Werkblad over bijzondere planten op de akker

PLANTEN MET BIJZONDERE, NUTTIGE EIGENSCHAPPEN

1

De akkerbouwer teelt voedsel, maar ook planten voor andere doeleinden, zoals kleding, lijm, medicijn, shampoo, autobrandstof, papier en afbreekbare plastic. Dat kan, omdat in een plant stofjes met allerlei nuttige eigenschappen zitten.

voor groep 5 en 6

Wat valt je op?

De graanplant heeft lange smalle bla...

en geen bl...

De aardappelplant heeft wel bloemen.

Het zaad groeit in de be...

Bij de aardappelplant groeien ook

nieuwe planten uit de...

Opdracht: Zo zit een plant in elkaarEen plant is een knap stukje werk van de natuur. Een plant heeft wortels, die water en voedsel uit de grond halen en haar houvast geven. En stevige stengels met bladeren. Die vangen het zonlicht op dat nodig is voor de groei. De bloemknoppen aan de stengel zijn nodig voor de voortplanting. Na de bevruchting groeit daar zaad. Hier zie je een aardappel- en een graanplant. Graan is familie van gras. Teken een lijntje van het woord naar het juiste onderdeel van de plant.

wortel - knol - stengel - blad - bloem - zaad

2

Opdracht: Planten voor je broekSommige planten hebben oersterke vezels. Vlas is zo’n plant. Van de vezels wordt linnen gemaakt. Hier zie je producten van linnen. Schrijf de naam erbij…

In onder andere Amerika en India wordt een andere plant veel geteeld als grondstof voor kleding? Weet jij welke?

Ja,

Een plant van binnenEen plantenstengel heeft stevige vezels. Die zorgen er - met de wortels - voor dat de plant niet snel omwaait. In een plant zit ook water. Dat is nodig om voedingsstoffen te vervoeren en om haar af te koelen als het te warm wordt. Voor haar groei heeft de plant voedingsstoffen nodig. Die haalt ze uit de grond. Ze maakt er eiwitten, zetmeel en vet mee. Om dat goed te kunnen heeft ze licht nodig. Ook maakt ze stoffen die nodig zijn om zich te beschermen tegen insecten, vogels en andere bedreigingen. De bessen van een aardappelplant bijvoorbeeld zijn giftig. Een brandnetel ‘prikt’ als je hem aanraakt. Daar blijf je dus liever uit de buurt.

Biet in je brandstoftankSommige planten maken heel veel suiker aan. Dat is hun reservevoedsel. De suikerbiet doet dat. Van suiker kun je alcohol maken. En van alcohol benzinebrandstof (‘bio-ethanol’). Dat heeft één voordeel: biobrandstof raakt nooit op. Plantenbrandstof kun je altijd ‘bijmaken’. Gewone benzine niet. Die wordt gemaakt van aardolie.

3

Opdracht: Een shirt van brandnetelsNet als vlas, worden ook brandnetels geteeld voor kleding. Een brandnetel is een sterke plant die overal goed groeit en niet erg gevoelig is voor plantenziektes. Hier zie je afbeeldingen van vlas, brandnetel en katoen. Teken de bloemen na en de witte bol van de katoenplant. Dit is geen bloem. Het zijn vezels die aan het katoenzaad vastzitten. Wat je dus ziet, is de opengebarsten zaadbol.

“In sommige planten zit een kleurstof.

Daarvan kun je verf maken. Ook die teelt

de akkerbouwer.”

Opdracht: De trekker rijdt op plantenolieAkkerbouwers telen ook koolzaad. Uit het zaad van die plant wordt olie geperst. Dat wordt gebruikt om te bakken en te braden. Maar van plantenolie kun je ook smeerolie voor machines maken. En brandstof (‘biodiesel’) voor trekkers en auto’s. Hier zie je zo’n koolzaadplant. De plant maakt pas zaad, nadat de bloem is bevrucht met het stuifmeel van een andere koolzaadplant. Dat gebeurt door bijen. Kijk goed naar de foto. Weet jij waar de meeldraden met het stuifmeel zitten? Zet er een kruisje bij.

brandnetel vlas katoen

Colofon ‘Akkerbouw voor jou’ is gemaakt in opdracht van het Productschap Akkerbouw.Redactie en productie: Het Kleine Loo/PRLT CommunicatieVormgeving: Noorderstroom.nlIllustraties: Hilbert Bolland, Noorderstroom.nl

www.akkerbouwvoorjou.nl4

Een patatbakje van aardappelEen aardappel is voedsel. Maar met een aardappel kan heel veel meer. Van het zetmeel (het voedsel van de aardappel) wordt behangplak gemaakt. Zetmeel is ook een bindmiddel in soep. Het is ook grondstof voor drop en medicijn. Het zit in een bruistablet bijvoorbeeld. Er wordt ook afbreekbaar plastic (‘bioplastic’) van gemaakt voor onder andere patatbakjes. Ook van graan- en maïszetmeel kan dat. Bioplastic breekt sneller af na gebruik dan gewoon plastic. Dat is beter voor het milieu.

Opdracht: Stof tot zoeken, stof tot vindenVoor deze producten teelt de akkerbouwer grondstof. Kun jij ze terugvinden?

broek, touw, lijm, papier, biobrandstof, bioplastic, lijnolie, behangplak, zeil, shirt, tafellaken, draagtas, gordijnstof, strokarton, smeerolie, verf, zeep, shampoo, linoleum, bruistablet, capsule, snoep

B R U I S T A B L E T T ZI S T R O K A R T O N A EO M L I N O L E U M B F EB E G O R D IJ N S T R E PR E L IJ M T O U W O O L SA R S H A M P O O F E L HN O D R A A G T A S K A ID L B E H A N G P L A K RS I C A P S U L E V E E TT E L IJ N O L I E F R N SO B I O P L A S T I C P NF P A P I E R Z E I L E O

Opdracht: Planten voor touw en papierOp de akker groeit ook hennep. Van hennepvezels wordt touw, textiel en papier gemaakt. Vroeger waren ook de zeilen van zeilschepen van hennep. Hier zie je een kluwen henneptouw. Kun jij de draad volgen?