RYA-cursus IJsselmeer/Waddenzee

COMMUNICAllON

Sinds een jaar is het mogelijk om in ons land Engels­talige zeilcursussen te volgen I naar de wereldwijdhoog aangeschreven Royal Yachting Association­standaard, Dat vroeg om een praktijktest, Nautiquestuurde er maar meteen een leek op af) om te kijkenof ook beginners baat hebben bij de RYA-methode,Tekst Marike Popma Fotografie Kees Stuip

DAG 1: LELYSTAD - STAVORENHet is de warmste april ooit. Het loopt tegen vijven als ikde parkeerplaats van de Flevo Marina in Lelystad opdraai,maar het kwik geeft nog steeds 25 graden aan. Er staateen klein briesje en de hemel is strakblauw. De ijzige tafe­relen die ik me had voorgesteld bij mijn prille zeilavontuurin het vroege voorjaar, vallen erg mee.'Dag mevrouw,' groet een klein meisje, als ik mijn tassenrichting jachthaven tors, in tegen de stroom van huiswaartskerende gezinnetjes. Even voel ik me heel oud. Zîj krijgtzeilen met de paplepel ingegoten, ik moet nog beginnen.Ik mag dan Friezin pur sangzijn, die roert zich pas als hetwater vaste vorm heeft aangenomen. Om mij onbekendereden heb ik jachthavens altijd mistroostig gevonden,maar nu moet ik er dan toch echt aan geloven.Ik stap de steiger op en zie de Einstein liggen. De JeanneauSun Odyssee 40 van het Zeilvaardigheidscenrrum - degrootste van de negenkoppige vloot - is net overgevarenuit Griekenland. Zeilinstructeur Oscar Sijtsma pakt mijntassen aan als ik de vaste bodem verruil voor het dek.

110

We varen gelijk uit. Er moeten mijlen gemaakt worden.De zeilen blijven gestreken; er staat veel te weinig wind.Mijn optimisme over het weer blijkt dat van een landrot.Terwijl we koers zetten naar Stavoren, maak ik kennis metmijn medecursisten; allemaal mannen - een representatieveman-vrouwverhouding voor de gemiddelde cursus, blijkt.Voor Britten Tom en Vince - bedrijfsconsulenr in Brusselen systeemontwikkelaar in Den Haag - is de Engels­talige cursus Day Skipper een uitkomst. Philips-researcherWim gaat voor Coastal Skipper om zelfstandig met z'n gezinte kunnen charteren. Alle drie hebben ze hun theoriecerti­

ficaat al op zak. Ik doe Competent Crew. Aan mij de schonetaak een goed bemanningslid te worden. Al ter hoogte vanUrk weet ik dat het met mijn perfectionisme deze dageneen zware dobber wordt. Gespeend van enige zeilervaringdoet de stortvloed Britse, nautische termen me duizelen.

Met nog vier mijl te gaan naar Stavoren, valt de windhelemaal weg. De zeilen worden weer te ruste gelegd.Mijn tweede actie - na het sluiten van de hatches bij vertrek- is aangebroken, als schipper Vince roept: 'Purl the jib!' ~

Na het avondmaal- als de zon in het zijdezachte water­

oppervlak verdwijnt - zoeken we op de motor en in het

donker onze weg naar de Staverse jachthaven. Het is wat

behelpen, want de nieuwe telg in de vloot is ook nogonbekend terrein voor de instructeur. Het boordboek is

spoorloos, het water is op en de navigatie- en communi­

catie-instrumenten zijn in staking.

Als we de box insturen, maak ik met mijn eerste nauti­

sche knoop - de clov/s hitch - de ftnderline aan de boeg

vast. Triomf] Een kinderhand is snel gevuld.

In de salon buigen we ons over de route van morgen. De

Reeds NauticalAlmanac en de HP33 verschijnen ter tafel.

Terwijl bak- en stuurboord er net in zitten, vliegt gevorderd

nautisch lingo me om de oren. High water, low water,

springtide, ANP, LAT, southward buo), tacking, gibing ...

Mijn hoofd tolt. Rond middernacht verlaat ik het slagveld

van kaarten en kompassen, en zoek mijn weg over de slecht

verlichte, wiebelige steiger naar het toiletgebouw. Een snelle

douche en dan richting bed. Galant hebben de heren de

kapiteinshut voor me gereserveerd. Voor één keer protes­

teer ik niet tegen positieve discriminatie. Twee tellen kijk ik

door het luik naar de sterren en val dan als een blok in slaap.

DAG 2: STAVOREN - DEN HELDER

Maandagochtend. Ondanks het weer is de haven uitgestor­

ven. De zondagszeilers die op mijn heenrit naar Lelystad

het Markermeer wit kleurden, zijn nergens te bekennen.

112

Na het ontbijt volgt de saftty briefing. Hatches closed, gas

and water? Waar zitten de fire extinguisher en lifèjackets?

Check de wierpot, brandstof, koelvloeistof en V-snaar. ..

Eenmaal vaarklaar - de apparatuur is weer terug van week­

endverlof; gevalletje losse draad - oefenen we om beurten

de mooring-manoeuvre. Ik krijg een beetje voeling met de

vertraagde reactie van voor- en achteruitvaren en het

incalculeren van de wind bij het inzetten van de draai.

Zodra de stuurman de box instuurt, vliegt de crew richting

steiger om de windward rope vast te maken. Het is allemaal

een kwestie van goede timing, merk ik snel. 'Good sailing, ,

weet Oscar, 'is 60 percent preparation, 30 percent commu­

nication and lOpercent execution. '

Als we een uur later de haven uitvaren, krijg ik een lesje

touwlingo: halyard, sheet, warp, rode en haul passeren de

revue. Terwijl ik aan de lierhendel zwengel, repeteer ik ze.

De zeilen staan en bij een briesje van drie beaufort varen

we gemoedelijk over het IJsselmeer richting Den Oever.

Tot Oscar opeens uit volle borst roept: 'Man overboard!'

Ik zie een kleine, oranje fender door de lucht suizen.

Paniek. Designated skipper Tom roept: 'Ready to tack?'

'Ready to winch,' schreeuwt Vince terug. 'Lee-ho,' en daar

gaan we. Na veel gemanoeuvreer, slecht teamwork en wat

missers wordt de wil met moeite terug aan boord getakeld.

Oscar debrieft ons en legt uit wat de beste methode is om

een drenkeling op te pikken, rekening houdend met wind

en stroming. We hebben nog geen minuut onze oude

koers hervat, of er klinkt opnieuw: 'Man overboard!'

We worden zo vaak op de proef gesteld dat wij, getergdecursisten, een innige relatie met de stootwil ontwikkelen.Al snel wordt hij "Freddy the Fender" gedoopt. Het armeding moet beschermd worden tegen de instructeursstreken.Bij Den Oever gaan we voor het eerst door een sluis.

Terwijl we aan het remmingwerk wachten, krijgen we dekans de Stevin-sluis vanaf de wal te bekijken. Eenmaalerdoorheen, voelt de Waddenwind behoorlijk fris aan. Eenuur zeilen verder ben ik koud tot op het bot, en voel ik melichtelijk overbodig. De fut is eruit. Ik verdwijn onderdeks.Ik ben blij als we rond zeven uur aanmeren in de marine­haven van Den Helder. Zo vroeg in het zeilseizoen is deEinstein ook hier een einzelgänger. Bovendien steekt hijschril af tegen de fregatten, tankers en reddingsboten.Een warme chocolademelk in het havencafé later, voel ik

me weer een beetje mens. Maar eerst een goede nacht slaap.

DAG 3: DEN HELDER - OUDESCHILDIk word al vroeg wakker. Snel schiet ik in de kleren en haast

ik me aan wal. Zwaaiend op mijn zeebenen loop ik richtinghet sanitair in de officiersclub. Als ik verfrist terugloop naarde boot, waan ik me in An officer & a gentleman; een officier- compleet met pet, en nog net niet in een Wit uniform ­tuurt over het water, terwijl achter hem een kluit rekrutengedrild wordt, en in de lucht twee helikopterrotors loeien.

RVA Sai! Cruising & Vachtmaster Scheme

Voor zeilers die internationaal willen varen, is de be­

heersing van de Britse nautische termen van groot

belang. Verder zijn RVA-certificaten internationaal

erkend, wat overzees praktische voordelen oplevert.

De RVA-cursussen zijn: Start Yachting, Competent Crew,

Dayskipper, Watch Leader, Coastal Skipper, Yachtmaster.

De Royal Vacht Association zelf adviseert om - boven

beginnersniveau - eerst een theoriecursus (40 u) te doen

en dan pas de bijbehorende praktijkcursus (5 dgn).

Wie meer dan certificaten alleen wil hebben, kan RVA

Certificates of Competence behalen voor de niveaus

Coastal Skipper en Yachtmaster. Hiervoor hoeven ove­

rigens niet per se de cursussen gevolgd te zijn. De RVA

kijkt puur naar reële competentie in theorie en praktijk.

Om het RVA-keurmerk te waarborgen, staan de instruc­

teurs en de scholen die de cursussen aanbieden, onder

strikte supervisie van de Britse organisatie. In Nederland

zijn twee gecertificeerde RVA- Trainingcenters: Marien

Vacht Charter in Katwoude en het Zeilvaardigheidscentrum

in Lelystad (zie lezersaanbieding in rubriek "Boutique").

Info: www.rya.org.uk I www.myc.nl

I www.zeilvaardigheidscentrum.nl

Beginnerscursus nautisch Engels

Beam reach

halve windFenderstootwilLocksluisTo bearawayafvallenBoom

giekForesailfokMainsailgrootzeilTo furlinrollenBow

boegGalleykombuisPortbakboordTo go aboutoverstag gaanBowline hitch

paalsteekHalyardvalRodeankertouwTo gybegijpenBroad reach

ruime windHatchluikRudderroerbladTo luft upoploevenBuoy

boeiHaulverhaallijnSheetschootTo reefrevenCleat

kikker, klampHelmroerSkipperschipperTotackoverstag gaanClose reach

aan de windJammerstopperStarboardstuurboordWarpverhaaltrosClove hitch

mastworpJibfok, genuaStaystagWinchlierCone

kegelLeeward sidelijzijdeSternstevenWindward sideloefzijde

Als we even later uitvaren, waaiert een kordon RIBs vol

cadetten uit over het water. In de vaargeul stuiven ze nogeven pestend om onze boot heen, voor ze verdwijnen.Ik heb me wijselijk gehuld in mijn zeilpak, met legio lageneronder. Vandaag word ik niet koud, neem ik me voor.

Naast mijn crew-taken - de lierhendel, halyard, lazy jacks

en ik zijn inmiddels goede vrienden - mag ik vanochtendnavigatieassistent spelen. Ik kijk mee over Wims schouder,terwijl hij de koers uitstippelt en aanwijzingen naar Vinceen Tom roept. De informatie-overloadvan gisteren begintop z'n plaats te vallen. Ik ben door de zure appel heen.Op het Marsdiep mag ik even spelevaren, tot Wim hetroer overneemt en koers zet richting Texel. Als we even

voor Oudeschild willen ankeren, gaat het mis. Terwijlwe de kust naderen, loopt de dieptemeter in razendtempo terug van dertig naar tien meter, vijf meter. ..Binnen een mum van tijd lopen we aan de grond.'Beam and jib all the way to starboard! Motor in reverse!

Lean over the side, everyone!' Oscar, die normaal op deachtergrond blijft, heeft het commando overgenomen enweet ons binnen tien minuten vrij te wrikken. Als groentjeben ik de enige die onder de indruk van het voorval is.In de haven van Oudeschild oefenen we na de lunch weer

met aanmeren. Langszij, kop en kont tegen de ka. Trots alseen pauw als ik met de mooring line op het wiebelige aan­legsteigertje weet te springen zonder een nat pak te halen.

113

Na een keer of tien vangen we geïrriteerde blikken op vanhet eenzame, Duitse jacht verderop. Voor wie niet weet datwe een lesboot zijn, moeten onze acties er absurd uitzien.Vroeg in de middag komen we terug in de haven van DenHelder. Een hap en slok later zegt Oscar plompverloren enmet enig leedvermaak: 'Tonight, we're going night sailing.'

Bekaf, proberen we verborgen energiereserves aan te boren.En zo varen we rond een uur of elf opnieuw de haven uitrichting Texel. In het pikkedonker - overgeleverd aan kaarten kompas - hebben we een groot fregat over het hoofdgezien, dat uit een zijtak van de haven aan komt zetten.Oscar onderkoeld: 'You may want to look around a bit. '

Onder Texel gaat het tegen de stroom in zo tergend lang­zaam, dat we feitelijk achteruitgaan. Motoren maar weer.Tegen drieën arriveren we in Oudeschild. Iedereen is bekaf,Ik besluit nog even 't toiletgebouw op te zoeken. Geen slimidee; we liggen zo ver weg, dat ik een kwartier moet lopen.

DAG 4: OUDESCHILD - MAKKUM'Today, again, there's little wind. Therefore, few miles and

lots ofexcercise,' kondigt Oscar aan, terwijl we met kleineoogjes aan het ontbijt zitten. Het begint met straatje-kerenin de haven. Ik mag ook een poging wagen. Weinig motoren slim inspelen op de wind, daar draait het om. Hetkoude zweet breekt me uit als we bijna tegen de steigerop lijken te varen, maar de wind legt de boot keurig inpositie. We hijsen het main sail. Op open water trekt dewind al wat harder aan. Waddenzee, here we come.

Net als de afgelopen dagen verdwijnt Freddy the Fender metgrote regelmaat het water in. Oscar heeft er de grootste lolin het oranje stootkussen een slinger overboord te geven.Dreigementen van de muitende crew om de instructeur zelfzout te laten happen, worden laconiek ontvangen.Als we Freddy van z'n zoveelsteverdrinkingsdood hebbengered, daal ik even af in de kombuis om koffie te zetten.Terwijl ik met de cafetière aan het stoeien ben, rommeltOscar benedendeks wat aan de motor. Hij roept Tom bijzich: 'Look, the motor is completely flooded. ' Even denk ikdat 't serieus is, tot ik een vage grijns ontdek als Oscar zegt:'The boat is leaking everywhere! You'd better evacuate the crew. '

Dan is het een kwartier lang rondrennen. Tom deelt linksen rechts orders uit. 'Everybody, lift jackets on. Vince, fetch

the liftraft. Wim, send out a mayday to the coastguard. ... '

Ierwat ontstemd over de timing van de exercitie, zet ik naafloop een nieuwe pot koffie. Die smaakt wel extra lekker,wanneer we ankeren bij zandbank De Bolle. Een uur langbekijken we de zonnende zeehonden. En zij ons, zo blijktals een rweekoppige verkennerspatrouille rond onze bootzwemt. De lol is eraf wanneer toeristenboten arriveren en

gidsen met megafoons hun verhaal afdraaien. Verder weer.Ik oefen druk op de paalsteek, de mastworp en de lus omde kikker. Ik heb de smaak van het zeilen te pakken. In m'ndebutantenenthousiasme filosofeer ik hardop dat het tochmogelijk moet zijn om recht in de wind te zeilen. In mijnhoofd heb ik al patent aangevraagd op het "trechterzeil".Na de sluis van Kornwerderzand neem ik plaats achter dehelm en koers op Makkum. We meren af in het pittoreskecentrum, waar we de laatste avond vieren in de pizzeria.

114

DAG 5: MAKKUM - LELYSTADHet waait! En flink ook; tegen windkracht zes aan. Ik hebeen trage start en kom pas mijn hut uit als we de haven aluitmotoren. Ik heb moeite mezelf in m'n zeilpak te hijsen.Hoe langer ik onderdeks blijf, hoe misselijker ik word. Ikmoet maken dat ik aan dek kom.

Als de zeilen gehesen zijn, gaat het hard. We hangen schuinop het water. Beneden rammelen kopjes in de gootsteen,piept het cardanisch fornuis en vliegen de navigatiekaartenover de vloer. Ik moet even slikken als het water door de

gangboorden kolkt. Maar een blik op mijn meer ervarenscheepsgenoten doet vermoeden dat dit de gewoonste zaakvan de wereld is. 'Don't worry. The boat turns off by itself'

Gerustgesteld hervind ik m'n enthousiasme en ktuip achterhet roer. Wat een kick! Als Wim het roer overneemt, maak

ik mezelf vast aan een lift line en waag me richting mast,waar een los touw om instoppen vraagt. Het spel met deelementen is in volle gang alswe over de golven stuiteren.Voor de wind varen we de oude haven van Stavoren in,

terwijl de lammetjes op de dijk zich achter hun moedersverschuilen. Deze haven blijkt een stuk drukker dan totdusver. Aan de kade komt de ene na de andere schipperbij ons polsen ofhet veilig is om uit te varen.Als ik even mijn hut in duik, ontdek ik dat ik al die dagende luiken niet goed heb gesloten. Pas bij dit weer heeft hetconsequenties; mijn tassen zijn doorweekt. Bovendien hebik de toilettoevoer niet goed gesloten ...Als de grootste bende is opgeruimd, is het tijd om te gaan.Lelystad wacht. Daar arriveren we na een paar uur op vollekracht zeilen, en een aantal man-over-boord-acties later.

Alsof de duivel ermee speelt, glijdt de oranje fender vlakvoor afmeren van boord. Ditmaal zonder hulp van Oscar.Freddy's wraak is zoet. Dit overkomt 'm geen tweede reis.

Het onmogelijke is gebeurd; ik ben niet langer degedoodverfde landrot. Al zal ik waarschijnlijk wel altijdeen goed-weerzeiler blijven. Maar de zeebenen zijngekweekt. Ik loop nog zeker drie dagen na te golven. -