Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

15
Perspectief op een Perspectief op een maatschappij in crisis: maatschappij in crisis: samen leren, samen samen leren, samen werken en samenleven. werken en samenleven. Willem Vermeulen Willem Vermeulen Raf Daenen Raf Daenen

description

Presentatie van Raf Daenen tijdens het Innovatiefestival van Socius (22 mei 2014). De term crisis roept bij velen een gevoel van onbehagen op. Crisissen worden liever vermeden. Veranderingen gaan vaak gepaard met weerstand, die zich kan uiten in afkeer, agressie of depressie. Maar crisis kan ook een aanzet geven tot beweging, tot het zoeken naar creatieve oplossingen, naar nieuwe samenlevingsverbanden, nieuwe paradigma’s, theorieën en ideologieën. Wanneer men merkt dat de bakens moeten worden verzet, kan een crisis de aanzet geven tot vernieuwing. In de leefwereld van mensen (kleine of sociale wereld) zien wij mooie initiatieven waarvan de uitgangspunten de grote wereld een spiegel kunnen voorhouden en een samenlevingsperspectief bieden. Raf Daenen is mede-auteur van het boek Perspectief op een maatschappij in crisis en docent aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Nederland. Meer informatie via www.socius.be/innovatie.

Transcript of Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Page 1: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Perspectief op een Perspectief op een maatschappij in crisis: maatschappij in crisis: samen leren, samen samen leren, samen

werken en samenleven.werken en samenleven.

Willem VermeulenWillem Vermeulen

Raf Daenen Raf Daenen

Page 2: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Dit boek is geschreven voor:-studenten -professionals in de sociaal- agogische en pedagogische beroepen, -politici en beleidsmakers,

die met bezieling en vertrouwen vorm willen geven aan een leefbare samenleving waarin “voorleven” er toe doet.

Page 3: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Een tijd van crisissenEen tijd van crisissen1.1. In de grote wereld heerst een financieel In de grote wereld heerst een financieel

economische crisis die een groot deel van economische crisis die een groot deel van de mensheid treft. de mensheid treft.

2.2. Er is ook een maatschappelijke crisis; Er is ook een maatschappelijke crisis; verschijnselen:verschijnselen:

grenzen aan de groei, grenzen aan de groei, Ontkerkelijking en islamisering, Ontkerkelijking en islamisering, de val van de muur en een ander vijanddenken,de val van de muur en een ander vijanddenken, schaalvergroting, schaalvergroting, Individualisme en de reclame samenleving, Individualisme en de reclame samenleving, Robotisering en digitale samenleving, Robotisering en digitale samenleving, onrust in de multiculturele samenleving,onrust in de multiculturele samenleving, aanzet tot extremistische denkbeelden, aanzet tot extremistische denkbeelden, politiek cynisme en wantrouwen. politiek cynisme en wantrouwen.

Page 4: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Aantasting van het fundament Aantasting van het fundament van solidariteitvan solidariteit

ongebreidelde marktwerking,ongebreidelde marktwerking, overheersing economische principes,overheersing economische principes, neiging van mensen en organisaties tot neiging van mensen en organisaties tot

materieel bezit of kapitaal vergaren,materieel bezit of kapitaal vergaren, voortdurend wijzen naar anderen,voortdurend wijzen naar anderen, directe oplossingen voor individuele directe oplossingen voor individuele

problemen eisenproblemen eisen

Hoe is het gesteld met het Hoe is het gesteld met het fundament van samenleven?fundament van samenleven?

Page 5: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Positieve kanten aan Positieve kanten aan crisissencrisissen

verzetten van de bakens, verzetten van de bakens, aanzet tot beweging, aanzet tot beweging, ontstaan van een nieuwe weg, ontstaan van een nieuwe weg, zoeken naar onconventionele zoeken naar onconventionele

oplossingen. oplossingen.

De initiatieven daartoe vinden we in De initiatieven daartoe vinden we in “de kleine wereld”, onze directe sociale “de kleine wereld”, onze directe sociale omgeving. omgeving.

Page 6: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

constructieve initiatieven in de constructieve initiatieven in de kleine wereldkleine wereld

1.1. veerkracht en daadkracht in de veerkracht en daadkracht in de maatschappij om de geconstateerde maatschappij om de geconstateerde problemen op te vangen. problemen op te vangen.

2.2. er is perspectief er is perspectief als we gezamenlijk zin kunnen geven aan ons als we gezamenlijk zin kunnen geven aan ons

bestaan, bestaan, als we imperfecties kunnen accepteren,als we imperfecties kunnen accepteren, als we ervaren dat het samen werken en samen als we ervaren dat het samen werken en samen

leren een meerwaarde geeft die niet door leren een meerwaarde geeft die niet door materieel gewin kan worden geëvenaard.materieel gewin kan worden geëvenaard.

Page 7: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Maatschappelijk pedagogische Maatschappelijk pedagogische activiteiten verdienen herwaarderingactiviteiten verdienen herwaardering

op inhoud sturen op inhoud sturen maatschappelijke opvoeding stimulerenmaatschappelijke opvoeding stimuleren geloof in zelfgroei geloof in zelfgroei aanzetten tot verantwoordelijk samen-aanzetten tot verantwoordelijk samen- leven leven op de laag van:op de laag van: overheid,overheid, organisaties, organisaties, leidinggevenden, leidinggevenden, professionals,professionals,

burgersburgers

Page 8: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Hoofdstuk 1: De crisis als verschijnselHoofdstuk 1: De crisis als verschijnsel

1.1 het verschijnsel van de acute crisissen en 1.1 het verschijnsel van de acute crisissen en pogingen tot beheersen. pogingen tot beheersen.

1.2 de golfsgewijze crisis met ups en downs wordt 1.2 de golfsgewijze crisis met ups en downs wordt geanalyseerd.geanalyseerd.

1.3 huidige crisis markeert een overgang naar een 1.3 huidige crisis markeert een overgang naar een andere samenleving en positie van de burger, door andere samenleving en positie van de burger, door schaalvergroting, marktwerking en individualisering, schaalvergroting, marktwerking en individualisering, rol nieuwe sociale media. rol nieuwe sociale media.

1.4 voorbeelden van een risico- en 1.4 voorbeelden van een risico- en onzekerheidsamenleving. onzekerheidsamenleving.

Page 9: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Hoofdstuk 1: de crisis als verschijnselHoofdstuk 1: de crisis als verschijnsel

1.5 het einde van de tradities als factor. 1.5 het einde van de tradities als factor. 1.6 marktwerking, individuen worden speelbal van 1.6 marktwerking, individuen worden speelbal van

systemen; dit vermindert persoonlijke systemen; dit vermindert persoonlijke betrokkenheid. betrokkenheid.

1.7 de constructieve elementen van de crisis, 1.7 de constructieve elementen van de crisis, openingen tot vernieuwing.openingen tot vernieuwing.

1.8 gevolgen van de crisis voor de huidige 1.8 gevolgen van de crisis voor de huidige parlementaire democratie.parlementaire democratie.

1.9 toekomstscenario’s die richting aan 1.9 toekomstscenario’s die richting aan ontwikkelingen kunnen geven.ontwikkelingen kunnen geven.

Page 10: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Hoofdstuk 2: De crisis van Hoofdstuk 2: De crisis van macrowereld tot microwereldmacrowereld tot microwereld

2.1.verschillende mogelijke samenlevingsvormen. 2.1.verschillende mogelijke samenlevingsvormen. 2.2 beschouwing over in beweging zijnde 2.2 beschouwing over in beweging zijnde

macrostructuren. macrostructuren. 2.3 beschouwing op mesoniveau, 2.3 beschouwing op mesoniveau,

organisatiestructuren en schaalvergroting organisatiestructuren en schaalvergroting bepalen de rol en functie van betrokkenen en bepalen de rol en functie van betrokkenen en klanten. Empowerment en participatie dragen bij klanten. Empowerment en participatie dragen bij aan betere maatschappelijke organisatie. aan betere maatschappelijke organisatie.

2.4 individuen en samenleven in de kleine wereld. 2.4 individuen en samenleven in de kleine wereld. Menselijke ontwikkeling en gedragsrepertoire Menselijke ontwikkeling en gedragsrepertoire hangt samen met wat er op macro- en hangt samen met wat er op macro- en mesoniveau gebeurt. mesoniveau gebeurt.

Page 11: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Hoofdstuk 2: De crisis van Hoofdstuk 2: De crisis van macrowereld tot microwereldmacrowereld tot microwereld

2.5 de betekenis van micro, meso, macro 2.5 de betekenis van micro, meso, macro gebeurtenissen op keuzes en belangen van ons gebeurtenissen op keuzes en belangen van ons als individu.als individu.

2.6 participatie samenleving2.6 participatie samenleving 2.7 Is een pro-actief maatschappelijk middenveld 2.7 Is een pro-actief maatschappelijk middenveld

wezenlijk om het samenleven de goede impuls te wezenlijk om het samenleven de goede impuls te geven? geven?

2.8 vooruitblik op initiatieven waarbij de sociaal 2.8 vooruitblik op initiatieven waarbij de sociaal pedagogische invalshoek wezenlijk is voor het pedagogische invalshoek wezenlijk is voor het toekomstperspectief.toekomstperspectief.

Page 12: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

Hoofdstuk 3: samenlevingsinitiatieven Hoofdstuk 3: samenlevingsinitiatieven in de kleine wereldin de kleine wereld

Exemplarische interviews en zelfverslagen bieden Exemplarische interviews en zelfverslagen bieden een scala van mogelijkheden in de kleine wereld een scala van mogelijkheden in de kleine wereld die bijdragen aan zingeving, binding en geluk van die bijdragen aan zingeving, binding en geluk van mensen. mensen.

Er zijn veel uiteenlopende initiatieven.Er zijn veel uiteenlopende initiatieven. De motieven van personen om maatschappelijk De motieven van personen om maatschappelijk

actief te zijn verschillen. actief te zijn verschillen. In alle gevallen putten de initiatiefnemers er In alle gevallen putten de initiatiefnemers er

persoonlijke toegevoegde waarde uit. Het verrijkt persoonlijke toegevoegde waarde uit. Het verrijkt het leven en stimuleert vaak tot meer.het leven en stimuleert vaak tot meer.

Page 13: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

4.1 beeld van ontwikkelingen in de 4.1 beeld van ontwikkelingen in de samenlevingsamenleving

4.2 De richting van het perspectief4.2 De richting van het perspectief 4.3 Verschillende maatschappelijke lagen;4.3 Verschillende maatschappelijke lagen;

– De laag van de overheden De laag van de overheden – De laag van maatschappelijke organisaties De laag van maatschappelijke organisaties – De managerslaag De managerslaag – De laag van de professionals. De laag van de professionals. – De laag van de burgersDe laag van de burgers

Hoofdstuk 4. Naar een Hoofdstuk 4. Naar een samenlevingsperspectiefsamenlevingsperspectief

4.1 beeld van ontwikkelingen in de 4.1 beeld van ontwikkelingen in de samenlevingsamenleving 4.2 De richting van het perspectief4.2 De richting van het perspectief 4.3 Verschillende maatschappelijke lagen4.3 Verschillende maatschappelijke lagen

- De laag van de overheden - De laag van de overheden -De laag van maatschappelijke -De laag van maatschappelijke organisaties organisaties -De managerslaag -De managerslaag -De laag van de professionals -De laag van de professionals -De laag van de burgers-De laag van de burgers

Hoofdstuk 4. Naar een Hoofdstuk 4. Naar een samenlevingsperspectiefsamenlevingsperspectief

Page 14: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

5. Slotakkoord5. Slotakkoord 5.1 wenselijke ontwikkelingen voor een toekomst die 5.1 wenselijke ontwikkelingen voor een toekomst die

perspectief biedt. perspectief biedt. 5.2 conclusie: nabije organisatie van samenleven geeft 5.2 conclusie: nabije organisatie van samenleven geeft

antwoorden op spanningen van de grote wereldmarkt antwoorden op spanningen van de grote wereldmarkt

In solidariteit en samenhang geven we handreikingen In solidariteit en samenhang geven we handreikingen en aanbevelingen voor het opbouwen van een en aanbevelingen voor het opbouwen van een waardevolle samenlevingwaardevolle samenleving– voor de maatschappij, voor de maatschappij, – de organisatie van het maatschappelijk middenveld, de organisatie van het maatschappelijk middenveld, – het functioneren van professionals, het functioneren van professionals, – de samenwerking van burgers de samenwerking van burgers

Page 15: Perspectief op een maatschappij in crisis - Raf Daenen

5. Slotakkoord5. Slotakkoord

– een positief perspectief: door te een positief perspectief: door te investeren in de krachten en kansen van investeren in de krachten en kansen van “de kleine wereld” kan het functioneren “de kleine wereld” kan het functioneren van de grote wereld worden verbeterd.van de grote wereld worden verbeterd.

– Kortom: “voorleven”: Kortom: “voorleven”: – samenwerken, samen leren, samen-samenwerken, samen leren, samen-

levenleven

een positief perspectief: door te een positief perspectief: door te investeren in de krachten en investeren in de krachten en kansen van “de kleine wereld” kan kansen van “de kleine wereld” kan het functioneren van de grote het functioneren van de grote wereld worden verbeterd.wereld worden verbeterd.

Kortom: “voorleven”: Kortom: “voorleven”: samenwerken, samen leren, samen-samenwerken, samen leren, samen-levenleven

5. Slotakkoord