achtertuin vol variatie: naald- en loofbos, hei-develd, vennetjes en zandverstuivingen, landgoederen enhoutwallen waarachter kleinschalige akkers beschutting zoe-ken. Brinkdorpen en boerenhoeves, blikvangers tussen het ko-ren.

Een streek doordrenkt van cultuurhistorie. Daar wordtschoonheid ten volle beleefd en gelukkig niet als stoffige schatbewaard. Wandelen en fietsen, kanovaren en kamperen, poot-je baden in de recreatieplas, paardrijden, een tocht met piekenen dalen met de allterrainbike. Iedereen op twee of meer voe-ten is meer dan welkom, met respect als enige restrictie. Wiedie eerbied in acht neemt mag vrijelijk genieten van de velegeschenken in het spoor van de Vecht. Zodoende wordt onzezwarte allemansvriend tijdelijk beteugeld. Een blijmoedig lo-per bij uitstek, daar niet van. Maar ook een ongeleid projectielzodra zij tussen 't hoge gras verscholen vennetjes vermoedt.Eerst een kloeke plons in ijskoud water en dan doldriest deneus achterna, waar reeën grazen en dassen zweten. Nee, diezijn we zo kwijt. En dat heeft de boswachter liever niet.

Wandelen is je ware en waar kan dat beter dan hier? HetVechtdal heeft patent op een lange traditie. Eén van de eersteofficiële wandelgidsen stamt uit dit gebied (van 1903) en depopulariteit is ook in de 21ste eeuw ongekend. Op het kruis-punt van twee lange afstandspaden - het Pieterpad en Maar-ten van Rossumpad komen hier voorbij - zigzagt ook hetVechtdalpad van Zwolle tot Gramsbergen. Voor wie vier volledagetappes te voet langs de Vecht teveel van het goede vindt,heeft Staatsbosbeheer zich uitgeleefd op een fiks aantal korte-re ommetjes. Voor de snelle frisse neus.

H E R A U T E N

Een palet aan gekleurde paaltjes, die bewegwijzerde routesmarkeren, schetst het veelzijdige beeld van het Vechtdal. DeOldemeijerweg in Hardenberg is wat dat betreft een goedestartpositie. Al kan 's winters de N34, die een eindje parallelmee oploopt, een behoorlijke spelbreker zijn. Het geluid vanvoorbijrazend verkeer in de verte wil maar niet verstommen.Het gemengde bos waarin gasten van de ene in de andere ver-bazing vallen maakt gelukkig veel goed.Vooruit met de geit dan maar. Omdat de naam hoge verwach-tingen wekt en de kleur wel kek is: de Kampmanskuiltjesrou-te. Gele paaltjes loodsen langs een dikke vier kilometer fraaisin de openlucht. Als de eerste, met MP3-speler gewapende jog-ger passeert weten we weer waarom de hond was aangelijnd.De loebas had zich al lang met verpletterend enthousiasme opdeze nieuwe 'vriend' gestort om dan, onbeschaamd en metdikke kwijlslierten van pret, rollend het zachte mos te verken-nen. Een mostapijt golft hier lieflijk als een beekje tussen dewoudreuzen, een waterval van groen. Koningskaarsen kondi-gen hun komst alweer aan, één van de vele herauten van eennieuw seizoen. Maar zover is het nog niet.Het wit berijpte pad is een beetje van ons allemaal, getuige

De Vecht is getemd, het vrije hart niet. In

eeuwenoude heroïek gedompelde verhalen

zingen hier nog altijd rond, stroomopwaarts

langs de rivier die zo'n slordige zestig

kilometer lang door Nederland meandert. In

volstrekte willekeur, aan weerszijden van die

natuurlijke waterloop, rusten lang vervlogen

sagen. Het zijn de avonturen van smokkelaars,

slimme boeren, schippers. Verhalen die zich

nu eens zachtjes over de brede uiterwaarden

uitrollen, dan weer diep verschansen in de

donkere bossen rond Hardenberg.

28 x

TEKST: Jolanda de KruyfFOTO’s: Yvonne Pieters

woudreuzen en brede oeverspaardenhoeven, in het zand getrokken sporen van speurzoe-kers en geprikte gaatjes met de nordic walking stokken. Nogeen hele tippel voor die eerste 'kuiltjes' (vennetjes) in zicht ra-ken. Eerst dat slingerend parcours met afwisselend naaldbo-men, eiken, een schijnbaar spirituele formatie van beuken.Pas op de kruising met het ruige open veld waar dopheide, la-vendelheide en veenmossen welig tieren, dempt ook het ge-luid van auto's tot een aanvaardbaar niveau. Het paradijselijkdecor dat zich in de verte manifesteert ontlokt de hond pie-pende zuchtjes en gapen van nervositeit: goudgeel wuivendeheidegrassen boven drassige grond, die laat in de zomer stee-vast in diep paars baadt. Een landschap van solitaire bomen,bizar geboetseerd. Zoals een vierkoppige den die domweg no-digt tot een kinderlijke klimpartij.Ideaal moment voor een intermezzo, maar 's zomers opge-past voor adders! Vochtige grond, dus voelen ook stevige drin-kers als berken zich hier thuis. Kijk, zelfs een enkele verdwaal-de jeneverbes die hoog boven de vennetjes uittorent.

Ook verderop, weer op de weg terug over aardedonker bos-pad, neemt het grillig groen eigenzinnige gedaantes aan. Trol-lenkop in een oude knoest. Een achtarmige reus. Pokdaligmonster met wortels als pikhouwelen, voorgoed verankerd inhet Vechtdal. De laatste uitgedroogde, maar volhardendeblaadjes van de eik ritselen; als een windorgeltje in deze bij tij-den betoverende wereld, waar robuuste eiken sokophoudersvan mos dragen. Waar laag bij de grond boomwortels hun ver-warrend netwerk spannen.

Naar huis hoeven we niet. Nog lang niet. Start- en eindpuntvan de Kampmanskuiltjes beloven immers veel meer verras-sende vertakkingen.

De Boswachterij Hardenberg heeft een scala aan routes in pet-to voor actieve gasten. Zoals die naar zwemplas De Oldeme-ijer, sinds de jaren zestig een publiekstrekker. In de besloten-heid van de bossen vormen veenputjes de erfenis van turfste-kers. Daar schuilt een naaldboom die zoetzuur naar grapefruit(!) ruikt en wacht gehurkt de groene kikker z'n bezoek af.Meeslepend. Om nog maar te zwijgen over de vele, andereverlokkingen in directe nabijheid: Rheerzerbelten, Klimberg,Kasteel Rechteren, het Diffelerveld en Bentincksbosch. Uitge-strekte landgoederen, hoge duinen, boscomplexen. Dagenlangnog dragen onze jassen de geur van hars, zoveel is zeker.

T R E K P L E I S T E R S

Zo zoetjes aan zoeken we het spoor terug langs de Vecht. Aande Vechtstraat - waar anders - wacht in een notendop naderekennismaking met de rivier. Trekpleisters zijn natuuractivitei-tencentrum De Koppel en het Toeristisch Overstap Punt(TOP). Die metalen puntmuts markeert ook hier een provin-ciale hotspot. Aan de monding van de rivier groeit de kievits-bloem. Een bekoorlijke bloeier in de graslanden die een op-merkelijke voorkeur heeft voor het Zwarte Water en... deVecht. Op dit punt wijzen alle armen van een informatiebordde wijde wereld in. In alle denkbare windrichtingen. Wat zalhet zijn: de Collendoorn? Het Vechtdalpad met Mariënberg ofGramsbergen als eindbestemming? Rheezerpad, Engelandrou-te, Mountainbike? Roept u maar.Duitsland, da's ook maar een hanentree van hier. En die Oos-terburen hebben zeker zoveel rechten op de rivier verworven:het Münsterland telt vele bronnen van de Vecht. Over één

daarvan waart nog de sage rond dat prins Vechtan rond hetjaar 400 er bij het oversteken verdronken zou zijn. Zijn naamleeft voort in het woelige ritme van de waterloop. Tot ver inde 19de eeuw speelde de Vecht een prominente rol in descheepvaart. Pas met de aanleg van het kanaal de Dedems-vaart en z'n zijtak (de Lutterhoofdwijk) daalde de Vecht in ge-bruik en aanzien. Het is om die reden dat dit volk z'n histori-sche karakter innig koestert, evenals de taal. Een Sallandse va-riant van het Nedersaksisch. Om hoge tolgelden te ontlopenwerd door schippers veel gesmokkeld in vroeger dagen. Geensinecure op een rivier die wild en onstuimig om zich heensloeg en dit gebied vooral 's winters met regelmaat onder wa-ter zette. Die Vecht van toen is wel getemd. De rivier kwamin veel rustiger vaarwater toen ze in 1900 werd verbreed, uit-gediept en gekanaliseerd. Stuwen remden het wassende watervoortaan af.Maar de vrije natuur laat zich niet ketenen. Nog steeds heeftde mens wel eens het nakijken; ook in de 21ste eeuwtreedt de Vecht soms baldadig buitenhaar oevers en neemt dan zomaareven een eigenzinnig loopje.

1 4

Hardenberg - 2008 x 29

3

PORTRET van

HET VECHTDAL KOESTERT

Z'N EEUWENOUDE VERHALEN

2

'maakt werk van werk'

Opleiding Re-integratiebegeleide

Bestemd voor iedereen die ervoor kiest zich op-, om- of bij te scholen op het gebied van re-integratie.

Wie vanuit een WAO- of WW-uitkering deze opleiding als omscholing wil volgen, kan een vergoeding

aanvragen bij het UWV. Wij adviseren u in dat geval zo snel mogelijk contact met ons op te nemen.

Wij ondersteunen u bij de aanvraag van het traject. De lesbijeenkomsten worden gehouden op dins-

dag of donderdag, 09.00 - 12.30 uur (24 bijeenkomsten).

Inschrijvingen worden behandeld in volgorde van ontvangst.

Voor een vrijblijvend studieadviesgesprek kunt u op werkdagen van 09.00 uur tot 17.00

uur telefonisch een afspraak maken.

Wij zijn specialisten in arbeidsgerelateerde situaties als het gaat om:- Een gesprekspartner

- Begeleiding van werk naar werk

- Verlaging ziekteverzuim

Balanced Values Inc. B.V. - Postbus 184 - 7730 AD OMMEN www.balancedvaluesinc.com - info@balancedvaluesinc.com - Tel. 0523-252 502 - Fax. 0523-251 174

- Begeleiding van uitkering naar werk (IRO)

- Verzuimbegeleiding

- Opleidingen (maatwerk)

Een ware metamorfose!De afgelopen periode heeft het theatercomplex zowel van binnen als van

buiten een ware metamorfose ondergaan. De capaciteit van de grote zaal is met

150 stoelen uitgebreid en er zijn 2 nieuwe servicebioscoopzalen gebouwd.

U bent van harte welkom om het fraaie resultaat te komen bekijken.

Voor het actuele theater- en filmaanbod zie:

www.voorveghter.nl / www.movieskoop.nl

Badhuisplein 3-Hardenberg.

Reserveringslijn theater: 0523-280350

Reserveringslijn bioscoop: 0523-280353

Kom snel langs en verwen uw zintuigen!

x30

DE KLEPPERMANin brons

Oosting is de enige zoon van de oprichtervan Noorder Dierenpark Emmen en was ei-genlijk voorbestemd de dierentuin over tenemen. Als jongen gaf hij kleine leeuwtjesde fles, richtte een olifant af en had een ei-

gen wolfje. Maar tot zijn vaders teleurstelling koos hijvoor het kunstenaarsschap. Na het voltooien van deRietveld Academie in Amsterdam keerde de afgestu-deerd grafisch kunstenaar terug naar het oosten en ves-tigde zich in Hardenberg. "Kunst was hier nog braaklig-gend terrein eind jaren zeventig."Oosting richtte onder meer expositieruimte De Voor-veghter op, een naam die later naar het theater is ge-gaan. "Deze galerie lag aan de Voorstraat en de Vecht.Vandaar Voorveghter", licht hij toe. In 1983 kwam hijop het idee een bronzen beeld te maken van de klepper-man. "Ik wilde iets moois maken voor deze stad en hebme flink in de geschiedenis verdiept." Hij stuitte op eenoude ansichtkaart van de laatste klepperman van Har-denberg, Jan-Willem Schutte. Een enigszins vaag por-tret van een man met pet en onder zijn lange overjasdraagt hij klompen. In zijn ene hand zien we een zoge-naamde klepper en in de andere een wandelstok. "Defoto is voor 1933 gemaakt wantdaarna verdween de klep-perman geruisloosuit beeld", weetOosting. "Opbasis van

dit ene plaatje heb ik mijn bronsbeeld gemaakt." Deenorme creatie inclusief voetstuk weegt zeker een tonen is drie meter hoog. Enkele maanden werkte hij des-tijds aan het beeld onder de muziekkoepel op het huidi-ge Klepperplein. Voorbijgangers konden het procesnauwgezet volgen. "We hadden een collectebus neerge-zet om geld te verzamelen maar dat leverde nauwelijksiets op. Dertigduizend gulden was er nodig. Uiteinde-lijk hebben we die gekregen dankzij een schenking vande eigenaar van het toenmalige Ponypark Slagharen."Jarenlang stond de Klepperman met de rug naar de

markt op het naar hem genoemde plein. De vele bouw-werkzaamheden in het centrum hebben het beeld tijde-lijk verbannen naar de gemeentewerf. In de loop van2008 wordt de creatie van Jan Oosting herplaatst op deplek waar de kunstenaar het beeld vervaardigde. Intus-sen is de traditie van een levende klepperman al jarengeleden weer in ere hersteld. Zij het dat het nu een ere-baan is. De klepperman is niet meer de brandwacht,niet meer de klok van Hardenberg maar het symboolvan een mooie historie.

JAN OOSTING:

'IK WILDE IETS

MOOIS MAKEN

VOOR DE STAD'

zx Jan Oosting: ”De klepperman moest het hebben van fooien.”

'Elluf heeft de klok, de klok heeft elluf!' Vanaf

dit tijdstip ging de klepperman vroeger op

pad. Nadat Hardenberg in mei 1708 door

vlammen werd verwoest was een nachtwaker

geen overbodige luxe. "De klepperman

fungeerde niet alleen als brandwacht maar

het was bovenal een wandelende klok. Hij

joeg de bakkersknecht uit de veren en wekte

de postbode. Iedere nacht het hele jaar door

voor slechts 225 gulden. Later is dit zelfs

verlaagd tot 175 gulden. De man moest het

hebben van nieuwjaarsfooien", schetst Jan

Oosting (1947). "Een risicovolle en slecht

betaalde baan. Dat is voor mij als kunstenaar

herkenbaar."

PORTRET van

TEKST: Marion GroenewoudFOTO: Frank Uijlenbroek

Hardenberg - 2008 x 31

x32

Manusje is

MANAGERgeworden

Hendrik Jan Reefman kende elke hoeksteen van deLTS Nienstede. Zelfs toen hij er in 1980 op eenwoensdagochtend aan zijn eerste werkdag begon.Hij had immers als kleine jongen zelf zijn han-den leren gebruiken aan de Sportlaan. Maar zijn

latere baan als elektromonteur bood niet de uitdaging die hijwel op zijn oude school dacht te vinden. En toen er een plekvrijkwam voor een conciërge sloeg hij toe. De functie bleekReefman op het lijf geschreven. "Als ik 's ochtends vroeg naar't werk fietste, kon ik bij de markt net de school boven de hui-zen uit zien. Als de schoorstenen rookten, wist ik dat iemandde verwarming al had aangedaan. Het werk van de conciërge."Het was aanpoten, die eerste jaren. De relatief kleine school,met 700 leerlingen, werd gerund door 55 personeelsleden, in-clusief het ondersteunend personeel. Bijna allemaal mannen,alleen op de administratie werkten vrouwen. "Ik was ondermeer aangesteld als magazijnmeester en pleinwacht. Dat bete-kende toezicht houden, maar ook de vlag elke dag hijsen, deschool openen en sluiten, reparaties verrichten en andere din-gen die nodig zijn om de boel draaiende te houden. Ik moester zijn voor de leerlingen, voor de school. Het was geweldig. Ikkon 's ochtends nooit voorspellen wat me die dag te wachtenstond."

In 1988 maakte Reefman voor het eerst een grote veranderingmee. Het was de fusie tussen de jongens van de LTS en demeisjes van de Clara Feyoena huishoudschool. "Opeens liepener ook meisjes rond. En dat was wel even andere koek. Een an-dere sfeer ook. We wisten toch minder van ze af. Je had ook

opeens te maken met vrouwendingetjes. En als twee meisjesruzie kregen was dat veel heftiger dan twee jongens die hetaan de stok hadden."

In 1993 werd vanuit Den Haag besloten dat er een scholenge-meenschap moest komen waar zowel het lbo (Nienstede enClara Feyoena), de mavo (Vechtstede) en de havo/vwo (Janvan Arkel) terecht konden. "In het begin veranderde voor onsniet zo veel. Iedereen bleef op zijn plek zitten. Alleen de naamveranderde. We waren vanaf toen het Vechtdal College." Methet laatste geld dat er van de overheid beschikbaar was, werdin de tussentijd gebouwd aan de burgemeester Schuitelaan."In 1999 konden we er in. Na negentien jaar conciërge te zijngeweest op een relatief kleine school, liep ik nu opeens tussen1900 kinderen. Het was onmogelijk geworden om van alles opde hoogte te zijn. Iets wat ik betreurde, omdat juist dat hetwerk altijd zo leuk maakte."

Anno 2008 staan er acht noodlokalen en krijgen er zo'n 2200leerlingen les. "Er waren vroeger veel dingen die we heel ge-woon vonden. Het vervangen van een gebroken ruit of hetschoonmaken van de lokalen. Vandaag de dag moeten daar ex-terne bedrijven voor worden ingehuurd. Van manusje van al-les, ben ik veranderd in een manager met zo'n twintig perso-neelsleden onder me. Maar er zijn ook dingen die niet zijn ver-anderd. Leerlingen zijn misschien wat mondiger, maar in we-zen is in de omgang met kinderen door de jaren heen weinignieuw. We waren er toen voor ze en dat zijn we nu nogsteeds."

HENDRIK JAN REEFMAN28 JAAR CONCIËRGE

Van de LTS Nienstede aan de Sportlaan is op een

enkele oude foto na niets meer over. Alles is

vergaan of verloren na de grote verhuizing in

1999. Tegenwoordig is het Vechtdal College aan

de Burgemeester Schuitestraat de plek waar

generaties jonge Hardenbergers worden

voorbereid op een hopelijk succesvolle carrière.

Conciërge Hendrik Jan Reefman was 28 jaar lang

onderdeel van het interieur.

zx Reefman: ”Als twee meisjes ruzie kregen was dat veel heftiger dan twee jongens die het aan de stok hadden.”

TEKST: Sander WagemanFOTO’s: Yvonne Pieters

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 33

zx Het LOC. Het begin van een nieuwe tijd in Hardenberg.

Barcelona - HARDENBERG - Berlijn

De architect is niet eens fulltime in dienst van degemeente Hardenberg. Hij is partner bij Van denOever, Zaaijer & Partners architecten en betrok-ken bij diverse projecten in het hele land. Zwierskwam in 2001 'puur toevallig' in Hardenberg te-

recht via contacten bij Multi Vastgoed. Hij noemt die project-ontwikkelaar de veroorzaker van het masterplan Harden-berg. "Ze zochten iemand die het plan kon maken en ik wasnet met een dergelijke opdracht elders in het land klaar. Datwas de start van het hele verhaal."De stadsbouwmeester is niet het type om een blad voor demond te nemen. Zijn eerste reactie op een deel van de be-bouwing, die hij aantrof: "De architectuur was niet van hethoogste kaliber. Er is geld verdiend, maar Hardenberg is nietop de kaart gezet. Dat doen we nu wel en er worden func-ties toegevoegd. Daarbij kijken we naar kansen en niet naarbedreigingen."

De veranderingen in het centrum van Hardenberg zijn ingrij-pend: verkeersstructuur, centrale parkeerplaatsen, winkels,scholen en woningen. De architect geeft als verklaring dateen dubbele slag moest worden gemaakt: een inhaalslag eneen extra slag om Hardenberg de bedoelde streekfunctie tegeven. "Het was het juiste moment. Er moest echt iets gebeu-ren. In het centrum was weinig ingevuld en er waren dodeplekken. De bouw was incidenteel, zonder samenhang. Maarer was veel potentie om de kwaliteit te vergroten."Het eerste wat Zwiers deed was kijken, kijken, kijken. Hij ves-

tigde zich drie dagen in de stad en keek hoe het centrum inde praktijk functioneerde. Daarna kwam de periode van pra-ten met belanghebbenden. De stadsbouwmeester lacht alshij zich die eerste periode herinnert: "Het heeft me tweemaanden gekost om te leren dat 'ja, ja' eigenlijk 'nee' bete-kent. De mensen hier zeggen niet wat ze op het hart heb-ben. Ze moeten je eerst vertrouwen. Maar het is wel het planvan de mensen die hier wonen en het moet door hen wor-den gedragen. Als het nieuwe centrum niet functioneert,dan heb ik mijn werk niet goed gedaan."

ST R U C T U U R

Dat werk moet ruim tweehonderd jaar meegaan. De struc-tuur van de stad is namelijk ingrijpend aangepast. Van noordnaar zuid loopt de sociaal-culturele as van Marslanden overde Prinses Amaliabrug, langs de Voorveghter en door hetwinkelcentrum naar het nieuwe gemeentehuis. De oost-west-as gaat van het Lokaal Opleidingen Centrum naar debrug bij Heemse. De winkelstraat is aan de beide uiteindenverlengd. Bebouwing op de Markt, voldoende verblijfsmoge-lijkheden en parkeermogelijkheden zijn andere pijlers.Zwiers: "Het is een hele verantwoordelijkheid, die we onsop de hals hebben gehaald. Het mag niet mis zijn. Een ge-bouw moet vijftig jaar meegaan, deze structuren tweehon-derd jaar."Verdere uitbreiding zou passen in het plan voor een Vecht-park. De rivier krijgt dan een andere loop met eilanden,kunst en wandelpaden. De Vecht wordt dan meer bij het

De overeenkomsten tussen de centrumplan-nen voor Dedemsvaart en Hardenberg kanZwiers eenvoudig aangeven. Ten eerste

wordt gewaakt dat de schaal van de werkzaamhe-den past in de kernen en moet water een centralerol krijgen. "Latent weten mensen dat water eenbijzonder element is, maar stadjes staan vaak metde rug naar het water. Water is een plusje van De-demsvaart. Als je op de brug aan het einde van deJulianastraat staat heb je een fantastisch perspec-tief. Maar de Wisseling voegt niets toe. Een muur-tje ontneemt het zicht op het water. Je moet deWisseling niet als barrière, maar als bijzonderekwaliteit zien. Gelukkig is het water niet ge-dempt, zoals elders in Dedemsvaart wel is ge-beurd."Eén van de onderdelen van het centrumplan isom het tweerichtingsverkeer op de Wisseling inere te herstellen en een wandelpromenade bij ofboven het water te maken. Verder is er veel aan-dacht voor de Markt en omgeving, met woningenen winkels. Aan alle zijden van de Markt komt ho-gere bebouwing. "Wat we in Dedemsvaart doen,is flexibiliteit inbouwen voor de toekomst. Eenraamwerk waarbinnen sterke punten beter wor-den gemaakt. Net als in Hardenberg kan de kwali-teit van het verblijfsgebied in het openbaar gebiedanders en een verbindend element vormen.Mooie plekken zijn nu niet gebruikt. De Marktfunctioneert niet goed. Als je niet wat doet, dansterft het af."Zwiers zoekt nog naar een oplossing voor het ter-rein rond de kerk aan de Hoofdvaart. Het bosje isin zijn ogen een groene barrière, die niets toe-voegt. In zijn visie moet een kern niet alleen be-staan uit mooie puien. Ook de achterkanten vande bebouwing moeten iets toevoegen en een func-tie hebben in het geheel. "Hoe sterker de struc-tuur, hoe meer je je kunt permitteren wat invul-ling betreft. Mocht er qua invulling een ongelukgebeuren, dan staat het raamwerk er nog."

Flexibel bouwen

in Dedemsvaart

TEKST: Wim de JongeFOTO’s: Tom van Dijke

34 x

Hardenbergers zijn weer trots op

Hardenberg. Stadsbouwmeester Chris

Zwiers noemt dat een belangrijk gevolg

van de vele bouwactiviteiten in de stad.

Alsof die werkzaamheden niet teveel van

zijn tijd vergen, staat de volgende klus al

te wachten: centrumplan Dedemsvaart.

Zijn orderportefeuille is ook gevuld met

andere projecten. "Marslanden II,

gezondheidspark, Vechtpark en allerlei

kleine studies van Balkbrug tot Ane. En ik

word vaak gebruikt als klankbord", legt

Zwiers uit.

rlijn

zx De Voorveghter, het vernieuwde culturele hart.

zx Voor brede school De Matrix is internationaal belangstelling.

centrum betrokken en de afzonderlijke delen (inclusief Mars-landen) van Hardenberg gaan een geheel vormen. Enigestruikelblok is de provinciale weg N34. Zwiers stelt voor tezorgen dat de weg niet langer de delen isoleert, maar zelfwordt geïsoleerd in het landschap.Bijkomend voordeel is dat een bijzonder gebouw als bredeschool De Matrix niet langer in een hoek is weggestopt. Destadsbouwmeester wijst erop dat het gebouw op internatio-nale belangstelling kan rekenen. "Over De Matrix wordt ge-publiceerd en het plaatst Hardenberg tussen Barcelona enBerlijn. Dat gebeurt nu ook met het Lokaal Opleidingen Cen-trum en straks met het nieuwe gemeentehuis. De plannenvoor het gemeentehuis worden nog doorontwikkeld maarhet wordt stedenbouwkundig een eind- en beginpunt vanhet centrum. Het park bij het gebouw is een verwijzing naarhet landschap in Hardenberg. Het verrassingseffect als je hetgebouw ziet in een Engelse tuinachtige setting zal bijna dra-matisch zijn", voorspelt Zwiers.

Passen de moderne ontwerpen in een stad als Hardenberg?Wordt de schoonheid gezien? "Het centrum wordt een pro-duct van hier. De stijl van de architecten is de stijl van Har-denberg met oog voor de schaal van de stad. Je ziet dit bij-

voorbeeld niet in Zwolle of Emmen. Bovendien is mooi eenbegrip waar iedereen een andere lading aan geeft. Een kleu-rencombinatie spreekt je aan of niet. Maar geef de architec-ten vertrouwen. Er komt iets stadseigens en de Hardenber-gers zullen hun favoriete plekje krijgen dankzij de rijkdomaan verblijfsgebieden. Dat is nu bijvoorbeeld al het geval inde Admiraal Helfrichstraat. Daar ging je vroeger niet zitten,terwijl de ruimte wel latent aanwezig was. Mijn favorieteplek? Nu vind ik het ontzettend leuk om bij deHelfrichstraat te zitten. En ik verheug me op de Markt, detoekomstige huiskamer van Hardenberg, met een podiumvoor muziek. Het is een wezenlijk nieuwe ruimte, die aanHardenberg wordt toegevoegd."

H I S TO R I E

Zwiers waakt er wel voor om het kenmerkende van de stadte behouden. Zo moeten er volgens hem geen grote winkelskomen in de Voorstraat. De panden desnoods visueel op-knippen is een betere optie. De schaal geeft namelijk aan datHardenberg een oude kern heeft. "Helaas is veel historie ver-dwenen. Wat wel bijzonder is, is de slingerbeweging in dewinkelstraat. Die meander moet je koesteren."De uitleg van de stadsbouwmeester klinkt te logisch voorwoorden. Als het allemaal zo simpel is, waarom hebben in-woners van Hardenberg zelf de kansen in het verleden nietgezien en een buitenstaander wel? Zwiers heft eerst zijn han-den ten hemel als reactie. Dan een conclusie: "Hoe logischeriets is, hoe moeilijker het te bereiken is."

EEN NIEUW CENTRUM

EN NIEUWE RIJKDOM

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 35

’t Hooge Holt • Boslaan 1 • 7783 DD GramsbergenTel: 0524 – 562 200 • Fax: 0524 - 562 250 • www.hoogeholt.nl

Wordt deze Porsche van jou??Wordt deze Porsche van jou??

Kijk voor de actievoorwaarden op www.deprinter.com

ww

w.e

xel-le

mele

.nl

De Garstlanden Gramsbergen -

nog enkele woningen te koop

Vrijstaand - exellent wonen

dat wil toch iedereen!

Slotstaete Bergentheim -

nog enkele appartementen te koop

Bezoek onze website: www.exel-lemele.nl

voor meer info over al onze activiteiten en vacatures!

Lemelerweg 38

8148 PC Lemele

0572-331446

info@exel-lemele.nl

x36

n

gen

Hardenbargerstropn

Gramsberger apen, Coevorder moppen, Har-denberger stroppen: dat de wereld ooit geengroot dorp was, blijkt uit de diverse schimp-namen die de regio rijk is.Waar de soms lugubere bijnamen hun oor-

sprong vinden, is niet altijd helder.

Dat geldt ook voor de Hardenbergse volksaard an sich.Dat die niet eenvoudig te doorgronden is, is nooit eengroot geheim geweest. Praters zijn de inwoners van deoude Vechtstad volgens ingewijden niet. Een eigenschapdie volgens Rieks Bulthuis, voorzitter van HistorieKamerHardenberg, mogelijk verband houdt met de bekendeschimpnaam Hardenbarger stropn. Volgens de overleve-ring zou de benaming namelijk iets te maken hebben meteen periode van algemene depressie en een verhoogd aan-tal zelfdodingen in de huidige gemeentehoofdstad. Bult-huis denkt aan de jaren dertig van de vorige eeuw, maarom welke periode het precies gaat, valt anno 2007 nietmeer te achterhalen. "Mensen lopen hier niet met hun ge-voelens te koop. Voor de oorlog had je hier veel trotse,kleine boertjes. Die spraken er niet over als ze financieelaan de grond zaten. Als ze ook nog alleenstaand waren,dan stapten ze er nog wel eens tussenuit" aldus Bulthuis.Tegenwoordig is sterfte in de regio door niet-natuurlijkeoorzaken, afgaande op cijfers van de GGD, niet significanthoger of lager dan in andere regio's van Nederland. Vol-gens een enkeling moet stroppen echter vertaald wordenin stropdassen en heeft de bijnaam niets van doen meteen opmerkelijk aantal zelfdodingen.Traditioneel zijn ze ook, die Hardenbergers. Sterk gebon-den aan de streek, aan de familie en natuurlijk aan de

kerk. Wellicht komt daar ook de term papen vandaan dieooit is toebedeeld aan de inwoners van Heemse. Niet di-rect het minst eergevoelige volkje van de provincie Overijs-sel. "Ja, ik ben er trots op dat ik uit Heemse kom. Dat kunje wel zeggen. Het is nota bene het oudste kerkdorp vanOverijssel", zegt Jan Hofsink, één van de gidsen van deKleppertour die elke zomerse dinsdagavond toeristenvoorziet van een stukje Hardenbergse achtergrond. "Har-denberg was natuurlijk de grote stad en Heemse maar eeneenvoudig dorp. Rivaliteit over en weer is er door de jarenheen altijd wel geweest. Dat mondde regelmatig uit intouwtrekken over de Vecht. Wat er met de verliezendepartij gebeurde, dat kun je natuurlijk wel nagaan."

Gemoedelijke gasten

Hondstrouw

aan de streek

Een inwoner van Hardenberg is meer dan al-leen een stroppie. Stadsrechten, de rivali-teit en een agrarische cultuur gepaard met

weinig welvaart hebben door de eeuwen hunstempel gedrukt op de volksaard. Diversiteit,trots, gemoedelijkheid, maar ook loyaliteit aan destreek maakt de Hardenberger compleet."Stug vind ik ze niet", zegt Wim van der Wel. De45-jarige inwoner van Baalderveld woonde eentijdje in het Groningse Sauwerd, daalde af naarhet Drentse Borger en kwam uiteindelijk in Har-denberg terecht. "Men noemt de Groningers welte eerlijk om vriendelijk te zijn en de Drentenjuist te vriendelijk om eerlijk te zijn. Hier probe-ren de mensen vaak op een aardige manier dewaarheid te zeggen, valt me op. Daarbij: je moetde Hardenberger niet opjagen. Een spreekwoordhier zegt: 'Als je wilt driev'n, dan ga je maar naarde Vecht. Daar kun je driev'n.' Hiermee wordt be-doeld dat men zich niet laat opjagen. Een gevolgdaarvan is, dat als je iets gedaan wilt hebben, hetvaak op het allerlaatste moment nog moet gebeu-ren. Maar het komt welaltijd voor elkaar. Jekunt elkaar hier nogvertrouwen."

De bekende Duitse filo-soof en auteur Fried-rich von Hardenberg(1772 - 1801) schreeftweehonderd jaar gele-den vlak voor zijndood: "Om niet terugte keren naar de horrorvan het nationalisme,moeten we drinken uit de bron der christelijk-heid." Veel inwoners van de gelijknamige Vecht-stad gaven er bewust of onbewust gehoor aan. "Jekunt wel zeggen dat Hardenberg een sterke chris-telijke signatuur heeft", zegt dominee BertWoudt van de gereformeerd (vrijgemaakte) Kan-delaarkerk. "Vanwege ruimtegebrek hebben wehier op zondag vier keer dienst. Twee keer 's och-tends en twee keer 's middags. Ik denk dat het temaken heeft met de waarde die Hardenbergershechten aan traditie. Zo is men hondstrouw aande streek. Bovendien speelt de familie hier nogeen belangrijke rol. Waar zie je dat nog?"

Uitgaande van het gezegde `beter een goedebuur dan een verre vriend' hoeft Hardenbergzich om zijn reputatie bij de buren vooralsnoggeen zorgen te maken. De supporters vanHHC zijn graag geziene gasten en ook de

horeca in de omtrek ziet de inwoners uit de Vechtstadgraag een vorkje mee prikken.

"Grote schnitzels hè, daar komen ze voor", zegt Lin-da Roolfs, van het gelijknamige zalencomplex inWielen, zo'n vijf kilometer over die grenze. Ze zietze graag komen: gasten van de andere kant van de

grens, die eigenlijk geen grens meer is. "In het week-end komt negentig procent van onze gasten uit Ne-derland. Veel uit Hardenberg, maar ook wel uit Em-men en uit Dedemsvaart. Aangename gasten. Duit-sers hebben vaak haast en als het druk is, zijn ze

vaak snel ongeduldig. Nederlanders nemen watmeer tijd. Die bestellen na het eten nog rustig

even een kopje koffie. Er komen hier ook gere-geld jongeren een hapje eten voordat ze naar

discotheek ZAK gaan. Erg gezellig. Nee, wehebben eigenlijk nooit trammelant. Dat

geldt ook voor de supporters van HHC.Die hadden we hier laatst over de vloerna een wedstrijd tegen Grün Weiss, ons

lokale voetbalteam. Gemoedelijke jongens."Dat de oranje/zwarte hoofdklasser niet alleen de ranglijstenaanvoert maar ook een prima visitekaartje is voor Harden-berg, kan ook Barend Lubbers van poulegenoot VVOG uitHarderwijk beamen. `Fantastische supporters. In decem-ber hadden we ze hier te gast. Hardenberg had zoveel sup-porters meegenomen dat we in de minderheid waren. Dekantineopbrengst was het hoogste van het hele jaar. Ookmet uitwedstrijden kun je het slechter treffen. In Spaken-burg hebben we altijd gedonder. Onderhand gaan we metplezier naar Hardenberg."Wie iets wil weten over het Nederlands/Duitse cultuurver-

schil, komt ook al gauw bij Johanna Stegink (89) terecht.Geboren en getogen in Gramsbergen, gedoopt in Harden-berg en al zestig jaar woonachtig naast de oude grensover-gang. Tot voor kort woonde ze in de huidige kampeerboer-derij Grenshoeve. De grens loopt er dwars doorheen. "Daarkomen tegenwoordig veel Nederlands op af. Je merkt hetverschil direct. Duitsers vragen meteen naar het ontbijt enwat er zoal te eten is. Nederlanders nemen juist alles vanhuis mee." Hoewel ze al meer dan een halve eeuw onge-veer tien meter ten oosten van de grens woont, maakt denaam Hardenberg nog altijd iets bij haar los. "Ik ben er ge-doopt en ik heb er belijdenis gedaan in de Nederlands Her-vormde kerk. Hardenberg is voor mij nog altijd een heelgroot woord."

zx Johanna Stegink: ”Je merkt het verschil direct.”

‘MENSEN LOPEN HIER

NIET MET HUN

GEVOELENS TE KOOP’

PORTRET van

TEKST: Alwin Kuiken

Hardenberg - 2008 x 37

Voor modernemannen enkoopjesjagers

Funshoppen schijnt een populaire vrijetijdsbe-steding. Nu de winkelstraten in de grote stedenvrijwel gevuld zijn met de bekende ketenza-ken, begint langzaam de trek naar kleinereplaatsen.

Binnen de gemeente Hardenberg kunnen verstokte win-kelaars alle kanten op. Naast het goedgevulde winkelcen-trum in Hardenberg zelf, bieden ook de kernen tal vanoriginele en leuke zaken. Gouwe ouwe is het Verkoop-huis in Slagharen. Al veertig jaar is de winkel een begripvoor koopjesjagers in de wijde omgeving. Wat is er tekoop? Men kan beter vragen wat er niet te koop is, wantals wederverkoper van retouren en restanten, afkomstigvan Wehkamp, varieert het aanbod van kleding, tot meu-bels, witgoed, huishoudelijke artikelen en gereedschap-pen.Modebewuste mannen en vrouwen vanaf een jaar of 15tot 95 of ouder kunnen terecht bij Oosterom by WilcoNuvelstijn in Dedemsvaart. Eigenaar Wilco Nuvelstijnnam het bedrijf zeven jaar geleden over en veranderdede zaak van een handelshuis in een modeparadijs. DeHardenbergse man is de laatste jaren een stuk modernergeworden, vindt Nuvelstijn. "Vroeger was het vaak zo datze van een goedzittende jeans er meteen twee kochten,maar tegenwoordig wil de man er gelukkig ook modieusuit zien."Even buiten het centrum aan de Europaweg in Harden-berg vind je zomaar een interessant rijtje winkels. Tassenen koffers, brillen, trouwfotos's, worsten enbehang staan uitgestald in de diverseetalages. In het oog springend is Big-gelaar Bloemen & Wonen & Ca-deaus. Hier houden bloemenniet alleen van mensen, maarmensen ook van bloemen.Tulpen, ranonkels,anemonen, narcis-sen en hyacinten infrisse voorjaarskleu-ren strijden omvoorrang met pot-ten, vazen en scha-len in oranje, geel,rood, rose, wit engroen. Opmerkelijkin het assortimentzijn broodroostersen wijn. Maar dewijn is van Fleu-rop, dat dan weerwel.Handgemaakte kaarsen en de-coratieartikelen vind je bij 't Gilde in de HardenbergseVoorstraat. De stellingen zijn overladen met bijzonderevazen, kandelaars, houten speelgoed, matten en verras-sende cadeauartikelen. Het grootste deel van het assorti-ment wordt gemaakt op de verschillende werkvoorzie-ningen van de Baalderborg, maar ook de winkel zelfwordt gerund door cliënten van de instelling. Een vastegroep van tien cliënten werkt bij toerbeurt in 't Gilde. Inhet kaarsenatelier achterin de winkel maken zij dagelijkshonderden kaarsen in allerlei vormen en maten, maardaarnaast zorgen ze ook voor de huishoudelijke werk-zaamheden. Pluspunt: de cadeaus worden zo mooi ver-pakt dat het bijna jammer is om ze uit te pakken.

MEN KAN BETER VRAGEN

WAT ER NIET TE KOOP IS

TEKST: Erna Ekkelkamp

38 x

LUTTEN

AN

ER

WE

G-

NO

OR

D 1

8T

EL

EF

OO

N0

52

3 6

85

04

4

NIEUWLEUSEN

BU

RG

. B

AC

KX

LA

AN

32

0

TE

LE

FO

ON

05

29

48

13

30

W

WW.M

EIJERTEGELS.N

L

DO

OR

EIG

EN

IM

PO

RT

AL

TIJ

D S

CH

ER

PE

PR

IJZ

EN

!

HE

T G

RO

OT

ST

E K

EN

NIS

CE

NT

RU

MV

OO

RT

EG

EL

S•

GR

OT

E S

HO

WR

OO

MS

ME

T D

E N

IEU

WS

TE

TR

EN

DS

De tegelboer van

wakker nederland

'maakt werk van werk'

Opleiding Re-integratiebegeleide

Bestemd voor iedereen die ervoor kiest zich op-, om- of bij te scholen op het gebied van re-integratie.

Wie vanuit een WAO- of WW-uitkering deze opleiding als omscholing wil volgen, kan een vergoeding

aanvragen bij het UWV. Wij adviseren u in dat geval zo snel mogelijk contact met ons op te nemen.

Wij ondersteunen u bij de aanvraag van het traject. De lesbijeenkomsten worden gehouden op dins-

dag of donderdag, 09.00 - 12.30 uur (24 bijeenkomsten).

Inschrijvingen worden behandeld in volgorde van ontvangst.

Voor een vrijblijvend studieadviesgesprek kunt u op werkdagen van 09.00 uur tot 17.00

uur telefonisch een afspraak maken.

Wij zijn specialisten in arbeidsgerelateerde situaties als het gaat om:- Een gesprekspartner

- Begeleiding van werk naar werk

- Verlaging ziekteverzuim

Balanced Values Inc. B.V. - Postbus 184 - 7730 AD OMMEN www.balancedvaluesinc.com - info@balancedvaluesinc.com - Tel. 0523-252 502 - Fax. 0523-251 174

- Begeleiding van uitkering naar werk (IRO)

- Verzuimbegeleiding

- Opleidingen (maatwerk)

Een ware metamorfose!De afgelopen periode heeft het theatercomplex zowel van binnen als van

buiten een ware metamorfose ondergaan. De capaciteit van de grote zaal is met

150 stoelen uitgebreid en er zijn 2 nieuwe servicebioscoopzalen gebouwd.

U bent van harte welkom om het fraaie resultaat te komen bekijken.

Voor het actuele theater- en filmaanbod zie:

www.voorveghter.nl / www.movieskoop.nl

Badhuisplein 3-Hardenberg.

Reserveringslijn theater: 0523-280350

Reserveringslijn bioscoop: 0523-280353

Kom snel langs en verwen uw zintuigen!

x30

Een ererondje in Slagharen

Afgestudeerd in Amsterdam, woonachtig in DenHaag. Levend als een nomade, 180 dagen perjaar van huis. "Het is een levenspatroon waarik me nog altijd goed bij voel." Slagharen lijkteen ver-van-haar-bed-show. Maar weer even

thuis aan de Kronkelweg, borrelt jeugdsentiment rap op.Sportieve herinneringen en haar basisschooljaren op hetAnton Geerdes. Met volle krantentassen fietste ze dagelijkstwintig kilometer door het weidse landschap. En dan hetliefst zo snel mogelijk thuis zijn. Iedere keer was het weereen race tegen de klok."Sporten en Chantal Beltman hebben nooit zonder elkaargekund. Ze liep hardloopwedstrijdjes in de buurt en leekvoorbestemd voor de schaatssport. "Dat wilde ik ook altijdworden." Tot ze op haar veertiende voor het eerst op een ra-cefiets klauterde. "Toen is alles in een stroomversnelling ge-gaan." Via wielervereniging HWV uit Hardenberg zat zebinnen de kortste keren bij Jong Oranje. "Het leuke vanwielrennen is dat iedere wedstrijd anders is. Er ligt telkensweer een nieuwe uitdaging."

Groot worden op de fiets ging letterlijk met vallen en op-staan. Wijzend naar het Oosten: "Hier achter op de wegrichting De Krim viel ik voor het eerst. Er lag grind op degrond in de bocht. Een kapotte knie, fiets kapot. Ik moestgelijk naar de dokter." Beltman is nooit een brokkenpilootgeweest. "Ik heb één keer mijn sleutelbeen gebroken enheb een hersenschudding gehad." Ze klopt op de keukenta-fel van haar ouderlijk huis. "Maar de eerste keer schrok ikbehoorlijk. Voor mij is het vooral heel belangrijk geweestdat mijn ouders me altijd hebben gesteund."Haar leven als topsporter hield al vroeg een gedisciplineerdleven in. "Al ging ik in het begin wel eens naar Celebration(de voormalige dorpsdiscotheek red.). Ook als ik de volgen-de ochtend om acht uur een wedstrijd in Assen had." In2000 stond ze voor het laatst in de kroeg. Bij Ome Dries,waar ze gehuldigd werd voor haar zilveren medaille op hetWK dat jaar. "Gevolgd door een ereronde door het dorp.Het erebord hangt hier nog aan de muur."Van sleet is nog lang geen sprake. Nooit staat ze zonder ho-metrainer of racefiets bij haar ouders voor een minitrai-ningskamp. "Ik ben altijd blij als ik hier mag trainen. Lek-ker eten bij mijn ouders en heerlijk fietsen."De band met Slagharen is de laatste jaren verwaterd. Socia-le verplichtingen moet ze vaak afzeggen. "Laatst had ik eenreünie van mijn oude school, maar ik was op trainings-kamp in het buitenland." Uit het oog betekent in het gevalvan Chantal Beltman zeker niet uit het hart. "Op een gege-ven moment wil ik weer terug naar het Oosten. Hier kunje nog echt van je rust genieten."

zx Chantal Beltman: ”Ik ben altijd blij als ik hier mag trainen.”

Het goud van HHC

TEKST: Tim BerghuisTEKST: Tim BerghuisFOTO’s: Ab HakeboomFOTO’s: Ab Hakeboom

Succes is sexy en bindt mensen. Op HHC Har-denberg is de overtreffende trap van groeivan toepassing. De voetbalclub die decennia

lang een marginale rol bij de zaterdagamateursvervulde is in een jaar of vijf een van de meestaansprekende verenigingen van het land gewor-den. Een kwestie van kennis en kunde, energie enhandenvol passie.

Succes stimuleert. HHC heeft de groeistad, ookdoor de naamskoppeling, nadrukkelijk op dekaart gezet. De vereniging wordt steeds massalergesteund, is inmiddels met twaalfhonderd ledeneen van de grootste in het oosten van het land. Despelers van het eerste elftal staan ook op vreemdebodem nooit alleen. Altijd is daar de aanhang,minstens twee bussen groot. Herkenbaar aan deoranje sjaal met zwarte accenten. Voorzitter BertNijboer kan nauwelijks beredeneren hoe diegroeiende sympathie precies is ontstaan. Het le-gioen voelt zich aangetrokken door de entourageop sportpark De Boshoek. "Het clubgebouw is eengouden investering geweest voor de hele vereni-ging. We hebben Club Support, dat bruist van deideeën en heel actief is." En ja, winnen helpt. Heteerste kampioenschap in de hoofdklasse van 2007,welgeteld drie jaar na de entree van de Harden-berg Heemse Combinatie, heeft de interesse al-leen maar verder aangewakkerd.

Succes heeft vele vaders. Nijboer kan zich nogvoor de geest halen hoe HHC in elkaar stak toenhij er ruim tien jaar terug in het eerste elftal speel-de. Een leuke club, louter Hardenbergse jongens.Wie hogerop wilde, koos voor hoofdklasser Ger-manicus in Coevorden. "Of we goed speelden ofdegradeerden, een biertje minder werd er niet ge-dronken."De kentering is in de hand gewerkt door de filoso-fie van jonge bestuurders. "Onbewust zijn de juis-te ingrediënten bij elkaar gekomen", zegt Nijboer.De sponsor wilde een handje toesteken en metLee Payne kreeg HHC voor het eerst de beschik-king over een aansprekende speler met een achter-grond in het profvoetbal. HHC verzamelde vervol-gens de beste spelers van omliggende verenigin-gen als Kloosterhaar en Bergentheim. Een aanpakdie met argusogen werd bekeken. De kritiek ver-stomde snel, want de aanpak rendeerde en HHCwerd de club van de regio. Trainer Michel Jansengaf bij zijn entree het extra zetje. "Wij vroegenwat er nodig was om de hoofdklasse te halen, Jan-sen wist dat exact." De eerste spelers die het spoorvan de trainer volgden waren voltreffers, GerardKocks en Kenny Kroeze zijn niet meer weg te den-ken op De Boshoek.

Winnen verveelt nooit, spuiten met champagneook niet. Vanwege het gestegen niveau is het voorde eigen jeugd lastiger om de hoofdmacht te ha-len. De opleiding blijft wel een speerpunt.Als Nijboer nadenkt over een onvergetelijk mo-ment gaat hij terug naar het voorjaar van 2004.HHC heeft de beslissingswedstrijd om het kam-pioenschap in de eerste klasse van Excelsior'31 ver-loren. De toegestroomde menigte druipt af. NaarDe Boshoek, een bouwput aangezien het clubhuisin de steigers staat. Op het volgestroomde pleintjevoor de sporthal - de tijdelijke kantine - wordteen biertje gedronken om het verlies te vergeten.Ondanks alles is er applaus voor de spelers.Lars Offringa, een jongen van de club en niet demeest uitgesproken figuur, neemt het woord: "Wekrijgen nog een kans, en die pakken we." En zo ge-schiedde.

CHANTAL BELTMAN

GENIET VAN DE RUST IN

HAAR GEBOORTEDORP

TEKST: Herman Nijman

40 x

Ze fietste over de hele wereld, maar dat

bescheiden en oorspronkelijke

vervenersdorpje tussen Dedemsvaart en

Coevorden is Chantal Beltman (31) altijd

blijven koesteren.

Niets liever dan af en toe een hapje van

moeders kost en een trainingsrondje

Lemelerberg - Holterberg als toetje.

Laat Erik Hulzebosch over zijn geboortegrond ver-tellen en het is alsof hij in de spiegel kijkt. Gebo-ren in Anerveen en nu riant wonend op een ver-bouwde boerderij in Loozen, mag iedereen delenin zijn liefde voor deze streek. Toch wordt zijn

liefdesverklaring nu iets zuidelijker ingekleurd. "Ik doeveel van die praatjes en vertel altijd eerst waar ik vandaankom. De laatste tijd zeg ik steeds vaker Hardenberg inplaats van Gramsbergen, want Hardenberg kent tegen-woordig iedereen. Komt misschien ook wel een beetjedoor Edwin Evers", vertelt de zingende schaatser.Zijn tongval doet vermoeden dat hij aan het Vechtdal is ge-klonken. Maar Hulzebosch heeft serieus overwogen zichop de Veluwe te vestigen, onthult hij: "Als sportman is Har-denberg toch een onhandige plek om te wonen. Zeker alsschaatser. Elf jaar geleden zijn Jenita en ik getrouwd, toenhebben we een half jaar gezocht op de Veluwe. Hier zit jeoveral een klere-eind vanaf, maar Epe, Wezep ofNunspeet, daar ligt zo ongeveer het centrum van Neder-land. Ik rij meer dan 80.000 kilometer per jaar dus is hethandig een beetje centraal te wonen. Maar we kondenniks vinden. Het was te duur of we gingen er op achteruit.Nu hebben we een boerderijtje in Loozen. Dat hebben wehelemaal verbouwd. Hier gaan we nooit meer weg. Wehebben de familie mooi in een cirkel om ons heen. Ik mag's avonds nog graag even naar m'n broer jagen of bij mijnmoeder langs. Ik ben een familiemens."

In Hardenberg gebeurt het. Hulzebosch geniet: "Gramsber-gen is een toeristendorpje geworden, maar wat daar in Har-denberg allemaal gebeurt. Prachtig! En allemaal naast dedeur. Hoe meer Hardenberg z'n best doet, hoe mooier ikkom te wonen. Kijk maar naar het voetbal en hoe datwordt gedragen door de businessclub. Daar is geen rem opte krijgen. Het gaat allemaal vol gas, het gaat d'r op man,niet normaal! Het hangt vaak van een paar mensen af. InHardenberg ook. Die top is op dit moment goed voor me-kaar. Ze hebben allemaal hetzelfde idee, ze gunnen elkaarwat, het past nu allemaal. Met schaatsen gaat dat net zo.Dan heb je ook tijden dat je alles wint, dat alles klopt. Ikdenk dat er in Hardenberg slimme mensen wonen, maarde stad moet er wel voor zorgen dat het onder controleblijft."

Hulzebosch en Hardenberg - ze passen bij elkaar. "Ik zitnet zo in mekaar", zegt de ondernemende sporter. "Ik benook niet bang, ik knal d'r in. Ik heb een verschrikkelijke he-kel aan mensen die zeuren over niks. Je moet gewoondoen, gewoon proberen de wedstrijd te winnen. Het gaater denk ik om hoe je in het leven staat. Je moet je bestdoen, positief zijn, dat is meer waard dan diploma's aan demuur. Als je maar eerlijk bent en plezier hebt in wat jedoet, komt het helemaal goed. Ik kan met iedereen doorde bocht, ik heb geen gedoe. Zo zitten de ondernemers inHardenberg denk ik ook in elkaar."

ERIK HULZEBOSCHkan met iedereen door de bocht

Niemand uit het oosten van het land zal het

zich kunnen voorstellen. Toch wordt Erik

Hulzebosch er vaak mee geconfronteerd:

meer dan de helft van de gezelschappen die

hij toespreekt denkt dat hij uit Friesland

komt. "Dat zal door de Elfstedentocht

komen", meent hij. Zijn accent kan het toch

niet zijn. "Accent? Ik heb geen accent."

'ER IS IN HARDENBERG

GEEN REM OP TE KRIJGEN'

zx Erik Hulzebosch: ”Hoe meer Hardenberg z’n best doet, hoe mooier ik kom te wonen.”

TEKST: Dick LaningFOTO’s: Frank Uijlenbroek

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 41

x42

Modern ledikant incl. nachtkastjes

vervaardigd uit Aziatisch hardhout.

Leverbaar in 7 warme kleuren.

140X200 U 880,00

160X200 U 915,00

180X200 U 950,00

Excl. bodems en matrassen)

Kommode met 4 laden U 415,00

Spiegel vanaf U 110,00

Kast als getoond U 1.695,00

Leverbaar in 3 hoogte- en 9 breedtematen.

U kunt kiezen uit vijf kleuren; wit, beuken, ahorn, montana kersen en konings

kersen.

Naast de standaard indeling is er ruim keuze uit extra accessoires.

Er is al een kast leverbaar vanaf U 399,00 inclusief aflevering en montage!

En dat ruimt lekker op.

Breedte Hoogte 197cm Hoogte 223cm Hoogte 235cm

150 399,00 -429,00 459,00

180 429,00 449,00 480,00

200 445,00 465,00 505,00

225 489,00 520,00 560,00

250 505,00 530,00 570,00

280 515,00 545,00 590,00

300 545,00 580,00 625,00

320 690,00 730,00 775,00

350 730,00 765,00 815,00

Spiegel per deur 50,00 55,00 60,00

Inclusief de aflevering en montage. Tegen meerprijs ook leverbaar met kranslijst of een kranslijst metverlichting.

Zo zwart-wit

hoeft u het niet te zien.

Wit met hoogglans zwart, helemaal hip en dus

te vinden bij Bos Bedden.

Ledikant met nachtkastjes U 1.295,00(excl. bodems en matrassen)

160-180-200X200 slaapmaat.

Diverse bijmeubelen en linnenkasten zijn

leverbaar in deze collectie.

Praktische en complete linnenkast.

N O V A R A

A N T A R O

I M P E R I A L

Den Hulst, 7711 GK Nieuwleusen

Telefoon: 0529-481223

Telefax: 0529-484562

e-mail: inf@bosbedden.nl

www.bosbedden.nl

Openingstijden:

maandag t/m woensdag: van 10.00 tot 18.00 uur

donderdag en vrijdag: van 10.00 tot 21.00 uur

Zaterdag: van 10.00 tot 17.00 uur

donderdag en vrijdag

koopavond

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 43

TEKST: Wim de JongeFOTO’s: Erwin Wolbink, J.H.G. Jonkman

en Menno Mijwaart

Als in de toekomst toch een monument geslooptwordt, dan kan gezegd worden: we hebben in ie-der geval de foto's nog. Wolbink en Arnoud Pul-len schrijven samen het eerste gemeentebredeboek over de monumenten van Hardenberg.

Ruim 180 objecten komen aan bod. De geschiedenis van elkmonument wordt verhalenderwijs beschreven. Daarnaastzijn architectonische elementen en stijlkenmerken opgeno-men, zodat duidelijk wordt waarom dat pand zo uniek is dathet beschermd moet worden.De monumenten worden per buurtschap en kern behan-deld. Ane opent het boek, dat eindigt met Venebrugge. Opde tussenliggende pagina's passeren onder meer boerderijen,herenhuizen, grenspalen, industriële objecten, kerken, hui-zen, begraafplaatsen en stadspompen de revue. Het oudstemonument is de Witte- of Lambertuskerk in Heemse en hetjongste monument een deel van Tuinen Mien Ruys in De-demsvaart.Het eerste zaadje voor het monumentenboek is geplant inde gemeente Gramsbergen. Vlak voor de gemeentelijke herin-deling in 2001 werden dertig objecten tot gemeentelijke mo-nument gepromoveerd. Het was een garantiebewijs voor be-houd. Voor het grondgebied van de voormalige gemeenteHardenberg volgde in 2002 een monumentenlijst en daarnavoor Avereest. Iedere voormalige gemeente heeft nu dertiggemeentelijke monumenten. Daarnaast zijn er ruim negen-tig rijksmonumenten binnen de gemeentegrens.Wolbink en Pullen werken beiden in het gemeentearchief,op de onderste verdieping van het gemeentehuis. Dat pandstaat overigens niet op een monumentenlijst en wordt ge-sloopt voor nieuwbouw. "Of het moet blijven staan tot 2012.Dan is het vijftig jaar oud en kan het een rijksmonumentworden", lacht Pullen.De auteurs werd gevraagd om een blik te werpen op de lijstvan de dertig objecten in Hardenberg. In het vervolgtrajectmoest het Oversticht de keuzes op de lijst becommentarië-

"Er is een periode alleen maar gesloopt in

Hardenberg." Die verklaring geeft auteur

Erwin Wolbink over de stijgende

belangstelling voor cultuurhistorisch erfgoed

en historische verenigingen. "Het heeft te

maken met de tijdgeest. Mensen vinden het

jammer dat iets uit het verleden weg is. Vraag

inwoners van Hardenberg en Dedemsvaart

welk gebouw nooit had mogen verdwijnen en

negen van de tien antwoorden: de plaatselijke

synagoge. Mensen weten dat als het weg is,

het niet terugkomt. We koesteren nu wat er

nog is."

44 x

zx De woonboerderij van het landgoed Den Hoogen Gaerde inBalkbrug is een rijksmonument.

Oude en nieuwegeschiedenis

Auteurs Erwin Wolbink en Arnoud Pullenzijn geen scheidsrechters. Bij de samenstel-ling van het boekwerk 'Monumenten in de

gemeente Hardenberg' houden ze zich strikt aande lijst van negentig gemeentelijke en ruim negen-tig rijksmonumenten in Hardenberg. "Het is deenige manier om willekeur te voorkomen. Wij be-palen dus niet of iets een monument is of niet.Wij hebben de lijst niet samengesteld", zegt Wol-bink bijna verontschuldigend.

De schrijvers zetten zelf wel vraagtekens bij demonumentale status van sommige objecten. "Ne-gentig procent is goed, maar we missen ook pan-den", geeft Pullen de gevoelens weer. Mogelijk dathet boek voor een bijstelling van de monumenten-lijst zorgt. Wolbink geeft een voorbeeld zonder denaam van het gewraakte monument te willen noe-men: "Het is onder meer op de lijst gekomen, om-dat het is toegeschreven aan een bepaalde archi-tect. Dat feit klopt niet en bij de toewijzing is deplank compleet misgeslagen. In het boek laten wedie informatie niet weg. Benieuwd hoe daaropwordt gereageerd."De auteurs geven in het boek geen waardeoordeelover de monumentale status van objecten. Ookhebben ze geen lijst opgenomen met panden diein hun ogen wel het predikaat verdienen. Wat zewel hebben gedaan is alle objecten fotograferen.De vele oude en nieuwe en de stortvloed aan in-formatie stelden de auteurs voor een probleem.Ze hadden vooraf kenbaar gemaakt dat het boekvierhonderd pagina's zou tellen. Het worden erhonderd meer. "We wilden ieder monument tweepagina's geven, maar dat bleek in sommige geval-len te weinig. Drie pagina's kan vanwege de op-maak en indeling niet. Daarom krijgen ze er vier",verklaart Pullen de keuze.Op het moment dat ruim zeventig procent vanhet boek af is, trekken de auteurs een bijzondereconclusie: kernen als Balkbrug en De Krim heb-ben wel degelijk iets met elkaar te maken. Sommi-ge inwoners van de gemeente Hardenberg denkennog aan de vroegere tijden van voor de gemeente-lijke herindeling in 2001. Ze klagen dat de kernengeen verbondenheid hebben. "De hele geschiede-nis van Hardenberg kun je terug zien in monu-menten. De oudsten liggen langs de Vecht. Tennoorden en zuiden daarvan ligt de nieuwste ge-schiedenis", schetst Wolbink de onderlinge band.

REISGIDS VOOR

HARDENBERGS ERFGOED

zx Bijschrift

ren. "Ze kwamen bij het gemeentearchief en het bleek dathun gegevens niet klopten." Het commentaar van Wolbinken Pullen lokte een reactie van de gemeente uit. Het duoheeft de handschoen in 2006 opgepakt met aan het eind vandit jaar een dik boekwerk als resultaat. Pullen: "Wij doendiepgravender onderzoek dan het Oversticht. Dat kan om-dat we dicht bij de bron, het archief, zitten."

Het werk is overigens in de eigen tijd gedaan met gezamen-lijk bronnenonderzoek op dinsdagavond en vrijdagmiddag.Daarnaast werd informatie uit andere archieven gehaald enleverden historische verenigingen materiaal aan. Pullen geeftaan dat Wolbink het meeste werk heeft verricht. "Hij heefter zo'n beetje elke vrije avond aan gewerkt." De co-auteurging dan op bezoek bij de eigenaren van monumenten. "Wewilden de gegevens combineren met belevenissen en verha-len die aan de panden kleven. Geschiedenis is leuk, maar alsje in een gebouw bent dan proef je de sfeer. Je stapt somsecht tweehonderd jaar terug in de tijd. Aan de buitenkantkun je overigens al zien of de monumentale status een lustof een last is voor de eigenaar."De auteurs werden tijdens hun speurtochten aangenaam ver-rast. Wolbink: "We dachten in het begin dat er niet zoveeluniek materiaal was. Maar als je weet wat mensen nog thuishebben liggen. Daar komen de prachtigste dingen naar bo-ven. Het meest problematisch is stukken te vinden als eenpand al 150 jaar in bezit van een familie is. Dan zijn de papie-ren vaak tientallen jaren geleden bij het opruimen in de ka-chel verdwenen. Zonde."

Wolbink en Pullen kregen van bijna alle eigenaren medewer-king. Eentje doet niet mee. Het gaat om een pand dat vrij re-cent als rijksmonument is aangemerkt en de eigenaar is nietgelukkig met die status. Toch ontbreekt het object niet inhet boek.Veel van de monumenten hebben inmiddels een andere

functie, dan waarvoor ze ooit gebouwd zijn. Pullen noemtdat positief. "Je moet een monument levend houden. Alshet geen functie heeft, dan is het de nekslag voor een monu-ment. Soms is de functie niet dezelfde als vroeger. Kijk maarnaar het gemeentehuis van Gramsbergen, dat nu door eenbedrijf gebruikt wordt en waar een vestzaktheater in is ge-vestigd. Hoe ver je mag gaan om na restauratie nog van eenmonument te kunnen spreken? Dat is een spanningsveld.Het object moet in ieder geval zijn karakter niet verliezen. Jemoet bijvoorbeeld niet de gebroken zerken op een begraaf-plaats repareren zodat alles in een rechte lijn staat en hetgras keurig gemaaid wordt", zegt Pullen.

R E I S G I D S

De auteurs hopen dat hun boek gebruikt gaat worden als his-torisch naslagwerk, maar ook als reisgids. Pullen: "En we wil-len de fraaiheid van monumenten tonen. Anders dan vaakgedacht, heeft de grote gemeente Hardenberg veel cultuur-historisch waardevolle en mooie objecten op haar grondge-bied."De auteurs hebben na de presentatie van 'Monumenten inde gemeente Hardenberg' even de tijd om op adem te ko-men. Ze weten al dat de volgende klus wacht: een boek overde geschiedenis van de stad Hardenberg, uit te brengen in2012, als Hardenberg 650 jaar stadsrechten heeft.

Het fullcolour monumentenboek wordt 28 november ge-presenteerd in De Zwieseborg in Loozen. De eerste oplagebestaat uit tweeduizend stuks. De winkelprijs bedraagt24,95 euro. Voorinschrijving levert een korting van vijf eu-ro op.Inschrijven kan tot 1 mei viawww.monumentaal-hardenberg.nlof via Stichting Historische Projecten,p/a Radewijkerweg 23, 7791 Radewijk.

Hardenberg - 2008 x 45

zx De Oelemölle op de Brink in Heemse. Een rijksmonument.

PORTRET van

zx Het interieur van de St. Vituskerk in Dedemsvaart,een gemeentelijk monument.

MonumentenMonumentenMET VERHALENMET VERHALEN

DE GOEDE HERDER van De Krim

Het heeft lang geduurd voordat ik wist wat ik wil-de. Misschien begrijp ik daarom mijn doelgroepwel zo goed", lacht hij. "In mijn pubertijdswitchte ik van havo naar mavo en andersom.Na mijn eindexamen wist ik absoluut niet wel-

ke kant ik op moest en het enige wat mij interesseerde wassport. Mijn vader heeft toen echt wel eens met de handen inhet haar gezeten. Toch was ik geen feestbeest. Ik was meer ie-mand die ervan hield om in een kroegje de wereldproblema-tiek te bespreken. Ik was trouwens sowieso geen meeloperen nog steeds niet. Dat heb ik altijd al gehad: de neiging omtegen trends aan te schoppen."

Na zijn woelige en besluiteloze jeugdjaren belandde VanFaasen uiteindelijk op de sociale academie. Daar volgde hijde opleiding personeelswerk en arbeidsverhoudingen, omvervolgens door te stromen naar de universiteit en zich te be-kwamen in arbeids- en organisatiepsychologie. Dat hij uitein-delijk weer in De Krim terecht kwam was puur toeval. "Ikwas altijd al betrokken bij de korfbalvereniging in De Krim.Tegen het einde van mijn studie bestond de vereniging zestigjaar en ik besloot het jubileumfeest te helpen organiseren.Dat was destijds een enorme happening."Het organiseren van dat evenement gaf definitief richtingaan zijn leven. Freddy trok weer bij zijn vader in en raaktesteeds meer betrokken bij de ontwikkelingen in en rond DeKrim. Naast de korfbalvereniging zette hij zich in voor de'rondgang van Sinterklaas', nam zitting in de ledenraad vande Rabobank en aanvaardde een bestuursfunctie bij Plaatse-lijk Belang van De Krim. "Een terugkomend agendapunt bijhet Plaatselijk Belang was de jongerenproblematiek. Eengroot woord voor een klein groepje jongeren dat voor over-last zorgde in het plaatselijke winkelcentrum. Toen deze pro-

blematiek weer eens besproken werd met de gemeente enDe Stuw heb ik kennelijk een aantal dingen gezegd die bijhen bleven hangen, want kort daarna vroegen ze mij voorhet opzetten van het straathoekwerk."

ST R A AT H O E K W E R K

Hoewel hij niet wist wat straathoekwerk precies inhield,bleek hij er geknipt voor. Al jaren lang is de jongerenwerkerzeven dagen per week en vierentwintig uur per dag beschik-baar voor 'zijn' jeugd. Geen baan, maar een levensstijl. "On-dersteunen, coachen, een schouder geven waar het nodig isen af en toe iemand een schop onder de kont verkopen, datvind ik het mooie van mijn werk. Maar let wel: ik ben geenopvoeder en ook geen hulpverlener. Ik ben een doorverwij-zer naar de beste instanties die iemand op een bepaald mo-ment kan gebruiken."

Met zijn boomlange gestalte en lange grijze haren is hij eenvertrouwensfiguur voor veel jongeren. Schulden, overmatigmiddelengebruik, ongewenste zwangerschappen, hij hoorthet aan, oordeelt niet en helpt de betrokkene op weg. "Ikvind het nog steeds geweldig. Ze vragen me hier op De Stuwwel eens of ik niet wat voel voor een andere functie, watmeer beleidsmatig ofzo. Maar die vergadercultuur is niksvoor mij. Laat mij maar lekker omgaan met die jongeren.Daar ben ik op mijn plek."

zx Freddy van Faasen: ”Ik ben geen opvoeder en ook geen hulpverlener.”

Met zijn lange golvende grijze lokken en

beginnend baardje, is Freddy van Faasen een

opmerkelijke verschijning. Het is niet

verwonderlijk dat hij aan zijn uiterlijk de

bijnaam 'Jezus' heeft te danken. Geboren en

getogen in De Krim, brengt de

jongerenwerker al vrijwel zijn hele leven in

de gemeente Hardenberg door. Met

uitzondering van zijn studententijd die hij

sleet in de stad Groningen. Jaren die hem

volgens eigen zeggen, hebben gevormd tot

wie en wat hij is.

HET HEEFT LANG

GEDUURD VOORDAT IK

WIST WAT IK WILDE.

TEKST: Erna EkkelkampFOTO: Yvonne Pieters

46 x

rim

STEEDS OPEN HUIS...

Ontdek je eigen mode bij ANNEMARÈL

Expresso Dreamstar

RosnerOlsen

TaifunVerse

Gerry Weber

Voorstraat 2 A 7772 AC Hardenberg

op kastinterieur ContiniBij aankoop van een Stanley de luxe schuifdeursysteem

Geldig in de vestigingen:

Hardenberg / Bruchterweg 73a

Balkbruk / Meppelerweg 6

15%KORTING

PORTRET van

Hardenberg - 2008 x 47