InhoudOpening 01 Hoofdartikel 02• PlanCzetinopdedoorbraaknaareenVlaamsegroeneeconomieReportages ateliers 04• Atelier1:Chemicalleasing,sellingservicesinsteadofbarrels 04• Atelier2:Vankilo’sencalorieënnaarcomfortengezondheid 06• Atelier3:Lokaal,kortenhoogwaardiggeslotenmateriaalkringlopen 08• Atelier4:Greeneventsalshefbomenvoorduurzameinnovatie 10Plan C transitienetwerk gaat online 12

Verderdenken.Durvendoen.

NieuwsbriefNetWerkDag 09 DonDerDag 15 oktober 2009Congres- en erfgoeDCentrum Lamot te meChelen

Erwarenhonderdvijftiginschrijvingenvooraf.Ruimhon-derdvijfentwintig deelnemers kwamen op 15 oktobernaarMechelenvoorhetvoormiddagprogrammaeneenhonderdtal doeners nam effectief deel aan de interac-tieveateliersindenamiddag.Maareennetwerkdaggaatuiteraardommeerdancijfers.Hetisvooraleenjaarlijksweerziendatdepersoonlijkeinteractiestimuleertenderealisatie de meest actuele activiteiten en ontwikkelin-genopeenrijtjezet.

MeteenopstartenderegeringstonddenetwerkdagvanditjaarinhettekenvanhetnieuweregeerakkoordenhettoekomstplanVlaandereninActie(ViA).Hetlagvoordehand omtijdensdeze netwerkdagdieper in tegaan opde meerwaarde die Plan C kan bieden in het doorbra-kenbeleidvandeVlaamseRegering.Hetverslagvanhetvoormiddagprogramma vindt u in het hoofdartikel vandezenieuwsbrief.

Het namiddagprogramma bestond uit vier inspirerendePlan C-ateliers en was helemaal gereserveerd voor dedoeners. Deze ateliers staan niet op zichzelf, want zesluitenaanopdeprocesstructuurendeondersteuningdiePlanC indekomende jarencontinuzalbieden.Debondigereportagesvandeatelierszijnmeeopgenomenindezenieuwsbrief.

Wie bezig is met ‘grensverleggend vernieuwen’, is nietzosneltevreden:hetkanaltijdbeterofsneller.Bijvoor-beelddoormeerervaringenkennisuittewisselen,doormeerinbeeldendaninwoordentedenken,doordejuis-temensentebetrekkenofmeertedenkenvanuitandereperspectieven.Hebtusuggestiesvooreenvolgendenetwerkdag?Laathet ons weten via info@plan-c.eu. Via www.plan-c.euhoudt u contact met Plan C en binnenkort kunt u zichlatenregistrerenalsgebruikervoordePlanCwebtool.

Noteer alvast de week van 25-29 oktober 2010 in uwagenda.DanvindtnamelijkhetGlobal Forum on Sustai-nable Material Management van de OESO plaats. DeOVAMisgastheervoorditGlobalForum,datsamenmetde Plan C NetWerkDag 10 plaatsvindt inhetCongres-enerfgoedcentrumLamotteMechelen.

Karel Van Acker,voorzitterPlanC

PlanCacCelereert!

PlanCzetinopdedoorbraaknaareenVlaamsegroeneeconomie“PlanCisdeaangewezenpartneromhetVlaamseinnovatiebeleideneconomischeweefselmeetevernieuwen,”steldePlanCvoorzitterKarelVanAckertijdenszijninleidingopdejaarlijksenetwerkdagvanPlanC.HijwerddaarinbijgetredendoorprofessorKoenDeBackere,eenvandeleidende figuren in dat innovatiebeleid.PlanCheeftzichdusgepositioneerdalseenserieuzepartnervoorhettoekomst-plan Vlaanderen inActie (ViA) envoorde doorbraak naar een Vlaamse groeneeconomie.

De jaarlijkse netwerkdag van Plan C is een belangrijkmoment.Degroeiendegroeporganisatiesenmenseninhetnetwerkevaluerendandestandvanzaken,wisselenideeënuitenoverwegennieuweprojecten.Maarditjaarreiktendeambitiesverder.

DeVlaamseRegeringzettePlanCenkelejarengeledenopalseenexperimentinvernieuwendmilieubeleid–netDuWoBo, het netwerk dat de transitie naar duurzaamwonenenbouwenrichtinggeeftenstimuleert.Intussenzijn Plan C en DuWoBo stilaan de experimentfase ont-groeidenzoekenzeeenvolwaardigeplaatsinhetVlaam-sebeleid.HettoekomstplanVlaandereninActie(ViA)enhetPact2020lijkendehardekernvanheteconomischeeninnovatiebeleidteworden.Hetisdusgeenonverstan-digezetomdaaraansluitingbijtezoeken.

Forse impulsMevrouwHennyDeBaets,administrateur-generaalvandeOVAM,zetteinhaarinleidingmeteendetoon:“PlanCheeftdezelfdedoelstellingenalsViA:doorbrakenrea-liserenenversnellenvanuiteenlangetermijnvisie.”

DeOVAMisalbijnadertigjaaraandeslaginhetmilieu-beleid en de administratie loopt stilaan tegen de gren-zenvanhetbestaandeafvalbeleidaan.“Wehebbeneenforseinnovatie-impulsnodigomwerktemakenvaneengeïntegreerdenduurzaammaterialenbeheer.”DieforseimpulskanvoortkomenuitdesynergietussenPlanCenViA.UithetbetoogvanDeBaetswasoptemakendatPlanCeenmeerwaardekanbetekenenvoorViA.PlanCkijktverderdantechnologie, hanteerteensysteemper-spectiefenstaatvooreengeïntegreerdebenaderingvanduurzaamheid.

MeerwaardeDe voorzitter van Plan C, Karel Van Acker, ging daarnauitgebreidinopdebetekenisvanPlanCvoortoekomst-plannen zoals ViA. Hij herinnerde eerst aan de drijfve-renvanPlanC.Datisontstaanvanuithetbesefdathet(wereldwijde)materialen-enenergievraagstukeendrin-gendeaanpakvraagt.Denoodzakelijkeommezwaaimoeteen richting krijgen én moet sneller gaan. Daaruit kun-nenvervolgensinteressanteeconomischekansenvoort-vloeien.

PlannenzoalsViA,hetPact2020enhetnieuweVlaam-se regeerakkoord hanteren op een aantal plaatsen eenvergelijkbaardiscours.Zewilleninzettenopeengroeneeconomie, op doorbraken, op een vernieuwing van hetDNAvandeVlaamseeconomie,opgroteprojectenvoormaatschappelijkevernieuwing.WaarzitdanhetverschilmetPlanC?EnwelkemeerwaardeheeftPlanC?

02

hoofdartikel

Karel Van Acker kwam met een doordacht antwoord.“ToekomstplannenzoalsViAdreigenteblijvenstekenintechnologisch-economischeoplossingen,metvooraltop-downmaatregelen.Datzijnkleinestapjes,terwijlweneteensnelledoorbraaknaarduurzaamheidnodighebben.Geïsoleerdeprojectenzonderstrategischkaderzijnnogtevaakhetvertrekpunt.

PlanCkanhiereentoegevoegdewaardehebbenomdathet inhoudelijk en procesmatig op een andere manierwerkt dan andere netwerken. We moeten op systeem-niveau naar materialen kijken, vanuit een inspirerendtoekomstbeeld.PlanCheeftzo’ninspirerendelangeter-mijnvisie, met verschillende paden om een duurzamermaterialenbeheertebereiken.

Wezettennualexperimentenopomdievisieindeprak-tijktetesten.WebegeleidendeprojectenentrekkenerlessenuitvoordewegdiehetVlaamsematerialenbeleidmoet inslaan. Onze strategische doelstelling is bouwenaan een nieuwe materialen-infrastructuur voor Vlaan-deren.DoordiebredekijkopinnovatiekunnenweeenpartnerzijnvoorViA”,aldusVanAcker.

HijherinnerdeerdaarnanogeensaandathetVlaamseregeerakkoordPlanCenDuWoBoerkentendatenkelevoorwaardenvervuldmoetenzijnomdeambitieswaartemaken.Zozoudendeopgezetteexperimententoegangmoetenkrijgentotderegulierefinancieringskanalenvanhetinnovatiebeleid.PlanCenDuWoBozoudenrespec-tievelijkeenportfoliovandegeselecteerdeexperimen-tenmoetenbeherenenenigszinsonafhankelijk vanhetbeleidsapparaatwerken.Totslotzoudenzegraagreke-nenopeenstructurelebasisfinanciering.

HetvolledigepleidooivoordeinteractietussenPlanC,ViAenhetVlaamseinnovatiebeleidstaatineenPositionPaper die alle deelnemers in hun conferentiemap von-den.

Ruis en potentieKreegdevoorzetvanHennyDeBaetsenKarelVanAc-keroverdesynergietussenViAenPlanCgehoor?Pro-fessor Koen Debackere (K.U.Leuven) is al enkele jareneenbelangrijkeintellectueleinspiratorvanhetVlaamseinnovatiebeleid.Hijwasuitgenodigdomzijnlichttelatenschijnenopdievraag.Hoewelzijnbetoogniethelemaalgelijkliepmetdeeerstetweesprekers,kwamhijhenal-leszinseenheeleindtegemoet.

Erzitnogwelwatruisopdelijn.ZositueertDebackereinnovatieindedriehoekoverheid–bedrijfsleven–ken-nisinstellingen.OpdiesamenwerkingwilViAinzettenenPlanCisdaarvaneenvoorbeeld,volgenshem.Dezaal

merkteechteropdathierbijderolvandecivielesamen-leving inPlanCtenonrechtewordtvergeten.Wantdesamenleving heeft ook een cruciale rol in de discussieoverdeinnovatiestrategiedieVlaanderenmoetvolgen.Erwarenookenkelekritischebedenkingenoverhetont-brekenvanmaatschappelijkefocusinViA.Zethetplannietveelteveelinophoogtechnologischeoplossingen?

Maardealgemeneteneuroverdepotentiëlesamenwer-king was positief. Zo wees Koen Debackere op de zesdoorbraken die ViA definieerde: de lerende Vlaming,medischcentrumVlaanderen,eengroenstedengewest,deopenondernemer,Vlaanderenslimmedraaischijfeneen slagkrachtige overheid. Voor de eerste vijf speer-puntenkomenergroteprojecten.“Dieprojectenzullenaaneenaantalvoorwaardenmoetenvoldoen:zemoeteninspelen op een grote maatschappelijke behoefte, eenvisionaireambitiehebbenenveelmiddelenkunnencon-centreren.Wehebbenmeernoodaansysteeminnovatiedan aan innovatie in geïsoleerde technologieën. Vlaan-derenmoeteenproeftuinwordenwaarinwevoordevijfspeerpuntennieuweconceptenkunnenuitprobereneninternationaal vertalen. De vernieuwing van ons KMO-weefselisindatprocesbelangrijk.”

Voor Plan C ziet Debackere vooral veel verbindingenmetdedoorbraak‘groenstedengewest’.Daarinwilmengaaninzettenopo.a.cradle–to-cradle,duurzaamwonen,smart grids (slimme energienetwerken) en duurzamemobiliteit.“PlanCmoetzoekennaardemogelijkecon-vergentiesmetdezeprocessen.Methodologischmoetereenroadmap(stappenplan)komen:waarwilmenheenmetdedoorbraakgroenstedengewest?Organisatorischis er nood aan een multi-actoren platform dat samen-werktopbasisvanderoadmap.”

SynergiePlan C en DuWoBo hebben op beide terreinen iets tebieden,datwasvoordegoedeverstaanderduidelijk.OfzoalsHennyDeBaetseerderzei:“Inditsoortprocessenis het zaak om naar de meerwaarde tussen de deelne-mers te zoeken. Waar we verschillen, moeten we com-plementair zijn. Waar we opportuniteiten zien, moetenwesamenwerken.”

HetisnuzaakomdesynergietussenPlanCenViAookindepraktijkterealiseren.

Lees dePlanCPositionPaperopwww.plan-c.eu/docs/planc-positionpaper.pdf

03

hoofdartikel

Insteek van het atelierWelke kansen biedt het concept en hetvernieuwende businessmodel chemicalleasingenwelkebarrièresmoetenover-brugdworden?

InleidendJan-PaulKimmelvanRoyalHaskoningBelgiumleiddeditatelier rond chemical leasing in. De drijvende krachtenachterditmodelzijnvolgensKimmeldegroeiendema-teriaalschaarste endebijhorendestijgendeprijzen, hetgroeiendedraagvlakvoorinnovatie,denieuwealliantiesbinnen het netwerk van leveranciers en nieuwe wetge-vingzoalsREACH(eensysteemvoorderegistratie,eva-luatieentoelatingvanchemischestoffenindeEuropeseUnie).

Van volumes naar dienstenChemicalleasingdraaitinessentieomtweezaken,legdeKimmelkernachtiguit:dienstenenverantwoordelijkheid.Momenteeldraaitdechemischeeconomienogsterkrondhet afleveren van volumes van chemische stoffen. Datmoetevoluerennaarhet leverenvandiensten:functiesindevormvandechemischeeigenschappenvanchemi-caliën.Daarnaastmoetdeverantwoordelijkheidvandeproducent / leverancier groterworden:hij zalzichont-fermenoverdevolledigelevenscyclusvandestoffen.

Enkele pilootprojecten leverden al positieve resultatenop.Tegelijktonenzeaandaternogheelwatuitdagingenzijn.Zomoetenafnemerseengoedfunctionerendmodelverlatenvooreennieuwmodeldatveelinspanningver-eist.Ermoetennieuwevertrouwensbandenopgebouwdworden. Leveranciers moeten meer verantwoordelijk-heid willen opnemen. Toch blijft Kimmel optimistisch.Wereldwijdzijnerheelwatexperimentendieaantonenwatwerktenwatniet.Daaruitvaltsnelveelteleren.

Discussie rond zes stellingen Nadeuiteenzettingwerdendiscussiegroepensamenge-steldrondeenzestalstellingen:

1. Chemical leasing heeft geen kosteneffectief ant-woordopdewettelijkeverplichtingenrondchemicalmanagement.

2. Eenbillijkeverdelingvankostenenbatentussenpart-ners(belangrijkvoorchemicalleasing)isniettoepas-baarbinnendehuidigebusinessmodellen.

3. Chemicalleasingstimuleertinnovatiebinnendeche-mischeenverwerkendesector.

4. Enkele (belangen)groepen zullen chemical leasingmogelijkmaken.

5. HetpotentieelvanchemicalleasingligtvooralbijdeKMO’s.

6. Overweging tot chemical leasing kan enkel na een‘netwerk-ontwikkelingsstrategie’.

Chemicalleasing,sellingservicesinsteadofbarrels

ateLIer

1

04

reportage ateliers

Chemicalleasing,sellingservicesinsteadofbarrels

Dediscussieleverdedehiernavolgenderesultatenop.

Geïdentificeerdeknelpuntenvanchemicalleasing- Het noodzakelijke delen van kennis op het vlak van

technologie en marketing is een belangrijk struikel-blok.

- Het samenwerkingsverband waarop het concept isgebaseerd, is een risico voor de continuïteit van debedrijfsvoering: (i) de kostenstructuur kan verande-ren inde loopvandesamenwerkingsovereenkomst,(ii)nietsolvabelepartnerskunnenfaillietgaan.

- Eriseenbeperktekennisvande(chemische)speci-ficatiesendetoepassingsmogelijkhedenvanmateria-len/chemicaliënbinnendeketen,terwijldiekenniseen voorwaarde is om toepassingsmogelijkheden teontwikkelen.

- Hetbusinessconceptiscomplex,geletopdemogelijkecontractuele,financiëleentechnischecomplicaties.

- Detoegevoegdewaardeismoeilijkmeetbaar,aange-ziendevormsterkafwijktvandehuidigemaniervanwaardecreatie.

- De vereiste transparantie in de kostenstructuur bijallepartnersismoeilijkhaalbaaromdathetvertrou-wentussenpartnersvereist.

- De mogelijkheden binnen Vlaanderen kunnen enkeloptimaalwordenbenutnaeenparadigmashift:‘Slim-merzijnmetandereninplaatsvanslimmerdanande-ren’.

Geïdentificeerdekansenvanchemicalleasing- Erontstaateengroenimagovoordeproducentende

eindgebruiker van chemicaliën / materialen door dedrive naar ‘minder gebruik van materialen /chemica-liën’ en ‘beperken van de productie van afvalstoffenof/enhetaanmakenvanmindertoxischeafvalstoffen’.

- Erismeercontroleopdekwaliteitvanheteindpro-ductmogelijk.

- De noodzakelijke samenwerking stimuleert techno-logischeenmarketinggerichteinnovatieenditstimu-leert‘openinnovatie’.

- Chemicalleasingkaneenstapzijninderichtingvansysteeminnovatie.

- De noodzakelijke samenwerkingsverbanden binnendemateriaalketenzullenleidentotnieuwebusiness-mogelijkhedenbinnenbestaandeindustrieën.

- Chemical leasingkanresulteren inhetontstaanvangespecialiseerde dienstverleners gekoppeld aan deproducententenvoordelevandeeindgebruikers.

MogelijkestappenomchemicalleasinginVlaanderentelanceren- Meer bekendheid genereren via seminars, netwerk-

dagen,studiedagen…- Meerdraagvlakcreërendoorhetstartenensucces-

vol uitwerken van eenvoudige voorbeeldprojectenmet een korte keten, zoals korte gesloten cyclischesystemen.

- Ondersteuning van initiatieven rond het opstartenvanchemicalleasingdoordeoverheid(subsidies,fa-cilitatie,risicodekking,beleidssturing…).

- Scepticisme verminderen door langetermijnvoorde-lenaantetonenaandehandvanvoorbeeldprojecten(denkeninkansenennietinbedreigingen).

- Draagvlakcreërenbijallerelevantestakeholdersomdetoepassingvanchemicalleasingtevergroten.

Meer info en contact viawww.chemicalleasingproject.be

05

Insteek van het atelierWelke uitdagingen zijn verbonden aande overgang van ‘product-aanbod’ naar‘product-dienst-aanbod’ en hoe pakkenwedieaan?

InleidendMichaelVanLieshoutvanPantopiconplaatsteditatelierin een duidelijke context: product-dienstcombinaties.Bijvoorbeeld een model waarin geen kopieerapparaatverkochtwordt,maarweldefuncties,zoals‘fotokopieënmaken’ofzelfs‘fotokopieënontvangen’.OfzoalsinhetdoorPlanCondersteundeexperiment:geenverkoopvanradiatoren,maarvan‘comfortindevormvanwarmte’.

Product-dienstcombinaties moeten economische groeiloskoppelenvanecologischedruk.Demodellenbiedennieuwekansenopsysteeminnovatiebinnendemeestuit-eenlopendedomeinen,zoalsvrijetijd,huisvesting,ener-gie, mobiliteit en voeding. Michael benadrukte dat hetsuccesvaneenproduct-dienstcombinatienietalleenbe-paaldwordtdoortechnologische innovaties.Het isookbelangrijkomgelijktijdigtesturenopveranderingenintechnologie,cultuurénrelaties.Zowelaanaanbodzijdeendevraagzijde,alsertussen.

Katja Craeghs van greenpoint.be startte met het ex-periment ‘Leasen van comfort’ binnen het bedrijf Jaga(de Radiator Factory). Ze introduceerde aan het beginvanhetatelierKennethVandeVelde,deceovanJaga.Kenneth gafeeneerlijkeblik indezielvanhetbedrijf.Hij legdeuitwaaromzijnbedrijfdeomschakelingnaarproduct-dienstcombinaties als een opportuniteit ziet.

Volgens hem is de markt duidelijk aan het veranderen.Erontstaannieuwemarktenindienstverlening,technolo-gieënevoluerenzeersnelenerkomtsteedsmeernadrukopdelevenscyclusvanproductenenmensen.

Bovendienwillenklantenmeerdienstverlening.Bedrijvenmoeten dus gaan nadenken over aantrekkelijke nieuwedienstendieeenmeerwaardeopleverentenopzichtevanhun concurrenten. Klantenbinding en meer voeling metdeklantenzijneenbelangrijkesurplus.VandeVeldewildeuitdagingaangaanomeenshifttemakenvaneen‘pro-ductgebaseerde’naareen‘dienstgebaseerde’strategie.

Eenvoudigisdieuitdagingechterniet.Zospelenonderanderedeschaalgroottevaneenondernemingendein-terneenexterneweerstandentotveranderingeengroterol.Wieheeftwelkeverantwoordelijkheidindewaarde-ketentussenproducentenklant?Watzijndejuridischeobstakels? Wie financiert wat en is leasing het interes-santste businessmodel? Hoe gaan we om met die ver-schuiving intijdenvancrisis?Hoekandeoverheideengeschikt kader voor product-dienstcombinaties aanbie-den?

DelatligthoogDe uitdaging van het atelier was in eerste instantie hetformulerenvanderelevanteobstakelsenvragen,zodateen product-dienstcombinatie ‘comfort binnenklimaat’zou kunnen slagen. De lat ligt hoog, want Plan C ambi-eert besparingen in energie én materiaal. De economi-scheenergievoordelen liggeneerderbijdeconsument.Defabrikantheeft,naastdemarkt-enklantenaspecten,eveneensdevoordelenvaneengeslotenmateriaalkring-loop. Het is de ambitie van dit Plan C-experiment ombeidedoorbrakentecombineren.

Vankilo’sencalorieënnaarcomfortengezondheid

ateLIer

2

06

reportage ateliers

Vankilo’sencalorieënnaarcomfortengezondheid

DriegroependiscussieerdenoverdrieaandachtspuntenKristof Debrabandere van de Bond Beter Leefmilieuleiddehetinteractievedeelin.Dedeelnemersbrachtenin drie groepen concrete aandachtspunten naar vorenronddriethema’s:(i)businessmodel,(ii)technologieen(iii)gedrag.

ElementenvanhetbusinessmodelWatiseenidealecontracttermijn?Hierontstaatmogelijkeen conflict: het bedrijf wenst een garantie op langeretermijn(naaraanleidingvaneeninvesteringbijdeklant),terwijl de klant flexibiliteit waardeert (niet ‘gebonden’wordenaanéénleverancier).Wiefinanciertdeproductenbijaanvang?Wordtdeklantuiteindelijkeigenaarvanhetproduct?Watindiendeklantverhuistofdewoningverkoopt?Isereenrolweggelegdvooreenonafhankelijkeeco-consulentvoorbeschermingvandeconsument?Watalsdedienstleverancierfaillietgaat?Isdeklantdannogverzekerdvaneendienstverle-ning?Watalsdeklantnietmeerkanbetalen?

TechnologischeaspectenHoekanoptimaalgebruikgemaaktwordenvantechno-logische flexibiliteit en modulariteit om de energie- enmateriaalbesparingentemaximaliseren?Kan een bestaande verwarmingsinstallatie op termijnworden ingezet ineenconceptdatdoorzonne-energiewordtgedreven?

Hoekaneenklantblijvendgenietenvantechnologischeevolutieszondertoestellentevervangen?Hoewordtte-ruggekoppeldtussenklantendienstenleverancier?Hoekunnen installateurs technologisch up-to-date wordengehouden?Isereenrolvoordeoverheidominnovatieinproduct-dienstcombinatiestestimuleren?Hoekunnenproduct-,materiaal-enenergiebeleidelkaarversterken?

GedragHoe kan een product-dienstcombinatie de consumentblijvend aanzetten tot energiebesparingen? Hoe kangoedgedragwordenbeloond?Kaneenmotiverendelo-kalegemeenschappelijkebeloningwordeningezet?Heb-beninitiatievenvoorgroepenhuishoudenswellichtmeerkansvanslagendanvoorindividuelehuishoudens?Dienter met quota of verbruiksplafonds gewerkt te worden?Hoekandeprivacyvandeklantwordenbeschermd?

Enverder?Er worden nu concrete stappen gezet om de initiëledoelgroep(en) te identificeren. De concrete invullingwordtverderuitgewerkttijdenseenvervolgatelier.Ge-interesseerden voor dit vervolgtraject melden zich bijKrisofKatja.

Meer info en contact viakatja@greenpoint.be

07

Insteek van het atelierWelke rol kan een technologie zoals3D-printingspeleninhetsluitenvanloka-leproductie-enconsumptiekringlopen?

InleidendTheoJongelingzettemetzijnverhaaloverinnovatiebin-nenDSMNVdetoonvanditatelier.Degrotemarktspe-lersvolgeninnovatiesvandaagmetargusogenenintegre-rendiezoveelmogelijkinhunwerkzaamheden.Jongelingleidt het C2C (Cradle to cradle)-team binnen het DSMInnovationCenter.DewilvanJongelingenDSMNVomopsysteemniveautewerkenkristalliseertindeuitspraakvanFeykeChairman,voorzittervanhetDSMManagingBoard:“Wecannotbesuccessfulinasocietythatfails.”

JohanMoyersoenvani-propeller legdeonmiddellijkopinzichtelijke wijze de link tussen lokale, kort en hoog-waardig gesloten materiaalkringlopen enerzijds en 3D-printing anderzijds. Deze technologie komt er sowiesoaan. De grote uitdaging is om erover te waken dat deintegratieinonzeeconomieopeenduurzamemanierge-beurt.Geenlichtetaak.

Zes discussietafels, drie discussierondesNadepresentatieswetendedeelnemerswaarzeaantoezijn:eengrondigdebat,datingoedebanenwerdgeleiddoorHendrikTiesingavanNaturalInnovation.

Deopzetwaseveneenvoudigalsproductief:deomvang-rijkegroepdeelnemerswerdverdeeldinzesdiscussieta-fels. Aan die tafels vonden drie opeenvolgende discus-sierondesplaatsmettelkensnieuwemensen.Alleendehost bleef aan zijn tafel zitten. Elke ronde werd gekop-peldaanéénvraag:(i)Welkekansenbiedt3D-printing?

(ii)Welkerolzou3D-printing inuwbedrijfkunnenspe-len? (iii) Welke concrete stappen kan ik nemen in mijnorganisatieomaanlokaleproductieopmaattedoen?

Van scepsis tot vernieuwende ideeën Degroepenaandetafelstekendenvaakbuitendelijn-tjesdieHendrikhaduitgezet.Tochwasereenduidelijkestructuurteherkennen:eerstreesscepsis,daarnadokende vernieuwende ideeën op. Een van de terugkerendevragenwasofde3D-technologieniettotjuistmeerver-bruikvannatuurlijkegrondstoffenzouleiden?Omobjec-tenmetzo’nprintertemakenisimmerseenzeerzuiverbasismateriaal nodig (meestal een metaal in poeder-vorm),datindemeestegevallennietlokaalaanteborenis.Veelmensenvreesdenookdatdewijdeverbreidingvan dergelijke printers zou leiden tot een toename vangadgetobjecten,netnuweiedereenertoeproberenaantezettenomhetgebruikvaneengewone2D-printertebeperken. Ook over het energieverbruik rezen vragen,want om een object met een 3D-printer aan te makenmoet het basismateriaal gesmolten worden en daar isheelwatenergievoornodig.

Iedereen bleek het erover eens te zijn dat 3D-printingvooraleeninteressantemeerwaardevoormateriaalstro-menkanleverendooronvindbareherstelstukkenaantemaken. Nu werpen we vaak toestellen weg omdat eenspecifiek onderdeel niet meer gemaakt wordt. Een 3D-printer zou net dat onderdeel kunnen leveren en daar-doordelevensduurvanhettoestelverlengen.

Eenandergemeenschappelijkinzichtwasdat3D-printingpas ten volle in lokale kringlopen kan werken wanneereenshredderafgedankteobjecten lokaalverpulvertende basismaterialen van elkaar scheidt, zodat een 3D-printerdiealsgrondstofkangebruiken.Overdetechni-schemogelijkheidhiervanbleeknoggeenduidelijkheid

Lokaal,kortenhoogwaardiggeslotenmateriaal-kringlopen

ateLIer

3

09

reportage ateliers

Lokaal,kortenhoogwaardiggeslotenmateriaal-kringlopen

tebestaan.Verderopperdeeendeelnemerdaterwerkgemaakt moest worden van onderzoek naar natuurlijkegrondstoffenvoor3D-printing.Pasalsaandievoorwaar-denisvoldaan,kandetechnologieingeschakeldwordenomopecologischverantwoordewijzegepersonaliseerdeobjecten te maken. Vooral brillen, gebitten en andereverfijndelichaamsonderdelenzagmenalgemakkelijkuiteen3D-printertevoorschijnkomen.

Een lokale 3D-smid?Zodradeverbeeldingdevrijeloopgelatenwerd,zagenleuke ideeën het daglicht. Een daarvan was het in erestellenvandelokalesmid:elkegemeentezouzijnlokale‘3D-smid’ moeten hebben. Dit moet een specifiek ‘am-bacht’worden,datstondbuitenkijf.Een3D-smidmoetindeeersteplaatsgoedzijninhet(virtueel)ontwerpenvanobjectenendaarnaastinzichthebbenindeinterfacetussen design en productie. Hij moet ook beschikkenover een modulaire databank van vormen waarmee hijkanwerken.Naastontwerptalentzagendemeestedeel-nemersookdenoodaanvertaalvermogen:de3D-smidmoet perfect begrijpen wat zijn klant voor ogen heeft.Hijvertrektdusnietvaneenabstractdesign,maarvande nauwkeurige wens van de klant die voor hem staat.Stilaanwerdduidelijkdaterbestinteressevoordetech-nologieontstaat,alsmaarvoldaanwordtaaneenaantalduurzaamheidsvoorwaarden.Zolangdatnietdebottom-linevanelkevernieuwingis,kanonzesamenlevingalleenfalen en blijft elk succes een waanbeeld. Werk aan dewinkeldus!

Meer info en contact johan@i-propeller.com

09

Insteek van het atelierKunnenevenementenenfestivalsdienenalswegbereidersofhefbomenvoorver-gaandeinnovatiesbuitendezesector?

InleidendSergePlatel,devoorzittervandeFederatievanMuziek-festivals inVlaanderen(FmiV),schetstevoorafdealge-meneproblematiekvandevoetafdrukvanfestivals.DannyGrysonvanhetCactusMusicFestivallichttetoehoe zeproberen tewerkennaar een gevoelige afvalre-ductie.BartSmetsvanhetProvinciebestuurAntwerpenlegdeuithoegepoogdwerdhetenergieverbruikvanMa-noMundoFestivalteverduurzamenentotslotgafGuidoDeleeuwvandevzwTrefpunt eenwoordjeuitlegoverde manier waarop zij de milieu-impact van de GentseFeestentrachtentemeten.

Devieruiteenzettingenwierpeneenduidelijklichtopdeuitdagingen waarmee festivalorganisatoren en -deelne-mers te maken krijgen en de mogelijke oplossingen dieeralzijn.KrisMoonenvani-propellerronddehetinleidendedeelaf met een concrete case: de drankbeker uit biogeba-seerd polymeer, zoals polymelkzuur (PLA). I-propellerendeFMiVtesttenopdedriegenoemdefestivalseengeslotenenkortereketenmetditproduct.

Drie concepten centraal in interactief deelDe aanwezigen werden uitgenodigd om vanuit hun ex-pertisenatedenkenover3concepten:- energie(naareenzeroemmisionevent);- afval(naareenzerowasteevent);- meten(continuemeetbareverbetering).

Binnendeze3conceptenzochtendedeelnemersineendrietalrondesnaaruitdagingen,oplossingenendeeigenmogelijkerolofbijdrage.Indezegestructureerdebrain-stormingpasseerdenheelwatuiteenlopendeideeënderevue,zoalszeerzuinigebiodiesel-aggregaten,100%PV-poweredfestivals,virtuelefestivalszoalssecondlife,sen-sibilisatiedoorartiesten,groeneawardsenbenchmarks,aankoopcombinaties en centraal beheer van duurzameinformatieenmateriaalvoorevenementen.

Drieconcreteactiesophetvlakvansensibilisatie,ken-nisuitwisselingenenergie

Totslotwerddedeelnemersgevraagdomdezeideeëntebekijkenvanuiteen‘time-to-market’perspectief.Welkeoplossingen zouden in 2010 opgestart of zelfs gereali-seerdkunnenworden?Dezelaatsteoefeningbrachtdriezeerconcreteactiesnaarvoren.1. Er bestaat een duidelijke nood aan een uniforme

sensibilisatierondafvalbeheeropevenementen:ééngemeenschappelijkehuisstijlengemeenschappelijkeafsprakenoverduurzameactieszijnwenselijk.

2. Eenkennisplatformdatexpertisevoorbestaandeénnieuweoplossingenverenigtzouhandigzijn.DitzoubijvoorbeeldkunnenviahetPlanCNetwerkOnline.

3. Brandstof- en energiebesparing is mogelijk mits be-staandetechnologieënversneldwordentoegepast.

Dekomendemaandenzalvandezeconcreteactiesver-derwerkwordengemaakt.Iedereendieopeenofmeervandezepisteswenstmeetedenkenen/oftedoen,kansteedscontactopnemen.

Greeneventsalshefbomenvoorduurzameinnovatie

ateLIer

4

10

reportage ateliers

Greeneventsalshefbomenvoorduurzameinnovatie

Meer info en contact kris.moonen@i-propeller.com

11

Op de Plan C NetWerkDag 09 kregen de deelnemersal een voorsmaakje van de <webtool> waarmee Plan Czijn netwerk, kennis en diensten wil delen. Momenteelplaatst Plan C bestaande informatie, kennis en ideeënopdezewebtool.

Indecemberkrijgtueenuitnodigingomualsgebruikervandewebtoolteregistreren.Nauwregistratiekuntugebruikmakenvandezevirtuelewerkplaats.Ukuntcon-tactenenverbindingenleggentussenmensenenideeën,uwideeënaanbrengenennieuweinspiratieopdoen.

We starten met de meest praktische toepassingen. Ukuntalsgebruikerdusookhelpenmetsuggestiesvoordeoptimalisatieenverdereontwikkelingvandewebtool.Wanneer steeds meer mensen de webtool gebruiken,danstijgtdewaardevandezeunieketoepassing.Uitein-delijkishetdeambitieomdewebtooltelatenevoluerentoteenheuse‘onlinecommunity’rondduurzaammateri-alenbeheer.

Colofon

TekstKristofDebrabandere,ErikParedis,MaartenRoelsenWalterTempst

EindredactieCharlotteZwemmer

OntwerpHeartwork

BeeldenWalterTempst,PatrickVanhopplinusenRobertVanBinnebeek

HoofdredacteurRudyMeeus,afdelingshoofdAfvalstoffenbeheerOVAM,Stationsstraat110in2800Mechelen

PlanCtransitienetwerkgaatonline

PlanCwordtondersteunddoor

12

Verderdenken.Durvendoen.

Vlaamstransitienetwerkduurzaammateriaalbeheer