Peter Kwekel – Juridische en Fiscale Zaken & ComplianceRotterdam, 19 november 2009

Werken over de grens en…. hoe zit het met het aanvullend

particulier pensioen (?)

2

Programma

• Europese arbeids(en pensioen)mobiliteit• Eén EU- pensioenmarkt• Nederlands beleid grensoverschrijdende

pensioenopbouw• Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw• Verdragen en grensoverschrijdende pensioenuitkeringen• Conserverende aanslagen • Conclusies

3

Europese arbeids(en pensioen)mobiliteit

Algemeen:

• Vrij verkeer van werknemers: grondrecht van EU-werknemers (art. 39 EG-verdrag)

• Lissabon-strategie 2000: ambitieus actieplan voor uniform Europees arbeidsmarktbeleid in 2010. In het verlengde daarvan aandacht voor (particuliere) aanvullende pensioenen(tweede pijlerpensioenen).

Specifiek/ speerpunten voor een uniform Europees arbeidsmarktbeleid:

• Flexibeler arbeidsmarkten met een sterke en duurzame groei• Vergroting arbeidsmobiliteit binnen de EU door meer en betere

banen. Noodzaak:huidige EU-mobiliteit is schrikbarend laag: eens per 10,6 jaar wordt van baan veranderd. VS: eens per 6,5 jaar wordt van baan gewisseld.

• Wegnemen (van in 27 lidstaten) bestaande belemmeringen arbeidsmobiliteit als gevolg van bepaalde regels geldend voor aanvullende pensioenregelingen

• Eén uniforme Europese pensioenmarkt

4

Eén EU-pensioenmarkt

EU-initiatieven voor een uniforme Europese pensioenmarkt

• Levenrichtlijn 1993/2002: vrije EU-dienstverrichting genotificeerde verzekeraars. Minder succesvol door taalbarrières in uitvoering

• Mededeling EC van 19 april 2001: aanbevelingen voor pan-Europese pensioeninstelling. Niet afdwingbaar.

• Richtlijnvoorstel meeneembaarheid pensioenen binnen de EU. Van meet af aan een totale mislukking door kosten en afbreukrisico

• Pensioenfondsenrichtlijn 2003: stimulering grensoverschrijdend pensioenactiviteiten pensioenfondsen.

Knelpunten Europese pensioenmarkt anno 2009:

• Taalbarrières;• Ontbreken fiscale harmonisatie• Welk recht geldt bij grensoverschrijdende pensioenovereenkomst? • Bestaande fiscale pensioendiscriminatie

5

Nederlands beleid grensoverschrijdende pensioenopbouw

Nederlands fiscaaljuridisch beleid grensoverschrijdende pensioenen:• Nederland is met haar open economie en sterk internationaal georiënteerd

bedrijfsleven erg actief op het gebied van grensoverschrijdend pensioen• Beleid tot 9 februari 2008 verspreid/versnipperd over maar liefst negen besluiten• Vanaf 9 februari 2008: de 9 eerdere besluiten geïntegreerd in één besluit:

het omvangrijke besluit van 31 januari 2008,nr. CPP2007/98M• Besluit is digitaal te raadplegen op belastingdienstpensioensite.nl.

Verschil “oud” en “nieuw” beleid:• Er hoeft geen pensioenbreuk meer te worden aangetoond;• Er wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de voorwaarden die PW stelt aan grensoverschrijdende pensioensituaties• Nederland biedt extra fiscale ruimte voor mobiele EU-werknemers• Voorwaarden en bijzonderheden opgenomen in maar liefst 5 bijlagen(=minder

overzichtelijk). Aantal voorwaarden is niet verminderd!

6

De belangrijkste praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw:

• Voortzetting Nederlandse pensioenregeling in het buitenland;

• Waardeoverdracht aan een buitenlandse pensioenuitvoerder;

• Waardeoverdracht vanuit het buitenland naar een Nederlandse pensioenuitvoerder;

• Voortzetting buitenlandse pensioenregeling in Nederland

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw

7

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw(1)

Voortzetting Nederlandse pensioenregeling in het buitenland:

• Diensttijd doorgebracht bij een buitenlandse concernmaatschappij mag als diensttijd in aanmerking worden genomen als pensioengevende diensttijd;

• Nederlandse werkgever mag deze diensttijd eerst na afloop van de uitzending in de vorm van een pensioenaanspraak toekennen;

• Buitenlandse werkgever of werknemer moet zelf een voorziening treffen voor het wegvallen van de verzekering van arbeidsongeschiktheid of overlijden. Tip: door het sluiten van een pensioenovereenkomst met de buitenlandse werkgever kan een dergelijke situatie worden voorkomen.

(NB 1. De integrale kosten van de voortgezette pensioenopbouw, inclusief backservice-kosten, moeten voor rekening van de buitenlandse werkgever komen. Nederlandse (uitzendende) werkgever mag de kosten doorbelasten aan buitenlandse werkgever / concernmaatschappij. ”Geen papieren kwestie!”)(NB 2. Eigen bijdrage werknemer mag alleen op het buitenlandse loon in mindering worden gebracht).

8

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw(2)

Waardeoverdracht aan buitenlandse pensioenuitvoerder:• Waardeoverdracht (“uitgaande waardeoverdracht”) vanuit een Nederlandse

pensioenregeling aan een buiten Nederland gevestigde pensioenuitvoerder of een binnen Nederland gevestigde uitvoerder van een internationale organisatie(EOB, Merkenbureau,Interpol, etc.)met het oogmerk internationale pensioenbreuk te voorkomen;

• Waardeoverdracht alleen bij aanvaarding van een “substantiële” dienstbetrekking (van minimaal 5 jaar) in het buitenland of een internationale organisatie;

• Toestemming van DNB(in verband met toezichtaspecten) en Belastingdienst (bewaking fiscale claim Nederland in verband met genoten fiscaal voordeel) is voor dit type waardeoverdracht noodzakelijk.

Vraag: is bij realisatie van deze transactie sprake van een traject zonder “leeuwen en beren” op de fiscaal-juridische weg? NEEN!!

9

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw(3)

Fiscaal-juridische voorwaarden onbelaste “uitgaande waardeoverdracht”(Bijlage IV) :• Akkoordverklaring Inspecteur met hoogte waardeoverdracht;• Werknemer moet aantonen dat sprake is van de aanvaarding van een substantiële

dienstbetrekking(minimale duur: 5 jaar);• Overnemende pensioenuitvoerder is niet in Nederland gevestigd• Overdracht vindt plaats op grond van art. 85 PW(er moet aan 8 PW voorwaarden worden

voldaan) Pensioenuitvoerder moet dit aantonen jegens de Belastingdienst;• Overdracht vindt plaats op grond van art. 87 PW(er moet aan 14 PW- voorwaarden

worden voldaan): overdragende pensioenuitvoerder legt verklaring van DNB over waaruit blijkt dat de overdracht aan deze bepaling voldoet;

• De werknemer moet aannemelijk maken dat de nieuwe buitenlandse pensioenregeling in het desbetreffende land een gebruikelijke pensioenregeling is;

• De pensioenuitvoerder draagt het pensioenkapitaal rechtstreek en in zijn geheel over aan de buitenlandse pensioenuitvoerder ter verwerving van nieuwe pensioenaanspraken

• De werknemer maakt aannemelijk dat het nieuwe land te zijner tijd zal belasten;• De werknemer verstrekt gegevens waaruit de nieuwe woonplaats blijkt;• De werknemer pleegt i.v.m. de waardeoverdracht geen enkele aftrek op enig in Nederland

belastbaar inkomen van hem of zijn partner(= voorkomen dubbel fiscaal voordeel);• De overnemende pensioenuitvoerder sluit een overeenkomst met de Ontvanger,waarin hij

fiscale aansprakelijkheid aanvaardt. Niet indien zekerheid wordt gesteld;Praktijk: dit “tweesporentraject” is zeer bewerkelijk en vergt het nodige geduld en volharding van de betrokken pensioenpartijen.

10

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw (4)

Voortzetting buitenlandse pensioenregeling in Nederland :

• Er vindt een overdracht plaats van het buitenlandse kapitaal aan de Nederlandse pensioenuitvoerder(voorwaarden opgenomen in onderdeel 2.3. van het besluit van 31 januari 2008,nr.CPP2007/98M);

• Tijdelijke tewerkstelling in Nederland vanuit een andere EU-lidstaat(19! voorwaarden en bijzonderheden opgenomen in bijlage 1 van het besluit van 31 januari 2008,nr. CPP2007/98M;

• Tijdelijke overige tewerkstellingen in Nederland vanuit een niet- EU lidstaat(22! voorwaarden en bijzonderheden opgenomen in bijlage 2 van het besluit van 31 januari 2008);

11

Praktijksituaties grensoverschrijdende pensioenopbouw (5)

Waardeoverdracht vanuit het buitenland naar Nederland(“inkomende waardeoverdrachten”):

• Deze variant wordt met name gebruikt door buitenlandse werknemers die voor langere tijd in Nederland willen aanvaarden;

• In een dergelijke situatie worden in verband met waardeoverdracht pensioenaanspraken verleend die de Nederlandse fiscale pensioenwetgeving niet erkent(gevolg: geen fiscaal voordeel voor de betrokkene)

• Nederland lost dit probleem via aanwijzing als pensioenregeling;• Als men het vanuit het buitenland overgedragen kapitaal aanwendt

voor een eindloonregeling kan de Nederlandse werkgever fictieve dienstjaren toekennen voor zover deze corresponderen met de overdrachtswaarde. Bij aanwending voor middelloon mag een extra pensioenbedrag worden ingekocht en bij een beschikbaar premiestelsel dient het overgedragen kapitaal voor een toekomstig pensioen.

12

Praktijksituaties grensoverschrijdend pensioen(6)

Fiscaaljuridische voorwaarden waardeoverdracht vanuit het buitenland:

• De buitenlandse pensioenuitvoerder draagt het pensioenkapitaal rechtstreeks over aan de Nederlandse pensioenuitvoerder;

• De Nederlandse werkgever kent niet meer pensioenrechten toe dan hetgeen overeenkomt met het vanuit het buitenland overgedragen kapitaal;

• Na de waardeoverdracht blijft de pensioenregeling in alle opzichten voldoen aan de Nederlandse fiscale pensioenwetgeving;

• De buitenlandse werknemer pleegt in verband met de waardeoverdracht geen enkele aftrek toe op enig in Nederland belastbaar inkomen van hem of zijn partner(=voorkomen dubbel fiscaal voordeel.

Conclusie: relatief eenvoudig toe te passen voorwaarden.

Te verklaren uit feit dat Nederlandse fiscale claim niet in het geding is(?)

13

Praktijksituaties grensoverschrijdend pensioen(7)

Tijdelijke tewerkstelling in Nederland vanuit een andere EU-lidstaat:• Ministerie van Financiën maakt gebruik van zijn wettelijke mogelijkheid(zie

art. 19c WLB 1964)om de pensioenregeling uit de uitzend-/andere EU-lidstaat aan te wijzen als in Nederland fiscaal aanvaardbare regeling(met de daaraan verbonden fiscale voordelen;

• “Tijdelijk” is een periode van maximaal 5 jaar.• Aanwijzingsprocedure: voldoen aan (maar liefst)19 voorwaarden

Tijdelijke tewerkstelling in Nederland vanuit een niet EU-lidstaat:• Belastingdienst Buitenland te Heerlen wijst regeling geheel of gedeeltelijk aan

als in Nederland fiscaal aanvaardbare regeling;• Aanwijzing voor het geheel(gehele aanspraak wordt vrijgesteld/eigen bijdrage

aftrekbaar van het brutoloon van de betrokken werknemer;• Gedeeltelijke aanwijzing: geen fiscaal voordeel voor dat deel dat niet

overeenkomt met hoofdstuk IIB WLB 1964(het “pensioenhoofdstuk”).• Aanwijzingsprocedure: géén sinecure door veelheid aan voorwaarden(22)

14

Belastingverdragen:grensoverschrijdende pensioenuitkeringen

Belastingverdragen en grensoverschrijdende pensioenuitkeringen:Essentie: welk land mag over de pensioenuitkering belasting heffen:

• het land waar het pensioen is opgebouwd(bronstaat) of

• het land waar de pensioengenieter woont(woonstaat)

Resultaat: dubbele belastingheffing over de grensoverschrijdende pensioenuitkering wordt door het sluiten van een belastingverdrag voorkomen.

Nederlands verdragsbeleid inzake particuliere pensioenen staat sinds 1999 in het teken van bewaking van de fiscale claim vanwege door Nederland verleende fiscale faciliering.

Nederland stuurt bij verdragsonderhandelingen zoveel mogelijk aan op bronstaatheffing over het particulier pensioen én in haar nationale wetgeving heeft zij voor pensioen vanaf 1 januari 2001 het instrument van de conserverende aanslag opgenomen.

15

Conserverende aanslagen

Doel conserverende aanslag(wordt opgelegd bij emigratie):• Nederland kan bij oneigenlijk gebruik(afkoop!)door de in het buitenland woonachtige

werknemer het destijds in Nederland over het pensioen genoten belastingvoordeel terugnemen.

• Oneigenlijk gebruik moet binnen 10 jaar na emigratie plaatsvinden(=uitzondering)• Belastingheffing vond tot 19 juni 2009 door Nederland plaats door invordering van de

conserverende aanslag op grond van de waarde in het economisch verkeer van de indertijd gefacilieerde pensioenaanspraken,vermeerderd met een revisierente(art.19b WLB 1964)

• HR 19 juni 2009: bij(4) verdragen met woonstaatheffing is de conserverende aanslag in strijd met verdragstrouw, omdat woonstaatheffing van de andere verdragspartner wordt gefrustreerd.

• Reparatiewetgeving in parlementair recordtempo aangenomen(25 juni-8 juli 2009)• Resultaat: bij verdragen gebaseerd op woonstaatheffing worden alleen indertijd

betaalde premies belast bii het opleggen van de conserverende aanslag “nieuwe stijl”. Verzwaring: uitvoeringslasten pensioenuitvoerder

• Vraag:is deze reparatiewetgeving EU-proof?

16

Conclusies

• Uniforme Europese pensioenmarkt voor een optimaal grensoverschrijdend pensioen is zaak van de lange adem

• Nederland is “witte raaf” op het gebied van grensoverschrijdende pensioenen door open economie en sterk internationaal georiënteerd en opererend bedrijfsleven

• Internationale waardeoverdrachten van pensioen vanuit Nederland naar buitenlandse pensioenuitvoerder vergen het nodige geduld en volharding van de hierbij betrokken pensioenpartijen.

• Grensoverschrijdend pensioen:door complexiteit is professionele ondersteuning noodzakelijk.