!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!

PERSPECTIEVEN* VAN* JONGEREN* OP*SOCIALE*MEDIA*KWALITATIEF! ONDERZOEK! NAAR! DE! BETEKENISSEN! DIE!JONGEREN!IN!DE!JEUGDHULP!AAN!SOCIALE!MEDIA!GEVEN!!Aantal!woorden:!20923!!!!!!!!

Delphine!Van!de!Walle!Studentennummer:!01404872!!Promotor:!Prof.!dr.!Lieve!Bradt!!Masterproef!voorgelegd!voor!het!behalen!van!de!graad!Master!in!de!Pedagogische!Wetenschappen,!afstudeerrichting!Orthopedagogiek!!Academiejaar:!2018!–!2019!!

ABSTRACT!

Delphine!Van!de!Walle!

Master!of!Science!in!de!Pedagogische!Wetenschappen,!afstudeerrichting!Orthopedagogiek!

Academiejaar!2018!–!2019!

Promotor:!Prof.!dr.!Lieve!Bradt!

!!Perspectieven! van! jongeren! op! sociale! media:! kwalitatief! onderzoek! naar! de!betekenissen!die!jongeren!in!de!jeugdhulp!aan!sociale!media!geven.!!Jongeren!zijn!frequente!gebruikers!van!sociale!media.!Echter!geldt!dat!dit!onderwerp!in!het!

wetenschappelijk!onderzoek!eerder!wordt!geproblematiseerd.!Er!wordt!gewaarschuwd!voor!

verschillende!risico’s!en!negatieve!effecten.!Daarnaast!is!er!weinig!stem!van!jongeren!zelf!in!

het! wetenschappelijk! onderzoek! rond! sociale! media.! De! redenen! waarom! jongeren! deze!

gebruiken,!blijven!onderbelicht.!Verder!blijkt!de!jeugdhulpverlening!een!context!te!zijn!waar!de!

focus!in!grote!mate!ligt!op!het!beschermen!tegen!en!afschermen!van!risico’s!en!gevaren!van!

sociale! media.! Gezien! sociale! media! ook! heel! wat! voordelen,! kansen! en! opportuniteiten!

bieden!en!de!hulpverlening!baat!kan!hebben!bij!dergelijke!positieve!benaderingen,!tracht!dit!

onderzoek!hierop!verder!te!bouwen.!Deze!studie!gaat!de!perspectieven!rond!sociale!media!

na!bij!jongeren!die!in!de!jeugdhulp!verblijven.!Twaalf!jongeren!werden!aan!de!hand!van!semiS

gestructureerde!interviews!bevraagd.!Hierbij!werd!vertrokken!vanuit!een!brede!visie!waarbij!

zowel! aandacht! gaat! de! betekenis! die! jongeren! aan! sociale! media! geven,! als! naar! hoe!

jongeren! de! regelgeving! binnen! de! jeugdhulp! rond! het! thema! ervaren.! Een! thematische!

analyse! van!de! resultaten!maakt! duidelijk! dat! de! perspectieven! van! jongeren! rond! sociale!

media!variëren,!maar!dat!voornamelijk!contact!met!anderen!een! terugkerend! thema!vormt.!

Verder! worden! de! bevindingen! vanuit! eerder! wetenschappelijk! onderzoek! genuanceerd.!

Jongeren! zien! uitdagingen,! maar! de! voordelen! lijken! toch! door! te! wegen.! De! resultaten!

brengen!waardevolle!inzichten!met!zich!mee!die!zowel!binnen!de!praktijk,!als!binnen!het!beleid!

onder! de! aandacht! dienen! gebracht! te! worden,! opdat! de! jeugdhulpverlening! beter! kan!

afgestemd!worden!op!de!perspectieven!van!jongeren.!!

! !

VOORWOORD!

Het!schrijven!van!deze!masterproef!betekent!het!afsluiten!van!een!hoofdstuk! in!mijn! leven.!

Een! belangrijk! hoofdstuk! dat! bepalend! is! geweest! voor! wie! ik! vandaag! ben.! De! opleiding!

Orthopedagogiek! heeft! me! niet! enkel! heel! wat! waardevolle! inzichten! en! vaardigheden!

bijgebracht,!maar!ook!veranderd!als!persoon.!Hoewel!ik!weleens!hoor!dat!ik!me!te!veel!vragen!

stel,!dat!ik!nogal!kritisch!kan!zijn,!zie!ik!dit!als!een!positieve!eigenschap!waar!de!Universiteit!

van!Gent!voor!staat:!durf!denken.!Ook!de!afgelopen!twee!jaar!werd!er!heel!wat!nagedacht.!

Het!afwerken!van!deze!masterproef!was!geen!eitje.!Het!was!een!periode!waarin!twijfels,!stress!

en!slapeloze!nachten!meer!dan!aanwezig!waren,!maar!ook!een!periode!die!gepaard!ging!met!

een!groeiproces.!‘Alle!beetjes!helpen’!bleek!een!zeer!toepasselijke!spreuk!in!dit!proces.!Elk!

klein!stukje!van!deze!masterproef!dat!werd!afgewerkt!bracht!nieuwe!energie!met!zich!mee.!

!

De!energie! om!deze!masterproef! te! volbrengen!haalde! ik! niet! enkel! uit!mezelf.!Die! kleine!

beetjes!verwijzen!ook!naar!de!personen!die!me!tot!de!eindmeet!trokken!en!ik!daarvoor!oprecht!

wil!bedanken.!In!eerste!instantie!gaat!mijn!dank!uit!naar!mijn!promotor,!prof.!dr.!Lieve!Bradt,!

voor! de! steeds! constructieve! feedback! en! verfrissende! ideeën,! maar! vooral! om! mij! te!

ondersteunen!in!de!richting!die!ik!met!deze!masterproef!wou!uitgaan.!

!

Vervolgens!wil!ik!OBC!De!Waai,!OOOC!De!Bries!en!Hadron!De!Kerhoek!bedanken!voor!de!

medewerking! aan! dit! onderzoek.! Daarbij! aansluitend! gaat! mijn! oprechte! dank! naar! de!

jongeren!die!zich!engageerden!voor!de!interviews.!Zonder!jullie!stond!ik!nergens.!

!

Daarnaast!betekenden!ook!mijn!ouders!een!grote!steun!voor!mij.!Niet!enkel!als! sponsors,!

maar!zeker!ook!als!supporters.!Ook!mijn!zus!wil!ik!bedanken!voor!het!supporteren,!maar!in!

het!bijzonder!omwille!van!de!bereidheid!de!spellingcontrole!op!zich!te!willen!nemen.!Ook!mijn!

vriend!en!alle!andere!personen!die!de!moeite!deden!mij!erbovenop!te!helpen!als!het!minder!

ging! en! een! lach! op! mijn! gezicht! te! toveren! wanneer! het! huilen! me! eerder! nabij! stond,!

verdienen! een! dikke! merci.! De! ‘Orthowijven’,! zoals! we! onszelf! noemen,! verdienen! een!

waardevolle!vermelding!in!dit!dankwoord.!Het!zijn!de!beste!vrienden!die!ik!maar!kon!wensen!

die!steeds!met!de!nodige!dosis!humor!hielpen!om!alles!wat!te!relativeren.!Bedankt!voor!de!

vriendschap!en!steun!!Zonder!jullie!was!ik!waarschijnlijk!een!zeer!triestige!plant!geworden.!

!

Om!af!te!sluiten!bedank!ik!graag!nog!het!bestaan!van!sociale!media.!Zonder!Messenger!was!

het!nooit!zo!eenvoudig!geweest!om!de!momenten!van! twijfel!en!bezorgdheid! te!delen!met!

anderen.!Het!gevoel!er!niet!alleen!voor!te!staan!is!dan!ook!een!goed!gevoel!!

! !

!

!

7!

INHOUDSOPGAVE!

INHOUDSOPGAVE!.....................................................................................................!7!

INLEIDING!EN!PROBLEEMSTELLING!.....................................................................!9!

1.!LITERATUURONDERZOEK!.................................................................................!12!1.1! Begripsomschrijving!.............................................................................................!12!1.1.1! Sociale!media!...................................................................................................!12!

1.1.2! Sociale!netwerksites!.........................................................................................!12!

1.1.3! Nieuwe!media!...................................................................................................!13!

1.2! Sociale!media!vanuit!een!beleidsperspectief!......................................................!13!1.3! Hedendaagse!perspectieven!op!sociale!media!..................................................!15!1.3.1! Jongeren!en!sociale!media!...............................................................................!15!

1.3.2! Uitdagingen!en!risico’s!......................................................................................!18!

1.3.3! Voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!..............................................................!24!

2.!METHODOLOGISCH!KADER!..............................................................................!28!2.1! Onderzoeksdesign!.................................................................................................!28!2.1.1! Conceptueel!kader!............................................................................................!28!

2.1.2! Onderzoeksvraag!.............................................................................................!28!

2.2! Methode!..................................................................................................................!29!2.2.1! Dataverzameling!...............................................................................................!29!

2.2.2! Respondenten!..................................................................................................!29!

2.2.3! Verloop!van!de!interviews!.................................................................................!31!

2.3! Analyse!...................................................................................................................!32!2.4! Kwaliteitscriteria!kwalitatief!onderzoek!...............................................................!33!2.4.1! Betrouwbaarheid!...............................................................................................!33!

2.4.2! Validiteit!............................................................................................................!33!

3.!RESULTATEN!......................................................................................................!35!3.1! Gebruik!van!sociale!media!....................................................................................!35!3.1.1! Feitelijk!gebruik!.................................................................................................!35!

3.1.2! Redenen!van!gebruik!........................................................................................!35!

3.2! Perspectieven!.........................................................................................................!42!3.2.1! Betekenis!..........................................................................................................!42!

3.2.2! Regels!en!afspraken!.........................................................................................!44!

3.2.3! Voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!..............................................................!49!

3.2.4! Uitdagingen!en!valkuilen!...................................................................................!53!

!

!

8!

3.2.5! Vaardigheden!...................................................................................................!55!

4.!DISCUSSIE!EN!CONCLUSIE!...............................................................................!58!4.1! Onderzoeksresultaten!...........................................................................................!58!4.2! Beperkingen!en!aanbevelingen!............................................................................!64!4.3! Implicaties!voor!het!beleid!en!praktijk!.................................................................!65!

REFERENTIES!.........................................................................................................!67!

BIJLAGEN!................................................................................................................!76!Bijlage!1:!Interviewleidraad!.............................................................................................!76!Bijlage!2:!overzicht!respondenten!..................................................................................!78!Bijlage!3:!Informed!consent!voorziening!........................................................................!79!Bijlage!4:!Passieve!informed!consent!ouders!...............................................................!81!Bijlage!5:!Informed!consent!jongeren!.............................................................................!82!

!

! !

!

!

9!

INLEIDING!EN!PROBLEEMSTELLING!!

Media!zijn!alomtegenwoordig!en!spelen!een!steeds!prominentere!rol!in!het!gezin,!de!vrije!tijd,!

het!onderwijs!en!op!het!werk.!De!voorbije!jaren!is!ons!medialandschap!enorm!veranderd!en!

het! blijft! steeds! innoveren.!Er! zijn!meer!mogelijkheden! om!onder! andere! nieuwsberichten,!

muziek!en!televisieprogramma’s!te!bereiken.!Daarnaast!brengen!we!ook!heel!wat!tijd!door!op!

sociale!media!(Gatz,!2014).!

In! de! hedendaagse! samenleving! kunnen! we! ons! geen! leven! meer! voorstellen! zonder!

gedigitaliseerde!technologieën,!waar!ook!sociale!media!deel!van!uitmaken!(Vanwynsberge,!

Paulussen,!&!Verdegem,!2011).!Elke!dag!maken!meer!dan!een!miljard!mensen!gebruik!van!

sociale! netwerksites! om!allerlei! zaken! uit! hun! persoonlijk! leven! te! delen,! om! in! contact! te!

treden!met!andere!gebruikers!of! om!zich!online! te!ontspannen! (Koban,!Stein,!Eckhardt,!&!

Ohler,!2017).!!

!

Het! beleid! in! Vlaanderen! erkent! heel! wat! opportuniteiten,!maar! ziet! ook! heel! wat! risico’s.!

Vanuit!dit!perspectief!stelt!het!beleid!dat!we!dienen!op!te!groeien!tot!‘mediawijze!burgers’,!om!

zo!de!voordelen!die!sociale!media! te!bieden!hebben,!maximaal! te!kunnen!benutten! (Gatz,!

2014).! Hoewel! het! beleid! zowel! positieve! als! negatieve! effecten! benoemt,! focust! de!

wetenschappelijke!literatuur!rond!sociale!media!voornamelijk!op!dit!tweede!luik.!Het!gros!van!

het!wetenschappelijke!onderzoek!gaat!echter!uit!naar!risico’s!en!uitdagingen!die!sociale!media!

met!zich!meebrengen.!Hierbij!komen!voornamelijk!verslaving,!privacy,!sexting!en!cyberpesten!

aan!bod,!maar!wordt!ook!de!‘digitale!kloof’!steeds!vaker!beschreven!als!een!term!die!duidt!op!

ongelijke!digitale!toegang!en!vaardigheden.!

!

In!de!jeugdhulpverlening!is!het!uitvergroten!van!en!het!beschermen!tegen!gevaren!en!risico’s!

van! sociale! media! een! valkuil! voor! begeleiders.! Dit! kan! snel! overgaan! tot! een! topSdown,!

normerende!houding!en!kan!kinderen!en!jongeren!tot!weerstand!drijven.!Een!open!houding!

naar! zowel! kansen!als! risico’s! van! sociale!media! is! dus!noodzakelijk! om!ook!de!positieve!

aspecten!te!erkennen!(Van!Hecke,!z.d.).!Daarnaast!dienen!hulpverleners!hun!hoofd!niet! te!

draaien,!maar!net!het!gesprek!over!de!online!activiteiten!aan!te!gaan!met!de!jongeren.!Jo!Van!

Hecke!stelt!dat!we!jongeren!moeten!zoeken!waar!ze!zijn!en!verwijst!hiermee!naar!de!online!

wereld!waar!jongeren!vandaag!vaak!te!vinden!zijn:!!

!

“Elke! hulpverlener! zal! je! vertellen! dat! de! beste! gesprekken! met! jongeren! in! het!

dagelijkse!leven!plaatsvinden:!in!de!auto,!aan!de!afwas…!Het!is!dus!cruciaal!om!in!hun!

dagelijkse!leven!te!duiken:!de!online!wereld”!(Van!Hecke,!2017).!

!

!

10!

Er!is!reeds!heel!wat!onderzoek!gevoerd!naar!het!sociale!mediagebruik!van!jongeren,!maar!dit!

is! eerder! beperkt! tot! cijfergegevens! omtrent! welke! sociale! media! jongeren! voornamelijk!

gebruiken.!Deze!gegevens!maken!duidelijk!dat! jongeren!frequente!gebruikers!zijn,!maar!de!

redenen!voor!dit!frequente!gebruik!blijven!eerder!onbekend.!!

!

Daarnaast! is! er!weinig! stem! van! jongeren! zelf! in! het!wetenschappelijk! onderzoek! rond! dit!

thema.! Nochtans! beantwoordt! het! onderzoeken! en! waarderen! van! ervaringen! en!

betekenisgeving! van! jongeren! aan! de! democratische! waarden,! rechtvaardigheid! en!

burgerschap.!Er!wordt!heel!wat!beweerd!over!hen,!maar!de!stem!van!jongeren!zelf!blijft!vaak!

onderbelicht! in! zowel! beleidsplannen! als! wetenschappelijk! onderzoek! (Kemper,! Van! der!

Eecken,!Derluyn,!De!Bie,!&!Bradt,!2016).!!

!

Dit!alles!samen!vormt!de!centrale!probleemstelling!voor!dit!onderzoek.!Wanneer!het!gaat!over!

jongeren! en! sociale! media,! merken! we! dat! hun! eigen! perspectief! vaak! ontbreekt.! Het!

verkennen!van!deze!perspectieven!kan!niet!alleen!voor!de!wetenschappelijke!literatuur,!maar!

ook!voor!de!jeugdhulpverlening!een!meerwaarde!vormen.!We!zien!namelijk!dat!de!jeugdhulp!

fungeert! als! een! context! waarin! de! nadruk! vaak! erg! op! het! beschermen,! afschermen! en!

beperken! van! sociale! media! ligt.! De! hulpverlening! kan! baat! hebben! bij! een! positieve!

benadering!van!het!thema.!Inzicht!verwerven!in!de!perspectieven!van!jongeren!zelf,!kan!een!

genuanceerder!beeld!creëren.!Het!afstemmen!van!de!hulpverlening!op!de!perspectieven!van!

jongeren!omtrent!sociale!media!vormt!de!doelstelling!waarmee!in!dit!onderzoek!aan!de!slag!

wordt!gegaan.!Met!deze!masterproef!wordt!vertrokken!vanuit!de!volgende!onderzoeksvraag:!!

!

“Welke!betekenis!geven!jongeren!die!in!de!jeugdhulp!verblijven!aan!sociale!media?”.!!

!

Aan!de!hand!van!semiSgestructureerde!interviews!worden!de!verschillende!aspecten!van!hun!

perspectieven!belicht.!Het!gaat!hierbij!enerzijds!om!hun!gebruik!zelf,!waarbij!wordt!ingegaan!

op!welke! sociale!media! de! jongeren! gebruiken! en! om!welke! redenen! ze! deze! gebruiken.!

Anderzijds! wordt! onderzocht! hoe! jongeren! sociale! media! omschrijven! en! worden! hun!

perspectieven!op!vlak!van!regelgeving,!voordelen!en!uitdagingen!onderzocht.!Ook!wordt!er!

aandacht!geschonken!aan!de!vaardigheden!die!jongeren!nodig!achten!om!sociale!media!te!

gebruiken.!

!

Om!de!onderzoeksvraag!te!beantwoorden!wordt!allereerst!in!hoofdstuk!1!de!literatuurstudie!

beschreven.!Dit!deel!omvat!een!begripsomschrijving!rond!het!thema,!maar!bundelt!daarnaast!

de!verschillende!perspectieven!ten!aanzien!van!sociale!media.!Het!biedt!een!overzicht!van!

het! beleidsperspectief,! maar! ook! van! de! hedendaagse! perspectieven! ten! aanzien! van!

!

!

11!

jongeren,! uitdagingen! en! opportuniteiten.! Het! wordt! duidelijk! dat! er! in! de! literatuur! een!

negatieve! visie! heerst,! maar! dat! sociale! media! daarnaast! ook! heel! wat! voordelen! en!

opportuniteiten!met!zich!meedragen.!In!dit!onderzoek!wordt!verder!gebouwd!op!deze!positieve!

invalshoek,!maar!is!er!ook!ruimte!om!uitdagingen!aan!te!halen!en!te!nuanceren.!In!hoofdstuk!

2! wordt! het! methodologisch! kader! van! deze! studie! toegelicht.! Hoofdstuk! 3! beschrijft! de!

resultaten! die!werden! bekomen.! Tenslotte! worden! deze! in! hoofdstuk! 4! gekoppeld! aan! de!

wetenschappelijk! literatuur!om! tot!discussiepunten!en!conclusies! te!komen.!Verder!worden!

enkele!beperkingen!van!het!onderzoek!en!aanbevelingen!voor!verder!onderzoek!toegelicht!en!

wordt!er!geduid!op!implicaties!voor!de!praktijk!en!het!beleid.!!

! !

!

!

12!

1.!LITERATUURONDERZOEK!

1.1! Begripsomschrijving!

Sociale!media,!sociale!netwerksites!en!nieuwe!media.!Het!onderscheid!tussen!deze!termen!is!

niet!altijd!even!eenduidig.!Daarom!volgt!hieronder!een!verduidelijking!van!deze!termen.!!

1.1.1! Sociale!media!

Sociale!media!kan!gezien!worden!als!een!brede,!overkoepelende!term!die!een!variëteit!aan!

platformen!omvat!(Freitag,!Arnold,!Gardner,!&!Arnold,!2017).!Doorgaans!gaat!het!om!online!

tools!en!platformen!waar!mensen!hun!opinie,!verhalen,!ervaringen!en!dergelijke!kunnen!delen.!

Dit!kan!zowel!via!een!tekst,!als!via!het!delen!van!afbeeldingen!of!videobeelden.!!

!

Een!andere! term!hiervoor! is! ‘web!2.0’.!Hiermee!wordt!verwezen!naar!de! tweedegeneratieS

internettoepassingen! waarbij! interactie! en! dialoog! centraal! staan! en! waarbij! inhoud!

geproduceerd!en!gedeeld!kan!worden!door!gebruikers!(Valcke,!Valgaeren,!&!Lievens,!2013).!

Ook!van!Rooij,!Schoenmakers,!&!van!de!Mheen!(2015)!stellen!contact!en!interactie!centraal!

in!hun!beschrijving!van!sociale!media.!Het!gaat!om!het! in!contact!brengen!van!mensen!en!

informatie! delen! zonder! dat! er! tussenkomst! van! derden! hoeft! te! zijn! (Schils,! Pauwels,! &!

Verhage,!2012).!

!

“Never!before!have!people!been!able!to!instantaneously!connect!despite!geographic,!

political,!religious,!cultural,!age,!professional,!and!socioeconomic!differences”!(Freitag!

et!al.,!2017,!p.!1568).!!

1.1.2! Sociale!netwerksites!

Een! vorm! van! sociale!media! zijn! ‘sociale! netwerksites’.!Ook! voor! deze! term! zijn! heel!wat!

definiëringen!te!vinden,!maar!in!de!literatuur!wordt!vaak!verwezen!naar!de!omschrijving!van!

Boyd!&!Ellison!(2007,!p.!211):!

!

“We! define! social! network! sites! as!webSbased! services! that! allow! individuals! to! (1)!

construct!a!public!or!semiSpublic!profile!within!a!bounded!system,!(2)!articulate!a!list!of!

other!users!with!whom!they!share!a!connection,!and!(3)!view!and!traverse!their!list!of!

connections!and!those!made!by!others!within!the!system.!The!nature!and!nomenclature!

of!these!connections!may!vary!from!site!to!site.”!

!

!

13!

1.1.3! Nieuwe!media!

Doordat!de!technologie!steeds!verder!ontwikkelt,!wordt!het!mediaSaanbod!steeds!groter!en!

duiken!er!steeds!nieuwe!mogelijkheden!op.!Nieuwe!media!veranderen!met!de!tijd.!Zo!konden!

we! in! 2006! spreken! van! blogs! en! podcasts,! terwijl! we! nu! chatten,! ‘snappen’! en! liken! via!

verschillende!media.!We!gebruiken!steeds!meerdere! toestellen!voor!meerdere!doeleinden.!

Vroeger!keken!we!films!via!de!televisie,!vandaag!de!dag!kunnen!we!hier!ook!onze!computer,!

smartphone!of!tablet!voor!inschakelen.!Een!andere!evolutie!op!vlak!van!sociale!media,!is!dat!

er! niet! meer! kan! gesproken! worden! van! één! prominente! speler,! zoals! Facebook.! NicheS

netwerken!zoals!WhatsApp,!Snapchat,! Instagram!en!zelfs!Ketnet!winnen!steeds!meer!aan!

populariteit!(Apestaartjaren,!2016).!Een!belangrijke!eigenschap!van!sociale!media!is!dat!de!

consument!meer! betrokken! is! en! dichter! bij! de! producent! staat.!Daarnaast! bieden! nieuwe!

media!niet!enkel!een!kanaal!om!content! te!ontvangen,!maar!ook!een!mogelijkheid!om!zelf!

content!te!produceren!die!vaak!nauw!verweven!is!met!ons!persoonlijk!leven.!Hierdoor!is!het!

klassieke!eenrichtingsmodel!niet!meer!van!toepassing!voor!nieuwe!media!(Gatz,!2014).!

!

1.2! Sociale!media!vanuit!een!beleidsperspectief!!

Sven!Gatz,!Vlaams!minister!voor!Cultuur,!Media,!Jeugd!en!Brussel,!geeft!in!zijn!beleidsnota!

‘Media’!(2014S2019)!zijn!strategische!keuzes!en!opties!voor!het!beleid!weer.!Hierin!formuleert!

hij!negen!doelstellingen,!onderverdeeld!in!vier!categorieën:!

!

A.! Aandacht!voor!de!moderne!mediagebruiker!

1.! Mediawijsheid!als!essentiële!factor!

2.! De!noodzaak!van!toegankelijkheid!en!betaalbaarheid!

B.! Inzetten!op!digitale!technologie!als!motor!van!groei!en!verandering!

3.! Investeren!in!performante!platformen!en!netwerken!

4.! Innoveren!als!antwoord!op!nieuwe!uitdagingen!

C.! Verzekeren!van!een!divers!en!kwaliteitsvol!aanbod!

5.! Creëren!van!een!bloeiend!en!duurzaam!medialandschap!

6.! Pluriforme!berichtgeving!als!democratisch!fundament!

7.! Een!nieuw!project!voor!de!publieke!omroep!

D.! Transparante,!effectieve!en!afdwingbare!spelregels!

8.! Een!sterke!regulator!

9.! Samenwerken!met!Europa!en!de!federale!overheid!

!

!

14!

Het! beleid! stelt! dat! mensen! kansen! en! opportuniteiten! krijgen! door! sociale! media.!

Maatschappelijke! problemen! en! commerciële! wanpraktijken,! maar! ook! ongenoegen! over!

beleidskeuzes! kunnen! via! deze! kanalen! onder! de! aandacht! worden! gebracht.!!

Daarnaast!beschouwt!het!beleid!sociale!media!als!een!venster!op!de!wereld:!!

!

“Zo!blijven!veel!mensen!op!de!hoogte!van!hun!sociale!omgeving!en! interageren!ze!

ermee!via!bijvoorbeeld!Facebook.!Lokaal!en!internationaal!nieuws!wordt!steeds!vaker!

verspreid!en!geconsumeerd!via!sociale!media,!waar!gebruikers!kunnen! interageren!

met!de!berichtgeving!en!zelf!kunnen!kiezen!welke!nieuwsbronnen!ze!te!zien!krijgen.!

Sociale!media!stellen!mensen,!organisaties!en!bedrijven!ook! in!staat!om!hun!eigen!

‘userSgenerated!content’!te!delen!met!de!hele!wereld!en!deze!als!het!ware!‘in!de!markt!

te!zetten’”!(Gatz,!2014,!p.14).!

!!

Desondanks! schuift! het! beleid! ook! heel! wat! uitdagingen! naar! voren.! Naast! nieuwe!

reclametechnieken! en! commerciële! boodschappen,! gekoppeld! aan! het! veranderend!!

mediagebruik,! komt! ook! de! ‘digitale! kloof’! duidelijk! aan! bod! in! de! beleidsnota.!!

Enerzijds!gaat!dit!om!ongelijke!toegang!tot!digitale!middelen.!Het!beleid!doet!de!belofte!om!

betaalbare!toegang!tot!media!en!internet!te!blijven!waarborgen!voor!iedereen.!Voor!mensen!

met! een! beperking,! slechthorenden! of! slechtzienden! zijn! er! voorzieningen! zoals!

audiodescriptie! die!moeten! gewaarborgd! blijven.! Anderzijds! gaat! het! om! ongelijke! digitale!

vaardigheden!bij!kwetsbare!personen.!Het!beleid!focust!voornamelijk!op!deze!tweede!invulling!

en!geeft!Mediawijs!de!opdracht!om!deze!digitale!vaardigheden!bij!te!werken!om!zo!iedereen!

van!gelijke!kansen!te!voorzien!(Gatz,!2014).!!

!

“Er! is! een! grote! en! dringende! nood! aan! andere! attitudes,! inzichten,! kennis! en!

vaardigheden!om!enerzijds!het!volledige!potentieel!van!nieuwe!media!te!benutten!en!

anderzijds!de!risico’s!ervan!in!te!perken”!(Gatz,!2014,!p.!10).!

!

De! voornaamste! risico’s! die! Gatz! aan! sociale! media! koppelt,! zijn! privacySgerelateerde!

aangelegenheden,!waarbij!hij!cyberpesten!als!voorbeeld!noemt.!Hij!duidt!op!de!psychosociale!

impact!op!jonge!slachtoffers,!maar!stelt!daarnaast!dat!een!selectieve!toegang!voor!jongeren!

niet!het!juiste!antwoord!is.!

!

De! kerntaak! van!media! blijft! informeren,!maar! ook! inspireren,! cultuur,! verbinden,! sport! en!

ontspanning!worden!als!mediataken!genoemd.!Deze!worden!voornamelijk!aan!de!VRT!als!

openbare!omroep!gekoppeld!(Gatz,!2014).!!

!

!

15!

In!Nederland!heerst!een!gelijkaardige!visie!in!het!mediabeleid.!De!rijksoverheid!stelt!dat!media!

een!belangrijke!rol!spelen!in!het!informeren!van!de!samenleving!en!heeft!daarom!de!taak!om!

een! goed!mediaSaanbod!uit! te! bouwen.!Hierbij! ligt! het! accent! voornamelijk! op! kwaliteit! en!

diversiteit.! Daarnaast! is! er! ook! een! belangrijk! punt! weggelegd! voor! onafhankelijke!media.!

Specifiek!over!sociale!media!wordt!er!niet!gesproken!in!het!Nederlands!beleid!(Rijksoverheid,!

z.d.).!

!

Ook!op!Europees!vlak!heerst!een!algemeen!mediabeleid!waarbij! transparantie,! vrijheid!en!

diversiteit! centraal! staan.! Vrijheid! van! meningsuiting! wordt! als! een! essentieel! fundament!

beschouwd,!waarbij!een!vrij!en!pluralistisch!medialandschap!als!voorwaarde!wordt!gesteld.!

Ook! vanuit! de! Europese! Unie! wordt! belang! gehecht! aan! onafhankelijke! mediakanalen!

(Europese!Raad,!2018).!!

!

1.3! Hedendaagse!perspectieven!op!sociale!media!

1.3.1! Jongeren!en!sociale!media!

Het$sociale$mediagebruik$van$jongeren$

Het!tweejaarlijks!Apestaartjaren!onderzoek!bestudeert!het!sociale!mediagebruik!van!Vlaamse!

kinderen! (9S12! jaar)!en! jongeren! (12S18! jaar)! (Apestaartjaren,!2018).!Verschillende!studies!

tonen!aan!dat! jongeren! frequente!gebruikers!zijn!van!sociale!media! (Apestaartjaren,!2016n!

Apestaartjaren!2018).!Facebook! is!de!meest!gebruikte!applicatie! (O’Keeffe,!2016).! In!2016!

had!maar!liefst!87%!van!de!bevraagde!jongeren!een!actief!account!op!Facebook,!wat!inhoudt!

dat!men!er!minstens!één!keer!per!maand!gebruik!van!maakt!(Apestaarjaren,!2016).!Opvallend!

is!dat!in!2018!dit!percentage!is!gedaald!tot!82%,!waar!dit!in!2014!nog!90%!bleek!te!zijn.!Bij!

Facebook!wordt!dus!een!licht!dalende!populariteit!vastgesteld.!Instagram!en!Snapchat!komen!

op!een!gedeelde!tweede!plaats!met!79%!aan!gebruikers.!Vooral!bij!Instagram!wordt!een!een!

sterke!stijging!gemerkt!van!39%!ten!opzichte!van!2016!(Apestaartjaren,!2018).!!

Jongeren!gebruiken!vooral!mobiele!apparaten!om!online!te!gaan!(O’Keeffe,!2016).!Vandaag!

heeft! 95%! van! de! jongeren! een! eigen! smartphone! (Apestaartjaren,! 2018).! Een!mogelijke!

verklaring!voor!de!populariteit!van!dit!toestel!kan!gevonden!worden!in!de!multifunctionaliteit!

van!dit!apparaat.!Steeds!meer!worden!toestellen!gebruikt!die!meer!dan!één!functie!hebben,!

waardoor! toestellen! zoals! de!mp3Sspeler! stilaan!naar! de!achtergrond! verdwijnen!door! hun!

eenzijdige!functie!(Apestaartjaren,!2016).!!

!

!

16!

Beïnvloedende$factoren$

In! de! wetenschappelijke! literatuur! worden! een! aantal! factoren! genoemd! die! het! sociale!

mediagebruik!van!jongeren!zouden!kunnen!beïnvloeden.!Lu,!Hao,!&!Jing!(2016)!schuiven!vier!

factoren!naar!voren.!!

!

Als!eerste!zijn!er!individuele!factoren,!meer!bepaald!leeftijd!en!geslacht.!Op!vlak!van!leeftijd!

kan! de! overgang! van! lager! naar! middelbaar! onderwijs! als! een! scharniermoment! gezien!

worden.!Minder!dan!de!helft!van!de!kinderen!in!de!lagere!school!heeft!een!eigen!smartphone,!

terwijl!dit!in!de!eerste!jaren!van!het!middelbaar!stijgt!naar!meer!dan!90%.!Kinderen!gebruiken!

voornamelijk!media!waar!hun!vrienden!ook!gebruik!van!maken!en!geven!ook!geregeld!aan!

gebruik! te! maken! van! schoolgerelateerde! websites! (Apestaartjaren,! 2016n! Apestaartjaren,!

2018).!Daarnaast! !zijn!vijfS!en!zesjarigen!al! frequenter! in!contact!gekomen!met!een! laptop,!

vaste!computer,!spelconsole!of!draagbare!spelcomputer!dan!driejarigen.!Opvallend!is!dat!dit!

leeftijdsverschil! voor! tablets! en! smartphones! niet! wordt! opgemerkt! (Van! Coillie! &! Raedts,!

2016).!Als!we!kijken!naar!genderverschillen!op!vlak!van!digitale!media,!zien!we!dat!jongens!

en!meisjes! over! het! algemeen!meer! gelijkenissen! vertonen! dan! verschillen! (Gross,! 2004).!

Toch!zijn!er!verschillen!in!gebruik!te!merken.!Jongens!maken!meer!gebruik!van!websites!die!

video’s!delen,!zoals!YouTube!(Apestaartjaren,!2016n!Duursma,!Meijer,!&!de!Bot,!2016n!Lu!et!

al.,!2016).!Ze!spelen!daarnaast!ook!veel!meer!spelletjes!dan!meisjes!(Apestaartjaren,!2016).!!

Meisjes!zijn!dan!weer!meer!te!vinden!voor!het!posten!van!foto’s,!het!schrijven!van!persoonlijke!

blogs!of!het!reageren!op!andere!blogs.!Globaal!gezien!maken!meisjes!frequenter!gebruik!van!

sociale!media!dan!jongens!(Duursma!et!al.,!2016n!Lu!et!al.,!2016).!!

!

Daarnaast!spelen!ook!contextuele!factoren!een!rol.!Zo!spelen!de!socioSeconomische!status!

(SES)!en!het!opleidingsniveau!van!de!ouders!een!rol!bij!het!sociale!mediagebruik!van!kinderen!

en!jongeren!(Lu!et!al.,!2016).!De!SES!blijkt!omgekeerd!evenredig!met!de!aanwezigheid!van!

digitale!media!die!uitsluitend!bedoeld!zijn!voor!entertainment.!Gezinnen!met!een!lage!SES,!

bezitten!vaker!spelconsoles!en!draagbare!spelcomputers!dan!gezinnen!met!een!gemiddelde!

of! hoge! SES.! Deze! worden! ook! vroeger! geïntroduceerd! in! gezinnen! met! een! lage! SES.!

Omtrent!tablets!is!er!een!omgekeerde!trend.!Deze!worden!vroeger!aangegeven!in!gezinnen!

met!een!hoge!SES.!Kinderen!uit!een!middenklassegezin!gaan!vaker!leerzame!games!spelen!

dan! kinderen! uit! een! gezin! met! een! hoge! SES.! Families! met! een! lage! SES! ontwikkelen!

daarnaast! vaak! minder! vaardigheden! omtrent! computerS! en! internetgebruik! (Lissens! &!

Bauwens,!2015).!Wat!begeleiding!betreft,!wijst!onderzoek!uit!dat!er!bij!kinderen!met!een!lage!

SES!vaak!minder!toezicht!wordt!gehouden!op!het!mediagebruik!(Van!Coillie!&!Raedts,!2016).!!

!

!

!

17!

Als!derde!is!er!de!invloed!van!opinies!en!attitudes!ten!aanzien!van!sociale!media.!De!perceptie!

ten!aanzien!van!sociale!mediagebruik!en!de!redenen!hiervoor!zouden!namelijk!een!grote!rol!

kunnen!spelen!in!de!interactie!met!sociale!media.!!

!

Een! laatste! factor! is!zelfregulatie.!De!vaardigheden!om!doelen,!strategieën!en! reflecties! te!

maken! kunnen! voorspellen! hoe! en! waarom! jongeren! sociale! media! gebruiken! en! welke!

soorten!ze!gebruiken!(Lu!et!al.,!2015).!

!

De! invloed! van! het! mediagebruik! op! een! individu! is! afhankelijk! van! het! type! media,! de!

gebruiksvorm,! de! gebruikshoeveelheid! en! de! omvang! (Chassiakos,! Radesky,! Christakis,!

Moreno,!&!Cross,!2016).!

Redenen$van$sociale$mediagebruik$

Op!de!vraag!waarom! jongeren!sociale!media!gebruiken,!heeft!de! literatuur!slechts!een!vrij!

beperkt!antwoord!klaar.!Zowel!kwalitatief!als!kwantitatief!onderzoek!naar!betekenisgeving!over!

sociale! media! is! eerder! schaars.! Internationale! literatuur! is! het! erover! eens! dat! jongeren!

sociale! media! voornamelijk! gebruiken! vanwege! de! communicatieve! functies! die! deze! te!

bieden! hebben! (Lu! et! al.,! 2016n! Gruzd,! Staves,! &!Wilk,! 2012).! Sociale! media! maken! het!

mogelijk!om!nieuwe!contacten!te!leggen!en!bestaande!contacten!te!onderhouden!en/of!deze!

uit!te!breiden!(Gruzd!et!al.,!2012).!

!

Sociale!media!spelen!een!belangrijke!rol!in!het!netwerk!van!tieners.!Sociale!acceptatie!hangt!

namelijk!samen!met!de!mogelijkheid!om!in!contact!te!treden!met!peers!op!‘coole’!plaatsen.!

Een!voorbeeld!van!zo’n!plaats! is!Facebook!(Boyd,!2014).!Ahn!&!Shin!(2013)!onderzochten!

twee! dimensies! van! online! verwantschap,! namelijk! isolement! en! verbondenheid.! Ze!

ondervonden!dat!het!sociale!gebruik!van!media!gerelateerd!is!aan!verbondenheid!en!niet!aan!

het!vermijden!van!sociale!isolatie.!Voor!personen!met!sociale!angst!kan!online!communicatie!

veiliger!ervaren!worden!omdat!ze!hierdoor!sociale!situaties!kunnen!vermijden.!De!anonimiteit!

helpt!hen!zichzelf!te!verstoppen!en!een!betere!controle!te!hebben!over!hun!boodschappen.!

Ze! ervaren! daarnaast! minder! angst! voor! negatieve! reacties! wanneer! ze! met! anderen! in!

contact!treden!(Kamalou,!Shaughnessy,!&!Moscovitch,!2016).!Volgens!Marriot!&!Buchanan!

(2013)!vinden!sommigen!mensen!het!makkelijker!om!hun!echte!zelf!online!te!uiten!in!plaats!

van!in!de!werkelijke,!offline!wereld.!

!

Hoewel!de!sociale!en!communicatieve!reden!duidelijk!naar!voren!geschoven!wordt,!zijn!er!nog!

andere!verklaringen!te!vinden!voor!de!populariteit!van!sociale!media!bij!jongeren.!Zo!wordt!in!

!

!

18!

de!literatuur!ook!vaak!huiswerk!aangehaald!als!een!reden!(O’Keeffe,!2016).!Ook!entertainment!

is!een!reden!waarom!jongeren!online!gaan!(Boyd,!2014).!Echter,!een!uitgebreid!en!specifiek!

antwoord!op!de!vraag!waarom!jongeren!nu!precies!gebruik!maken!van!sociale!media!en!wat!

deze!voor!hen!betekenen,!is!niet!voor!de!hand!liggend.!!

1.3.2! Uitdagingen!en!risico’s!

Niet!enkel!het!beleid,!maar!ook!de!literatuur!in!het!algemeen!wijzen!op!uitdagingen!en!risico’s!

die! sociale! media! met! zich! meebrengen.! Kuss! &! Griffiths! (2011)! wijzen! op! verlaagde!

schoolprestaties,! verlaagde! offline! sociale! activiteit! en! relatieproblematieken.! Volgens!

Apestaartjaren!geeft!een!vijfde!aan!soms!onrustig!te!worden!als!ze!niet!op!hun!smartphone!

kunnen! kijken.! Ze! blijken! hierdoor! soms! problemen! te! ervaren.! Dit! kan! onder! gaan! om!

slaaptekort,!en!een!moeilijke!combinatie!tussen!schoolwerk!en!vrije!tijd.!De!meerderheid!geeft!

echter!aan!hier!geen!last!van!te!hebben!(Apestaartjaren,!2018).!!

!

Daarnaast! zijn! er! enkele! risico’s! die! in! de! literatuur! frequent!worden!aangehaald,! het! gaat!

hierbij!om!verslaving,!privacy,!sexting!en!cyberpesten.!Over!deze!risico’s! is! reeds!heel!wat!

geschreven.! In! wat! volgt,! worden! deze! enerzijds! verder! uitgediept,! maar! anderzijds! ook!

genuanceerd.!!

Digitale$stress$&$verslaving$

De!smartphone!wordt!een!steeds!belangrijker!toestel!voor!informatietechnologie.!We!voelen!

de!drang!om!steeds!upStoSdate!te!blijven,!wat!tot!overmatig!gebruik!kan!leiden.!Dit!kan!op!zijn!

beurt!leiden!tot!afhankelijkheid,!dwangmatig!gebruik!en!‘technostress’.!Overmatig!gebruik!kan!

dus!een!predictor!zijn!voor!technostress!(Lee,!Chang,!&!Cheng,!2013).!Technostress!is!stress!

afkomstig! van! het! gebruik! van! informatietechnologie.! Wanneer! de! gebruiker! zijn! of! haar!

gebruik!van!mobiele!technologie!niet!onder!controle!kan!houden,!kan!dit!tot!deze!specifieke!

stressvorm!leiden.!Deze!stress!kan!daarnaast!heel!wat!verschillende!consequenties!hebben,!

zoals! verminderde! arbeidsprestaties,! verminderde! voldoening! en! sociale! isolatie.! Als! de!

technostress!stijgt,!gaat!de!productiviteit!omlaag.!Ook!kan!het!de!gezondheid!op! fysiek!en!

psychologisch!vlak!aantasten!(Boonjing!&!Chanvarasuth,!2017).!!

!

In!het!zesde!onderzoeksrapport!van!Apestaartjaren!(2016)!wordt!er!voor!het!eerst!aandacht!

geschonken!aan!deze!digitale!stress.!Door!ook!dit!thema!te!bevragen,!wordt!gepoogd!te!peilen!

naar! de! minder! leuke! kant! van! digitale! media! en! een! antwoord! te! formuleren! op! vaak!

aangehaalde!risico’s.!Uit!de!bevraging!blijkt!dat!jongeren!hun!digitale!mediagebruik!over!het!

!

!

19!

algemeen!anders!ervaren!dan!hun!ouders.!Drie!op!de!vier!jongeren!met!een!eigen!smartphone!

checkt!naar!eigen!zeggen!zelden!of!nooit!sociale!media!tijdens!een!gesprek.!Meer!nog,!73,8%!

van! de! bevraagde! jongeren! gaf! aan! zich! te! ergeren! aan! voortdurend! gsmS! of! smartphone!

gebruik! van!vrienden!of! vriendinnen! tijdens!een!gesprek.!48%!vindt!het!onbeleefd!als!een!

vriend!of!vriendin!tijdens!een!gesprek!op!café!of!restaurant!zijn!of!haar!gsm!gebruikt.!!

Dit!frequent!bezig!zijn!met!de!gsm!waar!anderen!bij!zijn,!wordt!ook!wel!aangeduid!met!de!term!

‘phubbing’! en!wordt! over! het! algemeen! niet! geapprecieerd! door! jongeren! (Apestaartjaren,!

2016).! Deze! term! is! een! samentrekking! van! ‘phone’! en! ‘snubbing’! (negeren)!

(Chotpitayasunondh!&!Douglas,! 2016).!Men! is! zich! niet! bewust! van! de! aanwezigheid! van!

anderen! rondom! zich! en! er! wordt! aan! hen! geen! aandacht! besteed,! waardoor! de! sociale!

interactie!daalt!(Anshare!et!al.,!2016).!!

!

In!de!literatuur!worden!drie!mogelijke!predictoren!beschreven!die!een!mogelijke!voorspelling!

kunnen! vormen! voor! phubbing.!Als! eerste!wordt! gesteld! dat! problematisch! internetgebruik!

geassocieerd!kan!worden!met!problematisch!smartphonegebruik.!Voor!een!tweede!predictor!

wordt!verwezen!naar!‘the!Fear!of!Missing!Out’!(FoMO).!Hiermee!wordt!geduid!op!de!angst!om!

belangrijke!informatie!op!sociale!media!te!missen,!wat!zich!kan!uiten!in!problematisch!gebruik!

waarbij! men! liever! sociale! media! checkt,! eerder! dan! in! interactie! te! treden! met! andere!

personen!die!fysiek!aanwezig!zijn!(Chotpitayasunondh!&!Douglas,!2016).!De!inhoud!die!op!

sociale!media!verschijnt!blijft!vernieuwen,!wat!maakt!dat!de!gebruiker!het!gevoel!krijgt!dingen!

te!missen!wanneer!ze!er!geen!gebruik!van!maken.!Dit!kan!als!één!van!de!dynamieken!gezien!

worden!die!sociale!media!meer!verslavend!maken!(Christenson!&!Merritts,!2017).!Als!derde!

is!er!een!relatie!tussen!zelfcontrole!en!verslavend!gedrag.!Zoals!bij!symptomen!gerelateerd!

aan!middelenafhankelijkheid,!zijn!personen!die!moeite!ervaren!omtrent!het!beheersen!van!hun!

impulsen,!vaak!niet!in!staat!om!hun!gsmSgebruik!onder!controle!te!houden.!Een!gebrek!aan!

volharding!kan!het!focussen!op!een!taak!verstoren!(Chotpitayasunondh!&!Douglas,!2016).!!

Toch!duidt!Apestaartjaren!op!een!aantal!kanttekeningen.!Ten!eerste!zijn!er!heel!wat!jongeren!

die!vaak!onbewust!met!hun!smartphone!bezig!zijn,!of!er!net!heel!nuttig!gebruik!van!maken,!

door! bijvoorbeeld! informatie! op! te! zoeken! tijdens! een! discussie! of! om! vakantiefoto’s! aan!

vrienden! te! tonen.!Daarnaast! zal! elke! jongere! een! andere!mening! hebben! over!wat! ‘vaak!

gebruiken’! nu! precies! betekent.! Op! die! manier! kan! een! andere! beoordeling! ontstaan!

(Apestaartjaren,!2016).!!

!

Over!het!algemeen!is!het!moeilijk!te!zeggen!of!we!het!veelvuldig!gebruik!van!sociale!media!

kunnen!bestempelen!als!problematisch.!Problematisch!gebruik!wordt!omschreven!als!gebruik!

waarbij!er!problemen!voortvloeien!uit!het!gedrag,!lijkend!op!verslavend!gedrag.!Pas!indien!er!

sprake!is!van!een!ernstige!ontwrichting!van!het!dagelijks!leven,!zoals!een!faillissement!door!

!

!

20!

het!voortdurende!gebruik!van!sociale!media,!kan!er!gesproken!worden!van!een!verslaving.!

(van!Rooij,!Schoenmakers,!&!van!de!Mheen,!2015).!Internetverslaving!wordt!gedefinieerd!als!

een! verlies! van! controle! over! het! internetgebruik,! wat! leidt! tot! significant! ‘impairment’! van!

andere! levensdomeinen.! Dit! houdt! in! dat! ook! andere! levensdomeinen! negatief! worden!

aangetast!ten!gevolge!van!het!gebruik!(van!Rooij,!Ferguson,!van!de!Mheen,!&!Schoenmakers,!

2017).! Internetverslaving! kan! gekoppeld! worden! aan! hogere! eenzaamheid,! depressieve!

stemming!en!compulsiviteit!(Whang,!Lee,!&!Chang,!2003).!Toch,!de!onduidelijkheid!van!de!

belonende!mechanismen!die!het!online!gedrag!in!stand!houden,!maakt!dat!het!moeilijk!is!om!

uit! te! maken! of! er! sprake! is! van! ‘verslavend’! gedrag.! Sommige! mensen! hebben! het!

daadwerkelijk!moeilijk!om!hun!sociale!mediagebruik!onder!controle! te!houden,!maar!het! is!

vroeg! om! van! een! verslaving! te! spreken! (van! Rooij! et! al.,! 2015).! Uit! onderzoek! blijkt! dat!

jongeren!hun!smartphone!vaak!gebruiken!vanuit!een!automatisme,!maar!dat!de!meerderheid!

er!geen!probleem!mee!heeft!om!het!toestel!even!aan!de!kant!te!leggen.!Bijna!de!helft!van!de!

jongeren!voelt!geen!drang!om!voortdurend!te!weten!wat!hun!leeftijdgenoten!aan!het!doen!zijn!

(Apestaartjaren,!2018).!

Privacy$

Problemen!met!auteursrechten,!privacy!en!de!bescherming!van!persoonlijke!gegevens!zijn!

steeds!vaker!onderwerp!van!nieuwsberichten!en!discussies!(De!Geeter,!Verbeke,!&!Rutsaert,!

2014).!Kinderen!en! jongeren! laten!vaak!onbewust!en!ongewild!digitale!voetsporen!na,!wat!

ertoe! kan! leiden! dat! hun! online! activiteiten! gekoppeld! worden! aan! persoonlijke! informatie!

(Apestaartjaren,!2018).!Het!aantal!data!dat!verzameld!wordt!via!sociale!netwerksites!breidt!

steeds! verder! uit.! Dit! vraagt! om! een! gepast! privacybeleid! dat! gebruikers! hun! persoonlijke!

informatie!beschermt!en!tevens!cybercriminaliteit!kan!tegengaan!(Such!&!Criado,!2018).!

Heel! wat! sociale! mediaplatformen! bieden! privacySinstellingen! aan! die! door! de! meeste!

jongeren! worden! toegepast! (Isom,! Walsh,! &! Gardner,! 2017n! Vanderhoven,! Schellens,! &!

Valcke,!2012).!Volgens!Apestaartjaren!heeft!41%!van!de!jongeren!een!wachtwoord!dat!zowel!

letters,!cijfers!als!leestekens!bevat.!7%!gaf!aan!hun!wachtwoord!doorgegeven!te!hebben!aan!

iemand!anders.!Belangrijk!om!aan!te!geven!is,!dat!jongeren!hun!privacy!op!het!internet!niet!

volledig!zelf!in!handen!hebben,!maar!er!ook!een!deel!afhankelijk!is!van!hoe!ouders,!vrienden!

en!anderen!ermee!omspringen!(Apestaartjaren,!2018).!De!eigen!privacy!wordt!mee!bepaald!

door!wat!anderen!over!je!zeggen!of!vrijgeven!(Such!&!Criado,!2018).!!

!

Gebruikers!zijn!zich!over!het!algemeen!bewust!van!de!mogelijke!negatieve!gevolgen!gelinkt!

aan! hun! privacy,! maar! blijven! desondanks! persoonlijke! informatie! delen! via! verschillende!

media! (Baelden,! z.d.).! Hiervoor! zijn! verschillende! verklaringen! te! vinden.! Ten! eerste! zijn!

!

!

21!

privacySinstellingen!vaak!misleidend.!Zo!kan! je!op!Facebook!berichten!delen!met! ‘vrienden!

van!vrienden’,!wat!een!misleidende!term!is,!aangezien!het! in!praktijk!dikwijls!om!vreemden!

gaat!(Vanderhoven!&!Schellens,!2012).!Daarnaast!is!er!het!zogenaamde!‘privacy!dilemma’.!

Het!onderhouden!van!sociale!relaties!behoort!enerzijds!tot!een!van!de!belangrijkste!motivaties!

om!sociale!media!te!gebruiken.!Anderzijds!werken!heel!wat!platformen!via!het!principe!van!

zelfpresentatie!en!zelfonthulling,!waarbij! je! jezelf! presenteert!om!een!bepaalde! identiteit! of!

reputatie! over! te! brengen.! Zelfonthulling! wordt! op! die!manier! een! voorwaarde! om! sociale!

relaties!te!onderhouden,!wat!het!dilemma!tot!stand!brengt:!zich!bewust!zijn!van!de!gevaren!bij!

het!delen!van!persoonlijke!informatie,!maar!zich!tegelijkertijd!ook!genoodzaakt!voelen!om!dit!

te! doen! (Baelden,! z.d).!Ook! het! ‘derdepersoonseffect’! kan! een! verklaring! bieden! voor! het!

blijvende! sociale!mediagebruik.! Dit! houdt! de! overtuiging! in! te! denken! dat! de! effecten! van!

mediagebruik!groter!zijn!bij!anderen!dan!bij!zichzelf!(Baelden,!z.d.n!Kim,!2018n!Sherrick,!2016).!!

!

Om!aan!deze!risico’s!tegemoet!te!komen,!wordt!vanuit!de!overheid!gedebatteerd!over!hoe!de!

privacySwetgeving!beter!kan!worden!afgestemd!op!sociale!media.!Via!verschillende!kanalen,!

campagnes! en! (onderwijs)instellingen! tracht! men! gebruikers! bewuster! te! maken! van! hun!

online!gebruik.!Mediawijs!kaart!hierbij!aan!dat!er!momenteel!nog!heel!wat!drempels!zijn!en!er!

een!tekort!is!aan!mediawijze!leerkrachten!in!het!onderwijs!(Baelden,!z.d.).!

Uit!onderzoek!blijkt!dat!vooral!nietSgebruikers!een!negatief!beeld!hebben.!Vertrouwd!geraken!

met!sociale!media!maakt!het!mogelijk!om!de!mogelijkheden!te!leren!kennen!en!vooroordelen!

bij!te!werken!(De!Geeter!et!al.,!2014).!!

!

“Het!zijn!kleine,!maar!gezonde!privacyreflexen!die!de!Privacycommissie!graag!zo!veel!

mogelijk!mensen!zou!aanleren.!Want!zelfs!de!Privacycommissie!vindt!het!al!te!gek!om!

de!voordelen!van! technologie!uit!privacyoverwegingen! links! te! laten! liggen”! (Wiertz,!

z.d.).!

Sexting$

Het!versturen!van!seksueel!getinte!tekstberichten,!foto’s!of!video’s!kan!aangeduid!worden!met!

de!term!‘sexting’.!In!sommige!gevallen!kan!dit!problematisch!zijn!(Apestaartjaren,!2018n!Van!

Ouytsel,!Walrave,!Ponnet,!&!Temple,!2018).!Er!kan!een!onderscheid!gemaakt!worden!tussen!

drie!manieren!waarop!een!‘sext’!misbruikt!kan!worden.!Als!eerste!kan!deze!verspreid!worden!

vanuit!een!wraakactie,!bijvoorbeeld!na!een!relatiebreuk.!Ook!kan!het!slachtoffer!gechanteerd!

worden!waarbij!gevraagd!wordt!om!meer!seksuele!foto’s!of!offline!seksuele!daden.!Een!derde!

manier!van!misbruik!is!het!tonen!van!de!inhoud!aan!peers!om!bij!hen!op!te!scheppen!over!het!

!

!

22!

verkrijgen!van!dergelijke!berichten!of!beelden!(Van!Ouytsel,!Van!Gool,!Walrave,!Ponnet,!&!

Peeters,!2017).!!

!

Bij! het! ApestaartjarenSonderzoek! van! 2018! gaf! 12%! van! de! bevraagde! jongeren! aan! de!

afgelopen! twee!maanden!een! ‘sext’!verstuurd! te!hebben.!Ten!opzichte!van!2016! is!dit!een!

stijging!van!4%,!maar! toch!blijft!dit!een!minderheid!van!de! jongeren.!Onder!hen!ging!36%!

volledig!naakt,!wat!wel!een!grote!stijging!is!tegenover!2016!(21%).!Meisjes!doen!het!vooral!in!

ondergoed!of!badkledij,! jongens! in!ontbloot!bovenlichaam.!Bij!een!kwart!van!hen!werd!het!

vertrouwen!na!het!versturen!van!een!sext!geschaad.!Tegenover!deze!negatieve!trend!staat!

dat!de!meerderheid!van!de!jongeren!zichzelf!onherkenbaar!op!de!foto!laat!afbeelden.!Bij!veel!

jongeren!speelt!een!vals!gevoel!van!veiligheid!aangezien!ze!deze!voornamelijk!doorsturen!via!

Snapchat,! waarbij! foto’s! verdwijnen! na! een! bepaalde! tijd.! Toch! kunnen! ontvangers!

schermafbeeldingen!maken!waardoor!deze!wel!in!hun!bezit!kunnen!blijven!en!alsnog!verspreid!

kunnen!worden!(Apestaartjaren,!2018).!

!

Vroeger!werd!sexting!gezien!als!deviant!gedrag,!maar!vandaag!wordt!het!vooral!gezien!als!

een!nood!aan!seksuele!expressie!horende!bij!de!seksuele!ontwikkeling,!waar!op!zich!niets!

mis!mee!is!(Apestaartjaren,!2018n!Van!Ouytsel!et!al.,!2018).!Sommige!gebruikers!vinden!het!

makkelijker!om!hun!emoties!en!seksuele!verlangens!digitaal!te!uiten!dan!deze!persoonlijk!over!

te!brengen!(Van!Ouytsel!et!al.,!2017).!

!

Hoewel!het!in!de!meeste!gevallen!gaat!om!jongeren!die!exploreren!op!vlak!van!seksualiteit!en!

dit! niet! noodzakelijk! tot! negatieve! gevolgen! hoeft! te! leiden,!mogen! potentiële! onvoorziene!

consequenties!niet!genegeerd!worden.!Er!is!nood!aan!het!ontwikkelen!van!effectieve!manieren!

om! te! reageren! op! problematische! vormen! van! sexting.! Vooral! educatieve! programma’s!

kunnen!jongeren!aanzetten!om!na!te!denken!over!hun!online!gedrag,!zodat!ze!op!een!veilige!

manier!de!digitale!wereld!kunnen!verkennen!(Crofts!&!Lievens,!2018).!

!

Wanneer!er!via!media!seksuele!inhoud!wordt!verspreid,!kan!dit!zowel!een!positieve!als!een!

negatieve!invloed!hebben.!Onderzoek!suggereert!dat!extreem!seksueel!getinte!beelden!het!

seksueel! gedrag! van! adolescenten! kan! beïnvloeden! en! er! een! link! is! tussen! vroegere!

zwangerschap.!Anderzijds!kunnen!media!ook!positieve!berichten!uitsturen!door!gevaren!aan!

te!duiden!via!bijvoorbeeld!televisieprogramma’s,!waardoor!jongeren!zich!bewuster!worden!en!

bijleren!op!vlak!van!seksualiteit.!Vanuit!deze!visie!omvat!media!dus!ook!een!beschermende!

factor!(ReitzSKrueger,!Nagel,!Guarnera,!&!Reppucci,!2015).!!

!

!

23!

Cyberpesten$

Tokunaga!(2010,!p.!278)!definieert!‘cyberpesten’!als!volgt:!!

!

“Cyberbullying! is! any! behavior! performed! through! electronic! or! digital! media! by!

individuals!or!groups! that! repeatedly!communicates!hostile!or!aggressive!messages!

intended!to!inflict!harm!or!discomfort!on!others.”!

!

Cyberpesten! heeft! heel! wat! gelijkenissen! met! ‘traditioneel’! pesten,! maar! ook! enkele!

verschillen.!Zo!weten!slachtoffers!meestal!niet!wie!de!pester!is.!Daarnaast!kan!bij!elk!gebruik!

van! online!media! het! slachtoffer! geconfronteerd!worden!met! vervelende! berichten,!wat! tot!

regelmatige! en! onverwachte! confrontaties! kan! leiden! (Moreno,! 2014).! Dit! maakt! dat! het!

moeilijk!wordt!om!aan!het!pesten!te!ontsnappen!(Coelho!&!Romão,!2018).!Als!derde!is!er!de!

mogelijkheid!dat!de!pestberichten!verspreid!worden!naar!anderen,!wat!de!kans!vergroot!dat!

het!pesten!blijft!aanhouden!en!de!gepeste!nog!meer!ongemak!wordt!aangedaan! (Moreno,!

2014).!!

!

Cyberpesten!kan!schadelijke!gevolgen!hebben!voor!de!betrokkenen!(SchultzeSKrumbholz!&!

Scheithauer,!2015).!Het!heeft!een!negatieve!impact!op!het!welzijn!en!wordt!geassocieerd!met!

alcoholS!en!drugafhankelijkheid,!depressie!en!eenzaamheid.!Ook! is!er!een! link!met!sociale!

angst! en! suïcide.!Deze! pestproblematiek! heeft! niet! enkel! consequenties! voor! de! gepeste,!

maar!beïnvloed!ook!het!welzijn!van!de!pester!en!van!andere!betrokkenen!bij!het!pestgebeuren!

(Coelho!&!Romão,!2018).!!!

!

Apestaartjaren!(2018)!ondervond!dat!54%!van!de!jongeren!ook!al!een!online!pesterij!zag,!14%!

zelf! pestte! en! 22%! zelf! al! slachtoffer! was.! In! de!meeste! gevallen! gaat! het! om! het! online!

plaatsen!van!gênante!foto’s!zonder!toestemming.!Ook!online!uitsluiting,!ongewenste!eSmails!

en!beledigende!berichtjes!komen!voor.!Vaak!is!er!sprake!van!een!dubbele!rol.!64%!van!de!

bevraagde!jongeren!die!online!werd!gepest,!vertoonde!zelf!ook!pestend!gedrag.!Toch!geeft!

zo’n! 96%! aan! niet! akkoord! te! gaan! met! cyberpesten.! Online! beledigen! wordt! over! het!

algemeen!niet!aanvaard.!!

De$digitale$kloof$

De!voorbije!jaren!is!het!risico!op!digitale!uitsluiting!in!grote!mate!gestegen!(Mariën!&!Courtois,!

2012).!Naast!het!risico!op!uitsluiting!door!de!steeds!verdergaande!integratie!van!ICT!in!allerlei!

maatschappelijke!domeinen,! is!er!ook!de!zogenaamde! ‘digitale!kloof’! (Gatz!2014n!van!Dijk,!

!

!

24!

2005).!Deze!kloof!bevindt!zich!op!twee!niveaus.!Als!eerste!is!er!sprake!van!ongelijke!digitale!

toegang.!Het!gaat!hierbij!om!toegang!tot!multimedia!en/of!internet,!wat!steeds!vaker!als!een!

basisvoorziening!wordt!beschouwd!(Kenniscentrum!Kinderrechten,!2016b).!In!2018!heeft!95%!

van!de!Vlaamse!jongeren!een!smartphone!(Apestaartjaren,!2018).!De!grootste!ongelijkheid!is!

dus!niet!op!dit!eerste!niveau!te!vinden,!maar!wel!bij!de!meer!recente!digitale!kloof!van!tweede!

graad.!Het!Kenniscentrum!Kinderrechten!omschrijft!dit!als!volgt:!!

!

“Het!bezitten!van!de!nodige!vaardigheden!is!in!onze!snel!digitaliserende!maatschappij!

een! basisvereiste! geworden! om! te! kunnen! deelnemen! aan! de! samenleving,! zowel!

online!als!offline”!(Kenniscentrum!Kinderrechten,!2016b,!p.!2).!!

!

Ook!vanuit!het!Vlaamse!beleid!wordt!de!digitale!kloof!als!een!belangrijke!uitdaging!gezien!en!

wordt!er!gesteld!dat!deze!kleiner!wordt,!maar!verdiept.!De!beleidsnota!media!(2014S2019)!stelt!

hierbij!het!volgende:!!

!

Vanuit! deze! visie! stelt! het! beleid! dat! er! extra! aandacht! dient! te! gaan! naar! kwetsbare!

doelgroepen! zoals! kinderen,! jongeren,! senioren,! kansarmen,!werkzoekenden! en! personen!

met!een!beperking.!Daarnaast!dienen!personen!die!een!faciliterende!functie!beoefenen!ten!

aanzien!van!deze!kwetsbare!groepen!onder!de!aandacht!gebracht!te!worden!aangezien!zij!

een!belangrijke!rol!kunnen!spelen!omtrent!het!bijbrengen!van!mediawijsheidscompetenties.!

Hierbij! wordt! gedoeld! op! ouders,! jeugdwerkers,! begeleiders! in! de! jeugdS! en! ouderenzorg,!

bibliotheekmedewerkers!en!vooral!leerkrachten!(Gatz,!2014).!

1.3.3! Voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!

Hoewel! de! wetenschappelijke! literatuur! overwegend! focust! op! uitdagingen! en! risico’s! die!

sociale!media!met!zich!meebrengen,!zijn!er!ook!andere,!positieve!benaderingen!die!de!kop!

opsteken.!Deze!gaan!uit!van!voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!die!sociale!media!met!zich!

kunnen!meebrengen.!Daarnaast!wordt!duidelijk!dat!we!ook!heel!wat!kunnen!mislopen!als!we!

in!de!reeds!beschreven!negatieve!visie!blijven!hangen.!

Kinderrechtenperspectief$

Het! Kenniscentrum! Kinderrechten! (KeKi)! kijkt! vanuit! een! kinderrechtenperspectief! naar!

sociale!media.!Kinderrechten!worden!gekoppeld!aan!de!‘drie!P’s’!waartussen!een!evenwicht!

dient!te!worden!gevonden.!Deze!drie!P’s!staan!voor!protectieS,!provisieS!en!participatierechten!

en!reflecteren!de!idee!dat!kinderrechten!meer!dan!enkel!bescherming!horen!te!bieden.!Het!

!

!

25!

gaat!ook!om!kinderen!en!jongeren!als!maatschappelijke!actoren!die!recht!hebben!op!en!nood!

hebben! aan! deelname! en! voorzieningen! om! zich! te! kunnen! ontwikkelen! tot! volwaardige!

burgers!(Kenniscentrum!Kinderrechten,!2016a).!!

!

Sinds! 25! mei! 2018! beschermt! de! Europese! Privacywet,! ook! wel! de! Algemene! Vordering!

Gegevensbescherming! (AVG)!genoemde,!de!privacyrechten!van!alle!Europese!burgers!en!

wordt! hierbij! specifieke! aandacht! aan!minderjarigen! geschonken.!Volgens! artikel! 8! van! de!

AVG!moeten!online!informatiediensten!die!persoonsgegevens!van!minderjarigen!verwerken,!

toestemming!vragen!aan!de!ouders! indien!de!gebruiker! jonger! is!dan!16!jaar.!De!nationale!

overheid!krijgt!hierin!wel!de!ruimte!om!deze!leeftijdsgrens!te!verlagen!tot!minimum!13!jaar,!

wat!in!België!reeds!werd!gedaan!(Gegevensbeschermingsautoriteit,!2019).!

!

KeKi!kijkt!kritisch!naar!deze!vordering.!De!balans!tussen!protectie,!provisie!en!participatie!en!

het!erkennen!van!kinderen!en!jongeren!als!volwaardige!burgers,!is!volgens!hen!ver!te!zoeken!

indien!de!leeftijdsgrens!op!13!jaar!als!absolute!ondergrens!wordt!gelegd:!

!

“Een! leeftijdsgrens!voor!mediagebruik!op!16!of!zelfs!13! jaar!doet!afbreuk!aan!deze!

betrokkenheid.! Wetenschappelijk! onderzoek! heeft! bovendien! ten! overvloede!

aangetoond!dat!kinderen!en!jongeren!in!de!onlinewereld!niet!beschermd!worden!door!

ze!klein!te!houden:!het!gros!van!de!kinderen!en!jongeren!vaart!net!wel!bij!deelname!

aan! het! wereldwijde! web,! omdat! ze! weerbaarheid,! copingstrategieën! en! digitale!

vaardigheden!ontwikkelen”!(Kenniscentrum!Kinderrechten,!2016a,!p.!2).!!

!!

De!nadruk!van!deze!beslissing!ligt!op!bescherming!door!afscherming,!wat!volgens!KeKi!sterk!

overroepen!is.!Deze!nadruk!staat!haaks!op!wat!wetenschappelijk!onderzoek!aantoont!en!de!

realiteit!waarin!kinderen!en!jongeren!leven.!Kinderen!hebben!van!jongs!af!aan!toegang!tot!en!

maken!actief!gebruik!van!online!media.!Ze!groeien!op!met!online!informatiediensten,!welke!

vaak!onderwerp!of!inhoud!worden!van!educatieve!en!pedagogische!activiteiten.!Door!kinderen!

van! sociale!media! af! te! schermen,!worden!werelden! kunstmatig! uit! elkaar! gehaald,! terwijl!

kinderen! en! jongeren! intussen! dagdagelijks! in! een! gedigitaliseerde! samenleving! leven! en!

groeien.! KeKi! ziet! multimedia! daarnaast! als! een! participatietool! die! door! deze! vordering!

ondergesneeuwd!en!miskend!dreigt!te!geraken!(Kenniscentrum!Kinderrechten,!2016a).!!

!

!

!

!

26!

Mediawijsheid$

De!Vlaamse!regering!keurde!op!4!mei!2012!de!Conceptnota!Mediawijsheid!goed,!naar!een!

gezamenlijk!voorstel!van!de!toenmalige!ministers!van!media,!Ingrid!Lieten!en!de!toenmalige!

minister!van!onderwijs,!Pascal!Smet!(De!Craemer!&!Smessaert,!2012).!De!Vlaamse!overheid!

definieert!mediawijsheid!als!volgt:!!

!

“Het!geheel!van!kennis,!vaardigheden!en!attitudes!waarmee!burgers!zich!bewust!en!

kritisch!kunnen!bewegen!in!een!complexe,!veranderende!en!gemediatiseerde!wereld.!

Het! is! het! vermogen! tot! een! actief! en! creatief! mediagebruik! dat! gericht! is! op!

maatschappelijke!participatie”!(Vlaamse!overheid,!z.d.).!

!

Het!beleid!geeft!het!Kenniscentrum!Mediawijsheid!de!cruciale!opdracht!om!ervoor!te!zorgen!

dat!alle!Vlaamse!burgers!over!de!nodige!kennis,!inzichten!en!vaardigheden!beschikken!om!zo!

mediawijs!te!kunnen!participeren!in!een!sterk!gemediatiseerde!samenleving.!Dit!thema!dient!

ook!in!de!beleidsdomeinen!Media,!Cultuur,!Jeugd,!Onderwijs,!Welzijn,!Inburgering!en!Gelijke!

Kansen!verankerd!te!worden!en!vraagt!een!samenwerking!om!tot!een!duurzaam!succes!te!

komen!(Gatz,!2014).!!

!

Mediawijs,! het! kenniscentrum!Mediawijsheid,! ziet! enkele! onvermijdelijke! risico’s,!maar! ook!

een! waaier! aan! opportuniteiten.! Er! ontstaan! nieuwe! manieren! van! communiceren,! leren,!

informatie!uitwisselen!en!relaties!onderhouden.!Door! in!te!zetten!op!mediawijsheid,!kunnen!

deze!voordelen!maximaal!benut!worden!en!risico’s!worden!omzeild.!Hieraan!wordt!ook!wel!de!

term!‘mediageletterdheid’!gekoppeld!(Kenniscentrum!Mediawijsheid,!z.d.Sa).!!

!

Daarnaast! koppelt! Mediawijs! een! aantal! specifieke! voordelen! voor! jongeren! aan! sociale!

media.!Zo!kunnen!we!contacten!leggen!met!anderen!en!hun!mening,!foto’s!en!muziek!delen!

met! hen.! Verder! erkennen! ze! dat! sommige! jongeren! het! eenvoudiger! vinden! om! online!

contacten!te!leggen,!eerder!dan!in!het!echte!leven!mensen!aan!te!spreken!(Kenniscentrum!

Mediawijsheid,!z.d.Sb).!!

Andere$opportuniteiten$van$sociale$media$

Naast!het!kinderrechtenperspectief!en!mediawijsheid!als! twee!specifieke!benaderingen! ten!

aanzien!van!sociale!media,!zijn!er!recent!ook!heel!wat!andere!studies!die!opportuniteiten!van!

sociale!media!aankaarten.!

!

!

!

27!

Uit!een!onderzoek!van!Teleblok!(2018)!blijkt!dat!7!op!10!studenten!aangeven!sociale!media!

nodig!te!hebben!tijdens!examenperiodes.!Ze!ervaren!het!digitaal!contact!met!medestudenten!

als!een!waardevolle!steun.!Studenten!voelen!zich!in!deze!periodes!snel!eenzaam!of!onzeker.!

Contacten!met!medestudenten!kunnen!opnieuw!moed!geven.!Het!gevoel!dat!anderen!aan!hen!

denken,!om!hen!geven!en!in!hen!geloven!betekent!heel!wat.!Een!belangrijk!voordeel!hierbij!is!

de!mogelijkheid!om!via!sociale!media!elkaar!kort,! snel!en! luchtig! te!kunnen!aanmoedigen.!

Daarnaast!kunnen!studenten!elkaar!op!een!eenvoudige!manier!vragen!stellen!over!de!leerstof!

en!informatie!en!ontspannende!berichten!tijdens!pauzes!met!elkaar!delen.!!

!

In!een!onderzoek!van!het!EMSOC!–!wat!staat!voor!User!Empowerment! in!a!Social!Media!

Culture! –! worden! de! voordelen! van! sociale! netwerksites! onderverdeeld! in! drie! domeinen:!

psychosociale! voordelen,! sociaal! cognitieve! voordelen! en! educatieve! voordelen! (Baelden,!

2013).!De! psychosociale! voordelen! omvatten! het! in! contact! kunnen! komen! en! blijven!met!

vrienden!en!familie!en!de!kans!om!je!sociaal!kapitaal!uit!te!bouwen!(O’Keeffe,!ClarkeSPearson,!

&!Council!on!Communications!and!Media,!2011n!Trepte!&!Reinecke,!2013).!Dit!sociaal!kapitaal!

wordt! door! Bourdieu! (1989)! omschreven! als! het! geheel! van! bestaande! of! potentiële!

hulpbronnen!dat!voortvloeit!uit!het!bezit!van!een!meer!of!minder!geïnstitutionaliseerd!netwerk!

van!relaties.!Het!gaat!over!de!voordelen!die!men!ontvangt!vanuit!relaties!en!interacties!met!

anderen!(Bourdieu,!1989n!Ik!beslis,!z.d.).!Verder!biedt!het!de!kans!om!sociale!ondersteuning!

en!intimiteit!te!ervaren,!alsook!om!de!eigen!identiteit!te!ontwikkelen!(Patchin!&!Hinduja,!2010n!

O’Keeffe!et!al.,!2011n!Tynes,!2007).!Sociaal!cognitieve!en!educatieve!voordelen!omvatten!de!

mogelijkheden!tot!het!ontwikkelen!van!creatieve!vaardigheden,!kritisch!denkvermogen!en!een!

open! geest! (O’Keeffe! et! al.,! 2011n!Sharples,!Graber,!Harrison!&! Logan,! 2009).!Het! online!

netwerk!van!jongeren!maakt!het!mogelijk!om!in!contact!te!komen!met!heel!wat!verschillende!

meningen!en!perspectieven.!Dit!stimuleert!een!open!houding!ten!aanzien!van!andere!visies!

en! standpunten.! Daarnaast! kan! kennis! ook! op! een! eenvoudigere!manier! gedeeld! worden!

(O’Keeffe!et!al.,!2011n!Patchin!&!Hinduja,!2010n!Sharples!et!al.,!2009n!Tynes,!2007).!! !

!

!

28!

2.!METHODOLOGISCH!KADER!

2.1! Onderzoeksdesign!

2.1.1! Conceptueel!kader!!

Het!wetenschappelijk!onderzoek!rond!jongeren!en!sociale!media!focust!zich!voornamelijk!op!

risico’s! en! uitdagingen.! Tegenover! dit! eerder! negatieve! perspectief! staan! verschillende!

positieve!benaderingen!die!voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!aankaarten.!In!dit!onderzoek!

wordt! verder!gebouwd!op!deze!positieve!kijk! ten!aanzien!van!sociale!media.!Dit! vanuit!de!

insteek! dat! we! ook! heel! wat! kunnen! missen! indien! we! blijven! hangen! in! negatieve!

benaderingen.!Daarnaast!is!de!stem!van!jongeren!in!dit!onderzoeksveld!eerder!onbelicht.!In!

dit!onderzoek!wordt!getracht!deze!stem!te!laten!horen!om!zo!inzicht!te!kunnen!verwerven!in!

hun! perspectieven.! Meer! concreet! wordt! dit! onderzoek! gevoerd! bij! jongeren! die! in! de!

jeugdhulp! verblijven.! De! insteek! voor! deze! doelgroep! vormt! de! vaststelling! dat! de!

hulpverlening!een!eerder!beschermende!en!afschermende!houding!aanneemt!ten!aanzien!van!

sociale!media.!De!hulpverlening!kan!om!die!reden!baat!hebben!bij!een!positieve!benadering!

van!het! thema,!opdat!de!hulpverlening!kan!afgestemd!worden!op!de!perspectieven!van!de!

jongeren.!!

!

Hoewel!in!de!literatuurstudie!een!omschrijving!werd!gegeven!van!sociale!media,!wordt!in!dit!

onderzoek! geen! eenduidige! definitie! van! het! begrip! vooropgesteld.! Gezien! de! literatuur!

verschillende! definities! naar! voren! schuift,! is! het! niet! helder! hoe! jongeren! sociale! media!

omschrijven!en!kan!het!vooropstellen!van!een!definitie! leiden! tot!een!suggestieve! invulling!

tijdens!de!interviews.!De!omschrijving!die!jongeren!toekennen!aan!sociale!media!is!immers!

deel!van!hun!ervaring!en!betekenisgeving.!!

!

2.1.2! Onderzoeksvraag!

De!literatuurstudie!maakt!duidelijk!dat!het!verkennen!van!de!perspectieven!van!jongeren!ten!

aanzien!van!sociale!media!een!bijdrage!kan!leveren!aan!de!wetenschappelijke!literatuur,!maar!

ook!aan!de!jeugdhulpverlening.!Het!afstemmen!van!de!hulpverlening!op!de!perspectieven!van!

jongeren!omtrent! sociale!media!vormt!de! insteek!voor!dit! onderzoek.!De!onderzoeksvraag!

luidt!als!volgt:!!

!

“Welke!betekenis!geven!jongeren!die!in!de!jeugdhulp!verblijven!aan!sociale!media?”!

!

!

29!

2.2! Methode!

2.2.1! Dataverzameling!

In!dit!onderzoek!worden!de!perspectieven!van!jongeren!omtrent!sociale!media!verkend.!Hierbij!

staat! de! betekenisgeving! van! jongeren! centraal.! Om! die! reden! wordt! geopteerd! voor! een!

kwalitatieve! onderzoeksmethode.! De! ervaringen! van! de! respondenten! worden! vanuit! hun!

eigen!perspectieven!bestudeerd!(Van!Hove,!2014).!De!nadruk!ligt!op!betekenissen,!ervaringen!

en! gezichtspunten! van! alle! betrokkenen! (Boeije,! 2012).! Kwalitatief! onderzoek! maakt! het!

mogelijk!om!data! te!verzamelen,! te!organiseren!en! fenomenen! te! interpreteren!die!aan!de!

hand! van! kwantitatief! onderzoek! moeilijk! te! meten! zijn! (Yale! University,! 2016).! Mack,!

Woodsong,!MacQueen,!&!Namey!(2011)!stellen!dat!kwalitatief!onderzoek!vooral!effectief!is!bij!

onderzoek! naar! cultureel! specifieke! informatie! omtrent! waarden,! opinies,! gedragingen! en!

sociale!contexten!van!specifieke!populaties.!Het!creëert!de!mogelijkheid!om!beschrijvingen!te!

formuleren! betreffende! de! ervaringen! van! personen! rond! het! onderzoeksthema.! Er! kan!

informatie!verkregen!worden!vanuit!het!‘menselijke’!perspectief!van!het!thema.!Volgens!Van!

Hove!(2014)!maakt!kwalitatief!onderzoek!het!mogelijk!om!het!onderzoek!vanuit!een!andere!

kijk!vorm!te!geven.!

!

Binnen! het! kwalitatief! onderzoek!werd! geopteerd! voor! semiSgestructureerde! interviews! als!

dataverzamelingsmethode.!Dit!biedt!de!respondenten!de!kans!om!hun!verhaal!te!vertellen!en!

zo!een!ander!licht!te!werpen!op!het!onderwerp.!Daarnaast!is!er!geen!sprake!van!een!vaste!

structuur,!wat!het!mogelijk!maakt!om!het!gesprek!op!een!flexibele!wijze!vorm!te!geven!(Van!

Hove,!2014).!De!op!voorhand!opgestelde!interviewleidraad!is!te!vinden!in!bijlage!1!en!vormt!

een!houvast! tijdens!het!gesprek,!maar!biedt!ook!voldoende!ruimte!voor!een!eigen! invulling!

van!de!respondenten.!!

2.2.2! Respondenten!!

Op! voorhand! werden! enkele! kenmerken! vooropgesteld! om! respondenten! te! selecteren.!

Allereerst! dienden! de! jongeren! in! de! jeugdhulp! te! verblijven.! Zowel! jongeren! die! in! een!

leefgroep!verblijven,!als!jongeren!die!in!een!studio!resideren!konden!deelnemen.!De!jongeren!

dienden!residentieel!te!verblijven!zodat!de!ervaringen!omtrent!het!gebruik!van!sociale!media!

in!de!jeugdhulp!omvattend!konden!beschreven!worden.!Bij!jongeren!die!een!ambulant!traject!

volgen,!zouden!de!perspectieven!onvolledig!kunnen!zijn!door!een!gebrek!aan!ervaring!omtrent!

ochtendS,! avondS! en! nachtmomenten.! De! Europese! Privacywet! die! in! Vlaanderen! werd!

goedgekeurd! beschouwt! 13! jaar! als! absolute! ondergrens! voor! het! gebruik! van!

!

!

30!

informatiediensten! die! persoonsgegevens! van! minderjarigen! verwerken,! waaronder! ook!

sociale!media!horen.!Om!tegemoet!te!komen!aan!deze!regelgeving,!werd!13!jaar!ook!in!dit!

onderzoek!als!minimumleeftijd!vooropgesteld!om!te!kunnen!deelnemen.!Daarnaast!dienden!

de! respondenten!gebruik! te!maken!van!sociale!media!en!bereid! te!zijn!om!hun!ervaringen!

hierover!met!mij!te!willen!delen.!!

!

Om!een!gevarieerde!groep!op!vlak!van! leeftijd,!geslacht!en!voorziening! te!bekomen,!werd!

desocialekaart.be! gehanteerd! als! een! nuttig! instrument! om! de! verschillende!

jeugdhulpvoorzieningen! in! kaart! te! brengen.! Dit! is! een! officiële! website! van! de! Vlaamse!

overheid,! uitgegeven! door! het! Departement! Welzijn,! Volksgezondheid! en! Gezin! dat! het!

aanbod!aan!organisaties!die!een!antwoord!kunnen!bieden!op!een!hulpvraag!van!een!cliënt!

weergeeft!(Desocialekaart.be,!z.d.).!Regio!Gent!en!regio!Meetjesland!vormden!het!vertrekpunt!

voor!de!respondentenverwerving.!In!een!eerste!fase!werden!negen!personen,!verspreid!over!

zes!voorzieningen,!gecontacteerd.!Omdat!hoofdbegeleiders!dichter!staan!bij!de!jongeren!en!

de! vraag! sneller! zouden! kunnen! doorspelen! aan! hen,! werd! getracht! om,! waar! mogelijk,!

onmiddellijk! deze! functies! te! bereiken.! In! een! aantal! voorzieningen! werd! de! directie! of!

coördinator! gecontacteerd! aangezien! er! geen! contactgegevens! van! hoofdbegeleiders! te!

vinden!waren!op!de!website.!De!afweging!maken!om!aanvankelijk!slechts!zes!voorzieningen!

te! contacteren,! was! niet! eenvoudig.! Gezien! het! engagement! om! deel! te! nemen! aan! dit!

onderzoek!moeilijk!in!te!schatten!was,!kon!de!respons!twee!richtingen!uitgaan.!Indien!er!echter!

een! grote! interesse! zou! zijn! voor! deelname,! zou! dit! kunnen! betekenen! dat! een! aantal!

mogelijke!respondenten!niet!meer!zouden!geïnterviewd!kunnen!worden!binnen!de!beperkte!

periode!waarin!de!interviews!dienden!afgenomen!te!worden.!Echter!steeg!hiermee!het!risico!

op!een!beperkte!respons.!In!een!tweede!fase!werd!duidelijk!dat!de!respons!inderdaad!klein!

was.!Om!die!reden!werden!nog!een!aantal!voorzieningen!gecontacteerd!om!voldoende!data!

te!kunnen!verzamelen.!Uiteindelijk!werd!contact!opgenomen!met!22!personen,!verspreid!over!

elf!voorzieningen.!Opnieuw!was!het!afwachten!hoe!groot!de!interesse!voor!deelname!zou!zijn.!

In!één!voorziening!bleek!het!effect!van!‘snowball!sampling’!te!werken.!Deelnemers!moedigden!

andere!jongeren!aan!om!ook!te!participeren!aan!het!onderzoek!(Van!Hove,!2014).!

!

Uiteindelijk!engageerden!dertien!respondenten!uit!drie!verschillende!voorzieningen!zich!voor!

dit!onderzoek.!Hoewel!verschillende!voorzieningen!gecontacteerd!werden!waar!ook!of!zelfs!

uitsluitend!meisjes!verblijven,!was!de!interesse!voor!deelname!aan!dit!onderzoek!bij!jongens!

echter!opmerkelijk!groter.!Er!waren!drie!meisjes!geïnteresseerd,!waarvan!één!meisje!tijdens!

het!interview!afhaakte.!De!steekproef!bestond!uiteindelijk!uit!twee!meisjes!en!tien!jongens.!De!

gemiddelde!leeftijd!van!de!respondenten!is!15!jaar.!Een!overzicht!van!de!respondenten!is!te!

!

!

31!

vinden!in!bijlage!2.!Omwille!van!de!vertrouwelijkheid!wordt!per!participant!niet!vermeld!in!welke!

voorziening!ze!verblijven.!

!

De!directies!van!de!voorzieningen!gaven!hun!toestemming!via!een!informed!consent!(bijlage!

3.1).! De! aard! van! het! onderzoek,! het! thema,! de! onderzoeksmethode! en! rechten! van! de!

respondenten! werden! hierbij! toegelicht,! alsook! werden! eventuele! vragen! beantwoord.! De!

voorzieningen!konden!zelf!beslissen!hoe!de!ouders!zouden!geïnformeerd!worden.!Dit!werd!op!

voorhand! steeds! besproken.! Er! werd! steeds! gekozen! om! te! werken! met! een! passieve!

informed!consent!voor!de!ouders!(bijlage!3.2).!Twee!respondenten!zijn!meerderjarig,!waardoor!

een!informed!consent!voor!hun!ouders!niet!van!toepassing!was.!!

2.2.3! Verloop!van!de!interviews!!

In!eerste!instantie!werd!samen!met!de!respondenten!en!hun!begeleiding!bekeken!waar!het!

interview!kon!doorgaan.!Hierbij!werd!voornamelijk!gezocht!naar!een!plek!waar!de!jongeren!

zich!op!hun!gemak!voelden!om!vrijuit! in!gesprek!te!kunnen!gaan!met!de!onderzoeker.!Een!

aantal! interviews!gingen!door!in!een!apart! lokaal,!anderen!verkozen!een!vrijstaande!studio,!

hun!kamer,!een!plek! in!de! leefgroep!of!een!bankje! in!de!zon.!Eenmaal!de! locatie!voor!het!

interview!werd!gekozen,!startte!het!gesprek!met!een!verduidelijking!van!het!onderzoek.!Aan!

de!hand!van!een!informed!consent!(bijlage!3.3)!werden!de!jongeren!op!de!hoogte!gebracht!

van!de!aard!van!het!onderzoek,!de!geluidsopname,!hun!rechten!en!werd!hen!verzekerd!dat!

hun! resultaten!anoniem!en!vertrouwelijk!behandeld!worden.!Daarnaast!was!er! ruimte!voor!

vragen.!!

!

Er!werden!twaalf!volledige!interviews!afgenomen!voor!dit!onderzoek.!Het!allereerste!interview!

zorgde!voor!een!gevoel!van!onrust!bij!de!respondent.!Om!die!reden!werd!samen!beslist!het!

interview!vroegtijdig!stop!te!zetten.!De!begeleiding!van!deze!respondent!werd!op!de!hoogte!

gebracht.!Bij!het!tweede!interview!gaf!de!respondent!aan!zich!te!willen!engageren!voor!het!

onderzoek,!maar!werd!de!geluidsopname!geweigerd.!In!samenspraak!werd!daarom!de!keuze!

gemaakt!om!het!onderdeel!rond!de!geluidsopname!te!schrappen!in!de!informed!consent!en!

deze!zo!te!tekenen.!De!inhoud!van!het!gesprek!werd!zo!letterlijk!mogelijk!neergepend!door!de!

onderzoeker! om! te! vermijden! dat! woorden! anders! zouden! geïnterpreteerd! worden.! De!

respondent!controleerde!daarnaast!deze!notities!gedurende!het!interview!en!verbeterde!waar!

nodig.!De!andere!respondenten!gaven!steeds!hun!toestemming!en!vonden!het!geen!probleem!

dat!het!interview!werd!opgenomen.!

!

!

!

32!

In!de!interviews!werd!gepolst!naar!het!gebruik!van!de!jongeren,!maar!ook!naar!perspectieven!

die!ze!ten!aanzien!van!sociale!media!aannemen.!Gezien!er!gebruik!werd!gemaakt!van!semiS

gestructureerde!interviews,!kreeg!elk!interview!een!eigen!invulling.!Ondanks!het!feit!dat!de!de!

voorbereide! interviewleidraad! enige! structuur! bood,! werden! de! klemtonen! steeds! door! de!

respondent!zelf!gelegd.!In!de!interviews!kwamen!zowel!open!vragen,!als!meer!gerichte!vragen!

aan!bod.!Dit!om!dieper!in!te!gaan!op!wat!de!respondenten!zelf!aangeven!en!zo!meer!details!

en!diepgang!te!kunnen!creëren.!Zoals!reeds!aangegeven!werd!er!op!een!interview!na!steeds!

gewerkt! met! een! geluidsopname.! De! belangrijkste! insteek! is! hierbij! de! betrouwbaarheid!

waarborgen,!maar!daarnaast!zorgde!dit!ook!voor!een!vlot!verlopen!van!de!interviews,!waarbij!

de!interviewer!niet!steeds!diende!te!onderbreken!om!de!antwoorden!neer!te!pennen.!

!

2.3! Analyse!

De! interviews!werden!getranscribeerd!en!geanalyseerd!aan!de!hand!van!een! thematische!

analyse.!Dit!is!een!methode!om!data!te!identificeren,!analyseren!en!patronen!te!rapporteren.!

Een! belangrijk! voordeel! van! deze! analyse! is! de! flexibiliteit! waarmee! data! kan! worden!

geanalyseerd! (Braun!&!Clarke,! 2006).! Er!worden! thema’s! die! in! de! interviews! naar! voren!

kwamen,!gerapporteerd!(Van!Hove,!2014).!Daarbij!werd!een!inductieve!analyse!gehanteerd.!

Dit!houdt!in!dat!er!niet!wordt!vertrokken!vanuit!vooraf!bepaalde!topics,!maar!vanuit!de!inhoud!

van!de!interviews.!Er!wordt!niet!getracht!om!de!data!in!een!vooropgestelde!structuur!te!laten!

passen,!maar!de!analyse!wordt!gestuurd!door!de!verzamelde!data!(Braun!&!Clarke,!2006).!

Een!thematische!analyse!vereist!dat!de!onderzoeker!een!aantal!thema’s!kan!weergeven!die!

beschrijven!wat!er! in!de!interviews!wordt!vermeld.!Een!grondige!kennis!van!de!verzamelde!

data! is! daarom! cruciaal! (Van! Hove,! 2014).! Door! de! interviews! te! transcriberen,! lezen! en!

herlezen!werd!een!uitgebreide!kennis!van!de!data!opgebouwd.!Dit!omvat!de!eerste!fase!die!

door!Braun!&!Clarke!(2006)!wordt!omschreven!binnen!het!proces!van!thematische!analyse.!

Een! twee! fase!omvat!het!genereren!van!codes!door!de!data! lijn!per! lijn! te! coderen.!Deze!

worden!in!een!volgende!stap!aan!elkaar!gelinkt!om!tot!overkoepelende!thema’s!te!komen.!In!

een! vierde! fase! wordt! gekeken! welke! thema’s! relevant! zijn! om! de! onderzoeksvraag! te!

beantwoorden.!Daarna!wordt!aan!deze!thema’s!een!label!gekoppeld!die!deze!omschrijven.!

De! laatste! stap! omvat! het! gedetailleerd! omschrijven! en! rapporteren! van! de!

onderzoeksresultaten!zoals!te!vinden!in!hoofdstuk!drie!(Braun!&!Clarke,!2014).!!

!

!

!

33!

2.4! Kwaliteitscriteria!kwalitatief!onderzoek!

Kwantitatief!onderzoek!vraagt!een!geminimaliseerde!rol!van!de!onderzoeker!om!vertekening!

te! voorkomen!en! de! objectiviteit! te! verhogen,!maar! binnen! het! kwalitatief! onderzoek! is! de!

inbreng!van!de!onderzoeker!net!essentieel.!Om!die!reden!wordt!niet!getracht!de!rol!van!de!

onderzoeker! uit! te! schakelen,! maar! is! het! van! belang! deze! mogelijke! vertekeningen! zo!

zichtbaar!te!maken.!In!het!kwalitatief!onderzoek!worden!twee!aspecten!naar!voren!geschoven!

als!bepalend!voor!de!kwaliteit!van!het!onderzoek.!Het!gaat!om!betrouwbaarheid!enerzijds!en!

validiteit!anderzijds!(Poelman,!2015n!van!Zwieten!&!Willems,!2004).!

2.4.1! Betrouwbaarheid!

Betrouwbaarheid!houdt!in!dat!het!onderzoek!geen!toevallige!vertekeningen!bevat!(van!Zwieten!

&!Willems,!2004).!Het!gaat!hierbij!om!afwijkingen!in!het!onderzoek!die!oncontroleerbaar!zijn!

en!door!onbekende!factoren!worden!veroorzaakt!(Verhoeven,!2011).!Deze!controleerbaarheid!

wordt!in!dit!onderzoek!gemaximaliseerd!door!de!onderzoeksopzet!te!beschrijven,!alsook!door!

toe! te! lichten!hoe!de! respondenten!werden!verworven!en!welke!dataverzamelingsmethode!

werd!gehanteerd.!Verder!worden!de!resultaten!en!de!interpretatie!uitvoerig!besproken!in!de!

volgende!hoofdstukken!(Thomas!&!Magilvy,!2011).!Bovendien!werd!met!geluidsopnames!en!

transcripties! gewerkt! zodat! de! mogelijkheid! tot! vertekende! interpretaties! zo! goed! als!

onbestaande! werd.! Dit! op! uitzondering! van! één! interview! na,! gezien! de! respondent! de!

geluidsopname! weigerde.! In! dit! geval! werd! met! de! respondent! overeengekomen! dat! de!

antwoorden! telkens! zo! letterlijk! mogelijk! werden! neergepend.! Deze! antwoorden! werden!

daarnaast!door!de!respondent!zelf!gecontroleerd!en!aangevuld!of!gewijzigd!waar!nodig.!!!

2.4.2! Validiteit!

Waar! betrouwbaarheid! iets! zegt! over! de! deugdelijke! uitvoering! van! het! onderzoek,! vertelt!

validiteit! iets!over!de!deugdelijke!opzet!van!het!onderzoek! (van!Zwieten!&!Willems,!2004).!

Validiteit!houdt!volgens!Maso!&!Smalling!(1998)!in!dat!er!geen!systematische!vertekeningen!

zijn!van!het!onderwerp.!De!mate!waarin!de!methoden!en!technieken!van!onderzoek!ervoor!

zorgen!dat!de!resultaten!en!conclusies!ook!werkelijk!het!beoogde!verschijnsel!betreffen,!wordt!

ook!wel!de!interne!validiteit!genoemd!(Giacomini!&!Cook,!2000).!Het!gaat!om!het!onderzoeken!

wat! men! beweert! te! onderzoeken.! Om! deze! validiteit! te! waarborgen,! werden! antwoorden!

steeds!teruggekoppeld!naar!de!respondenten!om!na!te!gaan!of!alles!juist!begrepen!werd.!Dit!

wordt!ook!wel!benoemd!als!een!‘member!check’!(van!Zwieten!&!Willems,!2004).!Daarnaast!is!

het! van!belang!de!data!niet! selectief! te!benaderen!om!vertekeningen! te! voorkomen.! In!dit!

!

!

34!

onderzoek! was! hier! dan! ook! ruimte! voor! en! werden! steeds! genuanceerde! resultaten!

beschreven!zoals!de! respondent!deze!aanhaalde.!Externe!validiteit! omvat!de!mate!waarin!

conclusies! van! het! onderzoek! gegeneraliseerd! of! verplaatst! kunnen! worden! naar! andere!

personen,! situaties,! verschijnselen! en! tijdstippen! dan! die! van! het! onderzoek.! Gezien! dit!

onderzoek!een!kwalitatief!onderzoeksdesign!hanteert,! is!de!generalisatie!een!minder!na! te!

streven!concept.!De!onderzoeksgroep!werd!doelgericht!samengesteld!om!een!antwoord! te!

kunnen! bieden! op! de! onderzoeksvraag.! Bij! kwalitatief! onderzoek! is! het! voornamelijk! van!

belang!dat!de!onderzoeker!de!kenmerken!van!de!respondenten!die!voor!hun!vraagstelling!van!

belang!zijn,!aannemelijk!maakt!(Zwieten!&!Willems,!2004).!In!het!methodologisch!kader!van!

dit! onderzoek! werd! een! uitgebreide! beschrijving! gegeven! van! de! voorwaarden! waar! de!

participanten!aan!dienden! te! voldoen!om! te! kunnen!deelnemen!aan!dit! onderzoek,! alsook!

werd!benadrukt!om!welke!reden!deze!voorwaarden!werden!gesteld.!!

!

! !

!

!

35!

3.!RESULTATEN!

Dit!onderzoek!wenst!de!perspectieven!omtrent!sociale!media!na!te!gaan!bij!jongeren!die!in!de!

jeugdhulp!verblijven.!Enerzijds!wordt!er!gepolst!naar!hun!gebruik!van!sociale!media,!waarbij!

wordt! nagegaan! welke! sociale! media! jongeren! gebruiken,! om! welke! redenen! ze! deze!

gebruiken!en!welke!factoren!hun!gebruik!beïnvloeden.!Anderzijds!worden!hun!perspectieven!

met! betrekking! tot! de! betekenis! van! sociale! media,! regels,! voordelen,! uitdagingen! en!

vaardigheden!verkend.!!

3.1! Gebruik!van!sociale!media!

3.1.1! Feitelijk!gebruik!!!

Aan!de!jongeren!werd!gevraagd!welke!sociale!media!ze!gebruiken.!Opvallend!was!dat!alle!

respondenten!Instagram!vernoemden.!Slechts!één!respondent!gebruikt!Facebook!niet,!gezien!

zijn!account!werd!gehackt!en!er!geen!nood!is!aan!een!nieuw!account.!Snapchat!volgt!met!tien!

jongeren!die!aangeven!dit!te!gebruiken.!Negen!personen!gebruiken!YouTube,!zeven!jongeren!

gebruiken! Messenger.! Verder! gebruiken! vier! respondenten! Whatsapp,! gebruiken! er! drie!

Netflix,!twee!Pinterest!en!één!persoon!verwijst!naar!Gmail.!Het!gaat!hierbij!om!sociale!media!

die!de!respondenten!zelf!aanhaalden.!Hierbij!bleek!dat!het!benoemen!van!sociale!media!die!

ze!gebruiken,!sterk!afhankelijk!is!van!de!invulling!die!ze!hieraan!geven.!Zo!beschouwen!heel!

wat!jongeren!YouTube!niet!als!sociale!media,!maar!refereren!ze!in!hun!verdere!antwoorden!

wel!vaak!naar!dit!kanaal.!Daarnaast!wordt!Messenger!vaak!niet!apart!genoemd,!gezien!veel!

jongeren!dit!aan!Facebook!koppelen.!

3.1.2! Redenen!van!gebruik!

Tijdens!het!interview!werd!aan!de!jongeren!de!vraag!gesteld!waarom!ze!gebruik!maken!van!

sociale!media.!Opvallend!hierbij!was!dat!veel!jongeren!niet!onmiddellijk!een!antwoord!konden!

geven.!Jongeren!gaven!aan!dit!een!zeer!brede!vraag! te!vinden!en!niet!altijd!een!pasklaar!

antwoord!te!kunnen!geven.!Daarop!werd!de!vraag!geconcretiseerd!en!werd!gevraagd!naar!de!

redenen! en! functies! die! jongeren! aan! hun! gebruik! koppelen.! Contact,! upStoSdate! blijven,!

afleiding,! ontspanning,! school,! inspiratie,! interesse,! functie! en! populariteit! vormen! negen!

subthema’s!die!de!redenen!van!het!gebruik!van!de!jongeren!beschrijven.!

!

Contact!

Alle!respondenten!verwijzen!naar!een!vorm!van!contact!als!reden!van!hun!gebruik.!!

!

!

36!

Drie!respondenten!verwijzen!naar!contacten!met!hun!familie.!

!

“Pfff…!Whatsapp!gebruik!ik!weinig!en!Messenger!is!zo!meer!dat!ik!dat!gebruik!omdat!

mijn!ouders!er!ook!op!zitten,!van!mijn!vrienden!de!meeste!ook...!Mijn!ouders!gaan!altijd!

als!ik!iets!moet!sturen!via!social!media,!meteen!via!Messenger!ook...”!(Respondent!5)!

!

! “Ik!kan!met!mijn!familie!praten.”!(Respondent!8)!

!

UpStoSdate!blijven!

Ongeveer!de!helft!van!de!bevraagde!jongeren!verwijst!naar!‘het!willen!mee!zijn’!met!wat!er!

gaande!is!op!sociale!media.!Dit!kan!gaan!om!het!op!de!hoogte!willen!blijven!van!trends,!maar!

vaak!ook!om!het!willen!weten!wat!hun!vrienden!aan!het!doen!zijn!of!waar!ze!zich!bevinden.!

Bij!anderen!gaat!het!om!het!op!de!hoogte!blijven!van!hoe!vrienden!zich!voelen!en!het!nagaan!

of!er!mogelijks!hulp!kan!geboden!worden.!

!

“Stel:!er!is!iets!gebeurd.!De!meeste!jongeren!kijken!wel!niet!meer!naar!het!nieuws...!

Dan!kijk!je!op!Facebook!en!zie!je!van:!’Ah!dat!is!gebeurd!of!dat!is!gebeurd.’!En!ook,!

stel:!er!is!een!vriend!vermist,!hij!is!weggelopen!van!huis!ofzo...!Dan!zie!je!dat!ook!van:!

‘Ahja,!hij!is!vermist.’!Ik!zal!hem!eens!een!berichtje!sturen!of!vragen!of!het!oké!is!met!

hem!of!waar!dat!hij!zit!ofzo.![…]!Het!biedt!mij!de!kans!om!eigenlijk!mensen!te!helpen!

die!het!moeilijk!hebben.”!(Respondent!10)!

!

Twee!respondenten!verwijzen!specifiek!naar!het!op!de!hoogte!willen!blijven!van!de!actualiteit.!

!

“Als!er!bijvoorbeeld!nieuws!is!in!het!buitenland!dat!belangrijk!is,!dat!ook!hier!in!België…!

Bijvoorbeeld!er!is!een!lawine!gebeurd!ergens!in!de!wereld!en!er!is!een…!Dat!dat!wel!

handig!is!dat!België!dat!ook!kan!te!weten!komen.”!(Respondent!12)!

!

Afleiding!

Verschillende! jongeren!geven!aan!sociale!media!als!een!vorm!van!afleiding! te!ervaren.!Ze!

gebruiken!sociale!media!als!een!manier!om!zich!terug!beter!in!hun!vel!te!voelen.!!

!

“Om!terug!een!beetje!beter!te!voelen!of!muziek!op!te! leggen,!dan,!dus!ja…!Ja,!een!

soort!van!afleiding,!ook!zoiets!waar!ik…!Ik!heb!dat!altijd!al!gehad,!want…!Mijn!gezin!

dat!is!echt!veel!muziek!en!dat!is!zowat,!allee,!echt!een!groot!deel!voor!mij.!Als!ik!dan!

een!dipje!heb,!en!die!persoon!waar!ik!dan!tegen!wil!praten!is!niet!bij!mij,!dat!ik!die!dan!

eens!bel,!eens!stuur!om!mij!zowat!te!kunnen!troosten.”!(Respondent!5)!

!

!

37!

“Sociale!media!kan!soms!wel…dat!is!wel!leuk,!maar!soms!als!je!het!moeilijk!hebt,!je!

kijkt!dan!gewoon!naar!dingen!ofzo!en!dat!brengt!je!aan!het!lachen!enzo,!dat!is!wel!chill.!

Want! ik! zat! hier! ook!op!mijn! kamer! en! ik!was! zo! verdrietig! enzo!en!dan! zijn! er! zo!

bepaalde!dingen!die!ik!kan!bekijken,!die!laten!me!dan!weer!lachen!enzo!en!ja,!en!dan!

vergeet!ik!gewoon!efkes…”!(Respondent!6)!

!

Daarnaast!vormt!sociale!media!voor! jongeren!ook!een!manier!om!hen!af!te! leiden!van!hun!

verveling.!!

!

“Ik!denk!dat!dat!vooral!voor!mijn!tijd!in!te!vullen!is,!als!ik!zoiets!heb!van:!‘Nu!heb!ik!zo!

even!niets!te!doen.’!Of!ik!verveel!mij!zoals!ze!dan!zeggen.!Dan!zou!ik!daar!naar!kijken!

en!zeggen!van:!‘Oké.’!Gewoon!om!de!tijd!zowat!te!laten!passeren.”!(Respondent!11)!

!

Een!aantal!respondenten!verwijzen!naar!eenzaamheid:!!

!

“Ja,!dat!is!meestal!zo!dat!ik!er!hier!meer!op!zit!dan!thuis,!omdat…!Ik!ben!zowat…!Ik!

ben!de!enige!+12!zowat.!En!omdat! ik!dan!niet!echt! iemand!heb!om!mee!te!praten.”!

(Respondent!5)!

!

Ontspanning!

Heel!wat! jongeren!geven!aan!dat!sociale!media!voor!hen!ontspannend!werkt.!Ze!koppelen!

hieraan!voornamelijk!het!kunnen!lachen!met!dingen!op!sociale!media.!!

!

“Als!je!grappige!posts!ziet!ofzo,!dan!kan!je!dat!delen!met!vrienden!en!vriendinnen,!dat!

vind!ik!wel!tof,!omdat…!Vroeger!kende!ik!weinig!videomakers!en!dan!heeft!er!mij!eens!

iemand!een!animator!getoond,!dat!was!echt!kapotlachen,!dus!ja.”!(Respondent!4)!

!

School!

Drie!personen!geven!aan!sociale!media! te!gebruiken! in!het!kader!van!hun!schoolwerk.!Bij!

twee!jongeren!gaat!het!om!informatie!opzoeken!of!delen!via!sociale!media,!bij!één!respondent!

gaat!het!voornamelijk!om!het!elkaar!helpen!onthouden!welke!huistaken!er!zijn.!

!

Inspiratie!

Twee! respondenten! stellen! dat! sociale! media! hen! inspiratie! kan! bieden.! Eén! respondent!

verwijst!hiermee!naar! inspiratie!van!beroemde!personen,!de!andere! jongere!heeft!het!over!

inspiratie!omtrent!kledingkeuze!die!ze!via!Pinterest!opdoet:!

!

!

!

38!

Interesses!

Sociale!mediagebruik!is!bij!heel!wat!jongeren!ook!gekoppeld!aan!hun!persoonlijke!interesses.!

Bij!acht!jongeren!gaat!dit!over!hun!interesse!in!muziek.!

!

“Ja,!ze!vragen!mij!altijd!van:!‘Hoe!noemt!dat!lied?’!Of!‘Wie!zingt!dat?’!Of!dit!of!dat!en!

eigenlijk!ben!ik!zo!een!beetje!de!muziekgoeroe!onder!mijn!vriendengroep!enzo!en!dan!

sturen!ze!mij!altijd!van:!‘Hoe!noemt!dat!of!hoe!noemt!dat?’”!(Respondent!10)!

!

“Bij!mij! is!dat!vooral!muziek.!Als! je!nieuwe!muziek! leert!ontdekken,!dan!gebeurt!dat!

door!YouTube,!dus!sociale!media!ook.!Want!dat!komt!terecht!op!YouTube,!maar!dan!

gaan! ze! dat! via! Instagram! gaan! verspreiden,! op! Snapchat! gaan! verspreiden,! op!

Facebook!gaan!ze!dat!ook!gaan!verspreiden,!dus!ja,!films!ook,!alles…!Je!leert!alles!

kennen!via!sociale!media.”!(Respondent!12)!

!

Een!respondent!verwijst!naar!een!specifieke!interesse!die!hij!via!sociale!media!met!anderen!

kan!delen:!

!

“Ik!zit!ook!bij!zoiets!van!Harry!Potter,!want!ik!ben!daar!zeer!grote!fan!van.!Dus!dan!heb!

ik!dat!ook,!maar!dat!is!ook!eigenlijk!het!enige!dat!ik!heb,!dus!dan!kan!ik!ook!eigenlijk!

nieuwe!vrienden!leren!kennen,!dus!ja.”!(Respondent!10)!

!

Functie!

De!meest! jongeren!geven!aan!sociale!media! te!gebruiken!om!de! functies!die!ze! te!bieden!

hebben.!Het!gaat!voornamelijk!om!het!bekijken!van!foto’s!en!‘Instagram!Stories’.!Hoewel!de!

meesten!aangeven!eerder!foto’s!van!anderen!te!bekijken,!zijn!er!ook!een!aantal!jongeren!die!

zelf!geregeld!content!plaatsen:!

!

!“Ik!maak!gebruik! om!dingen! te! posten,!maar! ook!om! te! reageren,!maar! dan! in! de!

positieve!vorm.!Dat!andere!mensen!kunnen!zien!wat!je!doet,!welke!herinneringen!je!

meegemaakt!hebt.”!(Respondent!3)!

!

Een!respondent!koppelt!het!gebruik!van!Facebook!aan!de!mogelijkheid!om!verjaardagen!van!

vrienden!en!familie!bij!te!houden,!maar!verder!hecht!deze!persoon!er!weinig!belang!aan:!

!

“Facebook!heb!ik!ook,!maar!daar!zit!ik!eigenlijk!niet!zo!veel!op,!dat!is!gewoon!voor!de!

verjaardagen!van!mensen,!want!anders!vergeet!ik!die.”!(Respondent!6)!!

!

!

!

39!

Een!derde!van!de!respondenten!verwijzen!naar! ‘streaks’!die!via!Snapchat!kunnen!behaald!

worden.!Deze!worden!aangeduid!met!een!emoji!in!de!vorm!van!een!‘vlammetje’.!Wanneer!je!

meer!dan!drie!dagen!met!een!bepaalde!persoon!stuurt,! verschijnt! dit! vlammetje!achter!de!

naam!van!die!persoon.!Er!staat!dan!steeds!een!getal!bij!dat!weergeeft!hoe!lang!je!reeds!met!

die!persoon!‘snaps’!stuurt.!Wanneer!je!binnen!de!24!uur!geen!‘snap’!stuurt!naar!die!persoon,!

kan! het! ‘vlammetje’! verdwijnen! en! is! deze! ‘streak’! verloren.! De! vier! jongeren! die! hiernaar!

verwijzen,!geven!aan!hier!erg!veel!belang!aan!te!hechten.!

!

“Ja,! Snapchat! is! gewoon! goeie! streaks! altijd.! Elke! dag! ofzo! als! je!met! kameraden!

ergens!naartoe!geweest!bent,!foto!trekken!en!dan!doorsturen.”!(Respondent!3)!

!

“Ja,!dat! is!gewoon!chill…!Ik!heb!nu!met! iemand!bijvoorbeeld!600!dagen!ofzo,!dat! is!

echt!gek,!dat! is!gewoon…!Ik!doe!dat!ook!alleen!maar!met!de!personen!die!ik!graag!

heb!en!waarmee!ik!overeen!kom,!snap!je?!Ik!heb!er!superveel!op!mijn!Snapchat!staan,!

die!wel!elke!dag!sturen,!maar!dat!ik!zoiets!heb!van:!‘Pff!nee!man’,!snap!je,!die!klik!is!er!

niet.”!(Respondent!6)!

!

“Allee!ja,!ik!weet!niet!of!je!dat!kent,!‘Snapchat!streaks’,!de!vlammetjes?!Als!je!dat!dan!

die! avond! niet! gedaan! hebt! bijvoorbeeld,! dan...! Ik! hecht! daar! wel! veel! belang! aan!

bijvoorbeeld!als!dat!wegvalt,!is!dat!zoiets!van:!‘Ah!neee!’!(Respondent!12)!

!

Populariteit!

Drie!personen!vertellen!sociale!media!te!gebruiken!omdat! ‘iedereen!het!gebruikt’!en!omdat!

het!iets!van!deze!tijd!is.!!

!

“Ja,! waarom! breng! ik! daar! tijd! op! door?! Ja,! het! is! iets! maatschappelijk,! ja! een!

maatschappelijk! ding,! dus! iedereen! gebruikt! dat,! dus! ik! denk,! als! dat! niet! bestaat,!

moeten!we!alles!halen!uit!de!kranten,!uit!verbale!communicatie,!maar!als!dit!er!nu!is,!

is!dat!wel!handig,!snap!je?”!(Respondent!12)!

Beïnvloedende$factoren$

Daarnaast!werd!er!gepolst!naar!momenten!waarop!de! jongeren!aanvoelen!meer!of!minder!

nood! te!hebben!aan! sociale!media.!De!antwoorden!op!deze! vraag! vertoonden!opvallende!

gelijkenissen! die! kunnen! onderverdeeld! worden! in! enerzijds! ‘vrienden’! en! anderzijds!

‘stemming’.!!

!

!

!

40!

Vrienden!

Aan!de! jongeren!werd!de!vraag!gesteld!hoe!ze! terecht!kamen!bij!de!sociale!media!die!ze!

gebruiken.! Alle! jongeren! refereerden! hierbij! naar! hun! vrienden.! Sommigen! vinden! het!

belangrijk!om!sociale!media!te!gebruiken!omdat!hun!vrienden!dit!ook!doen.!

!

“Ja,!dat!was!zo!van:!‘Ja,!ik!wil!niet!de!enigste!zijn!die!dat!niet!heeft.’!Je!kent!het.!En!

daarmee!heb!ik!dat!ook!gedaan,!maar!het!ook!zo!van:!‘Wat!houdt!dat!nu!precies!in?’”!

(Respondent!6)!

!

Desondanks! duidt! bovenstaand! antwoord! ook! op! een! nieuwsgierigheid! vanuit! het!

enthousiasme!van!hun!vrienden.!Een!respondent!geeft!aan!te!willen!nagaan!waarom!vrienden!

zo!positief!zijn!over!sociale!media:!

!

“Pfff…!Ik!denk!dat!dat!vooral!is!door!vrienden!die!je!daar!zo!in…!Ja,!zo!aanspreken!

van:!‘Ja!Instagram!dit!en!dat,!ik!heb!dat!gepost,!ik!heb!een!‘live’!en!ja…’!En!dan!denk!

je!van:!‘Hmmm!ik!heb!dat!niet,!misschien!moet!ik!daar!eens!voor!kijken.’![…]!ja,!ook!

gewoon!om!een!beetje!te!kijken!wat!dat!is!en!waarom!dat!ze!daar!zo!positief!over!zijn.!

Omdat!ik!mij!dan!afvraag!van:!‘Wat!is!daar!zo!leuk!aan?’”!(Respondent!11)!

!

Vrijwel!alle!jongeren!geven!aan!dat!hun!vrienden!een!invloed!hebben!op!hun!mate!van!gebruik.!

Wanneer!ze!alleen!zijn,!geven!de!meesten!aan!meer!nood!te!hebben!aan!sociale!media.!Bij!

sommigen!is!dit!vanuit!een!behoefte!om!hun!vrienden!te!horen:!

!

“Wel…!Ik!heb!soms!wel!een!keer!nood!om!dat!te!gebruiken,!maar!dat!is!meestal!om!te!

zien!wat!mijn!vrienden!en!vriendinnen!posten!van!op!school.!Of!ja,!ik!ga!niet!veel!meer!

naar!school,!dus!daarom!wil!ik!wel!zien!wat!ze!posten.”!(Respondent!4)!

!

Wanneer! jongeren!samen!zijn!met!hun!vrienden!voelen!ze!over!het!algemeen!veel!minder!

nood!aan!sociale!media:!

!

“Minder!nood!is!gewoon!als!ik!het!leuk!heb,!gewoon!met!mensen,!bij!gesprekken!ook!

en!zo,!dat!ik!er!minder!nood!aan!heb.”!(Respondent!5)!

!

“Nee,!als!ik!met!vrienden!weg!ben,!dat!gebeurt!zelden,!maar!dan!zitten!wij!met!elkaar!

te!zeveren.”!(Respondent!9)!

!

!

!

41!

Hierbij!aansluitend!geven!heel!wat!respondenten!aan!dat!ze!het!niet!oké!vinden!om!je!gsm!te!

gebruiken! als! je! bij! vrienden! bent.! Ze! laten! blijken! dit! als! een! soort! onbesproken! regel! te!

beschouwen.!!

!

“Als! je! bij! vrienden! bent,! ben! je! er! om! te! praten,! om! te! vragen! hoe! hun! dag!was.”!

(Respondent!8)!

!

“Maar!ik!zeg!dat!wel!tegen!andere!mensen.!Als!ik!bijvoorbeeld!met!mensen!weg!ben,!

dan!zie!ik!soms!zo!bij!één!iemand!van!de!groep!die!dan!nog!altijd!op!die!gsm!zit!te!

tokkelen,! dat! ik! dan!zeg!van:! ‘Is! dat! gewoon!even!mogelijk! om!dat!gewoon!weg! te!

steken?!We!zijn!met!ons!allen!weg!en!jij!zit!op!je!gsm?’!Dat!is!zo!ja…”!(Respondent!

11)!!

!

Stemming!!

Daarnaast!bleek!de!stemming!waarin!jongeren!zich!bevinden!een!grote!invloed!te!hebben!op!

de!mate!van!hun!gebruik.!Wanneer! jongeren!zich!goed!voelen!of!zich!amuseren,!blijkt!een!

veel! kleinere! nood! aan! sociale!media.! Andersom! ervaren! jongeren! een! grotere! nood! aan!

sociale!media!wanneer!ze!zich!minder!goed!voelen.!Hierbij!wordt!gerefereerd!naar!momenten!

waarop!ze!zich!eenzaam,!verdrietig,!kwaad!of!depressief!voelen.!

!

“Als!ik!echt!kwaad!ben!ofzo,!dan!wil!ik!echt!naar!mijn!kamer!en!even!social!media!of!

op!YouTube!kijken!zodat!ik!op!mijn!‘gemak’!kom.!Maar!als!we!gewoon!beneden!met!

kameraden!bezig!zijn,!dan!is!het!gewoon…”!(Respondent!3)!

!

“Meestal! zo…!Als! ik!zowat,! ja,! verdrietig!ben!ofzo,!of!gewoon! ‘sad’!ben,!heb! ik!wel!

steun!nodig!van!mijn!vrienden,!dan!vind!ik!het!wel!belangrijk!dat…!Ja,!dan!heb!ik!dat!

wel!graag!dat!ik!kan!sturen!met!mensen!die!ik!echt!kan!vertrouwen!enzo.!Dat!zijn!er!

niet! veel,! maar! het! zijn! wel! die! mensen! die! mij! soms! terug! kunnen! opvrolijken.”!

(Respondent!6)!

!

“Wel!het!is!te!zien.!Als!je!zo!echt!wel!in!een!mindere!bui!bent!en!je!hebt!niet!direct!de!

mogelijkheid!om!naar!uw!vrienden!te!bellen!of!eender!wat…!dan!is!dat,!sociale!media,!

wel!iets!handiger.!Je!kan!die!op!die!manier!ook!bereiken,!dat!is!een!back!up.!Ja!ik!vind!

dat!wel!nog!iets!belangrijk.”!(Respondent!12)!

!

!

!

42!

Anderzijds!kan!een!negatieve!stemming!bij! jongeren!ook!gepaard!gaan!met!helemaal!geen!

nood!hebben!aan!sociale!media.!Het!gaat!in!dergelijke!gevallen!om!een!negatieve!stemming!

door!berichten!die!ze!als!vervelend!ervaren.!

!

“Er!zijn!ook!wel!momenten!dat!ik!zeg!van:!‘Nu!wil!ik!het!echt!niet!checken.’!Omdat!ik!

bijvoorbeeld!van! iets!boos!aan!het!worden!ben!ofzo.!Zoals!van!op!een!app!waar!er!

iemand!van!mijn!school!boos!was!en!allemaal!kinderen!begon!uit!te!schelden,!dus!heb!

ik!gezegd!van:!‘Ik!ga!nu!even!geen!sociale!media!checken,!want!ander!ga!ik!mij!nog!

meer!opjutten.’”!(Respondent!4)!

!

“De!momenten!dat!er!te!veel!drama!passeert.![…]!Zo!gewoon,!als!de!mensen!te!veel!

op!elkaar!kritiek!beginnen!te!geven!en!op!elkaar!beginnen!te…![…]!Dan!heb!ik!zoiets!

van:!‘Ik!blijf!hierbuiten.’!En!dan…!Op!sommige!momenten!leg!ik!dan!ook!mijn!gsm!ook!

gewoon!weg,!als!ik!zoiets!heb!van:!‘Dat!is!niet!nodig.’”!(Respondent!12)!

!

3.2! Perspectieven!

3.2.1! Betekenis!

Zoals!in!het!methodologisch!kader!werd!aangegeven,!werd!er!geen!vaste!begripsomschrijving!

vooropgesteld! om! te! voorkomen! dat! er! suggestieve! antwoorden!werden! gegeven.!Aan! de!

jongeren! werd! gevraagd! hoe! ze! sociale! media! zouden! omschrijven! wanneer! iemand! zou!

aangeven!dit!niet!te!kennen.!De!antwoorden!vertoonden!heel!wat!gelijkenissen!die!in!volgende!

subthema’s! kunnen! worden! onderverdeeld:! communicatie,! online! wereld,! valkuilen! en!

specifieke!invullingen.!Daarnaast!is!het!opvallend!dat!heel!wat!jongeren!de!term!‘social!media’!

gebruiken,!eerder!dan!de!Nederlandse!variant.!!

!

Communicatie!

Alle! respondenten! refereren! naar! een! vorm! van! communicatie.! Heel! wat! respondenten!

verwijzen!naar!online!gesprekken!en!contact!met!anderen.!Daarnaast!vormt!‘afspreken’!een!

terugkerend!begrip.!!

!

“Social!media!is!gewoon!een!soort!van!app,!van!verschillende!groepen,!en!die!maken!

dan!een!app!voor!mensen!waar!je!via…mee!kan!communiceren,!dingen!op!plaatsen,!

praten!met!mensen,!bellen!en!videochatten,!dat!gaat!niet!op!elke!social!media!app,!

!

!

43!

maar!toch!wel!op!veel,!dat!is!een!soort!van!communicatie!buiten!uw!gsmdberichten.”!

(Respondent!6).!

!

Een!aantal!respondenten!halen!bepaalde!functies!aan!die!sociale!media!kunnen!bieden.!Deze!

functies!verwijzen!steeds!naar!een!vorm!van!communicatie.!Het!gaat!voornamelijk!om!foto’s!

delen,!foto’s!liken,!berichten!plaatsen!en!muziek!delen.!

!

“Gewoon!ja,!om!te!‘contacteren’!met!elkaar!of!foto’s!op!te!zetten!of!ja,!informatie!door!

te!geven.”!(Respondent!7)!

!

“Ik!zou!uitleggen!van:!‘Dat!is!iets!waarop!je!mensen,!vrienden!of!familie!ofzo!kan!sturen,!

waarop!je!foto’s!kan!plaatsen,!foto’s!kan!zien,!ook!muziek!kan!delen,!dingen!die!je!leuk!

vindt!enzo.”!(Respondent!10)!

!

Online!wereld!

Drie!respondenten!laten!horen!dat!ze!sociale!media!als!een!soort!online!plek!ervaren.!Onder!

hen!verwijzen!twee!respondenten!naar!‘een!platform’.!

!

“Een!groot!platform,!waarop!je!elkaar!kan!vinden!qua!naam,!qua!foto’s.!Je!kan!er!sturen!

met! elkaar,! een! soort! platform! om! te! praten! met! elkaar.! Ik! denk! dat! het! dat! is.”!

(Respondent!2)!

!

De!derde!respondent!verwijst!naar!een!sociale!media!als!een!specifieke!leefwereld:!

!

“Je!hebt! twee!verschillende! leefwerelden.!Dus!eentje! in!het!echt,!dat! je!de!mensen!

effectief!kent,!maar!ook!eentje!op!het!internet,!dat!je!je!zo!dan!gaat!profileren!op!het!

internet,!dat! je!zo!gaat!praten!met!mensen,!eigenlijk!allemaal!via!het! internet.!Dat! is!

voor!mij!sociale!media.”!(Respondent!12)!

!

Negatieve!aspecten!

Sommige!respondenten!verwijzen! in!naar!negatieve!aspecten!van!sociale!media.!Dit!deels!

vanuit!eigen!ervaringen,!maar!ook!vanuit!een!waarschuwing!naar!anderen!toe.!!!

!

“Je!hebt!ook!de!donkere!kant!van!het!internet,!waar!niet!veel!mensen!komen!en!wat!

eigenlijk!niet!goed!is,!waar!je!voor!moet!oppassen,!bijvoorbeeld!‘The!dark!Web!of!van!

die!dingen.!Je!moet!oppassen!van:!‘Ik!post!niet!te!veel!over!mezelf’”!(Respondent!4)!

!

!

!

44!

Specifieke!invullingen!

Heel!wat!jongeren!omschreven!sociale!media!aan!het!hand!van!een!bepaalde!app:!

!

“Dat!is!hetzelfde!op!‘insta’,!zo!een!foto!plaatsen!dan!en!dat!je!zo!ziet!van:!‘Ah!die!is!

daar!of!die!heeft!dat!op!reis!gedaan.’”!(Respondent!3).!

!

Eén!respondent!zou!Facebook!en!Messenger!tonen!ter!illustratie:!

!

“Ik!zou!hem!ook!tonen!wat!dat!eigenlijk!is,!Facebook!enzo!tonen!en!Messenger!enzo!

zou!ik!ook!tonen.”!(Respondent!10)!

3.2.2! Regels!en!afspraken!!

Tijdens!het!interview!werd!gepolst!naar!de!ruimte!die!jongeren!ervaren!om!sociale!media!te!

gebruiken! binnen! de! voorziening! waar! ze! verblijven.! Er! werd! gevraagd! of! er! binnen! de!

voorziening! regels! en! afspraken! zijn! omtrent! sociale!media! en!welke! deze! eventueel! zijn.!

Daarnaast! werden! de! perspectieven! ten! aanzien! van! deze! regels! geëxploreerd.! Over! het!

algemeen!geven! jongeren!aan!bepaalde! regels! terecht! te!vinden,!maar!andere! regels! toch!

eerder!als!overbodig!te!beschouwen.!De!perspectieven!ten!aanzien!van!de!regels!refereren!

naar!twee!subthema’s:!‘plaats!van!gebruik’!en!‘moment!van!gebruik’.!!

!

Plaats!van!gebruik!

In!één!voorziening!is!gebruik!van!sociale!media!enkel!toegestaan!op!de!kamer.!De!jongeren!

mogen!hun!gsm!niet!gebruiken!in!de!leefgroep:!

!

“Goh,! je!mag! hier! geen! telefoon! in! de! leefgroep! gebruiken,! dus! dat! is! wel! redelijk!

ambetant.!Dus!uw!ruimte!is!beperkt,!maar!je!hebt!wel!genoeg!ruimte.”!(Respondent!2)!

!

“In!de!leefgroep!zelf!mogen!wij!geen!gsm!hebben,!dus!dat!is!een!beetje!moeilijk!voor!

in!de!leefgroep,!maar!we!krijgen!wel!veel!tijd!om!op!ons!kamer!te!zitten!en!om!onze!

social!media!te!checken!enzo.!Ja,!als!je!nu!gesanctioneerd!bent,!dan!heb!je!natuurlijk!

geen!gsm,!maar! als! je! je! gewoon! rustig! houdt! en! je! doet!wat! je!moet! doen!en!die!

moeten! niet! zagen! ofzo,! dan,! ja…! Dan! ligt! het! uiteindelijk! helemaal! aan! jezelf.!

(Respondent!6)!

!

Op!de!vraag!hoe!jongeren!kijken!naar!de!regel!die!stelt!dat!je!enkel!je!gsm!mag!gebruiken!op!

je!kamer,!reageren!velen!dat!ze!dit!een!overbodige!regel!vinden.!!

!

!

45!

!

“Ik!weet!niet.!Het!klinkt!zo!geen!goed!idee!dat!je!zou!zeggen!dat!ze!alleen!op!hun!kamer!

hun!gsm!mogen!gebruiken!en!dan!in!de!leefgroep!niet,!want!het! is!aan!de!ene!kant!

positief,!aan!de!andere!kant!negatief.!Ik!vind!dan!negatief!dan!vooral,!dat!als!je!op!uw!

kamer!zit!en!je!daar!alleen!dan!je!gsm!mag!gebruiken,!dat!je!je!dan!nog!meer!alleen!

afzondert!met!sociale!media,!maar!dan!ook!je!alleen!op!je!kamer!steekt!en!daar!alleen!

sociale!media...,!maar!aan!de!andere!kant,! in!de! leefgroep!sociale!media!gebruiken!

kan!er!dan!ook!wel!voor!zorgen!dat!je!dan!echt!‘into’!sociale!media!wordt!en!dat!je!dan!

echt!denkt!vanf!‘Ik!moet!daar!constant!mee!bezig!zijn’,!ook!dan!als!je!naar!buiten!gaat,!

allee!ja,!zo!van:!‘Ik!mag!mijn!gsm!nu!overal!gebruiken’,!en!dan!ga!je!naar!buiten!en!dan!

zit!je!ook!op!sociale!media,!maar!het!is!ook!niet!goed!om!alleen!op!uw!kamer!te!zitten!

en!alleen!daar!je!bezig!te!houden!met!uw!gsm?”!(Respondent!11)!

!

Omtrent!gsmSgebruik! in!de!leefgroep!zijn!de!meningen!verdeeld.!Een!aantal! jongeren!geeft!

aan!dat!ze!dit!zouden!toestaan!omdat!er!dan!minder!jongeren!voortdurend!op!hun!kamer!zitten!

en!meer!jongeren!in!de!leefgroep!zouden!zijn.!!

!

“Als!je!in!de!leefgroep!bent,!is!het!ook!de!bedoeling!dat!je!even!bij!elkaar!bent,!dat!je!

wat!praat!enzo.!Het!is!niet!de!bedoeling!tijdens!het!eten!ofzo,!of!tijdens!een!activiteit!

dat!iedereen!asociaal!op!zijn!gsm!gaat!zitten.!Ik!zou!dat!wel!af!en!toe!gebruiken,!voor!

Snapchat!dan,!maar!voor!de!rest!ja,!ik!zou!dat!niet!echt!gebruiken.!!

“Ja,!als!er!iets!gebeurt!ofzo,!of!je!bent!iets!leuk!aan!het!doen,!neem!nu…!We!zijn!op!

uitstap,!dan!moeten!we!onze!gsm!in!de!auto!laten!liggen!en!we!mogen!die!dan!niet!

meenemen!op!die!uitstap,!dus!dan!kunnen!we!ook!geen!foto’s!nemen!enal…![…]!Ja!

bijvoorbeeld!gisteren,!we!waren!dan!ook!op!uitstap!en!dan!moesten!we!ook!gewoon!

vragen!aan!de!begeleiders!die!mee!waren!om!een!foto!te!nemen!omdat!wij!onze!gsm!

niet!mochten!meenemen.”!(Respondent!3)!

!

“Dan!zouden!veel!jongeren!ook!continu!in!de!leefgroep!zijn.![…]!Want!eigenlijk!willen!

ze!dat!doen!omdat!je!dan!meer!contact!hebt!met!elkaar,!maar...”!(Respondent!2)!

!

Bovenstaand!citaat!geeft!aan!dat!de!respondent!het!omgekeerde!ervaart!dan!de!begeleiders!

willen! bereiken! door! de! regel! in! te! voeren! dat! gsmSgebruik! enkel! op! de! kamer! wordt!

toegestaan.!Begeleiders!willen!meer!jongeren!in!de!leefgroep!zien!door!gsmSgebruik!enkel!toe!

te!staan!op!de!kamer,!maar!een!meerderheid!gaat!volgens!deze!jongere!naar!de!kamer!om!

de!gsm!te!gebruiken,!waardoor!volgens!hem!het!tegengestelde!wordt!bekomen.!!

!

!

!

46!

Een! respondent! geeft! aan! het! oneerlijk! te! vinden! dat! begeleiders! hun! gsm! steeds! op! zak!

kunnen! hebben! en! op! elk! moment! hun! sociale! media! kunnen! bekijken.! Wanneer! hij! dit!

aankaart!bij!de!begeleiding,!wordt!hem!gezegd!dat!dit!niet!wordt!toegestaan.!

!

“Ik!heb!al!veel!gezegd!van:!‘Laat!ons!onze!gsm!ook!in!de!leefgroep,!jullie!hebben!die!

ook!op!zak,!dus!ja,!tegenover!ons,!jullie!hebben!jullie!telefoon!bij,!jullie!kunnen!ook!zo!

een!keer!Facebook!gaan,!ja,!dus!ja.”[…]!Dat!is!vooral!dan…!Als!jullie!het!mogen!in!de!

leefgroep,!dan!vind!ik!van:!‘Wij!mogen!het!ook!hebben,!wij!kunnen!dan!ook!efkes!op!

Facebook.’!Ik!heb!al!dikwijls!gezegd!van:!‘Foert,!nu!pak!ik!hem!mee!naar!beneden’,!en!

dan!zat!ik!er!gewoon!vlak!voor!hun!neus!op.![…]!Dan!was!de!reactie!van:!‘Ja,!je!mag!

uw!telefoon!afgeven.’”!(Respondent!9)!

!

De! meeste! jongeren! geven! aan! het! leuk! te! vinden! indien! sociale! mediagebruik! werd!

toegestaan! in!de! leefgroep,!maar!begrijpen!ook!waarom!dit!niet!wordt! toegestaan.!Om!die!

reden!zou!een!respondent!de!regel!inlassen!dat!gsmSgebruik!wordt!toegestaan!op!bepaalde!

momenten:!

!

“Ik!begrijp!wel!dat!het!niet!mag,!ja…!Het!zou!anders!heel!chaotisch!worden,!want!ik!

weet!dat!vanuit!het!vorige!internaat.![…]!Ik!vind!wel!dat!er!bepaalde!momenten!mogen!

zijn!van:!‘Nu!mag!er!een!keer!een!gsm!in!de!leefgroep”,!maar!ook!niet!zoals!in!andere!

leefgroepen!van:! ‘Nu!mag!je!hem!bijhouden!tot!dat!uur’,!want!dat!vind! ik!een!beetje!

overdreven.”!(Respondent!4)!

!

Een! respondent! die! zelf! overal! zijn! gsm! mag! gebruiken,! werd! de! vraag! gesteld! hoe! hij!

tegenover!dergelijke!regels!staat!waarbij!gsmSgebruik!niet!wordt!toegestaan!in!de!voorziening.!

Hij!vindt!deze!regel! tegenstrijdig!met!de!contextbegeleiding!die!werkt!aan!het!herstellen!en!

versterken!van!contacten:!

!

“Ik! vind!gewoon!dat! iedereen!daar!het! recht!op!heeft,!ookal! zit! je! in!een! leefgroep,!

want...je!hebt!leefgroepen!waar!de!gsm's!worden!afgenomen,!waar!er!gewoon!geen!

internet!is!en!dat!vind!ik!ook!jammer.!Een!deel!van!contact!hebben!met!mensen,!dan!

valt!dat!gewoon!weg.!Dus,! je!zit! in!een!gesloten!instelling!bijvoorbeeld,!daar!mag!je!

geen!gsm!gebruiken!of!valt!het!internet!ook!continu!uit.!Dan!vallen!uw!contacten!ook!

al! deels! weg,! dan! kom! je! naar! hier! bijvoorbeeld,! hier! wordt! er! gewerkt! aan! uw!

contacten,!maar!daarvoor!hadden!we!al!contacten,!maar!die!zijn!door!middel!van!een!

gesloten!instelling!allemaal!weggeveegd.”!(Respondent!12)!

!

!

!

47!

!

Momenten!van!gebruik!

In! alle! voorziening! waar! de! bevraagde! jongeren! verblijven,! geldt! een! uur! waarop! de! wifiS

verbinding!uitvalt.!Dit!‘grensuur’!varieert!naargelang!voorziening!van!10!uur!tot!23!uur.!In!één!

voorziening!moet!de!gsm!om!half!10!of!10!uur!aan!de!begeleiding!worden!gegeven.!Daarnaast!

gelden!in!één!voorziening!nog!andere!momenten!waarop!gsmSgebruik!wordt!toegestaan!en!

waarop!het!niet!mag.!Toch!blijken!deze!niet!altijd!even!duidelijk!voor!de!jongeren.!

!

“Er!zijn!wel! regels!zoals! ‘dit!uur!mag! je!hem!gebruiken,!dit!uur!niet.! […]!Er!zijn!wel!

regels,!maar!ik!weet!ze!ook!niet!allemaal!precies.”!(Respondent!4)!

!

De!meerderheid!van!de!jongeren!vindt!de!regels!omtrent!het!het!‘grensuur’!niet!leuk,!vroeg!en!

eerder!overbodig,!maar!begrijpt!ook!wel!waarom!die!regel!er!is.!Vanuit!dit!standpunt!hebben!

ze!daarom!een!genuanceerde!visie.!!

!

“Ja,!dat!is!langs!de!ene!kant!iets!positief,!want!dan!leer!je!ook!een!beetje!uw!slaapritme!

onder!de!knie!hebben,!aan!de!andere!kant!vind!ik!dat!jammer,!want!het!is!wel!redelijk!

vroeg!vind!ik,!dat!dat!uitvalt.”!(Respondent!12)!

!

“Het! is! ook! een! beetje! vroeg! vind! ik.! Snap! je?!Tien! uur,! dan! zijn! er! nog! superveel!

mensen!wakker,! je!kent!het,!en!dan!heb!je!zo…!Ben!jij!zo!de!enige!die!‘lonely’!gaat!

slapen,!je!kent!het.!Dat!is!zo…![…]!We!zijn!de!oudste!leefgroep!en!dan,!sorry!dat!ik!het!

zo!zeg…!En!dan!die!kinderachtige!regels,!dat!vind!ik!erover,!maar!ja,!daar!is!nu!niets!

aan!te!doen,!ja…!Iedereen!zit!hier!ook!met!zijn!eigen!problemen!en!soms!is!dat!nodig!

en! voor! sommigen!niet,! ja.!Dus!dan! is! het! beter! dat! je! die! regels!wel! opstelt,!want!

anders,!ja,!is!dat!niet!eerlijk!tegenover!de!anderen!en…”!(Respondent!6)!

!

Een!andere! respondent! vindt!het! jammer!soms!dingen! te!moeten!missen!door!niet! steeds!

bereikbaar!te!kunnen!zijn:!

!

“Ja,!als!er!iets!gebeurt!ofzo,!hoe!moet!ik!dat!zeggen…!Messenger!ook,!veel!mensen!

gebruiken!dat!ook.!Ze!bellen!je!daar,!sturen!je!daar,!Facebook!ook.!En!dan!kan!je!ook!

meegaan!en!dan!weet!je!ook!wat!er!is!gebeurd,!maar!als!je!moet!wachten!tot!’s!avonds!

na!de!uitstap,!is!het!drie!uur!geleden!dat!het!gebeurd!is.”!(Respondent!3)!

!

Eén!respondent!geeft!aan!niet!akkoord!te!gaan!met!het!moeten!afgeven!van!de!gsm!op!een!

bepaald!tijdstip!omdat!hij!dit!als!een!persoonlijk!bezit!beschouwt.!

!

!

48!

!

“Ik!vind!dat!gewoon…!Je!gsm!is!iets!dat!je…![…]!Ja,!iets!persoonlijk,!je!kan!dat!niet!

aan!andere!mensen!geven!zomaar.”!(Respondent!8)!

!

Indien!de!jongeren!zelf!de!regels!zouden!mogen!opstellen,!zouden!velen!toch!een!beperking!

van!het!gebruik!inlassen.!

!

“Ik! zou! zeggen…!Tijdens! het! eten,! of! tijdens! de! activiteit,! je!mag! je! gsm!wel! bij! je!

hebben!en!eens!heel!af!en!toe!op!je!gsm!kijken,!maar!niet!te!veel.!Maar!als!ik!dan!wel!

zou! zien! dat! ze! er! veel! op! kijken,! dan! zou! ik! hem!wel! afpakken! totdat! de! activiteit!

gedaan!is.”!(Respondent!6)!

!

“Ik!zou!iedereen!op!zijn!gsm!laten,!maar!ook!de!regel!zeggen!van:!‘Kijk,!als!jullie!hier!

te!veel!op!zitten,!dan!gaat!uw!gsm!wel!even!in!de!bureau.’”!(Respondent!9)!

!

Eén!respondent!zou!de!wifiSverbinding!niet!laten!uitvallen!gezien!dan!het!contact!met!ouders!

wordt! verbroken.! In! het! geval! dat! jongeren! zich! niet! goed! voelen,! kunnen! ze! hen! dan!

contacteren.! Hij! zou! wel! de! simkaart! uit! de! gsm! laten! halen! waardoor! er! enkel! via! wifiS

verbinding!contact!mogelijk!is.!

!

“Stel:!je!hebt!het!moeilijk,!je!voelt!je!slecht!in!je!vel,!je!voelt!je!niet!goed,!dat!je!dan!zo!

kan!sturen!naar!je!mama!of!je!papa!van:!‘Ik!heb!het!moeilijk,!kunnen!we!even!praten!

ofzo.’”!(Respondent!10)!

!

Anderen! geven! aan! het! jammer! te! vinden! dat! de! regels! niet! ter! discussie! kunnen! gesteld!

worden.!Ze!hebben!het!gevoel!de!kans!niet! te!krijgen!om!zich! te!bewijzen,!hoewel!ze!zelf!

alternatieven!zoeken.!

!

“Ja,!we!hebben!dat!hier!al!vaak!aangehaald!hoor,!de!wifi,!dat!dat!langer!zou!moeten!

aan!blijven,!want!ook!bijvoorbeeld!X,!die!heeft!zo!een!databank…[…]!Ja,!dat!wordt!dan!

ook!afgepakt!op!het!moment!dat!het!uitvalt,!dus!snap!ik!ook!niet…!Want!we!zoeken!

zelf! alternatieven,! maar! dit! wordt! ook! niet! geaccepteerd.! […]! Ja! we! zoeken! zelf!

alternatieven,!we!zoeken…!We!willen!zelf!het!bewijzen!dat!we!het!kunnen,!maar!toch,!

lukt!het!niet.![…]!Ja,!na!een!tijdje!ga!je!daar!wel!mee!om,!maak!je!daar!geen!probleem!

meer!van,!maar!in!het!begin!was!dat!wel!even!slikken.”!(Respondent!12)!

!

!

49!

3.2.3! Voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!

De!redenen!waarom!jongeren!sociale!media!gebruiken!zijn!heel!vaak!gelinkt!aan!de!voordelen!

die! jongeren! ervaren.! Daarnaast! worden! ook! een! aantal! specifieke! voordelen,! kansen! en!

opportuniteiten!benoemd!die!gebundeld!worden!in!vijf!subthema’s.!

!

Netwerk!

Waar! jongeren!sociale!media!voornamelijk!gebruiken!om!in!contact! te! treden!met!anderen,!

vormt!hun!netwerk!een!vaak! terugkerend!onderwerp!wanneer! jongeren!op!de!meerwaarde!

duiden!van!sociale!media.!Een!jongere!geeft!aan!dat!je!via!sociale!media!de!kans!krijgt!om!

makkelijk! je! netwerk! te! bereiken! en! zo! mensen! uit! te! nodigen! voor! een! sportwedstrijd! of!

evenement.!Sommige!jongeren!vinden!dat!je!de!kans!krijgt!om!mensen!beter!te!leren!kennen.!

Een!respondent!stelt!dat!we!mensen!niet!beter!leren!kennen,!maar!dat!we!ze!op!een!andere!

manier!kunnen!leren!kennen!door!sociale!media:!

!

“Anderen!aan!de!andere!kant! leren!kennen.!Hoe!die!zijn!buiten!school!als!die!geen!

uniform!aan!hebben,! dan! zijn! die! zo! kleurrijk! gekleed!en! leer! je! hoe!die! zijn! buiten!

school.![…]!Je!kan!die!gewoon!eens!zien!op!een!andere!manier.!Op!mijn!vorige!school!

bijvoorbeeld!moesten!we!altijd!een!uniform!dragen!en!ziet! iedereen!er!hetzelfde!uit.!

Door!sociale!media!kunnen!we!ook!zien!hoe!ze!zich!thuis!kleden.”!(Respondent!1)!

!

Daarnaast! halen! sommige! jongeren! ook! aan! dat! ze! hun! netwerk! kunnen! uitbreiden! door!

sociale!media:!

!

“Op!‘insta’!is!het!nieuwe!dingen!leren!kennen,!nieuwe!mensen!leren!kennen.!Als!je!dan!

een! foto!geliket!hebt!hebt!en!dan!begin! je!een!gesprek!en!op!den!duur!kan! je!dan!

afspreken!ofzo!en!dan!zie!je!die!persoon!in!het!echt!en!dan!heb!je!door!social!media!

eigenlijk!die!persoon!wel!leren!kennen.”!(Respondent!3)!

!

Bereikbaarheid!

Bijna!alle!jongeren!verwijzen!naar!de!mogelijkheid!om!vrienden!of!familie!die!niet!in!de!buurt!

of!ver!weg!wonen,!te!bereiken.!!

!

“Voordeel!is!dat,!als!je!familie!hebt!of!vrienden!die!verhuisd!zijn!naar!Nederland!of!naar!

Amerika,!naar!de!Verenigde!Staten,!dat!je!daarmee!nog!in!contact!kan!blijven!en!dat!

je!niet!wekenlang!op!een!brief!moet!wachten!tegen!dat!ze!kunnen!terugschrijven,!dan!

!

!

50!

is! het! direct! via! fb,! whatsapp,! messenger,! allee! ja…! Die! toestanden! kan! je! dan!

gebruiken.”!(Respondent!9)!

!

“Iemand!die!je!kent!vanuit!Nederland!of!van!dichte!nabije!landen,!je!kan!daar!niet!zo...!

Je! kan! daar! niet! elk! weekend! op! bezoek! gaan,! dus! als! je! dat! kan! onthou…allee!

onderhouden!door!daarmee!een!gesprek!te!hebben!op!sommige!momenten,!is!dat!wel!

iets!handig.”!(Respondent!12)!

!

Daarnaast!geeft!ongeveer!de!helft!van!de! jongeren!aan!dat!het!handig! is!dat! je!via!sociale!

media!geen!gsmSnummer!hoeft!te!hebben!om!iemand!te!bereiken.!!

!

“Uiteindelijk!kan!je!wel!sturen!via!berichten!en!zo,!maar!dat!is!wel!veel!moeilijker!want!

dan!moet!je!een!nummer!vinden.!Hoe!vind!je!een!nummer!zonder!het!te!kunnen!vragen!

op!social!media?”!!(Respondent!2)!

!

Betaalbaarheid!

Ongeveer!de!helft!van!de! jongeren!geeft!aan!dat!ze!het!een!voordeel!vinden!dat!heel!wat!

sociale!media!gratis!zijn.!Een!jongere!verwijst!naar!de!geruchten!dat!Whatsapp!een!betalende!

app!zou!worden!en!dit!voor!hem!een!drempel!zou!betekenen!gezien!hij!deze!op!dit!moment!

‘handig’!vindt!om!met!vrienden!in!contact!te!komen.!Een!andere!participant!haalt!aan!het!thuis!

niet!breed!te!hebben!en!het!dus!wel!handig!is!dat!sociale!media!over!het!algemeen!gratis!zijn.!

Een!jongere!geeft!aan!dat!het!op!die!manier!goedkoop!is!om!zichzelf!te!promoton!in!het!kader!

van!zijn!hobby.!!

!

“Ik!zou!dat!nog!kunnen!doen,!maar!het!is!dan!moeilijker!om...!Het!is!moeilijker!dan!om!

uzelf!dan!te!kunnen!promoten,!dan!moet!je!echt!al!heel!veel!geld!erin!steken!en!heel!

veel!naar!ergens!anders!gaan!en!dan!moet!je!nog!eens!naft!verbruiken,!dus!eigenlijk...!

Sociale!media!is!daar!eigenlijk!wel!een!positief!vlak!in.”!(Respondent!9)!

!

Jobkansen!

Waar!één!jongere!aangeeft!dat!sociale!media!zijn!hobby!mogelijk!maakt,!beschouwen!twee!

jongeren!sociale!media!als!een!voordeel!om!werk!te!vinden:!

!

“Je!kan!voor!werk!te!vinden!denk!ik!ook!wel…!Ik!denk!dat!dat!makkelijker!is!via!sociale!

media.”!(Respondent!2)!

!

!

!

51!

“Ja,!want!ik!zou!heel!graag,!als!beroep…!Allee!ik!ga!nu!even!mijn!beroep!nemen!dat!

ik! wil! doen.! Dat! is! softwareontwikkeling.! Dat! is! ICT,!maar! als! je! nadenkt…! sociale!

media,!als!dat!wegvalt,!valt!er!ook!wel!een!stuk!weg!van!die!ICT,!valt!er!ook!wel!een!

stuk!weg!van!dat!beroep.”!(Respondent!12)!

!

Zichzelf!zijn!!

Ongeveer! de! helft! van! de! jongeren! geeft! aan! het! eigen! gedachtegoed! te! kunnen! uiten! in!

content.!Enerzijds!is!er!de!mogelijkheid!om!via!sociale!media!expliciet!boodschappen!mee!te!

geven.!Zo!haalt!een!respondent!aan!vaak!te!posten!over!‘respect!voor!anderen’.!Anderzijds!

geven!jongeren!vaak!ook!aan!dat!ze!bewust,!maar!niet!letterlijk,!boodschappen!verwerken!in!

de!content!die!ze!plaatsen,!vaak!in!de!vorm!van!songteksten.!

!

“Wat!ik!vaak!doe!als!ik!posts!maak!op!mijn!‘story’,!zet!ik!een!bepaalde!tekst!die!niet!

lijkt!te!kloppen.!Enkel!mijn!vrienden!weten!wat!het!betekent,!we!hebben!codewoorden!

en!dat!werkt!wel.”!(Respondent!4)!

!

“Dat! komt! niet! direct! altijd! binnen! bij! iedereen,!maar! op! zijn! tijd! gaat! wel! iedereen!

snappen!wat!ik!bedoel.!Ik!ga!niet!met!echt!dezelfde!boodschap!zeggen!van:!‘Ja!kijk…’!

Nu!dat!met!mijn!instagramverhaal!van!X,!dat!ga!ik!er!niet!opzetten,!maar!ik!ga!altijd!

wel…!Ik!ga!er!altijd!wel!zo!hints!bij!zetten,!ken!je?!Dat!ze!toch!weten!over!wat!dat!het!

gaat.”!(Respondent!6)!

!

“In! mijn! foto’s! niet! echt,! vooral! in! mijn! teksten,! maar! dat! is! vooral! eigenlijk,! dat! is!

eigenlijk!gewoon!puur!muziek.! […]!Maar!soms...!Dat! is!gewoon!de!persoon!die!dat!

liedje!zingt!of!op!één!of!andere!manier!uit,!zijn!teksten!die...!Dat!betekent!iets!en!hoe!

ik!dat!omschrijf!of!omvat,!dan! laat! ik!dat!uit!op!die! foto!en!dan!hoop! ik!gewoon!dat!

mensen!daarmee!begrijpen!wat!ik!bedoel!en!dan!ja...![…]!Die!teksten!zijn!dan!naar!mij!

toe!ja,!sommige!dingen!die!hij!zegt,!naar!mij!toe!vind!ik!dat!hij!daar!eerlijk!over!is!en!

dat!dat!ook!zo!is!en!dan!wil!ik!dat!gewoon!duidelijk!maken!naar!andere!mensen.![…]!

Het!is!dat!dat!weinig!mensen!weten!over!mij,!dat!wat!ik!daarin!zet,!dat!dat!ook!bij!mij!

zo!telt,!maarja.”!(Respondent!11)!

!

Ook!biedt!het!sommigen!de!kans!om!onderwerpen!te!bespreken!die!in!de!leefgroep!niet!mogen!

aangehaald!worden,!maar!waar!jongeren!het!wel!over!willen!hebben:!

!

“Ja,!ik!vind!dat!veel!makkelijker,!zo!ook!als!mijn!kameraden!bellen,!kan!je!over!alles!

praten,!maar!er!is!geen!begeleider!bij!ofzo.!Als!je!hier!over!een!onderwerp!begint,!pak!

!

!

52!

bijvoorbeeld!drugs,!beneden,!dan!is!het!direct!van:!‘Kom!jongens,!ander!onderwerp.’!

Als!we!dan!toch!blijven!doordoen,!maar!niet!in!slechte!vorm,!dan!zeggen!ze!van:!‘Kom,!

nu!mag!je!aan!de!trap!zitten!of!naar!boven!gaan.”!(Respondent!3)!

!

Vier!personen!geven!aan!door!sociale!media!zichzelf!geworden!te!zijn.!Een!jongere!verwijst!

naar!de!mogelijkheid!om!andere!meningen!te!leren!kennen!via!sociale!media!en!daardoor!je!

visie!te!verbreden.!Een!andere!jongen!geeft!aan!dat!hij!nooit!zou!lachen!mocht!sociale!media!

niet!bestaan:!

!

“Zonder!sociale!media!zou!ik!nooit!eigenlijk!lachen,!want!ik!was!altijd!iemand!die!dacht!

van!‘Wow’,!ik…!persoonlijk!met!iemand!praten,!dat!kan!ik!niet!en!ja,!vroeger!lachte!ik!

eigenlijk!nooit!en!sinds!dat!ik!sociale!media!heb,!sinds!dat!ik!Facebook!heb,!sinds!dat!

ik!mijn!vrienden!hoor!enzo!buiten!school!ofzo,!ben!ik!iemand!geworden!die!altijd!gaat!

lachen.”!(Respondent!10)!

!

Een!andere!persoon!staat!eerder!negatief!tegenover!sociale!media,!maar!geeft!aan!hierdoor!

wel!de!kans!gekregen!te!hebben!om!zijn!kritisch!vermogen!te!ontwikkelen.!

!

“Ik!denk!dat!vooral!sociale!media!een!deel!kan!uitmaken!van!wat!ik!al!bereikt!heb,!de!

dag!van!vandaag.!Dat!klinkt!zo!raar,!precies!alsof!sociale!media!heeft!mij!geholpen,!

maar…![…]!Mijn!visie!over!mensen!of!over!wat!die!willen!delen!of!wat!die!wil!bereiken!

in!zijn!leven,!is!zodanig!veranderd,!dat!ik!zelf!helemaal!tegenovergestelde!ervan!doe!

en!dat!ik!eigenlijk!bij!alles!bewust!nadenk.”!(Respondent!11)!

!

Daarnaast! verwijst! een! aantal! respondenten! naar! sociale! media! als! een! manier! om! zich!

makkelijker!te!kunnen!uiten.!Bij!één!respondent!is!dit!omwille!van!de!anonimiteit.!

!

“Eigenlijk,!sociale!media!heeft!mij!de!kans!gegeven!om!redelijk!wat!te!kunnen!uiten!van!

wat! ik! voel,! wat! ik! ben,! wie! ik! ben,! dit! dat.! En! ook,! op! sociale! media! vind! ik! het!

gemakkelijker!een!beetje!om!te!kunnen!praten!over!dingen!waar!ik!in!het!echt!niet!over!

praat,!want!in!het!echt!ben!ik!heel!erg!bescheiden!en!durf!ik!eigenlijk!niet!echt!te!praten!

met!mensen!als!ik!ze!niet!ken!of!als!ik!ze!niet!echt!vertrouw!of!als!ik!ze!niet!ken!en!niet!

vertrouw,!dus!op!het!internet!weet!ik!dat!niet!veel!mensen!mij!gaan!kennen!omdat!ik!

een!andere!naam!gebruik.!Met!de!gebruikersnaam! is!dat!gemakkelijker!om!over! te!

praten,!ook!omdat!je!anoniem!kan!zijn,!dat!is!echt!wel!gemakkelijk.”!(Respondent!4)!

!

!

53!

3.2.4! Uitdagingen!en!valkuilen!

Hoewel!er! in!dit!onderzoek!een!positieve!benadering!van!sociale!media!wordt!gehanteerd,!

was!er!in!de!interviews!ook!ruimte!om!uitdagingen!te!bespreken!om!zo!een!volledig!beeld!te!

verkrijgen!van!de!perspectieven.!Deze!werden!ook!verwoord!als!‘minder!leuke’!of!‘moeilijke!

aspecten’!die!sociale!media!met!zich!meebrengen,!zonder!dat!ze!negatief!hoeven!te!zijn.!Twee!

jongeren! geven! aan! geen! enkele! uitdaging! te! ervaren.! Anderen! refereerden! naar!

gebruiksvriendelijkheid,!digitale!stress!en!verslaving,!!

!!

Gebruiksvriendelijkheid!

Twee!respondenten!geven!aan!dat!sociale!media!niet!altijd!even!gemakkelijk!zijn!in!gebruik.!

Eén! jongere! daarvan! vindt! Snapchat! te!moeilijk! en! gebruikt! het! daarom! niet.! Een! andere!

jongere!verwijst!naar!uitdagingen!bij!het!eerste!gebruik!en!geeft!aan!de! taal!soms!als!een!

drempel!te!ervaren:!

!

“Dat!is!altijd!wel!een!uitdaging!om!iets!nieuws!te!ontdekken,!ook!ik!weet!het!soms!niet!

en!dan!ontdek!ik!het!ook.![…]!Ja,!de!andere!talen,!zoals,!als!het!in!het!Engels!staat,!of!

in!het!Frans,!of!in!het!Duits…!Mijn!Frans…!Allee,!Frans!kent!mij!wel!he,!maar!ik!ken!

Frans!niet.!En!Engels,!dat!is!totaal!mijn!‘dada’!niet,!ik!ken!geen!woord!Engels,!dus!als!

je!mij!nu!iets!in!het!Engels!zou!vragen…”!(Respondent!9)!

!

Digitale!stress!en!verslaving!

Bijna!alle!jongeren!verwijzen!naar!een!overmaat!aan!gebruik.!De!meeste!jongeren!verwijzen!

naar!het!gebruik!van!anderen!dat!ze!afkeuren.!

!

“Als!je!na!een!tijdje!zo!te!veel!met!sociale!media!bezig!bent,!dan!wordt!je!u!eigen!ook!

niet!meer,!dan!begin!je!helemaal!om!te!slaan,!wil!je!dat!iedereen!u!gerust!laat,!want!je!

bent!bezig!met!een!spel,!of!je!bent!bezig!met!sturen!of!bellen,!dan!denk!je!zo!van:!‘Laat!

mij!gerust,!ga!buiten,!uit!mijn!kamer!’!En!douchen!ja,!dat!is…!‘Dat!gebeurt!subiet!wel!’!

en!dan:!‘Ahja!ik!ben!het!vergeten,!sorry!’!Of!uw!kamer!opkuisen:!‘Jaja!het!lukt!wel,!ik!

zal!het!zometeen!doen!’,!en!een!halfuur!later!komen!ze!terug!en!zit!hij!nog!steeds!op!

zijn!telefoon,!zijn!kamer!is!nog!steeds!hetzelfde!en!dan!denk!ik!zo!in!mijn!eigen!van…”!

(Respondent!10)!

!

Bovenstaand!citaat!is!gebaseerd!op!de!eigen!ervaringen!van!deze!respondent.!Twee!jongeren!

geven!aan!dat!ze!achteraf!merkten!veel!meer!gebruik!gemaakt!te!hebben!van!sociale!media!

toen!ze!een!vriendin!hadden.!!

!

!

54!

“Ja,!ik!heb!een!tijdje!een!vriendin!gehad!en!daardoor!heb!ik!ook!wel!een!moment!gehad!

waardoor!ik!de!hele!tijd,!de!hele!dat!op!mijn!kamer!zat.!De!hele!dag!met!haar!bellen,!

de! hele! dag!met! haar! sturen,! na! het! eten! onmiddellijk! naar!mijn! kamer,! tijdens! het!

kamerleven!moest!ik!gerust!gelaten!worden!en!dan!alleen!voor!het!roken!ging!ik!dan!

naar!beneden!en!voor!de!rest!moesten!ze!mij!gerust!laten.”!(Respondent!10)!

!

Daarnaast! verwijzen! een! aantal! jongeren! naar! het! gemis! van! fysieke! aanwezigheid! van!

anderen.!Eén!respondent!verwoordt!dit!als!‘echt!contact’!dat!hij!als!een!totaal!andere!ervaring!

beleeft! die! anderen!missen! door! voortdurend! gebruik! te! maken! van! hun! gsm.! Ook! wordt!

verwezen!naar!het!gevoel!van!‘echt!te!leven’!door!minder!gebruik!te!maken!van!sociale!media.!

!

Betrouwbaarheid!

Verschillende! respondenten! verwijzen! naar! specifieke! situaties! waarin! het! vertrouwen! van!

mensen!kan!worden!beschadigd.!Ze!geven!aan!dat!het!niet!altijd!even!betrouwbaar! is!om!

dingen!op!sociale!media!te!posten.!Drie!jongeren!vertellen!dat!je!nooit!weet!wat!er!met!deze!

inhoud!gebeurt.!Daarnaast!kan!content!die!geplaatst!wordt!tot!misverstanden!leiden!doordat!

ze!verkeerd!worden!begrepen.!Drie!respondenten!duiden!op!risico’s!rond!cyberpesten.!

!

“Je!moet!wel!letten!op!wat!je!post,!want!op!een!gegeven!moment!kan!je!ook!wel!tegen!

de! lamp! lopen,! bijvoorbeeld! als! je! dan! gaat! cyberpesten! dan,! ja,! op! een! gegeven!

moment,!als!die!het!echt!beu!is,!die!jongen!of!dat!meisje!dat!gepest!wordt...!Dat!die!

dan!bijvoorbeeld!zelfmoord!gaat!doen.!Allee!ja,!dat!vind!ik!wel...”!(Respondent!9)!

!

“Ik!ken!ook!mensen!die!hun!eigen!proberen!te!verwonden,!ik!ken!ook!mensen!die!hun!

eigen!daardoor!proberen!op!te!hangen!of!die!dat!hebben!gedaan.!Allemaal!door!social!

media,!door!cyberpesten,!door...!En!dat!vind!ik!eigenlijk!wel!spijtig!dat!dat!gebeurt!door!

social!media,!door!cyberpesten!en!ja!daardoor!geraken!wij!de!mensen!kwijt!waar!we!

van!houden,!ze!denken!van:!‘Oké,!ik!straf!mijn!eigen!daarmee,!maar!eigenlijk!straf!je!

de!vrienden!en!familie!daar!mee.’”!(Respondent!10)!

!

Daarnaast!geven!jongeren!aan!dat!niet!iedereen!even!betrouwbaar!is!in!de!zin!van!zich!anders!

kunnen! voordoen!dan! in! de!werkelijkheid.!Om!die! reden!wordt! het! toevoegen! van! nieuwe!

vrienden!ook!als!een!uitdaging!omschreven.!

!

Leefgroepsgebonden!uitdagingen!!

Ongeveer!de!helft!van!de! jongeren!verwijst!naar!uitdagingen!die! te!maken!hebben!met!de!

combinatie! ‘sociale!media’!en! ‘leefgroep’.!Naast!de!uitdagingen!die!ze!ervaren!op!vlak!van!

!

!

55!

regels,!geeft!een!respondent!aan!dat!de!content!die!op!sociale!media!circuleert,!verder!kan!

leven!in!de!leefgroep!en!ook!daar!wrevel!kan!opwekken.!!

!!

“Als!je!hier!bijvoorbeeld!iets!stuurt!naar!elkaar!kan!dat!ook!verkeerd!gaan,!ik!heb!dat!

nu!ook.!Dan!is!het!ook!moeilijk!om!samen!te!zijn!door!social!media.”!(Respondent!3)!

!

Een!andere!jongen!geeft!aan!dat!het!soms!moeilijk!is!om!de!content!die!je!deelt!op!sociale!

media,!voor!jezelf!te!houden.!

!

“Wel,! eigenlijk! wel! een! beetje,! omdat! sinds! dat!mijn! Instagram! bijvoorbeeld! veel…!

Allee,!niet!veel!informatie,!maar!het!geeft!informatie!van!mij!die!ik!niet!wil!dat!iemand!

uit!de!leefgroep!ziet,!dus!het!is!af!en!toe!weleens!zo!moeilijk!als!bijvoorbeeld!iemand!

zo!op!‘Insta’!bijvoorbeeld!een…iets!stuurt!ofzo,!dan!klik!ik!daarop!om!dat!te!bekijken,!

dan!geeft!dat!twee!seconden!bijvoorbeeld!uw!profiel!weer!omdat!die!alles!moet!laden!

en!dan…!Af!en!toe!probeer!ik!mijn!gsm!te!verbergen,!maar!ja…!Als!iemand!dat!ziet,!is!

dat!wel!ambetant.”!(Respondent!4)!

3.2.5! Vaardigheden!!

In!het!interview!werd!gepolst!naar!de!vaardigheden!die!jongeren!nodig!achten!om!gebruik!te!

maken!van!sociale!media.!Daarbij!werd!ook!bevraagd!of!ze!zelf!het!gevoel!hebben!voldoende!

vaardigheden!te!bezitten!en!of!ze!eventueel!vaardigheden!missen.!Drie!jongeren!stellen!dat!

er!geen!voorwaarden!mogen!gesteld!worden,!gezien!iedereen!recht!heeft!op!het!gebruik!van!

sociale! media.! Wanneer! respondenten! wel! vaardigheden! vooropstellen,! vertonen! deze!

opvallende!gelijkenissen.!De!bevraagde!jongeren!geven!aan!dat!je!‘verstand’!nodig!hebt!om!

te!kunnen!omgaan!met!sociale!media,!wat!onder!de!noemer! ‘cognitieve!vaardigheden’!kan!

worden!geplaatst.!Daarnaast!vinden!bepaalde!jongeren!ook!dat!je!technische!vaardigheden!

moet!bezitten.!!

!

Cognitieve!vaardigheden!

Acht! respondenten!geven!aan!dat! je!moet!weten!hoe! je!met!sociale!media!moet!omgaan.!

Onder!hen!verwijzen!een!aantal!jongeren!naar!de!vaststelling!dat!je!tegen!een!stootje!moet!

kunnen!gezien!er!af!en!toe!weleens!negatieve!berichten!tot!bij! jou!kunnen!komen.!Anderen!

geven!aan!dat!je!moet!weten!hoe!je!moet!reageren!op!dergelijke!berichten.!De!meerderheid!

geeft!aan!hier!niet!op! in! te!gaan,!anderen!geven!aan!wel! te! reageren!om!hun!vrienden! te!

beschermen.! Hierbij! wordt! gewezen! op! het! belang! van! reageren! ‘op! een! goede! manier’.!

Verder!halen!heel!wat!respondenten!aan!dat!je!inzicht!moet!hebben!in!wat!je!kan!posten!en!

!

!

56!

wat!je!beter!niet!online!gooit.!Bij!de!meesten!gaat!dit!om!naaktfoto’s,!maar!anderen!geven!ook!

aan!dat! foto’s!niet! té!privé!moeten!zijn.!Een!respondent!verwijst!naar!drugs!en!wapens!als!

‘choquerende!beelden’!die!niet!online!horen.!Positieve!foto’s!zijn!volgens!de!jongeren!foto’s!

met!je!vrienden!of!gezin!en!foto’s!van!op!reis.!Ze!gaan!ervan!uit!dat!iedereen!dit!als!positief!

ziet.!Een!andere!jongen!stelt!dat!je!inzicht!dient!te!hebben!in!wat!anderen!zouden!vinden!van!

wat!je!op!sociale!media!post.!!

!

“Ja,!je!moet!oppassen!met!wat!je!stuurt,!want!als!je!een!naaktfoto!verstuurd!dan!weet!

je!dat!die!waarschijnlijk!binnen!een!week!hier!ergens…!Dat!die!wordt!rondgestuurd!he.”!

(Respondent!7)!

!

“Als!je!weet!hoe!je!ermee!moet!omgaan!en!wat!je!moet!plaatsen.!Als!je!iets!wil!plaatsen,!

dan!moet!je!denken:!‘Wat!gaan!de!mensen!ervan!vinden?’!Ik!doe!dat!ook.!Ik!trek!foto’s!

van!mijn!kameraden!en!mij!samen!en!dan!denk!ik!van:!‘Wat!gaan!die!mensen!daarvan!

vinden?’”!(Respondent!3)!

!

In! de! meeste! gevallen! worden! de! cognitieve! vaardigheden! gekoppeld! aan! een! bepaalde!

leeftijdsgrens.!Zo!staan!sommigen!stil!bij!enerzijds!hun!eigen!kinderperiode,!waarbij!buiten!

spelen!volgens!hen!een!grotere!betekenis!had!dan!nu!waardoor!ze!dit!de!huidige!generatie!

kinderen!dit!ook!aanraden.!Anderen!denken!eerder!aan!de!gevaren!die!gekoppeld!kunnen!

worden!aan!het!gebruik!van!sociale!media!bij!kinderen.!Dit!enerzijds!vanuit!de!idee!dat!ze!nog!

niet!voldoende!vaardigheden!hebben!om!te!weten!hoe!ze!ermee!dienen!om!te!gaan,!maar!

anderzijds!ook!omwille!van!een!mogelijks!slechte!invloed!op!de!ontwikkeling!van!het!kind.!

!

Het!kunnen!omgaan!met!sociale!media!wordt!volgens!drie!jongeren!ook!gekoppeld!aan!het!

weten!wat!er!van!je!verwacht!worden.!Hierbij!wordt!aangeduid!dat!je!jezelf!moet!blijven!en!je!

niet!anders!mag!voordoen.!!

!

“Je!bent!wie!je!bent,!dat!vind!ik!het!belangrijkste.!Je!moet!je!niet!voordoen!als!iemand!

anders,!want!als!ze!daar!dan!‘achterkomen’,!hoe!je!echt!bent,!dan,!ik!weet!niet!ja,!dat!

zit!zo!in!mijn!hoofd!he.!Dan!gaan!ze!zo!beginnen!denken!over!u,!dat!je!fake!bent!en!je!

kent!het,!dat!je!alles!fake!hebt!gedaan!en!dat!wil!ik!niet,!je!moet!gewoon!zijn!wie!je!bent!

en!als!je!dat!niet!kan,!ja!dan!moet!je!ermee!stoppen.”!(Respondent!6)!

!

Technische!vaardigheden!

Naast! cognitieve! vaardigheden,! verwijst! bijna! de! helft! van! de! jongeren! naar! technische!

vaardigheden!die!je!dient!te!bezitten!om!met!sociale!media!te!kunnen!omgaan.!Dit!gaat!van!

!

!

57!

het!kunnen!omgaan!met!een!computer!en!smartphone!en!het!weten!hoe!deze!werkt,!tot!het!

beheersen! van! competenties! die! nodig! zijn! om!bepaalde! apps! te! gebruiken.! Zo! geeft! een!

respondent! aan! Twitter! niet! te! gebruiken! omdat! het! niet! duidelijk! is! hoe! dit! werkt.! Een!

respondent!verwijst!naar!specifieke!competenties!die!je!dient!te!bezitten!indien!je!‘YouTuber’!

wil!worden.!Hij!heeft!het!dan!over!de!vaardigheden!om!filmpjes!samen!te!stellen.!!

! !

!

!

58!

4.!DISCUSSIE!EN!CONCLUSIE!

Deze!masterproef!onderzoekt!de!perspectieven!van!jongeren!omtrent!sociale!media.!Aan!de!

hand!van!semiSgestructureerde!interviews!werd!gepolst!naar!het!gebruik!van!jongeren!en!de!

perspectieven!die!ze!aannemen!ten!aanzien!van!sociale!media.!Zoals!eerder!vermeld,!werd!

er!geen!vaste!omschrijving!van!sociale!media!vooropgesteld,!maar!werd!gepeild!naar!hoe!

jongeren! zelf! betekenis! geven! aan! dit! concept.! In! dit! hoofdstuk! worden! de!

onderzoeksresultaten!besproken!vanuit!een!kritisch!oogpunt.!Daarnaast!worden!een!aantal!

beperkingen! van! dit! onderzoek! toegelicht,! alsook! worden! enkele! aanbevelingen! voor!

toekomstig!onderzoek!en!implicaties!voor!het!beleid!en!de!praktijk!geïllustreerd.!!

!

4.1! Onderzoeksresultaten!

Aan!de!hand!van!de!resultaten!van!dit!onderzoek!kan!vastgesteld!worden!dat!de!perspectieven!

van! de! respondenten! ten! aanzien! van! sociale! media! over! het! algemeen! variëren.! De!

omschrijvingen!die!de!jongeren!aan!sociale!media!koppelen,!zijn!hier!een!voorbeeld!van.!Ook!

deze! zijn! verschillend! van! respondent! tot! respondent.! In! de! literatuur!wordt! sociale!media!

eerder! tweeledig! beschreven.! Enerzijds! wordt! verwezen! naar! het! sociale! aspect,! waarbij!

geduid!wordt! op!mogelijkheden! om! in! contact! te! komen!met! anderen! (Schils! et! al.,! 2012n!

Valcke! et! al.,! 2013n! van! Rooij! et! al.,! 2015).! Anderzijds! wordt! er! verwezen! naar! het! meer!

technische! aspect! van! sociale!media,! als! zijnde! tools! en! platformen! die! bepaalde! functies!

aanreiken! (Boyd! &! Ellison,! 2007n! Freitag! et.! Al,! 2017).! Ook! de! respondenten! zien! deze!

aspecten,!maar! trekken! ze! breder! open.! Zo! verwijzen! een! aantal! jongeren! ook! naar! ‘een!

platform’,! maar! dan! eerder! in! de! betekenis! van! een! specifieke! online! leefwereld.! De!

respondenten! koppelen! aan! deze! plaats! bepaalde! functies,! waarbij! duidelijk! wordt! dat! ze!

voornamelijk! de! sociale! en! communicatieve! aspecten! naar! voren! schuiven,! eerder! dan! de!

technische! aspecten.! Hoewel! de! omschrijvingen! variëren,! verwijzen! alle! jongeren! naar!

communicatie!als!een!centraal!element.!

!

Zoals!in!de!resultaten!reeds!werd!beschreven,!is!het!opmerkelijk!dat!de!invulling!die!jongeren!

geven!aan!sociale!media!sterk!bepalend! is! voor!de!vormen!die! jongeren!aangeven!zelf! te!

gebruiken.!Opvallend!hierbij!is!dat!velen!YouTube!niet!als!sociale!media!beschouwen.!Toch!

geven!een!aantal!onder!hen!later!in!de!interviews!YouTube!als!voorbeeld!op!momenten!dat!

ze! hun! standpunt! willen! verduidelijken.! Hieruit! blijkt! dat! jongeren! een! andere! kijk! kunnen!

!

!

59!

hebben!op!sociale!media!wanneer!het!hun!eigen!gebruik!betreft.!Daarnaast!toont!dit!aan!dat!

jongeren!digitale!media!en!sociale!media!vaak!onder!eenzelfde!noemer!beschouwen.!!

!

Wat!de!redenen!van!gebruik!betreft,!bevestigt!dit!onderzoek!enerzijds!de!beperkte!inzichten!

die!reeds!in!de!literatuur!te!vinden!zijn.!Zo!verwijzen!alle!jongeren!naar!‘contact’!als!een!reden!

voor!hun!gebruik!van!sociale!media.!Dit!sluit!aan!bij!de!vaststelling!van!eerder!onderzoek!dat!

jongeren!voornamelijk!sociale!media!gebruiken!omwille!van!de!communicatieve!functies!die!

ze!te!bieden!hebben!(Lu!et!al.,!2016n!Gruzd!et!al.,!2012).!Ook!‘school’!en!‘ontspanning’!komen!

aan! bod,!wat! door!O’Keeffe! (2016)! en!Boyd! (2014)! reeds! respectievelijk! als! ‘huiswerk’! en!

‘entertainment’!werd!benoemd.!!

!

Verder!worden!ook!een!aantal!redenen!gegeven!die!nog!niet!door!eerder!onderzoek!worden!

genoemd.!Een!opvallende!reden!die!minder!duidelijk!aan!bod!komt!in!de!literatuur!is!het!upS

toSdate! blijven.! Jongeren! geven! aan! het! belangrijk! te! vinden! om! ‘mee! te! zijn’.! Zoals! de!

resultaten!aangeven,!gaat!dit!bij!een!aantal!jongeren!om!het!willen!weten!waar!hun!vrienden!

zijn!of!wat!ze!aan!het!doen!zijn.!Bij!anderen!gaat!dit!om!het!op!de!hoogte!willen!blijven!van!de!

actualiteit.!Dit!sluit!aan!bij!een!eerder!onderzoek!naar!de!betrokkenheid!van!jongeren!bij!de!

wereld.!Daaruit!bleek!dat!de!meerderheid!van!de!jongeren!geïnteresseerd!is!in!wat!er!in!onze!

samenleving!gebeurt!en!dat!ongeveer!de!helft!van!de!jongeren!die!actief!zijn!op!sociale!media,!

via!deze!weg!het!nieuws!uit!de!wereld!volgen!(De!Goede,!2014).!Het!upStoSdate!willen!blijven,!

kan! ook! gelinkt! worden! aan! ‘The! Fear! of!Missing!Out’! (FoMo)! zoals! in! de! literatuurstudie!

beschreven!wordt!(Chotpitayasunondh!&!Douglas,!2016).!Ook!afleiding,!inspiratie,!interesse!

en!functies!werden!nog!niet!genoemd!in!de!literatuur,!maar!blijken!uit!de!resultaten!wel!een!

reden!voor!gebruik! te!zijn.!Opvallend! is!dat!een!derde!van!de!bevraagde! jongeren!verwijst!

naar! ‘streaks’!die!ze!kunnen!verdienen!via!Snapchat.!De!jongeren!gaven!aan!hier!heel!wat!

belang!aan! te!hechten.!Deze! ‘streaks’! kunnen!gekoppeld!worden!aan!wat! van!Rooij! et! al.!

(2015)!benoemen!als!belonende!mechanismen!die!het!online!gedrag!in!stand!houden.!Gezien!

deze!mechanismen!vooralsnog!onduidelijk!waren,!brengt!dit!onderzoek!nieuwe! inzichten! in!

het!online!gedrag!van!jongeren.!Daarnaast!blijkt!uit!de!resultaten!dat!ook!populariteit!een!reden!

voor!gebruik!is.!Jongeren!gebruiken!sociale!media!omdat!hun!vrienden!dit!doen!en!geven!aan!

dat!het!‘iets!van!nu’!is.!!

!

Dat!sociale!media!aansluiten!bij!de!leefwereld!waarin!jongeren!zich!bevinden,!vormt!doorheen!

de!interviews!een!rode!draad.!Ook!wanneer! jongeren!hun!perspectieven!delen!ten!aanzien!

van!regelgeving!in!voorzieningen,!blijkt!dit!een!punt!te!zijn!dat!jongeren!willen!aangeven.!!Uit!

eerder! onderzoek! blijkt! dat! jeugdhulpverleners! in! de! valkuil! dreigen! te! trappen! om! sociale!

media!te!gaan!benaderen!vanuit!de!risico’s!die!eraan!verbonden!zijn.!Dit!uit!zich!vaak!in!een!

!

!

60!

beschermende!reactie!ten!aanzien!van!de!jongeren,!wat!zich!op!zijn!beurt!uit!in!het!afschermen!

of! beperken! van! sociale! mediagebruik! (Van! Hecke,! z.d.).! Ook! blijkt! uit! dit! onderzoek! dat!

jongeren!over!het!algemeen!de! jeugdhulp!ervaren!als!een!context!waar!er! regels!heersen!

omtrent!dit!gebruik.!Hoewel!jongeren!over!het!algemeen!aangeven!te!begrijpen!waarom!deze!

regels!er!zijn,!geeft!de!meerderheid!van!de!respondenten!aan!een!andere!regelgeving!in!te!

voeren!indien!ze!zelf!begeleider!zouden!zijn.!De!meerderheid!geeft!aan!niet!zomaar!alles!toe!

te!laten,!maar!refereert!naar!de!eigen!leefwereld!waar!de!regels!op!dienen!aan!te!sluiten.!Zo!

blijkt!uit!de!resultaten!dat!een!aantal!jongeren!vinden!dat!de!wifiSverbinding!onderbreken!om!

22!uur!te!vroeg!is,!gezien!hun!vrienden!dan!nog!online!zijn!en!ze!het!gevoel!hebben!dat!er!

nog!heel!wat!te!beleven!valt!online.!Sommige!jongeren!hebben!hierdoor!het!gevoel!dingen!te!

moeten!missen,!wat!opnieuw!kan!verwijzen!naar!de!‘FoMo’!(Chotpitayasunondh!&!Douglas,!

2016).!Deze!inzichten!kunnen!voor!de!jeugdhulp!heel!waardevol!zijn.!Naert,!Stevens,!Roose,!

&!Vanderplasschen!(2017,!p.!1)!stellen!hierbij!het!volgende:!

!

“Meer! inzicht! in!de!beleving!van! jongeren! in!de! jeugdhulp!kan!belangrijke! inzichten!

opleveren!om!beter!aan!te!sluiten!bij!de!leefwereld!van!jongeren!zelf.”!

!

Zoals! in!de! literatuurstudie!beschreven,!stelt!ook!het!Kenniscentrum!Kinderrechten!(2016a)!

dat!de!nadruk!op!bescherming!en!afscherming!sterk!overroepen!is!en!dit!haaks!staat!op!de!

realiteit!waarin!jongeren!leven.!Kinderen!en!jongeren!groeien!op!met!online!media,!waardoor!

hen!weghouden!van!sociale!media!zou!betekenen!dat!hun!werelden!kunstmatig!uiteen!worden!

gehaald.!!

!

Desondanks! geven! de! bevraagde! jongeren! aan! over! het! algemeen! voldoende! ruimte! te!

ervaren!om!sociale!media!in!hun!leefgroep!of!studio!te!gebruiken.!Een!kanttekening!die!hierbij!

dient!gemaakt!te!worden!is!dat!de!bevraagde!jongeren!allen!in!open!voorzieningen!verblijven.!

In! de! resultaten! van! dit! onderzoek! werd! reeds! beschreven! hoe! een! respondent! de!

opmerkelijke!tegenstelling!aangeeft! tussen!enerzijds!het!beperken!of!verbieden!van!sociale!

media,!maar!anderzijds!ook!het!inzetten!op!het!versterken!van!het!netwerk!van!de!jongeren,!

al!dan!niet! in!de!vorm!van!contextbegeleiding.!Hierbij! haalt!de! respondent!een!belangrijke!

discrepantie!aan!tussen!wat!de!jeugdhulp!tracht!te!bereiken!en!wat!de!jongeren!zelf!ervaren.!

Echter! mogen! deze! discrepanties! niet! onbesproken! blijven,! gezien! deze! tot! spanningen!

kunnen! leiden! en! nefaste! gevolgen! kunnen! hebben! voor! de! hulpverlenersrelatie.! Dit! kan!

wederzijdse!onbereikbaarheid!tussen!professionals!en!cliënteel!tot!gevolg!hebben!(Geerinck!

&!Roose,!2012).!Een!tweede!voorbeeld!dat!hierbij!aansluit,!is!het!verbieden!van!gsmSgebruik!

in!de! leefgroep!met!het!doel!meer! ‘offline’! contact! tussen!de! jongeren! te!bekomen.!Echter!

lijken! jongeren! deze! redenering! te! begrijpen,! maar! ervaren! ze! soms! toch! het!

!

!

61!

tegenovergestelde.!Zoals!vermeld!in!de!resultaten,!geeft!een!respondent!aan!dat!de!jongeren!

in! zijn! leefgroep! net! meer! op! hun! kamer! vertoeven! omdat! enkel! daar! gsmSgebruik! wordt!

toegestaan.!Indien!gsmSgebruik!in!de!leefgroep!zou!worden!toegestaan,!denken!een!aantal!

respondenten!dat!er!meer!jongeren!in!de!leefgroep!zouden!blijven!en!dat!het!onderling!contact!

ook! zou! toenemen.! Toch! worden! ook!mogelijke! valkuilen! van! sociale! mediagebruik! in! de!

leefgroep!aangeduid.!Zo!wordt!onder!meer!gewezen!op!de!mogelijkheid!dat!online!conflicten!

verder!zouden!kunnen!leven!in!de!leefgroep!en!duiden!ze!op!de!verhoogde!kans!op!‘phubbing’.!!

!

Hoewel!de!meningen!over!de!regelgeving!verdeeld!zijn,!wordt!in!heel!wat!interviews!duidelijk!

dat!er!hier!weinig!inbreng!in!is!van!de!jongeren!zelf.!Een!aantal! jongeren!geven!aan!dat!er!

geen! ruimte! is! om! de! afspraken! ter! discussie! te! stellen.!Dit! is! ten! eerste! in! strijd!met! het!

‘partnerschap! paradigma’,! dat! enkel! bereikt! kan! worden! als! ook! hulpverleners! vertrekken!

vanuit!het!participatief!werken!en!dus!inspraak!van!de!jongeren!toelaten!(Naert!et!al.,!2017).!

Daarnaast! veroorzaakt! deze! vaststelling! ook! controverse! rond! het! kinderrechtenverdrag.!

Zoals!in!de!literatuurstudie!reeds!aan!bod!kwam,!ziet!het!Kenniscentrum!Kinderrechten!sociale!

media! als! een! participatietool! om! deel! te! nemen! aan! de! samenleving! (Kenniscentrum!

Kinderrechten,!2016a).!Verder! rijst!de!vraag!of!deze!bevinding! in!strijd! is!met!het! recht!op!

inspraak! en! participatie! zoals! beschreven! in! artikel! 18! van! het! Decreet! betreffende! de!

Rechtspositie!van!de!Minderjarige!in!de!integrale!jeugdhulp!(DRM)!(2004)!dat!sinds!2006!van!

kracht!is:!

!

“Tenzij!dat!in!strijd!is!met!een!rechterlijke!beslissing!en!voor!zover!de!opdracht!en!de!

organisatie!van!de! jeugdhulpvoorziening!dat! toelaten,!heeft!de!minderjarige!aan!wie!

die!voorziening!semiSresidentiële!of!residentiële!jeugdhulpverlening!aanbiedt,!het!recht!

om!met!medebewoners!te!vergaderen!over!aspecten!van!de!jeugdhulpverlening.”!

!

De!vraag!stelt!zich!echter!of! inspraak! in!de!regelgeving!omtrent!sociale!media!als!een!van!

deze!aspecten!kan!voorzien!worden.!Niettegenstaande!wordt!hiermee!het!belang!van!inspraak!

en!overleg!aangetoond.!

!

Wat! betreft! de! voordelen! die! jongeren! aan! sociale! media! koppelen,! wordt! een! logische!

samenhang!opgemerkt!met!de!redenen!die!ze!aan!hun!gebruik! linken.!Jongeren!gebruiken!

sociale!media!omwille!van!de!voordelen!die!ze!te!bieden!hebben.!Toch!zien!sommige!jongeren!

bepaalde!aspecten!als!specifieke!voordelen!van!sociale!media,!eerder!dan!dit!als!redenen!te!

beschouwen! die! maken! dat! ze! hier! tijd! op! doorbrengen.! Zo! benoemt! de! literatuur! ook!

anonimiteit!en!zichzelf!kunnen!uiten!als!een!reden!waarom!jongeren!sociale!media!gebruiken!

(Kamalou! et! al.,! 2016n! Marriot! &! Buchanan,! 2013),! maar! is! dit! voor! jongeren! eerder! een!

!

!

62!

specifiek!voordeel!omdat!ze!hierdoor!zichzelf!kunnen!zijn.!Een!opmerkelijke!bevinding!van!dit!

onderzoek!is!dat!niet!alle!jongeren!het!gevoel!hebben!volledig!zichzelf!te!kunnen!zijn!online,!

maar!ongeveer!de!helft!wel!aanhaalt!zichzelf! te!kunnen!uiten!via!sociale!media!door!onder!

meer!boodschappen!te!verwerken!in!de!content!die!ze!creëren.!!Hierbij!lijkt!het!principe!van!

zelfonthulling! en! zelfpresentatie! zoals! beschreven! door! Baelden! (z.d.)! van! toepassing.!

Aanvullend!hierbij!vinden!jongeren!het!ook!belangrijk!dat!anderen!zichzelf!blijven!op!sociale!

media.!!

!

Uit!de!resultaten!blijkt!dat!de!voordelen!en!uitdagingen!die!jongeren!aangeven,!vaak!verwijzen!

naar!de!vijf!b’s!van!toegankelijkheid!(BouverneSDe!Bie,!2005n!Hubeau!&!Parmentier,!1991).!

Deze! b’s! vormen! een! kader! om! de! toegankelijkheid! van! het! dienstverleningsaanbod! te!

toetsen.!Eerder!werd!deze!link!nog!niet!gelegd,!waardoor!dit!kader!niet!in!de!literatuurstudie!

opgenomen!werd.!Gezien!steeds!meer!welzijnsorganisaties!inzetten!op!sociale!media!als!een!

kanaal!voor!communicatie!en!dienstverlening!(Leiedal,!2012),!kan!het!waardevol!zijn!om!het!

kader!van!de!vijf!b’s!op!sociale!media!zelf!toe!te!passen!om!de!toegankelijkheid!hiervan!na!te!

gaan.!Uit!de!resultaten!komt!voort!dat!sociale!media!een!goedkope!manier!zijn!om!in!contact!

te! komen!met! anderen,!wat! onder! ‘betaalbaarheid’! kan!worden!gevat.!Kosten! zouden!een!

drempel!kunnen!betekenen!om!sociale!media!te!gebruiken.!Waar!‘bereikbaarheid’!volgens!de!

literatuur!verwijst!naar!hoe!vlot!het!aanbod!te!bereiken!is,!verwijzen!jongeren!in!dit!onderzoek!

naar!hoe!vlot!ze!anderen!kunnen!bereiken.!Sociale!media!kan!hier!dus!gezien!worden!als!een!

instrument!om!snel!tot!bij!anderen!terecht!te!kunnen.!Daarnaast!zijn!ze!steeds!voorhanden,!

op!uitzondering!van!de!momenten!waarop!de! internetverbinding!uitvalt!of!gsmSgebruik!niet!

wordt! toegestaan.!Dit! kan!aan! ‘beschikbaarheid’! gelinkt!worden.! ‘Bruikbaarheid’! omvat! het!

tegemoet! komen! aan! de! behoeften.! Jongeren! verwijzen! naar! de! behoefte! aan! contact,!

waarvoor!sociale!media!een!uiterst!geschikt!medium! is.!Een!vijfde!b! is!de!begrijpbaarheid.!

Hoewel! jongeren!over!het!algemeen!aangeven!te!weten!hoe!ze!met!sociale!media!moeten!

omgaan,!wordt!ook!verwezen!naar!bepaalde!apps!die!moeilijk!in!gebruik!zijn.!Jongeren!geven!

aan!dat!dit!een!drempel!kan!zijn!om!er!gebruik!van!te!maken.!Verder!kunnen!nog!twee!b’s!

worden!toegevoegd:!bekendheid!en!betrouwbaarheid.!Wat! ‘bekendheid’!betreft,!werd!reeds!

aangegeven! dat! jongeren! het! als! ‘iets! van! nu’! beschouwen,! iets! dat! iedereen! gebruikt.!

Betrouwbaarheid!krijgt!hier!een!invulling!die!eerder!gepaard!gaat!met!valkuilen!en!uitdagingen!

verbonden!aan!sociale!media.!Uit!de! resultaten!blijkt!dat! jongeren!sociale!media!niet!altijd!

even!betrouwbaar!vinden.!Het! toetsen!van!sociale!media!aan!dit! kader,!geeft! inzicht! in!de!

toegankelijkheid!die!jongeren!ervaren!en!vandaaruit!een!verklaring!bieden!voor!hun!gebruik.!!

!

Hoewel! dit! onderzoek! vanuit! een! positief! standpunt! vertrekt,! werden! ook! de!minder! leuke!

aspecten!van!sociale!media!besproken!om!het!perspectief!van!de!jongeren!zo!breed!mogelijk!

!

!

63!

te!leren!kennen.!Er!werd!gevraagd!naar!uitdagingen!die!de!jongeren!ervaren,!zonder!dat!deze!

negatief!hoeven!te!zijn.!Hieruit!blijkt!dat!slechts!een!minderheid!van!de!jongeren!geen!enkele!

uitdaging!ervaart.!Indien!jongeren!wel!uitdagingen!ervaren,!zijn!deze!opmerkelijk!vaak!gelinkt!

aan!anderen.!Waar!de!jongeren!in!hun!omschrijving!vaak!een!waarschuwingssignaal!leken!te!

geven,!komt!dit!ook!in!dit!onderdeel!aan!bod.!Het!zogenaamde!‘derdepersoonseffect’!lijkt!hier!

van!toepassing.!Dit!wordt!in!de!literatuur!omschreven!als!een!benadering!die!ervoor!zorgt!dat!

ouders! de!neiging!hebben!andere! kinderen!als!meer! vatbaar! te! zien! voor! de!effecten! van!

media!dan!hun!eigen!kinderen!(Baelden,!2013n!Kim,!2018n!Mostmans,!2015n!Sherrick,!2016).!

De!resultaten!suggereren!dat!ook!jongeren!deze!neiging!in!zich!hebben!en!dus!denken!dat!de!

uitdagingen!die!aan!sociale!media!verbonden!zijn,!eerder!van!toepassing!zijn!op!anderen!in!

plaats!van!op!zichzelf.!!!

!

De!valkuil!die!het!meest!aan!bod!kwam,!was!‘verslaving’.!Heel!wat!jongeren!geven!aan!het!

helemaal!niet!fijn!te!vinden!als!anderen!voortdurend!hun!gsm!gebruiken!en!zich!daardoor!lijken!

af! te!zonderen!van!de! rest.!Jongeren!missen!het!contact!met!hun! leefgroepsgenoten.!Een!

aantal!jongeren!verwijzen!naar!eigen!ervaringen!omtrent!‘verslaving’.!Hierbij!bevestigen!ze!dat!

er! toen! sprake!was! van! ‘impairment’! van!andere! levensdomeinen! (van!Rooij! et! al.,! 2017).!

Twee!jongeren!geven!aan!dat!dit!een!periode!was!waarin!ze!een!lief!hadden!en!dat!toen!alle!

aandacht!hier!naartoe!ging.!Een!respondent!geeft!aan!dat!hij!merkt!dat!anderen!zich!niet!meer!

verzorgen!en!hij!zelf!ook!een!periode!doormaakte!waarin!dit!het!geval!was.!!

!

Naast!het!hebben!van!een!lief,!worden!nog!twee!andere!factoren!genoemd!die!een!invloed!

hebben!op!de!mate!van!sociale!mediagebruik.!Het!is!opmerkelijk!dat!alle!jongeren!verwijzen!

naar!de!impact!van!vrienden.!Wanneer!ze!alleen!zijn,!is!er!een!grotere!nood!aan!sociale!media.!

Dit! is! volgens! eerder! onderzoek!weliswaar! niet! te!wijten! aan! een! vorm! van!peer! pressure!

(Hermans!&!Been,!2017).!Wel! lijk!de!stellingname!van!Ahn!&!Shin!(2013)!hier!bevestigd!te!

worden.! Zij! stellen! namelijk! dat! online! verwantschap! gerelateerd! is! aan! verbondenheid.!

Jongeren!gaan!online!omdat!ze!met!hun!vrienden!in!contact!willen!komen.!Wanneer!jongeren!

samen! zijn!met! vrienden,! hebben! ze! opvallend!minder! nood! aan! sociale!media! en! geven!

jongeren! aan! het! niet! oké! te! vinden! indien! anderen! op! hun! gsm! zitten.! Dit! bevestigt! de!

bevinding!van!het!onderzoek!van!Apestaartjaren!(2016)!waarbij!wordt!gesteld!dat! jongeren!

‘phubbing’!niet!accepteren.!Er!geldt!zelfs!bij!velen!een!soort!onbeschreven!regel!dat!regelmatig!

gsmSgebruik!niet!wordt!toegestaan!als!je!afspreekt!met!vrienden.!Sommige!jongeren!spreken!

hun!vrienden!hier!ook!op!aan.!Een!tweede!opmerkelijke!factor!die!impact!heeft!op!het!gebruik!

is!de!stemming!waarin!jongeren!zich!bevinden.!Jongeren!hebben!over!het!algemeen!minder!

nood!aan!sociale!media!als!ze!zich!amuseren!en!zich!gelukkig!voelen.!Wanneer!ze!zich!minder!

goed!in!hun!vel!voelen,!lijken!ze!echter!meer!nood!te!hebben!aan!sociale!media!omdat!dit!hen!

!

!

64!

kan!afleiden!en!terug!aan!het!lachen!kan!brengen.!Desondanks!kan!een!negatieve!stemming!

ook!leiden!tot!het!uiterst!omgekeerde!effect,!namelijk!helemaal!geen!nood!aan!sociale!media.!

Dit!gaat!gepaard!met!negatieve!berichten!die!deze!stemming!veroorzaken,!waardoor!jongeren!

er!genoeg!van!krijgen!en!zichzelf!ervan!afzonderen.!Wat!het!verband! tussen!stemming!en!

sociale! mediagebruik! betreft,! wijst! de! literatuur! voornamelijk! op! negatieve! effecten! zoals!

stress,!onzekerheid!en!angst!(Strickland,!2014).!Hierbij!wordt!de!stemming!steeds!beschreven!

als! een! gevolg! van! sociale! mediagebruik.! Hoewel! dit! onderzoek! geen! causaliteit! kan!

vaststellen,!lijkt!hier!ook!een!omgekeerde!invloed!van!toepassing!te!zijn.!De!stemming!lijkt!op!

zijn!beurt!namelijk!ook!een!impact!te!hebben!op!het!sociale!mediagebruik!van!jongeren.!!

!

Ten!slotte!werd!gepolst!naar!de!vaardigheden!die!jongeren!nodig!achten!om!sociale!media!te!

gebruiken.!Over!het!algemeen!verwijzen!jongeren!voornamelijk!naar!cognitieve!vaardigheden.!

Ze!geven!aan!dat! je!moet!weten!hoe!je!gepast!moet!omgaan!met!sociale!media.!Enerzijds!

gaat! dit! om! inzicht! hebben! in! welke! content! wel! of! niet! gepast! is,! zoals! naaktfoto’s! en!

cyberpesten.!De! onderzoeksresultaten! van!Apestaartjaren! (2018)!worden! hierbij! bevestigd!

gezien!ook!uit!dit!onderzoek!blijkt!dat!jongeren!dit!sterk!afkeuren.!Anderzijds!gaat!het!om!het!

gepast! reageren! op! eventuele! negatieve! content.! Daarnaast! geeft! een! opmerkelijk! aantal!

jongeren!aan!dat!jonge!kinderen!beter!niet!op!sociale!media!zitten.!Ze!verwijzen!hiermee!naar!

de! impact! op! hun! ontwikkeling,! maar! willen! voornamelijk! het! belang! van! (buiten)! spelen!

aanhalen.! Jongeren! verwijzen! ook! naar! technologische! aspecten! zoals! competenties! die!

nodig!zijn!om!een!bepaalde!app!te!bedienen.!Deze!resultaten!sluiten!aan!bij!de!vaststelling!

dat! jongeren!zich!zeer!bewust!zijn!van!de!essentiële!kennis,!vaardigheden!en!attitudes!die!

nodig!zijn!om!digitale!en!online!media!te!gebruiken!(Mostmans,!2015).!Daartegenover!staat!

dat!alle!bevraagde!jongeren!aangeven!voldoende!vaardigheden!te!bezitten!om!sociale!media!

te! gebruiken.! De! vraag! stelt! zich! of! hier! ook! een! vorm! van! het! ‘derdepersoonseffect’! van!

toepassing!is.!

!

4.2! Beperkingen!en!aanbevelingen!!

In!dit!onderzoek!werden!de!perspectieven!van! jongeren!omtrent!sociale!media!onderzocht.!

Omwille! van! de! beperkte! respons! van! voorzieningen! en! het! geringe! tijdsslot! waarin! deze!

masterproef! dient! geschreven! te! worden,! waren! slechts! drie! OostSVlaamse! voorzieningen!

betrokken.! Een! ruimer! onderzoek,! waarbij! meer! participanten! over! verschillende!

voorzieningen! heen! worden! betrokken,! kan! een! uitgebreider! beeld! geven! van! de!

perspectieven.!!

!

!

!

65!

Ook! was! er! slechts! één! onderzoeker! betrokken! bij! deze! studie.! Gezien! bij! kwalitatief!

onderzoek!de!rol!van!de!onderzoeker!niet!uit!te!sluiten!valt,!kan!dit!een!invloed!hebben!op!de!

interpretatie!van!de!resultaten.!Hoewel!deze!steeds!transparant!beschreven!werden,!is!dit!niet!

te!vermijden.!Een!gelijkend!onderzoek!met!meerdere!onderzoekers!kan!een!ruimer!inzicht!in!

de!resultaten!verwerven.!

!

Daarnaast! waren! er! enkel! open! voorzieningen! betrokken.! In! de! interviews! verwezen! een!

aantal!jongeren!naar!gesloten!voorzieningen,!waar!de!regelgeving!rond!sociale!media!anders!

kan!ingevuld!worden.!In!gesloten!voorzieningen!geldt!vaak!een!strikter!beleid!ten!aanzien!van!

gsmSgebruik!en!wordt!dit!meer!beperkt.!Dit!kan!een!ruimer! inzicht! in!de!perspectieven!van!

jongeren!aanbrengen!en!een!waardevolle!aanvulling!bieden!op!deze!studie.!!

!

Ook!de!perspectieven!van!de!hulpverleners!kunnen!relevante!inzichten!met!zich!meebrengen.!

In!de!toekomst!kan!gepeild!worden!naar!hoe!zij!sociale!media!ervaren!en!hoe!zij!tegenover!

regelgeving!staan.!Het!kan!daarnaast!een!verduidelijking!betekenen!van!wat!vandaag!wordt!

benoemd!als!‘de!normerende!houding!van!hulpverleners!ten!aanzien!van!sociale!media’.!!

!

4.3! Implicaties!voor!het!beleid!en!praktijk!!

De!resultaten!wijzen!op!het!belang!van!discussie!betreffende!regelgeving!over!sociale!media.!

Niet!alleen!de!jeugdhulp,!maar!ook!de!overheid!dienen!deze!discussie!open!te!trekken.!De!

overheid! kan! hierop! inspelen! door! in! te! zetten! op! Mediawijsheid! in! de! jeugdhulp,! met!

belangrijke! aandacht! voor! het! bijbrengen! van!mediawijze! competenties! aan! hulpverleners.!

Zoals!Nijs!en!Drooghmans!(2019)!stellen,!dienen!welzijnsorganisaties!verder!in!te!zetten!op!

online! participatie! van! hun! cliënten.! Begeleiders! in! de! jeugdhulp! kunnen! baat! hebben! bij!

vorming!en!opleiding!rond!digitale!media!om!het!aanbod!te!kennen!en!onder!de!knie!te!krijgen.!

Aangepaste!workshops!binnen!de!voorziening!kunnen!een!meerwaarde!betekenen!waarbij!

begeleiders! enkel! als! ondersteuner! fungeren.! Er! zijn! reeds! een! aantal! materialen! en!

methodieken!aangepast!voor!het!gebruik!binnen!welzijnsorganisaties,!maar!deze!dienen!een!

permanent!en!duurzaam!karakter!te!krijgen,!alsook!beter!afgestemd!te!worden!op!de!noden!

van!het!werkveld.!Daarnaast!kan!de!overheid!een!belangrijke!rol!spelen!door!onderzoek!naar!

mediawijsheid! bij! zowel! hulpverleners! als! cliënten! te! stimuleren.! Welzijnsorganisaties! zelf!

dienen!mediawijsheid!een!plaats!te!geven!in!hun!beleid.!Bijgevolg!dient!mediawijsheid!ook!in!

beleidsnota! van! de! minister! van! Welzijn! opgenomen! te! worden! en! niet! enkel! binnen! het!

domein!van!Media!en!Onderwijs.!Zo!citeren!Nijs!en!Drooghmans!(2019)!de!woorden!van!een!

jeugdhulpverlener:!!

!

!

66!

!

“Beleid!moet!mee!zijn!met!sociale!en!digitale!media,!omdat!het!deel!uitmaakt!van!het!

dagelijkse!leven.!Het!wordt!nog!beschouwd!als!een!pluspunt,!maar!zou!dat!niet!meer!

mogen!zijn.”!

!

Door!in!te!zetten!op!mediawijsheid,!kan!sociale!media!in!de!jeugdhulp!een!andere!betekenis!

krijgen.!De!voordelen,!kansen!en!opportuniteiten!die!de!jongeren!aanhalen,!kunnen!maximaal!

benut!worden.!Daarnaast!zorgt!dit!voor!een!beter!match!tussen!de!leefwereld!van!de!jongere!

en!die!van!de!hulpverlener,!wat!op!zijn!beurt!kan!bijdragen!tot!een!goede!relatie!tussen!beiden!

(Naert!et!al.,!2017).!Mediawijs!pleit!voor!het!verruimen!van!vaardigheden!bij!ouders!en!het!

vertonen!van! interesse! in!de!online! leefwereld!van!hun!kinderen!om!de!gezinsdynamiek! te!

versterken! (Mostmans,! 2015).! Zo! ook! dienen! andere! personen!met! een! pedagogische! rol!

binnen!verschillende!contexten!hun!digitale!vaardigheden!bij!te!schaven!opdat!ze!een!meer!

oprechte!interesse!kunnen!tonen!in!de!leefwereld!van!jongeren!en!op!die!manier!het!gesprek!

kan!worden!opengetrokken.!Daarnaast!dienen!onderwerpen!zoals! sexting,! cyberpesten!en!

digitale! stress! niet! genegeerd! te!worden! in! educatieve! settings,!maar! dienen! voornamelijk!

scholen!deze!vorm!van!mediawijze!gesprekken!aan!te!gaan.!In!het!interview!gaf!een!jongere!

dit!ook!aan.!Hij!stelde!dat!scholen!meer!aandacht!dienen!te!besteden!aan!mediawijsheid.!!

! !

!

!

67!

REFERENTIES!

Ahn,!D.,!&!Shin,!DSH.! (2013).! Is! the!social! use!of!media! for! seeking!connectedness!or! for!

avoiding!social!isolation?!Mechanisms!underlying!media!use!and!subjective!welldbeing.!South!

Korea:!Sungkyunkwan!University.!

!

Anshari,!M.,!Alas,!Y.,!Hardaker,!G.,!Jaidin,!J.!H.,!Smith,!M.,!&!Ahad,!A.!D.!(2016).!Smartphone!

habit! and! behavior! in! Brunei:! Personalization,! gender! and! generation! gap.! Computers! in!

Human!Behavior,!64,!719S727.!

!

Apestaartjaren.!(2016).!Onderzoeksrapport!Apestaartjaren!6.!Gent:!Mediaraven!en!Linc.!!

!

Apestaartjaren.!(2018).!Onderzoeksrapport!Apestaartjaren!7.!Gent:!Mediaraven!en!Linc.!

!

Baelden,!D.!(z.d.).!Eerste!hulp!bij!vragen!over!sociale!media!&!privacy.!Geraadpleegd!op!13!

augustus! 2018,! van! https://mediawijs.be/dossiers/dossierSonlineSprivacy/eersteShulpSvragenS

overSsocialeSmediaSprivacy.!

!

Baelden,!D.!(2013).!Jongeren!en!sociale!media:!input!voor!sensibiliseringsacties!rond!privacy!

geletterdheid.! (Rapport! voor! EMSOC,! User! Empowerment! in! a! Social! Media! Culture! ed.)!

Unknown.!

!

Boeije,!H.!(2012).!Analyseren!in!kwalitatief!onderzoek:!denken!en!doen.!Den!Haag,!Nederland:!

Boom!Lemma.!!

!

Boonjing,! V.,! &! Chanvarasuth,! P.! (2017).! Risk! of! overusing!mobile! phones:! Technostress!

effect.!Procedia!Computer!Science.!111.!196S202.!10.1016/j.procs.2017.06.053.!

!

Bourdieu,!P.,!&!Pels,!D.!(1989).!Opstellen!over!smaak,!habitus!en!het!veldbegrip.!Amsterdam:!

Van!Gennep.!!

!

BouverneSDe!Bie,!M.!(2005).!Het!OCMW!en!het!recht!op!maatschappelijke!dienstverlening.!In!

J.!Vranken,!K.!De!Boyser!&!D.!Dierckx!(Ed),!Armoede!en!sociale!uitsluiting.!Jaarboek!2005!

(pp.!203S218).!Leuven:!Acco.!

!

Boyd,!D.!(2014).!It’s!complicated.!The!sociale!lives!of!networked!teens.!Yale!University!Press.!

!

!

68!

Boyd,!D.!M.,!&!Ellison,!N.!B.!(2007).!Social!Network!Sites:!Definition,!History,!and!Scholarship.!

Journal!Of!ComputerSMediated!Communication,!13(1),!210S230.!!

!

Braun,!V.!and!Clarke,!V.!(2006).!Using!thematic!analysis!in!psychology.!Qualitative!Research!

in!Psychology,!3!(2).!pp.!77S101.!ISSN!1478S0887.!

!

Chassiakos,!Y.,!Radesky,! J.,!Christakis,!D.,!Moreno,!M.,!&!Cross,!C.! (2016).!Children!and!

Adolescents!and!Digital!Media.!American!Academy!of!Pediatrics.!!

!

Chotpitayasunondh,!V.!&!Douglas,!K.!M.! (2016).!How! “phubbing”! becomes! the! norm:! The!

antecedents!and!consequences!of!snubbing!via!smartphone.!Computers!in!Human!Behavior,!

63,!9S18.!

!

Christenson,!J.!D.!&!Merritts,!A.!N.! (2017).!Family!Therapy!with!Adolescents! in!Residential!

Treatment:!Intervention!and!Research.!

!

Coelho,!V.,!&!Romão,!A.!(2017).!The!relation!between!social!anxiety,!social!withdrawal!and!

(cyber)!bullying!roles:!A!multilevel!analysis.!Portugal:!Academico!de!Torres!Vedras.!!

!

Crofts,! T.,!&!Lievens,!E.! (2018).!Sexting!and! the! law! .! In!M.!Walrave! ,! J.!Van!Ouytsel,!K.!

Ponnet,!&!J.!R.!Temple!(Eds.),!Sextingp:!motives!and!risks!in!online!sexual!selfdpresentation!

(pp.!119–136).!Palgrave!MacMillan.!

!

De!Craemer,! J.,! &!Smessaert,! S.! (z.d.).!Een!Conceptnota!Mediawijsheid! voor! Vlaanderen!

(2012).! Kenniscentrum! Mediawijsheid.! Geraadpleegd! op! 7! mei! 2019,! van!

https://mediawijs.be/dossiers/dossierSwatSmediawijs/conceptnotaSmediawijsheidSvlaanderenS

2012.!

!

Decreet!van!7!mei!2004!betreffende!de!Rechtspositie!van!de!Minderjarige!in!de!Jeugdhulp!

(DRM).!Nederlandse!uitzendingen,!Belgisch!Staatsblad,!1!juli!2006.!

!

De!Geeter,!H.,!Verbeke,!W.,!&!Rutsaert,!P.!(2014).!Sociale!media:!gewikt!en!gewogen.!

Nutrinews.!

!

De!Goede,!I.!(2014).!Betrokkenheid!van!jongeren!bij!de!wereld![Global!civic!engagement!

during!adolescence!and!emerging!adulthood].!

!

!

!

69!

Desocialekaart.be.! (z.d.).! Vlaamse! overheid:! Departement! Welzijn,! Volksgezondheid! en!

Gezin.!

!

Duursma,!E.,!Meijer,!A.,!&!de!Bot,!K.!(2016).!The!Impact!of!Home!Literacy!and!Family!Factors!

on!Screen!Media!Use!Among!Dutch!Preteens.!New!York:!Springer.!

!

Europese!raad!(2018).!Media!Freedom!and!Pluralism.!Geraadpleegd!op!29!augustus!2018,!

van!https://ec.europa.eu/digitalSsingleSmarket/en/policies/mediaSfreedomSandSpluralism.!

!

Freitag,!C.,!Arnold,!M.,!Gardner,!J.,!&!Arnold,!C.!(2017)!If!You!Are!Not!on!Social!Media,!Here's!

What!You're!Missing!!#DoTheThing.!Archives!of!Pathology!&!Laboratory!Medicine:!November!

2017,!Vol.!141,!No.!11,!pp.!1567S1576.!

!

Gatz,! S.! (2014).! Beleidsnota! 2014d2019! Media.! Geraadpleegd! op! 25! juli! 2017! via!

https://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/beleidsnotaS2014S2019Smedia.!

!

Geerinck,!L.,!&!Roose,!R.!(2012).!Jongvolwassenen!na!de!bijzondere!jeugdzorg:!Een!analyse!

van!de!uitstroomproblematiek.!

!

Gegevensbeschermingsautoriteit.! (2019).!AVG:! “leeftijdsgrens! van! 13! jaar! sluit! aan! bij! de!

digitale! praktijk”.! Geraadpleegd! op! 7! mei! 2019,! van!

https://www.gegevensbeschermingsautoriteit.be/nieuws/avgSleeftijdsgrensSvanS13SjaarSsluitS

aanSbijSdeSdigitaleSpraktijk.!

!

Giacomini,!M.,!&!Cook,!D.!(2000).!Users’s!guides!to!the!medical!literature:!XXIII.!Qualitative!

research! in! health! care! A.! Are! the! results! of! the! study! valid?! EvidenceSBased! Medicine!

Working!Group.!JAMA!2000n!284:357S2.!�!

!

Gross,!E.!F.!(2004).!Adolescent!Internet!use:!What!we!expect,!what!teens!report.!Journal!of!

Applied!Developmental!Psychology,!25(6),!633–649.!!

!

Gruzd,!A.,!Staves,!K.,!&!Wilk,!A.! (2012).!Connected!scholars:!Examining! the! role!of! social!

media!in!research!practices!of!faculty!using!the!UTAUT!model.!!Canada:!Dalhouse!University.!!

!

Hermans,!K.!&!Been,!C.!(2017).!Peer!pressure!en!sociale!media!gebruik!onder!adolescenten.!

Utrecht!University.!

!

!

70!

!

Hubeau,! B.,! &! Parmentier,! S.! (1991).! Rechtshulp,! in! Interdepartementele! Commissie!

Armoedebestrijding! (Ed.).! Aanbevelingen! voor! het! armoedebestrijdingsbeleid! 1990S1991.!

Derde!Verslag!(pp.!57S91).!Brussel:!Inbel.!

!

Ik!beslis.!(z.d.).!Wat!zijn!de!voordelen!van!sociale!netwerksites?!Geraadpleegd!op!8!mei!2019,!

van! https://www.ikbeslis.be/oudersSleerkrachten/privacySonline/socialeSnetwerksitesSdeS

voordelen.!

!

Isom,!J.,!Walsh,!M.,!&!Gardner,!J.!(2017).!Social!Media!and!Pathology:!Where!Are!We!Now!

and!Why!Does!it!Matter?!Anat!Pathol.!!

!

Kamalou,!S.,!Shaugnessy,!K,!&!Moscovitch,!D.!(2016).!Does!Level!of!Safety!Matter?!Online!

vs.!Offline!Safety!Behaviours!in!Social!Anxiety.!doi:10.1016/j.paid.2016.05.176.!

!

Kemper,!R.,!Van!Der!Eecken,!A.,!Derluyn,!I.,!De!Bie,!M.,!&!Bradt,!L.!(2016).!Uiteindelijk!sta!je!

er! alleen! voor.! Een! studie! naar! de! schooldwerk! transitie! van! maatschappelijk! kwetsbare!

jongeren.!Universiteit!Gent.!!

!

Kenniscentrum! Kinderrechten! (2016a).! Research! on! Stage:! Wifi! is! wijs,! jong!!

#indebanvanverbinding!(Samenvattend!rapport).!Gent:!Kenniscentrum!Kinderrechten.!

!

Kenniscentrum!Kinderrechten!(2016b).!Digitale!media!en!kinderrechten.!Het!evenwicht!is!zoek!

binnen! de! Algemene! Verordening! Gegevensbescherming! (Beleidsadvies).! Gent:!

Kenniscentrum!Kinderrechten.!

!

Kenniscentrum! Mediawijsheid.! (z.d.Sa).! Sociale! media:! 2332! Vlamingen,! 8! profielen.!

Geraadpleegd! op! 4! april! 2019,! van! https://mediawijs.be/onderzoeken/socialeSmediaS2332S

vlamingenS8Sprofielen.!

!

Kenniscentrum!Mediawijsheid.!(z.d.Sb).!Sociale!netwerken!op!internet.!Geraadpleegd!op!7!mei!

2019,! van! https://mediawijs.be/sites/default/files/artikels/bestanden/fiche_1_!

sociaalnetwerken!_digi.pdf.!!

!

Kim,!J.W.!(2018).!They!liked!and!shared:!Effects!of!social!media!virality!metrics!on!perceptions!

of!message!influence!and!behavioral!intentions.!Computers!in!Human!Behavior!(84)!153S161.!!

!

!

!

71!

Koban,!K.,!Stein,!JSP.,!Eckhardt,!V.,!&!Ohler,!P.!(2017).!Quid!pro!quo!in!Web!2.0.!Connecting!

personality! traits! and! Facebook! usage! intensity! to! uncivil! commenting! intentions! in! public!

online!discussions.!!

!

Kuss,!D.J.,!&!Griffiths,!M.!D.!(2011).!Online!social!networking!and!addictionddA!review!of!the!

psychological! literature.!International!Journal!of!Environmental!Research!and!Public!Health,!

8,!9,!3528–3552.!

!

Lee,!Y.!K.,!Chang,!C.!T.,!Lin,!Y.,!&!Cheng,!Z.!H.!(2014).!The!dark!side!of!smartphone!usage:!

Psychological!traits,!compulsive!behavior!and!technostress.!Computers!in!Human!Behavior,!

31,!373S383.!

!

Leiedal.! (2012).! Burgers,! klanten,! participanten.! Sociale! media! bij! het! organiseren! en!

vormgeven!van!dienstverlening.!Intercommunale!Leiedal.!

!

Lissens,!S.!&!Bauwens,!J.! (2015).!Mediabezit!en!–gebruik!bij!minderjarigen:!de! rol! van!de!

sociodeconomische!status.!Een!rapport!in!het!kader!van!het!AdLit!onderzoeksproject.!!

!

Lu,! J.,!Hao,!Q.,! &! Jing,!M.! (2016).!Consuming,! sharing,! and! creating! content:!How! young!

students!use!new!social!media!in!and!outside!school.!

!

Mack,!N.,!Woodsong,!C.,!MacQueen,!K.,!Guest,!G.,!&!Namey,!E.!(2005).!Qualitative!Research!

Methods:!A!Data!Collector’s!Field!Guide.!Family!Health!International!(FHI).!

!

Marriot,!T.!&!Buchanan,!T.!(2013).!The!true!self!online:!Personality!correlates!of!preference!

for! selfdexpression! online,! and! observer! ratings! of! personality! online! and! offline.! Londen:!

University!of!Westminster.!

!

Mariën,! I.,! &! Courtois,! C.! (2012).!Kwantitatief! onderzoek! en! kwetsbare! groepen:! naar! het!

representatief! insluiten! van! verborgen! of! moeilijk! bereikbare! groepen.! Etmaal! van! de!

communicatiewetenschap,! Proceedings.! Presented! at! the! Etmaal! van! de!

Communicatiewetenschap,!Ghent,!Belgium:!Ghent,!Department!of!Communication!studies.!

!

Maso!I.,!&!Smaling!A.!(1998).!Kwalitatief!onderzoek:!praktijk!en!theorie.!Amsterdam:!Boom.!�!

!

Moreno,!M.!(2014).!Cyberbullying.!American!Academy!of!Pediatrics.!!

!

!

72!

Mostmans,! L.! (2015).! Whatsupp?! Kinderen! over! mediadopvoeding! in! een! veranderende!

mediad!en!thuisomgeving.!Mediawijs:!Kenniscentrum!Mediawijsheid.!!

!

Naert,! J.,! Stevens,! C.,! Roose,! R.,! &! Vanderplasschen,! W.! (2017).! Continuïteit! in! het!

hulpverleningstrajectp:! interpretatief! onderzoek! naar! de! beleving! van! jongeren! in! de!

jeugdhulp.!ORTHOPEDAGOGIEK,!56(3S4),!55–70.!

!

Nijs,!D.,!&!Drooghmans,!N.!(2019).!Anno!2019!moet!iedereen!aan!de!slag!rond!mediawijsheid.!

Geraadpleegd!op!17!mei!2019,!van!https://sociaal.net/opinie/annoS2019SmoetSiedereenSaanS

deSslagSrondSmediawijsheid/!

!

O’Keeffe,!G.!(2016).!Social!Media:!Challenges!and!Concerns!for!Families.!Elsevier.!

!

O’Keeffe,!G.S.,!ClarkeSPearson,!K.!&!Council! on!Communications!and!Media.! (2011).!The!

Impact!of!Social!Media!on!Children,!Adolescents,!and!Families.!In:!Pediatrics,!vol.!127,!no.!4,!

pp.!800S804.!

!

Patchin,! J.W.! &! Hiduja,! S.! (2010)! Trends! in! online! social! networking! adolescent! use! of!

MySpace!over!time.!In:!New!Media!&!Society,!vol.!12,!no.!2,!pp.!197S216.!!

!

Poelman,!T.!(2015).!Aan!welke!criteria!moet!kwalitatief!onderzoek!voldoen?!In:!Minerva.!Maart!

vol.!14,!no.!2.!p.!24.!!

!

ReitzSKrueger,!C.,!Nagel,!A.,!Guarnera,!L.,!&!Reppucci,!N.!(!2015).!Community!influence!on!

adolescent!development.!Handbook!of!Adolescent!Behavioral!Problems:!EvidenceSBased!71!

Approaches!to!Prevention!and!Treatment.!!

!

Rijksoverheid.! (z.d.).! Mediabeleid.! Geraadpleegd! op! 18! augustust! 2018,! van!

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mediaSenSpubliekeSomroep/mediabeleid.!

!

Schils,! N.,! Pauwels,! L.,! &! Verhage,! A.! (2012).! Radicalisering! en! nieuwe! sociale!

media.!Handboek!politiediensten!(Vol.!104,!pp.!361–397).!Mechelen:!Kluwer.!

!

SchultzeSKrumbholz,! A.! &! Scheithauer,! H.! (2015).!Cyberbullying.! Handbook! of! Adolescent!

Behavioral!Problems:!EvidenceSBased!415!Approaches!to!Prevention!and!Treatment.!Berlin:!

Freie!Universität!Berlin.!!

!

!

!

73!

Sharples,!M.,!Graber,!R.,!Harrison,!C.!&!Logan,!K.!(2009).!EdSafety!and!Web!2.0!for!children!

aged!11d16.!In:!Journal!of!Computer,!Assisted!Learning,!vol.25,!no.!1,!pp.!70S84.!

!

Sherrick,! B.! (2016).! The! effects! of! media! effects:! Thirddperson! effects,! the! influence! of!

presumed! media! influence,! and! evaluations! of! media! companies.! Journalism! and! Mass!

Communication!Quarterly,!93(4),!906S922.!doi:http://dx.doi.org/10.1177/1077699016637108.!

!

Strickland,!A.! (2014).! ! "Exploring! the!Effects! of!Social!Media!Use!on! the!Mental!Health! of!

Young!Adults".!HIM!1990S2015.!1684.!!

!

Such,!J.,!&!Criado,!N.!(2018).!Multiparty!Privacy!in!Social!Media.!Communications!of!the!ACM.!

!

Teleblok.!(2018).!7!op!10!Studenten!hebben!sociale!media!nodig!tijdens!examens.!Persbericht!

4!januari!2018.!!

!

Tokunaga,! R.! (2010).!Following! you! home! from! school:! A! critical! review! and! synthesis! of!

research!on!cyberbullying!victimization.!United!States:!University!of!Arizona.!

!

Thomas,! E.! &! Magilvy,! J.K.! (2011).! Qualitative! Rigor! or! Research! Validity! in! Qualitative!

Research.!Journal! for!Specialists! in!Pediatric!Nursing,!16(2),!151S155.!Doi:!10.1111/j.1744S!

6155.2011.00283.x!

!

Trepte,!S.!&!Reinecke,!L.! (2013).!The! reciprocal!effects!of!social!network!site!use!and! the!

disposition!for!selfddisclosure:!A!longitudinal!study.!In:!Computers!in!Human!Behavior,!vol.!29,!

pp.!1102S1112.!!

!

Tynes,!B.M.!(2007).!Internet!Safety!Gone!Wild?!Sacrificing!the!Educational!and!Psychosocial!

Benefits!of!Online!Social!Environments.!In:!Journal!of!Adolescent!Research,!vol.!22,!no.!6,!pp.!

575S584.!!

!

Valcke,!P.,!Valgaeren,!P.!J.,!&!Lievens,!E.!(2013).!Sociale!media:!actuele!juridische!aspecten.!

Antwerpen:!Intersentia.!

!

Van!Coillie,!J.,!&!Raedts,!M.!(2016).!Digikleuter!ook!boekenwurm?!Brussel:!KU!Leuven.!!

!

Vanderhoven,!E.,!&!Schellens,!T.! (2012).!Sociale!netwerksites:!een!gevaar!voor! jongeren?!

Welwijs!(Leuven),!23!(1),!3S6.!

!

!

74!

Van!Hecke,!J.!(z.d.).!Kinderen!en!sociale!media:!uitdagingen!voor!de!jeugdhulp.!Mediawijs:!

Kenniscentrum! Mediawijsheid.! Geraadpleegd! op! 4! april! 2019,! van!

https://mediawijs.be/dossiers/dossierSgezondheidSwelzijnSenStechnologie/kinderenSenS

socialeSmediaSuitdagingenSjeugdhulp!

!

Van! Hecke,! J.! (2017).! Jo! Van! Hecke,! specialist! nieuwe! media,! pleit! voor! mediawijsheid.!

Jongerenwelzijn:! Jeugdhulp.! Geraadpleegd! op! 4! april! 2019,! van!

http://www.jeugdhulp.be/interviewSvdSmaand/joSvanSheckeSspecialistSnieuweSmediaSpleitS

voorSmediawijsheid!

!

Van! Hove,! G.! (2014).! Qualitative! Research! for! Educational! Sciences.! Second! Edition.!

Pearson.!!

!

Van! Ouytsel,! J.,! Van! Gool,! E.,! Walrave,! M.,! Ponnet,! K.,! &! Peeters,! E.! (2017).! Sexting:!

Adolescents’! perceptions! of! the! applications! used! for,!motives! for,! and! consed! quences! of!

sexting.!Journal!of!Youth!Studies,!20(4),!446–470.!!

!

Van!Ouytsel,! J.,!Walrave,!M.,! Ponnet,! K.,! &!Temple,!R.! (2018).!Sexting.! ! Encyclopedia! of!

Evolutionary!Psychological!Science.!

!

van!Rooij,!T.,!Ferguson,!C.!J.,!van!de!Mheen,!D.,!&!Schoenmakers,!T.!M.! (2017).!Time! to!

abandon!Internet!Addiction?!Predicting!problematic!internet,!game,!and!social!media!use!from!

psychosocial!welldbeing!and!application!use.!CLINICAL!NEUROPSYCHIATRY,!14(1),!113–

121.!

!

van!Rooij,!T.,!Schoenmakers,!T.!M.,!&!van!de!Mheen,!D.!(2015).!De!zin!en!onzin!van!sociale!

media!verslaving.!In!H.!Kisjes,!D.!Nijs,!&!A.!J.!Van!Rooij!(Eds.),!Internetverslaving!(pp.!65–

75).!Amsterdam,!Nederland.!

!

Vanwynsberghe,!H.,!Paulussen,!S.,!&!Verdegem,!P.!(2011).!Why!and!how!should!we!measure!

digital! media! literacy?! Life! without!media|:! VI! international! conference! communication! and!

reality,! Proceedings.! Presented! at! the! Life! Without! Media|:! VI! International! Conference!

Communication! and! Reality! (CFP! S! 2011),! Barcelona,! spain:! Facultat! de! Comunicacio!

Blanquerna,!Universitat!Ramon!Llull.!

!

!

!

75!

Van! Zwieten,! M.,! &!Willems! D.! (2004).!Waardering! van! kwalitatief! onderzoek.! Huisarts! &!

Wetenschap.!2004n!47:!631S635.!�!

!

Vlaamse!overheid.! (z.d.).!Mediawijsheid.!Media:!Website!media! van!de!Vlaamse!overheid.!

Geraadpleegd!op!8!mei!2019,!van!!https://cjsm.be/media/themas/mediawijsheid.!

!

Whang,! L.! S.,! Lee,! S.,! &! Chang,! G.! (2003).! Internet! overdusers’psychological! profiles:! A!

behavior!sampling!analysis!on!Internet!addiction.!CyberPsychology!Behavior,!6(2),!143S150.!

!

Wiertz,! Eva! (z.d.)! Online! privacy! –!Wat! zegt! de! Privacycommissie?! Geraadpleegd! op! 13!

augustus! 2018,! van! https://mediawijs.be/dossiers/dossierSonlineSprivacy/onlineSprivacyS

%E2%80%93SwatSzegtSprivacycommissie!

!

Yale!University.!(2016).!Fundamentals!of!Qualitative!Research!Methods!–!a!series!of!videos!

from! Yale! University.! Global! Health! Trials.! Geraadpleegd! op! 18! augustus! 2018,! van!

https://globalhealthtrials.tghn.org/articles/fundamentalsSqualitativeSresearchSmethodsSseriesS

videosSyaleSuniversity/!

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

!

!

76!

BIJLAGEN!

Bijlage!1:!Interviewleidraad!

Algemene!gegevens:!Respondent!(nummer):!!

Datum!gesprek:!

Leeftijd:!

Geslacht:!!

Voorziening:!!

!

VRAAG!1:!Wat!versta!jij!onder!sociale!media?!We!zien!dat!er!heel!wat!verschillende!‘definities’!zijn!van!‘sociale!media’,!hoe!zou!jij!‘sociale!

media’!omschrijven?!

Stel!dat!iemand!niet!weet!wat!sociale!media!zijn!en!die!persoon!vraagt!jou!wat!dit!betekent.!

Hou!zou!je!dit!aan!die!persoon!uitleggen?!

S! Welke!sociale!media!gebruik!jij!voornamelijk!(=!meerdere!keren!per!week)?!

o! Waarom!kies!je!net!voor!deze?!

S! Jongeren!gebruiken!soms!meer!sociale!media!dan!ze!op!het!eerste!zicht!denken.!Nu!

je!mij!dit!hoort!zeggen,!denk!je!aan!nog!andere!sociale!media!waar!je!weleens!

gebruik!van!maakt?!!

o! Waarom!gebruik!je!net!deze?!

S! Op!welke!manier!leer!je!nieuwe!vormen!van!sociale!media!kennen?!!

Als!je!een!nieuwe!vorm!van!sociale!media!gebruikt,!hoe!kom!je!daar!dan!bij!terecht?!

S! Vind!je!dat!je!hier!(binnen!de!leefgroep)!voldoende!ruimte!hebt!om!sociale!media!te!

gebruiken?!

o! Zijn!er!hier!afspraken!of!regels!omtrent!het!gebruik!van!sociale!media?!

o! Hoe!sta!je!tegenover!deze!afspraken!en!regels?!

!! Indien!negatieve!visie!ten!aanzien!van!regels:!!

Waarom!zou!je!dit!graag!mogen?!

Waarom!vind!je!dat!zo!belangrijk!

o! Stel!dat!jij!een!begeleider!was,!hoe!zouden!de!regels!er!dan!uitzien?!

S! Zijn!er!momenten!waarop!je!meer!nood!hebt!aan!sociale!media?!!

o! Over!welke!momenten!gaat!dit?!

S! Zijn!er!momenten!waarop!je!minder!nood!voelt!om!gebruik!te!maken!van!sociale!

media?!!!

o! Over!welke!momenten!gaat!dit?!

!

!

77!

o! Zijn!er!momenten!waarop!je!helemaal!geen!nood!hebt!aan!sociale!media!en!

je!gsm!liever!aan!de!kant!legt?!

!

VRAAG!2:!Waarom!maak!je!gebruik!van!sociale!media?!Kan!je!omschrijven!om!welke!redenen!je!tijd!doorbrengt!op!sociale!media?!

S! Hoe!sta!jij!tegenover!sociale!media?!

Hoe!ervaar!jij!sociale!media?!

S! Welke!plaats!nemen!sociale!media!in!in!je!leven?!!

S! Van!welke!functies!van!sociale!media!maak!jij!gebruik?!!

S! Heb!je!het!gevoel!dat!sociale!media!een!andere!betekenis!krijgen!doordat!je!in!een!

leefgroep!verblijft?!!

!

VRAAG!3:!Welke!uitdagingen!ervaar!je!omtrent!sociale!media?!Zijn!er!zaken!omtrent!het!gebruik!van!sociale!media!die!je!minder!leuk!vindt?!

Ervaar!je!soms!moeilijkheden!of!minder!leuke!momenten!bij!het!gebruik!van!sociale!media?!

S! Hoe!ga!je!hiermee!om?!

S! Ervaar!je!uitdagingen!omtrent!sociale!media!in!combinatie!met!je!verblijf!hier?!

!

VRAAG!5:!Wat!is!volgens!jou!de!meerwaarde!van!sociale!media?!

Waarom!zijn!sociale!media!belangrijk!voor!jou?!

Welk!belang!hecht!jij!aan!sociale!media?!!

S! Stel!je!voor!dat!sociale!media!morgen!volledig!verdwijnen,!wat!zou!je!hieraan!dan!het!

meest!missen?!

S! Wat!zijn!volgens!jou!de!grote!voordelen!van!sociale!media?!!

S! Welke!kansen!bieden!sociale!media!jou?!

!

VRAAG!6:!Welke!vaardigheden!zijn!volgens!jou!nodig!om!optimaal!gebruik!te!kunnen!maken!

van!sociale!media?!!

S! Heb!jij!het!gevoel!dat!je!voldoende!vaardigheden!hebt!om!optimaal!gebruik!te!kunnen!

maken!van!sociale!media?!

S! Heb!je!soms!het!gevoel!dat!je!bepaalde!vaardigheden!mist!of!verder!wil!ontwikkelen?!

o! Zo!ja,!welke?!!

!

VRAAG!7:!Zijn!er!nog!dingen!die! je!kwijt!wil!omtrent!dit!onderwerp,!de!zaken!die!aan!bod!

waren!of!iets!anders!dat!je!wil!delen!over!het!thema?!Heb!je!nog!vragen?!

! !

!

!

78!

Bijlage!2:!overzicht!respondenten!

!

! !Respondent! Leeftijd! Geslacht! Traject!

1! 13! V! Leefgroep!

2! 15! M! Leefgroep!

3! 16! M! Leefgroep!

4! 14! M! Leefgroep!

5! 14! V! Leefgroep!

6! 16! M! Leefgroep!

7! 14! M! Leefgroep!

8! 16! M! Leefgroep!

9! 14! M! Leefgroep!

10! 16! M! Leefgroep!

11! 18! M! Studioverblijf!

12! 18! M! Studioverblijf!

!

!

79!

Bijlage!3:!Informed!consent!voorziening!

!!Beste!heer/mevrouw,!

!!

!!

In!het!kader!van!mijn!masterproef!voor!de!opleiding!Orthopedagogiek!aan!de!Universiteit!van!

Gent,!voer! ik!onderzoek!naar!de!betekenis!die! jongeren!in!de!jeugdhulp!geven!aan!sociale!

media.!!

!!

Er!is!reeds!heel!wat!onderzoek!gedaan!naar!gebruik!van!sociale!media!bij!jongeren.!In!heel!

wat!gevallen!gaat!het!over!de!uitdagingen,! risico’s!en!gevaren!die!hieraan!verbonden!zijn,!

zoals!verslaving!en!cyberpesten.!!

Daarnaast! zijn! er! ook! onderzoeken! die! spreken! over! de! meerwaarde,! mogelijkheden! en!

kansen! die! sociale! media! met! zich! meedragen.! Met! mijn! onderzoek! wil! ik! hierop! verder!

bouwen.!!

We!weten!dat!heel!wat!jongeren!gebruik!maken!van!sociale!media.!Toch!blijven!de!redenen!

van!dit!gebruik!eerder!onbekend.!Met!mijn!onderzoek!tracht!ik!deze!redenen!te!verkennen.!

Aan!de!hand!van!een!interview!wil!ik!de!stem!van!jongeren!in!de!jeugdhulp!laten!horen!om!zo!

meer!inzicht!in!de!visie!van!jongeren!zelf!te!verkrijgen.!Dit!kan!een!vertrekpunt!vormen!om!de!

hulpverlening!af!te!stemmen!op!de!perspectieven!van!de!jongeren.!!

!!

Graag! had! ik! jongeren! geïnterviewd! die! in! deze! voorziening! verblijven.! U! bent! natuurlijk!

volledig!vrij!om!er!al!dan!niet!voor!te!kiezen!om!deel!te!nemen.!Indien!u!liever!niet!deelneemt,!

hoeft! u! hiervoor! geen! reden! op! te! geven.! Tijdens! het! onderzoek! zelf! kan! u! nog! steeds!

beslissen!om!in!naam!van!de!voorziening!de!deelname!te!stoppen,!ook!zonder!het!opgeven!

van!enige!reden.!

!!

De!jongeren!worden!op!voorhand!geïnformeerd!over!de!doelen!en!opzet!van!dit!onderzoek.!

Ook!zij!zullen!een!schriftelijke!toestemming!dienen!te!geven!en!kunnen!op!elk!ogenblik!hun!

deelname!stoppen!zonder!enige!reden!op!te!geven.!!

!!

Voor!de!ouders!voorzie!ik!een!passieve!informed!consent.!Aan!de!hand!van!een!brief!worden!

de!doelen!en!onderzoeksopzet!aan!hen!uitgelegd.!Ze!kunnen!mij!via!mail!contacteren!indien!

ze!liever!niet!wensen!dat!hun!zoon!of!dochter!deelneemt!aan!dit!onderzoek.!!

!!

Resultaten!en!gegevens!worden!enkel!gebruikt! in!het!kader!van!dit!onderzoek.!Ze!worden!

anoniem!en!vertrouwelijk!behandeld!om!zo!de!privacy!van!uw!zoon/dochter!te!garanderen.!!

!!

Heel!erg!bedankt!voor!de!medewerking!en!het!vertrouwen!!

!!

Delphine!Van!de!Walle!

!!

!!

!!

! !

!

!

80!

Ik! ondergetekende,! ………………………………………………………………………,! directeur!

van……………………………………………………...……………………….…….....(voorziening),!

gelegen!te…………………………………………………………………………..………..................!

………………………………………………………...………………………………………...(adres)n!

!!

!!

verklaar!hierbij!dat!ik:!!

!!

1.! de!uitleg!over!de!inhoud,!de!opzet!en!het!doel!van!het!onderzoek!heb!verkregen!en!dat!mij!de!mogelijkheid!werd!geboden!om!bijkomende!informatie!te!verkrijgenn!

!!

2.! uit!vrije!wil!de!mogelijkheid!geef!aan!de!onderzoeker!om!jongeren!uit!deze!voorziening!te!bevragenn!

!!

3.! de! toestemming! geef! aan! de! onderzoeker! om! de! resultaten! op! vertrouwelijke! en!anonieme!wijze!te!bewaren!en!te!verwerken!en!anoniem!te!rapporterenn!

!!

4.! op! de! hoogte! ben! van! de! mogelijkheid! om! de! deelname! van! jongeren! uit! deze!voorziening!aan!het!onderzoek!op!elk!moment!stop!te!zetten,!zonder!dat!ik!hiervoor!

een!reden!moet!opgevenn!!!

!!

!!

Gelezen!en!goedgekeurd!te!..............................................(plaats)!op!........................!(datum),!!

!!

!!

Handtekening!

!!

!!

!!

!!

!!

(Directeur)!

!!

!

!

!

! !

!

!

81!

Bijlage!4:!Passieve!informed!consent!ouders!

!Beste!ouder,!

!!

!!

In!het!kader!van!mijn!masterproef!voor!de!opleiding!Orthopedagogiek!aan!de!Universiteit!van!

Gent,!voer! ik!onderzoek!naar!de!betekenis!die! jongeren!in!de!jeugdhulp!geven!aan!sociale!

media.!!

!!

Er!is!reeds!heel!wat!onderzoek!gedaan!naar!gebruik!van!sociale!media!bij!jongeren.!In!heel!

wat!gevallen!gaat!het!over!de!uitdagingen,! risico’s!en!gevaren!die!hieraan!verbonden!zijn,!

zoals!verslaving!en!cyberpesten.!!

Daarnaast! zijn! er! ook! onderzoeken! die! spreken! over! de! meerwaarde,! mogelijkheden! en!

kansen! die! sociale! media! met! zich! meedragen.! Met! mijn! onderzoek! wil! ik! hierop! verder!

bouwen.!!

We!weten!dat!heel!wat!jongeren!gebruik!maken!van!sociale!media.!Toch!blijven!de!redenen!

van!dit!gebruik!eerder!onbekend.!Met!mijn!onderzoek!tracht!ik!deze!redenen!te!verkennen.!

Aan!de!hand!van!een!interview!wil!ik!de!stem!van!jongeren!in!de!jeugdhulp!laten!horen!om!zo!

meer!inzicht!in!de!visie!van!jongeren!zelf!te!verkrijgen.!!

!!

Mocht!uw!zoon/dochter!aan!dit!onderzoek!willen!deelnemen,!zou!ik!dit!heel!erg!waarderen.!!

Deelname! aan! dit! onderzoek! is! vrijwillig.! Indien! uw! zoon/dochter! liever! niet! deelneemt,! of!

indien!u!als!ouder!liever!heeft!dat!uw!kind!niet!deelneemt,!kan!u!dit!mij!per!mail!doorgeven!

(delphine.vandewalle@ugent.be).! Hiervoor! hoeft! u! geen! reden! op! te! geven.! Tijdens! het!

onderzoek!zelf!kan!uw!zoon/dochter!nog!steeds!beslissen!om!de!deelname!te!stoppen,!ook!

zonder!het!opgeven!van!enige!reden.!

Resultaten!en!gegevens!worden!enkel!gebruikt! in!het!kader!van!dit!onderzoek.!Ze!worden!

anoniem!en!vertrouwelijk!behandeld!om!zo!de!privacy!van!uw!zoon/dochter!te!garanderen.!!

!!

!!

Heel!erg!bedankt!voor!de!medewerking!en!het!vertrouwen!!

!!

Delphine!Van!de!Walle!

!

!

!

! !

!

!

82!

Bijlage!5:!Informed!consent!jongeren!

!!Beste!jongere,!

!

!

!

In!het!kader!van!mijn!masterproef!voor!de!opleiding!Orthopedagogiek!aan!de!Universiteit!van!

Gent,!voer! ik!onderzoek!naar!de!betekenis!die! jongeren!in!de!jeugdhulp!geven!aan!sociale!

media.!!

!!

Er!is!reeds!heel!wat!onderzoek!gedaan!naar!gebruik!van!sociale!media!bij!jongeren.!In!heel!

wat!gevallen!gaat!het!over!de!uitdagingen,! risico’s!en!gevaren!die!hieraan!verbonden!zijn,!

zoals!verslaving!en!cyberpesten.!

Daarnaast! zijn! er! ook! onderzoeken! die! spreken! over! de! meerwaarde,! mogelijkheden! en!

kansen! die! sociale! media! met! zich! meedragen.! Met! mijn! onderzoek! wil! ik! hierop! verder!

bouwen.!!

!!

We!weten!dat!heel!wat!jongeren!gebruik!maken!van!sociale!media.!Toch!blijven!de!redenen!

van!dit!gebruik!eerder!onbekend.!Met!mijn!onderzoek!tracht!ik!deze!redenen!te!verkennen.!

!!

Meer!concreet!wens!ik!in!gesprek!te!gaan!met!jou!over!jouw!ervaringen!omtrent!sociale!media,!

jouw!kijk!op!dit! thema!en!de! redenen!waarom! je!hiervan!gebruik!maakt.!Aan!de!hand!van!

enkele!vragen!wil!ik!de!stem!van!jongeren!in!de!jeugdhulp!laten!horen!om!zo!meer!inzicht!in!

de!visie!van!jongeren!zelf!te!verkrijgen.!Tijdens!het!gesprek!zal!een!geluidsopname!gemaakt!

worden.!Deze!zal!enkel!gebruikt!worden!voor!dit!onderzoek!en!wordt!op!geen!enkel!moment!

gedeeld!met!anderen.!!!!

!!

Deelname!aan!dit!onderzoek!is!niet!verplicht.!Je!kan!op!ieder!moment!beslissen!om!niet!langer!

deel!te!nemen!zonder!hiervan!gevolgen!te!ondervinden.!Persoonlijke!gegevens!worden!enkel!

gebruikt!in!het!kader!van!het!onderzoek.!Ze!worden!anoniem!en!vertrouwelijk!behandeld!om!

zo!jouw!privacy!te!garanderen.!!

!!

Indien!je!verder!nog!vragen!hebben,!mag!je!mij!steeds!contacteren.!!

!

!

!

Alvast!heel!erg!bedankt!voor!je!medewerking!!

Delphine!Van!de!Walle!

ESmail:!delphine.vandewalle@ugent.be!

!!

!!

!!

!!

!!

!!

! !

!

!

83!

!Ik,!ondergetekende,!................................................................................!verklaar!hierbij!dat!ik,!als!participant!bij!een!onderzoek!in!het!kader!van!een!masterproef!binnen!de!opleiding!

Orthopedagogiek!van!de!Universiteit!Gent,!!!!

1.! de! uitleg! over! de! aard! van! de! vragen! die! tijdens! dit! onderzoek! zullen! worden!aangeboden!heb!gekregen!en!dat!mij!de!mogelijkheid!werd!geboden!om!bijkomende!

informatie!te!verkrijgenn!!

!!

2.! volledig! uit! vrije! wil! deelneem! aan! dit! wetenschappelijk! onderzoekn!!

!!!

3.! de! toestemming!geef!aan!de!onderzoeker!om!mijn! resultaten!op!anonieme!wijze! te!bewaren,!te!verwerken!en!te!rapporterenn!!!!

4.! op!de!hoogte!ben!van!de!mogelijkheid!om!mijn!deelname!aan!het!onderzoek!op!ieder!moment!stop!te!zetten!en!dit!zonder!opgave!van!redenn!!!!!

5.! weet! dat! niet! deelnemen! of!mijn! deelname! aan! het! onderzoek! stopzetten! op! geen!enkele!manier!invloed!heeft!op!mijn�!!�!

6.! toestemming!geef!om!een!geluidsopname!te!maken!tijdens!het!interview.!!!

Gelezen!en!goedgekeurd!op!..........................!(datum),!!

!

Handtekening!

!!

!!

!!

(De!participant)!

!