Bas TierolfAukelien ScheffelaarNiels HermensLisanne Drost

POLDIS rapportage 2013

met themarapportage moslimdiscriminatie

November 2014

POLDIS rapportage 2013

met themarapportage moslimdiscriminatie

Bas TierolfAukelien ScheffelaarNiels HermensLisanne Drost

2

Inhoudsopgave

1 Inleiding 3

2 Discriminatie en aanpak van discriminatie in Nederland 52.1 Definitiediscriminatie 52.2 Politiekeenmaatschappelijkeaandacht 62.3 Registratiediscriminatoireincidenten:hetzaaksformulier 72.4 VanzaaksformuliernaarPOLDISrapportage 8

3 Discriminatoire incidenten 2013 113.1 Aantalincidentennaarpolitie-eenheid 113.2 Discriminatiegronden 133.3 Discriminatiegronden:decijfers 153.4 Discriminatiegrondennaarsubcategorie 17

4 Wijze van discriminatie 234.1 Wijzevandiscriminatie:totaaloverzicht 234.2 Inhoudverschillendewijzenvandiscriminatie 244.3 Verschijningsvormennaarpolitie-eenheid

ennaardiscriminatiegrond 264.4 Locatieincidenten 28

5 Daders en slachtoffers van discriminatie 315.1 Achtergronddaders 315.2 Achtergrondslachtoffers 325.3 Organisatiegerelateerdeincidenten 33

6 Trends 2008 - 2013 396.1 Aantalincidenten 396.2 Trendsdiscriminatiegronden 416.3 Verschijningsvormendiscriminatie 42

7 Conclusie en duiding bevindingen 457.1 Bevindingen 45

Bijlage POLDIS themaonderzoek: Moslimiscriminatie 51

Verwey-

Jonker

Instituut

3

1 Inleiding

HetLandelijkExpertiseCentrumDiversiteit(LECD)vandepolitieheeftalstaakdestrafrechtelijkehandhavingvandiscriminatieindesamenlevingteoptimaliseren.DeAanwijzingdiscriminatie1vanhetopenbaarministerieisdaarbijleidend.VolgensdeAanwijzingrapporteerthetLECDjaarlijksoverdeaardendeomvangvandebijdepolitiebekendgewordendiscrimina-toireincidenten.DitdoethetLECDdoorsinds2008jaarlijksvoordepolitiehetCriminaliteitsbeeldDiscriminatie(POLDIS)tepubliceren.

IndezezesdePOLDISrapportage–POLDIS2013–wordendediscrimina-toireincidentengerapporteerd,diedoordepolitiein2013zijngeregi-streerd.Hiernaastwordendeaantallenendeaardvandeincidentenin2013vergelekenmetdeaantallenendeaardvandeincidentenindejarenervoor.POLDIS2013geefthiermeeantwoordopdrievragen.

1. Hoeveeldiscriminatoireincidentenheeftdepolitiein2013inderegionaleeenhedengeregistreerd?

2. Watwasbijdein2013doordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidenten,dediscriminatiegrond,dewijzevandiscriminatie,delocatievandeincidenten,enwatwarendeachtergrondkenmerkenvandedadersendeslachtoffers?

3. Welketrendsenontwikkelingenopdethema’suitonderzoeksvraag1en2,nemenwewaartenopzichtevanvoorgaandejaren(2008-2012)?

Deaantallenenkenmerkenvandeincidentenwordengepresenteerdvoordetienregionaleeenhedenvandepolitie.Tot1januari2013wasdepolitieonderverdeeldin25politieregio’sendeKLPD.Voordevergelijkingmetdejaren2008totenmet2012hanterenweindezerapportagedeindelingdieisingegaanvanaf1januari2013.Naasthetcijfermatigebeeldvandediscriminatoireincidenten,schetsenwemetenkelevoorbeeldeneenbeeldvandeaardvandeincidenten.

POLDIS2012gafaanleidingtoteenthematischeverdiepingoverantisemitisme.Ditjaargevenweeenverdiepingvanhetthemamoslimdis-criminatie.Indezeverdiepingvandeincidentenvanmoslimdiscriminatiegaanwenaderinopdeinhoudvandezeincidenten.Opwelkewijze

1 http://wetten.overheid.nl/BWBR0022927/geldigheidsdatum_13-09-2012.

4

wordenmoslimsvolgensderegistratiesvandepolitieinNederlandgediscrimineerd?Deverdiepingvanmoslimdiscriminatieistoegevoegdalsbijlage.

Eind2014zalhetLECDwordengeborgdbinnendeNationalePolitie.Ditlijkteengoedmomentvooreenmeercentraalgeorganiseerdeaanpakvandedataverzamelingtenaanzienvandiscriminatieindepolitieregistratie.Totdusverwerdenallediscriminatoireincidentenbinnendeafzonderlijkeregio’sopgezochtenbijelkaargebrachtindezaaksformulieren.Ditheeftallejarengeleidtotgroteregionaleverschillen,waarvoornietdirecteenverklaringwas.Sinds2012ishetmogelijkomeenduidigequery’sopdelandelijkedatabasevandepolitietedraaien.Hierdoorishetintheoriemogelijkinalleregio’sopdezelfdemanierdedatateselecterendiedoordebetreffenderegio’smoetwordenbeoordeeldophetdiscriminatoirkarakter.Omdezequery’szovolledigentegelijkertijdzorelevantmogelijktemaken,isin2014eenzogenaamdverbetertrajectingezet.Deverwachtingisdatditeind2014inzoverregereedzalzijndateennieuwe,centraalaangestuurdeuniformemaniervangegevensleveringingevoerdkanworden.Tenaanzienvantweethema’sisdezenieuwemaniervangegevensverzamelingalverderuitgewerkt,antisemitismeenmoslimdiscri-minatie.IndezerapportagewordennaastdePOLDISgegevensuitdezaaksformulierenoverdezetweethema’sookdegegevensuitdenieuwelandelijkequery’sweergegeven.

LeeswijzerDezerapportageheeftvijfhoofdstukken.Inhoofdstuk2schetsenwedeachtergrondvandezerapportage.HieringevenwededefinitievandiscriminatiedieindePOLDISrapportageswordtgehanteerdenbeschrij-venwedeverantwoordelijkhedenvandepolitieophetgebiedvandeopsporingenvervolgingvandiscriminatie.Vervolgensgevenweinhoofd-stuk3eenbeeldvandediscriminatoireincidentendiein2013doordepolitiezijngeregistreerdengaanwedieperinopdediscriminatiegrondenenhoevaakdeverschillendediscriminatiegrondenvoorkomen.Inhoofd-stuk4gaanwedieperinopdewijzevandiscriminatieendelocatiewaardeincidentenplaatsvonden.Hoofdstuk5beschrijftdedadersendeslachtoffersbijdeincidentenengeeftdaarnaasteenbeeldvandeorganisatiesdiebijdediscriminatoireincidentenzijnbetrokken.Inhoofdstuk6vergelijkenwedeaantallenincidentenendeachtergrondvandeincidentendiein2013doordepolitiezijngeregistreerdmetdeaantallenincidentenendeachtergrondvandeincidentendiedepolitieindejaren2008totenmet2012registreerde.Tenslottewordeninhoofd-stuk7debelangrijkstebevindingensamengevat.

Verwey-

Jonker

Instituut

5

2 Discriminatie en aanpak van discriminatie in Nederland

Discriminatieiseenhardnekkigencomplexmaatschappelijkfenomeen.Nietelkgevalvandiscriminatielevertookeengevoelvandiscriminatieop.Ookhetomgekeerdekomtvoor.Mensenkunnenzichsomsgediscrimi-neerdvoelen,terwijlditnietdebedoelingisvandedegenediedeuitingdeed.OmdeplekvandePOLDISrapportagebinnenditmaatschappelijkefenomeenteschetsen,gevenweindithoofdstukallereerstdedefinitievandiscriminatiedieindePOLDISrapportagewordtgehanteerdenbeschrijvenwederolvandepolitiebijhettegengaanvandiscriminatieindeNederlandsesamenlevingendewijzewaaropdepolitieincidentenmeteendiscriminatoirkarakterregistreert.

2.1 Definitie discriminatie

BijhetopsporenvanstrafbarefeitenbaseertdepolitiezichopdedefinitiesinhetWetboekvanStrafrecht.OmdieredenhanterenwijindePOLDISrapportagededefinitievandiscriminatieuithetWetboekvanStrafrecht,dezeluidtalsvolgt:

Onder discriminatie of discrimineren wordt verstaan elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van maatschappelijk leven, wordt teniet gedaan of aangetast. (artikel 90quater Sr)

NaasteendefinitievandiscriminatieisinhetWetboekvanStrafrecht(artikel137ctotenmet137g,enartikel429quaterSr)opgenomenwelkevormenvandiscriminatiestrafbaarzijn.Ditzijngroepsbelediging(137c),aanzettentothaat,discriminatieofgeweld(137d),hetverspreidingsdelict(137e),hetdeelnemenofsteunverlenenaanactiviteitengerichtopdiscriminatie(137f)endiscriminerenindeuitoefeningvanambt,beroepofbedrijf(137gen429quater).

6

Dewetsartikelen137c(discriminatoiregroepsbelediging),137d(aanzettentothaat,discriminatieengeweld)enartikel137e(hetverspreidingsdelictvandeartikelen137cen137d)gaanoverdiscriminatoireuitlatingenenuitingeninplaatsvanomdiscriminatoirehandelingen,zoalsinartikel90quater.Nietteminvallenookdiscriminatoiregroepsbeledigingen,hetaanzettentothaat,discriminatieengeweld,enhetverspreidenvandiscriminatoireuitingeninhetstrafrechtonderdenoemerdiscriminatie.

NaastdezespecifiekevormenvandiscriminatiediestrafbaarzijngesteldinhetWetboekvanStrafrecht,kandiscriminatieookeenrolspelenbijcommune-‘gewone’–delicten,bijvoorbeeldalsmotiefvoorhetdelict.Dezedelictenwordeninhetstrafrecht‘communedelictenmeteendiscriminatoiraspect’genoemd.Hetgaathierbijondermeerombedreigingen,mishandelingenen/ofvernielingen.

Indezerapportagewordtopeenaantalplaatsengesprokenover‘intentionele’en‘ongerichte’vormenvandiscriminatie,dezetermenzijnnietontleendaanjurisprudentieofwetgeving,maarhetbetreftinterpre-tatiesvandeinhoudelijkeachtergrondenvaneenincident.

2.2 Politieke en maatschappelijke aandacht

Deaanpakvandiscriminatiestaatpermanentindepolitiekeenmaat-schappelijkebelangstelling.Eenbelangrijkaandachtspuntisdemeldings-bereidheid.Mensendiewordengediscrimineerdzijnnietsnelgeneigddittemeldenen/ofwetennietgoedwaarzijdiscriminatiekunnenmelden.Omdemeldingsbereidheidonderkwetsbaregroeperingentevergroten,werdin2013eengerichtecampagnegevoerdvoorLHBT’s,dewebsitewww.politie.nlaangepastenverscheenereenMeldings-Apptegendiscriminatie.

Extraaandachtvoordiscriminatiewordtdaarnaastveroorzaaktdoorzakendieindemediakomen.Zowerdeind2013discriminatiedoorwerkgeverseenbelangrijkmaatschappelijkthema,omdateenelektroni-cawinkelinopspraakkwamnadateeninternee-mailmetdiscriminatoireuitingenperongeluknaardeafgewezensollicitantwerdgestuurd.Indezee-mailstonddatdesollicitantongeschiktwasvoordefunctieomdathet‘eendonkergekleurdeneger’was.Inmiddelsisindezezaakeenveroor-delinguitgesproken.OmmeerzichttekrijgenopdiscriminatiedoororganisatiesbeschrijvenweinPOLDIS2013watdepolitiehieroverin2012en2013registreerde.

Aanwijzing discriminatieDeAanwijzingdiscriminatiesteltregelsvoordeopsporingenvervolgingvandiscriminatie.Eenvandeafsprakenisdatdepolitiezorgtvooreen

7

eenduidigeregistratievandiscriminatoireincidenten(artikel137ctotenmetartikel137genartikel429quatervanhetWetboekvanStrafrecht,encommunedelictenmeteendiscriminatoiraspect).Concreetbetekentditdatdepolitiemeldingenenaangiftenvandiscriminatieregistreertineenzogenoemdzaaksformulier.Naastmeldingenenaangiftenregistreertdepolitieinditzaaksformulierookopeigeninitiatiefopgemaakteprocessen-verbaalvandiscriminatoireincidenten.

HetLECDvandepolitieheeftbinnendeAanwijzingdiscriminatieenkelespecifieketaken.Eendaarvanisdejaarlijksepublicatievaneencijfermatigoverzichtvanbijdepolitiebekendediscriminatiezaken:dePOLDISrapportage.

EenanderonderdeelvandeAanwijzingdiscriminatieisdatperiodiek,maarminstenstweemaalperjaar,eenregionaaldiscriminatieoverleg(RDO)bijelkaarkomt.InhetRDObesprekendediscriminatieofficiervanhetarrondissementsparket,depolitieenderegionaleAntiDiscriminatieVoorziening(ADV)discriminatoireincidenteninhunregio.AllepartijendiedeelnemenaanhetRDOkunnenzakeninbrengen.Hierdoorwordennietalleenpolitiezakenbesproken.HetRDObespreektdeincidentendievolgensdedeelnemersextraaandachtnodighebben.Alleenstrafrechte-lijkrelevantezakenmoetenwordenbesprokenindienéénvandedeelne-mersaanhetoverlegdatwenst.Debedoelingisdatdepolitiedeinciden-tenoverdiscriminatoireincidentenzodanigvastlegtinhetzaaksformulier,datdeinformatieoverdeincidentenbruikbaarisvoordePOLDISrapportage.

2.3 Registratie discriminatoire incidenten: het zaaksformulier

Depolitieregistreertsinds2008incidentenmeteendiscriminatoirkarakterinhetzaaksformulier.HetzaaksformulieriseenExceloverzichtdatdoorhetLECDvandepolitieisopgesteld.Elkepolitie-eenheidneemtinhetzaaksformulierinformatieopoverdeincidentenmeteendiscrimi-natoirkarakter.Perincidentgeefthetinformatieoverdediscriminatie-grond,overdeverschijningsvormvandiscriminatie,overdelocatieenoverdeachtergrondkenmerkenvanverdachtenenslachtoffers.OmuitiedereeenheiduniformeinformatieteontvangenvoerdehetLECDvandepolitiebegin2012eenvernieuwdengestandaardiseerdzaaksformulierin.DaarnaastorganiseerdehetLECDvandepolitieinhetnajaarvan2012voorpolitiemedewerkersencontactpersonendiscriminatieeenuitgebrei-deinstructieoverdegegevensonttrekkingenderegistratieervaninhetnieuwezaaksformulier.

Omeenbeeldtekrijgenvandediscriminatoireincidenten,ishetnoodzakelijkookopanderemanierenindedatabasesvandepolitiete

8

zoekennaardezeincidentendanalleenopbasisvandeincidentcodevoordiscriminatie(F50).Eén soort discriminatoireincidenten,namelijkdecommunedelictenmeteendiscriminatoirkarakter,isimmersnietgela-beldmetdecodeF50.Hierdoorblijftookdeaandachtvandebetrokkenpolitiemedewerkers,decontactpersonendiscriminatieenhetOpenbaarMinisterie,belangrijkinderegistratieenbehandelingvandiscrimi-natiezaken.TerondersteuningvandeverzamelingvandiscriminatoireincidentenheefthetLECDvandepolitieeenzoekopdracht–zogenoemdequery–ontwikkeld.

Dehuidigeaanpakenregistratievandiscriminatiebinnendepolitieisgebaseerdopeenregionaleaanpak.DeovergangnaardeNationalePolitie(per1januari2013)heefthierinveranderinggebracht.Dezetransitieiseenbelangrijkmomentumgeweestvooreenmeercentraalgestuurdeaanpakvandiscriminatieenderegistratieervan.Hetisechterbelangrijkdezenationaleaanpaknogverderuittewerkenenteimplementerenbijderegionaleeenheden.

2.4 Van zaaksformulier naar POLDIS rapportage

IndePOLDISrapportagewordenjaarlijksdediscriminatoireincidentenbeschrevendiedepolitieregistreert.

VoorPOLDIS2013hebbenwijdeinhoudvandeindezaaksformulierengeregistreerdeincidentennagelezen.Incidentenzonderdiscriminatoirkarakterzijnverwijderduitdezaaksformulierenenontbrekendeinforma-tieisingevuldopbasisvandeinhoudelijkebeschrijvingvandeinciden-ten.Indieneenorganisatiebetrokkenwasbijhetincidenthebbenwijhieroverinformatietoegevoegd.Tenslottezijndezaaksformulierensamengevoegdtotééngrootbestandmetalleincidentenover2013.

Aantal incidentenIn2013zijndoordepolitie3.794incidentenmeteendiscriminatoiraspectofkaraktergeregistreerd.Vandezeincidentenhebbenwijer180verwij-derd,omdatzegeendiscriminatoirkarakterhadden(n=59)ofomdatzijdubbelwarengeregistreerdinhetzaaksformulier(n=121).InPOLDIS2013rapporterenwijdusover3.614discriminatoireincidenten.Tenopzichtevan2012(3.292incidenten)isditeentoenamevanbijna10procent(zietabel1).

9

Tabel1Aantaldoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidentenperjaar(2008-2013)

2008 2009 2010 2011 2012 2013

AantalincidentenaangeleverddoordePolitie-eenheden

2.275 2.577 2.777 3.021 3.452 3.794

Aantalverwijderdeincidenten(dubbelgeregistreerdeincidentenofincidentenuitvoorgaandejaar)

37 365 239 219 160 180

Nettoaantalincidenten 2.238 2.212 2.538 2.802 3.292 3.614

Intabel2istezienopwelkemanierendeincidentenindezaaksformulie-renbijdepolitieterechtzijngekomen:43procentwarenaangiften,38procentmeldingenen18procenteigenwaarnemingenvanpolitiemede-werkers.Van1procentvandediscriminatoireincidentenisdewijzevankennisnameonbekend.

Tabel2Wijzevankennisnamediscriminatoreincidentenbijdepolitie

2012 % 2012 2013 % 2013

Aangifte 1465 45% 1560 43%

Melding 1043 32% 1373 38%

Eigenwaarnemingpolitie 541 7% 631 18%

Overig/onbekend 225 16% 50 1%

Totaal 3.292 3.614

Hetvaltopdatdepolitieditonderdeelvanhetzaaksformuliersteedszorgvuldigerisgaaninvullen.In2012wasnogvan16procentvandediscriminatoireincidentendewijzevankennisnameonbekend,enin2011zelfsnogbij58procent.

10

11

3 Discriminatoire incidenten 2013

Indithoofdstukpresenterenwedein2013doordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidenten.Allereersttonenwehetaantalgeregistreerdeincidentenperpolitie-eenheid.Daarnagevenweeenoverzichtvandediscriminatiegronden.Dezesplitstenweookuitinsubcategorieën.Vervolgenszettenwedestrafbaregedragingen-dewijzevandiscrimina-tie–bijdeincidentenmeteendiscriminatoirkarakteruiteenengaanweinopdeachtergrondkenmerkenvandebetrokkenpersonenendelocatiesvandeincidenten.Tenslottebesprekenwedebetrokkenheidvanbedrij-venenandereorganisatiesbijdiscriminatoireincidenten.

3.1 Aantal incidenten naar politie-eenheid

Infiguur1wordthetaantaldiscriminatoireincidentengetoonddatperpolitie-eenheidin2013isgeregistreerd.

Figuur1Aantaldiscriminatoireincidentenperpolitie-eenheidin2013(n=3.614)

0 100 200 300 400 500 600 700 800

Rotterdam

Amsterdam

Oost-Nederland

Zeeland - West-Brabant

Noord-Holland

Noord-Nederland

Den Haag

Oost-Brabant

Midden-Nederland

Limburg

Hetaantalgeregistreerdeincidentenverschiltsterkperpolitie-eenheid.Depolitie-eenheidRotterdamregistreerdebijvoorbeeld753discrimina-toireincidenten,terwijldepolitie-eenheidLimburg117discriminatoireincidentenregistreerde.Eenverklaringvoorhetverschilinhetaantalincidentenperpolitie-eenheidislastigtegeven.Verklaringenvooreenhoogaantalgeregistreerdediscriminatoireincidentenwaarvaakalseersteaanwordtgedacht,zoalseenhooginwonersaantalofgrootstede-lijkheid,blijkennamelijknietzomaaroptegaan.IndeeenhedenMidden-NederlandenDenHaagishetinwoneraantalbijvoorbeeldrelatiefhoog,

12

maarregistreertdepolitieinvergelijkingmetandereeenhedenjuistrelatiefweinigdiscriminatoireincidenten.Indegrootstedelijkeregio’sAmsterdamenRotterdamregistreertdepolitiewelrelatiefveeldiscrimi-natoireincidenten,waarbijderegionaleeenheidAmsterdamrelatiefweiniginwonersheeft.

Infiguur2gevenweschematischdeverhoudingweertussenhetaantalgeregistreerdediscriminatoireincidenten(verticaleas)enhetaantalinwonersineenpolitie-eenheid.Indefiguuristeziendathetinwoners-aantalvaneenpolitie-eenheidgeenverklaringisvoorhetaantalgeregi-streerdediscriminatoireincidenten.Dewijzevanregistreren,dewijzevancase-screeningendeprioriteitdieeenpolitie-eenheidtoekentaanderegistratievandiscriminatie,zijnwaarschijnlijkmeervaninvloedophetaantalgeregistreerdediscriminatoireincidenten.

Figuur2Aantalgeregistreerdediscriminatoireincidenteninverhoudingtothetinwoneraantalvandepolitie-eenheden

Hetverschilinaantalgeregistreerdediscriminatoireincidentenperpolitie-eenheidwordtookduidelijkalswekijkennaarhetaantalinciden-tenper1.000inwoners(zietabel3).Depolitie-eenhedenMidden-Nederland(0,06discriminatoireincidentenper1.000inwoners)enDenHaag(0,07per1.000inwoners)registrerenrelatiefgeziendeminstediscriminatoireincidenten,deeenhedenAmsterdam(0,76)enRotterdam(0,43)relatiefgeziendemeeste.

Rotterdam

Amsterdam

Oost-Nederland

Zeeland - West-Brabant

Noord-Holland

Noord-Nederland

Den Haag

Oost-Brabant

Midden-Nederland

Limburg

0

500000

1000000

1500000

2000000

2500000

3000000

3500000

0 100 200 300 400 500 600 700 800

Tota

le b

evol

king

Aantal incidenten

13

Tabel3Aantalgeregistreerdeincidentenper1.000inwonersperpolitie-eenheid

Eenheid Promillage Aantal

Noord-Nederland 0,13 230

Oost-Nederland 0,16 492

Midden-Nederland 0,06 119

Noord-Holland 0,29 441

Amsterdam 0,76 743

DenHaag 0,07 122

Rotterdam 0,43 753

Zeeland–West-Brabant 0,33 477

Oost-Brabant 0,09 120

Limburg 0,10 117

3.2 Discriminatiegronden

Dezeparagraafgeefteenoverzichtvandediscriminatiegrondenbijde3.614geregistreerdediscriminatoireincidenten.WeonderscheidenhierbijdediscriminatiegrondendieinhetWetboekvanStrafrechtstrafbaargesteldzijn:ras,godsdienst,levensovertuiging,seksuelegerichtheid,geslachtenhandicap.Antisemitismeonderscheidenwealseenapartediscriminatiegrondennemenwenietmeeonderdiscriminatieopgrondvangodsdienstofras.Dediscriminatiegrond‘levensovertuiging’iseenfundamenteleovertuiging,levenshoudingofgedachtegoedwaarbijgeengodheidwordterkend.

Depolitieregistreertperincidentdediscriminatiegrondopbasisvandeinhoudvanhetincident.HierbestaandefinitiesvoordielandelijkdoorhetLECDvandepolitiezijnvastgesteldenmeerderemalenaandecontactpersonendiscriminatiezijntoegelicht.Dittoelichtengebeurtondermeertijdensdebijeenkomstenvoorcontactpersonendiscriminatiediemeerderekerenperjaarplaatsvinden.Nietteminblijftbijdekwalifi-catievandediscriminatoireincidenteneensubjectievecomponentmeespelenomdaterbinnendegebruiktedefinitiesruimtebestaatvoorinterpretatieverschillen.Alsdepolitiedediscriminatiegrondbijeenincidentnietheeftgeregistreerd,hebbenwijdeze-indienmogelijk-opbasisvandebeschrijvingvanhetincidentgeregistreerdinhetzaaksformulier.

Van3.362vandedoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidentenwetenwedediscriminatiegrond.Sommigediscriminatoireincidentenhebbenmeerderediscriminatiegronden(zietabel4):bijde3.362discriminatoireincidentenwaarvandediscriminatiegrondbekendis,zijnintotaal3.605discriminatiegrondengeregistreerd.Van252vande

14

3.614discriminatoireincidentenisdediscriminatiegrondnietbekend.Ditzijnbijvoorbeeldincidentenwaarbijdepolitienietzelfeendiscriminatie-grondheeftaangekruistenwaarwijdezenietopbasisvandebeschrij-vingkondentoevoegen.Eenvoorbeeldvaneendergelijkebeschrijvingvaneenincidentis:‘Melder heeft meerdere meldingen gemaakt over de buurman die hem discrimineert.’

Tabel4Aantaldiscriminatiegrondenperincident(n=3.614incidenten)

Aantal discriminatiegronden Aantal incidenten

Discriminatiegrondonbekend 252

1Discriminatiegrond 3.128

2Discriminatiegronden 225

3Discriminatiegronden 9

Intotaalisbij234incidentenmeerdan1discriminatiegrondgeregi-streerd.Bij225incidentenzijntweediscriminatiegrondengeregistreerdenbij9incidentenzijndriediscriminatiegrondengeregistreerd.Onderstaandebeschrijvingiseenvoorbeeldvaneendiscriminatoirincidentmetzoweldediscriminatiegrond‘ras’alsdediscriminatiegrond‘godsdienst’.

‘Aangeefster van Marokkaanse afkomst is slachtoffer van incident op de weg. Zij is moeder van een zoontje en is met bakfiets bezig over te steken als ze agressief en met snelheid wordt benaderd en geraakt door een auto. Bestuurder roept volgens een getuige: “Rot op naar je eigen land (ras/herkomst). Ik trek je hoofddoek van je kop (godsdienst), ga ergens anders geld verdienen door te gaan werken of zo”. Verdachten zijn vermoedelijk onder invloed, gaven gas bij in plaats van te remmen. Daders zijn twee blanke jongemannen. Ze rijden door na aangeefster te hebben geraakt.’

3.3 Discriminatiegronden: de cijfers

Onderdein2013doordepolitiegeregistreerdediscriminatoireinciden-ten,komendediscriminatiegrondenseksuelegerichtheid(1.343inciden-ten)enras(1.313incidenten)hetmeestvoor.Depolitieregistreerdedaarnaast717incidentenmeteenantisemitischegrondslag.Incidentenmetdediscriminatiegrondengodsdienst,geslacht,levensovertuigingenhandicapkomenveelmindervoor(ziefiguur3).

15

Figuur3Aantalincidentennaardiscriminatiegrond(N=3.605discriminatiegronden)

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600

Seksuele gerichtheid

Ras

Antisemitisme

Godsdienst

Geslacht

Handicap

Levensovertuiging

Vergelijking discriminatiegronden 2012 en 2013Intabel5vergelijkenwedediscriminatiegrondenbijdediscriminatoireincidentenin2013metdiein2012.Depercentagesindetabelgevenhetpercentagevandebetreffendediscriminatiegrondweervande3.362incidentenwaarvandediscriminatiegrondbekendis.Omdatperincidentmeerderediscriminatiegrondengeregistreerdkunnenzijn,ishetaantaldiscriminatiegrondenhogerdanhetaantalincidentenmetdiscriminatie-grond.Hierdoorzijndepercentagesintabel5perjaarbijelkaaropgeteldmeerdan100procent.Uitdetabelkunnenwehetvolgendeafleiden:

• Hetaantalgeregistreerdeincidentenmetdiscriminatiegrond‘ras’enhetaantalgeregistreerdeincidentenmetdiscriminatiegrond‘seksuelegerichtheid’istenopzichtevan2012toegenomen.Deverhoudingmetdeanderediscriminatiegrondenisechtergelijkgebleven.

• In2013werdenminderincidentenmetdiscriminatiegrond‘antisemi-tisme’geregistreerddanin2012.

Tabel5Aantalenpercentageincidentenperdiscriminatiegrondvanhettotaalaantalincidentenwaarvaneendiscriminatiegrondbekendis(n=3.605discriminatiegronden).

Discriminatiegrond 2012 % 2012 2013 % 2013

Seksuelegerichtheid 1.143 35% 1.343 36%

Ras 1.161 35% 1.313 36%

Antisemitisme 859 26% 717 21%

Godsdienst 113 3% 143 4%

Geslacht 110 3% 55 2%

Handicap 23 1% 33 1%

Levensovertuiging 53 2% 1 0%

Totaal 3.462 3.605

16

Discriminatiegronden naar politie-eenhedenIntabel6gevenwedediscriminatiegrondenperpolitie-eenheidweer.Opvallendecijferszijnhieronderopgesomd.

● IndeeenhedenNoord-Nederland,Rotterdam,envooralZeeland-West-BrabantenDenHaag,zijninvergelijkingmetdeanderepolitie-eenhedenveelincidentenmetdediscriminatiegrondrasgeregistreerd.

● IndeeenheidAmsterdamzijninvergelijkingmetdeanderepolitie-eenhedenrelatiefveelincidentenopgrondvanseksuelegerichtheidgeregistreerdenrelatiefweinigincidentenopgrondvanantisemitisme.

● IndeeenheidNoord-Nederlandzijninvergelijkingmetdeanderepolitie-eenhedenveelincidentenopgrondvanantisemitismegeregistreerd.

Tabel6Aantalincidentennaardiscriminatiegrondperpolitie-eenheid(percentagesgevenhetpercentageincidentenmetdebetreffendediscriminatiegrondvanhettotaalaantaldiscriminatoireincidentenindebetreffendepolitieeenheidwaarvandediscriminatiegrondbekendis(n=3.614incidenten))

Politie eenheid

Ras

God

sdie

nst

Seks

uele

ge

rich

thei

d

Ant

isem

-it

ism

e

Leve

nsov

er-

tuig

ing

Ges

lach

t

Han

dica

p

Aan

tal i

nci-

dent

en

waa

rvan

di

scri

min

atie

-gr

ond

beke

nd

Noord-Nederland 95(43%)

5(2%)

27(12%)

94(43%)

0(0%)

5(2%)

1(1%)

221

Oost-Nederland 143(37%)

8(2%)

156(40%)

90(23%)

0(0%)

8(2%)

3(1%)

392

Midden- Nederland

37(35%)

6(6%)

44(42%)

23(22%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

106

Noord-Holland 107(28%)

26(7%)

177(46%)

83(22%)

0(0%)

11(3%)

11(3%)

382

Amsterdam 144(20%)

5(1%)

530(74%)

46(6%)

0(0%)

13(2%)

0(0%)

716

DenHaag 67(60%)

8(7%)

25(23%)

12(11%)

0(0%)

1(1%)

1(1%)

111

Rotterdam 378(50%)

49(7%)

231(31%)

194(26%)

1(0%)

8(1%)

4(1%)

752

Zeeland West-Brabant

266(58%)

28(6%)

82(18%)

101(22%)

0(0%)

9(2%)

11(2%)

459

Oost-Brabant 48(43%)

6(5%)

23(21%)

38(34%)

0(0%)

0(0%)

1(1%)

111

Limburg 28(25%)

2(2%)

48(43%)

36(32%)

0(0%)

0(0%)

1(1%)

112

Totaal 1.313 143 1.343 717 1 55 33 3.362

17

3.4 Discriminatiegronden naar subcategorie

Dediscriminatiegrondenzijnonderteverdeleninsubcategorieën.Hoevaakiserbijdiscriminatieopgrondvanrasbijvoorbeeldsprakevandiscriminatievanniet-westerseallochtonen?Enhoevaakiserbijdiscrimi-natieopgrondvangodsdienstsprakevandiscriminatievanmoslims?Dezeparagraafgeeftdeantwoordenopdittypevragen.Intabel7iseenoverzichttezienvandeaantallenpersubcategorie.Vervolgensgaanweinlosseparagrafenperdiscriminatiegronddieperinopdesubcategorieën.

Tabel7Discriminatiegrondennaarsubcategorie(perhoofdcategorie,exclusiefantisemitismeomdatantisemitismegeensubcategorieënheeft)

Hoofdcategorie Subcategorieën Aantal inci-denten

Percentage incidenten bin-nen categorie

Seksuelegerichtheid(n=1.343)

Homoseksualiteit 1.341 100%

Heteroseksualiteit 1 0%

Onbekend 1 0%

Ras(n=1.313) Niet-Westerseallochtoon 1.025 78%

Westerseallochtoon 117 9%

Autochtoon 27 2%

Roma/Sinti 2 0%

Onbekend 142 11%

Godsdienst(n=143)

Islam 117 82%

Christendom 14 10%

Hindoeïsme 3 2%

Onbekend 9 6%

Geslacht(n=55) Transseksueel 40 73%

Vrouw 15 27%

Man 0 0%

Handicap(n=33) Psychisch 23 70%

Lichamelijk 9 27%

Onbekend 1 3%

Levensovertuiging(n=1) Overig 1 100%

RasBijdeincidentenmetalsdiscriminatiegrondraswordenmensenbeledigd,achtergesteldofmishandeldvanwegehunetnischeachtergrond.Demeestediscriminatoireincidentenopgrondvanrasdiedepolitieheeftgeregistreerd,zijngerichttegenmensenmeteenniet-westerseachter-grond,namelijk78procentoftewel1.025vande1.313discriminatoire

18

incidentenopgrondvanras(zietabel7).Slachtoffersmeteenniet-wes-terseallochtoneachtergrondwerdenonderanderediscriminerenduitgescholden,vervelendbejegendindeeigenwoonomgeving,eenwinkelofopkantoor.Ookzijnerincidentengeregistreerdwaarbijzijwerdenmishandeldinenronduitgaansgelegenhedenenincidentenwaarbijzijwerdenbedreigdinhetverkeer.Onderstaanderegistratievandepolitieiseenvoorbeeldvaneendiscriminatoirincidentopgrondvanras.

‘Vrouw laat ‘s avonds laat haar hondje nog uit, ziet een andere vrouw met haar hond staan en bij het passeren groet zij deze vrouw. Ze hoort deze vrouw zeggen: “ daar komt die domme buitenlandse trut”. Als ze vraagt of ze dit tegen haar zegt, antwoordt de vrouw: “ ja, stom wijf, je moet je hond aan de riem lopen” en ook “ dat komt omdat buitenlanders de regels niet kennen”. Meldster is van Colombiaanse origine en geeft Spaanse les. Er ontstaat onenigheid tussen de vrouwen en meldster wordt bij haar sjaal gegrepen en krijgt twee klappen met de vlakke hand in het gelaat.’

Bijeenanderincidentwerddeaangeverdoordeverdachteuitgescholdenvoor‘vieze rotte kut Surinamer’enwerdgeroependatSurinamers‘vieze vuile honden’zijn.OokriepdeverdachtedathijalleSurinamerskapotzoumaken.OoklazenweincidentenwaarbijmensenmeteenMarokkaanseachtergrondwordenuitgescholdenvoor‘viezekutMarokkaan’.

DepolitiemaaktbijderegistratievandiscriminatieopgrondvanrasgeenonderscheidtussenmensenmeteenOost-EuropeseofWest-Europeseachtergrond.Beidecategorieënvallenonderdesubcategorie‘Westerseallochtoon’.OmdatdegroepOost-EuropesemigranteninNederlandgroterwordt,zouhetinteressantkunnenzijnomditonderscheidindetoekomstweltemaken.

Seksuele gerichtheidBij1.342vandediscriminatoireincidentenmetalsdiscriminatiegrondseksuelegerichtheidissprakevandiscriminatieopgrondvanhomoseksu-aliteit.Slechtséénvande1.343discriminatoireincidentenmetalsdis-criminatiegrondseksuelegerichtheidisdoordepolitiegeregistreerdalsdiscriminatieopgrondvanheteroseksuelegerichtheid.

Discriminatieopgrondvanseksuelegerichtheidbetreftgerichtediscriminatievanhomoseksuelen(waaronderhetuitscheldenvanhomo-seksuelen)enhetwillekeuriggebruikvanhetwoord‘homo’alsscheld-woord,ongeachtdeseksuelegeaardheidtegenoverwiehetscheldenisgericht.Ruim60%(836)vandeincidentenindecategorieseksuelegerichtheid,betreftscheldincidentenwaarbijmensen–waaronderookmensenmetpubliekezoalsstraatcoaches,enmedewerkersinhetopen-baarvervoer–voor‘…homo’wordenuitgescholden,vaakzonderdatde

19

seksuelegerichtheidvanhetslachtofferbekendis.Depolitieregistreerdein2013indezaaksformulierenbijvoorbeeld474keereenincidentwaarbijpolitiemedewerkerswerdenbeledigdvoor‘vieze homo’of‘kankerhomo’zonderdaterenigeaanleidingwasteveronderstellendatdebetreffendemedewerkershomoseksueelwaren.Demensendieeenpolitiemedewer-keruitscheldenvoor‘homo’doenditvaakinhunboosheidofuitfrustra-tie,bijvoorbeeldbijeenbekeuringofaanhouding.

Eenanderdeelvandezeincidentenbetreftduidelijkhomogerichtediscriminatie.Eenvoorbeeldvaneenincidentvangerichtediscriminatievanhomoseksuelen,iseenincidentwaarbijdeFacebook-accountvaneenhomoseksuelemanwerdgehackt.OpdeFacebook-accountplaatstededadereenfotovandemanmetzijnpasgeborenzoontje.Defotowasbewerktmetopmerkingenals:‘het zou verboden moet worden’,‘ik pijp pik’,en‘HIV flikkers’.Bijeenanderincidentwerdeenhomoseksueleeigenaarvaneenkapsalontijdenszijnwerkuitgescholdenvoor‘homo’.Enonderstaandincidentvondplaatsineenasielzoekerscentrum:

‘Meneer van Somalische komaf wordt door medebewoners van het Asielzoekerscentrum gediscrimineerd, genegeerd en gepest vanwege zijn geaardheid. Hij is homoseksueel. In een gesprek gaf hij aan dat de groep Somaliërs waarin hij verblijft hem negeert. Hij mag niet met de groep mee eten en als hij televisie kijkt zet men het ding op een andere zender en ze doen het raam dicht wanneer hij hem open heeft gedaan.’

AntisemitismeInPOLDIS2012werdantisemitismeuitgedieptineenthemarapportage.Indieverdiepingbleekdatmeteenspecialezoekopdracht(query)indeBVHmeerincidentenmeteenantisemitischkarakterwerdengevondendandoordepolitiewerdengeregistreerdindezaaksformulieren.Daarnaastwashetmogelijkeenonderverdelingtemakenindeaardvandeinciden-ten.Hetginghierbijomeenonderverdelingnaarintentioneelantisemi-tisme(incidentenmeteenduidelijkantisemitischkaraktergerichttegenJoodsepersonenofJoodsedoelwitten)enongerichtantisemitisme(bekladdingenenlukrakebeledigingenmeteenantisemitischkarakternietspecifiekgerichttegenJoodsedoelwittenofpersonen).

Doordepolitiewerdenin2013717discriminatoireincidentenmetalsdiscriminatiegrondantisemitismegeregistreerd,34hiervanzijnintentio-neelantisemitisme.Eenvoorbeeldvaneenincidentvanintentioneelantisemitismein2013isdeaangiftevaneenconflicttussenbuurtbewo-nerseneeneigenaarvaneenkantoorpand.Eenbewonerbeledigdede(Joodse)eigenaressedoortezeggen:

20

’Ze hadden jou in de oorlog met de joden moeten vergassen, ik krijg je nog wel, ik weet je te vinden.’

Eenanderintentioneelantisemitischincidentvondplaatsineenverzorgingstehuis:

‘Bezoeker van verzorgingshuis scheldt Joodse bewoonster uit. Zegt dat ze ‘ haar zijn vergeten te vergassen’ en ‘Heil Hitler’.’

Intotaalvondenweover2013indezaaksformulierenvandepolitieenviadeextrazoekopdrachtindeBVH61incidentenvanintentioneelantisemi-tisme,34hiervanwarenookgeregistreerdindezaaksformulieren,27vondenwijalleenmetdequeryennietinPOLDIS.Vande34POLDISzakenvondenwe7zakennietmetdequery,dus27zakenvondenweinbeidebestanden.In2012vondenweintotaal58intentioneelantisemiti-scheincidenten.

In2013registreerdedepolitieindezaaksformulieren157keerdatpolitieagentenwerdenuitgescholdenvoor‘kutjood’,‘vuile jood’,etc.,ookbekladdingenvanwillekeurigegebouwenmethakenkruisentroffenwijweerveelvuldigaanindezaaksformulieren.

Over2012vondenweindedatabasevandepolitiemetdevoorantisemitismeontwikkeldezoekopdrachtintotaal2.354incidentenmeteenantisemitischaspect,wehebbenookover2013metdezoekvraagkunnenzoekenindebestandenvandepolitie,ditleverde2.188zakenopmeteenantisemitischaspect.Duszowelbijdeintentioneleantisemiti-scheincidentenalsbijdeincidentenmeteenantisemitischaspectisin2013sprakevaneen(lichte)afname.

GodsdienstDediscriminatiegrondgodsdienstomvat4procentvanalledoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidenten.Bijdiscriminatieopgrondvangodsdienstgaathethoofdzakelijkomdiscriminatievanmoslims:in117vande143ondergodsdienstgeregistreerdeincidentenwerdenslachtoffersgediscrimineerdopgrondvanhunislamitischereligieuzeachtergrond.Zowerdeenvrouwopstraatuitgescholdenvoor‘Kankermoslim’.Bijeenanderincidentwerdeenvrouwdetoegangtothaarflatontzegddooreenmandiehaardreigdeteslaanenzeidathaar‘soort’nietindeflatwerdgeduld.ZezouhaarbourkamoetenafdoenomdatdatnietnormaalzouzijnNederland.Onderstaanderegistratievandepolitieiseenandervoorbeeldvandiscriminatievanmoslims:

21

‘Aangever wordt al een tijd bedreigd en lastig gevallen door de ex van zijn dochter. Hierbij gebruikt hij scheldwoorden als: “ kankermoslim”, “ ik haat moslims” en bedreigt hij het slachtoffer met: “Ik ga jullie afschieten. Ik ga jullie zoveel kogels door jullie hoofd schieten.”

Naastdiscriminatievanmoslims,registreerdedepolitiein2013ookdiscriminatievanHindoestanen(3keer)enChristenen(14keer).Eenjongendeedmeldingvaneendiscriminatoirincidentopgrondvanzijnchristelijkegeloof.Vijfjongenshieldenhemopstraattegenenvroegenhemofhijchristenofmoslimis.Dejongenantwoorddedathijchristenis,enwerddaaropvanzijnfietsgetraptenmeteentakinzijngezichtgeslagen.

Indethemarapportageovermoslimdiscriminatie(ziebijlage)hebbenweopdezelfdemanieralsbijantisemitismeeenaantalquery’sinBVHgedraaidomeencompleetbeeldvanmoslimdiscriminatietegenereren.Ditleverdeuiteindelijk150incidentenmoslimdiscriminatieop,waareendeelvande117incidentenmoslimdiscriminatieuitdezaaksformulierendusonderdeelvanuitmaken(ziedebijlageMoslimdiscriminatie).

Geslacht en handicapTweeprocentvanhettotaalaantaldoordepolitiegeregistreerdediscri-minatoireincidentenbetreftdiscriminatieopgrondvangeslacht.Bijdiscriminatieopgrondvangeslachtzienwerelatiefveelmeldingenvandiscriminatievantransseksuelen(40vande55).Bijdeoverige15inciden-tenwerdeenvrouwgediscrimineerd.Onderstaanderegistratieiseenvoorbeeldvandiscriminatievantransseksuelen:

‘Transseksuele student wil graag aangifte doen van belediging en discriminatie. Zij (volgens aangifte ‘ hij’) heeft haar mentor op school in vertrouwen genomen over haar transseksualiteit en het feit dat de vader van haar zoon is overleden. De zoon is via draagmoederschap ter wereld gekomen. Deze mentor heeft vervolgens tijdens de les in haar afwezig-heid andere leerlingen vertelt over haar transseksualiteit; over hoe zij haar kind heeft gekregen; de mentor liet de klas filmpjes van haar zien terwijl zij met een man zoent (via Facebook).’

Discriminatieopgrondvanhandicap(1%)isin2013doordepolitie33keergeregistreerd.Bij23incidentenwassprakevandiscriminatieopgrondvaneenpsychischehandicap,bij9incidentenwerddiscriminatiegeregi-streerdopgrondvaneenlichamelijkehandicap.Hetbetreftvoornamelijkbeledigingenen/ofbedreigingen.Eenvoorbeeldvaneenaangiftevaneenincidentisdatnaareenlichamelijkgehandicaptemanmeteendonkerehuidskleurhetvolgendewerdgeroepen:“daar heb je die manke zwarte

22

weer”.Deverdachtedeeddehandicapvandemanna,smeeteendeurinzijngezichtdichtenliethemstruikelen.Eenvoorbeeldvaneenincidenttenaanzienvanmensenmeteengeestelijkebeperkingbetrofhetbeklad-denvandeschutting,ruitenmuurvaneenwooncomplexvoormensenmeteengeestelijkebeperkingmet‘mongool’enhakenkruizen.

Verwey-

Jonker

Instituut

23

4 Wijze van discriminatie

Indithoofdstukgevenweeenoverzichtvandeverschijningsvormendiedoordepolitiebijdediscriminatoireincidentenuit2013zijngeregi-streerd.Inhetzaaksformulierkandepolitieperincidentéénofmeerdereverschijningsvormenvandiscriminatieaanvinken.Ditzijnbelediging,discriminatie,mishandeling,vernieling,bedreiging,berovingendiefstal.DezeverschijningsvormendekkendestrafbaargesteldevormenvandiscriminatieinhetWetboekvanStrafrecht.

4.1 Wijze van discriminatie: totaaloverzicht

Intotaalisbij3.348vande3.614doordepolitiein2012geregistreerdediscriminatoireincidentenbekendopwelkewijzeisgediscrimineerd.Bij2.133vandeze3.348incidenteniséénverschijningsvormgeregistreerd.Bij1.022incidentenzijntweeverschijningsvormengeregistreerdenbij165incidentenzijndrieverschijningsvormengeregistreerd.Bijde28overigeincidentenzijnvierofmeerverschijningsvormengeregistreerd.

Figuur4Aantalincidentennaarverschijningsvormdiscriminatie(N=4.785verschijningsvormen)

Beledigingisdeverschijningsvormdiedoordepolitiein2013hetmeestisgeregistreerdbijdediscriminatoireincidenten,namelijk2.105keer.Discriminatieis1.028keergeregistreerd,bedreiging579envernieling588keer.Mishandelingenmeteendiscriminatoirkarakterregistreerdede

0 500 1000 1500 2000 2500

Belediging

Discriminatie

Vernieling

Bedreiging

Mishandeling

Diefstal

Beroving

24

politiein2013444keer.Beroving(11incidenten)endiefstal(30inciden-ten)meteendiscriminatoirkarakterzijnzeerzeldengeregistreerd.

4.2 Inhoud verschillende wijzen van discriminatie

Indezeparagraafbeschrijvenwewatdeverschillendewijzenvandiscri-minatieinhouden.

BeledigingBijdiscriminatoireincidentenmetdeverschijningsvorm‘belediging’gaathethoofdzakelijkomhetuitscheldenvanmensenopbasisvanzakenalsras,geloof,seksuelegerichtheid,handicapengeslacht.Ditvaltinjuri-dischopzichtondergroepsbelediging(artikel137cSr)ofgewonebeledi-ging(artikel266/267Sr).Bijdiscriminatoireincidentengerichttegenpolitieagentenwordendiscriminatoirescheldwoordenvaakwillekeuriggebruikt,bijvoorbeeldalsagentenwordenuitgescholdenvoor‘homo’of‘jood’,zonderdaterkennisisoverdeseksuelevoorkeurofgeloofsover-tuigingvandebetreffendeagenten.Inhetonderstaandevoorbeeldwordteenpolitieambtenaarbeledigdopgrondvanseksuelegerichtheid.

‘Politie ambtenaren belast met horecadienst houden toezicht op uitloop discotheek. Door een manspersoon wordt “flikkers” geroepen. Hierbij keek hij in de richting van de politie ambtenaren. Hij herhaalde de woorden verschillende malen. Op dat moment is veel publiek op straat aanwezig.’

DiscriminatieAlsdepolitieeendiscriminatoirincidentonderdeverschijningsvorm‘discriminatie’registreert,wordtervaakgerichtgescholden,vernieldofuitgesloten,ofhebbenmensenhetgevoeldatditgebeurt.ZodeediemandaangiftetegendePartijvoordeVrijheid,omdathijzichalsmosliminzijneerennaamvoeldeaangetastdooreenuitspraakvanGeertWilders.Dittypeincidentenregistreertdepolitieoverigensvaakondertweeverschijningsvormen,namelijk‘discriminatie’en‘belediging’(inhetzaaksformulierkanéénincidenttegelijkertijdondermaximaalachtverschijningsvormenwordengeregistreerd).Onderstaanderegistratievandepolitieiseenandervoorbeeldvaneenincidentdatdepolitiealsdiscriminatieenalsbeledigingregistreerde:

‘Mevrouw komt aan de balie om te melden dat er een steen over de schutting is gegooid. Om de steen zat een briefje met de tekst “Cut jood

25

kun je niet zorgen dat die auto voor je deur weg gaat, je weet toch van wie die is, iedereen heeft er last van”. Het briefje is gericht aan haar partner die inderdaad joods is.’

Inhetvolgendeincidentdatonderdeverschijningsvorm‘discriminatie’isgeregistreerd,wordtdemeldermeteenTurkseachtergrondbuitengeslo-tenbijeendiscotheek.

‘Aangever is geweigerd bij discotheek. De portier heeft de woorden gezegd: ‘Ga weg Turk’ toen de aangever om een verklaring vroeg. Aangever heeft contact opgenomen met de Nationale Ombudsman, die verzocht hem nu om aangifte te doen.’

Mishandeling, vernieling, bedreiging, diefstal en berovingDepolitieregistreerdein2013bij444discriminatoireincidentendeverschijningsvorm‘mishandeling’.Ondermishandelingvallenallevormenvanfysiekgeweld,zoalseentrap,eenvuistslag,vechtpartijenenzwaremishandeling.Alsdemishandelingeenbewijsbaardiscriminatoiraspectheeft,kanbijeenvervolgingdestrafeiswordenverhoogd.

Bijdeverschijningsvorm‘vernieling’isvaaksprakevandiscriminatietegeneengroepinplaatsvaneenindividu,zoalsbijbekladdingvaneenmoskeeofeenJoodsmonument.Ookiserbijdezeverschijningsvormvaaksprakevanongerichtediscriminatie,zoalsbijhakenkruizenopwillekeurigeplekkenofeenbekrassingvaneenwillekeurigeautomethetwoord‘homo’.

Onderdeverschijningsvorm‘bedreiging’vallendoodsbedreigingenengeweldsbedreigingen(vooralvantoepassingbijfamilie-enburenruzies).Dezeverschijningsvormkomtvooralvoorbijdediscriminatiegrondenrasenseksuelegerichtheid.Zowerdeensportinstructeurbijeenbegelei-dingsinstituutvanjongerenbedreigdenuitgescholdendooreendeelne-mer.Hijwerdmeerderekerenuitgescholdenvoor‘flikker’gescholdenenbedreigdmetdedood.

Diefstallenenberovingenmeteendiscriminatoiraspectkomeninderegistratiezeldenvoor.Bijeenvoorbeeldvaneendiefstalmeteendiscriminatoiraspectwerdeenjongendoor7jongensaangesprokenenuitgescholdenvoorhomoenbrillie.Vervolgenswerdhijdoorhennaarzijnhuisgevolgdengeslageninzijngezicht.Daarbijvielzijnbrilafenwerddezedooreenanderejongenopgeraaptenmeegenomen.Onderstaandincidentiseenvoorbeeldvaneenberovingmeteendiscriminatoirkarakterofaspect.

‘Jongen beroofd van zijn fiets door jongens met een lichtgetinte huid. Hierbij werd gezegd dat hij zeker een ‘ jodenvriend’ was.’

26

4.3 Verschijningsvormen naar politie-eenheid en naar discrimina-tiegrond

Tabel8toontdegeregistreerdeverschijningsvormenperpolitie-een-heid.Tabel9deverschijningsvormenvandiscriminatienaardiscriminatiegrond.

Tabel8Aantalincidentennaarverschijningsvormperregionaleeenheid(n=5.115),(percentagesgevenhetpercentageincidentenmetdebetreffendewijzevaniscriminatievanhettotaalaantalincidentenmeteenwijzevandiscriminatieindebetreffendepolitieeenheid)

Politie eenheid

Bele

digi

ng

Dis

crim

inat

ie

Mis

hand

elin

g

Vern

ielin

g

Bedr

ei-g

ing

Die

fsta

l

Bero

ving

Ove

rig

Aan

tal

inci

dent

en

met

een

of

mee

r-de

re v

ersc

hijn

-in

gsvo

rmen

1Noord- Nederland

116(51%)

146(64%)

21(9%)

89(39%)

28(12%)

1(0%)

2(0%)

0(0%)

227

2Oost- Nederland

338(71%)

169(35%)

47(10%)

87(18%)

75(16%)

6(1%)

0(0%)

20(4%)

477

3Midden- Nederland

57(70%)

26(32%)

8(10%)

11(14%)

14(17%)

1(1%)

1(1%)

0(0%)

81

4Noord- Holland

240(61%)

96(24%)

72(18%)

69(18%)

96(24%)

6(2%)

1(0%)

182(46%)

394

5Amsterdam 283(45%)

351(56%)

80(13%)

42(7%)

97(16%)

7(1%)

2(0%)

57(9%)

624

6DenHaag 82(69%)

108(91%)

16(13%)

14(12%)

21(18%)

0(0%)

0()%)

2(2%)

119

7Rotterdam 557(75%)

16(2%)

73(10%)

98(13%)

114(15%)

4(1%)

4(1%)

5(1%)

743

8ZeelandWest-Brabant

343(74%)

55(12%)

99(21%)

109(23%)

103(22%)

3(1%)

1(0%)

21(5%)

466

9Oost-Brabant 21(21%)

27(27%)

15(15%)

35(35%)

11(11%)

1(1%)

0(0%)

17(17%)

100

10Limburg 69(59%)

34(29%)

14(12%)

34(29%)

20(17%)

1(1%)

0(0%)

1(1%)

117

Devormwaarindiscriminatievoorkomtverschiltvoorsommigediscrimina-tiegronden(zietabel9).Bijdiscriminatieopgrondvanrasenseksuelegerichtheidisinvergelijkingmetdeanderediscriminatiegrondenbijvoor-beeldvaaksprakevanbelediging.Bijantisemitisme(intentioneelenongerichtsamen)komtvernielingjuistrelatiefvaakvoor.

27

Tabel9Verschijningsvormennaardiscriminatiegrond

Belediging

Discrim

inatie

Misha

ndeling

Vernielin

g

Bedreiging

Diefstal

Beroving

Overige

Aantalverschij-

ningsvormen

Ras 849(43%)

463(23%)

208(11%)

122(6%)

245(12%)

10(1%)

3(0%)

78(4%)

1978

Seksuelegerichtheid 835(45%)

372(20%)

163(9%)

113(6%)

226(12%)

15(1%)

6(0%)

127(7%)

1857

Antisemitisme 266(30%)

115(13%)

25(3%)

365(42%)

48(5%)

2(0%)

2(0%)

54(6%)

877

Godsdienst 73(35%)

45(22%)

20(10%)

17(8%)

35(17%)

0(0%)

0(0%)

16(8%)

206

Geslacht 30(42%)

13(18%)

12(17%)

3(4%)

8(11%)

0(0%)

0(0%)

5(7%)

71

Handicap 16(31%)

11(22%)

6(12%)

3(6%)

8(16%)

0(0%)

0(0%)

7(14%)

51

Levensovertuiging 1(100%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

0(0%)

1

4.4 Locatie incidenten

Intabel10enfiguur5gevenweweerwaardedoordepolitie2013geregistreerdediscriminatoireincidentenplaatsvonden.Demeesteincidentenvondenplaatsindedirectewoonomgeving(30%)vandeslachtoffers.Daarnaastzijnrelatiefveelincidentengeregistreerdopeenopenbareweg(17%)oftijdenshetwerk(17%).Veelvandediscriminatoireincidententijdenswerktijdwarengerichttegenmensenineenopenbarefunctie,zoalsconducteursofpolitieagenten.

Opbepaaldelocatieskomenbepaaldediscriminatiegrondenrelatiefvakervoordanopanderelocaties.Zobetroffendeincidentendieplaats-vondenbijeengebedshuisvooraldiscriminatieopgrondvangodsdienstenantisemitisme.Discriminatieopgrondvanrasenopgrondvanseksuelegerichtheidkwamenjuistvakervoorbijhorecagelegenheden,festivalsenandereuitgaansgelegenheden.Discriminatoireincidentendiegeregi-streerdwordenopeenhomoontmoetingsplek(HOP)zijnalleeninciden-tenopgrondvanseksuelegerichtheid.Verderzienwedatdiscriminatoireincidentenindecommerciëledienstverleningvooraldiscriminatieisopgrondvanrasofseksuelegerichtheid.

28

Tabel10Incidentennaarlocatie(n=3.356,bij258nietingevuld)

Locatie Aantal Percentage

Directewoonomgeving 1016 30%

Openbareweg 574 17%

Werksituatie/werkgerelateerd 568 17%

Verkeer 270 8%

Horeca/festival/uitgaan 247 7%

School/schoolgerelateerd 144 4%

Commerciëledienstverlening(o.a.winkel) 124 4%

Openbaarvervoer(incl.halteenstation) 85 3%

Sportcomplex(tijdensofinrelatietotsportbeoefening) 59 2%

Gebedshuis(kerk,moskee,synagogee.d.) 24 1%

HOP(Homo-ontmoetingsplaats) 7 4%

Overige/Onbekend/Nietvantoepassing 238 7%

Totaal 3.356

Figuur5Incidentennaarlocatie(N=3.356,bij238nietingevuld)

Discriminatie op internetInhetzaaksformulierkondepolitieookaangevenofdediscriminatieplaatsvondopinternet.Ditwasbij143incidentenhetgeval,ditisforsmeerdanin2012,toenwemaar46vandergelijkeincidentenvonden.Deze143discriminatoireincidentenviainternetzijnvooralbeledigingen(99),bedreigingen(48)endiscriminatie(43).2Eenvoorbeeldvandiscrimi-natieopgrondvansekseopinternetstaathieronderbeschreven:

2 Hethogereaantalverschijningsvormendanincidentenwordtveroorzaaktdoordatbijeendeelvandeincidentenmeerdereverschijningsvormenzijngeregistreerd.

0 200 400 600 800 1000

directe woonomgeving, binnen en buiten

Openbare weg

Werksituatie/werkgerelateerd

Verkeer

Horeca, festival, uitgaan

Overig/onbekend/nvt

School/schoolgerelateerd

Commerciële dinestverlening, winkel

Openbaar vervoer incl. halte en station

Sportcomplex

Gebedshuis, kerk, moskee en synagoge

Homo Ontmoetingsplek HOP

29

‘Transseksueel (nu vrouw) kreeg negatieve reactie op contactadvertentie: “ hang je op viezerik”.’

Eenandervoorbeeldisdeaangiftevaneen(discriminerende)discussierondomdeplaatsingvaneenkindbijeenhomoseksueelstelviadecrisisopvang:

‘Aangever deed aangifte van smaad/belediging groep mensen om geaardheid op Facebook. Dit naar aanleiding van de plaatsing van een Turks kind bij crisisopvang gezin wat uit een homoseksueel stel bestaat. Dit incident zorgde voor internationale onrust in een aantal Islamitische landen.’

Hetaantalincidentendatdepolitiein2013registreerdevandiscriminatieophetinternetisrelatieflaaginvergelijkingmetdemeldingenbijdetweelandelijkeorganisatiesdiezichbezighoudenmetinternetdiscrimna-tie:hetmeldpuntinternetdiscriminatie(MiND)enhetMeldpuntDiscriminatieInternet(MDI).Uitderegistratievandezeorganisatiesblijkthetvolgende:hetMDIgeeftinhaarjaarrapportage2013aandater809meldingenzijnbinnengekomen(MDI,2014),hetbetrofin64%vandegevallendiscriminatieopgrondvanras,25%betrofantisemitisme,5%betrofseksuelevoorkeuren6%overig.InheteerstejaarkreeghetnieuweMiND251meldingenbinnen.Meerdandehelftvandezemeldin-gen(51%)gingoverdiscriminatieopgrondvanras,verderontvinghetMiNDin2013meldingenoverseksuelevoorkeur(7%),antisemitisme(6%)engodsdienst(5%).Dematevanoverlapindemeldingentussendezetweeorganisatiesisonbekend.Eenmogelijkeverklaringvoorhetverschilinmeldingenbijdepolitieendetweemeldpuntenisdatdemogelijkheidomdiscriminatietemeldenviaeeninternetwebsiteeenvoudigerisdaneenmeldingbijdepolitie.BijhetMDImoetmeneenemailsturenenbijhetMiNDkanmeneeneenvoudigwebformulierinvullen.TegelijkertijdzienwedatzowelhetMDIalshetMiNDin2013veelminderaangiftehebbengedaan,hetMDInamelijkmaartweekeerinvergelijkingmet18keerin2012.Beideaangiftesvindenweinonsbestandterug.VanuithetMiNDzijngeenaangiftesgedaanin2013.Ookmeldenbeidemeldpuntendatzijsteedssuccesvollerzijninhetlatenverwijderenvandiscrimina-toireuitingenophetinternet,ditkanookeenverklaringzijnvoorhetlageaantaldiscriminatoireincidentenophetinternetdatbijdepolitieterechtkomt.

30

Verwey-

Jonker

Instituut

31

5 Daders en slachtoffers van discriminatie

Indithoofdstukbesprekenwedeachtergrondkenmerkenvandevermeen-dedadersenslachtoffers,diedepolitieheeftgeregistreerdbijdediscriminatoireincidentenin2013.Methetcontainerbegrip‘daders’wordendevastgesteldedaders,devermeendedadersendeverdachtenbedoeld.Perincidentkunnenmeerderedadersen/ofslachtoffersbetrok-kenzijn.Nadedadersenslachtoffersbesprekenwediscriminatiewaarorganisatiesbijbetrokkenzijn.

5.1 Achtergrond daders

Bij1.525vandediscriminatieincidentenishetgeboortelandvandedadersonbekend.Vandedadersvangeregistreerdediscriminatoireincidentenwaarvanhetgeboortelandbekendis,ishetgrootstedeel(83procent)inNederlandgeboren.BijtweeprocentvandeincidentenzijndedadersgeborenineenanderwesterslanddanNederland,enbijvijftienprocentvandeincidentenzijndedadersgeborenineenniet-westersland(zietabel11).Bijdeovergrotemeerderheid(87procent)vandeincidenten,warenalleenmannelijkedadersbetrokken(zietabel12).

Tabel11Geboortelanddaders,bij1.525incidentenonbekend

Aantal Percentage

Nederland 1.736 83%

Westers 51 2%

Marokko 84 4%

Antillen 22 1%

Turkije 32 2%

Suriname 68 3%

Overigniet-westers 96 5%

Totaalaantalincidentenwaarbijgeboortelanddadersbekendis

2.089

32

Tabel12Seksedaders,bij1.155incidentenonbekend

Aantal Percentage

Man 2.136 87%

Vrouw 292 12%

Zowelmanalsvrouw 31 1%

Totaalaantalincidentenwaarbijseksedadersbekendis

2.459

5.2 Achtergrond slachtoffers

Ookvandeslachtoffersvangeregistreerdediscriminatoireincidentenwaarvanhetgeboortelandbekendis,ishetgrootstedeel(63%)inNederlandgeboren(zietabel13).Vandeslachtoffersvan1.803incidentenishetgeboortelandonbekend.VandeslachtoffersiseengrotergedeeltebuitenNederlandgeboren(37%)danvandedaders.Ditkomtovereenmetdecijfersvanvoorgaandejaren.Netalsbijdedaderszijnookbijdeslachtoffersmannenoververtegenwoordigdtenopzichtevanvrouwen(zietabel14).

Tabel13Geboortelandslachtoffers,bij1.803incidentenonbekend

Aantal Percentage

Nederland 1.148 63%

Westers 95 5%

Marokko 117 6%

Antillen 34 2%

Turkije 13 1%

Suriname 99 5%

Overigniet-westers 307 17%

Totaalaantalincidentenwaarbijhetgeboortelandvandeslacht-offersbekendis

1.813

Tabel14Sekse(vermeende)slachtoffers,bij987onbekend

Aantal Percentage

Man 2.024 77%

Vrouw 558 21%

Zowelmanalsvrouw 35 1%

Transseksueel 10 0%

Totaalaantalincidentenwaar-bijdeseksevandeslachtoffersbekendis

2.627

33

5.3 Organisatie gerelateerde incidenten

Bij1.207(33%)vandegeregistreerdediscriminatoireincidentenin2013waseenbedrijfbetrokken.In2012wasdithetgevalbij1.042incidentenofwel32%.Indezeparagraafbeschrijvenweopwelkemanierdeorganisa-tiesbetrokkenwarenbijdegeregistreerdediscriminatoireincidenten.

Alseenbedrijfbetrokkenisbijeendiscriminatoirincident,danismeestaleenmedewerkervanhetbedrijfslachtoffervandiscriminatie(zietabel15).Zeldenwerkendedaderenhetslachtofferbijdezelfdeorganisatie.

Tabel15Betrokkenheidbedrijf

2012 Percentage 2012

2013 Percentage 2013

Slachtoffer 759 73% 1028 85%

Dader 136 13% 101 8%

Betrokkene 97 9% 49 4%

Zoweldaderalsslachtofferwerkenbijbedrijf

36 3% 28 2%

Onbekend 14 1% 1 0%

Alseenorganisatiebetrokkenis,danisditvaakdepolitie:in2012in47procentvandegevallen,in2013in61procentvandegevallen.Ditisvooralteverklarendoordatpolitiemedewerkerswetenhoezijdiscrimina-toireincidentenkunnenregistreren.Alszijdiscriminatoirbeledigdworden,staatdithierdoorsnellerinhetregistratiesysteem3.Daarnaastwarenin2013horeca-enuitgaansgelegenheden(8%),winkels(5%),onderwijsinstellingen(5%)enopenbaarvervoerorganisaties(4%)geregi-streerdalsbetrokkenenbijdiscriminatoireincidenten.In2012wasditbeeldongeveergelijk(zietabel16).

Tabel16Soortbedrijfbetrokkenbijdiscriminatoirincident

Soortbedrijf 2012 Percentage2012 2013 Percentage2013

Politie 490 47% 738 61%

Horeca&uitgaan 103 10% 97 8%

Winkel 81 8% 64 5%

Onderwijs 75 7% 56 5%

Openbaarvervoer 41 4% 51 4%

Welzijn 30 3% 39 3%

Gemeente 19 2% 30 2%

3 Bon,van,S.&Mink,I.(2014)TrendrapportDiscriminatie2011-2013:Overdiscriminatieindepolitie-eenheidRotterdam.RadarRotterdam.

34

Soortbedrijf 2012 Percentage2012 2013 Percentage2013

Zorg 25 2% 28 2%

Parkeerwacht 38 4% 25 2%

Taxi 11 1% 22 2%

Overige/Onbekend 129 12% 57 5%

Totaal 1042 1207

Discriminatie tegen politie ambtenaren in functieBij99%vandediscriminatoireincidentenwaarbijdepolitiein2013betrokkenwas,warenzijhetslachtoffervandiscriminatie.Meestalwaserdansprakevanbeledigingenopgrondvanseksuelegerichtheid(zietabel17).Bijdezeincidentenwordteenpolitiemedewerker,tijdenseenaanhoudingofwillekeurigopstraattijdenshetsurveilleren,uitgescholdenvoor‘…homo’.Dediscriminatiegrondenantisemitisme(18%)enras(14%)komenookregelmatigvoorbijincidententegendepolitie.

Alsdepolitiealsdadervandiscriminatieisgeregistreerd(1%),vondeenverdachtedatdepolitiehem/haaropdiscriminatoiregrondenergensvanverdacht.ZodeedeenmanmeteenMarokkaanseachtergrondaangifteomdathijvanmeningwasdathijdeboetediehijkreegnietzouhebbengekregenalshijeenautochtoneachtergrondhadgehad.

Tabel17Discriminatiegrondenbijincidententegenpolitieambtenareninfunctie (n=691,bij93incidentenisdediscriminatiegrondonbekend)

Aantal Percentage

Ras 94 14%

Godsdienst 4 1%

Levensovertuiging 1 0%

Seksuelegerichtheid 467 68%

Geslacht 2 0%

Handicap 1 0%

Antisemitisme 122 18%

Hetaantaldiscriminatieincidententegenpolitieambtenareninfunctieverschiltsterkperpolitie-eenheid(zietabel18).IndeeenhedenDenHaag,Oost-Brabant,Noord-NederlandenZeeland-West-Brabantwordtweinigdiscriminatietegendepolitiegeregistreerd.BijdeeenhedenAmsterdam(31%),Oost-Nederland(32%)enRotterdam(22%)wordenincidententegenpolitiemedewerkersvakergeregistreerd.

35

Tabel18Aantaldiscriminatieincidententegenpolitieambtenarenin functieperpolitie-eenheid

Politie-eenheid

Aantal Percentage van totaal aantal incidenten in eenheid

DenHaag 2 2%

Midden-Nederland 24 20%

Limburg 23 20%

Oost-Brabant 3 3%

Noord-Nederland 13 6%

Noord-Holland 96 22%

Oost-Nederland 158 32%

Amsterdam 235 31%

Zeeland–West-Brabant 19 4%

Rotterdam 165 22%

Totaal 738

Demeestediscriminatoireincidententegenpolitieambtenaren(63%)wordengeregistreerdonderdeverschijningsvorm‘belediging’(zietabel19).Ditpercentageligthogerdande41procentvanhettotaalaantalgeregistreerdeincidentenmetdeverschijningsvorm‘belediging’.Daarnaastwordenveelincidententegenpolitiemedewerkersals‘discrimi-natie’gerapporteerd(19%).

Tabel19Wijzevandiscriminatiebijincidententegenpolitieambtenareninfunctie (n=974,meerdereverschijningsvormenmogelijkperincident)

Aantal Percentage

Belediging 618 63%

Discriminatie 183 19%

Mishandeling 26 3%

Vernieling 20 2%

Bedreiging 55 6%

Diefstal 9 1%

Beroving 0 0%

Overigewijzen 63 6%

Totaal 974

Betrokkenheid organisaties anders dan de politie Hieronderbeschrijvenwedediscriminatoireincidentenwaarbijandereorganisatiesbetrokkenwarendandepolitie.Intabel20wordendeaantallendadersenslachtoffersonderdebijdediscriminatoire

36

incidentenbetrokkenorganisatiesweergegeven.Deorganisatieskondenookalsgetuigebetrokkenzijneenincident.Ditisnietmeegenomenindetabel.

Tabel20Rolvandeorganisatiesbetrokkenbijdediscriminatoireincidenten

Soort bedrijf betrokkenAantal keer dader

Aantal keer slachtoffer

Aantal waarbij zowel dader als slachtoffer werken bij dezelfde organisatie

Winkel 11 44 3

Horeca&Uitgaan 45 46 4

Onderwijs 7 16 0

OpenbaarVervoer 6 45 0

Gemeente 5 21 2

Taxi 7 12 2

Zorg 4 23 1

Welzijn 0 39 0

Parkeerwacht 2 23 0

Overig 6 21 5

Totaal 93 290 17

Horeca In2013wasbij97discriminatoireincidenteneenhoreca-ofuitgaansgele-genheid,zoalseenrestaurant,caféofdiscotheek,betrokken.Opmerkelijkisdatbij45vandezeincidentenhorecapersoneelalsdaderwerdgeregi-streerd.Meestalisklantendandetoegangtoteenuitgaansgelegenheidontzegd.Terillustratievolgthierondereenvoorbeeldvaneenklantwaarvandetoegangtoteenuitgaansgelegenheidisontzegd:

‘Groep vrienden wil bij een café in Venlo centrum naar binnen. Dit is geen probleem, mits 1 vriend buiten blijft (deze jongen heeft een donkere huidskleur). Er zou letterlijk gezegd zijn: “ hij is zwart en komt hier niet naar binnen.”

Bij46doordepolitiein2013geregistreerdediscriminatoireincidentenwashorecapersoneelhetslachtoffer.Zowerdeenportieruitgescholdenvoor‘kutturk’,nadathijiemandeenclubhaduitgezet.Bijviervandein2013geregistreerdediscriminatoireincidentenwashorecapersoneelzoweldaderalsslachtoffervandiscriminatie.Onderstaandincidentishiervaneenvoorbeeld.

‘Melder vertelt dat hij wordt gediscrimineerd door zijn werkgever. Hij werkt via een uitzendbureau in een strandtent bij (plaats). Hij wordt gepest vanwege zijn huidskleur, fietsband wordt lek gemaakt, sleutels

37

worden verstopt etc. Melder verwacht verdere moeilijkheden. Zijn baas is nogal agressief.’

WinkelsBijdein2013geregistreerdediscriminatoireincidentenwas64keereenwinkelbetrokken.Bij44vandezeincidentenwashetwinkelpersoneelhetslachtoffer.ZodeedeenvakkenvullermetSomalischeachtergrondbijvoorbeeldaangiftevaneenvoudigemishandeling,nadathijindewinkelwerduitgescholdenvoor‘kanker zwarte’eneenklapkreeg.Bijelfincidentenwasdedaderwerkzaambijeenwinkel,endriekeerwaszoweldedaderalshetslachtofferwerkzaambijeenwinkel.Invijfvandein2013geregistreerdediscriminatoireincidentenwaswinkelpersoneelalsgetuigebetrokkenbijeenincident,bijvoorbeelddoordatzijzichmengenineenconflicttussenconsumentenofdoordatzijmeldingvandiscrimina-tieinhunwinkelmaken.

OnderwijsAlsonderwijsinstellingen–ofmedewerkersvanonderwijsinstellingen–betrokkenzijnbijdiscriminatoireincidenten,danisditvoornamelijkalsgetuige.Ditisbijvoorbeeldzobijdiscriminatievanleerlingenonderling.Leerkrachtenmeldendanweleensbijdepolitie.

Bij16vande56discriminatoireincidentenwaarbijeenonderwijsin-stellingbetrokkenwas,waseenmedewerkervaneenschoolslachtoffervandiscriminatie.ZowerdeentoezichthoudstervaneenschooldooreengroepjeleerlingenuitgelachenenplaatstenzijopFacebookdiscrimine-rendeberichtenoverhaarniet-westerseachtergrond.Inzevengevalleniseenschoolmedewerkergeregistreerdalsdadervandiscriminatie,zoalsinonderstaandincident.

‘Aangeefster geeft aan dat ze wordt gediscrimineerd door twee docenten vanaf het begin dat ze op deze school zit. Zij geeft aan dat er door deze docenten duidelijk onderscheid word gemaakt tussen gekleurde leerlin-gen en niet gekleurde leerlingen. Aangever zou het meest door de docent uit de klas gestuurd worden zonder reden, dit geldt ook voor andere gekleurde leerlingen van buitenlandse komaf.’

Openbaar vervoerWanneermedewerkersinhetopenbaarvervoerbetrokkenzijnbijdiscri-minatoireincidenten,danisditvrijwelaltijdalsslachtoffer(45keertenopzichtevan6keeralsdader).Vaakwordtiemandgediscrimineerdnaaraanleidingvaneenconflictovereenaldannietgekochtvervoersbewijs.Ditwasbijvoorbeeldhetgevalinonderstaandincident.

38

‘Trambestuurder (aangever) spreekt een reiziger (verdachte) aan op zijn ongeldige vervoersbewijs. Verdachte roept vervolgens naar aangever: “Ik onthoud je kop, kankerneger, kutafrikaan, ik kom je nog wel tegen. Ik maak je af!’

Bijzesvandein2013geregistreerdediscriminatoireincidentenwaseenmedewerkervanhetopenbaarvervoerdedader.Bijeenvandezeinci-dentenwildeeenmandebusinterwijldebuswachttevooreenstoplichtvlaknadebushalte.Dechauffeurdeeddedeuropen,waarnadeaangevernaarbinnenstapteendechauffeurbedankte.Dechauffeurbegonhiernaechterteschelden:“Godverdomme ben jij helemaal gek geworden jullie soort doen dit altijd”.DeaangeverbegreepnietsvandeuitvalenvoeldezichgediscrimineerdvanwegezijnMarokkaanseachtergrond.

Verwey-

Jonker

Instituut

39

6 Trends 2008 - 2013

IndithoofdstukbeschrijvenwedealgemenetrendsindePOLDISgege-vensoverdejaren2008-2013.

6.1 Aantal incidenten

Depolitieregistreertsinds2009iederjaarmeerdiscriminatoireinciden-ten(ziefiguur6).Erlijktzowelsprakevaneenfeitelijketoenamevandiscriminatieindesamenlevingalsvanverbeteringeninderegistratie,welkdeeldoorbeidenwordtveroorzaaktisechternietbekend..

Figuur6Aantal discriminatoire incidenten per jaar

40

Ontwikkeling aantal incidenten per eenheidIntabel21enfiguur7wordenhetaantaldoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidentenvergelekenoverdejaren2008-2013.Wezoomenhierinopdeontwikkelingindelaatstejaren.HetaantaldiscriminatoireincidentendatdepolitieinOost-Nederland,Noord-Holland,Amsterdam,RotterdamenDenHaagregistreert,isin2013toegenomentenopzichtevan2012.InNoord-Nederland,Midden-Nederland,Zeeland-West-Brabant,Oost-BrabantenLimburgregistreerdedepolitiein2013minderdiscriminatoireincidentendanin2012.IndeeenhedenZeeland-West-BrabantenNoord-Nederlandwashetaantalgeregistreerdeincidentenin2012echtersterktoegenomentenopzichtevan2011.Eenmogelijkeverklaringvoordetoenamein2012endedaarop-volgendeafnamein2013Noord-Nederlandisdatbinnendepolitie-eenheidNoord-Nederlandalleenin2012hetnieuwezaaksformulierisgebruikt.In2013zijndezeregio’sweerovergegaanophetzaaksformulierdatzijvoor2011gebruikten.

Tabel21Aantaldiscriminatoireincidentenindejaren2008totenmet2013naareenheid

Politie-eenheid 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Noord-Nederland 50 70 140 206 282 230

Oost-Nederland 516 387 351 331 378 492

Midden-Nederland 95 166 121 128 126 119

Noord-Holland 324 98 230 245 276 441

Amsterdam 354 269 476 588 506 743

DenHaag 89 78 39 114 91 122

Rotterdam 245 383 560 368 726 753

Zeeland-West-Brabant 123 267 209 216 503 477

Oost-Brabant 64 148 163 442 211 120

Limburg 367 343 249 157 182 117

41

Figuur7aAantaldiscriminatoireincidentenindejaren2008totenmet2013naareenheid

5070

140

206

282

230

516

387351 331

378

493

95

166121 128 126 122

324

98

230 245276

445

354

269

476

588

506

752

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Noord NederlandOost-NederlandMidden NederlandNoord-HollandAmsterdam

Figuur7bAantaldiscriminatoireincidentenindejaren2008totenmet2013naareenheid

89 7839

11491

128

245

383

560

368

726753

123

267

209 216

503479

64

148 163

442

211

120

367343

249

157182

117

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Den HaagRotterdamZeeland-West BrabantOost BrabantLimburg

42

6.2 Trends discriminatiegronden

In2013warenermeerdiscriminatoireincidentenmetdediscriminatie-grondenrasenseksuelegerichtheiddanin2012(zietabel22).Procentueelzienweechtergeentoename,omdatookhetaantaldiscrimi-natoireincidentendatdepolitieregistreerdemetanderediscriminatie-gronden,istoegenomen.Procentueelishetaantalgeregistreerdeinciden-tenopgrondvanantisemitismegedaaldin2013naeenpiekin2012.

Tabel22Trendsincidentennaardiscriminatiegrond

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ras 898(37%)

762(33%)

774(29%)

929(39%)

1.161(34%)

1.308(34%)

Godsdienstenlevens-overtuiging

270(11%)

231(10%)

247(9%)

440(18%)

166(5%)

143(4%)

Seksuelegerichtheid 380(16%)

428(19%)

660(25%)

622(26%)

1.143(33%)

1.321(34%)

Geslacht 9(0%)

10(0%)

17(1%)

15(1%)

110(3%)

55(1%)

Handicap 0(0%)

5(0%)

7(0%)

13(1%)

23(1%)

33(1%)

Antisemitisme 141(6%)

209(9%)

286(11%)

293(12%)

859(25%)

711(19%)

Discriminatiegrondonbekend

723(30%)

649(28%)

668(25%)

74(3%)

0(0%)

252(7%)

Infiguur8wordendegeregistreerdediscriminatoireincidentenopgrondvanras,seksuelegerichtheid,antisemitismeengodsdienstindejaren2008-1013weergegeven.Ditzijndevierdiscriminatoiregrondenwaarvandemeesteincidentenwerdengeregistreerd.Hetaantalincidentenopgrondvanrasenseksuelegerichtheidisindeafgelopenvijfjaarsterktoegenomen.

43

Figuur8Aantalincidentennaardiscriminatiegrondoverdejarenheen

6.3 Verschijningsvormen discriminatie

Overdejarenheenzijnerprocentueelgeziengeengroteveranderingenindevormenwaarindiscriminatievoorkomt(zietabel23).Beledigingkomtverreweghetmeestevoor.

Tabel23Trendsaantalincidentennaarverschijningsvormvandiscriminatie

Bele

digi

ng

Dis

crim

inat

ie

Vern

ielin

g

Mis

hand

elin

g

Bedr

eigi

ng

Bero

ving

Die

fsta

l

Ove

rige

2008 1.367 0 126 226 429 0 0 230

2009 1.282 0 86 141 204 0 7 80

2010 1.485 0 31 184 215 6 4 78

2011 1.717 0 564 186 365 2 5 80

2012 1.518 847 624 438 373 6 30 162

2013 2.105 1028 588 444 579 11 30 303

44

Verwey-

Jonker

Instituut

45

7 Conclusie en duiding bevindingen

IndezePoldisrapportagezijndeaardendeomvangvandiscriminatoireincidentenbeschrevendiedepolitiein2013registreerde.Indithoofdstukwordendebevindingensamengevat.

7.1 Bevindingen

● Depolitieregistreerdein2013intotaal3.614discriminatoireinciden-ten.Ditis-invergelijkingmet2012-eentoenamevanbijna10procent.Detoenamevanhetaantaldoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidententotaan2012zetzichdusvoort.

● Erzijnmeerdereverklaringenmogelijkvoordejaarlijksetoenamevandoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidenten.Extraaandachtenprioriteitvoorderegistratievandiscriminatoireinciden-tenbijdepolitie-eenhedenkanresultereninhogereaantallengeregi-streerdediscriminatoireincidenten.Daarnaastkunnendelandelijkediscriminatiebijeenkomsten,diewordengeorganiseerddoorhetLandelijkExpertisecentrumDiversiteitvandepolitie,hebbenbijgedra-genaandekwaliteitvanderegistratievandiscriminatoireincidenten.Ookzoudemeldingsbereidheidvanslachtoffersvaneendiscriminatoirincidentverhoogdkunnenzijndoordevergrotemaatschappelijkeaandachtvoordiscriminatie.Tenslottezouersprakekunnenzijnvaneenfeitelijketoenamevanhetaantaldiscriminatoireincidenten.

● Erzijngroteverschilleninhetaantalgeregistreerdediscriminatoireincidententussendepolitie-eenheden,alsmedeindeprecisievandeverslaglegginginhetzaaksoverzicht.IndeeenhedenRotterdam,AmsterdamenZeeland-West-Brabantzijnveeldiscriminatoireincidentengeregistreerdinverhoudingtothetinwoneraantalvandezeeenheden.Dezebevindingkanverklaardwordendoordeextracapaciteitdieindezeeenhedenvrijgemaaktisvoorderegistratievandiscriminatie,dehogeprioriteitdieaanderegistratievandiscrimina-tiewordtgegevenendehechtesamenwerkingmetexternepartnerszoalsanti-discriminatievoorzieningenindebestrijdingvan

46

discriminatieindezeregio’s.IndeeenhedenDenHaagenMidden-Nederlandzijnrelatiefweinigincidentengeregistreerdinverhoudingtothetinwoneraantal.

● Dediscriminatiegrondenras(1313)enseksuelegerichtheid(1343)komenin2013hetmeestevoorbijdedoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidenten.Ditkomtovereenmetvoorgaandejaren.

● Ruim35%vandediscriminatoireincidentenmetgrondslagseksuelegerichtheidbetrofhetuitscheldenvanpolitieagentenvoor‘…homo’.

● Hetaantaldiscriminatoireincidentenmetalsdiscriminatiegrondantisemitisme,istenopzichtevan2012gedaald.Doordeinvoeringvanhetnieuwezaaksformulierkunnenantisemitischeincidentenpreciezerwordengeregistreerdvanaf2012.Ditheeftechterniettoteenblij-vendestijgingingeregistreerdeantisemitischeincidentengeleid(in2012washetaantaldoordepolitiegeregistreerdediscriminatoireincidentensterktoegenomentenopzichtevan2011).

● Demeestediscriminatoireincidenten(2105)zijnbeledigingen,1028incidentenstaangeregistreerdonderdeverschijningsvorm‘discrimina-tie’.Mishandeling(444),bedreiging(579)envernieling(588)komenookveelvooralsverschijningsvormbijdiscriminatoireincidenten.Ditbeeldkomtovereenmethetbeeldinvoorgaandejaren.

● Demeestediscriminatoireincidenten(30%)vondenplaatsindedirectewoonomgevingvandeslachtoffers.Daarnaastwarenerrelatiefveelgeregistreerdeincidentenopeenopenbareweg(17%)entijdenshetwerk(17%).Vooralpolitieagentenwerdengediscrimineerdtijdenshunwerk.143incidentenvondenplaatsopinternet.

● Bijongeveer30%vandeincidentenontbrekendeachtergrondgegevensvandadersen/ofslachtoffers,hierisduidelijknogeenverbeterslagmogelijk.

● Ditjaarhebbenwevoorheteerstopbasisvandegegevensindezaaksformulierenbekekenopwelkemanier(medewerkersvan)organi-satiesbetrokkenzijnbijdiscriminatoireincidenten.Alseenorganisatiebetrokkenisdanisdatvooralalsslachtoffer.Personeelvanhoreca-uitgaansgelegenhedenzijnrelatiefgezienvakerdadervandiscrimina-tiedanpersoneelvanbijvoorbeeldwinkels,onderwijsinstellingenofhetopenbaarvervoer.

47

● Discriminatieisnietaltijdzichtbaar,wordtnietaltijdalszodanigherkendenmededaaromwordthetnietaltijdgemeldbijdepolitie.Hetaantaldiscriminatoireincidenteninditrapportiseenonderschat-tingvanhetwerkelijkeaantaldiscriminatoireincidenteninNederland.Vooraldeonderwerpendieookdooranderepartijeninditveldbehandeldworden,internetdiscriminatiedoorhetMDIenhetMiNDenarbeidsmarktgerelateerdediscriminatiedoordeantidiscriminatievoorzieningen,zienwebijdepolitieduidelijkminderterug.

● Verschillenindeaantallengeregistreerdediscriminatoireincidentenenregistratieverschillentussenpolitie-eenhedenzijn(evenalsvorigejaren)ookindegegevensvan2013terugtevinden.Hettoepassenvaneenlandelijkequeryoptweethema’sindezerapportage,antisemi-tismeenmoslimdiscriminatie,laatziendateendergelijkequeryeenveelcompleterbeeldgeeftvanhetaantaldiscriminatoireincidentendatdoordepolitiewordtgeregistreerd,danalleendezaaksformulie-ren.Regelmatigekwaliteitscontrole,extraaandachtvoordiscriminatiebinnendepolitieopleiding,voortzettingvanregelmatigebijeenkom-stenvanpolitiemedewerkersdienauwbetrokkenzijnbijderegistratievandiscriminatieeneventueelhetcentraliserenvanderegistratiedoordeNationalePolitie,kunnendekwaliteitvandegeregistreerdediscriminatoireincidentenindetoekomstverderverbeteren.

Eind2014wordthetLandelijkExpertisecentrumDiversiteitvandepolitiegeborgdbinnendeNationalePolitie,eenheidDenHaag.HetLECDheeftaltijdeenbelangrijkestimulerenderolgespeeldbijderegistratievandiscriminatiebijdepolitie.DeAanwijzingDiscriminatieheeftgeleidtotextraaandachtenprioriteitbijdepolitievoorhetthemadiscriminatie.Decontinueaandachtvoorhetthemaisnoodzakelijkomookindetoekomsttegaranderendatdiscriminatieeenbelangrijkthemablijftdatkanwordenonderscheidenindepolitiegegevens.Hiertoezijnreedseenaantalbelangrijkestappengezet,maaraandachthiervoorblijftnoodzakelijk.

48

49

Bijlage POLDIS themaonderzoek:

Moslimdiscriminatie

50

Inhoudsopgave

1 Inleiding 51

2 Moslimdiscriminatie in Nederland 532.1 Registratiemoslimsdiscriminatieincidenten 532.2 Categorieënvanmoslimdiscriminatieincidenten 54

3 Verdieping 573.1 Moslimschelden 573.2 Intentionelemoslimdiscriminatie 61

4 Conclusies 65

Verwey-

Jonker

Instituut

51

1 Inleiding

IndePOLDISrapportagewordtelkjaareenthemaeruitgelichtvooreendiepereanalyse.Dekeuzevoorhetthemaisafhankelijkvanverschillendezaken,zoalsbepaaldeincidentendieindesamenlevingveelaandachthebbengekregen,ofinternationaleontwikkelingentenaanzienvanbepaaldeonderwerpen.HetLandelijkExpertiseCentrumDiversiteitvandepolitie(LECD)neemtuiteindelijkdebeslissingwelkthemaverderwordtuitgediept,maarzijlaatzichdaarbijookinspirerendooranderebelanghebbenden.

HetMinisterievanSocialeZakenenWerkgelegenheidheefthetLECDgevraagdombinnendePOLDIS2013rapportageeenverdiependestudieuittevoerennaarhetthemamoslimdiscriminatie.

Indezethemarapportagemoslimdiscriminatie2013gaanwedieperinopdeincidentenmeteenanti-moslimkarakterdiein2013plaatsvondenenbijdepolitiewerdengeregistreerd.Dezethemarapportageis,integen-stellingtotdealgemenePOLDIS-rapportage2013,meerkwalitatiefvanaard.

Webeantwoordendaartoeinditonderzoekdevolgendeonderzoeksvragen.

1. Hoeveelmoslimdiscriminatieincidentenhebbenin2013plaatsgevon-denenzijndoordepolitiegeregistreerd,enwaarhebbendezeincidentenplaatsgevonden?

2. Hoekunnendeincidentenwordenverdeeldoverdecategorieënmoslimdiscriminatieenmoslimschelden?Enwatisdeoverlaptussendezecategorieën?

3. Hoeziendeverschillendecategorieënmoslimdiscriminatieincidenteneruitopbasisvaneenkwalitatievebeoordelingvandezeincidenten?Watwasdeachtergrondvandeincidentenalshetgaatomdeachter-grondkenmerkenvandadersenslachtoffers(waaronderdeetniciteit),dewijzevandiscriminatie,endelocatieenomstandighedenwaaron-derdeincidentenplaatsvonden?

52

Indezethemarapportagewordtopeenaantalplaatsengesprokenover‘intentionele’en‘ongerichte’vormenvandiscriminatie,dezetermenzijnnietontleendaanjurisprudentieofwetgeving,maarhetbetreftinterpre-tatiesvandeinhoudelijkeachtergrondenvaneenincident.

LeeswijzerInhetvolgendehoofdstukschetsenweeenbeeldvanmoslimdiscriminatieinNederlandopbasisvangegevensdiewordenverzamelddoordepolitie.Westaankortstilbijdeonderzoeksverantwoordingenvervolgenszoomenweinopdedoordepolitiegeregistreerdeincidententenaanzienvanmoslimdiscriminatie.Inhoofdstuk3gaanwenaderinopdeincidentenwaarbijsprakeisvanintentionelemoslimdiscriminatie,onderscheidenvanincidentenwaarbijwillekeurigbeledigendofracistischwordtgehandeldwaarbijdemoslimachtergrondweliswaaralsminderwaardigwordtbeti-teld,maardienietspecifiekgerichtwarentegenmoslims.Daarnaastkijkenwenaarincidentenvanmoslimscheldenwaarbijmoslimswordenuitgescholdenmetvoormoslimsbeledigendtaalgebruik.Webeschrijvendeverschillendesoortenincidentenenkijkennaardeachtergrondkenmer-kenervan.Totslotsluitenweafmeteensamenvattendeconclusie.

Verwey-

Jonker

Instituut

53

2 Moslimdiscriminatie in Nederland

Indezeparagraafbeschrijvenweallereersthoemoslimdiscriminatie-inci-denteninNederlandzijngeregistreerdenopwelkewijzedegegevensvoorditonderzoekzijnverkregenengebruikt.Vervolgensbeschrijvenwedeverschillendevormenvanmoslimdiscriminatie-incidentenenhoevaakzein2013inNederlandzijnvoorgekomen.Ookstaanwestilbijenkelekwantitatievekenmerkenvandeincidentendieinhetpolitiesysteemstaangeregistreerd.

2.1 Registratie moslimsdiscriminatie incidenten

‘Moslimsdiscriminatie’isnieteenfeitwaaropdoordepolitieafzonderlijkwordtgeregistreerd.Echter,inhetkadervanPOLDISregistreertdepolitiesinds2008welincidentenmeteendiscriminatoirkarakter.Sinds2009gebeurtditopbasisvanhetregistratiesysteemBasisvoorzieningHandhaving(BVH).Elkeeenheidbrengtdegegevensvanincidentenmeteendiscriminatoirkarakterovernaarhetlandelijkeuniformeregionalezaaksoverzicht,eenExceloverzichtdatdoorhetLECDisopgesteld.DeincidentenuithetzaaksoverzichtwordenbesprokenineenRegionaalDiscriminatieOverleg(RDO).Dezaaksoverzichtenzijndeprimairebronvoorhetjaarlijksecriminaliteitsbeelddiscriminatie,dePOLDISrappor-tage.Inhetzaaksformulierwordtbijdediscriminatiegrondslag‘gods-dienst’apartgescoordop‘islam’.Indiezinkunnenwedeinformatiedaaruitgebruikenvoordezethema-uitwerking.Dethema-uitwerking‘antisemitisme’van2013toondeaandatdezaaksformulierenalleen,geenvolledigbeeldgevenvandedoordepolitiegeregistreerdeincidentenoverditthema.Vandaardatwe(netalsvorigjaarmetantisemitisme)ookhiergekozenhebbenvooreennadereuitwerkingvandequery’sbinnenBVHmeteennadrukopterminologiediespecifiekgerichtisophetvindenvanmoslimdiscriminatieincidenten.Uitgangspunthierbijisdatmoslimdiscri-minatiemeerisdanalleenspecifiekediscriminatievanmoslims,wantmoslimswordenookopanderetermengediscrimineerd,vooraldeherkomstwordtvaakgebruiktalsonderwerpomoptediscrimineren,hierdoorkunnenmoslimszichookgediscrimineerdvoelen.Dezevormenvandiscriminatiewordenmetonzequery’sookmeegenomen.

54

Dezewerkwijzeleverdemeerincidentenopdanbinnendezaaksformu-lierenwerdengevonden.Ommeeroverdeachtergrondenvandezezakentewetentekomenenomdediepereachtergrondenbijdeanti-moslimincidententeachterhalenhebbenwedepolitiedossiersvandebetref-fendeincidenteninBVHnagelezen,omzoeenvolledigbeeldtekrijgenvandeincidenten.

2.2 Categorieën van moslimdiscriminatie incidenten

Indezethemarapportagekijkenwespecifieknaarincidentenmeteentegenmoslimsgerichtdiscriminatoirkarakter,oftewelintentionelemoslimdiscriminatie.Hetgaatbijdezecategorieomincidentenwaarbijpersonenmeteenmoslimachtergrondongelijkwordenbehan-deld,ofwanneereronrechtmatigonderscheidwordtgemaaktnaargeloofsovertuigingofwaarbijhetmoslimzijnals‘minder’wordtaangeduid.Daarnaastonderscheidenwedecategorie‘moslimschel-den’.Ditzijnscheldpartijenwaarbijhetwoordmoslimofhetgeloofislamalsscheldwoordwordtgebruikttegeniemandmeteen(ver-meende)moslimachtergrondenermeestaleenheelscalaaankracht-termenaanwordttoegevoegd.Bijbeidecategorieëngaathetomincidentenwaarbijiemandmeteen(vermeende)moslimachtergrond,onheuswerdbejegend.

Totaal aantal incidenten Inhetregistratiesysteemvandepolitievondenwein2013150incidentendieonderdenoemermoslimdiscriminatievallen.BinnenhetPOLDIS-bestandvondenwe117incidententenaanzienvanmoslimdiscriminatie(ditbetreft3,2%vanallePOLDISincidenten),bijnalezingvandezemutatiesbleekechterdatmaar75vandezeincidentendaadwerkelijkintentionelemoslimdiscriminatiebetroffen.Naastdeze75zakenvondenweviadequery’snog75anderemoslimdiscriminatieincidentenin2013.Opbasisvanhetsoortincidenten,hebbenweeenindelinggemaaktin,ineersteinstantie,tweecategorieën.Deeerstecategoriebetrefthetzogenaamdemoslimschelden,waarbijmoslimswordenuitgescholdenmetvoorhenbeledigendeterminologie,waarinhetgeloofeenrolspeelt.Detweedecategoriebetreftintentionelemoslimdiscriminatiewaarbijmoslimsvanwegehungeloofsovertuigingwordengediscrimineerdopeenanderemanierdanalleenviaschelden(hoewelhetscheldenookbijdezecategorievoorkomt).Discriminatieviascheldenkomtbijmoslimsdusverreweghetmeestvoor(zieTabel1).Bijviervande35intentionelemoslimdiscriminatiezakenwerdnaastanderevormenvandiscriminatie,ookgescholdenmetvoormoslimsbeledigendeteksten.

55

Tabel1MoslimdiscriminatieincidentennaarsoortopbasisvanPOLDIS

Aantal incidenten Percentage

moslimschelden 115 76,67%

Intentionelemoslimdiscriminatie 35 23,33%

Totaal 150 100%

Incidenten per politie-eenheidIndeonderstaandetabelzienwedeverdelingnaardepolitie-eenhedenvanalleincidentenmoslimdiscriminatie.Hierbijhebbenwedenieuweregio-indelingvandepolitiegehanteerd.

Tabel2Aantalincidentenperpolitie-eenheid

Politieregio aantal Percentage

Rotterdam 32 21,3%

Midden-Nederland 19 12,7%

DenHaag 16 10,7%

Noord-Holland 16 10,7%

Amsterdam 15 10,0%

Oost-Nederland 14 9,3%

Zeeland–West-Brabant 12 8,0%

Limburg 9 6,0%

Noord-Nederland 9 6,0%

Oost-Brabant 8 5,3%

Totaal 150 100%

WeziendatverrewegdemeesteincidenteninderegioRotterdamwordengeregistreerd(ruiméénvijfdevanalleincidentenmoslimdiscriminatie).OokinMidden-Nederlandwordenrelatiefveelincidentengeregistreerd.DeminstegeregistreerdeincidentenvindenweinLimburg,Noord-NederlandenOost-Brabant.

Soort incidentenDepolitieregistreertbijalleincidenteneenincidentcode,dezecodegeefteenindicatievanwatvoorsoortincidentersprakewas(diefstal,geweld,verkeer,milieu,enzovoort).Hoewelditgeensluitendbeeldgeeft,omdatagentenbijelkincidentéénkeuzemoetenmakenwatvoorsoortincidenthetbetreft,geefthettocheeneersteindicatievandeverdiepingdieweinhoofdstukdrieverderuitwerken.Indeonderstaandetabelzienwedeverdelingvandesoortincidentenopbasisvandeincidentcodes,waarbijdeincidentcodeszijngegroepeerdrondeenaantalgroterenoemers.

56

Tabel3Soortincidentennaarincidentcode

aantal Percentage

Belediging 56 37,3%

Discriminatie 23 15,3%

Geweld 23 15,3%

Bedreiging 18 12,0%

Overig 17 11,3%

Vernieling 9 6,0%

Aandachtsvestigingenenalge-menemutaties

3 2,0%

Overlast 1 0,7%

Total 150 100%

Zoalsmagwordenverwachtvaltdegrootstegroepincidentenonderdenoemer‘belediging’,gevolgddoor‘discriminatie’en‘geweld’.

Bij75%vandezakenisproces-verbaalopgemaakt,enin70%vandezakenisaangiftegedaan.Bijmeerdandehelftvandezaken(54%)iseenverdachtegeregistreerd.

De(veronderstelde)daderszijnoverhetalgemeenvanhetmannelijkgeslacht(ruim76%),en(voorzoverbekend)geboreninNederland(80%).

Onderde(veronderstelde)slachtofferszijnnogaltijdmeermannendanvrouwen(60%tegenover40%),enookdaarisdegrootstegroep(bijna30%)inNederlandgeboren.

Verwey-

Jonker

Instituut

57

3 Verdieping

Indithoofdstukschetsenwedemeerkwalitatievekenmerkenvandemoslimdiscriminatieincidenten.Dezeincidentenzijnonderverdeeldoverdetweecategorieën‘moslimschelden’en‘intentionelemoslimdiscrimina-tie’.Bijbeidecategorieëngaathetomincidentenwaarbijiemandmeteen(vermeende)moslimachtergrond,onheuswerdbejegend.Voordezekwalitatievebeschrijvinghebbenwedepolitiemutatiesvandemoslimdis-criminatieincidentenvanbeidecategorieënnaderbestudeerdenbeke-ken.Opbasisvandebeschrijvingeninhetregistratiesystemkrijgenwemeerzichtopvragenals:watisdeaardvandeincidenten,opwelkemanierisdemoslimdiscriminatiegeuit,wieiserbijbetrokkeneninwelkesituatievondhetincidentplaats?

3.1 Moslimschelden

Zoalsreedsinhetvorigehoofdstukstaatbeschrevenbestaandemeestemoslimdiscriminatieincidentenuit‘moslimschelden’.Datwilzeggenincidentenwaarbijhetwoord‘moslim’ofhetgeloofislamalsscheldwoordwordtgebruikttegeniemandmeteen(vermeende)moslimachtergrond.In2013zijner115incidentengeregistreerddievallenindecategoriemoslim-schelden.Alswedeze115incidentenonderdeloepnemenenkijkennaarwieerbijdezeincidentenbetrokkenis,dankunnenweeenonderverde-lingmakenintweegroepen;enerzijdszienweincidentenwaarbijdebetrokkenenbekendenvanelkaarzijnenanderzijdszienweincidentenwaarbijdebetrokkenenonbekendenvanelkaarzijn(zietabel4)

Tabel4Onderverdelingmoslimscheldenincidenten

Moslimschelden

Onbekenden van elkaar:BurgersAmbtenaarinfunctie

4422

Bekenden van elkaar:BurenLeerlingenOverig

3694

115

58

Onbekenden van elkaar

BurgersDemeesteincidentenvanmoslimschelden(57%)vindenplaatstussenpersonendieonbekendenvanelkaarzijn.Hetgaathierbijvoornamelijk(n=44)omburgersdieandereburgersmeteenmoslimachtergrondof-uiterlijk,uitscheldenenhierbijhetwoord‘moslim’of‘islam’gebruikenwaaraanvaakeenheelscalaaankrachttermenwordttoegevoegd.Hetscheldwoord‘Kankermoslim’ isbijveelvandeincidentengebruikt,aldannietincombinatiemetanderescheldwoorden.Ookverwijzingennaarhetdragenvaneenhoofddoekenverwensingenomterugtekerennaarhetlandvanherkomstzienweveelvuldigterugbijdescheldincidenten.Bijvoorbeeld;‘Jij met je kankerhoofddoek’ of‘Kutmoslim, rot op naar je eigen land’.

Uitdepolitiemutatieskomtnaarvorendatdesituationelecontextendeaanleidingvoordescheldpartijenuiteenlopen.Verkeersgerelateerdeincidenten,zoalsparkeerproblemen,nietstoppenvaneenvoertuigofroekeloosrijden,kunneneenaanleidingzijnomeenburgeruitteschel-denmetmoslimen/ofislamgerelateerdescheldwoorden.Zoistelezenineenpolitiemutatiedateenvrouwwordtuitgescholdennadatzijhaarautoparkeertopeenplekwaariemandandersookzijnautowildeparkeren.Depersooninkwestieroeptvervolgensnaardevrouw;‘Dit is mijn land, jij met je theedoek op je hoofd, jullie moslims zijn allemaal hetzelfde, wat doen jullie hier, rot op naar je eigen land’. Eenandervoorbeeldvaneenverkeersgerelateerdincidentvindtplaatsopstraatwaarbijeenvrouwophaarbakfietsmethaarkindwiloverstekenenvervolgenswordtgeraaktdooreenvoorbijrijdendeauto.Deautomobilistschelddevrouwvervolgensuit;‘Kutmoslim, rot op naar je eigen land’.

Eenaantalscheldincidentenspeeltzichafinofnabijeenwinkelofwinkelcentra.Eénincidentdeedzichvoorineenliftvaneenwarenhuis.Tweevrouwenmeteenhoofddoekstappenindeliftwaarreedseenmanenvrouwmetkinderwageninstaan.Devrouwdiealindeliftstaatzegttegendetweemoslima’s:‘Jullie hebben toch benen en voeten gekregen en kunnen toch met de trap’,waaropeenwoordenwisselingontstaatendetweemoslimvrouwenwordenuitgescholdenvoor‘Kankermoslims’endatze‘moetenoprotten’naarhuneigenland.Eenanderincidentspeeltzichafindesupermarktwaarbijeenmanwordtuitgescholdenvoor‘Kankerturk, kankermoslim’.

Uitdepolitiemutatiesblijktdatervaakgeenaanleidingisteachterha-lenvoorhetschelden.Hetfeitdatdepersoon(mogelijk)moslimisen/ofeenhoofddoekofanderekenmerkendeislamitischekledingdraagtzoalseenboerkaofdjellabakanalvoldoendeaanleidingzijn.Zoloopteen

59

moslimamethoofddoeksamenmethaartweekinderenlangstweevrouwenopeenbankje.Eenvandezetweevrouwenmaaktnaarhetzoontjevandemoslimamethaarhandeensnijbeweginglangshaarkeelenroeptnaardevrouwenhaarkinderen‘Hoer, kutmarokkaan, kutmos-lims!’. Eenanderepolitiemutatiebetrefteenscheldincidentwaarbijtweemeisjesdieeenhoofddoekdragenbijdebushaltedooreenvoorbijgangerwordenuitgescholdenvoor‘Hoofdoekenhoer’.

Alswekijkennaardebetrokkenpersonen,zowel‘slachtoffer’als‘dader’,danzienwe,voorzoververmeld,datdemeestebetrokkenenvolwassenpersonenzijn.Bijtenminstedrieincidentenzijnhetkinderendiemoslimschelden.Invierpolitiemutatiesistelezendatdedaderdronkenofverwardwas.Enbijtenminste18incidenteniseenvrouwdieeenhoofddoekdraagthetslachtoffervanmoslimschelden.Nietbijallepolitiemutatiesstaatvermeldofdepersoondiewordtuitgescholdenookdaadwerkelijkmoslimis.Maarwanneeruitdecontextbleekdathetwaarschijnlijkweleenmoslimwaszijndezemutatieswelmeegenomeninditoverzicht.

Ambtenaar in functie Vande115moslimscheld-incidentenbetreffen22incidentenhetbeledigenofuitscheldenvaneenambtenaarinfunctie,endanvoornamelijkpolitie-ambtenaren.Aanhetwoordmoslimwordteenheelscalaaankrachtter-mentoegevoegdendatwordtvervolgensgeuitnaardeambtenaarinfunctie.Deaanleidingvoordescheldpartijenlooptuiteen.Eenaanhou-ding,insluitingopcel,ofhetenkelaansprekenvandepersoonkaneenredenzijnomdeambtenaar/ambtenareninfunctieuitteschelden.Zoisineenpolitiemutatietelezenhoeeenarrestantenbewaarderwordtuitgescholdenvoor‘kankermoslim’nadathijeenverdachteverzochtzijncelopteruimen.Ineenanderemutatiestaatbeschrevenhoeeenpolitieagenttijdenszijndienstvooreenhorecagelegenheidwordtuitge-scholdenvoor‘vuile varkenskop’en‘kutmoslim’. Maarookpersonendieeenanderepubliekefunctiebekleden,zoalseenconducteur,gemeente-ambtenaarofbuschauffeurmoetenhetontgelden.Zowordteenconduc-teurbespuugddooreenzwartrijderenuitgescholdenvoor‘Kankermoslim, ik heb je moeder geneukt’. Eneenmedewerkervandesocialedienstkrijgtdiverseverwensingennaarzijnhoofdenwordthemmedegedeeld‘Ik haat jouw moslimvolk’.

Vande22moslimscheld-incidententegenambtenaren,zijner17incidentenmondelinggeuit,viermaalisereenbriefgestuurdenéénkeereenemailnaareenambtenaarwaarindeambtenaarwerduitgescholden.

60

Bekenden van elkaar

BurenErzijn49politiemutatiesin2013geregistreerdwaarbijdeincidentenzichafspelentussenbekendenvanelkaar.Eenruimemeerderheid(n=36)vandemoslimscheld-incidententussenbekendenspeeltzichaftussenburenofbuurtgenoten.Hetgaathierbijmeestalompersonenmeteenmosli-machtergronddiedoorhunburenwordenbeledigd,bedreigden/ofuitgescholden.Zijwordenveelaluitgescholdenvoor ‘kankermoslim’ of‘kutmoslim’ enkrijgendikwijlsverwensingentehorenomterugtekerennaarhetlandvanherkomst.Ookwordenerverwijzingengemaaktnaardeislamitischekledingdiedeslachtoffersdragen,bijvoorbeeld‘Jij met je kankerhoofddoek’.

Bijmeerdereincidentenisersprakevanstelselmatigepesterijenenscheldpartijen,somsovereenperiodevanmeerderejaren.Slechtsinenkelegevallenwordtereendirecteaanleidingindepolitiemutatiebeschreven,bijvoorbeeldgeluidsoverlast,stankoverlastofhetnietopruimenvantroep.Maarookbijdezeincidentenwaserdoorgaanssprakevaneenopeenstapelingvan(kleine)incidenten.

Enkeleslachtoffersgevenaandathetvoorhunvolstrektonduidelijkiswatdeaanleidingisgeweestvoordescheldpartij.Hetenkel‘zijn’vanmoslimofhetdragenvanislamitischekledingisvoorsommigepersonenalvoldoendeaanleidingomhunburenuitteschelden.Zowordteenvrouwmeteenhoofddoekstelselmatiggepestenuitgescholdendoorhaarbenedenbuurman.Eenanderemutatiebeschrijfthetvoorbeeldvaneenmoslimgezindiedoorhunburendikwijlswordenuitgescholdenomonbekendereden.Zokrijgtdemantehorenvanzijnbuurman;‘Vieze moslim, ga terug naar je eigen land of ik snij je keel door’.

Demoslimscheld-incidentenspelenzichvoornamelijkaftussenvolwas-senen.Bijdriemutatieswordtvermelddatdedadersdebuurkinderenzijnvanhetslachtoffer.Alle36moslimscheld-incidententussenburenzijnmondelinggeuit.

Leerlingen Erzijnookenkeleincidentendiezichafhebbengespeeldtussen‘beken-den’waarbijhetnietgaatomburen.Negenmoslimscheld-incidentenspelenzichafopschool,waarbijhetleerlingenzijndieeenmedeleerlingdiemoslimisuitscheldenenhierbijhetwoord‘moslim’gebruikenendiversekrachttermeneraantoevoegen.Deaanleidingvoorhetmoslim-scheldenisbijdemeesteincidentenonduidelijk.Eenmaalbetreftheteenruzietussentweeklasgenotenomeenmeisje.Eenjongenismoslimenwordtdoorzijnklasgenootuitgescholdenvoor‘Halalmoslim’, ‘Allah kutaap’ en ‘Alle moslims zijn kankerapen’. Achtincidentenvan

61

moslimscheldentussenleerlingenzijnmondeling/persoonlijkgeuit.Eenmaalbetrefthetmoslimscheldenviasocialmedia.

Overig Erzijnvierincidentenvanmoslimscheldentussenbekendengeregistreerddiezichniethebbenafgespeeldtussenburenofleerlingen.Tweemaalgaathetomeenruzietussencollega’swaarbijdeenecollegadeanderecollega(eenmoslim)uitscheldtenhierbijhetwoordmoslimgebruikt.Deaanleidingvoorhetmoslimscheldenisonduidelijk.Entweemaalgaathetomeenruziebinnenfamiliairekring,waarbijeenvandefamilieledenmoslimisendeanderniet.Deaanleidingvoorhetmoslimscheldenlaginderelationelesfeer.

3.2 Intentionele moslimdiscriminatie

In2013zijner35incidentenbijdepolitiegeregistreerddieeentegenmoslimsgerichtdiscriminatoirkarakterhebbenwaarbijmeeraandehandisdanalleenschelden.Wesprekenhierbijvanintentionelemoslimdiscri-minatie.Hetgaatomincidentenwaarbijpersonenmeteenmoslimachter-grondongelijkwordenbehandeld,eronrechtmatigonderscheidwordtgemaaktnaargeloofsovertuigingofwaarbijhetmoslimzijnals‘minder’wordtaangeduid.Dezepolitiemutatieszijngelezenenkennenverschil-lendeuitingsvormen.Dezezijngrofwegintedeleninvijfcategorieën:

1. bekladdingenvernieling2. werkgerelateerd3. socialemedia4. ontzeggenvantoegang5. overig

Wijzullenhieronderelkvandezecategorieëntoelichten.

Tabel5Onderverdelingintentionelemoslimdiscriminatieincidenten

Intentionele moslim discriminatie

Bekladdingenvernieling 17

Werk 5

Socialemedia 3

Ontzeggenvantoegang 2

Overig 8

35

Bekladding en vernielingIncidentenwaarbijsprakeisvanbekladdingofvernielingkomenhetvaakstvoor(n=17).Hetgaathierbijomvernielingvanmoslim/islamitische

62

locaties,zoalseenmoskeeofeenislamitischeschoolofeenwoningvaneenmoslim.Ofhetgaatombekladdingenmetvoormoslimskwetsendeteksten,tekensofleuzen.

Uitdemutatieskomtnaarvorendatzichin2013zevenincidentenhebbenvoorgedaanwaarbijersprakewasvanintentionelemoslimdiscri-minatiebijeenmoskeeindevormvanbekladdingofvernieling.Driemaalisersprakevanbrandstichting,waarbijdemoskeeofeenbijgebouwvandemoskeegetrachtwerdinbrandtesteken.Tweemaaliseenvarkenskopaangetroffenbijeenmoskee;eenmaalisereenvarkenskopgeplaatstaandedeurklinkvandemoskeeeneenmaalisereenvarkenskopaanhethekwerkbevestigdenzijnerverschillendevarkenskoppenophetterreinvandemoskeeachtergelaten.Erzijntevenstweeincidentengeregi-streerdwaarbijsprakeisvanbekladdingvaneenmoskee.Eenmaalisermeteengelespuitbusopdemoskeeeenswastika,“WP”en“ACAB”gespoten.Bijhetandereincidentzijnderamenvaneenmoskeebekladmetfrituurolie.Bijgeenvandeincidentenisereenverdachtebekend.

WerkErzijnvijfincidententerugtevindenindepolitiemutatiesvan2013waarbijsprakeisvanwerkgerelateerdeintentionelemoslimdiscriminatie.Bijvierincidentenishetdragenvaneenhoofddoekeenredenomeensollicitantnietaantenemen.Zowileenjongemoslimasolliciterenineenkledingwinkel,zijlooptdewinkelbinnenenvraagtaandemanagernaardevacaturewaaropdemanagerzegt:‘Wij nemen geen hoofddoekjes aan’. Bijeenanderincidentistijdenshetsollicitatiegesprekaaneenmoslimagevraagdofzijtijdenshaarwerkzaamhedenhaarhoofddoekzouwillenafdoen.Eenanderincidentbetrefteenmoslimadiegeenstagemaglopenopeenchristelijkebasisschoolvanwegehaarhoofddoek.Totslotisernogeenincidentwaarbijeenmoslimadiewerktindethuiszorgdoordedochtervaneenvandecliëntenwordtverbodennogmaalshaarmoedertebezoeken.Dedochtergeeftaandathaarmoedernietmagwordengeholpendoormoslims.

Sociale mediaErisdriemaalaangiftegedaanvaneenintentioneelmoslimdiscriminatieincidentdatisgeuitviasocialemedia.Eenmaaliseraangiftegedaanvandiscriminatievanwegeanti-islamitischetekstenenafbeeldingenopeenweblog.Entweemaaliseraangiftegedaanvanwegevoormoslimkwet-sendeteksten,geuitopeensocialenetwerkwebsite.

Ontzeggen van toegangUitdepolitiemutatieskomentweeincidentennaarvorenwaarbijmoslimsdetoegangisgeweigerdvanwegehungeloof.HetbetrefteenincidentwaarbijtijdensSint-Maarteneenaantalkinderensamenmettwee

63

moslima’seenwinkelwillenbinnentreden.Waaropeenvrouwhendewegverspertenzegt:‘Dit is een Christelijk feest’.Bijhetandereincidentwileenvrouwdieeenboerkadraagteenflatgebouwbinnenlopen,haarwordtechterdetoegangtotdeflatontzegddooreenvandebewonersvandeflat.Hijzegttegendevrouwdat‘haarsoort’nietwordtgeduldindeflatendatzeinNederlandwoontdushaarboerkauitmoetdoen.

Overig Totslotzijnernogachtincidentenvanintentionelemoslimdiscriminatiedienietineenvandebovenstaandecategorieënpassen.Hetgaatbijvoor-beeldomeenaangiftetegeneenpolitiekepartijdiediscriminerendetekstenoverdeislamenmoslimsuit.Ofomeenprotestvaneengroepe-ringtegende‘islamisering’.Tevensiseraangiftedooreenmoskeegedaandiediversedreigbrievenheeftontvangenmetdaarinvoormoslimskwetsendeteksten.

64

Verwey-

Jonker

Instituut

65

4 Conclusies

Indithoofdstukkomenpuntsgewijsdeconclusiesaandeordedievoortko-menuitdedoordepolitiegeregistreerdemoslimdiscriminatieincidenten.Hetgaathierbijomincidentenwaarbijiemandmeteen(vermeende)moslimachtergrond,onheuswerdbejegend.Werichtenonsinderappor-tageopincidentenmeteentegenmoslimsgerichtdiscriminatoirkarakter,oftewelintentionelemoslimdiscriminatie.Hetgaathierbijomincidentenwaarbijpersonenmeteenmoslimachtergrondongelijkwordenbehandeld,eronrechtmatigonderscheidwordtgemaaktnaargeloofsovertuigingofwaarbijhetmoslimzijnals‘minder’wordtaangeduid.Daarnaastonder-scheidenweincidentenvanmoslimschelden.Ditzijnscheldpartijenwaarbijhetwoordmoslimofhetgeloofislamalsscheldwoordwordtgebruikttegeniemandmeteen(vermeende)moslimachtergrondenermeestaleenaantalkrachttermenaanwordttoegevoegd.

Eenbelangrijkaandachtspuntisdathetindezerapportagegaatomdedoordepolitiegeregistreerdemoslimdiscriminatieincidenten.DitkangeenvolledigbeeldgevenvandewerkelijkestandvanzakenophetgebiedvanmoslimdiscriminatieinNederland.

Wevindenuiteindelijk150incidentenvanmoslimdiscriminatieterugindepolitiegegevensvan2013.Ditisongeveer3%vanallediscriminatiezakendiedoordepolitiewordengeregistreerd.Scheldincidentenkomenverreweghetmeestevoor(bij79%vandeincidentenissprakevanmoslimschelden,eventueelnaastanderevormenvandiscriminatie).DemeesteincidentenwordengeregistreerdinderegioRotterdam.DeverondersteldedaderszijnoverhetalgemeenmannenvanNederlandseherkomst.Onderdeverondersteldeslachtofferszienwemeervrouwenterug,maarnogaltijdminderdandehelft(40%).Bij27incidenten,bijna20%,issprakevanbedreigingofmishandeling,invergelijkingmethetgehelePOLDISbestand,waarbij30%sprakeisvanbedreigingofmishan-deling,isditdusietslager.

Opbasisvandekwalitatievebevindingenzienwedathetmoslimscheldenvooralplaatsvindttussenonbekendenvanelkaarenburen.Eenburgerscheldeenonbekendpersoonmeteen(vermeende)moslimachtergrond

66

uit,ofeenmoslimpersoon/gezinwordtdoorzijnofhaarburenuitgeschol-den.Eendirecteaanleidingisveelalnietaanwezig.Hetlijktersomsopdateenwillekeurigegelegenheidwordtaangegrepenomde(vermeende)moslimuitteschelden.Hetenkel‘zijn’vanmoslimlijktvoldoende.Moslima’sdieeenhoofddoekdragenwordenhetvaakstuitgescholden.Hetlijktersomsopdatdehoofddoekalseensoortvantriggerwerktombeledigingenteuiten.

Ambtenareninfunctiemeteen(vermeende)moslimachtergrondmoetenhetookontgelden.Hierisechterwelveelaleendirecte(re)aanleidingteachterhalen,bijvoorbeeldeenbekeuringofarrestatie.

Bijdeincidentenwaarvansprakeisvanintentionelemoslimdiscriminatiezienwedatverrewegdemeesteincidententemakenhebbenmetbekladdingofvernieling.Hetgaathierbijvooralombrandstichtingbij,envernielingenenbekladdingenvanmoskeeën.

Ineenaantalgevallenlijktheteropdatdeinterpretatievandesituationelecontextervoorzorgtdatiemandzichwelofnietgediscrimi-neerdvoelt.Hetgaatomhetgevoeldatdepersoonbijeenbepaaldesituatieheeft,zonderdatdiesituatieopzichzelfbeledigendofdiscrimi-nerendhoefttezijn.Bijvoorbeeldeenmoslimadieeenhoofddoekdraagtenstaattewachtenopdebus.Debusrijdtdoorendevrouwdoetbijdepolitiemeldingvandiscriminatieomdatzezichdoordebuschauffeurgediscrimineerdvoelt.Maardebuskanookvolzijn.Deredenvoorhetdoorrijdenisonbekendenhoeftnikstemakenhebbenmetdiscriminatie.Heteenduidiginterpreterenvandergelijkezakenisdusuitermatelastig.Tegelijkertijdishetookmogelijkdateenmoslimzichalsmoslimgediscri-mineerdvoeltomdathijwordtuitgescholdenvoor‘k..marrokkaan’,opbasisvandebeledigingzouditvallenonderracisme,maarvanwegehetfeitdathetslachtofferzichalsmoslimgediscrimineerdvoelt,wordtdittochalsmoslimdiscriminatiebenoemd.

67

ColofonOpdrachtgever LandelijkExpertiseCentrumDiversiteit(LECD)Auteurs Drs.BasTierolf AukelienScheffelaar,Msc Drs.NielsHermens Mr.drs.LisanneDrostOmslag: Ontwerppartners,BredaUitgave Verwey-JonkerInstituut KrommeNieuwegracht6 3512HGUtrecht T(030)2300799 Esecr@verwey-jonker.nl Iwww.verwey-jonker.nl

Depublicatiekangedownloaden/ofbesteldwordenviaonzewebsite: http://www.verwey-jonker.nl.

ISBN978-90-5830-661-6

©Verwey-JonkerInstituut,Utrecht2014.HetauteursrechtvandezepublicatieberustbijhetVerwey-JonkerInstituut.Gedeeltelijkeovernamevantekstenistoegestaan,mitsdaarbijdebronwordtvermeld.ThecopyrightofthispublicationrestswiththeVerwey-JonkerInstitute.Partialreproductionofthetextisallowed,onconditionthatthesourceismentioned.

In samenwerking met de regionale politie eenheden publiceert het Verwey-Jonker Instituut sinds 2008, in opdracht van het LECD-politie, jaarlijks het Criminaliteitsbeeld Discriminatie (POLDIS). De rapportage gaat in op de achtergronden van daders en slachtoffers van discriminatoire incidenten en op de ontwikkeling in de loop der jaren. De regionale politie eenheden leveren alle gegevens van geregistreerde incidenten aan. In 2013 is het totaal aantal incidenten fors gestegen, net als in de voorgaande jaren. Ras en seksuele gerichtheid zijn de meest voorkomende discriminatiegronden. Dit keer is er ook een verdiepende studie over moslimdiscriminatie toegevoegd aan het POLDIS-rapport. De gebruikelijke achtergrondkenmerken worden beschreven, maar bijvoorbeeld ook hoe vaak verschillende typen moslimdiscriminatie voorkomen in de politieregistratie.