Faculteit Bouwkunde

OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving

4-daagse cursus

Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties15/16 mei en 19/20 juni 2019

Conferentiecentrum Kaap Doorn

Bloklandstraat, Rotterdam

Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties15/16 mei en 19/20 juni 2019, Conferentiecentrum Kaap Doorn

4-daagse cursus

Het portefeuillebeleid is een van de belangrijkste beleidsthema’s bij corpora-ties. Het doel van het portefeuillebeleid is vastgoed en diensten zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de wensen van huidige en toekomstige bewoners. Er wordt bij por-tefeuillebeleid vaak onderscheid gemaakt in strategisch niveau (portefeuillemanage-ment), tactisch niveau (assetmanagement) en operationeel niveau (property manage-ment), zie afbeelding. De cursus richt zich op het strategisch en tactisch niveau.

Opzet en thema’sHet doel van deze cursus is om te leren zelf het portefeuillebeleid te ontwikkelen en uit te voeren. Daarbij houden we rekening met verschillende soorten corporaties (grootte, woningmarktgebied, financiële positie, etc.). In het eerste cursusblok ligt de nadruk op het portefeuillemanagement (d.w.z. het strategisch niveau). In het tweede cursusblok ligt de nadruk op het asset-management (d.w.z. het tactisch niveau, complexgericht).

Thema’s die aan de orde komen zijn zowel inhoudelijk als organisatorisch van aard. Op organisatorisch vlak wordt uitgebreid stilgestaan bij het proces en de organisa-tie van portefeuillebeleid, waaronder het takenpakket en interne positionering van de portefeuille- en assetmanager. Inhou-delijk wordt veel aandacht besteed aan de opzet van een portefeuillestrategie, het benoemen van de wensportefeuille en het bijbehorend facetbeleid: het verkoop-,

onderhouds- en huurbeleid. Vervolgens worden de instrumenten van de assetma-nager uitvoerig toegelicht. Een belangrijk onderwerp voor de assetmanager betreft het keuzeproces van mogelijke complex-strategieën en vervolgens de uitwerking van complexstrategieën naar operationele beheerplannen. In de cursus wordt veel aandacht besteed aan de (effecten van de) marktwaardering, het sturen op financieel en maatschappelijk rendement, en het belang van vastgoedrekenen.

Bij elk onderwerp tonen de sprekers heel veel praktijkvoorbeelden, zowel van kleine als grote corporaties. De groepsopdrachten sluiten nauw aan bij de inhoud van de lezin-gen. Op verzoek van de cursisten kunnen we echter een of meer opdrachten vervan-gen door discussie over specifieke thema’s. In de thuisopdracht kunnen de deelnemers een keuze maken uit vier verschillende op-drachten. De thuisopdracht is gericht op de praktijksituatie van de individuele cursisten.

We bieden de mogelijkheid om aansluitend aan deze cursus uitgebreider in te gaan op het vastgoedrekenen. Dit onderdeel wordt separaat aangeboden door Carole Vermo-len. Tijdens de cursus krijgt u hierover meer informatie.

De cursus, die nu voor de negende keer wordt georganiseerd, wordt altijd zeer goed gewaardeerd door cursisten en is ook altijd volgeboekt. Er is vooral veel waardering voor de duidelijke structuur van de cursus,

de deskundigheid van sprekers, de praktijk-gerichtheid en de variatie in onderwerpen en benaderingswijzen.

CursusleidingDe cursusleider is werkzaam bij zowel de TU Delft als een woningcorporatie. Hij heeft uiteraard ruime ervaring met portefeuillebe-leid. Voor een groot aantal thema’s hebben we deskundige sprekers ingeschakeld, die ingaan op eigen praktijkervaringen.

Voor wie bestemdDe cursus is vooral bestemd voor woning-corporaties: directieleden, leden van het managementteam, portefeuillemanagers, assetmanagers, programmamanagers en beleidsmedewerkers.

PE-puntenU kunt voor het volgen van deze cursus 27 PE-punten krijgen.

IncompanyOp verzoek kan het OTB ook een op maat verzorgde incompany cursus organiseren, die gericht wordt op uw specifieke situatie. En uiteraard blijft het OTB graag bereid u concreet te ondersteunen bij het maken van uw portefeuilleplan, complexstrate-gieën of complexbeheerplannen.

Portefeuillemanagement

Assetmanagement

Propertymanagement

OndernemingsplanPortefeuillestrategie

ComplexstrategieënComplexbeheerplannen

Uitvoering, verhuur, onderhoud, beheerOperationeel

Strategisch

Tactisch

Type management Resultaat/outputNiveau

Gebieds-niveau

Complex-niveau

Missie en visie

Evaluereneren enueren momonitorenmon

yserenAnalysealyser

Veraankeren,ra ,uitvvoeren ev ne

commmunicerenm nn

ngenoelstellinnDooen strategieenn ën

V en enoorspellen len eVVoetsentoettoetse

StrategieieSkikiezen enkieplannennnenannen

uitwerken

Portefeuille-niveau

WoningWoWo g-gniveanni auea

ggg

4-daagse cursus4-daagse cursus

Programma

9.15 Ontvangst

9.30 Introductie programma cursusblok 1 Thema’s, sprekers, kennismaking

10.15 Procesmodel Portefeuillebeleid � Begripsbepaling: portefeuillemanagement, portfolioma-

nagement, assetmanagement � Beleidskaders en toelichting op het stappenplan

Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam

11.15 Koffie-/theepauze

11.30 De werkzaamheden van een portefeuillemanager � Kenmerken en opgave van Stadgenoot � Organisatie: taken, verantwoordelijkheden en draagvlak � Sturing: betekenis van portefeuillesturing in de Plan-

ning & Control-cyclus � Inhoudelijk: belangrijkste rollen en werkzaamheden � Achtbaan: wisselwerking met directie, strategen en

assetmanagers Ruud van Trijp, portefeuillemanager bij Stadgenoot, Amsterdam

12.45 Lunch

13.30 Analyses ten behoeve van wensportefeuille: interactief bespreken

� Voorbeelden en vragen van cursisten zelf � Relevante externe en interne informatie � Benodigde analyses, scenario’s en doorrekeningen

Henk Heeger en Ruud van Trijp

14.30 Koffie-/theepauze

14.45 Wensportefeuille, transformatie en facetbeleid: interactief bespreken

� Voorbeelden en vragen van cursisten zelf � Wat leg je in de wensportefeuille vast? Welke fasering? � Strategieën om de wensportefeuille te realiseren � Betrokkenen en draagvlak

Henk Heeger en Ruud van Trijp

15.45 Programmabreak

16.15 Financiële begrippen � Bedrijfswaarde versus marktwaarde en beleidswaarde � Wat is financieel rendement? � Hoe wordt de rendementseis op portefeuilleniveau bepaald? � Hoe kijken beleggers naar rendement? � Onderhoud en verbeteringen, kosten en investeringen

Lia de Kievit, zelfstandig ondernemer via Fineut*, Steenbergen

17.45 Groepsopdracht A: Optimaliseren van rendement

18.45 Bespreking groepsopdracht A Lia de Kievit

19.15 Afsluiting en diner

9.00 Start programma

9.05 Portefeuillestrategie en kwaliteitsbeleid � Sturen op kwaliteit is sturen op kosten � Referentiekwaliteiten om strategisch en tactisch te

kunnen sturen � Besparen op onderhoudskosten door bouwdeelbena-

dering � Gouden tips

Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam

10.20 Koffie-/theepauze

10.45 Portefeuillestrategie en verkoopbeleid � Waarom verkoop? Welke complexen wel/niet? � Ervaringen bij o.a. Woonstad Rotterdam, Dudok Wo-

nen en Ymere � Soorten verkoop: uitponden en dispositie � Verkoopstimulerende maatregelen � VvE’s en positie van de corporatie � Gouden tips

Caroline Nolet, directeur-bestuurder, Woningstichting Nieuwkoop

12.00 Lunch

13.00 Groepsopdracht B: Kwaliteitsbeleid

14.00 Bespreking groepsopdracht B Henk Heeger

14.45 Koffie-/theepauze

15.15 Portefeuillestrategie en huurbeleid � Financiële en maatschappelijke doelstellingen � Betaalbaarheid en beschikbaarheid � Huursombenadering � Optimaliseren van huurkortingen; naar een doelmatige

sociale voorraad � Gevolgen van de passendheidstoets � Gouden tips

Maarten Vos, manager Strategie en Innovatie, Vidomes, Delft

16.30 Afsluiting � Introductie thuisopdracht: uitwerking van een van de

volgende thema’s:1. Complexstrategieën 2. Duurzaamheidsbeleid3. Kwaliteitsbeleid4. Huurbeleid

� Evaluatie programma 15/16 mei en eventuele wensen voor tweede blok

woensdag 15 mei 2019

Portefeuillemanagement: proces, werkzaamheden, wenspor-tefeuille, financiële begrippen

donderdag 16 mei 2019

Portefeuillemanagement: instrumenten en facetbeleid

9.15 Ontvangst

9.30 Introductie programma cursusblok 2Thema’s en sprekers

9.45 Assetmanagement op complexniveau � Proces: analyse, doelstellingen en strategieën, voor-

spellen en toetsen, uitwerken tot plannen, verankeren,uitvoeren en communiceren, monitoren en evalueren

� Koppelingen met portefeuilleniveau � De ‘knoppen’ voor de assetmanager

Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam

11.00 Koffie-/theepauze

11.15 Assetmanagement in de praktijk� Definitie assetmanagement op scherp� Sturen op maatschappelijk en financieel rendement in

de exploitatieportefeuille: complexbegrotingen� Taken, verantwoordelijkheden en vaardigheden van

een assetmanager� Plek van de assetmanager in de organisatieCarole Vermolen, Vastgoedsturing, Den Haag/Zwolle

12.45 Lunch

13.45 Rekenen aan investeringsvoorstellen � Marktwaarde en beleidswaarde: hoe pas je deze waar-

debegrippen toe bij (des)investeringen � Sturen op maatschappelijk en financieel rendement bij

(des)investeringen: de variantenanalyse � Interactieve rekencasus: renovatie

Carole Vermolen, Vastgoedsturing, Den Haag/Zwolle

15.00 Koffie-/theepauze

15.15 Bespreking thuisopdrachtDe gemaakte huiswerkopdrachten worden in kleinegroepen besproken. Elke groep richt zich op bepaalde thema’s, problemen en oplossingen.

16.45 Programmabreak

17.15 Van complexbegroting en -scenario’s tot complex- strategie

� Complexbegrotingen, waarom en hoe?� Oefening om complexbegroting te optimaliseren� Het afwegen van complexscenario’s� Vertaling van kaders en doelen naar complexstrategie� Oefening in het opstellen van complexstrategieënBart Binnerts, senior assetmanager, Mitros, Utrecht

18.30 Afsluiting en diner

9.00 Start programma

9.05 Assetmanagement bij een belegger: het onderhoud� Beleggen in vastgoed� Kenmerken van het woningbezit van Vesteda� Onderhoud in relatie tot rendement� Onderhouds- en renovatiebegroting� Van meerjarenbegroting naar jaarbegroting� Bewaking budget in relatie tot realisatieKees Korver, regiomanager, Vesteda, Amsterdam

10.25 Koffie-/theepauze

10.40 Assetmanagement bij een corporatie in een krimp- gebied

� Betekenis van een krimpgebied voor het assetma-nagement

� Organisatie en samenwerking met andere betrokkenen� Maken van keuzes op buurt- en complexniveau� Gouden tipsJeannette Dekker en Wim de Vries, resp. directeur-

bestuurder en coördinator Vastgoedsturing, Thús Wonen, Dokkum

12.00 Lunch

12.45 Assetmanagement bij corporatie met verspreid bezit� Organisatie en samenwerking met andere betrokkenen� Taken en verantwoordelijkheden van de assetmanager� Resultaten van assetmanagement� Implementatie van assetmanagement� Gouden tipsGertjan Wolleswinkel, senior assetmanager, Mooiland, Grave en Ede

14.00 Bespreken thuisopdrachten (vervolg)Stellingen, discussie over dilemma’s en oplossingen.

15.30 Koffie-/theepauze

15.45 Efficiënt beheer: property management� Efficiënt verhuurproces: vermijden van leegstand,

doelgroepen en woningtoewijzing, betaalbaarheid alsdilemma, verkoop

� Technisch: efficiënt uitvoeren van mutatieonderhouden dagelijks onderhoud

� Financieel: realiseren markthuur, lage onderhouds- enbeheerskosten

� Quick-wins in property-management� Omgaan met wensen van bewonersEddy Smit, algemeen directeur, MVGM, Rijswijk

17.00 Afsluiting, uitreiking getuigschriften en borrel

woensdag 19 juni 2019

Assetmanagement: complexniveau, taken van een asset-manager, marktwaarderen en complexscenario’s

donderdag 20 juni 2019

Verschillende vormen van assetmanagement en property management

Meer informatie

Data15/16 mei en 19/20 juni 2019

LocatieConferentiecentrum Kaap DoornPostweg 9, 3941 KA Doorntel.: (0343) 41 42 41www.kaapdoorn.nl

Cursusgeld en getuigschriftDe kosten voor de cursus bedragen € 2.195,-. Bij deze prijs is inbegrepen: het documentatiemateriaal, lunches, diners, koffie en thee. Over dit bedrag is geen BTW verschuldigd. Cursisten die de gehele cursus hebben bijgewoond en de (thuis)op-dracht met goed gevolg hebben afgerond, ontvangen een getuigschrift.

PE-puntenSinds januari 2015 bestaat voor de leden van de VTW (de Vereniging van Toezicht-houders in Woningcorporaties, www.vtw.nl) en woningcorporatiebestuurders (Aedes: https://www.aedes.nl/dossiers/permanente-educatie.html) de verplichting tot perma-nente educatie. Voor het volgen van deze cursus ontvangt u 27 PE-punten.

OvernachtingsmogelijkheidU kunt gebruikmaken van de overnach-tingsmogelijkheden in Conferentiecentrum Kaap Doorn op 15 mei en 19 juni 2019. De overnachtingen zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen. De kosten hiervoor bedragen € 90,- per nacht (incl. ontbijt). U kunt bij aanmelding opgeven of u gebruik wenst te maken van de overnachtingsmogelijk-heid. Het OTB zorgt er dan voor dat er een kamer voor u beschikbaar is.

Aanmelding en betalingU kunt zich voor deze cursus aanmelden via www.otb.bk.tudelft.nl/agenda. Kies voor cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’. U treft daar een om-

schrijving van de cursus en een link naar het aanmeldformulier. Aan deze cursus kunnen maximaal 22 personen deelnemen. Wij hanteren bij over-intekening een maximum van twee deel-nemers per organisatie. Bij de bevestiging van uw inschrijving ontvangt u tevens een routebeschrijving naar Conferentiecentrum Kaap Doorn.

Indien u kiest voor betaling per factuur, wordt deze apart toegezonden door de fi-nanciële administratie van de TU Delft. Het deelnamebedrag dient 10 werkdagen vóór aanvang van de cursus ontvangen te zijn. Indien vanwege onjuist ingevulde gegevens de factuur opnieuw verzonden dient te wor-den, wordt € 25,- aan administratiekosten doorberekend.

AnnuleringU kunt alleen schriftelijk annuleren. Afmel-ding zonder verplichting tot betaling kan slechts indien de annulering schriftelijk is ontvangen vóór 17 april 2019. Cursisten die tussen 17 april en 1 mei 2019 annuleren, zijn 50% van de cursuskosten verschuldigd. Bij latere annulering brengen wij het vol-ledige cursusbedrag in rekening. Bij verhin-dering is het mogelijk een collega gebruik te laten maken van uw reservering. Het OTB behoudt zich het recht voor bij onvoldoende belangstelling de cursus te annuleren. Hiervan ontvangt de cursist tijdig bericht. Bij annulering van de cursus door het OTB ontvangen de cursisten direct het cursusgeld terug.

Cursusleiding Henk Heeger, adviseur portefeuillebeleid en technisch beheer, OTB – Onderzoek voor de gebouwde omgeving, Faculteit Bouw-kunde, Technische Universiteit Delft. Hij is tevens werkzaam als adviseur Programma en Innovatie bij de corporatie Havensteder in Rotterdam.

InformatieVoor meer informatie kunt u contact opnemen met Angélique Dersjant van het OTB-secretariaat:tel.: (015) 278 30 05e-mail: a.d.dersjant@tudelft.nl.

OTB - Onderzoek voor de gebouw-de omgeving

Het OTB, afdeling van de faculteit Bouw-kunde van de TU Delft, verricht onderzoek en verleent adviezen op het gebied van het bouwen en de gebouwde omgeving. Het onderzoek van het OTB is multidisciplinair, beleids- en oplossingsgericht. Ook aan kennisoverdracht wordt veel aandacht be-steed in de vorm van onderwijs, beleids- en onderzoeksrapporten, scholing en training en het organiseren van studiedagen, con-gressen en cursussen.

www.otb.bk.tudelft.nl/agendaOTB TU Delft

OTB_TUDelft

Cursusprogramma 2019

Data KostenCursus

4-daagse cursus Duurzaam beheer, renovatie en onderhoud van woningen

4-daagse cursus Recente ontwikkelingen in het wonen

2-daagse cursus Technisch beheer van woningen: Prioritering van technische beheermaatregelen

2-daagse cursus Technisch beheer van woningen: Opdrachtgever-schap renovatie en onderhoud

Kijk voor een actueel overzicht op: www.otb.bk.tudelft.nl/agenda. U kunt zich hier ook inschrijven.

Kies dan cursus ‘Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties’.

10/11 april en 22/23 mei 2019

10/11 april en 12/13 juni 2019

10/11 september 2019

25/26 september 2019

€ 2.195,-

€ 2.195,-

€ 1.145,-

€ 1.145,-