pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL:...

72
LAAN 1940-1945 NR.1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: WWW.SUDBURYSCHOOLHARDERWIJK.NL Pedagogische visie en uitgangspunten Christel Hartkamp-Bakker Tweede gereviseerde versie 2016

Transcript of pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL:...

Page 1: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

LAAN1940-1945NR.13841JAHARDERWIJK

TEL:+31(0)341-269027

E-MAIL:[email protected]:WWW.SUDBURYSCHOOLHARDERWIJK.NL

PedagogischevisieenuitgangspuntenChristelHartkamp-BakkerTweedegereviseerdeversie

2016

Page 2: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

2 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

IndexPEDAGOGISCHEVISIE,UITGANGSPUNTENENRANDVOORWAARDEN..........................5

1 INTRODUCTIE............................................................................................................................5

2 HETRECHTOPEDUCATIE.....................................................................................................6

3 MACHTENVERTROUWEN.....................................................................................................8

4 BESLUITVORMING.................................................................................................................12

5 LEERTHEORIEËN...................................................................................................................14

5.1 DEFINITIEVANLEREN.............................................................................................................145.2 SOCIAAL-CONSTRUCTIVISTISCHELEERTHEORIE....................................................................175.2.1 HOEVINDTLERENPLAATS?................................................................................................................175.2.2 WELKEFACTORENBEÏNVLOEDENHETLEREN?..............................................................................185.2.3 WATISDEROLVANHETGEHEUGEN?...............................................................................................205.2.4 HOEWORDTKENNISOVERGEDRAGEN?............................................................................................205.2.5 HOEZOUONDERWIJSGESTRUCTUREERDDIENENTEWORDENVANUITHETCONSTRUCTIVISME?..............................................................................................................................................215.2.6 NATUURLIJKLEREN..............................................................................................................................225.3 ‘SITUATEDLEARNING’THEORIE.............................................................................................245.3.1 ‘COMMUNITIESOFPRACTICE’..............................................................................................................245.4 CONNECTIVISME,EENNIEUWELEERTHEORIE........................................................................285.4.1 EVOLUTIEVANDELEERTHEORIEËNINHETDIGITALETIJDPERK.................................................295.4.2 KENNISNETWERKEN.............................................................................................................................315.4.3 ‘COMMUNITIESOFTRUST’...................................................................................................................325.4.4 PRINCIPESVANCONNECTIVISME........................................................................................................335.5 INFORMEELLEREN,ONZICHTBAARLEREN.............................................................................33

6 INTRINSIEKEMOTIVATIE...................................................................................................39

6.5.1 AUTONOMIEALSBASISBEHOEFTE......................................................................................................406.5.2 VERBONDENHEIDALSBASISBEHOEFTE............................................................................................516.5.3 COMPETENTIEALSBASISBEHOEFTE..................................................................................................526.5.4 AUTONOMIE-RESPECTERENDELEERKRACHTSTIJL.........................................................................53

7 VISIEOPDEAANSLUITINGMETDEMAATSCHAPPIJ.................................................59

8 CONCLUSIES.............................................................................................................................61

9 REFERENTIES.......................................................................................................................67

Page 3: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 3

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijkAuteur:ChristelHartkamp-BakkerSudburyschoolHarderwijkLaan1940-1945nr.1,3841JAHarderwijk1eversie:20142eversie:2016Copyright © 2016 Sudburyschool Harderwijk.

Page 4: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

4 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Uitdeessay'Maarikdwaalaf...Deverborgenkrachtvanconversatie'vanDanielGreenberg(2016):

"Ikbenaltijdgeamuseerdalsscepticivragen:‘Alsugeenvakkenaanbiedt,hoezullenkinderendaninaanrakingkunnenkomenmetbelangrijkeonderdelenvanonzecultuur?’Wateenomgekeerdewereld!Alsjevakkenaanreikt,danbeperkjedaarmeedoelbewustelkedeviatievanhetcentraleonderwerpdatwordtaangeboden.Dekinderenwordenernstigbeperkttoteensmallebandvaninformatierondomdegekozenonderwerpen.Aandeanderekant,alsjekinderenmetelkaarlaatsamenwerkenenpraten(ohja,enookmetdevolwassenendieaanwezigzijnenbereidzijnomdeeltenemen),garandeertdatdeonvermijdelijkeaanrakingmettallozeuitweidingeneniederedeelnemerzalwordenblootgesteldaaneengrootarsenaalvanonderwerpendoordenatuurlijkeloopvandegesprekken.Endesleutelzit‘mindealomtegenwoordigheidvanuitweidingeninelkinformeelgesprek."

Page 5: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 5

Pedagogischevisieenuitgangspunten

1 IntroductieVooruligteentweede,gereviseerdeversievandepedagogischevisie,uitgangspuntenenrandvoorwaardenvanhetonderwijsopSudburyschoolHarderwijk.Indeafgelopentweeeneenhalfjaariserveelervaringopgedaan,verdieptinhetmodelendaarnaastmeerliteratuurbestudeerdennieuweliteratuurbijgekomen.Dezetweede,gereviseerdeversievandepedagogischevisiebevateenverdiepingopeenaantalpuntendieessentieelzijnvoorhetbegripvanhetmodelvan‘scholing’opeenSudburyschoolendegrenzenwaarbinnenditmodelzijnkwaliteitkangaranderen.Watiseraangepasttenopzichtevandeeersteversie?1 Devolgordevandeinhoudsopgaveisaangepastenalleonderdelendiete

makenhebbenmeteenleertheoriezijnonderéénhoofdstukgebracht.2 Erzijntweenieuweleertheorieënaantoegevoegd,deSituatedLearning

theorieenhetConnectivisme.3 Erisdieperingegaanopdeverscheidenheidaanschoolmodellenende

definitievan‘leren’,figurenenkennisdiebijeengebrachtisdoordatChristelHartkampbezigismetdepublicatievaneennieuwboek‘PedagogyofTrust’meteenverwachteverschijningsdatumin2017.

Page 6: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

6 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

2 HetrechtopEducatieHetrechtoponderwijswordterkendalseenmensenrechtenwordtuitgelegdalseenrechtopgarantieoponderwijs.Hetwoord‘Onderwijs’isdevertalingvanhetEngelsewoord‘Education’.EchterhetEngelsewoord‘Education’omvatmeerdanhetinonzetaalgebruiktewoord‘Onderwijs’.Beterzoudenwehetwoord‘Educatie’kunnengebruiken.VertaaldvanafdeEngelstaligeWikipediais‘Education1’:

“Educatieinalgemeneziniseenvormvanlerenwaarbijdekennis,vaardighedenengewoontenvaneengroepmensenwordenovergedragenvandeenegeneratienaardevolgendedoormiddelvaninstructie,oefeningofonderzoek.Educatievindtvaakplaatsonderbegeleidingvananderen,maarkanookautodidactischzijn.Elkeervaringdieeenvormendeffectheeftopdemanierwaaropmendenkt,voelt,ofhandeltkanbeschouwdwordenalsEducatief.”

Tevenszienweinditartikelnaastformeelleren,eenuitlegoverandereeducatievevormenwaaronder:informeelleren,autodidactischleren,zelfsturend-lerenetc.OpmerkelijkisdeuitlegdieopdemetdezepaginagelinkteNederlandstaligepaginastaat.Hieropvindenwehetwoord‘Onderwijs2’,endeuitlegzegtdit:

“Onderwijsishetoverbrengenvankennis,vaardighedenenattitudesmetvoorafvastgelegdedoelen.Daarbijhoudtmenrekeningmeteenbeginsituatie,volgtmeneenonderwijsstrategieenwordenderesultatengeëvalueerd,ondermeerdoortoetsing,zelfevaluatieenpeerevaluatie(collegialetoetsing).Onderwijswordtbinneneendoordeoverheidbepaaldestructuurgegevendoorpersonendiedaarvoorspeciaalzijnopgeleid,zoalsonderwijzers,lerarenendocenten”.

WaarinEngelanddebeschrijvingruimtelaatvoor‘informeelleren’,wordtinhetNederlandsuitsluitendgesprokenvaninstructiegericht,klassikaalwerkenmetopgelegdedoelen.HetVerdragvandeRechtenvanhetKindlaatinbrederezinonderwijstoewattotdoelheeft“kennis,vaardighedenengewoontenovertedragendoormiddelvaninstructie,oefeningofonderzoek,enwatonderbegeleidingvananderenkanplaatsvindenmaarookdooreenbrederpakketaan

1http://en.wikipedia.org/wiki/Education#cite_note-ICESCR-art13.1-22http://nl.wikipedia.org/wiki/Onderwijs

Page 7: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 7

educatievevormenkanwordenopgedaan.”Conclusie1:DeRechtenvanhetKindlaatinbrederezinonderwijstoewattotdoelheeft“kennis,vaardighedenengewoontenovertedragendoormiddelvaninstructie,oefeningofonderzoek,enwatonderbegeleidingvananderenkanplaatsvindenmaarookdooreenbrederpakketaaneducatievevormenkanwordenopgedaan.SudburyschoolHarderwijkbiedt‘Education’alsbedoeldinderechtenvanhetkind.

Page 8: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

8 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

3 MachtenVertrouwenPedagogiekalswetenschaponderzoektdeprocessenwaarbijdemaatschappijdoelbewustdeopgebouwdekennis,vaardighedenenwaardenkanoverdragenvandeenegeneratienaardeandere,enaandeanderekantdegroeivanhetindividukanactiveren(Hartkamp-Bakker,2017inprep.).Hetzalgeenverrassingzijndatereenenormgroteverscheidenheidaanactiviteiten,benaderingenenwereldbeeldenindeonderwijspraktijkbestaan.

Figure1,opsplitsingvanonderwijssystemennaarTsabar2014(uitHartkamp-Bakker,C.A.(2017)PedagogyofTrust,manuscriptinpreparation).

BoazTsabar(2014)presenteerteenopsplitsingwaarinhijprobeertdeverschilleninideologietebenadrukken.DezezijndoorHartkamp-Bakker(2017,inprep.)gevatinfiguur1.Defiguurlaateengroveopsplitsingvanonderwijsbenaderingenzienbinneneenspectrumvanopdex-aseencollectieveenindividueleeducatieveoriëntatieversuseeny-asmeteenmachtsstructuur(duidelijk,geïdentificeerdversusonduidelijk,nietgeïdentificeerd)ende

Page 9: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 9

educatieveconstructie(georganiseerd,gezaghebbendversusongeorganiseerd).Inditspectrum,wordentraditioneleonderwijsmodellengekenmerktdoorminofmeerduidelijkmachtsverhoudingeneneenhiërarchischediscipline,waarbijdeeducatieveoriëntatieindecollectievebenaderingligt.Hetstrevenisdateenindividugetraindwordtvooreenrolindesamenlevingopbasisvancollectievebehoeftenendoelen.NetwerkonderwijsmodellenzoalsMOOC’s(MassiveOnlineOpenCourses)bestaanuitnetwerkenzondermachtsstructuurenongeorganiseerd,waarinindividuenzichkunnenbekwamenindevoorhetcollectiefbepaaldebehoeftenendoelen.Aandeanderekantvandeeducatieveoriëntatie-asherkennenwemodellengerichtopdeindividueleontwikkeling.Individualiseringsmodellenkenmerkenzichdoorhunonduidelijke,vaaknietgoedgedefinieerdemachtsverhoudingen.Binnendezemodellenherkennenwevaakeenpedagogiegerichtophetcreërenvaneenperfectpersoon:'harmonieus','gelukkig','compleet',of'volmaakt'(Tsabar,2014).VolgensTsabarisderetoriekvandevrijheidinhetindividualiseringsparadigmaeigenlijkbedoeldomdemachtsverhoudingenineenbepaaldeomgevingteverhullen.

“Depedagogischeconceptenvandeindividualiseringsmodellenondersteuneneenleeromgevingdiepretendeert'natuurlijk','rationeel'en'vrij'tezijn,maardezekenmerkenwordenuitsluitendbepaalddoordeonderwijzendeautoriteit(blz.26).Eenkinddatzichontplooitindeze'vrije'en'natuurlijk'omgeving,waarinpersoonlijkeencollectievebehoeftensamenvloeien,kannietlangerzijnpersoonlijkedrijfveerervaren-precieswanneer,onderhetprincipevanvrijheidenhetideevanzelfrealisatie,hunbewustzijnvatbaarisvoormanipulatie;manipulatiedieuitnietsidentificeerbaarsvoortkomtendiedusnietkanwordenbestreden,omdaternietstebestrijdenis(blz.27).“

Indeze'harmonieuze'pedagogischeruimte,gekenmerktdoorhetontbrekenvanduidelijkteclassificerenmachtsverhoudingenofdisciplinerendehiërarchieën,wordthetkindbeschermdtegen'lijden','pijn'en'manifestatiesvanonrecht'.Hetkindgroeitopineensoortvan'utopische’microkosmos,opafstandvandebuitenwereld(Tsabar,2014,blz.27).Datbetekentdatjealsleerlingdenktdatjeeenbepaaldevrijheidgeniet,terwijljeondertussenmoetvoldoenaanopgelegdeverwachtingen(=machtencontrole).Dezeverwachtingenkunnenverpaktzitteninliefdevollesturing.OnderdezepedagogieënvaltdepedagogievanRousseauzoalsbeschreveninzijnboekEmile(1762).

Page 10: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

10 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Onvoorwaardelijkvertrouweninonderwijskanalleenbestaanineenmodelwaarsprakeisvaneenduidelijkemachtsstructuur,waardevrijheidverbondenismetverantwoordelijkheid.Een‘VolledigVertrouwenmodel’vereistdatvolwassenendecontrolegevenaanhetkindoverzowelhetdoelalsookhetprocesvanleren.Hetishetkinddatbepaaltwaarhetgeïnteresseerdinis,maarookwathetnodigheeftomzijnofhaarwegtevervolgenindewereld(Greenberg,2014,blz.133).Onderdezeomstandighedenkomthetgevoelvanempowermentvoortuithetbegrip'pedagogievanconfrontatie',waaronderdemenselijketransformaties(bijv.ontwikkelingenleren)wordengeïnitieerddoorconfrontatiesenongemakken(Tsabar,2014).VolgensTsabar,iserinzo'npedagogischeomgevinggeenutopischvoorwendseltotheteliminerenvanafzien,lijdenendissonantie,geenillusievaneenhiërarchie-vrijevrijheid.Hijverwijstnaareenomgevingwaarinerexplicieteverhoudingenvanhiërarchie,machtengrenzenbestaan(explicietebronvangezag,vertegenwoordigersvanhetsysteem,waarden,eisen,straffen,enz.).Ditmodelstreeftnaarhetvormenvaneenkritischehoudingtenaanzienvannormen,waardenendagelijksepraktijkenenhoedezedehegemonieindesamenlevingencultuuronderhouden,aldusTsabar(2014).OpSudburyschoolHarderwijkisdeeducatieveoriëntatiegerichtophetontwikkelenvandeindividuele,intrinsiekecapaciteitenvandestudentenendeschoolheefteengezaghebbende,georganiseerdestructuureneenduidelijk,geïdentificeerdemachtdiebijalleledenvandeschoolmeetingligt.Wijgaanervanuit,datzolangdemachthelderisenjeweetwelkekeuzesjehebt,hetvooreenmensookmakkelijkerteaccepterenisdaterdingenzijninhetlevendiejenietkuntbeïnvloeden.EenSudburyschoolisgeengemakkelijkeschool,hetiseenschoolwaarinjedoorlopendgeconfronteerdwordtmetjeeigenvraagstukkenenproblemen,waargeengeëffendpadopjeligttewachten,hetisgeenplekwaarjeprobleemloosalleskuntdoenwatjewilt.Hetisdanookniethetdoel,maardewegernaartoediewijalsmeestwaardevolzienomvanteleren.Onsuitgangspuntisdatalsjeopdiemanieropgroeit,jebeteromkuntgaanmetuitdagingenentegenslagendiehetlevenbiedt,omdatjegeleerdhebtzelfkeuzestemakenenjeookgeconfronteerdwordtmetdegevolgenvandiepersoonlijkekeuzes.Ditmaaktdatjeleertdeverantwoordelijkheidtenemenoverjekeuzesendegevolgendaarvanaccepteert,waardoorjekanlerenvanjefouteneninoplossingenenmogelijkhedenleertdenken.

Page 11: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 11

Conclusie2:SudburyschoolHarderwijkiseenschoolwaarinjedoorlopendgeconfronteerdwordtmetjeeigenvraagstukkenenproblemen.Niethetdoel,maarhetproces(hetstrevennaareendoel)zienwijalshetmeestwaardevolinlerenenontwikkelen.Conclusie3:DebelangrijkstelesvaneenSudburyschoolishetnemenvanverantwoordelijkheidvoorjeeigenlevenentoekomst.

Page 12: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

12 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

4 Besluitvorming

ErwordtinhetalgemeengesprokenoverDemocratischescholenofDemocratischonderwijs.Hiermeewordenscholenaangeduiddiegebruikmakenvaneenbepaaldbeslissingsmodelindeschoolgemeenschap(bijmeerderheidvanstemmenofSociocratisch).Dematevaninvloed,depedagogischevisieenmetnamehetdidactischhandelenindezescholenlooptechtersterkuiteen(zieEUDEC3).Derhalvezijn‘Democratischescholen’nietonderéénkenmerktevattenenkunnenniet,zoalsMontessorischolen,Jenaplanscholen,Daltonscholen,ofVrijescholen,diegebaseerdzijnopeenzelfdepedagogischevisieendidactischhandelen,alséénschoolconceptgezienworden.Iederedemocratischeschoolisuniekindekeuzesdiehetmaaktvoordewerkwijzeenzalopbasisvandeeigenuitgangspuntenenpedagogischevisiebenaderdmoetenworden.Conclusie4:SudburyschoolHarderwijkiseenschoolmeteigenuitgangspunten,eeneigenpedagogischevisieeneeneigendidactischhandelengebaseerdopdezevisieenuitgangspunten.Bijhetwoord‘Democratie’denktmeninNederlandalsnelaanonzerepresentatieveparlementaireDemocratie.Democratiestaatvooreenmanierwaaropbesluitengenomenworden,namelijkbij‘meerderheidsstem’.HetmodelvanbesluitvormingindeSudburyValleyschoolisgemodelleerdnaardeTownHallmeetingsvanNewEngland,eenparticipatievedemocratie.DebesluitvormingopdeSudburyValleySchoolrichtzichophetregelenvandevrijheid,respect,eerlijkheid,vertrouwenenordeindeschoolgemeenschap,endebeschermingvandeindividuelevrijheideniseenparticipatieveofdirectedemocratie.Conclusie5:SudburyschoolHarderwijkmaaktgebruikvanmeerderheidsbesluitvormingvoordezakendiedeschoolgemeenschapaangaan,metinachtnemingvandebeschermingvanhetrechtopindividuelevrijheid.Omdebesluitvormingtransparanteneerlijktelatenverlopen,isergekozen

3EuropeanDemocraticEducationCommunity-www.eudec.org

Page 13: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 13

voor‘Robert’sRulesofOrder’gebaseerdopo.a.parlementaireregels.Hetboek‘Robert’sRulesofOrder’(Robert,2011)isbedoeldvoorgebruikingewoneorganisatiesindesamenleving.Hetbiedteensetvanparlementaireregelswaarmeedemeerderheidsbesluitvormingopeentransparante,zuiveremanierendusvooriedereenbegrijpelijkenduidelijkgenomenkanworden.Detoepassingvandeparlementaireregelsisdebestemethodeomvergaderingenvanwillekeurigegroottemogelijktemaken,metinachtnemingvandemeningvanelklid(individu).Opdezemanierkunnengedragenbesluitengenomenwordenovervoorstellen(moties)vanuiteenlopendecomplexiteitineenminimumvantijdenonderallerleiverschillendeemotioneleomstandigheden,variërendvantotaleharmonietotharde,respectievelijkgepassioneerdemeningsverschillen(Robert,11thed.2011).Conclusie6:SudburyschoolHarderwijkmaaktgebruikvandeparlementaireregelszoalsopgesteldinhetboek‘Robert’sRulesofOrder’indewijzewaaropbesluitvormingplaatsvindt.‘Robert’sRules’zijndaarineenmiddelomvanuiteeneigenverantwoordelijkheidteparticiperenineenmini-maatschappij.

Page 14: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

14 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

5 Leertheorieën

5.1 DefinitievanLerenLereniseenheelbreedbegrip,datopregulierescholenvaakalleengebruiktwordtindebetekenisvan‘formeelleren’,datwilzeggeninstructiegerichtleren.Veelpedagogendefiniërenlerenalseeneindproduct,bijvoorbeeldlerengedefinieerdals‘eenrelatiefpermanenteveranderinginhetlangetermijngeheugenofeenrelatiefblijvendegedragsverandering’.Sommigennoemenheteenproces(hetaanlerenvaniets),ensommigennoemenheteenfunctie(kritischeaspectenzoalsmotivatie,retentieenoverdracht),zoalsbeschrevendoorR.M.Smith(1982,blz.34):

"Zoalswordtbeweerdheeftdeterm‘leren’meerderebetekenissen,omdathetvoormeerderedoeleindenwordtingezet.Lerenwordtgebruiktomteverwijzennaar(1)deverwervingenbeheersingvanwatalbekendisoveriets,(2)deuitbreidingenverduidelijkingvandebetekenisvaniemandservaring,of(3)eengeorganiseerd,opzettelijkprocesvanhettestenvanideeëndierelevantzijnvoordeproblemen.Metanderewoorden,wordthetgebruiktomeenproduct,eenprocesofeenfunctietebeschrijven."

Hetisbelangrijkmetelkaareersteenduidelijkedefinitievanlerenvastteleggen,alvorensweverderkunnengaanmeteenvisie.Alsonzetaalnietovereenkomt,kanersprakezijnvaneenbenaderingvandittypeonderwijsvanuitdrietotaalverschillendeconcepten.Lerenzelfisnietzichtbaar.Lerenwordtafgeleidvansignalendieonseensuggestievanlerengeven,maardezesignalenzelfberustenookopeenbegripvanwatlerenis,aldusPattison(2016).Zeschrijft:

“Hoekunnenweanderswetenhoewezemoeteninterpreteren?Waaromzijnhetsignalenvanlerenennietvanietsanders?Zijnheteigenlijkwelsignalen?...........Alseenjongiemandenkelewoordenextraleest,isonzeovertuigingdathijgeleerdheeftergmoeilijkteonderdrukken.Tochisdeherkenningvanditgedrag,alseentekenvanleren,gekoppeldaanonsculturelebegripvanwatlerenisenhetbelangervan.Wegebruikenhetgedragalseenrepresentatievanietswatwenietkunnenzien.Extrawoordenspringendanindegedachtevandeobserveerderdieonderliggendzijnaanonzetheorieënvanleren,namelijk;begrip,voortgang,ontwikkeling,demonstratie......Lerenalseenabstractconceptmoetenwebenaderenmettheorieën,door

Page 15: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 15

eeninterpretatietegevenaangedragenditdoenweopz’nbeurtweerdoorcultureelgedefinieerdeideeënoverleren.”

Doordatweinonzecultuursymbolen(cijfers,stickers,zonnen)hebbengekoppeldaanonzeinterpretatievangedragalseensignaalvan‘leren’,isereenwaardesysteemontstaandatgekoppeldisaanonzeculturelemaniervaninterpreterenvanditgedrag.Bijvoorbeeld;Eenkinddateen10krijgtisslimmerdaneenkinddateen1scoort,eenpersoonmeteenuniversitairegraadiswijzerdaneenpersoonzonder,eentienermeteenVWOdiplomaismeercapabeldaneentienermeteenvmbodiploma.VolgensPeimenFlint(2009)isdemenginginonzemaatschappijtussenhetsymboolendeinterpretatievangedragdegrootsteverankerdeillusieinonswesterseonderwijssysteem.Hetsymboolsysteemwatgebruiktwordtom‘leren’tewaarderenisverwordentoteensysteemomleerlingenmetelkaartevergelijken,succesvaneen‘leerrendement’vastteleggen,docentenenlerarentescorenenzelfsomscholenop‘kwaliteit’tebeoordelen.VolgensSfard(1998)zitonderwijsgevangenintweeverschillendemetaforen,dievanacquisitieendievanparticipatie.Pattison(2016)beschrijftditalsvolgt:

“Bijhetacquisitiemodelhoorthetideevankennisontwikkelingalseenpersoonlijkmentaaldoel.Aandezemetafoorzijnbegrippengekoppeldals‘begrijpen,onthouden,internaliserenenstampen’diehetbegriplerenvertegenwoordigen,tegenoverderolvandeleraarzijnde:‘overdragen,aanleveren,aanreikenvankennisinhoud’aandeleerder.Lerenwordtgezienalskennisconstructie,hetgaandewegvergarenvanmeerenmeerkennis.Eensymboolsysteemwaardeertuitsluitendheteindproduct,eenmomentopnamevanreproductievankenniseninzichten.‘Leren’indezecontextisgedefinieerdalseenproduct.Detweedemetafoorisdievanparticipatie.Terwijldeacquisitiemetafoorzichrichtopindividuelekennisontwikkelingenlerenalsproduct,richtdeparticipatiemetafoorzichopeengroepsstrevenenheefttemakenmeteendoorlopendeactiviteit.Inhetparticipatiemodelzijnhetindividuendecontextonlosmakelijkverbonden,jekuntnietparticiperenalsernietietsisominteparticiperen.Termendieindezemetafoorvantoepassingzijngaanover‘situatie,context,cultureleverankering,bijdrageenbetrokkenheid’enhetdoelvanlerenislidvaneengemeenschapteworden,inplaatsvanhetopdoenvanpersoonlijkekennis.Ditsoortlerenwordthetbestebeschrevenindetheorieënvan‘ervaren’zoalsdievanRogoff(1990)enLaveenWenger(1991).”

Page 16: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

16 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Conclusie7:Sudburyscholenwaarderen‘leren’alseenprocesenmakengeengebruikvandetraditionelesymboolsystemen.Inhetparticipatiemodel,islezenenschrijvengeenvoorwaardetothetontwikkelenvankennis(ditgebeurtzoalsverderopindezevisieomschrevenopvelemogelijkemanieren)envolgensGray(2016)islezenenschrijvenvooraleennoodzakelijkevaardigheidomtekunnenparticiperen.Indezecontextverliestdenotiedathetaanlerenvangeletterdheidondereenbepaaldeleeftijdzoumoetenplaatsvindenzijnbetekenis.Geletterdheidineentraditioneleschoolcontextiseenvoorwaardedievoortkomtuitdemanierwaarophetonderwijsisvormgegeven,namelijkmettaal.Hetaanlerenvankennisineenacquisitiemodelisgebaseerdopschrift(inlesboeken,indelespraktijk,intoetsen).Inditmodelishetineenvroegstadiumaanlerenvanhetlezenenschrijveneenvoorwaarde.Doordeleeftijdnietmeertekoppelenaandevaardigheid,isvanuitdepraktijkopsudburyscholen,maarookvanuitanderestudieszoalsGray(2016)enPattison(2016)deervaringopgetekenddatdyslexiezichnietmanifesteertalseenhandicapendatallekinderenopeenzekermomentlerenlezen.UiteenstudievanPattison(2016)naarhetaanlerenvanlezen,waarbij311thuisonderwijzendefamiliesbetrokkenwarenmeteenstatistischsignificantegroepvanbijna400kinderen,volgtdatdediversiteitinmanierenvanlerenenormis.Hetfeitdathierthuisonderwijzendefamilieszijnbestudeerdenenkelhetlerenlezenisonderzocht,geefteenzeerbijzondereinkijkinhoedivers‘informeelleren’zichmanifesteert.OokPeterGray(2016)beschrijfteeneigenonderzoeknaarditzelfdeonderwerp.Graylaatziendatkindereninde37gevallendiehijonderzochtleerdenlezentussen3en14jaar,Pattisontoontaandatde400kinderendiebetrokkenwarenbijhaarstudieleerdenlezenindeleeftijdenuiteenlopendvan18maandentot16jaar(2016,pp.23-24).Hartkamp-Bakker,(2017inprep.),bevestigtdezeleeftijdenopbasisvaneeneigenstudievan81gevallen,entoontaandatdepiekligtbij9-10jaar.UitdestudievanPattison(2016)kunnenenkeleconclusiesgetrokkenwordendieuniverseelvanbelangzijn:

1)Kinderenmoetengezienwordenalsaparteindividuen,gekenmerktdoorhunonderlingeverschilleninplaatsvanhunovereenkomsten.2)Variatiesinmanierenenleeftijdenvanlerenlezenvankinderenbinneneenfamiliezijnevengrootalsdevariatiesdiezichmanifesterentussenfamilies.

Page 17: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 17

Vooraldelaatsteobservatieindezestudieisvanzeergrootbelangvooralhetleren(envoorhetheleonderwijs).Zelfsbinneneengezin,waarindecontextvrijwelidentiekis(waarbijdeaanpakenomgevingsfactorennietverschillen)isdediversiteitinmanierenenleeftijdenwaaropmenleertlezenevendiversalsdatvankinderenbuitenhetgezin.Datzoubetekenendatdecontexterzelfsniettoedoet!Wemoetenhieruitconcluderendatergeen‘bestemethode’vanaanlerenis,nocheenbepaaldeleeftijdwaaropdathetbestezoukunnenplaatsvinden.Iederkindisuniekeniederemanierenmomentwaaropeenkindvanuitzichzelfgaatlerenisuniek.DezeconclusieswordenbevestigddoorPeterGray(2016):

• Erisgeenvoorspelbaremanierwaardoorkinderenlerenlezen.• Erisgeenkritischeperiodevoorhetlerenlezen.

Conclusie8:Erisgeen‘bestemethode’vanleren,nocheenbepaaldeleeftijdwaaropdathetbestezoukunnenplaatsvinden.Iederkindisuniekeniederemanierenmomentwaaropeenkindvanuitzichzelfgaatlerenisuniek.5.2 Sociaal-constructivistischeleertheorieLeerlingenlerenoptimaalalszijintrinsiekgemotiveerdzijn(RyanandDeci,2000).Stokhof(2009)geeftaandatdezeopvattingoverlereneenbelangrijkerolspelenindeconstructivistischeleertheorieënvanbijv.Dewey,Vgotsky,BrunerenAsubel.Hijschrijft:

“Indepraktijkzijnontdekkend,onderzoekendenontwerpendlerenvormenvanonderwijs,waarindenieuwsgierigheidvanleerlingenendedaaruitvoortvloeiendeintrinsiekemotivatiedemotorvanlerenzijn.Eenspecifiekevormwaarinleerlingenkennisconstruerenvanuithuneigennieuwsgierigheid,isvraaggestuurdleren.Hierinstarthetleerprocesbijdeleervraagvandeleerling.Doordeleervragenvanleerlingenalsstartpunttenemenvoorhunleerproces,laatdeleerkrachtdeleerlingenvanuithuneigenkennisbasis(Oosterheert,2009)dezonevannaasteontwikkelingverkennen(Vgotsky,1962).”

5.2.1 Hoevindtlerenplaats?Deconstructivistischedefinitievanlerenenkenniszegt:“Kennisiseenfunctievanhoeeenindividubetekenisgeeftaanhetgeleerdevanuitzijneigenervaringen”(Ertmer,P.A.&Newby,T.J.,1993).Lerenbinnendeconstructivistischetheorieisgebaseerdopdevolgendeuitgangspunten:

Page 18: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

18 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

• Kennisisafhankelijkvandestudentzijneigenvoorkennis/wereldbeeld,doordebetekenisdiehijzelfconstrueertvanuitdeeigeninterpretatiesuiteigenervaringen.Kennisisdusniet‘zomaar’overdraagbaaralseenbepaalde“correcte”betekenis.

• Demenscreëertbetekenis,inplaatsvanhettevergaren.Persoonlijkeinterpretatieszijnafhankelijkvanindividueleervaringeneninteracties,enwordenvoortdurendaangepast.

• Kenniskomtvoortuitdecontextwaarbinnendekennisrelevantis.Ertmer&Newby(1993)gevenaandat“omtebegrijpenwelkekenniseenlerendeheeftopgedaan,moetenwedefeitelijkeervaringonderzoeken(Bednaretal.,1992)”.DitisvanbelanginSudburyschoolHarderwijkinhetbeoordelenvandeontwikkelingvandestudentenvindtzijnweerslagindemanierwaarophetvolgsysteemisvormgegeven.Conclusie9:Inonsvolgsysteemrichtenweonsopdefeitelijkeervaringenvandestudentopgedaanindedoorintrinsiekemotivatiegestuurdeactiviteiten.5.2.2 Welkefactorenbeïnvloedenhetleren?UitErtmer&Newby(1993)kunnenwehetvolgendeciteren:

“Zoweldelerendealsdeomgevingzijnvanbelangomdathetdeinteractietussenbeidenisdiedekennisvormingbepaald.Constructivistenzeggendatgedragwordtbepaalddoordesituatie.Alsvoorbeeldhiervandienthetlerenvanwoordendoorermeeinaanrakingtekomenenhetvervolgenstekoppelenaaneencontextwaarinzegebruiktworden(alstegenhangervanhetlerenvanwoordjesuiteenboek).Voorditlerenishetessentieeldatinhoudelijkekennisingebedwordtinsituatieswaarinjediekennisnodighebt.Brown,CollinsenDuguid(1989)suggererendatdesituatieseigenlijkkennismede-produceren(naastcognitie)doordeondernomenactiviteiten.Elkeactiekanwordengezienalseen“interpretatievandehuidigesituatiegebaseerdopeengehelehistorievaneerdereinteracties”(Clancey,1986).Evenalsdelerendedoorverschillendeinvalshoekenopdebetekenisvaneenwoord,eenconstantveranderendbegripvandatwoordkrijgt.”

OverdemateriëleleeromgevingschrijftVerbeeck(2010)hetvolgende:

“Inscholendieruimtebiedenaanautonomieenwaardeleerkrachtzichmindersturendencontrolerendopstelt,speeltdemateriëleleeromgeving

Page 19: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 19

eenbelangrijkerol.HierondervallenbijvoorbeeldookICT,hetuitnodigenvanexpertsenexcursies.Boekaerts(1999)erkenthetbelangvankrachtigeleeromgevingen,omdatdezehetgebruikvanzelfregulatievaardighedenstimuleren.Zijsteltdatniet-traditioneleleeromgevingenhetlerensterkbevorderen.VolgensPiaget(1932)wordthetlerenvankinderengestimuleerddoorhuninteractiesmetdefysiekeomgeving.Kinderenconstruerenhuneigenkennisdoorbetekenistegevenaanmensen,plaatsenendingeninhunwereld.Eénvanzijngeliefdeuitdrukkingenwas‘constructieisbelangrijkerdaninstructie’(Hendrick,1992).Daarmeebedoeldehijdatkinderenhetbestelerenalszezelfaanhetwerkzijnenzelfhunbetekeniscreëren,inplaatsvanuitlegtekrijgenvanvolwassenen(Mooney,2000).DezelfdemeningwasEriksontoegedaantoenhijsteldedatkinderenbehoeftehebbenaan‘realistischetakenenhulpmiddelenomhuncompetentieteontwikkelen’(Mooney,2000,p.54).Shuell(1986)enResnick(1987)toondenaandatkinderenbeterlerenvandirecteervaringeninconcreteenauthentiekeleersituaties(geciteerdinBoekaerts,1996).”

IndeleerbronnenenhetonderwijsaanbodvanSudburyschoolHarderwijkzijnalleingrediëntenterugtevindendiemakendatdeschooleenomgevingbiedtwaarinkinderenzichautonoomkunnenontwikkelen.InhetboekDeVrijheidvandeSudburyValleySchoolstaathetvolgende:

“Allekinderenlereniedermoment.Hetlevenishungrootsteleraar.Degediplomeerdeen/ofafgestudeerdestafledenzijnhierinvanondergeschiktbelang.Dekinderengebruikendeanderekinderen,boeken,materialenenvolwassenendiehengeschiktlijken.Hunbelangrijkstegereedschapishunnieuwsgierigheid,diehendrijftomteonderzoekenentevinden,ietsmeestertewordenentebegrijpen.Zijlerenomdewereldtezien,omdatzijkijken.Zijzíjnindiewereld.Zijlerendeheledagmetmensenvanalleleeftijdenomtegaan.Zijlerenomproblemenoptelossen,omdatzedietegenkomen.”

Conclusie10:Voorsociaal-constructivistischlerenishetnoodzakelijkdathetlerenineenrealistischeomgevingplaatsvindt.HetlerenopSudburyschoolHarderwijkvindtplaatsineenrealistischeomgevingwaarbijdeinrichtingvandeomgeving(leerbronnen)endekeuzevanhetonderwijsaanbodrelevantzijnvoordestudent.Hetonderwijsaanbodendeleertakenzijnrelevantomdatdestudentdezezelfkiest.

Page 20: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

20 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

5.2.3 Watisderolvanhetgeheugen?Ertmer&Newby(1993)schrijven:

“Hetgeheugenwordtcontinuopgebouwduiteencumulatievegeschiedenisvaninteracties.Waarnemingenenervaringenwordennietgeformaliseerdofgestructureerdenalseenvastomlijndbegripopgeslageninhetbrein,maarhetgeeftdelerendedemogelijkheidomtoteennieuweensituatie-specifiekebegripsvormingtekomendoorstukjesvaneerderekennisvanverschillendebronnenbijelkaartebrengendiebijhetprobleempassen.Constructivistenbenadrukkenhetnutvanflexibelgebruikvanopgedanekennistegenoverhetoproepenvanuithethoofdgeleerdeschema’s.”

Conclusie11:Develeinformeleenformeleinteracties(indeschoolorganisatie,schoolmeeting,juridischcomitéetc.)opSudburyschoolHarderwijkgeeftdelerendedemogelijkheidomtoteennieuweensituatiespecifiekebegripsvormingtekomendoorstukjesvaneerderekennisvanverschillendebronnenbijelkaartebrengendiebijhetprobleempassen.5.2.4 Hoewordtkennisovergedragen?VolgensErtmer&Newby(1993)wordtkennisopbasisvandeconstructivistischeleertheoriealsvolgtovergedragen:

“Hetconstructivismegaatervanuitdatkennisoverdrachtgefaciliteerdwordtdoorbetrokkenheidbijauthentieketakendieverankerdzijnineenbetekenisvollecontext.Alsvoorbeeldkanwordengenoemddatiemandmoeilijkmetgereedschapleertwerkenalshijalleenmaareengebruiksaanwijzingheeftomhetvanteleren.Hetgebruikvangereedschapwordtpasgeleerdophetmomentdatditgereedschapechtgebruiktwordtomdathetnodigisvooreenwerkelijkesituatie.”

5.2.4.1 Welkeonderliggendeaannames/principeszijnrelevantvoordeonderwijsomgeving?

Ertmer&Newby(1993)beschrijvendatvanuithetconstructivismeeenonderwijsomgevingdelerendedientteondersteuneninhetactiefonderzoekenvandieomgevingofcomplexeonderwerpenenhenaantezettentothetverdiepenindestof.Zebenadrukkenhetbelangvaneenlevensechtecontext,hetgebruikvancognitieverolmodellen(voorbeeldeninexpertise),hetlerenomgaanmetmeerdereperspectieven(doorsamentewerken),sociale

Page 21: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 21

omgangsvaardigheden(gebruikvandebat,discussie,onderbouwenvanmeningen),reflectiefvermogenendeondersteuninginconstructieveprocessen.Dezestofisnietvoorafbepaald;informatieuitverschillendebronnenisessentieel.Enkeleprincipes:

• Eennadrukligtopdeidentificatievandecontextwaarindevaardighedengeleerdwordenenvervolgenstoegepast(hetverankerenvanlereninbetekenisvollecontext).

• Eennadrukligtopcontroledoordestudentendebekwaamheidominformatietegebruikenbuitendecontext.

• Denoodzaakinformatieaantebiedenopveleverschillendemanieren(meerderemalenindetijd,inverschillendecontext,voorverschillende

doelen,envanuitverschillendeconceptueleperspectieven).

Conclusie13:Doordevariëteitaanleerbronnen,metgebruikmakingvanformeeleninformeellerenwordtopSudburyschoolHarderwijkdoorlopendvanuitverschillendecontextenenmetverschillendedoelengewerkt.5.2.5 Hoezouonderwijsgestructureerddienentewordenvanuithet

constructivisme?EmeritusHoogleraarLucStevens(2002)wordtgeïnspireerddoorlerendoortedoen;constructivisme.Erwordtuitgegaanvanhetideedatonderwijsmoetaansluitenbijwatdeleerlingalweet,maarhetmoetookuitdagendzijn.IdeeënvanonderandereVygotskizijnhierinterugtevinden.VolgensStevens(2006)ishetbestaandegestandaardiseerdeonderwijssysteemgebaseerdopeenverouderd,negentiende-eeuwsmensbeeldenheefthetallangdegrenzenvanzijnmogelijkhedenbereikt.Volgenshemishetgroteverschiltussenmensenintalent,tempoentemperament,enhieruitvoortvloeiendeverschillenindeaardvandeinteractiemetdeomgevingenontwikkelings-enleerresultateneenpuntvanspanning.Stevensisvanmeningdaterinhetonderwijsmetalleindividueleverschillenvankinderenrekeningmoetwordengehouden.Hijisverdervanmeningdatveelleer-engedragsproblemendoorhetonderwijssysteemzelfwordenveroorzaakt.

Conclusie12:SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarinvoorhetovergrotedeelgeleerdwordtinhetuitvoerenvanauthentieketaken.

Page 22: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

22 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

LucStevens(2006)formuleerthetalsvolgt:“Hiervooriseenuitdagendenrelevantonderwijsaanbodnodig,ruimtevoordeleerlingomtekiezen,ookzijnsteunbronnentekiezen,zelfzijnleerprocestesturenensamentewerken.Tezelfdertijdkrijgtdeleerlingverantwoordelijkheidvoorzijnkeuzesvaninhouden,doelenentoetsingenvoorplanningenbestedingvanzijntijd.”Eenbelangrijkekerngedachtevanhetnieuwelerenisdeverschuivingvandeverantwoordelijkheidvoorhetlerenvandeleraarnaardeleerling.Deleerlingbepaalt,wathijleertenhoehijdatwilleren.Dedocentfungeertalsbegeleider.Deinhoudelijkeachtergrondvoordezevormvanlerenwordtgevormddoorhetzogenoemdesociaal-constructivisme.OokLucStevensbenadruktdathetsociaal-constructivismeeenleerpsychologieisdieervanuitgaatdathetverwervenvankennisenvaardighedennietzozeerhetresultaatisvanoverdrachtdooreendocent,maarvandenkactiviteitenvanleerlingen.Daarbijverwerptmendegedachtedatkenniswordtovergedragendooreenexternebron.Relevantekenniswordtdoordeleerlingzelfgemaakt,geconstrueerd.Conclusie14:SudburyschoolHarderwijkbiedteenuitdagendenrelevantonderwijsaanbod,ruimtevoordestudentomtekiezen,ookzijnsteunbronnentekiezen,zelfzijnleerprocestesturenensamentewerken.Tezelfdertijdkrijgtdestudentverantwoordelijkheidvoorzijnkeuzesvaninhouden,doelenentoetsingenvoorplanningenbestedingvanzijntijd.

Conclusie15:HetonderwijsopdeSudburyschoolHarderwijkisgebaseerdopdeconstructivistischeleertheorieenrichtzichopdebredeontwikkelingvandestudenten.Hieronderverstaanwetenminstedeemotioneleendeverstandelijkeontwikkeling,hetontwikkelenvancreativiteit,hetverwervenvannoodzakelijkekennisenvansociale,cultureleenlichamelijkevaardigheden,en‘democraticcitizenship’(inNederlandookwel‘socialeintegratieenactiefburgerschap’genoemd).5.2.6 Natuurlijkleren‘Natuurlijkleren’ iseenpopulairetermgebaseerdopdesociaal-constructivistischeleertheorie,dieinNederlandvanaf2002metnamebekendis

Page 23: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 23

gewordendoorpublicatiesop‘natuurlijkleren.net’endoordeAPS4.HetAlgemeenPedagogischStudiecentrum(APS)hieldzichbezigmetNatuurlijkLeren.Eenvanhunkernactiviteiten,‘herontwerpenvanonderwijs’,richttezichop‘betekenisvolleren’.Indewandelgangenwordtditookwel‘NatuurlijkLeren’of‘ParadigmaB’genoemd.Natuurlijklerenheefteenaantalverschillendeuitgangspuntentengrondslag.Dezezijnechternietspecifiekvoordezevormvanonderwijsenkomengezamenlijkofapartookvoorinandereonderwijsvormen(Weerman,2012).Natuurlijklerenisgebaseerdopo.a.Gardner’smeervoudigeintelligenties,eentheoriediegeenempirischebasisgenootenderhalvenietwetenschappelijkbevestigdis.Erzijnechtereenpaaruitgangspuntenvannatuurlijklerendiedirecttoepasbaarzijnopde(leer)omgeving(decontext)opSudburyschoolHarderwijkenvoortkomenuithetsociaal-constructivismediebelangrijkzijnhiertenoemen.Bijhetnatuurlijklerenhebbenstudentenzelfderegieoverhunleer-enontwikkelproces.Deonderliggendeaannameisdatallemensenvannatureactiefennieuwsgierigzijneneennatuurlijkedrangtotontwikkelenhebben(intrinsiekgemotiveerd).Demensiseenadaptiefwezenenontwikkeltzichindievaardighedendienoodzakelijkzijnomtekunnenfunctionerenineensocialeen/ofnatuurlijkecontext.Daarnaastiseenmenseensociaalwezendieuitdagingenzoektinsocialeinteracties.Een(jong)mensisinstaatzijneigenontwikkelingvormtegevenalsdeomgevingditondersteuntenstimuleert.Eenomgevingwaarineenstudentinvloedheeftendaarmeezijneigensociale-enemotioneleveiligheidkanborgenisdaarbijvancruciaalbelang.Hetisbewezendateenkindzichpasgoedcognitiefkanontwikkelenalshetzichvertrouwdkanvoeleninzijnomgeving.Conclusie16:SudburyschoolHarderwijkheeftalsuitgangspuntdateenstudentzichpasgoedcognitiefkanontwikkelenineenomgevingwaarineenstudent

4DeessentievanNatuurlijkLerenisbeschrevenin:A.vanEmst(2002),Koopeenautoopdesloop.Paradigmashiftinhetonderwijs.Utrecht:APS.EnkeleanderepublicatiesvanhetAPSoverNatuurlijkLeren:H.Weegenaar,VindmaareenseenvalkinRotterdam;NatuurlijkLerenindepraktijk.D.vanKammenenH.Weegenaar,Weetjijwaarderegenboogbegint.NatuurlijkLereninhetbasisonderwijs.A.vanEmst,Dejaguarindeboom,competentiegerichtlerenindeberoepenkolom.

Page 24: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

24 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

invloedheeftendaarmeezijneigensociale-enemotioneleveiligheidkanborgenenzichvertrouwdkanvoeleninzijnomgeving.

5.3 ‘SituatedLearning’TheorieGesitueerdlereniseentheoriehoeindividuenkennisenvaardighedenverwerven,doorlegitiemeperifereparticipatieineen‘communityofpractice’,ofeen‘communityoflearners’(Lave&Wenger,1991).Legitiemeperifereparticipatie(LPP)beschrijfthoenieuwkomerszichontwikkelentotervarenledenenuiteindelijkervarenvaneencommunityofpracticeofsamenwerkingsprojectworden(Lave&Wenger,1991).VolgensLPP,wordennieuwkomersineersteinstantielidvaneengemeenschapdoorteparticiperenineenvoudigeenweinigrisicovolletakendietochproductiefennoodzakelijkzijnendedoelstellingenvandegemeenschapondersteunen.Doormiddelvanrandactiviteiten,kunnenbeginnerskennismakenmetdetaken,dewoordenschatendeorganisatorischeprincipesvandegemeenschap.Geleidelijkaan,alsdenieuwkomerservarenworden,neemthundeelnamemeerenmeereenvormaandiecentraalisindewerkingvandegemeenschap.LPPsuggereertdathetlidmaatschapvaneen‘communityofpractice’wordtgemedieerddoordemogelijkevormenvanparticipatie,zowelfysiekalssociaal,waartoenieuwkomerstoeganghebben.Alsnieuwkomersdirectdetakenvandeskundigenkunnenobserveren,begrijpenzedebrederecontextwaarinhuneigeninspanningenpassen.OmgekeerddoetLPPvermoedendatnieuwkomersdiegescheidenzijnvandeexpertsenbeperktetoeganghebbentothunpraktijkentothungemeenschap,eenbeperktegroeilatenzien.Alshundeelnameverhoogt,ontstaansituatiesdiehetmogelijkmakendedeelnemerstebeoordelenophoegoedzebijdragenmethuninspanningen,waardoordelegitiemeperifereparticipatieeenmiddelisvoorzelfevaluatie(Lave&Wenger1991).5.3.1 ‘Communitiesofpractice’Lave(1993)erkentdatlerenalomtegenwoordigisindelopendeactiviteiten,maarvaaknietherkendwordtalszodanig(ziehoofdstukoveronzichtbaarlereneninformeelleren).Leren,ineen‘communityofpractice’,gebeurtalseeninteressewordtgevolgdofalsledenaangezamenlijkeactiviteitenendiscussiesdeelnemen,elkaarhelpeneninformatiedelen.Zebouwenrelatiesdieheninstaatstellenomtelerenvanelkaar(Smith,2009).Wekunnenconcluderendater

Page 25: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 25

binnendezegemeenschappen,Vygotski'szonevannaasteontwikkelingcontinuindepraktijkwordtgebracht.OokPattison(2016)verwijstinhaarrecenteboek‘RethinkingLearningtoRead’naardetheorievan‘SituatedLearning’enhetbelangvaneenvolwaardiglidvaneengemeenschaptezijninhetzelfgestuurdaanlerenvanleesvaardigheden,doorindiegemeenschapeerstalsobserveerderdeeltenemen,daarnametminimaletakenmeetegaandraaienomzichvervolgensteontwikkelentoteenvolwaardigparticiperendlid.PeterGrayenJayFeldman(2004)voerdeneenonderzoekuitgerichtopheteffectvaneenleeftijdmixvantienersenjongerekinderenineendemocratischeschool(deSudburyValleySchool).Zewarenvooralgeïnteresseerdindemogelijkeeducatievewaardevandevrijemixvanleeftijden,omdatdezeinteractiesindewetenschaponderbelichtzijngeraaktalsgevolgvanonsconventionele,opleeftijdingedeeldeschoolsysteem.Inhunanalyseidentificeerdenzijzevenprominentaanwezigekwaliteitenindeinteracties:Hulpvaardigheid,tolerantie,generositeit,pro-socialeinterventie,conflicten,spelvariatieenkomedie.Intotaalnamenzij196natuurlijkvoorkomendeinteractiestussenadolescenten(leeftijd12-19)enjongerekinderen(leeftijd4-11)geobserveerd.Afgezienvandeconclusiesoverwatkinderenophetgebiedvansociaalgedraglerenvanoudere‘experts’,laathetvolgendecitaatzienhoehetintellectuele,cognitievelerenplaatsvindt,evenalshetaanlerenvandevaardighedentotdeelnameaaneendemocratischegemeenschap(Gray&Feldman,2004):

“Tienersdragenbijaandeintellectuelevormingvanjongerekinderendoorhetmodellerenvanactiviteitenalslezenenrelatiefgeavanceerdemanierenvandenkenenpraten,doorkinderentelerenhoezegamesspelendieaandachtenplanningvragenendoorhetverstrekkenvantipsenstrategieënvoorhetoplossenvanproblemendiekinderendecontrolelatenhoudenoverhunprobleemoplossendproces.Informelespelletjes,zorgendetienersvoordestructuurendeleidinggevendevaardighedendienoodzakelijkzijnomjongerekinderentelatenmeespelenenhuneigengedachtentelatenhebbeninovereenstemmingmetderegelsvanhetspel.Tienersgevensomsookeenzekerematevanstructuuraaninformeelspelvanjongerekinderen,dieeendergelijkspelspannenderenintellectueeluitdagendermakendanhetgevalzouzijngeweestalsdekinderenalleenmetleeftijdsgenotengespeeldzoudenhebben.Doorjongerekinderente

Page 26: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

26 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

adviserenenteonderwijzen,bestendigdeenverfijndedeeigenkenniseninzichtenvandetieners.Bovendienbleekdeaanwezigheidvanjongerekinderenbijtedragenaandeontwikkelingvandecreativiteitvantienersdoorhentestimulerendeeltenemenaanconstructieveenartistiekevormenvanhetspel,zoalshetspelenmetblokkenofkrijtjes,enomspelletjestespelenopeenluchtige,creatieve,relatiefniet-concurrerendemanier.Tienersdragenbijaandesocialeenmoreleopvoedingvanjongerekinderendoorhentehelpenbijhetaanlerenvanderegelsvandeschool,doorvoorstellentedoenvoorhetoplossenvanconflicten,doorintegrijpenwanneeractiviteitenverstorendofgevaarlijkzijn,ensomsdoormoreleredenentegevenvoordeeenofanderemaniervangedrag.Omgekeerddraagtdeaanwezigheidvanjongerekinderenbijaandesocialeenmoreleontwikkelingvantieners,doorhendemogelijkheidtebiedenomkinderenliefdevolteondersteuneninhunontwikkeling,leidingtegevenentegelijkbewustnatedenkenoverhuneigenverantwoordelijkhedennaaranderemensen.Doorhetnemenvanleidinggevendefunctiesinspelmetjongerekinderenoefenentienersdesubtielekunstvanleidinggeven,zonderhetgevoelvanautonomievandejongerespelersteondermijnen.Doordehandhavingvanschoolregelsendeordeenveiligheidtehelpenhandhaven,ontwikkelentienerseengevoelvanverantwoordelijkheidtenopzichtevandegemeenschapinhetalgemeen.Deleeftijdmixindegemeenschapvandeschoolcreëerteenomgevingdievergelijkbaarismetdievandegroteremaatschappij,waarinmensenmeteenbreedscalavaninteresses,persoonlijkhedenenvaardighedenmanierenmoetenvindenomsamenmetelkaarteleven.”

Hoewelhetnietmetopzetonderwerpvanditonderzoekwas,hebbendeonderzoekersookwaargenomenhoedeinteresses,activiteitenenmanierenvandenkenvantienersdichterbijjongerekinderenstaatdandievanvolwassenen.Tienerszijnoverhetalgemeenmindergeneigddanvolwassenenomzichzelftezienalsverantwoordelijkvoordelangetermijnontwikkelingvanjongerekinderen,enomdezeredenishetonderwijsendehulpdiewordtgebodendoortienersmeergerichtophetcontinuerenvanplezierigeactiviteitenenhetoplossenvanacuteproblemendangerichtophetoplangeretermijn‘verbeterenvan’hetkindenhebbenzevaakveelmeerenergieomlangdurigtespelenmetkinderen(Gray&Feldman,2004).Gray(2016)refereertnaarhetbelangvangesprekken.Hijschrijft:

Page 27: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 27

“Jongerenpratenmetelkaarenmetdestafledenoveralleswatmaardenkbaarisenwordendaardoorblootgesteldaaneengrootaantalideeënenargumenten.Wantniemandiseenofficiëleautoriteitenalleswatergezegdofgeregistreerdwordtineengesprekwordtopgevatalsietsomovernatedenken.Integenstellingtothetonthoudenvaninformatievooreentest,stimuleerteengesprekhetintellect.Vygotski(1962)voerdelanggeledenaan,datconversatiedewortelisvanhethogeredenken;enmijnobservatiesvanstudentenopdeSudburyValleySchoolhebbenmijovertuigtdathijgrotendeelsgelijkhad.Gedachtenzijneengeïnternaliseerdgesprekenvormenhetbeginvangesprekkenmetanderemensen.”

Hijconcludeerttevensconcludeert:lezen,netalsveleanderevaardigheden,wordtgeleerdineengemeenschapdoorgezamenlijkeparticipatie.EenandervoorbeeldisgebaseerdopeenstudiedoorAlanThomas(1998)eneenfollow-uponderzoekvanThomasenPattison(2007)gerichtopinformeelleren:

“Teneerste,decultuurdiekinderenomringtbiedtwatwijhun‘informelecurriculum’hebbengenoemd.Alledaagsedingen,anderemensenengewoneervaringenbiedenkindereneenschataaninformatieoverallerleionderwerpen,waaronderschoolsevaardighedenalstaalenrekenen.Kinderenwordenblootgesteldaanreal-lifeskillszoalswinkelen,gebruikvandetelefoon,koken,geldberekenen,lezen,reizen,omgaanmetmensenbuitendefamilieengazomaardoor.Dezevaardighedenwordengeïntegreerdvertegenwoordigdindeomgevingwaarinzeookdaadwerkelijkwordenbenut.Deverbredingvanhetculturelecurriculumbuitenhetonmiddellijkeenalledaagsebereik,vindtplaatsopvelemanieren,waaronderdoorgesprekken,vanuiteigennieuwsgierigheidenonderzoek,vaakindevormvanhetspel,ofdoorhetzienenhorenvanfragmentenvanspecialistischekennisuitverschillendebronnen,waaronderdemassamedia,bezoekenaanmuseaenanderebezienswaardigheden,boekenenanderemensen.”

Conclusie17:Deleercontextvoor‘SituatedLearning’wordtgedefinieerddoorvrijwilligedeelnameaaneenzorgzame,socialeomgeving(eencommunityofpractice)endooreenvrijeinteractietussenmensenvanverschillendeleeftijdenindieomgeving.HetisdezecontextdiehetlerendoorLegitiemeperifereparticipatie(LPP)definieert.

Page 28: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

28 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Conclusie18:DevolledigeleeftijdsmengingvaneenSudburyschool,waarbijopallerleiniveauslerenplaatsvindt,ininformelecontacteningesprekkenenspelofsamendingenondernementotmeerformelestructurenalsingezelschappen,comitésenschoolmeeting,maaktdatjegeleidelijkkuntlerenteparticiperenendievaardighedenkuntaanlerendienodigzijnom‘expert’tewordenindegemeenschap.5.4 Connectivisme,eennieuweleertheorie.

GeorgeSiemens(2005)introduceerdeeennieuweleertheorie,hetconnectivisme,dieovereenstemtmetdebehoeftenvandeeenentwintigsteeeuw.Connectivismeisdeintegratievandeprincipesonderzochtdoordechaostheorie5,denetwerktheorie6endecomplexiteitenzelforganisatie7theorie.

5http://nl.wikipedia.org/wiki/Chaostheorie6http://nl.wikipedia.org/wiki/Netwerktheorie

Figure2,vaardighedenenkenmerkenvandeleerlingvanvandaag.(Gerstein,J.2015)

Page 29: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 29

Hetconnectivismehoudtrekeningmetvernieuwendetrendsinhetleren,hetgebruikvantechnologieennetwerkenendeafnemendehalfwaardetijdvankennis.Hetcombineertrelevanteelementenvanveleleertheorieën(hetbehaviorisme,hetcognitivismeenhetconstructivisme),socialestructuren,entechnologieomeenkrachtigetheoretischeconstructietecreërenvoorlereninhetdigitaletijdperk.Ondanksdaterookkritiekisofhethierwelomeennieuweleertheoriegaat,geeftSiemens(2005)eenaantalbelangrijkeinzichteninlereninconnectiemeteenlerendegemeenschap,netwerkenentechnologie.5.4.1 EvolutievandeleertheorieëninhetdigitaletijdperkBehaviorisme,cognitivismeenconstructivismezijndedrieleertheorieëndiehetmeestgebruiktwordenbijdeinrichtingvaneducatieveomgevingen.Dezetheorieënwerdenechterontwikkeldineentijdwaarinhetlerennietbeïnvloedwerddoortechnologie.Indeafgelopentwintigjaarheeftdetechnologiedemanierwaaropweleven,hoewecommunicerenenhoewelerengereorganiseerd.Decentraleaannamevandemeesteleertheorieënis,datlerenplaatsvindtineenpersoon.Zelfsdesociaal-constructivistischeopvattingen,diezicheropbaserendatlereneensociaalprocesis,richtenzichbijhetlerenopdestaatvanhetindividu(enzijn/haarfysiekeaanwezigheid-d.w.z.brain-based).Dezetheorieënhebbengeenbetrekkingopdeontwikkelingvankennisdieplaatsvindtbuitenmensen.Leren(gedefinieerdalsbruikbarekenniscreëren)kanbuitenonszelfliggen(binneneenorganisatieofeendatabase),enisgerichtophetaansluitenvangespecialiseerdedelenvaninformatie.Lerenvolgenshetconnectivisme,iseenprocesdatnietvolledigonderdecontroleisvanhetindividuenligtdeelsintoevalligeontmoetingen,connectiesennetwerkenenhetaanborenvandiverseensomsonverwachtekennisbronnen.Leertheorieënhoudenzichbezigmetheteigenlijkeprocesvanleren,nietmetdewaardevanwaterwordtgeleerd.Ineennetwerkwereldisdewijzewaaropwijinformatiekrijgendemoeitewaardomteonderzoeken.Denoodzaakomtoteenoordeeltekomenoverdewaardevaninformatieiseenmeta-vaardigheiddiewordttoegepastvoorhetlerenzelfbegint.Wanneerinformatieschaarsis,wordt

7http://nl.wikipedia.org/wiki/Zelforganisatie

Page 30: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

30 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

aangenomendathetprocesvanbeoordelingvandewaardeonderdeelvanhetlerenzelfis.Wanneererinformatieinovervloedis,iseensnelleevaluatievandewaardevandieinformatiebelangrijk.Nieuweuitdagingenontstaandoordesnelletoenamevaninformatieendeenormesnelheidwaarmeeinformatieopgezochtengevondenkanworden(viatechnologie,zowelinwatisopgeslagenalsdoortenetwerken).Hetvermogenomsneleenonderscheidtemakentussenbelangrijkeenonbelangrijkeinformatieisvanvitaalbelang.Indehuidigewereldisvaakactienodigzonderdatdebetrokkenpersonenhierinhunkennishebbenopgebouwd-datwilzeggen,wemoetenhandelendoorhetcreërenvaninformatiebuitenonzeprimairekennisbasis.Hetvermogenominformatietesynthetiseren,enverbindingenenpatronenteherkennenisindezetijdeenwaardevollerevaardigheid,danhetbezittenvankennis.Minderdanveertigjaargeledenvoltooidenleerlingendevereisteopleidingenmaaktenderestvanhunlevencarrièrebijéénwerkgever.Deontwikkelingvaninformatiewastraagenveranderdenietsnel(kennisveranderingduurdeenkeledecennia).Vandaagdedagzijndezefundamenteleprincipesgewijzigd.Kennisgroeitexponentieel.Opveelgebiedenwordtdeduurzaamheidvankennisnugemeteninmaandenenjaren.Gonzalez(2004)beschrijftdeuitdagingenvandesnelveranderendekennis:

"Eenvandemeestovertuigendefactorenisdekrimpendehalfwaardetijdvankennis.De‘halfwaardetijdvankennis’isdetijdspannevanafhetmomentdatkenniswordtopgedaantotdatdehelftvandezekennisverouderdis.Dehelftvanwatvandaagbekendis,was10jaargeledennognietbekend.Dehoeveelheidkennisindewereldisverdubbeldindeafgelopen10jaareneriseenverdubbelingvankennisomde18maandenvolgensdeAmericanSocietyofTrainingenDocumentation(ASTD).Omdekrimpendehalfwaardetijdvankennistebestrijden,zijnorganisatiesgedwongenomnieuwemethodenvaninstructieteontwikkelen."

Eenaantalbelangrijkeveranderingeninhetlereninhetdigitaletijdperk,waarconnectivismeopisgebaseerd:

• Veelleerlingenzullenindeloopvanhunlevengeconfronteerdwordenmeteenverscheidenheidaanmogelijknietverwantekennisgebieden(integenstellingtothetvoortbouwenvaneenenkelecarrière).

• Informeellereniseenbelangrijkaspectvanonzeleerervaring.Formeelonderwijsvormtnietlangerdebelangrijkstemaniervanleren.Lerengebeurtnuopveelverschillendemanieren-viabijvoorbeeld;‘communitiesofpractice’(zieSituatedLearningTheory),persoonlijke

Page 31: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 31

netwerkenendoordevoltooiingvantaken.• Lereniseencontinuprocesvoordeduurvaneenmensenleven.Leer-en

andereactiviteitenzijnnietlangergescheiden.Invelegevallenzijnzehetzelfde.

• Gebruikvantechnologieverandertdeneuralenetwerkeninonzehersenen(legtnieuweverbindingen).Detoolsdiewegebruikendefiniërenenvormenonsdenken.

• Degemeenschapenhetindividuzijnbeidelerendeorganismen.Verhoogdeaandachtvoorkennismanagement(zowelinbedrijvenalsinonderwijs)benadruktdenoodzaakvaneentheoriediederelatielegttussenhetlerenvanhetindividuinsamenhangmethetlerenvandegemeenschapalsgeheel.

• Veelleerprocessendieeerderdoorleertheorieënwerdenondersteund(vooralcognitieveinformatieverwerking)wordenovergelatenaan,ofondersteunddoortechnologie.

• Kennisvan‘hoe’enkennisvanhet‘wat’wordtaangevuldmetkennisvan‘waar’(devaardigheidomdekennisdienodigistevinden).

Conclusie19:SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarindestudentqualerenaansluitbijdeveranderingeninlereninhetdigitaletijdperk.5.4.2 KennisnetwerkenHetsamenbrengenvantechnologieennetwerkenalsleeractiviteitenmaaktdatleertheorieënverschuiveninhetdigitaletijdperk.Ervindteenverschuivingplaatsvanindividuelekennis,naarkennisuitwisselingenontwikkelingbinnennetwerken.Juistindezetijdishetessentieeldatmensennietmeergestandaardiseerdeengeüniformeerdekennistotzichnemen,maardatmensenzichonderscheidenopbasisvanopgebouwdekennisenervaring,ominnetwerkengezamenlijktoteengroterekennisenervaringsbasistekomen.KarenStephenson(1998)zegt:

"Ervaringwerdlangetijdbeschouwdalsdebesteleerbronvankennis.Omdatwenietalleskunnenervaren,zijnweafhankelijkvanervaringenvananderemensenenduswordenanderemensenbronnenvankennis.'Ikbewaarmijnkennisinmijnvrienden'iseenaxiomavoorhetverzamelenvankennisdoormiddelvanhetverzamelenvanmensen".

Conclusie20:OpSudburyschoolHarderwijkvormenzichkennisnetwerken.

Page 32: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

32 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

5.4.3 ‘Communitiesoftrust’‘Communitiesoftrust’zijndebasisvooreenlerendegemeenschap.VolgensKarenStephenson(1998)iseralveelgeschrevenoverdewaardevanvertrouwen.SocialewetenschappersalsFrancisFukuyama,MarkGranovetter,enRobertPutnamhebbenaangetoonddatsamenlevingengebaseerdopvertrouweneenenormconcurrentievoordeelhebbentenopzichtevanlegalistischesamenlevingendiegebaseerdzijnopwantrouwen.Ofditprincipevan‘vertrouwen’nugeldtvooreenlandofvooreenorganisatie,hetresultaatishetzelfde:Erwordtmeerwaardegecreëerdalshetdureenloggetoezichtwordtverminderd(Stephenson2002).VolgensKarenStephensonisdeverbindingtussenvertrouwenenlerenvanenormewaarde.Stephensontoontdedirectecognitieveverbindingaantussendematevanvertrouwenineenorganisatieenhaarleden,enhetvermogenomimplicietekennisbijelkaarteontwikkelenenmetelkaartoetepassen.Wengeretal.(2009)stellendat“samenlerenafhankelijkisvandekwaliteitvanrelatiesopbasisvanvertrouwenenwederzijdsebetrokkenheidtussenledenvaneengemeenschapofnetwerk”.UitdepraktijkopSudburyschoolHarderwijkconstaterenwedatereersteenvertrouwensbandmoetbestaantussenledenvandegemeenschap,alvorenserrelatieskunnenontstaanwaaringezamenlijkactiviteitenondernomenworden.Zekeralshetgaatomderelatiestussenvolwassenenendestudentenisditeenbelangrijkaspectinhetvertrouwenomopeengegevenmomenttoteenleer/werkrelatietekomen.Datkosttijd.Uitdepraktijkmerkenwedatalsereenvriendschappelijkeengelijkwaardigebandbestaat,eenstudenteerdergeneigdisomooktedurvenvragennaar‘formelelessen’.DoormetelkaarindeschoolalsgelijkwaardigtewerkeninJ.C.,Schoolmeetingenandereorganenindeschoolendoorhetdoorlopendeinformelecontactindevelesituatiesindeschoolmakendatereenvertrouwensbandopgebouwdkanwordenmetalleledenvandeschoolgemeenschap.Conclusie21:SudburyschoolHarderwijkvormteen‘communityoftrust’,doordegelijkwaardigeverhoudingenindeschool,hetsamenwerkenindeverschillendeschoolorganenenhetinformelecontactinallerleisituatiesindeschool.

Page 33: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 33

5.4.4 Principesvanconnectivisme

• Lerenenkennisberustopdiversiteitvanmeningen.• Lereniseenprocesvanhetverbindenvangespecialiseerdeknooppunten

ofinformatiebronnen.• Lerenkanookplaatsvindeninniet-menselijkeomgevingenenapparaten.• Decapaciteitommeerteweteniskritischerdanwatmomenteelbekend

is.• Hetvoedenenonderhoudenvannetwerkenisnodigomdoorlopendleren

tevergemakkelijken.• Hetvermogenomverbindingentussendisciplines,ideeënenconceptente

zieniseenkerncompetentie.• Dewaardevankennis(accurate,up-to-datekennis)isdeintentievanalle

connectivistischeleeractiviteiten.• Besluitvormingzelfiseenleerproces.Hetkiezenwattelerenende

betekeniskunneninschattenvandebinnenkomendeinformatieisessentieelindezetijdvaninformatieoverschot.

Conclusie22:OpSudburyschoolHarderwijksluitlerenaanbijdeprincipesvanhetconnectivisme,waarbijwehetbelangvandedigitaleleerbronnennietonderschatteninhetaanlerenvancompetentiesalssamenwerken,kritischnadenken,respecterenvananderemeningen,kennisgenereren,verbandenherkennen,keuzesmaken,informatieopwaardeinschattenenhetaccepterenvan‘falen’alsbronvanalhetleren.5.5 Informeelleren,onzichtbaarlerenInveelwetenschappelijkeliteratuurwordtaaninformeellerengerefereerdalsietswatbuitenschoolplaatsvindt.Demeestestudiesbeperkenzichtothetzichaanlerenvaneentaaldoorbaby’s/peuters,oftotlerenbijvolwassenen(Smith,1999;Sommerlad,1999).Hetideeisdatdeleerlinggeleidelijkmeerkennisaccumuleertdoormiddelvaneensoortinformeleleertijddooreeninteractiemetmensendieexpertzijnofgewoonmeerkennisbezitten(zieook‘SituatedLearning’Theorie).Gearetal.(1994)latenzienhoeinformeellereneenbelangrijkerolspeeltbijhetverwervenvangeavanceerdeprofessionelekennis

Page 34: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

34 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

inrechten,techniek,maatschappelijkwerkengeneeskunde.Cullenetal.(1999)laatzienhoeinformeellereneenspinoffisvaneenandereactiviteitbv.mensendiebetrokkenzijnbijsocialeactiviteitenwaardoorhunvaardigheidtotschrijven,hunspreekvaardigheidenIT-vaardighedenwordenontwikkeld.Baby'sbeginnenmetinformeellerenvanafdegeboorte(ofeerder?),vooraldoorinteractiemetdemoederofandereverzorgers.Zoalshierbovenvermeld,bestaateendeelvanditlerenbv.uithoezichtegedragenopcultureelpassendewijze.Hoeomtegaanmetemoties,hoetecommunicerenmetandereninhetgezinenindebrederegemeenschapenhoeculturelewaardenenattitudesteverwerven.Ditalleenalbehoefteenenormehoeveelheidkennisenknowhow(Cole,1992;Super&Harkness,1997).Maarnogindrukwekkenderzijndecognitieveinzichtenenvaardighedendieinformeelwordengeleerd,waarondertaal,basisvaardighedeninlezen,rekenen,wetenschappelijkinzicht,gevoelvoorhumor,spelregelsenmoreelbegrip(Thomas,2002).Wetenschappelijkonderzoekbaseertzichgrotendeelsophetvergelijkenvaninstructiedoorvolwassenen,omtezienwelkemethodehetmeesteffectiefis(bijv.Wood,1986).ZoalsTrevarthen(1995)aangeeft,baseertditsoortonderzoekzichuitsluitendopde‘klassiekeveronderstelling[dat]kinderenlerenomdatzeonderwezenworden’.Hetisechtersteedsmeergeaccepteerddathetmeestecognitievelerenindevroegekindertijdvooralvoortkomtuitinformeleinteractiestussenouder(ofanderevolwassenen)enkind,meestalsociaal-cultureelbepaalddooralledaagsegesprekkenenactiviteiten(Gauvain,1995,2000,Thomas,1994).Tegendetijddatzedeschoolgaandeleeftijdbereiken,zullendemeestekindereneenbegingemaakthebbenmethetlerenlezendooreenvertrouwdheidtehebbenontwikkeldmetlettervormen,doorhuneigennaamenanderewoordendiehenomringenteherkenneninhundagelijkslevenen/ofdoorhetvoorlezenuitboeken.Ookhebbenzevaakaleenbasiskennisvanessentiëlegetallenenrekenkundigeconceptenalstellen,optellenenaftrekken.Doorlopendzullenzehunkennisuitbreidendoorteluisteren,tekijken,doorlopendvragentestellen,spelletjestespelen,betrokkentezijnbijhuishoudelijkeactiviteiten,tewinkelen,opbezoektegaanengazomaardoor.Ditgebeurtzonatuurlijkinhetdagelijksleventhuisdatdeouderszichvaaknietbewustzijnvandewonderbaarlijkehoeveelheidlerenwaarbijzebetrokkenzijn(Thomas,2002).Informeellerenisuiteraardcruciaalvoordeintellectueleontwikkelingindevroegekindertijden

Page 35: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 35

speelteenbelangrijkerolindevolwasseneneducatie.Maarwattedenkenvanaldietussenliggendejaren,wanneerdekinderenindeleerplichtigeleeftijdzijn?Alseenkindnaarschoolgaatwordthetgebruikelijkonderwezendooreenleerkracht.Dedocentleverthetlespakketenkinderenlerenwatzeverteldwordtomteleren(Formeelleren).Devoortgangwordtvoortdurendgecontroleerd,vanhetbeantwoordenvanvragenvandeleerkrachtenindeklastothetinvullenvanschriftelijkeoefeningenenregelmatigafgenomentesten.Vanuiteenindustrieelparadigmawarenerinstitutionele,organisatorischeenpraktischeredenen,waaromformeelgestructureerdlerennodigwasopschool.Maardatbetekentnietdatditdeenigemanierisomontwikkelingvormtegeven.VolgensThomas(2002)isergeenwetenschappelijkebasisvoordebijnauniverseleaannamedatdetraditionelemaniervanonderwijsessentieelisvoorkinderenindeleerplichtigeleeftijd.Debijditschooltypehorendemaniervanlerenisgewoonzoingeburgerddathetheelmoeilijkisomeenalternatiefvoortestellen,aldusThomas(2002).Informeellerenkannietlangeralseenminderwaardigevormvanlerenwordenbeschouwd,diealsvoornaamstedoelzouhebbenomtefungerenalsdevoorlopervanformeelleren.Hetmoetinzijneigenwaardeerkentwordenalseenfundamentele,noodzakelijkeenwaardevollemaniervanleren.(Coffield2000).Conclusie23:SudburyschoolHarderwijkerkent‘Informeelleren’alseenfundamentele,noodzakelijkeenwaardevollemaniervanleren.HetschemavanM.L.Conner(2004)vathetonderscheidtussenformeel,informeelenniet-formeellerensamen(figuur3).Dezeconceptenwerdenvoorheteerstontwikkeldindejaren1950doormensendiewerkzaamwarenophetgebiedvaninternationaleontwikkeling.

• “Formeellerenverwijstnaarhiërarchischgestructureerdeschoolsystemen.Bv.hetklassiekeonderwijsmodelvormgegevenopscholenenuniversiteiten,en/ofklassikaleinstructiemethodenzoals

Figuur3,SchemavanConner

Page 36: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

36 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

gebruiktintechnische-enprofessioneletrainingen.Elkevormvaneducatieveactiviteitenbuiteneenformeleklassikalesetting,hetzijapart,hetzijalseenonderdeelvaneenaantalbredereactiviteiten,bedoeldomidentificeerbareleerdoelentedienenheetookwel:Niet-formeelleren(Conner,2004)enistebeschouwenalseenvormvanFormeelleren.

• Informeellerenbeschrijfteenlevenslangproceswaarbijdelerendeattitudes,waarden,vaardighedenenkennisopdoetuitdagelijkseervaringen.

• Intentioneellerenishetproceswaarbijeenindividugerichtisophetaanlerenvankennisen/ofvaardighedendiehetgevolgzijnvanhetbereikenvaneenvoordelerendegekozendoel.

• Onverwachtlerengebeurtwanneereenindividuietsbijtoevalleert,zonderdatditgeplandofverwachtwas.”

Hierbijmoetdenotitiegemaaktwordendatindecontextvanbovenstaandetabel,telkensweerdevraaggesteldmoetworden‘wiebepaalthoeergeleerdwordt?’Binnendecontextvandeconstructivistischeleertheorie,isdelerendedeeigenaarvanhetleerproces.Hetformeel,niet-formeelen/ofintentioneellerenvindtindieomgevingookplaats,maargestuurdvanuitdebehoeftevandelerende.Tevenskanjuisthetinformeellerenzeerwaardevol,nuttigenpassendzijnvoorsommigemensen.Zijvoelenzichcomfortabelerineeninformelecontextenlerendaarinmeerdanineenformelecontext.Inhetalgemeenkunnenwestellendatdemeestescholenalszijgebruikmakenvanelementenvandeconstructivistischeleertheorie,gebruikmakenvanvormenvan‘Formeelleren’,‘Intentioneelleren’en‘Niet-formeelleren’.Maarindemeestescholenwaarinvraaggestuurd,projectgestuurd,probleemgestuurd,opdrachtgestuurd,ervaringsgerichtencompetentiegerichtonderwijswordtvormgegeven,watgebaseerdisopdeconstructivistischetheorie,gaatmenvrijwelaltijduitvaneentraditioneleschoolomgeving,waarindedoelennietdoordelerendezelfgekozenworden(o.a.OGO,HetNieuweLeren).Derhalvekunnenwestellendathiernogsteedssprakeisvanmengelingvancognitivismeenconstructivisme.

Page 37: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 37

Conclusie24:OpSudburyschoolHarderwijkhebbenweerbewustvoorgekozendelerendezelfverantwoordelijkheidtelatendragenvoorzijneigenleren.Hiervindtnaast‘formeelleren’,vooral‘informeelleren’,‘intentioneelleren’en‘niet-formeel’lerenplaatswaarbijdelerendezelfhetdoelstelt.Deomgevingvandeschoolisdanookbewust‘niettraditioneel’ingericht.Kenmerkendzijn:deleeftijdmix,verschillenderuimtesvoorverschillendedoelen,veeltijdvoorsocialeinteractieeneigengekozenactiviteiten,geenhiërarchie(gelijkwaardigheid),eneenorganisatieindeschooldievereistdatbasisvaardighedeneennoodzaakzijnomtekunnenfunctioneren.IndebeschrijvingvanDaniëlGreenberg(2014)herkennenwedeelementenvanintentioneel,onverwachteninformeelleren:

1)hetnieuwsgieriguitproberen,2)hetspelendlerenen3)hetlerenvoormeesterschap“1)Heteersteniveauvanlerenisnieuwsgieriguitproberen.Hetbestaatuitoppervlakkigekennismakingenmetietsuitdeomgeving.Hetisietswillekeurigsenontstaatbijtoeval.Hetheefttemakenmethettoevalligtegenietsaanlopenofmetietswatjeinjeomgevingzietgebeuren.Hetontstaatsnel,spontaanenhetgebeurtnietweloverwogen.Jekomttoevalligietstegenenjewiltermeeroverweten,dussteljeeenvraagofpakjeeenboek.Hetmeestevanditnieuwsgieriguitprobereneindigtnietserieus.Dekenniswordtopgeslagenenvormteendeelvaneengroterreservoirvanopgedaneervaringenenwijsheidinhetonderbewustzijnenkanlaterweervanpaskomen.2)Eentweedevormvanlerenisspelendleren.Dezetweedevormvanlerenheeftnietstemakenmetdeeersteofdederdevorm.Hetiseenandersoortleren.Dezevormnoemikookwellerendoorvermaak.Hethoofddoelvandezevormvanlerenkomtvoortuit‘plezier’hebben.Iedereenstreeftnaarhethebbenvanplezierinhetdagelijksleven.Plezierhebbenofspeleniseennatuurlijkebronvoorleren,waarbijlereneenbijproductisvanhetspel.3)Eenderdevormvanlerenismeesterschap.Hetgaathieromhetbeheersenvanbepaaldekennisofvaneenbekwaamheid.Dittypelerenistegengesteldaanheteerstetype.Opeenofanderemaniervoeltiemandzichopeendoelgericht,decameraisgestoptmetdraaienenrichtzichopeenbepaaldpuntenhijofzijwildaareenheelhelderbeeldvankrijgen.Erzijnvelekenmerkenvandittypelerentebeschrijven.Hetisniettestoppen.

Page 38: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

38 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Hetisietswatvolledigbezitvanjeneemt,jezoomtinopeenonderwerp.Hetishetenigewatjenogwiltdoen,jebenterfanatiekingewordenenjewiltjeervolledigmeeverbindenenerhelemaalinopgaan.Hetisergmoeilijkomiemanddiezoinzijnpassieopgaattehinderen.Jekanhemnietverleidenomermeetestoppendoorargumententegebruikenals:‘Datisveeltemoeilijk,teduur,hetzaltelangduren,enzovoorts’.Geenvandezeargumentenzullenwerkenwantdiepersoonzaleengrotekoppigheidenvastberadenheidlatenzienenzichnietlatenvermurwen.”

SudburyschoolHarderwijkiseenschoolvooreenKnowmadSociety(Moravec,2013).Moravec(2013)spreektvan‘invisiblelearning’(onzichtbaarleren)alseencombinatievaninformeel-enniet-formeelleren.Knowmadszijnnomadischekenniswerkers;creatieve,fantasierijke,eninnovatievemensendiekunnenwerkenmetbijnaiedereen,altijdenoveral.Werkvoorwerknemersvande21eeeuw,opbasisvankenniseninnovatie,isminderspecifiekgewordenin‘wanneer’en‘waar’hetwerkplaatsvindt,maarvereisttoepassingenvangroterewaarde-creatieopbasisvanopgedanekennis.

Figuur5,J.Moravec,InvisibleLearningFacts.

Page 39: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 39

6 IntrinsiekemotivatieDedriepsychologischebasisbehoeftenvoorintrinsiekemotivatiezijnvolgensDeci&Ryan(2000):Competentie,AutonomieenVerbondenheid.DeZelfbeschikkingstheoriesteltdatdebehoefteaanautonomie,competentieenverbondenheidaangeborenenuniverseelzijn.VolgensDecienRyan(2000)speeltelkvandedriebehoefteneennoodzakelijkrolvooreenoptimaleontwikkelingenheefthettegenwerkenofverwaarlozenvaneenvandedriefactorensterkenegatievegevolgen.Ditkanertoeleidendatmenseninplaatsvanopeennatuurlijkewegvangezondeontwikkelingteblijven,gedwongenworden(enconformerenofhetondergaan)ofgedemotiveerdraken(enrebellerenofapathischworden).Endezereactieskunnenzichzelfinstandhouden.

ChristelHartkamp(2017inprep.)maaktinzichtelijkmetbovenstaandfiguur6,hoededriebasisbehoeftenzichineenSudburyschoolverhouden:

“Debasisbehoeftenwordenbevorderdineenondersteunendesocialeomgevingwaarrelatieszijngebouwdopbasisvanwederzijdsrespect,waar

Figuur6,BasisbehoeftenvoorintrinsiekemotivatieenfactorendiesamenhangenmetdeondersteuningvanhetverwezenlijkenvandiefactorenopSudburyschoolHarderwijk,naareenfiguurvanSpaanbroek&Nijland(2006)

Page 40: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

40 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

ersprakeisvanvertrouweninhetindividualseencompetentpersoon,waardesocialestructurenhetgevoelvansaamhorigheidbevorderenenwaarinindividuelevrijheidenverantwoordelijkheid,autonomieondersteunt.Waarhetgaatomeenkindinzo’nsocialecontext,ishetcruciaaldatderelatiesmetiederlidindiesocialecontextgebaseerdzijnopgelijkwaardigheid,waarbijiederlidindieomgevingeengelijkaandeelheeftbijhetbepalenvandebehoeftenenwaardenvandegroep.”

Deci&Ryan(2000,p253.)refererennaardebehoeftenineenjager-verzamelaarssamenlevingenschrijven:“Deneigingombijeengroeptehoren,verbondenheidenzorgzaamheidtevoelen,debehoeftenenwaardenvandegroepteinternaliserenomsamentezijnmetanderenzorgtvooreenefficiëntereoverdrachtvankennisvandegroepnaarhetindividuenvooreenhechteresocialeorganisatie”.6.5.1 AutonomiealsbasisbehoefteKinderenzijnvannaturenieuwsgierigenwillendingenuitzoeken,proberenenervaren.Zewillenzelfstandigkeuzesmakenenbeslissingennemenenduszelfdoenenleren!Activiteitenwaarbijzeveelgestuurdwordendoorvolwassenenenwaarbijweinigruimteisvooreigeninbreng,dammendienieuwsgierigheidinenzorgenvoorfrustratieenkunnenzelfsleidentotpsychischeen/ofgedragsproblemen.Allerleifilosofenenpsychologenenanderegrotedenkersenwetenschappershebbendeafgelopendecennia,eeuwenenmillenniaberedeneerdofzelfsvastgestelddatenergieke,productievemensen,mensen'inflow','helemensen'zijn.Mensendie-evenhéélkortgeformuleerd-eenbesefvancompetentie,vrijheid,autonomie,ontdekking,groeienzingevinghebben;diezichéénvoelenmet'ietsgroters';dieonbevooroordeeldwaarnemen;dievertrouwenopdenk-,voel-endoe-kracht;diedurven.Mensendieenergiek,creatief,sterk,productief,flexibel,innovatief,collegiaal,stimulerend,betrokken,enzovoortszijn.

6.5.1.1 ZelfsturingVanuiteentraditionelekijkoponderwijswordtergesprokenoverzelfsturingendepositieveeffectendaarvan.OpdewebsitevandeSLOstondeenartikelmetdaarinhetvolgende:“Uitonderzoekblijktdatgoedontwikkeldeexecutieve

Page 41: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 41

functiesenzelfsturingeenvoorwaardezijnvoorsuccesopzowelcognitiefalssociaal-emotioneelgebied.Kijkenwenaarzelfsturingenexecutievefunctiesvanuiteenneurobiologischperspectiefdanhebbenwehetoversystemenindehersenenmetuitvoerendetaken,waaronderhetwerkgeheugen.Bijhetverhelpenvanleer-en/ofgedragsproblemenvaneenkindwordtalsneldeaandachtgerichtopeenmogelijkegebrekkigezelfsturing.Watalsmenhetontwikkelenvanzelfsturingnietalleenbijontstaneproblemeninzet,maarooktervoorkomingervan?Wanneerzelfsturingkanbijdragenaanschoolsucces,ishetergnuttigomhetzelfsturendvermogenbijallekinderentestimuleren”.Ditartikelwordtnadrukkelijkgeschrevenvanuithetoogpuntvaneen‘traditionele’aanbod-gestuurdeomgeving.Conclusie25:Ineenomgevingwaarinzelfsturinggerespecteerdwordt,kunnenproblemenmetbetrekkingtotgedragoflerenondervangenenvoorkomenworden.KrisVerbeeck(2010)schrijftoverautonomiebijkinderenhetvolgende:

“RyanenDecisprekenvanintrinsiekemotivatiebijeenleertaakalsdeleerlingoprechtebelangstellingheeftvoordieleertaak,omdatdetaakopzichhemvoldoeningschenkt.Deleerlingleverteeninspanningzonderdatexternefactorenzoalsbeloning,strafofwaarderingeenrolspelen.Dedrangomtelerenkomtvanbinnenuitenhetlerenverlooptalshetwarespelenderwijs.RyanenDeci(2000a)hebbeninhunonderzoekaangetoonddatintrinsiekemotivatieleidttothoogwaardigleren(‘high-qualitylearning’).Datderolvandeopvoeders(leerkrachtenenouders)zeerbepalendisvoorhetwelofnietontwikkelenvanintrinsiekemotivatie,isaangetoonddoorRyanenStiller(1991).Intrinsiekemotivatiekunnenwezienalseenvormvanzelfsturing.”

RyanenDeci(2000b)(zietabel1)gaanuitvaneenmotivatiecontinuümmetalsuiterstenamotivatieenintrinsiekemotivatie.Afhankelijkvandematevanrelatieveautonomieonderscheidenzijinhetdaartussengelegenterreinverschillende‘gradaties’vanextrinsiekemotivatie:externeregulatie,geïntrojecteerderegulatie,geïdentificeerderegulatieengeïntegreerderegulatie.Bijintrinsiekemotivatiespeeltautonomieeenzeerbepalenderol.Hetgaathierbijomkeuzesdievolledigdoorhetindividuzelfgemaaktworden,losvanenigeexternebeïnvloedingofdruk.

Page 42: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

42 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Verbeeck(2010):

“Ookindepsychologiekomthetthema‘zelfsturing(gedrevenheidvanbinnenuit)versusgestuurdworden’aandeorde.Verschillenderichtingen,zoalsdeevolutionairepsychologie,deontwikkelingspsychologieendehumanistischepsychologie,gaanervanuitdatmensenactievewezenszijndieeennatuurlijkedrangtotgroeienontwikkelinghebben.Deontwikkelingspsychologiesteltdatontwikkelingvanuithetkindkomt(Crain,2000;Wild,1994):kinderenontwikkelenzichnietomwillevanexternebekrachtiging,maarwelspelenderwijs(Ryan&Deci,2000b;Geary,2002;Wild,1994).Hetkindismotivationeelencognitieftoegerustvoordeeigenontwikkeling(Stevens,2002)endoorlooptdeverschillende

Gedrag: Nietzelfbepaald Zelfbepaald

Soort

motivatie:

amotivatie extrinsiekemotivatie Intrinsiekemotivatie

Type

regulatie:

geenregulatie

externeregulatie

geïntrojecteerderegulatie

geïdentificeerderegulatie

geïntegreerderegulatie

intrinsiekeregulatie

Motivationele

Drijfveer:

geenpersoonlijkezinvolheid,incompetentie

externebeloningenstraf,aanpassing

internebeloningenstraf,schuld,schaamte,angst,internedruk,ego-betrokkenheid

persoonlijkewaarde,persoonlijkzinvol

Inovereen-stemmingmeteigenwaarden

plezier,interesse,inherentevoldoening

Onderligge

nde

Emoties:

Onverschilligheidstress,druk stress,druk welwillendheidconditionelevrijheid

welwillendheidconditionelevrijheid

welwillendheid,vrijheid

Herkomst:

Onpersoonlijk extern,inhogemategecontroleerd

extern,matiggecontroleerd

geïnternaliseerdmatigautonoom

geïnternaliseerdinhogemateautonoom

intern,autonoom

Tabel1,Hetcontinuümvandeverschillendetypesmotivatievolgensdezelfbepalingstheorienaar:Verbeeck(2010),Ryan&Deci(2000b)incombinatiemetVansteenkiste,Sierens,Soenens&Lens(2007)

Page 43: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 43

ontwikkelingsstadiainzijneigentempo(Knoff,1986).Ontwikkelingsstadiakunnennietwordenovergeslagenenontwikkelingkannietwordenversneld,nochdoordeouders(Vervaet,2002)nochdoorhetonderwijs(Elkind,1986;Holt,1984;Wild,1994).”

Ineenmodelvanontwikkelingvanuitvertrouwen,wordtintrinsiekemotivatiemeestalaangeduidalsdévormvanmotivatieachteralhetleren,maarheelvaak,spelenexternedoelenookeenessentiëlerol.Externedoelendieinstrumenteelzijnkunnenwordengeïnternaliseerd,alshetvertrouwenwordtgegevenaaneenstudentomzijneigenbeslissingentenemenendecontroletegevenovereigenkeuzes(Intabel1,geïntegreerderegulatie).Omteillustrerenwaarhethierovergaat,illustrerenweaandehandvanfiguur7,indevolgendemetafoor:

“Alsheteenpassieisomtekoken,danzaljedeconsequentiemoetenaanvaardenomboodschappentedoen.Dematewaarinjewerkelijk,diepgaandintrinsiekgemotiveerdbentomtegaankokenmaaktofjebereidbentmetheelslechtweer,doorstormenregen,naardewinkeltegaanomjeingrediëntentegaankopen.Hetgaannaardewinkelenhetaanschaffen

Figuur7,Schemavangedragvaneenstudentopbasisvangestuurdeofautonomemotivatiebijhetaccepterenvaninstrumenteleexternemotievenendoelen(Hartkamp-Bakker,2017,inprep.)

Page 44: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

44 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

vaningrediëntenzijninstrumenteelvoorhetkomentotkoken.Dusdematevanhetwerkelijkdiepgaandeverlangenomjedoeltebereikenmaaktdatjebereidbentommoeilijkhedentetrotserenendoortezetten.”

Dezemetafoorkunnenweookplaatsenoverhetverlangeneenbepaaldberoepuittewillenoefenenofeenbepaaldeopleidingtewillengaanvolgen.Hetwerkelijk,diepgaandverlangenvooreenbepaaldberoepofeenopleiding,maaktdatexternemotievendiedaarvoorinstrumenteelzijn(diploma’shalen,praktijkervaringopdoenofanderszins)doordepersoonzelfgeaccepteerdwordenalseenconsequentievandekeuze.Vertrouweniswederomeencrucialefactor.Bijhetpedagogischemodelvanvertrouwen,zijndeverwachtingenenintentiesvanuiteenomgeving(ouders,vriendjes,grootoudersetc.)dieeenkindomringenvanvitaalbelanginhetvoldoenaandepsychologischebasisbehoeften(competentie,autonomieenverbondenheid)endematevandrukuiteenomgevingkandeweegschaallatendoorslaanofinderichtingvanautonomemotivatie(externemotievendieinstrumenteelzijnteaanvaardenvooreeneigendoel)ofinderichtingvandegestuurdemotivatie(externemotievendieinstrumenteelzijnvoelenalseendwangvanuitdeomgeving).Autonomemotivatieheeftpositiefgedrag(doorzettingsvermogen,zelfvertrouwen,zelfbewustzijn)engestuurdemotivatieheeftnegatiefgedrag(geconformeerdgedrag,apathie,rebellie)totgevolg.HetbelangrijkstewatjekuntlerenopeenSudburyschoolis‘hetnemenvanverantwoordelijkheidvoorjeeigenlevenentoekomst’8.Debelangrijkstefocusligtindezescholenophetfeitdatdestudentenuiteindelijkzelfverantwoordelijkzijnvoorhetuitzoekenwaarzegeïnteresseerdinzijnenhoezehuntijdwillendoorbrengen.Hetgrotegevaarvaneenschoolomgevingmetminderindividuelevrijheidenmeersturingenaanbodisdatstudentenalshetware‘vermaakt’wordenennietmeeruitgedaagdwordenoftoekomenaanhetallerbelangrijkstewatjeopdezescholenzoumoetendoen,namelijkhetontwikkelenvaneeneigenmotivatieomdiedingentegaanlerendiebelangrijkzijnvoordekeuzesdiejezelfmaakt.Vermaakleidtafvanhetmeestbelangrijkeproces,hetprocesvan‘verveling’,hetprocesomlostekomenvaneenexterngestuurdemotivatienaar

8ZieookWaaromgeenlesaanbodopwww.hebjijietsgeleerdvandaag.com:http://hebjijietsgeleerdvandaag.com/2013/06/06/waarom-geen-lesaanbod-de-meest-radicale-overtuiging-van-het-sudburymodel/

Page 45: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 45

eenzelfgestuurde,autonomemotivatie.Dezeperiodeheetookwelindevolksmond‘ontscholen’.Hierbijmoetwelgezegdwordendatergeensprakeisvaneenfaseofvasteperiodevan‘ontscholen’.‘Ontscholen’iseenomschakelingsprocesenisheelindividueelenafhankelijkvanfactorendiezowelintrinsiekalsextrinsiekzijn.Eenproceswaarineenkindtotautonomemotivatiekomt,kannietgeforceerdworden.Iederevormvandruk,verwachtingenof‘vermaak’ondermijntditproces.Hetkansomslangdurenalsernietdegoedeondersteuninggegevenwordtvanuitdedirecteomgevingvanhetkind.Naastdeschoolspelenookoudersendeverdereomgevinghierbijeencrucialerolinhetgevenvanvertrouwenenhetloslaten.VoorbeeldenvanhetondermijnendeeffectvangestuurdemotivatiebijlerenzijntevindeninGray(2016)enPattison(2016).Conclusie26:SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarineenkindzichautonoomkanontwikkelen.Voorautonomieiszelfbepalingvanhetgrootstebelang,vrijvanenigeexternebeïnvloedingofdruk.Wijerkennendatontwikkelingsstadianietovergeslagenkunnenwordenennietkunnenwordenversneld,maarwelkunnenwordenafgeremddoorallerleiexternefactorendieleidentotnietzelfbepaaldgedrag.Onzesinziensishetinrichtenvandeleeromgeving,hetdidactischhandelenvandestafenexpertsenhetondersteunenvanoudersinhetvertrouwenindenatuurlijkeontwikkelingvanhunkindvancruciaalbelangvoordematewaarinhetkindwerkelijkautonoom(endusnietgeconditioneerd)isenzichderhalveoptimaalzalkunnenontwikkelen.Conclusie27:Vermaakleidtafvanhetmeestbelangrijkeproces,hetprocesvan‘verveling’,hetprocesomlostekomenvaneenexterngestuurdemotivatienaareenzelfgestuurde,autonomemotivatie.

6.5.1.2 HetbelangvanactiekeuzesVerbeeck(2010)vervolgt:

(P10)“Hetbelangenheteffectvankiezenisdoorverschillendeonderzoekersopuiteenlopendedomeinenonderzocht.In1973steldeLefcourtopbasisvanhettotdanuitgevoerdeonderzoekdathetgevoelvancontrole,zelfsdeillusievanpersoonlijkekeuze,eenpositieverolspeeltinhetleven(Lefcourt,1973).UithetonderzoekvanCordovaenLepper(1996)

Page 46: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

46 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

bleekdatzelfseenbeperktekeuzeaangaandeniet-relevanteaspectenpositieveeffectenhadophetleren.SwannenPittman(1977)steldenvastdatalleenaldeillusievankeuzedeintrinsiekemotivatievankinderenverhoogt.....

....(p11)Binnendezelfbepalingstheoriewordteenonderscheidgemaakttussen‘optiekeuzes’en‘actiekeuzes’.Bijeenoptiekeuzekaniemandkiezenuiteenaantal(gemandateerde)optiesdieiemandandersaandraagt.Beslissenomalofnietdeeltenemenaaneenactiviteitiseenactiekeuze.‘Eengedrag/actieisechtgekozenalsiemandookernstigkanoverwegenomhetniettedoen’(Deci&Ryan,1985,p.155).Terillustratie:bijdeaankoopvaneenautokunjekiezenuitverschillendemerkenenmodellen(optiekeuze),maarjekuntookbeslissenomgeenautotekopen(actiekeuze).

(P12)Onderzoek(Reeve,Nix&Hamm,2003)heeftaangetoonddathetgevenvanoptiekeuzesweinigeffectheeftopzelfbepalingennietleidttotintrinsiekemotivatie.Ookeenmaligeeenkeuzemakenleidtniettotintrinsiekemotivatie.Actiekeuzesdaarentegenleidenweltotintrinsiekemotivatieenzelfbepaling.Hetzelfdeonderzoektoondeaandatkeuzeskrijgenopzichgeenpositiefeffectheeftopzelfbepaling,maarwélalsditgebeurtbinneneenautonomie-ondersteunendecontext.......

Keuzesdieleidentotintrinsiekemotivatieenzelfbepaling:•autonomekeuzes: erisgeendrukvanbuitenafdiedekeuzebeïnvloedt;•betekenisvollekeuzes: dekeuzeheeftpersoonlijkewaardeenbetekenisvoordepersoon

diedekeuzemaakt;•actiekeuzes: volledigevrijheidvanhandelen(welofniet,wanneer,hoelang

enzovoort).

Page 47: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 47

......(p16)Eenautonomie-respecterendecontextiseenomgevingdiemensendegelegenheidbiedtomeigenkeuzestemaken.Uitsociaalpsychologischonderzoekblijktdatmensenineenautonomierespecterendecontextmeerintrinsiekgemotiveerd,creatieverencognitiefflexibelerzijn.Zehebbenmeervertrouwen,zijnemotioneelpositieveringesteld,zijngezonder,hebbenmeerzelfwaardering,kunnenhuncompetentiebeterinschatten,gedragenzichdoortastender,mindercontrolerendenminderagressief(Deci&Ryan,1987).

Wijziendatinveelvormenvanonderwijseenvolwassenezichhetrechttoe-eigentomgebruiktemakenvande'willtoplease'vankinderen.Hetiseenbelangrijke‘motivator’inhetonderwijsomeenkinddeillusievankeuzetegeven(optiekeuzes).Devalkuilisdateenkindzichlaatmanipuleren,waarbijhetleertomzichgedweeineenrichtingtelatenduwendienietwerkelijkdeeigenkeuzeis(zieookdeparagrafenoverMachtenVertrouwenenZelfsturing).Rousseau’sEmileishiervaneengoedvoorbeeld.VaakwordtRousseauaangehaaldalsvoorbeeldvanhet‘vrije’onderwijs,terwijlRousseaueenduidelijkvoorbeeldisvangemanipuleerdekeuzes,deillusievandekeuze.Figuur8illustreerthoeactie-enoptiekeuzenzichverhoudenmethetnemenvanverantwoordelijkheidvooruiteindelijkedoelen.Conditionelevrijheid(optiekeuzeofgestuurdekeuze)wordtgeïllustreerddooreenkoediedekeuzeheefteenlinkerofrechterpadnaarhetslachthuistebewandelen.Ditgeeftdekoehet

Figuur8,Hetconceptvankeuzes,optiekeuze(gestuurdekeuze)versusactiekeuze(autonomekeuze).

Page 48: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

48 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

gevoeleenkeuzetekunnenmakenenzaldekoezichwellicht,tijdelijk,prettigervoelen.Hetdoelligtechtervast,dekoeheeftgeenkeuzenietnaarhetslachthuistegaan.Dekoezalzichwaarschijnlijknietverantwoordelijkvoelenvoorhetuiteindelijkedoelenwaarschijnlijkwatmoeitehebbenmethetaccepterenvandeconsequentievandezekeuze.Bijactiekeuzeofautonomekeuze,isdepersoonzelfverantwoordelijkvoordekeuzeenvoorhetdoelvandekeuze.Erisniemandwaarjedeverantwoordelijkheidopkanafschuiven,voorhetaccepterenvandeconsequentievanjekeuze.Overdeonbeperktekeuze(actiekeuze)wordtindeliteratuurooknegatiefgeoordeeld.Menspreekdateenteveelaankeuzeookkanleidentotdemotivatie,spijtenonvrede,aldusVerbeeck(2010).VolgensVerbeeckbestaatergeenonbeperktekeuze,aaniederekeuzezittengrenzenverbondendietemakendatanderekeuzesdaarmeewordengeblokkeerd.Onzeeigenervaringisdatbinnendecontextvandeschooljevanafjongsafaanopiederniveauleertomgaanmetechteverantwoordelijkheidenkeuzesmakenendecontextbiedteenraamwerkwaarinjebijnadagelijksdaarmeegeconfronteerdwordt.OverhetbelangvanhetlerenomgaanmetactiekeuzesschrijftVerbeeck(2010)hetvolgende:

“DeAmerikaansepsychiaterEriksonsteldedatzelfspeutersgelegenheidmoetenkrijgenomzelfkeuzestemaken(Mooney,2000).......Volgenshemishetnodigdatkinderenvanjongsafaanlerenkiezen,zodatzedatoplatereleeftijdbeterkunnen.Verderblijktdateengebrekaankeuzesschadelijkegevolgenheeftvoorintrinsiekemotivatie,taakuitvoeringengezondheid(onderandereDeci,Spiegel,Ryan,Koestner&Kaufman,1982;Schulz&Hanusa,1978).Kiezenbetekentvaakbeslissen.Boekaerts(1996)noemtbeslissen‘eencognitievestrategiedieheelernstigwordtverwaarloosdbinnenhetschoolcurriculum(p.107)’.”

Conclusie28:SudburyschoolHarderwijkgaatervanuitdatalsjeopgroeitzondertelerenomgaanmetdewerkelijkvrijekeuze,endeconsequentiesvandiekeuze,jeoplatereleeftijdmoeitezalhebbenmethetmakenvaneigenkeuzesendeacceptatievandegevolgenvandiekeuzes.Hiergaathetomhetdragenvaneenechteverantwoordelijkheid,endezeverantwoordelijkheidookechtkrijgen.SudburyschoolHarderwijkiseenplekwaarinjekuntoefenenmethethebbenvaneenechteverantwoordelijkheid.

Page 49: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 49

Dekeuzeomopschooltekomenwordtgenomendoordestudent(actiekeuze).Wijnemengeenstudentenaandienietzelfkiezenvoordeschool.Metzijn/haarkeuzevoordeschoolneemtdestudentdeverantwoordelijkheidvoor:‘hetalgemenewelzijnvandeschoolgemeenschap,doordadendiebijdragenaanhetbehoedenvaneenatmosfeervanvrijheid,respect,eerlijkheid,vertrouwenenorde,welkedeessentievanhetbestaanvandeschoolvormen’.Metzijnkeuzevoordeschoolgaatdestudenteenverbindingaanmetdegemeenschap.Hetlerenomgaanmetverantwoordelijkheidenhethebbenvanactiekeuzes,ligtinhethartvandeschool,o.a.inhetjuridischsysteem.Doorhetgebruikvanditsysteemleertmenverantwoordelijkheidtedragenvooreigenactiekeuzesendeconsequentiesdaarvan.DanielGreenberg(.2016,blz210)schrijfthierover:

"Ineenomgevingwaariniedermensechtverantwoordelijkisvoorzijnacties,verwachtenwedatelkindividueenverhoogdesensibiliteitontwikkeltvoorethischekwestiesvanzowelpersoonlijkealsinterpersoonlijkeaard.Echteoptieszullenvoortdurendwordenaangeboden,enechtekeuzeszullenmoetenwordengemaakt...“

Conclusie29:Hetkunnenmakenvanautonomeenvrijekeuzesenhetnemenvanverantwoordelijkheidisbelangrijkvoorhetopbouwenvaneengelukkig,betekenisvolensuccesvolleven.OpSudburyschoolHarderwijkrespecterenwedekeuzesdiekinderenzelfmaken.Webiedeneencontextwaarindezewerkelijkekeuzevrijheideris.Verbeeck(2010)schrijft:

“Desocialeomgevingbevordertofbeperktdeintrinsiekemotivatiedoordatdepsychologischebasisbehoeftenrespectievelijkmeerofminderwordengerespecteerd(Ryan&Deci,2000b).Ditgeldtookvoorlerenopschool:hoemeertegemoetwordtgekomenaandedriebasisbehoeften,destegroterzijnhetwelbevinden,hetengagementendeintrinsiekemotivatievanleerlingen.Hetmeesteonderzoeknaarheteffectvandeomgevingopintrinsiekemotivatieheeftzichgefocustopautonomieversuscontrole(Deci&Ryan,2000),omdatautonoomofgecontroleerdgedrageenbelangrijkonderscheidvormtalshetgaatomzelfbepaling(Deci&Ryan,1985;Deci&Ryan,1991).WatbetreftonderwijssprekenDeci,RyanenWilliams(1996)inditverbandover‘ondersteunendeleercontexten’.Boekaerts(1999)wijstophettweerichtingsverkeerindewisselwerkingtussendeleeromgevingen

Page 50: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

50 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

zelfregulerendlerenvandeleerling:eenniet-traditioneleleeromgevingnodigtuittotzelfregulerendleren,terwijldeleerlingdiezelfregulerendleertindieleeromgevingmogelijkhedenontdektomeigendoelentebereiken.”

SudburyschoolHarderwijkbiedteenleeromgevingvoorzelfregulerendleren.OmtekunnenfunctionerenopSudburyschoolHarderwijk,zaleenstudentspreek-schrijf-,lees-enrekenvaardighedenmoetenbezitten.Opverschillendemanierenkomendezevaardighedengeïntegreerdaanbod.Alsvoorbeeldkangenoemdwordenhettechnischlezen.Integenstellingtotanderescholen,lerenstudentenopSudburyschoolHarderwijkhettechnischlezendoormetenigeregelmaatinhetjuridischcomitétedienenendaarderegelsuithethuishoudelijkreglementtemoetenvoorlezen,begrijpenentoepassen.DitiseenvandetakendieeenlidinhetJ.C.moetuitvoeren.Deregelszijnzodanigopgestelddathiereenhoogniveautechnischlezenvoornodigis.Natuurlijkzalnietiedereendatgelijkalkunnen,maarhetfeitdatiedereendaarmeegeconfronteerdwordt,maaktdatiedereendatopeengegevenmomentkan.Opallerleivlakkenbiedtdeschooleenplekomvaardighedentegebruikendienodigzijnvoorhetfunctionerenindemaatschappij.

6.5.1.3 AutonomieengrenzenVolgensVerbeeck(2010):

“Betekentautonomiedateenkind,individueel,alwathetmaarwilzomaarkandoen?Helemaalniet.Opbasisvandezelfbepalingstheoriewordtgestelddatautonomieuitdrukkelijkgeensynoniemisvanonafhankelijkheid,individualisme,egoïsmeofvrijheidvanexterneinvloeden.Autonomiebetekentniet‘vrijzijnvanbeperkingenofgrenzen’.Ongelimiteerdevrijheidbestaatniet(enalszealzoubestaan,zouzetotchaosleiden).Altijdisonzevrijheidbegrensd:doorexterneomstandigheden,wetten,gewoonten,socialenormen,tradities,natuurwettenenzovoort.DeVlaamsekinderpsychiaterAdriaenssens(2001,p.28)wijsteropdatgrenzennoodzakelijkzijnvooreenveiligopvoedingsklimaat:Grenzenmoetendienenomkinderendemogelijkheidtegevendewereldteverkennen.Kinderenkunnendatalszevoelendatiemandoverdegrenzenwaakt.Alseenkinderzekervanisdathetnietteverkangaan,gaathetalzijnenergieinvestereninhetontdekkenvande

Page 51: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 51

ruimtedietussendegrenzenligt.”Iederestudentiseenonderdeelvandeschoolgemeenschap.Bijdekeuzevoordeschool(actiekeuze)komtdeacceptatievoorhoedegemeenschapfunctioneert.Deschoolgemeenschapbepaaltgezamenlijkdegrenzendiegesteldwordenterbeschermingvanindividuelerechten,veiligheid,ordeenverantwoordelijkheden.Iederindividuheefthierininspraak,enkanregelsveranderenalsdaarvoldoendesteunvooris.Tevensisiederlidvandegemeenschapverantwoordelijkvoorhetfunctionerenvanhetjuridischsysteemvandeschool.Iedereen,stafofstudent,isverantwoordelijkvoorhetalgemenewelzijnvandeschoolgemeenschap,doordadendiebijdragenaanhetbehoedenvaneenatmosfeervanvrijheid,respect,eerlijkheid,vertrouwenenorde,welkedeessentievanhetbestaanvandeschoolvormen.SudburyschoolHarderwijkbiedtduidelijkegrenzen,eniedereendraagthierverantwoordelijkheidvoor.Interessantisdatstudentenhierlerenomdebehoeftesvandegemeenschapteonderscheidenvanpersoonlijkezaken.IedereenweetdathetfunctionerenvandeschoolafhankelijkisvaneenalgemeneinstemmingmetderegelsdiedoordeSchoolMeetingzijnvastgesteld.Datisdezakelijkekantervan.Datbetekentdatiedereenmoethelpendewettehandhaven,omeerlijkteoordelenenwaarheidsgetrouwtegetuigen,zelfsalshetgaatomeenzaakwaarineenvriendbetrokkenis.

6.5.2 VerbondenheidalsbasisbehoefteInditverbandschrijftVerbeeck(2010):

“Indezelfbepalingstheorieis‘relatie’ookeenbelangrijkbegrip.Hetisimmerséénvandedriebasisbehoeften.Relatiewordtgedefinieerdalshetverlangenomzichverbondentevoelenmetanderen(Deci&Ryan,2000).Die‘verbondenheid’metanderengaatintweerichtingen.Enerzijdsiserdeervaringdatjedooranderengeliefdwordt,datanderenomjougevenenjourespecteren(Ryan,1991).Anderzijdsiserde‘bekwaamheid’om

Conclusie30:SudburyschoolHarderwijkbiedteenvertrouwdeleeromgeving,waariniederpersoonverantwoordelijkisvoorhetalgemenewelzijnvandeschoolgemeenschapalsgeheel,doordadendiebijdragenaanhetbehoedenvaneenatmosfeervanvrijheid,respect,eerlijkheid,vertrouwenenorde,welkedeessentievanhetbestaanvandeschoolvormen.

Page 52: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

52 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

anderenlieftehebben,omhentegevenenhenterespecteren(Ryan,1991;Connell&Wellborn,1991;Deci&Ryan,2000).Relatiesdiehieraanvoldoen,noemtRyan‘authentieke’of‘ware’relaties.Hijdefinieertdezerelatiesalseenbijzonderevormvanmenselijkeinteractie,waarinvrijheidenopenheidtussenindividuenbestaat.Deervaringvanliefdeeninterpersoonlijkcontactisnoodzakelijkvooreenoptimaleontwikkelingvanhetindividu.”

Deschoolgemeenschapiseenhechte,socialegemeenschapmetmensenvanalleleeftijden.Studentenhebbendemogelijkheidomtegaanmetmensenvanalleleeftijden,achtergrondenentypen.OpSudburyschoolHarderwijkwordtgeaccepteerddatanderemensenrechten,behoefteneneeneigendomeinhebbendatgerespecteerddientteworden.Devrijeenopeninteractievanmensenopdeschoolzorgtvoorhetkunnenbestaanvanauthentiekerelaties.Alsdeelgenootvandeschoolgemeenschapkaniedereenbetrokkenzijnbijdeschoolenzichverbondenvoelenmetdeanderen,watbijdraagtaaneengevoelvan‘erbijhoren’.Conclusie31:Deschoolgemeenschapiseenhechte,socialegemeenschapmetmensenvanalleleeftijden,achtergronden,levensbeschouwingen,culturenengeslacht,waarbijwordtgeaccepteerddatanderemensenrechten,behoefteneneeneigendomeinhebbendatgerespecteerddientteworden.Hetiseenomgevingwaarinmensenstudentenzichverbondenvoelen.6.5.3 CompetentiealsbasisbehoefteOvercompetentieschrijftVerbeeck(2010)hetvolgende:

“Waarkomtdezeenergievandaanomietsaantepakkenenerzelfverzekerdmeedoortegaan?Dederdepsychologischebasisbehoefte‘competentie’geefthierinmeerinzicht.Ditbegrip,geïntroduceerddoorWhite(1959),wordtgedefinieerdalshetproceswaarbijhetkindeffectiefleertininteractietetredenmetzijnomgeving.Hetisdedrangomteleren,teverkennen,temanipuleren,actieteondernemen.Hetiseenbasaleneiging,diedegrondslagvormtvoorzelfwaarderingenzelfvertrouwen.InnavolgingvanWhitebeschouwtDeci(1980)debehoefteaancompetentiealseenbasalemotivationeleneigingdiemensenenergiegeeftvooraandacht,denken,exploratieenspel.Debehoefteaancompetentiezorgtervoordatmensenopzoek(blijven)gaannaaroptimaleuitdagingenenactiviteitendieaansluitenbijhuncapaciteitenendiehunvaardighedenen

Page 53: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 53

capaciteitensteedsverderuitbreiden(Deci&Ryan,1991;Deci&Ryan,2000;Ryan&Deci,2002).Doorkinderenkeuzemogelijkhedentebiedenenruimtetegevenvooreigeninitiatieven,kandezebasisbehoeftezichverderontwikkelen.Hetgaatnietomeenbereiktevaardigheidofcapaciteit,maaromeengevoelvanvertrouwenendoeltreffendheidindeactiviteitendiewordenondernomen(Ryan&Deci,2002).”

Debehoefteaancompetentieiszichtbaarophetmomentdatkinderenjuistkiezenvoordewegvandemeesteweerstand.Ineenomgevingwaarineenkindeenvrijekeuzeheeftenwaarbijgeendwangwordtgebruikt,ziejekinderenopmomentengaanoefenenmetdiedingenwaarzejuistnietgoedinzijn.Inhetboek‘DeVrijheidvandeSudburyValleySchool’(2012)staatdatalsvolgtbeschreven:

“Hetisalsofkinderenhunzwakkekantenzienalseenuitdagingomaantewerken.Hetonhandigestunteligekindisdusdeheledagaanhetsporten.Hetkinddatslechtisinwiskundestudeertopzijnrekenenenalgebra.Degenediegeneigdiszichaftezonderenprobeertzichtussenanderentebegeven,hetgezelligheidsbeestleertomalleentezijn.Iederverhaaliseensagevaneengrootseworstelingeneenijzerenwilskracht.”

Conclusie32:SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarinkinderenopzoekkunnen(blijven)gaannaaroptimaleuitdagingenenactiviteitendieaansluitenbijhuncapaciteitenendiehunvaardighedenencapaciteitensteedsverderuitbreiden.Ditbetekentnietdatdeomgevingvoorallesvoorbereidmoetzijn,deomgevingmoetdemogelijkhedenbiedenvoorstudentenomzoveelmogelijk,binnendefysiekebeperkingenvandeschool,tekunnenondernemen.6.5.4 Autonomie-respecterendeleerkrachtstijlVerbeeck(2010)spreektvaneenautonomie-respecterendeleerkrachtstijl.Verbeeckbeschrijfthiereenrolvanuithetperspectiefvanhetklassikaleonderwijs.Tochishetinteressantomvanuitdezeoptiekhethandelenvaneenstaflidtebeschouwen,evenalsdeonderliggenderedenenwaaromditverschiltvanderolzoalsVerbeeckditbeschrijft.Verbeeck(2010)zegt:

“Destijlvaneenautonomie-respecterendeleerkrachtkenmerktzichdoorhetbiedenvankeuzes,erkenningvandegevoelensvandeleerling,niet-directieftaalgebruik,innemenvanhetperspectiefvandeleerlingen

Page 54: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

54 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

aanmoedigingvaninitiatief(Deci,Ryan&Williams,1996).Verderekenmerkenzijn:meerluisterendanzelfpraten,geenoplossingengevenvoorproblemen,deintrinsiekemotivatieondersteunen,weinigdirectievengebruiken,vragenstellenoverwatdeleerlingwildoen(Reeve,Bolt&Cai,1999).Eenautonomie-respecterendeleerkrachtisflexibel,zorgtvoordebenodigdematerialenengeeftinstructiediedeleerlingennodighebben(Ryan&Grolnick,1986).Deleerkrachtoefentgeendwanguit,heeftrespectvoordeeigenagenda’svandekinderenenbiedtleeractiviteitenaandierelevantzijnvoordeeigendoelenvandekinderen(Patrick,Skinner&Connell,1993).Leerkrachtendienenookstructurerendgedragtevertonen:zebiedendeleerlingenhouvast,zodatdiewetenwatvanhenwordtverwachtenwatzemoetendoenomeenbepaaldresultaatneertezetten.”

Alswehetbovenstaandeperspectiefzienvanuitdeniet-traditioneleleeromgevingdieSudburyschoolHarderwijkbiedt,dankunnenweeenvertaalslagmakenvanwatnoodzakelijkgezienwordtindeaansturinginklassikaalverband,naarwatalsnoodzakelijkisineenzelfsturendeenautonomie-ondersteunende,niet-traditioneleleeromgeving,zoalsSudburyschoolHarderwijkbiedt.UitDeVrijheidvandeSudburyValleySchool(2012)komthetvolgendestuktekst:

“Hetprocesvanzelfeducatie,vanjeleventeleveninplaatsvanjetijdteverdoen,isvannature,maarnietvanzelfsprekend,aanwezigbijkinderendieinonzemaatschappijopgroeien.Omhiertoetekomenhebbenzeeenomgevingnodigdieopeengrotereschaalalseenfamiliefungeert,dieondersteunendisenveilig.Debegeleidingishulpvaardigenliefdevol,nietregulerendennietintimiderend,engeeftdekinderendemoedomnaarzichzelfteluisteren.Zewetendatwecompetentzijnalsvolwassenenomhentekunnenbegeleiden,maaronzeterughoudendheiddaarinishetpedagogischemiddelomzetelerennaarzichzelfteluisterenennietnaaranderendie,opzijnbest,misschienmaarhalfietsoverhenweten.Onzeterughoudendheidomhentevertellenwatzemoetendoen,wordtnietgezienalsnalatigheidofgemis.Hetgeefthenkrachtomhuneigenwegtekiezen,nietonderonzeleiding,maaronderonzezorgenbehulpzameondersteuning.Erisinzetenmoedvoornodigomzetelatendoenwatzedoenvoorenomwillevanhenzelf.Hetkannietopeengeïsoleerdemaniergedaanworden,maarhetfloreertineenlevendigeenrijke

Page 55: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 55

leefgemeenschap,waarindestafledeneenstabiliserendeenbestendigenderolspelen....(en)....Alsikoverzelfevaluatiespreek,bedoelikdatmensenhuneigendoelenstellenenvoorzichzelfbepalenofzetevredenzijn.Gedurendehunactiviteitenzoekenzealtijdsteunbijanderemensenvooreenbevestigingofeeninstructie.Zevragenaltijdhoejeietsdoet,hoejeeenvaardigheidonderdekniekankrijgenenofhuninzichtgoedis.Zevragenomheelveelmeningeneninformatievanverschillendemensen.Maardeultiemevraagofzetevredenzijnkanuiteindelijkalleendoorhenzelfbeantwoordworden.“

Welezenhierinveelovereenkomstigedingen,maarbovenaleendidactischhandelendieeenwerkelijkeautonomieondersteunt.Hetgroteverschilzitindemanierwaaropeenstaflidgeenaanbiederisvanhet‘dagprogrammaofdedoelen’engeen‘autoriteit’metbetrekkingtothetstellenenhandhavenvannormenenregels.Vanuithetperspectiefvaneentraditioneleleerkracht,zijndeleerdoelenbepaaldenwordtsturinggegevenaanhetprocesvanleren(biedtmaterialenaan,geeftinstructie).Eenstaflidkanditookdoen,maaropSudburyschoolHarderwijkgebeurtditophetverzoekvandestudent(autonomekeuzevandestudent).OpSudburyschoolHarderwijkontstaatlerenvaakgeïntegreerdenopvelemanieren.Vanuithetoogmerkdateenkindgeconfronteerdwordtmetverwachtingenvanzichzelf,vanouders,maarbovenalvanvriendjesbuitenschool,hunouders,ooms,tantes,opa’senoma’s,ishetkomentoteenwerkelijkgevoelvanautonomieeengroteopgave.Dehelewereldlegtverwachtingenop,waarbinneneenkindautonomekeuzesmoetkunnenmakenentrouwblijvenaanzijneigengevoelenwil.Hetisvanhetallergrootstebelangdatwijalsstafenleerkrachtenindeschoolhandelenmetrespectvoordebeschermingvandevrijekeuzevandestudent.Bewustkiezenwijalsschoolervoorominditkadergeen‘ontwikkel’gesprekkentehoudenofdoelenvanhetkindtebespreken,waarbijdeschoolbepaaldeverwachtingenneerlegtbijeenkind.Alseenkindgevraagdwordtzijneigendoelenteformuleren,zorgtditvooreenongelijkwaardigeverhoudingenwerkttegenhetgevoelvancompetentie.Metditsoortgesprekkenwordt,onsinziens,geenrekeninggehoudenmetdeimpactdieditzoukunnenhebbenopdewerkelijkvrijekeuze,omdatvanuitditsoortgesprekkenaltijdeensturinguitgaatop‘gewenste’ontwikkelingvoorbepaaldevakken(ookalsditniet

Page 56: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

56 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

leidendisineengesprek,zalditaltijdopdeachtergrondmeespelenkinderenzijnhieruitermategevoeligvoor).Stafledenzijnmensendiezichwijdenaandeschoolendiehetwerkwillendoendatgedaanmoetwordenomhetconcepttelatenwerken.Hunhandelenstaatindienstvandeondersteuningvandecrucialeprocessenwaarineenstudentzichautonoom,competentenverbondenkanvoelen.Eenautonomie-respecterendeleerkracht(naarVerbeeck,2010):

AutonomierespecterendstaflidSudburyschoolHarderwijk

•vertoontstructurerendgedrag,zegtwatwordtverwachtenwelkresultaatbehaaldmoetworden;

•isrolmodelinhetuitvoerenvantakenenhetnemenvanverantwoordelijkheid,spreektinditkaderoverresultatenenverwachtingen;

•staatbovendeleerling,ongelijkwaardig,wordtgezienalsleider/meester;

•isgelijkwaardigaanstudenten,blijftwegvaninvullenofoordelen;

•biedtenhandhaaftregelsengrenzen; •isrolmodelinhetlevenmetderegelsengrenzen;

•erkentdegevoelensvandeleerling; •erkentdegevoelensvandestudent;•neemthetperspectiefinvandeleerling; •neemthetperspectiefinvandestudent;•luistertmeerdanzelftepraten; •isauthentiekgesprekspartner;•ondersteuntdeintrinsiekemotivatie; •respecteertdeintrinsiekemotivatie;•isflexibel; •isflexibel;•geeftinstructiediedeleerlingennodighebben;

•geeftinstructieopverzoekvandestudent;

•heeftrespectvoordeeigenagenda’svandeleerlingen;

•heeftrespectvoordeeigenagenda’svandestudenten;

•geeftkinderen(optie)keuzes; •confronteertstudentenmethun(actie)keuzes;

•hanteertniet-directieftaalgebruik; •hanteertniet-directieftaalgebruik;•moedigtdeleerlingaantotinitiatief; •laatinitiatiefbijdestudent(neemt

verantwoordelijkheidnietover);•geeftgeenoplossingenvoorproblemen; •geeftgeenoplossingenvoorproblemen;•steltvragenoverwatdeleerlingwildoen;

•zietwatstudentwildoenalsautonomekeuzeenerkentdatvragennaardekeuzeals‘sturend’ervarenkanwordeneneenongewensteverwachtingneerlegtwateenaantastingisvanvrije,autonomeenbetekenisvollekeuzesvandestudent;

Page 57: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 57

•geeftmateriaaldatdeleerlingennodighebben;

•kanopverzoekmateriaalgevendatdestudentennodighebbenalsditbeschikbaarisen/ofgeeftadviesovermanierenomhieraantekomen;

•oefentgeendwanguit; •oefentgeendwanguit;heeftgeenverwachtingt.a.v.hetleer&ontwikkeltrajectvaneenstudent.

•biedtleeractiviteitenaandierelevantzijnvoordeeigendoelenvanleerlingen.

•doetactiviteitendievoortkomenuiteigeninteressevanhetstaflid.

UitDeVrijheidvandeSudburyValleySchool:

“Mensengaannaarschoolomteleren.Omtelerenmoetenzevrijgelatenwordenenmoethendetijdgegevenworden.Alswewillendathetlerenopeennatuurlijkemanierplaatsvindt,moetwaarnodighulpgegevenworden.Vergisjeniet,wanneeriemandwerkelijkietswilleren,danzalhijofzijiederebarrièreoverwinnenenzalmentenkostevanallesleren.Hulpkanhetleerdoelhooguitietseerderdoenbereiken.Barrièresoverwinneniséénvandebelangrijksteelementenvanhetleerproces.Hetgeeftnietsalsereenpaarobstakelsblijvenliggen.”

Conclusie33:OpSudburyschoolHarderwijkishetuitgangspuntbijhetdidactischhandelenhetrespectvoordeautonomekeuzesvandestudentenhetbeschermenvanstudententegen‘verwachtingen’vanuitdeschool.Naasthetdidactischhandelen,ontstaathethandelenvaneenstaflidprimairvanuithetbeelddatiederkind,ofzenuvierzijnofzestien,competente,autonomepersonenzijndieeigenkeuzeskunnenmakenenomkunnengaanmetdeeventuelenegatieveconsequentievandiekeuzes.‘Zorg’opSudburyschoolHarderwijkvertaaltzichdanooknaarhetbewakenvaneenomgevingwaarindezeautonomekeuzesgerespecteerdwordenenhetinbeddenvandewetenschapdat‘lerenomgaanmetnegatievegevoelens’eenessentieelonderdeelvormenvanhetleerprocesopSudburyschoolHarderwijk.Hetmogen,maarookkunnenfalen(indezinvanhetomgaanmetfalen)omtekunnengroeieninbewustwordingenomvandaaruiteenkrachtteontwikkelenomdoortezettenisvanuitonzevisieessentieelvooreengezondeontwikkeling.Dekerngedachteisdatkinderenvolledigmenszijnenmoetenwordenvertrouwdengerespecteerd,zonderenigonderscheidtussenleeftijd,geslacht,ras,cultuurofreligie.Greenberg(2016,blz53)benadruktdat'gelijkheid'zo

Page 58: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

58 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

vaakanderswordtgeïnterpreteerdalsmensentemakenhebbenmetkinderen.Hijschrijft:“Zezijnvollediggelijk-nietgedeeltelijkgelijk,nietbijnagelijk,nietgeleidelijkaanmeerenmeergelijknaarmatezeouderworden”.Hetheleideedatkinderengeleidelijkaanvolwassenworden,betekentnietdatwezemoetenbehandelenalsmindercompetent.Conclusie34:OpSudburyschoolHarderwijkishetuitgangspuntbijhetdidactischhandelendatkinderencompetentzijn.

Page 59: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 59

7 VisieopdeaansluitingmetdemaatschappijWatmoetenjongerennulerenomoptimaalvoorbereidtezijnopdesamenlevinginde21steeeuw?Verschillendeorganisatieswereldwijdhebbenhiervoorverschillendemodellen.Naastbasisvaardighedenenkennis,zijndevolgendecompetentiesvanbelang:samenwerken,creativiteit,ict-geletterdheid,communiceren,probleemoplossendvermogen,kritischdenkenensocialeenculturelevaardigheden.Ookeenbetrokken,ondernemendeennieuwsgierigehoudingkomtvanpasinde21steeeuw.Moravec(2013)vraagtzichaf:

“Hoekunnenwezorgenvoorhetsuccesvanonszelfalsindividuen,gemeenschappen,endeplaneetineenwereldgedrevendoorexponentieelversnellendetechnologischeenmaatschappelijkeveranderingen,globalisering,eneenpushvoormeercreatieveen-context-gedreveninnovaties?Watbetekentditvoorhetonderwijsendevolledigeontwikkelingvanhetmenselijkpotentieel?Hoepassenwijonderwijsinstellingenaan?Nogbelangrijker,watmoetenwenudoen?”

Veranderingentussentijdperkenverlopenandersdanweindeschoolbankenhebbengeleerd,zosteltStaes(2011).Inderealiteitstappenwenietvandeeenopdeanderedagvanhetenetijdperkinhetandere.Zo’nveranderingneemttijdinbeslag,crisistijdwaarin‘generaties’ofdenkwijzenhetonderspitdelvenvoornieuwe.Wezittenmiddenindeovergangvanhet2D-naarhet3D-tijdperk.De'D'staatvoor'dimensie'.Hetgaatomeenfundamenteleverandering.Wekomenineentotaalanderewereldterecht.In2Disallesvlakenvoorspelbaar.Hetiseenstabielewereld.In3Disdebewegingsruimtehaastonbeperkt.Inhetverledenwasschooldeenigeplekwaarjeinformatiekonnuttigen.Tegenwoordigisinformatievooriedereenbeschikbaar.Deschoolvanhet3Dinformatietijdperkfocustnogmeeropdifferentiatieenopdetalentenvandeleerlingen,helptheneenpassietecreërenvoorhuntalenten,engeefthenvrijetoegangtotdenodigeinformatieomdezetalentenoptimaalteontwikkelen.De3Dschoolheeftnietmeeralsdoelomopeenvastetijdspannevan12jaargeneralistenmeteenzobreedmogelijkekennisafteleveren,maarjuistdeleerlingenallekansentebiedenomzosnelmogelijkzogoedmogelijktewordeninhuncompetentieendaarprofessioneelmeeaandeslagtegaan.

Page 60: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

60 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Conclusie35:SudburyschoolHarderwijkiseenschoolvanhet3Dinformatietijdperk.Detoekomstligtinhandenvanmensendiekunnenvormgevenaan,omgaanenspelenmetnieuweenoudematerialen,nieuweenoudeideeën,nieuweenoudeinformatie.OpSudburyschoolHarderwijkvormtdithetcurriculum.SudburyschoolHarderwijkfocustopdifferentiatieenopdetalentenvandeleerlingen,helptheneenpassietecreërenvoorhuntalenten,engeefthenvrijetoegangtotdenodigeinformatieomdezetalentenoptimaalteontwikkelen.SudburyschoolHarderwijkbiedtleerlingenallekansenomzogoedmogelijktewordeninhuncompetentieendaarprofessioneelmeeaandeslagtegaan.

Page 61: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 61

8 ConclusiesHetrechtopEducatie

1. DeRechtenvanhetKindlaatinbrederezinonderwijstoewattotdoelheeftkennis,vaardighedenengewoontenovertedragendoormiddelvaninstructie,oefeningofonderzoek,enwatonderbegeleidingvananderenkanplaatsvindenmaarookdooreenbrederpakketaaneducatievevormenkanwordenopgedaan.SudburyschoolHarderwijkbiedt‘Education’alsbedoeldinderechtenvanhetkind.

MachtenVertrouwen2. SudburyschoolHarderwijkiseenschoolwaarinjedoorlopend

geconfronteerdwordtmetjeeigenvraagstukkenenproblemen.Niethetdoel,maarhetproces(hetstrevennaareendoel)zienwijalshetmeestwaardevolinlerenenontwikkelen.

3. DebelangrijkstelesvaneenSudburyschoolishetnemenvanverantwoordelijkheidvoorjeeigenlevenentoekomst.

Besluitvorming

4. SudburyschoolHarderwijkiseenschoolmeteigenuitgangspunten,eeneigenpedagogischevisieeneeneigendidactischhandelengebaseerdopdezevisieenuitgangspunten.

5. SudburyschoolHarderwijkmaaktgebruikvanmeerderheidsbesluitvormingoverdeschoolgemeenschap,metinachtnemingvandebeschermingvanhetrechtopindividuelevrijheid.

6. SudburyschoolHarderwijkmaaktgebruikvandeparlementaireregelszoalsopgestelddoor‘Robert’sRulesoforder’indewijzewaaropbesluitvormingplaatsvindt.‘Robert’sRules’zijndaarineenmiddelomvanuiteeneigenverantwoordelijkheidteparticiperenineenmini-maatschappij.

DefinitievanLeren

7. Sudburyscholenwaarderen‘leren’alseenprocesenmakengeengebruikvandetraditionelesymboolsystemen.

8. Erisgeen‘bestemethode’vanleren,nocheenbepaaldeleeftijdwaaropdathetbestezoukunnenplaatsvinden.Iederkindisuniekeniederemanierenmomentwaaropeenkindvanuitzichzelfgaatlerenisuniek.

Page 62: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

62 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Sociaal-constructivistischeleertheorie

9. Inonsvolgsysteemrichtenweonsopdefeitelijkeervaringenvandestudentopgedaanindedoorintrinsiekemotivatiegestuurdeactiviteiten.

10. Voorsociaal-constructivistischlerenishetnoodzakelijkdathetlerenineenrealistischeomgevingplaatsvindt.HetlerenopSudburyschoolHarderwijkvindtplaatsineenrealistischeomgevingwaarbijdeinrichtingvandeomgeving(leerbronnen)endekeuzevanhetonderwijsaanbodrelevantzijnvoordestudent.Hetonderwijsaanbodendeleertakenzijnrelevantomdatdestudentdezezelfkiest.

11. Develeinformeleenformeleinteracties(indeschoolorganisatie,schoolmeeting,J.C.etc.)opSudburyschoolHarderwijkgeeftdelerendedemogelijkheidomtoteennieuweensituatiespecifiekebegripsvormingtekomendoorstukjesvaneerderekennisvanverschillendebronnenbijelkaartebrengendiebijhetprobleempassen.

12. SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarinvoorhetovergrotedeelgeleerdwordtinhetuitvoerenvanauthentieketaken.

13. Doordevariëteitaanleerbronnen,metgebruikmakingvanformeeleninformeellerenwordtopSudburyschoolHarderwijkdoorlopendvanuitverschillendecontextenenmetverschillendedoelengewerkt.

14. SudburyschoolHarderwijkbiedteenuitdagendenrelevantonderwijsaanbod,ruimtevoordestudentomtekiezen,ookzijnsteunbronnentekiezen,zelfzijnleerprocestesturenensamentewerken.Tezelfdertijdkrijgtdestudentverantwoordelijkheidvoorzijnkeuzesvaninhouden,doelenentoetsingenvoorplanningenbestedingvanzijntijd.

15. HetonderwijsopSudburyschoolHarderwijkisgebaseerdopdeconstructivistischeleertheorieenrichtzichopdebredeontwikkelingvandestudenten.Hieronderverstaanwetenminstedeemotioneleendeverstandelijkeontwikkeling,hetontwikkelenvancreativiteit,hetverwervenvannoodzakelijkekennisenvansociale,cultureleenlichamelijkevaardigheden,en‘democraticcitizenship’(inNederlandookwel‘socialeintegratieenactiefburgerschap’genoemd).

16. SudburyschoolHarderwijkheeftalsuitgangspuntdateenstudentzichpasgoedcognitiefkanontwikkelenineenomgevingwaarineenstudentinvloedheeftendaarmeezijneigensociale-enemotioneleveiligheidkanborgenenzichvertrouwdkanvoeleninzijnomgeving.

‘SituatedLearning’Theorie

Page 63: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 63

17. Deleercontextvoor‘SituatedLearning’wordtgedefinieerddoorvrijwilligedeelnameaaneenzorgzame,socialeomgeving(eencommunityofpractice)endooreenvrijeinteractietussenmensenvanverschillendeleeftijdenindieomgeving.HetisdezecontextdiehetlerendoorLegitiemeperifereparticipatie(LPP)definieert.

18. DevolledigeleeftijdsmengingvaneenSudburyschool,waarbijopallerleiniveauslerenplaatsvindt,ininformelecontacteningesprekkenenspelofsamendingenondernementotmeerformelestructurenalsingezelschappen,comitésenschoolmeeting,maaktdatjegeleidelijkkuntlerenteparticiperenendievaardighedenkuntaanlerendienodigzijnom‘expert’tewordenindegemeenschap.

Connectivisme

19. SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarindestudentqualerenaansluitbijdeveranderingeninlereninhetdigitaletijdperk.

20. OpsudburyschoolHarderwijkvormenzichkennisnetwerken21. SudburyschoolHarderwijkvormteen‘communityoftrust’,doorde

gelijkwaardigeverhoudingenindeschool,hetsamenwerkenindeverschillendeschoolorganenenhetinformelecontactinallerleisituatiesindeschool.

22. OpSudburyschoolHarderwijksluitlerenaanbijdeprincipesvanhetconnectivisme,waarbijwehetbelangvandedigitaleleerbronnennietonderschatteninhetaanlerenvancompetentiesalssamenwerken,kritischnadenken,respecterenvananderemeningen,kennisgenereren,verbandenherkennen,keuzesmaken,informatieopwaardeinschattenenhetaccepterenvan‘falen’alsbronvanalhetleren.

Informeelleren,onzichtbaarleren23. SudburyschoolHarderwijkziet‘Informeelleren’alseenfundamentele,

noodzakelijkeenwaardevollemaniervanleren.

Page 64: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

64 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

24. OpSudburyschoolHarderwijkisdelerendezelfverantwoordelijkisvoorzijneigenleren.Hiervindtnaast‘formeelleren’,vooral‘informeelleren’,‘intentioneelleren’en‘niet-formeel’lerenplaatswaarbijdelerendezelfhetdoelstelt.Deomgevingvandeschoolisdanookbewust‘niet-traditioneel’ingericht.Kenmerkendzijn:Deleeftijdmix,verschillenderuimtesvoorverschillendedoelen,veeltijdvoorsocialeinteractieeneigengekozenactiviteiten,geenhiërarchie(gelijkwaardigheid),eneenorganisatieindeschooldievereistdatbasisvaardighedeneennoodzaakzijnomtekunnenfunctioneren.

Intrinsiekemotivatie25. Ineenomgevingwaarinzelfsturinggerespecteerdwordt,kunnen

problemenmetbetrekkingtotgedragoflerenondervangenenvoorkomenworden.

26. SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarineenkindzichautonoomkanontwikkelen.Voorautonomieiszelfbepalingvanhetgrootstebelang;losvanenigeexternebeïnvloedingofdruk.Wijerkennendatontwikkelingsstadianietovergeslagenkunnenwordenennietkunnenwordenversneld,maarwelkanwordenafgeremddoorallerleiexternefactorendieinspelenopnietzelfbepaaldgedrag.Onzesinziensishetinrichtenvandeleeromgeving,hetdidactischhandelenvandestafenexpertsenhetondersteunenvanoudersinhetvertrouwenindenatuurlijkeontwikkelingvanhunkindvancruciaalbelangvoordematewaarinhetkindwerkelijk(endusnietgeconditioneerd)autonoomisenzichderhalveoptimaalzalkunnenontwikkelen.

27. Vermaakleidtafvanhetmeestbelangrijkeproces,hetprocesvan‘verveling’,hetprocesomlostekomenvaneenexterngestuurdemotivatienaareenzelfgestuurde,autonomemotivatie.

28. SudburyschoolHarderwijkgaatervanuitdatalsjeopgroeitzondertelerenomgaanmetdewerkelijkvrijekeuze,endeconsequentiesvandiekeuze,jeoplatereleeftijdmoeitezalhebbenmethetmakenvaneigenkeuzesendeacceptatievandegevolgenvandiekeuzes.Hiergaathetomhetdragenvaneenechteverantwoordelijkheid,endezeverantwoordelijkheidookechtkrijgen.SudburyschoolHarderwijkiseenplekwaarinjekuntoefenenmethethebbenvaneenechteverantwoordelijkheid.

Page 65: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 65

29. Hetkunnenmakenvanautonomeenvrijekeuzesenhetnemenvanverantwoordelijkheidisbelangrijkvoorhetopbouwenvaneengelukkig,betekenisvolensuccesvolleven.OpSudburyschoolHarderwijkrespecterenwedekeuzesdiekinderenzelfmaken.Webiedeneencontextwaarindezewerkelijkekeuzevrijheideris.

30. SudburyschoolHarderwijkbiedteenvertrouwdeleeromgeving,waariniedereenevenverantwoordelijkisvoorhetalgemenewelzijnvandeschoolgemeenschapalsgeheel,doordadendiebijdragenaanhetbehoedenvaneenatmosfeervanvrijheid,respect,eerlijkheid,vertrouwenenorde,welkedeessentievanhetbestaanvandeschoolvormen.

31. Deschoolgemeenschapiseenhechte,socialegemeenschapmetmensenvanalleleeftijden,achtergronden,levensbeschouwingen,culturenengeslacht,waarbijwordtgeaccepteerddatanderemensenrechten,behoefteneneeneigendomeinhebbendatgerespecteerddientteworden.Hetiseenomgevingwaarinmensenstudentenzichverbondenvoelen.

32. SudburyschoolHarderwijkbiedteenomgevingwaarinkinderenopzoekkunnen(blijven)gaannaaroptimaleuitdagingenenactiviteitendieaansluitenbijhuncapaciteitenendiehunvaardighedenencapaciteitensteedsverderuitbreiden.Ditbetekentnietdatdeomgevingvoorallesvoorbereidmoetzijn,deomgevingmoetdemogelijkhedenbiedenvoorstudentenomzoveelmogelijk,binnendefysiekebeperkingenvandeschool,tekunnenondernemen.

33. OpSudburyschoolHarderwijkishetuitgangspuntbijhetdidactischhandelenhetrespectvoordeautonomekeuzesvandestudentenhetbeschermenvanstudententegen‘verwachtingen’vanuitdeschool.

34. OpSudburyschoolHarderwijkishetuitgangspuntbijhetdidactischhandelendatkinderencompetentzijn.

Visieopdeaansluitingmetdemaatschappij

Page 66: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

66 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

35. SudburyschoolHarderwijkiseenschoolvanhet3Dinformatietijdperk.Detoekomstligtinhandenvanmensendiekunnenvormgevenaan,omgaanenspelenmetnieuweenoudematerialen,nieuweenoudeideeën,nieuweenoudeinformatie.OpSudburyschoolHarderwijkvormtdithetcurriculum.SudburyschoolHarderwijkfocustopdifferentiatieenopdetalentenvandeleerlingen,helptheneenpassietecreërenvoorhuntalenten,engeefthenvrijetoegangtotdenodigeinformatieomdezetalentenoptimaalteontwikkelen.SudburyschoolHarderwijkbiedtleerlingenallekansenomzogoedmogelijktewordeninhuncompetentieendaarprofessioneelmeeaandeslagtegaan.

Page 67: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 67

9 ReferentiesAdriaenssens,P.(2001).Opvoedeniseengroeiproces:wegwijzervoorvadersen

moeders.Tielt:Lannoo.AnnaSfard(1998)OnTwoMetaphorsforLearningandtheDangersofChoosing

JustOne,EducationalResearcherMarch,27:4-13Bednar,A.K.,Cunningham,D.,Duffy,T.M.,&Perry,J.D.(1992).Theoryinto

practice:Howdowelink?InDuffy,T.M.&Jonassen,D.H.(Eds.),Constructivismandthetechnologyofinstruction:aconversation,Hillsdale:LawrenceErlbaumAssociates,17-34.

Boekaerts,M.(1996).Self-regulatedlearningatthejunctionofcognitionandmotivation.EuropeanPsychologist,1,100-112.

Boekaerts,M.(1999).Self-regulatedlearning:Wherewearetoday.InternationalJournalofEducationalResearch,31,445-457.

Brown,J.S.,Collins,A.,&Duguid,P.(1989).Situatedcognitionandthecultureoflearning.EducationalResearcher,18(1),32-41.

Coffield,F.(2000)TheNecessityofInformalLearning,Bristol:ThePolicyPress.80

Cole,M.(1992)Cultureindevelopment,in:M.Woodhead,D.Faulkner&K.Littleton(eds.)CulturalWorldsofEarlyChildhood.London,Routledge.

Connell,J.P.&Wellborn,J.G.(1991).Competence,autonomyandrelatedness:Amotivationalanalysisofself-systemprocesses.InM.R.Gunnar&L.A.Sroufe(Eds.),Selfprocessesindevelopment:MinnesotaSymposiumonChildPsychology,vol.23,43-77.Chicago:UniversityofChicagoPress.

Conner,Marcia“InformalLearning.”1997-2013.http://marciaconner.com/resources/informal-learning

Cordova,D.I.&Lepper,M.R.(1996).Intrinsicmotivationandtheprocessoflearning:Beneficialeffectsofcontextualization,personalizationandchoice.JournalofEducationalPsychology,88,715-730.

Crain,W.(2000).Theoriesofdevelopment:conceptandapplications.UpperSaddleRiver,NJ:Prentice-Hall.

Cullen,J.,Batterbury,S.,Foresti,M.Lyons,C.&Stern,E.(1999)InformalLearningandWideningParticipation.London,DfEEPublications.

Deci,EL.&Ryan,R.M.(1985).Intrinsicmotivationandself-determinationinhumanbehavior.NewYork:PlenumPress.

Deci,E.L.,Spiegel,N.H.,Ryan,R.M.,Koestner,R.,&Kauffman,M.(1982).Effects

Page 68: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

68 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

ofperformancestandardsonteachingstyles:Behaviorofcontrollingteachers.JournalofEducationalPsychology,74,852–859.

Deci,E.L.(1980).Thepsychologyofself-determination.Lexington,MA:Heath.Deci,E.L.&Ryan,R.M.(1987).Thesupportofautonomyandthecontrolof

behavior.JournalofPersonalityandSocialPsychology,53,1024-1037.Deci,E.L.&Ryan,R.M.(1991).Amotivationalapproachtoself:Integrationin

personality.InR.Dienstbier(Ed.),NebraskaSymposiumonMotivation:PerspectivesonMotivation,38237-288.Lincoln:UniversityofNebraskaPress.

Deci,E.L.&Ryan,R.M.(2000):The‘what’and‘why’ofgoalpursuits:Humanneedsandtheself-determinationofbehavior.PsychologicalInquiry,11,227-268.

Deci,E.L.,Ryan,R.M.&Williams,G.C.(1996).Needsatisfactionandtheself-regulationoflearning.LearningandIndividualDifferences,8,165-183.

Elkind,D.(1986).Thehurriedchild:Growinguptoofasttoosoon.Reading,MA:Addison-WesleyPublishingCompany.

Ertmer,P.A.andNewby,T.J.(1993),Behaviorism,Cognitivism,Constructivism:ComparingCriticalFeaturesfromanInstructionalDesignPerspective.Perf.ImprovementQuarterly,6:50–72.

Gauvain,M.(1995)Thinkinginniches:socioculturalinfluencesoncognitivedevelopment,in:D.Faulkner,K.Littleton&M.Woodhead(Eds)LearningRelationshipsintheClassroom.London,Routledge.

Gauvain,M.(2000)TheSocialContextofCognitiveDevelopment.GuilfordPress.Gear,J.,McIntosh,A.&Squires,G.(1994)Informallearningintheprofessions.

DeptofAdultEducation,UniversityofHull.Geary,D.C.(2002).Principlesofevolutionaryeducationalpsychology.Learning

andIndividualDifferences,12,317-345.Gonzalez,C.,(2004).TheRoleofBlendedLearningintheWorldofTechnology.

RetrievedDecember10,2004fromhttp://www.unt.edu/benchmarks/archives/2004/september04/eis.htm.

Gray,P.(2016)Children’sNaturalWaysofEducatingThemselvesStillWork:EvenfortheThreeRs.In:D.C.Geary&D.B.Berch(eds),EvolutionaryPerspectivesonChildDevelopmentandEducation.PartoftheseriesEvolutionaryPsychology.SpringerInternationalPublishing,Zwitserland,pp67-93

Gray,P.,&Feldman,J.(2004).PlayingintheZoneofProximalDevelopment:QualitiesofSelf-DirectedAgeMixingbetweenAdolescentsandYoungChildrenataDemocraticSchool.AmericanJournalofEducation(110),108-145.

Page 69: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 69

Greenberg,D.(2014)DevrijheidvandeSudburyValleySchool,35jaarervaringeneninzichten,BraveNewBooks,pp.192.

Greenberg,D.(2016,februari).ButIDigress...TheHiddenPowerofConversation.Retrievedfebruari29,2016fromTheSudburyValleySchool:http://www.sudval.org/05_essay.html

Greenberg,D.(2016).Aplacetogrow.Framingham,MA,U.S.A.:SudburyValleySchoolPress.

Hartkamp-Bakker,C.A.(2017)PedagogyofTrust,Manuscriptinpreparation.Hendrick,J.(1992).TheWholeChild.EnglewoodCliffs,NJ:Merrill.Holt,J.(1984).Howchildrenfail.London:PelicanBooks.Knoff,H.M.(1986).Theassessmentofchildandadolescentpersonality.NewYork:

TheGuilfordPress.Lave,J.(1993)Thepracticeoflearning,inS.Chaiklen&J.Lave(Eds)

UnderstandingPractice.Cambridge:CambridgeUniversityPress.Lave,J.,&Wenger,E.(1991).SituatedLearning.Legitimateperipheral

participation..Cambridge:UniversityofCambridgePress.Lefcourt,H.M.(1973).Thefunctionoftheillusionsofcontrolandfreedom.

AmericanPsychologist,28,417-425.Mooney,C.G.(2000).Theoriesofchildhood:AnintroductiontoDewey,Montessori,

Erikson,Piaget&Vygotsky.St.Paul,MN:RedleafPress.Moravec,J.ed.(2013)KnowmadSociety.EducationFutures.272pagesOosterheert,I.(2009).Lerenoverleren:Praktischeleerpsychologievoorhet

basisonderwijs.Groningen:Wolters-Noordhoff.Patrick,B.C.,Skinner,E.A.&ConnellJ.B.(1993).Whatmotivateschildren’s

behaviorandemotion?Jointeffectsofperceivedcontrolandautonomyintheacademicdomain.JournalofPersonalityandSocialPsychology,65,781-791.

Pattison,H.(2016).RetinkingLearningtoRead.Shrewsbury,U.K.:EducationalHereticsPress.

Peim,N.&Flint,K.J.(2009).Testingtimes:Questionsconcerningassessmentforschoolimprovement.EducationalPhilosophyandTheory,41(3):342-361.

Piaget,J.(1932).Play,dreams,andimitation.NewYork:Norton.Reeve,J.,Bolt,E.&Cai,Y.(1999).Autonomy-supportiveteachers:Howtheyteach

andmotivatestudents.JournalofEducationalPsychology,91,537-548.Reeve,J.,Nix,G.&Hamm,D.(2003).Testingmodelsoftheexperienceofself-

determinationinintrinsicmotivationandtheconundrumofchoice.JournalofEducationalPsychology,95,375-392.

Resnick,L.B.(1987).Learninginschoolandout.EducationalResearcher,16,13-20.

Page 70: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

70 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

Robert,H.M.,Robert,S.C.&Evans,W.J.(2011reviseded.)Robert’sRulesofOrder.ThePerseusBooksGroup,800pages.Onlineversion:http://www.rulesonline.com

Rogoff,B.(1990).Apprenticeshipinthinking:Cognitivedevelopmentinsocialcontext.NewYork:OxfordUniversityPress.

Ryan,R.M.(1991).Thenatureoftheselfinautonomyandrelatedness.InJ.Strauss&G.R.Goethals(Eds.)Theself:Interdisciplinaryapproaches(pp.208-238).NewYork:Springer-Verlag.

Ryan,R.M.&Deci,E.L.(2000a).Intrinsicandextrinsicmotivations:Classicdefinitionsandnewdirections.ContemporaryEducationalPsychology,25,54-67.

Ryan,R.M.&Deci,E.L.(2000b).Self-determinationtheoryandthefacilitationofintrinsicmotivation,socialdevelopment,andwellbeing.AmericanPsychologist,55,68-78.

Ryan,R.M.&Grolnick,W.S.(1986).Originsandpawnsintheclassroom:Self-reportandprojectiveassessmentsofindividualdifferencesinchildren’sperceptions.JournalofPersonalityandSocialPsychology,50,550-558.

Ryan,R.M.&Stiller,J.(1991).Thesocialcontextsofinternalization:Parentandteacherinfluencesonautonomy,motivationandlearning.InP.R.Pintrich&M.L.Maehr(Eds.),Advancesinmotivationandachievement:Vol.7:Goalsandself-regulatoryprocesses(pp.115-149).Greenwich,CT:JAIPress.

Ryan,R.M.,&Deci,E.L.(2000).Self-DeterminationTheoryandtheFacilitationofIntrinsicMotivation,SocialDevelopmentandWell-being.AmericanPsychologist,55(1),68-78.

Schultz,R.&Hanusa,B.H.(1978).Long-termeffectsofcontrolandpredictability-enhancinginterventions:Findingsandethicalissues.JournalofPersonalityandSocialPsychology,36,1194-1201.

Shuell,T.J.(1986).Cognitiveconceptionsoflearning.ReviewofEducationalResearch,56,411-436.

Siemens,G.(2005)Connectivism:ALearningTheoryfortheDigitalAge,InternationalJournalofInstructionalTechnologyandDistanceLearning,Vol.2No.1.

SLO:Zelfsturing/autonomie-http://sociaalemotioneel.slo.nl/thema/algemeen/socialecompetentie/zelfsturing/

Smith,MarkK.(1999,2008).‘Informallearning’,theencyclopaediaofinformaleducation.http://infed.org/mobi/informal-learning-theory-practice-and-experience/.Retrieved:2014.

Page 71: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk 71

Smith,M.K.(2009)‘JeanLave,EtienneWengerandcommunitiesofpractice’,theencyclopediaofinformaleducation,www.infed.org/biblio/communities_of_practice.htm.

Smith,R.M.(1982)Learninghowtolearn:Appliedtheoryforadults.Chicago:FollettPublishingCompany,1982,93–98.

Sommerlad,E.(1999)Informallearningandwideningparticipation:literaturereview.TavistockInstitute,London.

Spaanbroek,L.&Nijland,L.(2006).AlleDagenPauze-Analyseenbeproevingvanhettheoretischconceptonderradicaleonderwijsinnovaties.Leiden,theNetherlands:UniversalPress.

Staes,J.(2011)Ikwaseenschaap.Scriptum.176pages.Stephenson,K(2002)KarenStephenson’sQuantumTheoryofTrust,

Strategy+business,retrieved30-11-2016from:http://www.strategy-business.com/article/20964?gko=8942e

Stephenson,K.&Frankel,N.P.(2001).Opportunityforchange:designintheneweconomy.In(Ed)CindyColeman,Interiordesignhandbookofprofessionalpractice(pp.126-141).Blacklick,OH,USA:McGraw-HillProfessional.http://site.ebrary.com/halic/Doc?id=10041417&ppg=143

Stephenson,Karen(1998)WhatKnowledgeTearsApart,NetworksMakeWhole.ReprintedfromInternalCommunicationFocus,no.36.

Stevens,L.(2002).Zininleren.Apeldoorn:Garant.Stevens,L.(2006)Nieuwlerenonontkoombaar,wantoudlerenvastgelopen.

ChristenDemocratischeVerkenningen,Herfst,94-99.Stokhof,H.,&DeVries,B.(2009).Naarmeergestructureerdevrijheid:

Leerstofborginginvraaggestuurdleren.Nijmegen:HogeschoolvanArnhemenNijmegen.

Super,C.M.&Harkness,S.(1997)Theculturalstructuringofchilddevelopment.InBerry,J.W.,Dasen,P.R.&Saraswathi,T.S.(Eds.)Handbookofcross-culturalpsychology,2nded.,Vol.2,Basicprocessesandhumandevelopment(pp.1-39).Boston,MA:Allyn&Bacon.

Swann,W.B.&Pittman,T.S.(1977).Initiatingplayactivityofchildren:Themoderatinginfluenceofverbalcuesonintrinsicmotivation.ChildDevelopment,48,1128-1132.

Thomas,A.(1994)Conversationallearning,OxfordReviewofEducation,20,131–142.

Thomas,A.(1998).EducatingChildrenatHome.London:ContinuumInternationalPublishingGroup.

Thomas,A.(2002).‘Informallearning,homeeducationandhomeschooling’,the

Page 72: pedagogische visie en uitgangspunten 2016 final · LAAN 1940-1945 NR. 1 3841 JA HARDERWIJK TEL: +31(0)341-269027 E-MAIL: CONTACT@NEWSCHOOL.NU WEB: Pedagogische visie en uitgangspunten

72 PedagogischevisieenuitgangspuntenSudburyschoolHarderwijk

encyclopaediaofinformaleducation,http://infed.org/mobi/informal-learning-home-education-and-homeschooling-home-schooling/.Retrieved:2014.

Thomas,A.,&Pattison,H.(2007).HowChildrenLearnatHome.London,U.K.:ContinuumInternationalPublishingGroup.

Trevarthen,C.(1995)Thechild’sneedtolearnaculture,in:M.Woodhead,D.Faulkner&K.Littleton(Eds)CulturalWorldsofEarlyChildhood.London,Routledge.

Tsabar,B.(2014).ResistanceandImperfectionasEducationalWork:GoingAgainstthe“Harmony”ofIndividualisticIdeology.OtherEducation-TheJournalofEducationalAlternatives,3(1),23-40.

Vansteenkiste,M.,Sierens,E.,Soenens,B.&Lens,W.(2007).Willen,moetenenstructuurindeklas:overhetstimulerenvaneenoptimaalleerproces.In:Begeleidzelfstandigleren,16,37-58.

Verbeeck,K.(2010)OpeigenvleugelsAutonomievoorkindereninhetbasisonderwijs.’s-Hertogenbosch,KPCGroep.

Vervaet,E.A.Z.M.(2007).Naarschool:psychologievan3tot8.Amsterdam:Ambo.Vygotsky,L.S.(1962).Thoughtandlanguage.Cambridge,MA:MITPress.Weerman,S.(2012)Natuurlijk,zolerenwij.MasterThesis,OpleidingPedagogiek

Leren&Innoveren,NederlandseHogeschoolLeeuwarden.Wenger,E.,White,N.,&Smith,J.(2009).Digitalhabitats:Stewardingtechnology

forcommunities.Portland,OR:CPsquare.White,R.(1959).Motivationreconsidered:Theconceptofcompetence.

PsychologicalReview,66,297-333.Wood,D.(1986).Aspectsofteachingandlearning.InM.Richards&P.Light

(Eds.),ChildrenofSocialWorlds:DevelopmentinaSocialContextpp.191-212.Cambridge:Polity.www.infed.org/biblio/communities_of_practice.htm.