Speel- & Leerbrief april 2011 1

Natuuractiviteiten geven ruimte aan de brede ontwikkeling van peu-ters. Wat heerlijk dus, dat je natuur praktisch altijd bij de hand hebt, dat het nauwelijks iets kost en dat jonge kinderen er bijna automa-tisch in geïnteresseerd zijn. Grijp die kans en laat dreumesen en peu-ters ontdekkend en onderzoekend, al denkend en doend, bezig zijn met hoofd en handen. Laat kinderen zich verwonderen en genieten van kleine diertjes als lieveheersbeestjes, slakken en kevertjes. Maar ook van bloemen en plantjes. Door ze ervoor te laten zorgen, ontwik-kelen ze er respect en waardering voor en voelen ze zich verantwoor-delijk (hart).

Uit: Natuuractiviteiten voor peuters, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Hoofd, hart en handen

pedagogisch werken met plezier

’s Speel- & Leerbrief april 2011

Ontdekkingen in de tuinHet wereldje van dreumesen en peuters is nog maar klein. Jonge kinderen doen al hun ontdekkingen dichtbij, maar wél heel nauwkeurig. Het zijn scherpe waarnemers. Ze verwonderen zich over de kleinste details: een takje, een veertje, een schelpje. In de kinderopvang heb je altijd meerdere kinderen bij elkaar en daarvan kan iedereen profiteren. Je ontdekt namelijk nóg meer als je kijk- en voelervaringen met elkaar deelt en je samen verwondert over de dingen.In PIPPO kan dat ook: bekijk met aapje Pippo een slak van heel dichtbij. Laat je door Beertje Bruin inspireren om zaadjes in de grond te stoppen. En wandel met Muisje Meisje door de tuin waar diertjes verstopt zitten achter kartonnen flapjes. Ik hoop dat deze Speel- & Leerbrief zorgt voor pedagogisch werken met nóg meer plezier.

Marja BaetenRedactie PIPPO

Kijk ook op www.pippoplus.nl of op www.pippoplus.be

‘De zaadjes die ooit bij PIPPO zaten, hebben wij gezaaid zin onze tuin. Julia laat met haar PIPPO zien hoe groot de zonnebloemen werden.’Marjolein, mama van Julia.

De Speel- en Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dat boek is bedoeld als een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang. Meer informatie vind je op www.stichtingbkk.nl.

Speel- & Leerbrief april 20112

Pippo en de slak

Dreumesen en peuters kunnen zichzelf verliezen in het kijken naar een beestje. Profiteer daarvan en kijk enthousiast mee. Verwonder je er samen over hoe de diertjes eruit zien en hoe ze bewegen. Het nauwkeurig bekijken van diertjes is een mooi uit-gangspunt voor een gesprekje waarbij je de moge-lijkheid hebt om nieuwe woorden te gebruiken en aan te leren (kop, poot, lijf, staart, vleugel). Je kunt als pedagogisch medewerker de kinderen aanmoe-digen om te praten door te knikken, te hummen of korte vragen te stellen.

Aapje Pippo ziet een huisjesslak op het blad van een plant. Hij ziet dat de slak een spoor achter zich laat, dat de slak gegeten heeft van de plant (er zit een gat in het blad) en dat de slak snel in zijn huisje kruipt als aapje Pippo hem wil aanraken. Vraag aan de kinderen na het lezen van het ver-haaltje: Hebben jullie ook wel eens een slak ge-zien? Was het een slak mét of zonder een huisje? Waar zag je de slak? Durven jullie een slak aan te raken? Waarom wel of waarom niet?

Leerzaam voor baby’s

Kleine diertjes

Sommige diertjes zijn geschikt om nauwkeuri-ger te bekijken. Bijvoorbeeld met een vergroot-glas. Let erop dat dreumesen en peuters de diertjes voorzichtig beetpakken. Maar ook dat ze geen wespen of bijen oppakken. Bij het beter bekijken van kleine diertjes zijn loeppotjes erg handig: doorzichtig potjes met in het klapdek-seltje een vergrootglas. Zo kunnen kinderen rustig kijken zonder het diertje aan te raken.

Het kruipen op verschillende ondergronden zo-als zand, tegels of gras verschaft de baby een schat aan informatie. In zand zakt het kind weg, tegels zijn in verschillende gradaties ruw en gras voelt wriemelig en kriebelig. Bovendien hebben de verschillende structuren ook een verschil-lende temperatuur. Ongemerkt vult de baby de database van ervaringen met al deze informatie en slaat dit op in het geheugen. Die ervaringen zorgen ervoor dat hij soepeler reageert in nieuwe omgevingen en situaties. Kruipt een baby nog niet? Ook dan kun je nieuwe ervaringen uitklokken:

• Leg de baby buiten op de rand van een kleed zodat het kind zowel de structuur van het kleed als van het gras kan voelen.

• Leg de baby op de buik op de rand van een kleed en rubbertegels. De baby zal de voegen en de randen van de tegels uitgebreid gaan be-studeren.

Uit: Babysignalen door Kjille Soeting

SlakkenkleurplaatMaak voor elk kind een kopie van de volgende blz. Kinderen kleuren de slakkenhuisjes.Als je een thematafel maakt over ‘ontdekkingen in de tuin’, kun je die met de kleurplaten versieren. (Zie ook de activiteit bij Muisje Meisje, op blz. 5.)

Speel- & Leerbrief april 2011 3

Deze slakken zijn gekleurd door:

Conc

ept e

n ill

ustr

atie

: Mar

ie-P

asca

le N

icol

as C

ocag

ne, B

ridg

et.

Speel- & Leerbrief april 20114

Beertje Bruin helpt in de tuin. Lees samen het verhaal en vergroot de woordenschat van de kin-deren. Wijs de afbeeldingen op de woordkaartjes aan en zeg tegelijk hardop het woord dat eronder staat. Merk je dat kinderen de woorden (bijna) kun-nen nazeggen, wijs dan nog eens op het plaatje en moedig de kinderen aan om het woord te zeggen. Bijvoorbeeld door het zelf geluidloos voor te doen. Geef ze een complimentje als het lukt. Zoek nu op de grote tekening van blz. 8-9 alle af-beeldingen die op de woordkaartjes staan. Telkens als er eentje gevonden wordt, zeg jij (of de kinderen) het woord opnieuw. Voor de kinderen die nog niet zo duidelijk praten, is die herhaling ook leerzaam, want praten leer je vooral van het horen van anderen. Lees nu het verhaaltje van Beertje Bruin. Telkens als je een plaatje tegenkomt, geef je de kinderen de kans om het woord te zeggen. Is het nog niet goed verstaanbaar? Zeg het dan zelf nog een keer. Zo lijkt het alsof jullie samen het verhaal lezen!

Woordkaartjes

Liedje zingenIn de bijlage midden in PIPPO, staat de tekst van het liedje ‘Er liggen bolletjes in de grond’.Als je het liedje zelf nog niet kent, kun je het luiste-ren op de volgende site: http://www.sunside.nl/users/digijuf/muziek1/ bolletjes.html.Op internet staan ook een aantal Youtubefilmpjes waarop je ziet hoe er gebaren bij het liedje worden gemaakt. Zoekterm: er liggen bolletjes in de grond. Het liedje is een mooie aanleiding om met de kin-deren wat zomerbolletjes in de grond te stoppen.

Baby’s in de tuin

• Leg een baby (beschermd tegen de zon) on-der een boom op de rug op een kleed. Zo kan hij door de takken en de bladeren naar de lucht kijken.

• Kriebel met een grasspriet over het lichaam van de baby. Begin bij de armen en de benen. Het gezicht is misschien te direct.

• Rijd met een baby in de kinderwagen rondjes over een plein of grasveld. De baby voelt de wind langs het gezicht en ervaart de verschil-lende hoeken van waaruit de wind komt.

Uit: Babysignalen, door Kjille Soeting

Kijk voor meer informatie over lezen en voorlezen ook op www.pippoplus.nl of www.pippoplus.be. Klik op voorlezen en taalstimulering.

Speel- & Leerbrief april 2011 5

Muisje Meisje in de tuin

De avonturen van Max: naar de markt

Volg de plak- en knipinstructie op blz. 13 voor je samen het verhaal van Muisje Meisje leest. Als je Muisje Meisje vaak gebruikt, is het handig om haar meteen te plastificeren.

Ga met Muisje Meisje op ontdekkingstocht door haar tuin. Zoek en vind de dingen die er verstopt zijn. Na dit verhaaltje hebben de kinderen zeker zin om in de eigen tuin op ontdekkingstocht te gaan.

Zo stimuleer je rollenspelLees het verhaaltje van Max en richt daarna met el-kaar een markt in waar je allerlei eten kunt kopen. Help kinderen om het rollenspel te leren spelen. Speel daarom zelf een rol. Zo maak je kinderen ver-trouwd met de rolhandelingen (vragen stellen aan de verkoper, spullen in de tas doen, geld betalen). Laat de opstelling van de markt een tijdje staan zo-dat kinderen hun rollenspel kunnen oefenen.

Spelenderwijs lerenMet het vergelijken en ordenen van natuurlijke materialen, leggen kinderen de basis voor het latere rekenen. Maar dat leerdoel moet niet het uitgangspunt zijn. Dat hoeft ook niet, want kin-deren vergelijken en meten de dingen uit zich-zelf. En dat is niet voor niets, want daardoor wordt de wereld overzichtelijker voor hen. Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.

Samenwerken met oudersEen ‘schatten-tentoonstelling’ zal ook de aan-dacht van ouders trekken. En dat is goed. Het is voor kinderen heel belangrijk dat de ouders be-trokken zijn bij de activiteiten op het kindercen-trum en positief reageren op hun ‘producten’ en tentoonstellingen. Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.

Ontdekkingen in de tuin1. Elk kind krijgt een halve eierdoos die ze eventu-

eel kunnen beschilderen.2. In de vakjes verzamelen kinderen zelfgevonden

‘schatten’ zoals zand, steentjes, veertjes en blaadjes.

3. Binnen worden de ‘schatdozen’ uitgestald op de thematafel ‘ontdekkingen in de tuin’. Zet bij elke doos een kaartje met de naam van de schatzoeker.

4. Bezoek de thematafel met elkaar en laat kinde-ren elkaar vertellen over hun vondsten.

5. Maak gebruik van de mogelijkheid om de ge-vonden materialen te ordenen en te vergelijken:

Leg de steentjes in een rij van groot naar klein. Of sorteer de dingen op materiaal en kleur.

Teksten: Marja Baeten. Adviezen voorlezen: Sardes. Adviezen activiteiten baby’s en dreumesen: Kjille Soeting.