Pestprofiel - loketgezondleven.nl · worden er per klas conclusies gegeven waar de docent mee aan...

12
1 Giraffe Inleiding In het kader van de Gezonde School heeft de Giraffe ervoor gekozen om in het schooljaar 2011-2012 extra aandacht te besteden aan het thema pesten. Om een duidelijk beeld te krijgen van de omvang en de aard van de pestproblematiek op de school is een vragenlijst afgenomen. In onderstaand rapport worden de resultaten daarvan beschreven. Naar aanleiding van het rapport kan de school samen met de schooladviseur van de GGD activiteiten bepalen om pesten te voorkomen en tegen te gaan. Volgens de Gezonde School is het belangrijk een gezondheidsthema structureel aan te pakken op verschillende niveaus: signalering, gezondheidseducatie, omgeving en beleid & regelgeving. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met uw gezonde schooladviseur of kijken op www.gezondeschoolzhz.nl. Leeswijzer Het rapport bestaat uit een aantal delen. In het eerste deel wordt kort uiteengezet wat pesten precies inhoudt en worden kort de belangrijkste gegevens over pesten weergegeven voor groep 5 en 6. Dit document kan openbaar gebruikt worden. Het tweede, derde en vierde deel bevatten vertrouwelijke informatie en zijn alleen bedoeld voor de docenten van de betreffende klassen. Het is dan ook niet de bedoeling dat deze documenten in het openbaar gepubliceerd worden. In deze delen wordt per klas beschreven wat resultaten zijn uit de vragenlijst en het sociogram over pesten. Ten slotte worden er per klas conclusies gegeven waar de docent mee aan de slag kan. Alle documenten zijn zo opgebouwd dat ze los van elkaar gebruikt kunnen worden. Wat is pesten? We maken hier gebruik van de volgende definitie van pesten die afkomstig is van Olweus (1993): Een leerling wordt gepest als hij of zij herhaaldelijk en voor een langere periode wordt blootgesteld aan negatieve acties verricht door één of meerdere leerlingen. Met een negatieve actie wordt bedoeld dat één of meerdere leerlingen bewust een andere leerling pijn doet, fysiek, met woorden of op andere manieren. Bij pesten is er sprake van een verschil in macht tussen leerlingen, in fysiek of psychologisch opzicht. Er is vaak geen duidelijke aanleiding bij de gepeste. Het verschil tussen pesten en plagen Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Het is plagen als leerlingen aan elkaar gewaagd zijn: de ene keer doet de een iets onaardigs, een volgende keer is het de ander. De geplaagde kan zichzelf verdedigen. Het is een spelletje, soms niet leuk, maar nooit echt bedreigend. Soms kan het moeilijk zijn om aan te geven of plagen ook opgevat moet worden als pesten. Plagen wordt 'pesten' als het gemeen of steeds herhaald wordt en als de betrokkene duidelijk aangeeft dat hij hier niet van gediend is. Pestprofiel 2011-2012 De Giraffe

Transcript of Pestprofiel - loketgezondleven.nl · worden er per klas conclusies gegeven waar de docent mee aan...

1

Giraffe

Inleiding

In het kader van de Gezonde School heeft de Giraffe

ervoor gekozen om in het schooljaar 2011-2012

extra aandacht te besteden aan het thema pesten.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de omvang en

de aard van de pestproblematiek op de school is een

vragenlijst afgenomen. In onderstaand

rapport worden de resultaten daarvan beschreven.

Naar aanleiding van het rapport kan de school

samen met de schooladviseur van de GGD

activiteiten bepalen om pesten te voorkomen

en tegen te gaan. Volgens de Gezonde School is het

belangrijk een gezondheidsthema structureel aan te

pakken op verschillende niveaus: signalering,

gezondheidseducatie, omgeving en beleid &

regelgeving. Voor meer informatie hierover kunt u

contact opnemen met uw gezonde schooladviseur of

kijken op www.gezondeschoolzhz.nl.

Leeswijzer

Het rapport bestaat uit een aantal delen. In het

eerste deel wordt kort uiteengezet wat pesten

precies inhoudt en worden kort de belangrijkste

gegevens over pesten weergegeven voor groep 5 en

6. Dit document kan openbaar gebruikt worden.

Het tweede, derde en vierde deel bevatten

vertrouwelijke informatie en zijn alleen bedoeld voor

de docenten van de betreffende klassen. Het is dan

ook niet de bedoeling dat deze documenten in het

openbaar gepubliceerd worden. In deze delen wordt

per klas beschreven wat resultaten zijn uit de

vragenlijst en het sociogram over pesten. Ten slotte

worden er per klas conclusies gegeven waar de

docent mee aan de slag kan.

Alle documenten zijn zo opgebouwd dat ze los van

elkaar gebruikt kunnen worden.

Wat is pesten?

We maken hier gebruik van de volgende definitie van

pesten die afkomstig is van Olweus (1993):

Een leerling wordt gepest als hij of zij herhaaldelijk

en voor een langere periode wordt blootgesteld aan

negatieve acties verricht door één of meerdere

leerlingen.

Met een negatieve actie wordt bedoeld dat één of

meerdere leerlingen bewust een andere leerling pijn

doet, fysiek, met woorden of op andere manieren.

Bij pesten is er sprake van een verschil in macht

tussen leerlingen, in fysiek of psychologisch opzicht.

Er is vaak geen duidelijke aanleiding bij de gepeste.

Het verschil tussen pesten en plagen

Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald.

Het is plagen als leerlingen aan elkaar gewaagd zijn:

de ene keer doet de een iets onaardigs, een

volgende keer is het de ander. De geplaagde kan

zichzelf verdedigen. Het is een spelletje, soms niet

leuk, maar nooit echt bedreigend.

Soms kan het moeilijk zijn om aan te geven of

plagen ook opgevat moet worden als pesten.

Plagen wordt 'pesten' als het gemeen of steeds

herhaald wordt en als de betrokkene duidelijk

aangeeft dat hij hier niet van gediend is.

Pestprofiel

2011-2012

De Giraffe

2

Omvang van pesten

Het aantal kinderen dat in Nederland gepest wordt,

is net als in de ons omringende landen, hoog. Enkele

cijfers uit onderzoeken in Nederland:

Uit onderzoek (TNO, 2008) blijkt dat 21%van de

leerlingen ten minste twee keer per maand

gepest wordt en dat 7% van de leerlingen twee

keer per maand zelf pesten.

Over het algemeen worden jongens meer gepest dan

meisjes. Pesten gebeurt meestal tussen

groepsgenoten. Hoewel direct pesten vooral bij

jongens voorkomt, pesten ook veel meisjes elkaar.

Bij pesten onder meisjes is er minder sprake van

fysiek geweld, waardoor het pesten minder zichtbaar

is. Meisjes gebruiken vaker indirecte methodes zoals

roddels, uitsluiting uit de vriendengroep en

manipulatie van vriendschappen, zoals het afpakken

van iemands ‘beste vriendin’.

Pesten vindt vooral plaats op school: op het

schoolplein na school of tijdens pauzes, op de gang

of op meer verborgen plekken, zoals bij de

fietsenstalling. Veel van de gepeste leerlingen geven

aan dat ze (ook) gepest worden tijdens de les en in

de groep.

Gevolgen van pesten

De gevolgen van pesten kunnen heel ernstig zijn.

Kinderen die worden gepest hebben vaker last van

hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn, bedplassen,

vermoeidheid en depressie. Daarnaast worden de

kunnen gepeste kinderen hun interesse voor school

kwijtraken, concentratieproblemen hebben en

wellicht slechter gaan presteren op school. Soms is

hun zelfbeeld zo slecht dat zij zichzelf

verantwoordelijk achten voor het pesten.

Leerlingen die gepest worden, kunnen ook op de

lange termijn en op volwassen leeftijd nog last

hebben van een tekort aan zelfvertrouwen en

depressieve gevoelens (Olweus, 1993).

Ook voor kinderen die zelf pesten heeft dit negatieve

gevolgen. Als volwassenen zelden of nooit

tussenbeide komen om het pesten te stoppen, of hun

duidelijke afkeuring zelden laten blijken, kan dat

makkelijk als een signaal opgevat worden dat ze de

gebeurtenissen stilzwijgend goedkeuren. Eén op de

vier pesters vertoont later meer of minder ernstig

crimineel gedrag (Olweus, 1993).

Ten slotte kan het pesten negatieve gevolgen

hebben voor de sfeer in de groep en op school. In

groepen of op scholen waar pesten veel voorkomt,

voelen de leerlingen zich onzekerder en gaan ze niet

graag naar school. Dat kan onder meer tot gevolg

hebben, dat de school niet langer een goede en

veilige leeromgeving is voor leerlingen en vooral

voor die leerlingen die gepest worden (Olweus,

2006).

Cyberpesten Helaas biedt het internet naast plezier en kennis ook

veel mogelijkheden om te pesten. Pesten via sms,

MSN, of bijvoorbeeld youtube-filmpjes noemen we

cyberpesten

De gevolgen van cyberpesten zijn voor de gepesten

vaak ernstiger dan volwassenen vermoeden. Pesten

via het internet is doorgaans veel harder dan pesten

in het gewone leven, omdat de pesters gemakkelijk

anoniem kunnen blijven. Daardoor weet de gepeste

niet wie het doet en dat versterkt het gevoel van

onveiligheid. De gepeste kan zich niet verweren

tegen de pester en kan iedereen gaan verdenken.

Reageren op pesterijen via internet verschilt niet

wezenlijk van datgene wat je doet om pesten in het

echte leven aan te pakken: ouders en leerkrachten

moeten optreden tegen de daders, praten met alle

betrokkenen en kinderen beschermen om ze

weerbaar te maken.

Enkele cijfers over cyberpesten onder kinderen:

15% van de kinderen pest op internet;

12% van de kinderen wordt wel eens gepest via

internet;

meisjes worden vaker digitaal gepest dan

jongens;

33% pest terug;

45% vindt cyberpesten net zo erg als ‘gewoon’

pesten;

80% weet niet wie het doet;

56% vertelt dit aan vrienden;

37% vertelt dit aan ouders;

24% vertelt dit aan de leerkracht (Akker, 2005;

Aerdts et al., 2006)

3

Pesten op de Giraffe

Op de Giraffe wordt gepest. In elke klas komt pesten

op een andere manier voor, maar er zijn ook

overeenkomsten binnen de verschillende klassen.

Hieronder worden de algemene conclusies uit de

vragenlijst en het sociogram weergegeven die voor

de school aandachtspunten zijn:

- Bijna 1 op de vijf leerlingen wordt minimaal 1

keer per week gepest (18,5%).

- Wanneer leerlingen gepest worden gebeurt dit

vooral door meerdere leerlingen.

- Pesten gebeurt vooral op het schoolplein.

- Veel kinderen (32%) vertellen niet aan de

leerkracht dat ze worden gepest.

- Kinderen denken dat ze zelf niet of nauwelijks

pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat

medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig

doen.

- De meeste leerlingen geven aan dat

leerkrachten of andere volwassenen de gepeste

leerling op het schoolplein helpen.

Gebruikte bronnen:

Voor het opstellen van het rapport zijn de volgende

bronnen gebruikt:

Akker, H. van den (2005). Online pesten: geintje of

kwetsend? Qrius ten behoeve van Planet

Internet.

Bolman, C., Dehue, F., Völlink, T. (2006).

Cyberpesten: Big Deal?! Open Universiteit

Nederland in opdracht van GGD Zuid Limburg

Dorst, A. van, Wiefferink, K., Dusseldorp, E., Galindo

Garre, F., Crone, M. & Paulussen, Th.

(2008). Preventie van pesten op

basisscholen volgens de PRIMA-methode.

TNO Leiden.

Fekkes, M. (2005). Bullying among elementary

school children: Amsterdam Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we

know and what we can do. Oxford UK:

Blackwell Publishing.

Olweus, D. (2006). Olweus’ Core Program Against

Bullying and Antisocial Behavoior: A

Teacher Handbook. Hazelden

Publishing & Educational Services.

Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K., Keuzenkamp, S.

& Reijneveld, M. (2005). Kinderen in

Nederland. Den Haag/Leiden, SCP/TNO.

Colofon

GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO

Telefoon: 078-770 3401, [email protected],

www.ggdzhz.nl

Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.

4

Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit

de vragenlijst en het sociogram over pesten voor

leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is

door leerlingen van groep 5 van de Giraffe in het

Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.

Methode

In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de

leerlingen uit groep 5 van de Giraffe in het Dorp de

vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld.

Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School.

Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de

hoogte gesteld van het onderzoek.

De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en

anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .

De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst

aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt

er tegen pesten gedaan?’.

Achtergrondkenmerken

De vragenlijst is ingevuld door 20 leerlingen

(100%), 11 jongens en 9 meisjes. De meeste

leerlingen zijn 8 jaar of 9 jaar, een leerling is 10

jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,65

vrienden.

Het sociogram

In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie

gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen

aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk

vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van

het sociogram over pesten en gepest worden.

Naam Wordt gepest Pest anderen

Anneke Jansen 3 0

Carl i jn van Loon 5 0

Carlo Pieters 9 5

Dion Michels 8 3

Erwin Lammers 2 2

Fatima Hossani 7 0

Fabienne van Laarhoven 7 0

Geraldine Niemen 3 0

Hans Jochemsen 2 14

Iris Duin 5 0

Julia de Groot 9 2

Kim W estbroek 2 0

Leo Dirks 7 4

Mark Nijnens 4 2

Nina de Lange 4 0

Peter Peeters 4 10

Ricardo Jansen 3 1

Rik van Huis 3 2

Twan Vinken 2 1

Victor W agenmans 2 0

*De namen en uitslagen zijn fictief

Volgens de meeste leerlingen zijn er 2 kinderen die

vooral pesten en 6 leerlingen worden volgens de

leerlingen gepest in de klas. In het sociogram is te

zien dat een aantal kinderen volgens medeleerlingen

zowel gepest worden als zelf pesten. Slachtoffers

van pesten en kinderen die zelf pesten én gepest

worden lopen een groot risico op het ontwikkelen

van psychosociale problemen (Fekkes, 2005).

In de volgende tabel is aangegeven wat de

leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is

Pestprofiel

leerlingen basisonderwijs Groep 5

2011-2012

De Giraffe

5

gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het

leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze

het minst leuk vonden.

Naam Meest

leuk

Minst

leuk

Index sociale

voorkeur

Anneke Jansen 3 0 3

Carl i jn van Loon 6 1 5

Carlo Pieters 0 6 -6

Dion Michels 2 7 -5

Erwin Lammers 1 3 -2

Fatima Hossani 1 4 -3

Fabienne van Laarhoven 6 1 5

Geraldine Niemen 2 0 2

Hans Jochemsen 1 11 -10

Iris Duin 1 4 -3

Julia de Groot 0 3 -3

Kim W estbroek 6 2 4

Leo Dirks 2 2 0

Mark Nijnens 4 1 3

Nina de Lange 6 2 4

Peter Peeters 1 9 -8

Ricardo Jansen 8 0 8

Rik van Huis 2 2 0

Twan Vinken 3 2 1

Victor W agenmans 5 0 5

Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk

gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken

wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat

de leerlingen die zelf pesten volgens het sociogram

ook het minst leuk gevonden worden door de groep.

Gepest worden

Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke

manier gepest wordt hebben de leerlingen een

aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de

afgelopen drie maanden.

Veel kinderen in groep 5 vinden dat ze gepest

worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens

of vervelende dingen die er over hen verteld worden

en in bedreigingen of gedwongen worden dingen te

doen die ze eigenlijk niet willen. De volgende tabel

geeft weer op welke manier de leerlingen zich vooral

gepest voelen.

Hoe vaak is de laatste 3

maanden het volgende

gebeurd?:

(bijna)

nooit

2/3 x per

maand

≥ 1 x per

week

op school gepest? 65 10 25

uitgescholden, uitgelachen of

belacheli jk gemaakt? 80 15 5

Door andere leerl ingen op

school buitengesloten? 60 35 5

geschopt, geslagen, geduwd,

op een andere manier expres

pi jn gedaan?

85 15 0

Dat andere leerl ingen op school

leugens of vervelende dingen

over jou vertelden?

75 10 15

er op school iets van jou werd

afgepakt, verstopt of expres

kapot gemaakt?

85 10 5

je op school bedreigd werd of

gedwongen werd om dingen te

doen die je niet wilde?

80 5 15

In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de

leerlingen vooral gepest worden.

Locatie van gepest worden in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 35

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 25

in de gangen van de school 30

in de overbl i j fruimte van de school 5

op het schoolplein 65

op weg van huis naar school of van school naar huis 15

Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten

het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt

vooral op het schoolplein

De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel

leerlingen ze gepest worden. 25% van alle leerlingen

wordt door 1 medeleerling gepest, 25% door 2 of 3

medeleerlingen, 20% door 4 of meer leerlingen.

Op de vraag of er andere leerlingen in de klas

gepest worden, geeft 85% aan dat er in de klas

gepest wordt. 70% zegt dat er meerdere leerlingen

in de klas gepest worden.

6

Tot slot geeft 30% van alle leerlingen aan dat ze

niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze

gepest worden.

Zelf pesten

Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (meer dan 2 of

drie keer per maand), 40% geeft aan nooit te

pesten. 10% van de leerlingen sluit anderen wel

eens buiten, 5% van de leerlingen heeft weleens iets

van iemand afgepakt, verstopt of expres kapot

gemaakt. 5% van de leerlingen geeft aan ongeveer 1

keer per week iemand te hebben bedreigd of

gedwongen dingen te doen die de ander eigenlijk

niet wilde.

Hoe vaak heb je de laatste 3

maanden:

(Bijna)

nooit

2/3x

maand

1x per

week

iemand niet laten mee doen als

die dat wilde? 90% 10% 0%

iets van iemand afgepakt,

verstopt of expres kapot

gemaakt?

95% 5% 0%

iemand bedreigd of gedwongen

om dingen te doen die hi j /zi j

eigenli jk niet wilde?

95% 0% 5%

Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen

de volgende antwoorden:

Locatie van zelf pesten in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 5

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 15

in de gangen van de school 5

in de overbl i j fruimte van de school 15

op het schoolplein 20

op weg van huis naar school of van school naar h uis 0

Wat wordt er tegen pesten gedaan?

Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de

leerprestaties van de leerlingen en het

zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het

belangrijk dat de school acties onderneemt om

pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is

nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten

tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.

In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen

en leerkrachten doen als er op het schoolplein

gepest wordt:

Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?

20 30

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?

15 35

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?

20 70

Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf

of meester met hen ging praten als ze werden

gepest of zelf pestten. 20% van de leerlingen geeft

aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze

worden gepest, 25% geeft aan dat er meestal of

altijd wel met hen over gepraat wordt door de

leerkracht.

Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt

30% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,

25 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met

hen over praat.

Conclusies:

Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de

volgende zaken geconcludeerd worden:

- Er wordt in de klas gepest (25% wordt

ongeveer 1x per week gepest).

- Er worden in groep 5 meerdere leerlingen

gepest.

- Er worden vooral leugens over elkaar verteld

of kinderen worden bedreigd of gedwongen

dingen te doen die ze niet willen.

- Het pesten vindt vooral plaats op het

schoolplein, maar ook vaak in de klas waar

de leerkracht bij is.

- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit

vaak door meerdere leerlingen.

- Veel kinderen vertellen niet aan de

leerkracht dat ze gepest worden.

- Kinderen denken dat ze zelf nooit of

nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram

blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit

wel regelmatig doen.

- De meeste leerlingen geven aan dat

leerkrachten of andere volwassenen de

gepeste leerling op het schoolplein helpen.

Colofon

GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO

Telefoon: 078-770 3401, [email protected],

www.ggdzhz.nl

Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.

7

Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit

de vragenlijst en het sociogram over pesten voor

leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is

door leerlingen van groep 5/6 van de Giraffe in Het

Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.

Methode

In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de

leerlingen uit groep 5/6 van de Giraffe in Het dorp

de vragenlijst en het sociogram over pesten

ingevuld. Dit gebeurde in het kader van de Gezonde

School. Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk

op de hoogte gesteld van het onderzoek.

De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en

anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .

De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst

aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt

er tegen pesten gedaan?’.

Achtergrondkenmerken

De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen

(94,44%), 8 jongens en 9 meisjes. De meeste

leerlingen zijn 9 jaar of 10 jaar, een leerling is 8

jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,76

vrienden.

Het sociogram

In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie

gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen

aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk

vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van

het sociogram over pesten en gepest worden.

Naam Wordt gepest Pest anderen

Carlo Pieters 0 1

Dion Michels 0 1

Fatima Hossani 3 0

Fabienne van Laarhoven 0 1

Hans Jochemsen 2 2

Leo Dirks 2 3

Nina de Lange 3 0

Pien Huis 3 0

Rik jansen 0 1

Rian Muis 2 1

Rosanne Luijten 3 0

Sanne Jonker 0 0

Twan Vinken 6 4

Tessa Kop 1 1

Talitha Dijk 2 5

Vera Boon 8 13

Victor Wagenmans 0 1

Willem Maas 1 5

In het sociogram is te zien dat de kinderen die

volgens medeleerlingen vooral pesten ook veel

gepest worden. Daarnaast zijn er nog twee

leerlingen die volgens medeleerlingen vooral pesten.

Slachtoffers van pesten en kinderen die zelf pesten

én gepest worden lopen een groot risico op het

ontwikkelen van psychosociale problemen (Fekkes,

2005).

In de volgende tabel is aangegeven wat de

leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is

gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het

leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze

het minst leuk vonden.

Pestprofiel

leerlingen basisonderwijs Groep 5/6

2011-2012

De Giraffe

8

Naam Meest

leuk

Minst

leuk

Index voor

sociale voorkeur

Carlo Pieters 4 1 3

Dion Michels 3 0 3

Fatima Hossani 2 2 0

Fabienne van

Laarhoven 4 3 1

Hans Jochemsen 0 6 -6

Leo Dirks 4 1 3

Nina de Lange 1 0 1

Pien Huis 1 2 -1

Rik jansen 5 2 3

Rian Muis 6 4 2

Rosanne Luijten 1 3 -2

Sanne Jonker 5 1 4

Twan Vinken 4 1 3

Tessa Kop 1 3 -2

Talitha Dijk 1 5 -4

Vera Boon 1 13 -12

Victor

Wagenmans 5 0 5

Willem Maas 3 4 -1

Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk

gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken

wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat

de leerling die zelf het meest pest en gepest wordt

volgens de klas ook het minst leuk gevonden wordt

door de groep.

Gepest worden

Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke

manier gepest wordt hebben de leerlingen een

aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de

afgelopen drie maanden.

Een aantal kinderen in groep 5 vindt dat hij of zij

gepest wordt. Dit uit zich volgens hen vooral in de

leugens of vervelende dingen die er over hen verteld

worden. Daarnaast zijn er ook een aantal kinderen

die aangeven de afgelopen 3 maanden zijn

buitengesloten, geschopt, geslagen geduwd of

expres zijn pijn gedaan en via internet zijn gepest.

De volgende tabel geeft weer op welke manier de

leerlingen zich vooral gepest voelen.

Hoe vaak is de laatste 3

maanden het volgende

gebeurd?:

(bijna)

nooit

(%)

2/3 x

maand

(%)

≥ 1 x per

week

(%)

op school gepest? 71 12 18

uitgescholden, uitgelachen

of belachelijk gemaakt? 82 12 6

Door andere leerl ingen op

school buitengesloten? 76 12 12

geschopt, geslagen,

geduwd, op een andere

manier expres pijn

gedaan?

76 12 12

Dat andere leerl ingen op

school leugens of

vervelende dingen over jou

vertelden?

70 12 18

er op school iets van jou

werd afgepakt, verstopt of

expres kapot gemaakt?

94 6 0

je op school bedreigd werd

of gedwongen werd om

dingen te doen die je niet

wilde?

88 6 6

je door leerl ingen van jouw

school via internet bent

gepest, bijvoorbeeld via e-

mail, MSN of op een

website?

89 0 12

In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de

leerlingen vooral gepest worden.

Locatie van gepest worden in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 12

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 41

in de gangen van de school 29

in de overbl i j fruimte van de school 35

op het schoolplein 53

op weg van huis naar school of van school naar huis 29

Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten

het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt

vooral op het schoolplein

De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel

leerlingen ze gepest worden. 18% van alle leerlingen

9

wordt door 1 medeleerling gepest, 29% door 2 of 3

medeleerlingen, 30% door 4 of meer leerlingen.

Op de vraag of er andere leerlingen in de klas

gepest worden, geeft 77% aan dat er in de klas

gepest wordt. 53% zegt dat er meerdere leerlingen

in de klas gepest worden.

Tot slot geeft 35% van alle leerlingen aan dat ze

niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze

gepest worden.

Zelf pesten

Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (vaker dan 2 of

3 keer per maand), 35% geeft aan nooit te pesten.

6% scheldt of lacht anderen wel eens uit of vertelt

leugens of vervelende dingen over anderen.

Hoe vaak heb je de laatste 3

maanden:

Nooit

%

1 of 2

x (%)

2/3 x per

maand (%)

Iemand uitgescholden,

uitgelachen of belacheli jk

gemaakt?

59 35 6

Leugens of vervelende dingen

over iemand verteld? 65 29 6

Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen

de volgende antwoorden:

Locatie van zelf pesten in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 0

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 0

in de gangen van de school 6

in de overbl i j fruimte van de school 0

op het schoolplein 24

op weg van huis naar school of van school naar huis 6

Wat wordt er tegen pesten gedaan?

Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de

leerprestaties van de leerlingen en het

zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het

belangrijk dat de school acties onderneemt om

pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is

nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten

tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.

In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen

en leerkrachten doen als er op het schoolplein

gepest wordt:

Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?

0 36

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?

18 18

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?

0 70

Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf

of meester met hen ging praten als ze werden

gepest of zelf pestten. 6% van de leerlingen geeft

aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze

worden gepest, 36% geeft aan dat er meestal of

altijd wel met hen over gepraat wordt door de

leerkracht.

Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt

12% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,

30 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met

hen over praat.

Conclusies:

Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de

volgende zaken geconcludeerd worden:

- Er wordt in de klas gepest (18% wordt

minimaal 1x per week gepest).

- Er worden in groep 5/6 waarschijnlijk

meerdere leerlingen gepest.

- Er worden vooral leugens over elkaar verteld

of kinderen worden gepest via internet.

- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit

vaak door meerdere leerlingen en op het

schoolplein.

- Veel kinderen vertellen niet aan de

leerkracht dat ze gepest worden.

- Kinderen denken dat ze zelf nooit of

nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram

blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit

wel regelmatig doen.

- De meeste leerlingen geven aan dat

leerkrachten of andere volwassenen de

gepeste leerling op het schoolplein helpen.

Colofon

GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO

Telefoon: 078-770 3401, [email protected],

www.ggdzhz.nl

Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.

10

Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit

de vragenlijst en het sociogram over pesten voor

leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is

door leerlingen van groep 6 van de Giraffe in Het

Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.

Methode

In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de

leerlingen uit groep 6 van de Giraffe in Het Dorp de

vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld.

Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School.

Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de

hoogte gesteld van het onderzoek.

De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en

anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .

De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst

aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt

er tegen pesten gedaan?’.

Achtergrondkenmerken

De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen (89%),

10 jongens en 7 meisjes. De leerlingen zijn 9 jaar of

10 jaar. Gemiddeld hebben de leerlingen 6,24

vrienden.

Het sociogram

In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie

gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen

aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk

vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van

het sociogram over pesten en gepest worden.

Naam Wordt gepest Pest anderen

Carlo Pieters 0 2

Dion Michels 13 2

Fatima Hossani 0 2

Fabienne van Laarhoven 0 2

Hans Jochemsen 0 0

Leo Dirks 0 0

Nina de Lange 0 0

Pien Huis 1 2

Rik jansen 3 0

Rian Muis 0 0

Rosanne Luijten 2 6

Simon Jonker 2 1

Twan Vinken 5 1

Tessa Kop 0 8

Talitha Dijk 0 7

Vera Boon 0 2

Victor Wagenmans 0 0

Willem Maas 0 1

Wilco Adams 0 0

Volgens de meeste leerlingen zijn er 3 kinderen die

vooral pesten en 2 leerlingen worden volgens

medeleerlingen gepest in de klas. Slachtoffers van

pesten en kinderen die zelf pesten én gepest worden

lopen een groot risico op het ontwikkelen van

psychosociale problemen (Fekkes, 2005).

In de volgende tabel is aangegeven wat de

leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is

gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het

leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze

het minst leuk vonden.

Pestprofiel

leerlingen basisonderwijs Groep 6

2011-2012

De Giraffe

11

Naam Meest

leuk

Minst

leuk

Index voor

sociale voorkeur

Carlo Pieters 3 2 1

Dion Michels 5 3 2

Fatima Hossani 2 1 1

Fabienne van

Laarhoven 2 6 -4

Hans Jochemsen 3 0 3

Leo Dirks 4 3 1

Nina de Lange 1 3 -2

Pien Huis 1 3 -2

Rik jansen 2 2 0

Rian Muis 4 1 3

Rosanne Luijten 1 9 -8

Simon Jonker 3 4 -1

Twan Vinken 0 1 -1

Tessa Kop 2 7 -5

Talitha Dijk 2 2 0

Vera Boon 3 1 2

Victor

Wagenmans 3 2 1

Willem Maas 7 0 7

Wilco Adams 3 1 2

Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk

gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken

wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat 2

van de drie leerlingen die zelf pesten volgens het

sociogram ook het minst leuk gevonden worden door

de groep. Ook valt opdat de leerling die het meest

gepest wordt door veel kinderen in de klas wel leuk

gevonden wordt.

Gepest worden

Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke

manier gepest wordt hebben de leerlingen een

aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de

afgelopen drie maanden.

Een paar kinderen in groep 6 vinden dat ze gepest

worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens

of vervelende dingen die er over hen verteld worden

en in dat ze worden uitgescholden, uitgelachen of

belachelijk worden gemaakt. De volgende tabel geeft

weer op welke manier de leerlingen zich vooral

gepest voelen.

Hoe vaak is de laatste 3

maanden het volgende

gebeurd?:

(bijna)

nooit

2/3 x per

maand

≥ 1 x per

week

op school gepest? 82 6 12

uitgescholden, uitgelachen of

belacheli jk gemaakt? 82 6 12

Door andere leerl ingen op

school buitengesloten? 82 12 6

geschopt, geslagen, geduwd,

op een andere manier expres

pi jn gedaan?

88 6 6

Dat andere leerl ingen op school

leugens of vervelende dingen

over jou vertelden?

88 0 12

er op school iets van jou werd

afgepakt, verstopt of expres

kapot gemaakt?

88 6 6

je op school bedreigd werd of

gedwongen werd om dingen te

doen die je niet wilde?

94 0 6

In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de

leerlingen vooral gepest worden.

Locatie van gepest worden in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 18

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 41

in de gangen van de school 12

in de overbl i j fruimte van de school 6

op het schoolplein 35

op weg van huis naar school of van school naar huis 12

Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten

het toezicht van de leerkracht. Vooral in de klas

waar de juf of meester niet bij was.

De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel

leerlingen ze gepest worden. 24% van alle leerlingen

wordt door 1 medeleerling gepest, 18% door 2 of 3

medeleerlingen.

Op de vraag of er andere leerlingen in de klas

gepest worden, geeft 76% aan dat er in de klas

gepest wordt. 41% zegt dat er meerdere leerlingen

in de klas gepest worden.

Tot slot geeft 24% van alle leerlingen aan dat ze

niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze

gepest worden.

12

Zelf pesten

Bijna niemand denkt dat hij zelf vaak pest, 59%

geeft aan nooit te pesten. 6% van de leerlingen sluit

anderen wel eens buiten, scheldt of lacht anderen

weleens uit of maakt een ander wel eens belachelijk.

Ook geeft 6% van de leerlingen aan dat hij of zij

anderen wel eens schopt, slaat, duwt of op een

andere manier expres pijn doet. Iets van iemand

afpakken, verstoppen of kapotmaken doet 6 %

weleens, nog eens 6% doet dit ongeveer 1 keer per

week.

Hoe vaak heb je de laatste 3

maanden:

(Bijna)

nooit

2/3x

maand

1x per

week

iemand niet laten mee doen als

die dat wilde? 94% 6% 0%

iets van iemand afgepakt,

verstopt of expres kapot

gemaakt?

94% 6% 6%

iemand geschopt, geslagen,

geduwd of op een andere

manieren expres pi jn gedaan?

94% 6% 0%

Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen

de volgende antwoorden:

Locatie van zelf pesten in en rondom school %

in de klas waar de juf of meester bi j was 6

in de klas waar de juf of meester niet bi j was 6

in de gangen van de school 0

in de overbl i j fruimte van de school 12

op het schoolplein 18

op weg van huis naar school of van school naar huis 0

Wat wordt er tegen pesten gedaan?

Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de

leerprestaties van de leerlingen en het

zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het

belangrijk dat de school acties onderneemt om

pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is

nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten

tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.

In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen

en leerkrachten doen als er op het schoolplein

gepest wordt:

Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?

0 41

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?

12 30

Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere

volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?

6 82

Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf

of meester met hen ging praten als ze werden

gepest of zelf pestten. 18% van de leerlingen geeft

aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze

werden gepest, 18% geeft aan dat er meestal of

altijd wel met hen over gepraat wordt door de

leerkracht.

Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt

6% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,

24 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met

hen over praat.

Conclusies:

Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de

volgende zaken geconcludeerd worden:

- Er wordt in de klas gepest.

- Er worden in groep 6 meerdere leerlingen

gepest.

- Er worden vooral leugens over elkaar verteld

of kinderen worden uitgescholden,

uitgelachen of belachelijk gemaakt.

- Het pesten vindt vooral in de klas waar de

leerkracht niet bij is, maar ook op het

schoolplein.

- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit

vaak door een of enkele leerlingen.

- Veel kinderen vertellen niet aan de

leerkracht dat ze gepest worden.

- Kinderen denken dat ze zelf nooit of

nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram

blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit

wel regelmatig doen.

- De meeste leerlingen geven aan dat

leerkrachten of andere volwassenen de

gepeste leerling op het schoolplein helpen.

Colofon

GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO

Telefoon: 078-770 3401, [email protected],

www.ggdzhz.nl

Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.