In november 2012 verschijnen tegelijkertijd twee unieke boeken over het Nederlandse mijnverleden in Zuid-Limburg, die inhoudelijk met elkaar samenhangen, maar elk vanuit een eigen invalshoek geschreven zijn. Mijnwerkers in Limburg. Een sociale geschiedenis is een groot wetenschappelijk werk over de nu verdwenen samenleving rond de mijnen onder redactie van Ad Knotter. In en onder het dorp. Mijnwerkers­leven in Limburg is een persoon-lijke geschiedenis van dichter, hoogleraar en mijnwerkers-zoon Wiel Kusters. Beide boeken zijn een initiatief van Stichting De Koempel verhaalt.

Uitgeverij Vantilt

Mijnwerkersleven in Limburg: een geschiedenis en een vertelling

Sociale geschiedenisHet steenkolentijdperk is voorbij. In ieder geval wat de Limburgse kolenmijnen betreft. Maar de invloed die de mijntijd en vervolgens de sluiting van de mijnen heeft gehad op de samenleving in Limburg, maar ook op de economie van Nederland, is enorm. Stichting ‘De Koempel verhaalt’ heeft in 2007 opdracht gegeven tot het schrijven van een wetenschappelijk standaard-werk over de sociale geschiedenis van deze periode. Dat boek, Mijnwerkers in Limburg. Een sociale geschiedenis onder redactie van Ad Knotter, verschijnt binnenkort. Het beschrijft de aard van de mijnarbeid, maar ook zaken als arbeidsmigratie, organisatie in vakbonden, de invloed van de katholiek kerk, sociale voorzienin-gen (gezondheidszorg, huisvesting), het gezinsleven en het sociale leven van mijnwerkers, en het trauma van de mijnsluitingen.

Eigen verhaalTegenhanger, of misschien complement van dit weten-schappelijke boek is In en onder het dorp. Mijnwerkersleven in Limburg van Wiel Kusters. Hij kreeg van de stichting de opdracht om over hetzelfde onderwerp een ‘publieks-boek’ te schrijven. Zelf zegt hij daarover in een nieuws-brief van de stichting: ‘Het wordt geen populariserende samenvatting van het wetenschappelijk werk, maar een eigenstandig boek met een persoonlijke dimensie en een “literaire” aanpak, met herkenbaarheid voor een groter publiek.’ Het is een prachtig boek geworden. Vertellend, poëtisch en beeldend, dat de lezer op een bijzondere manier iets van het mijnwerkersleven laat ervaren.

Limburg en ver daarbuitenDe opkomst en ondergang van de mijnindustrie heeft betekenis voor heel Nederland. Gedurende een groot deel van de vorige eeuw zorgden de Staatsmijnen voor de landelijke energievoorziening. De eerste Marokkaan- se gastarbeiders werkten er. In Zuid-Limburg ontstond een ‘verzorgingsstaat in het klein’. Maar ook een ‘wel vaartsstaat’, waarin huishoudens relatief vroeg moderne consumptiegoederen aanschaften. Er zijn meerdere parallellen te trekken tussen de mijngeschie-denis en historische ontwikkelingen in Nederland. Tegelijkertijd is het ook een heel eigen verhaal, met in sociaal opzicht een aantal pijnlijke erfenissen. Dat er veel meer over het leven van mijnwerkers te vertel-len valt dan de paar feiten die de meeste Nederlanders weten, bewijzen de twee boeken van november 2012.

Een groep mijnwerkers in het badlokaal van staatsmijn Emma, jaartal onbekend. (Fotocollectie rhcl)

Schachttorens staatsmijn Maurits, 1955.(Fotocollectie rhcl)

De boeken en de auteursBeide boeken worden uitgegeven door Uitgeverij Vantilt in Nijmegen. Ze zijn vormgegeven door Piet Gerards Ontwerpers in Amsterdam.De officiële presentatie, verzorgd door de Stichting, vindt plaats op 30 november in het Cornelius huis in gen Coel, Heerlerheide (groeët Genhei 14). Wilt u erover schrijven of er een programma aan wijden? Bij de uitgever kunt u drukproeven en beeld-materiaal uit de boeken in hoge resolutie opvragen.Wilt u de auteurs interviewen? Dat kan uiteraard. Hieronder vindt u hun contactgegevens.

Wiel KustersDe Kerkraadse schrijver, dichter en hoogleraar Wiel Kusters (1947) groeide op in Spekholzerheide als zoon en kleinzoon van mijnwerkers. Zijn vader was houwer bij de Staatsmijn Wilhelmina, zijn grootvader bij de Willem-Sophie. In juli van dit jaar ging hij met emeritaat. wiel.kusters@maastrichtuniversity.nl

Ad KnotterAd Knotter (1952) is directeur van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg, een onderzoek- en documen-tatiecentrum voor regionale geschiedenis, verbonden met de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijweten-schappen van de Universiteit Maastricht. Tevens is hij hoogleraar in de vergelijkende regionale geschiedenis, in het bijzonder die van Limburg en aangrenzende regio’s aan diezelfde universiteit.a.knotter@maastrichtuniversity.nl

Onder redactie van Ad Knotter werkten verder mee aan Mijnwerkers in Limburg: Serge Langeweg, Erik Nijhof, Jan Peet en Willibrord Rutten.

Houwer G. Beulen in een van de pijlers van staatsmijn Emma, 1950.(Fotocollectie rhcl)

Arbeiderswoningen van Staatsmijnen in de Saturnus-straat in Geleen. Op de achtergrond: staatsmijn Maurits, 1955.(Fotocollectie rhcl)

isbn 978 94 6004 113 6

gebonden, rijk geïllustreerd

704 pagina’s

€ 39,95

verschijnt op 30 november 2012

Mijnwerkers in LimburgEen sociale geschiedenisAd Knotter (red.)

Het is tegenwoordig nauwelijks meer voor te stellen dat Nederland gedurende een groot deel van de twintigste eeuw voor zijn energievoorziening in hoge mate afhan-kelijk was van Limburgse steenkool. Pas in de jaren 1970 kwam hieraan een einde en moesten tienduizenden mijnwerkers omzien naar ander werk. Nu, bijna veertig jaar na de sluiting van de mijnen, is in Limburg het besef gegroeid dat de mijnbouw en de mijnwerkers van groot belang zijn geweest voor de identiteit van de streek rondom Heerlen, Geleen en Kerkrade.Mijnwerkers in Limburg wil niet alleen de herinnering aan de mijnwerkers levend houden, maar ook inzicht ver-schaffen in de aard van hun werk, de sociale verhou-dingen en de cultuur in de nu verdwenen samenleving rondom de mijnen. Koempels komen aan het woord, maar ook de context wordt geschetst. Dat gebeurt aan de hand van de begrippen arbeidsvoorziening, arbeids-proces, arbeidsverhoudingen, mijnwerkershuishouden, mijnverzorgingsstaat en mijnwerkersgemeenschap. Zo ontstaat een compleet beeld van werk, gezin en samen-leving in de mijnstreek.

Met bijdragen van: Ad Knotter, Serge Langeweg, Erik Nijhof, Jan Peet en Willibrord Rutten.

isbn 978 94 6004 112 9

gebonden, rijk geïllustreerd

224 pagina’s

€ 19,95, introductieprijs tot

1 februari 2013: € 17,50

verschijnt op 30 november 2012

In en onder het dorpMijnwerkersleven in LimburgWiel Kusters

‘De mensen in Spekholzerheide, het dorp van mijn jeugd, leefden en stierven van de mijn. Wanneer ik de Aker-straat afliep, vanuit de Schoolstraat waar wij woonden, zag ik boven de daken van huizen en winkels en van café D’r Jemuutlieje Ek de top van de steenberg van de Willem-Sophia. Levensgroot aanwezig, hoewel grotendeels verborgen.’Vanuit zijn eigen perspectief, maar gevoed door brede historische kennis, vertelt Wiel Kusters op meeslepende wijze het verhaal van de Limburgse mijnwerkers en hun families – zijn familie. In en onder het dorp is een even infor matief als ontroerend en persoonlijk verhaal, waarin dichter, geleerde en mijnwerkerszoon elkaar de pen reiken. Kusters’ herinneringen gaan naadloos over in de alge-mene geschiedenis van al die mannen die, gesteund door hun families, het dagelijks brood verdienden met harde ondergrondse arbeid in stof, benauwenis, lawaai en stank. En die met hun werk een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse economie en de wederop-bouw na de oorlog. Met veel prachtige foto’s en poëzie biedt dit boek een bijzondere beleving van een tijdperk.

Wiel Kusters is dichter en emeritus hoogleraar algemene en Nederlandse letterkunde aan Universiteit Maastricht. Sinds zijn debuut als dichter in 1978 met de bundel Een oor aan de grond publiceerde hij geregeld over mijnwerkerscultuur. Samen met Jos Perry schreef hij Versteende wouden. Mijnen en mijnwerkers in woord en beeld (1999).

Meer informatieUitgeverij Vantilt Arghje de Sitterarghjedesitter@gmail.com06 53 42 62 44

Stichting ‘De Koempel verhaalt’Jos Zuidgeest06 20 09 35 88www.dekoempelverhaalt.nl

Uitgeverij VantiltPostbus 14116501 bk Nijmegen024 360 22 94info@vantilt.nlwww.vantilt.nl