Politieke voorkeurzegt meer over u dan u denkt

Paul A.M. van Lange

Vrije Universiteit Amsterdam

Voor meer informatie: www.paulvanlange.com

Groningen 1978

De generator (van een locale smid) kan in electriciteit voorzien … als elk huishouden zich aan de volgende regels houdt:

1. Max. temperatuur van 18 graden

2. Max. 1 lamp aan per huishouden

3. Geen televisie

4. Geen gebruik van warm water

Wat gebeurde er?

Sociaal dilemma

Een van de belangrijkste taken voor partners, vrienden, organisaties, landen, europa, en de “wereld” is om sociale dilemma’s te managen.

B.v. inzet voor gezamenlijke taakB.v. overschrijding visquota

Twee uitdagingen

1. Sociaal dilemma: Conflict tussen eigenbelang en gezamenlijk belang

2. Temporeel dilemma: Conflict tussen korte-termijn (vaak, direct) en lange-termijn belangen

Twee type oplossingen:

1. Structurele oplossingen.

Maak cooperatief gedrag aantrekkelijker (subsidie)Maak egoistisch gedrag onaantrekkelijker

(belasting)Ontneem keuzevrijheid (automatische lichtschakelaars)

2. Psychologische oplossingen

haal gevolgen dichterbijlaat goede resultaten zienschep duidelijkheid

Onzekerheid en “ruis”

Ruis (of “noise”) verwijst naar onbedoelde fouten die interactie “uitkomsten” beinvloeden.

Gevolgen zijn minder goed dan bedoeld werd.

Gevolgen zijn zeker negatief: negatieve ruis

Politiek en persoonlijkheid

1. “Cognitieve motieven” (aversie tegen verandering)

“need for structure” (niet overvallen worden door veranderingen op het laatste moment)

“need for closure” (behoefte tot afronding, knopen doorhakken)

“need for cognition” (behoefte om na te denken)

Politiek en persoonlijkheid

2. “Sociale motieven” (aversie tegen ongelijkheid)

Zelf onderzoek over opgezet…

Diagnostische spelsituaties

____________________________________________

A B C

Jij krijgt 480 540 480

Ander krijgt 80 280 480____________________________________________

Noot.: “Ander” is hypothetisch. punten zijn waardevol voor beiden.

Sociale Motieven:

(1) prosociale orientatie (50-60%)

(2) individualistische orientatie (20-30%)

(3) competitieve orientatie (10-15%)

Recente bevindingen

Prosocialen waarderen gelijkheid in inspraak meer

Prosocialen reageren ook neurologisch sterker op ongelijkheid

Prosocialen willen ongelijkheid sterker opheffen door te doneren aan “goede” doelen

Waar komen deze verschillen vandaan?

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Prosocials Competitors

Number ofSiblings

Aantal broers en zussen

Aantal zussen (veel wel of geen)

0

0,5

1

1,5

Prosocials Competitors

Number ofSisters

Individualisen zijn vaak de oudste

0

0,5

1

1,5

Prosocials Competitors

Older Siblings

Sociale motieven zijn ook gerelateerd aan verschillende leeftijdsgroepen.

Leeftijd

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

15-29 30-44 45-59 60+

Prosocials

Individualists

Competitors

(Van Lange, Otten, De Bruin, & Joireman, JPSP, 1997)

Age Category

Percentages onder eerste-jaars studenten

0102030

405060708090

100

Psychology Economics

ProsocialsIndividualistsCompetitors

2 onderzoeken

Study 2: Italy (497 participants, 250 women, mean age 32 years)

sociale motiven werden 1-4 weken gemeten voor de 2004 Europese verkiezingen; stemgedrag werd 1 week na de verkiezingen gemeten

Study 3: Netherlands (1,472 participants, 751 women, mean age 46 years, sample representative of Dutch Adult population, TNS/NIPO)

scoiale motieven gemeten in mei 2002, stemgedrag werd 8 maanden later gemeten na de algemene verkiezingen in january 2003.

Van Lange, P. A. M., Bekkers, R., Chirumbolo, A., & Leone, L. (2012).  Are conservatives less likely to be prosocial than liberals?  From games to ideology, political preferences and voting.  European Journal of Personality.

Percentages of svo across four categories (Study 2, Italy, 2004)

0102030405060708090

100

Left Center-L Center-R Right

ProsocialsIndividualistsCompetitors

Van Lange, P. A. M., Bekkers, R., Chirumbolo, A., & Leone, L. (2012, in press).  Are conservatives less likely to be prosocial than liberals?  From games to ideology, political preferences and voting.  European Journal of Personality.

Percentages of svo across four categories (Study 3, Netherlands, 2002)

0102030405060708090

100

Left Center Right

ProsocialsIndividualistsCompetitors

Van Lange, P. A. M., Bekkers, R., Chirumbolo, A., & Leone, L. (2012, in press).  Are conservatives less likely to be prosocial than liberals?  From games to ideology, political preferences and voting.  European Journal of Personality.

Voorlopige conclusies

Vaak ligt de nadruk op kandidaten (charisma van leiders), interne organisatie van een partij (denk aan neergang Groenlinks), of de “framing” van een politieke agenda.

Politieke voorkeur zegt ook iets over ons zelf

- Weerstand tegen verandering

- Weerstand tegen ongelijkheid

Intrigerende onderwerpen voor de toekomst

Sociaal dilemma: conflict tussen eigenbelang en collectief belang.

Is het dilemma niet complexer met 3 niveau’s?

Belang van zelfBelang van groep (Nederland)Belang van collectief (Europa, wereld)

Sociale motieven zijn deels biologisch verankerd en deels komen tot uitdrukking in sociale interactie-ervaringen.

De jonge jaren kunnen hierbij een belangrijke rol spelen

Mijn “take-home message” is nog wat speculatief...

Mogelijk is onze politieke voorkeur al heel vroeg tot stand gekomen...

Thank you!

Thank you!