Atlas Ensemble

Persbericht Amsterdam, 28 juli 2010

Componisten en musici uit alle windstreken verkennen muzikale vergezichten in internationale Atlas Academy Van 16 tot en met 28 augustus vindt in het Conservatorium van Amsterdam de tweede editie van de internationale Atlas Academy plaats. De academy is een initiatief van het Atlas Ensemble en opgezet als laboratorium voor nieuwe interculturele muziek. Componisten en musici uit het Verre en Nabije Oosten, Centraal-Azië en Europa treffen elkaar. Vanuit hun verschillende culturen delen zij hun kennis en ervaring en exploreren muzikale vergezichten. Door oosterse en westerse tradities en instrumenten te combineren, ontstaan nieuwe composities met ongekende klankkleuren.

Voor het publiek zijn meerdere informele presentaties en concerten in Amsterdam gratis toegankelijk: optredens in de Openbare Bibliotheek, het Open Huis op vrijdag 27 en zaterdag 28 augustus in het Conservatorium, en een concert van het Atlas Ensemble in het Concertgebouw op zondag 29 augustus om 14.00 uur.

Tot de musici van de Atlas Academy behoren toonaangevende solisten en docenten als de Armeense duduk-grootheid Gevorg Dabaghian, de Indiase sarangi-meester Dhruba Ghosh, de Japanse kotospeelster Makiko Goto en de Iraanse santur-virtuoos Siamak Aghaei. Behalve jonge componisten uit China, Nieuw Zeeland, Portugal, Oezbekistan, VS, Mexico, Griekenland en Canada nemen ook componisten van naam deel als Klaas de Vries, Wim Henderickx en Fabio Nieder; lezingen worden gegeven door onder anderen de Engelse musicologe Georgina Born en de etnomusicoloog Rokus de Groot.

De Atlas Academy vond in 2009 voor het eerst plaats. Het is een activiteit van het Atlas Ensemble, in 2002 opgericht door Joël Bons, componist en artistiek leider. Het Atlas Ensemble was te horen op internationale festivals als de Berliner Festspiele en het Holland Festival, waar het in 2004 ensemble in residence was. Joël Bons ontving voor zijn initiatief in 2005 de Amsterdamprijs voor de Kunsten. Op de website van het Atlas Ensemble, www.atlasensemble.nl, is uitgebreide achtergrondinformatie te vinden, met opnames van het Atlas Ensemble en videoclips waarin de musici hun instrumenten demonstreren.

Conservatorium van Amsterdam, maandag 16 t/m zaterdag 28 augustusAtlas Academy, laboratorium voor nieuwe interculturele muziek. De academy is toegankelijk voor toehoorders. Belangstellenden kunnen zich inschrijven via de website van het Atlas Ensemble: www.atlasensemble.nl. Open Huis op 27 en 28 augustus, vanaf 13.00 uur: gratis toegankelijke presentaties van de resultaten van de Atlas Academy.

Amsterdam Openbare Bibliotheek, diverse dagen, 20.30Korte informele concerten met traditionele muziek van Turkije tot Japan door musici van het Atlas Ensemble

Amsterdam, Concertgebouw Grote Zaal, zondag 29 augustus, 14.00 Kort optreden van het Atlas Ensemble in het kader van de Uitmarkt

Voor de redactieJoël Bons en de componisten en musici van het Atlas Ensemble zijn beschikbaar voor interviews. Neem voor interviewafspraken, persfoto’s of geluidsmateriaal contact op met Dimitri van der Werf (dimitri@nieuw-ensemble.nl / 06 – 4935 26 16).

Atlas Academy – Motivatie en achtergrondenDe centrale doelstelling van het Atlas Ensemble is het bevorderen van de uitwisseling en wederzijdse beïnvloeding van tradities en verworvenheden van de kunstmuziek van verschillende culturen en de opbouw van nieuw repertoire.

Zoals onze maatschappij blijvend in een multiculturele samenleving is veranderd, zo verandert de muziekwereld blijvend door initiatieven als het Atlas Ensemble. Het muzikale landschap van de toekomst zal worden bepaald door allerlei formaties waarin verschillende muzikale culturen zijn verenigd, zowel stylistisch (qua idioom) als qua instrumentale herkomst.

Culturele mengvormen zijn in alle kunstuitingen en op allerlei niveaus actueel. In de muziek namen de pop- en jazzmuziek het voortouw. Het Atlas Ensemble wil deze trend naar een verfijnder niveau tillen en de verworvenheden van de kunstmuziek uit diverse culturen samenbrengen. Daarbij stelt het Atlas Ensemble zich tot doel de schat aan waardevolle muzikale tradities te koesteren en ervoor te waken dat deze niet ten onder gaan in de onstuitbare muzikale globalisering, die de keerzijde is van de huidige ontwikkelingen.

Bij het schrijven voor een dergelijke bezetting moeten componisten antwoorden zien te vinden op een aantal complexe vragen. Hoe kunnen al deze instrumenten samenspelen zonder de verfijningen en tradities van de verschillende culturen geweld aan te doen? Is het bijvoorbeeld legitiem om een lokaal instrument los te zien van zijn culturele achtergrond en puur als klankbron te gebruiken, of is dat een naïeve of zelfs foute benadering? Hoe kan de componist de virtuositeit en spontaniteit van een meester op de tar, kemancha of kanun uitbuiten, terwijl deze nauwelijks noten leest? Hoe gaat hij om met de verschillende stemmingen en toonsystemen, welk systeem moet worden gebruikt? Het gebruik van microtonen in niet-westerse muziek is zeer verfijnd. Het zou arrogant en simplistisch zijn om alle instrumenten in het keurslijf van ons westerse systeem te dwingen. Om een gelijkwaardige uitwisseling en wederzijdse beïnvloeding tot stand te brengen, zouden westerse componisten en musici niet-westerse toonsystemen moeten bestuderen. Muziekstudenten in Bakoe, Beijing of Tasjkent hebben immers óók de mogelijkheid om naast hun eigen muziektraditie kennis te nemen van de westerse muziek.

Zoals de kelim en de kruidnagel in ons huishouden zijn geïntegreerd, zo kunnen ook de sheng en de qanun vanzelfsprekende verschijningen worden op onze conservatoria, in onze

ensembles en orkesten. En net als Thaise en Marokkaanse recepten voor ons inmiddels dagelijkse kost zijn, zo zouden ook maqam, raga, pelog en slendro tot het cultuurgoed kunnen gaan behoren en deel uitmaken van de bagage van jonge componisten uit Maleisië, Mexico en Mozambique.

Baanbrekend element in het Atlas Ensemble is het op grote schaal, in één kamerorkest, combineren van musici uit verschillende culturen met hun locale instrumenten. Een niet-globalistische aanpak is essentieel: niet alles gaat op elkaar lijken, maar juist de verschillen worden behouden, benadrukt en gekoesterd. Juist in die verschillen schuilt een ongelooflijke potentie; in samenwerking plukken componisten en musici de vruchten van alle eeuwenoude rijkdommen en komen zo tot onvermoede en gedroomde nieuwe combinaties: in klankkleur, in muzikale vorm, in uitdrukking, in speelwijzen, etc. Voor creatieve geesten én voor de toekomst van de muziek is dit een ware goudmijn.

Joël Bons, artistiek leider Atlas Ensemble

Atlas EnsembleHet Atlas Ensemble verenigt briljante musici uit China, Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Europa. Dit unieke kamerorkest presenteert een ongehoord klankpalet van westerse en niet-westerse instrumenten.

Het repertoire bestaat uit speciaal geschreven werken. Het idee voor het Atlas Ensemble is van Joël Bons, componist en artistiek leider van het Nieuw Ensemble.

In tegenstelling tot het hedendaagse westerse ensemble, waarin van elke familie één instrument is vertegenwoordigd, brengt het Atlas Ensemble instrumenten uit verschillende culturen samen, die oorspronkelijk afstammen van dezelfde ‘voorvader’. Behorende tot een en dezelfde familie, zijn zij door de eeuwen heen in diverse culturen verspreid en verder ontwikkeld en is een enorme verscheidenheid aan instrumenten ontstaan. Door deze afstammelingen te verenigen en hun timbres te combineren in één groot ensemble, kan een letterlijk ongehoorde klankpracht worden bereikt.

Het Atlas Ensemble is samengesteld uit topmusici uit onder andere Beijing, Bakoe, Istanbul, Jerevan, Teheran en Amsterdam. De niet-westerse musici zijn internationale solisten; sommigen van hen zijn bovendien eminente pedagogen, verbonden aan conservatoria. De westerse musici spelen ook in het Nieuw Ensemble, dat nationaal en internationaal bekendheid heeft verworven door zowel zijn excellente uitvoeringen als zijn avontuurlijke en letterlijk baanbrekende programmering.

Het Atlas Ensemble is een vervolg op eerdere projecten van het Nieuw Ensemble, waarin geëxperimenteerd werd met combinaties van westerse en niet-westerse instrumenten. Voortbordurend op deze ervaringen biedt het Atlas Ensemble een verder uitgewerkt, evenwichtig en rijk instrumentaal palet. Tegelijkertijd krijgt de ontmoeting en samenwerking tussen musici afkomstig uit oosterse en westerse tradities een grotere diepgang doordat zij langere tijd samenwerken en elkaars culturen bestuderen. Een centraal en in potentie rijk thema is daarbij het verschil tussen de orale/improvisatietradities enerzijds en de notatie/compositietradities anderzijds.

Het Atlas Ensemble zal een volledig nieuw repertoire opbouwen.Alle composities worden geschreven in opdracht van het ensemble. De benodigde

informatie voor componisten is op de website van het ensemble gedocumenteerd middels beschrijvingen van de niet-westerse instrumenten, geluidsvoorbeelden en videomateriaal.

Het Atlas Ensemble debuteerde in september 2002 op de Berliner Festpiele en trad in december van datzelfde jaar voor het eerst in Nederland op in de Grote Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam. In juni 2004 was het Atlas Ensemble drie weken lang ensemble in residence tijdens het Holland Festival. Artistiek leider Joël Bons ontving in 2005 de Amsterdamprijs voor de Kunsten voor zijn leidende rol in het Atlas Ensemble.