Paul Timmers, directeur directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij: “Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten”

pag. 8

14 32

Magazine over innovatie en ICT in de zorg Jaargang 1 • Nr. 2 • www.digitalezorg.nl

Magazine

Security in zorg van levensbelang

BrainGymmer - voor een gezonder

brein

Zorgverlening met slimme camera’s 22

nr. 2 / 2014 3

Voorwoord

Colofon

Ik ga op reis en neem mee…

De vakantieperiode is weer aangebroken en menig smart-phone gaat mee op reis. Het aantal smartphones in Neder-land blijft stijgen. Het door GfK genoemde aantal van 8,5 miljoen in december 2013 overstijgt het aantal computers. Daarnaast heeft bijna de helft van de Nederlanders een tablet.

Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat apps voor zorg en welzijn als paddenstoelen uit de grond schieten. Tien-duizenden apps beogen een bijdrage te leveren aan de gezondheidszorg in Nederland. Maar maken ze dat ook waar? Ik denk van niet. Los van de vraag of sommige apps kwalitatief wel door de beugel kunnen, zijn de healthapps die nu in de verschillende appstores te verkrijgen zijn, vooral handig en leuk in gebruik. Je kunt ze gebruiken om gegevens te registreren, informatie te verkrijgen of gege-vens te delen. Maar ze maken nog geen onderdeel uit van het ‘systeem’. En zolang de apps nog geen onderdeel uit-maken van het ecosysteem in de zorg, blijven het handige apps. Om ze echt nuttig en van toegevoegde waarde te maken is nog wel wat nodig. Denk aan kwaliteit, interope-rabiliteit, betrouwbaarheid, bekostiging etc.

Maar het gaat wel hard. Onderzoekers en bedrijven kijken naar de mogelijkheden en kansen van mHealth en zowel

minister Schippers als de beleidsmakers in Brussel ge-ven aandacht aan het onderwerp mHealth. In een aantal Europese regio’s is men nu mHealth ecosystemen aan het opzetten. Het gaat dus de goede kant op, maar we zijn er nog niet.

Het zal dus nog wel even duren voordat ik zal zeggen: ‘ik ga op reis en neem mee…mijn healthapps waar ik echt iets aan heb’.

Veel lees- en bladerplezier!Paul PelsmaekerHoofdredacteur en voorzitter Stichting Digitalezorg.nl

Digitalezorg.nl Magazine verschijnt 5 maal per jaar

in een oplage van 3.000. Het magazine biedt interviews, praktijkverhalen en achtergronden over ICT in de zorg en zorg-innovatie in de breedste zin van het woord. Speciaal geschre-ven voor bestuurders en zorgprofessionals in het algemeen en ICT-professionals binnen het zorgdomein in het bijzonder.

Toezending van Digitalezorg.nl Magazine vindt plaats op basis van abonnementen en controlled circulation. Vraag uw abonnement aan via abonnementen@fenceworks.nl.

UitgeverJos Raaphorst06 - 34 73 54 24jos@fenceworks.nl

HoofdredacteurPaul Pelsmaeker06 - 10 60 96 69pelsmaeker@digitalezorg.nl

Advertentie-exploitatieJos Raaphorst06 - 34 73 54 24jos@fenceworks.nl

Eindredactie/trafficAb Muilwijk

VormgevingStudio Kees-Jan Smit BNO

DrukGrafia Media Groep

Digitalezorg.nl Magazine is een uitgave vanStichting Digitalezorg.nlPostbus 3763400 AJ IJsselstein

FenceWorksBeatrixstraat 22712 CK Zoetermeer

Het kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is uitsluitend toegestaan na schrifte-lijke toestemming van de uitgever.

© Copyright 2014Stichting Digitalezorg.nlUitgeverij FenceWorks

4 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 5

Inhoud

3 Voorwoord 5 Ecosystemen; een community van stakeholders 6 Kort nieuws 12 Zorginstellingen zitten in een spagaat 14 Security in de zorg van levensbelang 16 Hoe innovatie van de zorgbekostiging mHealth eindelijk gaat stimuleren 20 Future Internet CHallenge eHealth 24 Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps 28 Technologie als aanjager van betere zorg 36 Module eHealth en zelfmanagement binnenkort van start 38 Agenda

De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raad-pleging gehouden over mHealth, ofwel: mobiele gezondheids-zorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen, om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van de Europeanen te verbeteren met gebruikmaking van mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoring-apparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul Timmers van het directoraat ‘Duurzame & Veilige Maatschappij’.

In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg houden slimme camera’s in de gaten of de bewoners zich zelfstandig kunnen redden, ‘s nachts niet uit bed vallen en na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief praktijkvoorbeeld van hoe camera’s de zorgverlening aan oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor het personeel.

50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen geen doorsnee activiteit. Tegenwoordig lijkt het erop dat ieder-een een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door een revolutie die recentelijk heeft plaatsgevonden: we hebben allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze algehele gezondheid en welzijn.

8 “Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten”

22 Zorgverlening met slimme camera’s

En verder

32 BrainGymmer - voor een gezonder brein

Organisaties zijn als mensen. Wij willen allemaal graag

als individu door het leven maar streven daarnaast naar

samenwerking en cohesie. Om een samenleving mogelijk

te maken moeten wij ons houden aan gemeenschappelijke

regels. Om deze regels te maken moeten wij allen goed

samenwerken en consensus bereiken. Bereiken wij geen

consensus dan maakt dat het lastiger om in cohesie samen

te leven. Goed overleg en afstemming van gemeenschappe-

lijke doelstellingen is het beginpunt.

De Engelse term Ecosystem is geïntroduceerd door de

ecologische botanist, Sir Arthur Tansley, in 1935 als het

gehele systeem, inclusief maar niet alleen de organismen

maar ook het gehele complex van fysieke factoren wat wij

de omgeving noemen.

Binnen de gezondheidszorg wordt de term ecosystemen als

een metafoor gebruikt voor de onderlinge afhankelijkheden

die er bestaan in de zorg. Het omschrijft een systeem waarin

alle belangen en belanghebbenden in de gezondheidszorg

bij elkaar worden gebracht. Binnen een ecosysteem werken

ideaal gezien alle belanghebbenden sluitend met elkaar

samen. Dit betreft alle belanghebbenden van zorgprofes-

sionals, ICT-bedrijven, apothekers, onderwijs, beleidsmakers

maar ook patiënten zouden binnen (mHealth/eHealth) eco-

systemen een centralere rol moeten gaan spelen.

Daar waar wij in het Europese domein ecosystemen zien

functioneren worden ook successen geboekt op het gebied

van eHealth. Denk hierbij aan Finland, het Verenigd Ko-

ninkrijk, Frankrijk en Spanje. Welke kritische succesfacto-

ren hier bijvoorbeeld eHealth succesvol maken is nog niet

uitgekristalliseerd maar het laat zich raden dat aspecten

als interoperabiliteit, samenwerking en draagvlak een be-

langrijke rol spelen.

Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl organiseren aan het eind

van dit jaar een symposium op het gebied van eHealth

ecosystemen. Doelstelling is om tijdens een intensieve dag

met betrokken stakeholders te onderzoeken waar de kan-

sen voor ecosystemen liggen. Tijdens het eerste gedeelte

zullen wij de term ‘ecosysteem’ exploreren. Aan de hand

voor voorbeelden, gerenommeerde binnen- en buitenland-

se sprekers zal een duidelijk beeld ontstaan wat een eco-

systeem in de zorg is. Hierop volgend zullen in verschil-

lende tracks workshops plaatsvinden om met de opgedane

kennis aan de slag te gaan. De workshops worden verdeeld

in professionals en beleidsmakers. De workshops worden

gegeven door internationale experts op het gebied van eco-

systemen die hun internationale ervaring kunnen vertalen

naar de Nederlandse markt. In de namiddag zullen plenair

de opgedane inzichten in perspectief worden gebracht.

Onze ambitie is om bezoekers, of dat nu individuele hulp-

verleners , beleidsmakers, private organisaties of regiover-

tegenwoordigers zijn, bewust te maken van de voordelen

van ecosystemen. Misschien zullen sommige bezoekers

wel ontdekken dat zij al een goed eind op weg zijn een

ecosysteem te vormen.

Ecosystemen hebben in zich besloten dat alle stakehol-

ders met elkaar samenwerken om een gemeenschappelijk

doel te vervullen. Als u geïnteresseerd bent geraakt in

het onderwerp of u heeft bijvoorbeeld ideeën hoe u kunt

ondersteunen of bijdragen dan nodigen wij u van harte uit

om te reageren. U kunt een mailtje sturen naar redactie@

digitalezorg.nl of bellen met Martijn Claus op nummer

+31(0)6 243 727 61.

Wij ontmoeten u graag aan het eind van het jaar op ons

congres, wij houden u op de hoogte!

Ecosystemen; een community van stakeholders

Congres

De zorg staat voor een grote uitdaging. De mens wordt toenemend ouder, het aantal chronisch zieken is groeiende, de kosten nemen steeds meer toe en de bekostiging wordt steeds lastiger. Daarnaast ken de Zorg ICT grote technische uitdagingen, beperkte interoperabiliteit, een versnipperd ICT-landschap en on-voldoende succes bij eHealth implementaties. Voor Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl voldoende redenen om aan het eind van dit jaar een symposium op het gebied van eHealth ecosystemen te organiseren.

tekst: Martijn Claus, secretaris van Stichting Digitalezorg.nl

6 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 7

Inschrijving Connected Health Challenge van start

VitaValley, UPC en Ziggo organiseren Connected Health Challenge om digitale oplossingen voor de zorg thuis te bedenken

VitaValley lanceerde onlangs, in samenwerking met UPC en Ziggo, de Connected Health Challenge. Met deze Challenge worden personen, organisaties en/of samenwerkingsver-banden uitgedaagd dé digitale oplossing voor de zorg te bedenken. Het beste idee dat binnen een jaar grootschalig in te voeren is op de Nederlandse markt krijgt een vliegen-de start: € 20.000,- en professionele ondersteuning om de

innovatie verder te ontwikkelen. De Challenge wordt mede ondersteund door NL Kabel en UMC Utrecht. Meer infor-matie over de Connected Health Challenge is te vinden op http://www.connectedhealthchallenge.nl

Bron: VitaValley

Kort nieuws

Nieuwe ICT-standaard voor betere samenwerking in geboortezorg

Het CPZ, de KNOV, NVOG, NVK, PRN, het RIVM-CvB en Nictiz hebben op 10 juli voor het gebruik van een nieuwe ICT-standaard voor een betere digitale gegevensoverdracht en –uitwisseling tussen verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen getekend. De ‘PWD standaard’ verbetert de communicatie onder meer bij (acute) overdrachtsmomenten.

PWD standaardDe informatie-uitwisseling bij (acute) overdrachts- momenten kan snel, betrouwbaar en locatie onafhankelijk plaatsvinden door de PWD standaard, omdat de zorg-

verleners niet apart (en handmatig) gegevens hoeven door te geven. Medische gegevens als bloeddruk en bloedverlies, maar ook praktische zaken als de telefoon-nummers van de zorgverleners zijn in acute overdrachts-situaties direct beschikbaar. De PWD standaard is ook de basis voor de berichten aan het RIVM-CvB en de Perinatale Registratie Nederland (PRN). CPZ, de KNOV, NVOG, NVK, PRN, het RIVM-CvB hebben de PWD standaard ontwikkeld en Nictiz heeft het proces gefaciliteerd.

Bron: Nictiz

Eerste e-consult via karify in gezond-heidscentrum Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra

Gezondheidscentrum Helmersstraat, onderdeel van Stich-ting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG), is gestart met een online praktijk (Healthspace) via karify. De online prak-tijk is ontwikkeld door e-health leverancier IPPZ en maakt het mogelijk dat de huisartsen online spreekuur (e-consult) houden. In de beveiligde Healthspace beheert de patiënt het persoonlijk gezondheidsdossier (PGD) en bepaalt de patiënt wie toegang krijgt tot zijn medische gegevens. Tijdens de pilot van 1 jaar bekijkt het gezondheidscentrum met welke e-tools en apps ze de patiëntenzorg kunnen

verbeteren. Bovendien laten ze de patiënt ervaring op doen met het proactief bezig zijn met hun gezondheid.

Bron: Karify

ICT-dienstverlener ilionx heeft een oplossing in huis ge-haald voor digitale ondersteuning bij medicatietoediening: Med-OK. Med-OK is een applicatie die zorgmedewerkers ondersteunt en controleert bij het inplannen en toedienen van medicatie. Op deze manier kunnen zorgverleners de risico’s op fouten bij het inplannen en toedienen van me-dicijnen verminderen.

Med-OK is op een tablet te gebruiken en mee te nemen bij medicatierondes. Daarbij begeleidt, stuurt en regis-treert Med-OK de toediening en krijgen zorgmedewerkers doorlopend instructies. Daarnaast zijn afspraken over de medicatietoediening tussen zorginstelling, apotheker, arts en cliënt continu beschikbaar, zodat medewerkers hier altijd van op de hoogte zijn.

De applicatie verbetert de kwaliteit en efficiëntie van het medicatieproces, doordat alle informatie die van belang is voor de medicatietoediening up-to-date en continu beschikbaar is. Ook verminderen de administratieve lasten door het digitaliseren van papierwerk en is meer inzicht mogelijk door het automatisch uitrollen van rapportages.

“Het is erg belangrijk dat het inplannen en toedienen

van medicijnen in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en instellingen conform de veiligheidsnormen worden uitge-voerd”, aldus Remmert Remmerts de Vries, Business Unit Manager bij ilionx. “Met een optimale medicatieveiligheid zijn jaarlijks maar liefst 16.000 acute ziekenhuisopna-mes te voorkomen. Med-OK helpt hierbij. Het vermindert risico’s op fouten aanzienlijk en het ontlast zorgmedewer-kers en managers.”

Bron: ilionx

Ilionix implementeert oplossing voor digitale ondersteuning medicatie-toediening

Alle SRZ-ziekenhuizen over op de ZorgDomein Verwijsapplicatie

De ziekenhuizen, de medisch specialisten en de huisartsen in de regio Rijnmond willen de onderlinge samenwerking en hun patiëntenzorg verbeteren door het inzetten van een intelligente digitale verwijsapplicatie die het werk en de communicatie van de zorgverleners ondersteunt. In de loop van 2014 en 2015 gaan alle ziekenhuizen van de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) gebruik maken van ZorgDomein. In deze stichting werken samen: Erasmus Universitair MC, Sint Franciscus Gasthuis,

Ikazia Ziekenhuis, Maasstad Ziekenhuis, Havenziekenhuis, IJsselland Ziekenhuis, Spijkenisse Medisch Centrum, Oog-ziekenhuis, Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis (Dirksland), Vlietland Ziekenhuis en Rijndam Revalidatie.

Bron: ZorgDomein

8 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 9

Interview

GEZoNDHEIDSZorG oNDEr HANDbErEIk:

Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten

De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raadpleging gehouden over mHealth, ofwel: mobiele ge-zondheidszorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen, om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van de Europeanen te verbeteren met gebruik-making van mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoringapparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul Timmers van het directoraat ‘Duurzame & Veilige Maatschappij’.

tekst: Paul Pelsmaeker, hoofdredacteur Digitalezorg.nl Magazine

Paul Timmers is directeur van het directoraat ‘Duur-

zame & Veilige Maatschappij’, dat deel uitmaakt van het

Directoraat-generaal Communicatienetwerken, Inhoud en

Technologie (DG CONNECT) in de Europese Commissie.

Het directoraat van Timmers houdt zich bezig met beleid,

onderzoek en innovatie in informatie- en communicatie-

technologie (ICT) voor welzijn en gezondheid, ouder wor-

den, openbare diensten, ‘smart cities’ (intelligente steden)

en cyber-security.

Hiervoor leidde Timmers de ICT voor Inclusie en de

‘eGovernment’ eenheden. Hij was ook kabinetslid van

de Europese Commissaris voor Onderneming en Informa-

tiemaatschappij Erkki Liikanen, verantwoordelijk voor

de portefeuilles informatiemaatschappij en telecom-

municatie.

Voordat hij bij de Europese Commissie aan de slag ging,

was hij manager productmarketing en software ontwikke-

ling bij een groot IT-bedrijf. Hij was ook betrokken bij de

oprichting van een software start-up. Hij heeft een PhD

in theoretische fysica van de Katholieke Universiteit

Nijmegen en een MBA van Warwick Business School

(Groot-Brittannië). Hij heeft heel wat publicaties op zijn

naam staan op het gebied van technologie en beleid,

inclusief een boek over elektronische handelsstrategieën

en bedrijfsmodellen. Hij was gastprofessor en lector op

meerdere universiteiten en business schools over de hele

wereld inclusief een EU Research Fellow op de Universiteit

van North Carolina in de VS.

Waarom denkt u dat het nodig was een Green Paper en een

raadpleging over mobiele gezondheid (mHealth) te publice-

ren?

mHealth is een snel groeiend veld dat de kwaliteit en effici-

entie van de zorg ten goede kan komen. Het kan zorgpro-

fessionals ondersteunen bij het behandelen van patiënten

en het kan de continuïteit van de zorg makkelijker maken.

Mobiele technologieën die zorg en diagnose op afstand

mogelijk maken, kunnen patiënten helpen onafhankelijk te

blijven leven in hun eigen huis terwijl ze wel de beste zorg

krijgen.

10 Digitalezorg.nl Magazine

Maar hoewel het potentieel ervan duidelijk is, wordt

mHealth in de Europese Unie nog steeds maar in beperkte

mate ingezet. Er is vraag naar meer bewijs voor de effecti-

viteit van gezondheidsapps bijvoorbeeld.

Andere struikelblokken om mHealth op grote schaal in te

zetten zijn onder andere een gebrek aan kennis onder app

ontwikkelaars wat betreft de juridische vereisten die op

welzijns- en gezondheidsapps van toepassing zijn. Een

consequent gebrek aan zowel nakoming van die regels

als transparantie rond deze apps kunnen consumenten

afschrikken om zulke apps te gebruiken waardoor de ont-

wikkeling op de markt geremd wordt.

Door de Green Paper te lanceren, wil de Commissie input

en ideeën over mobiele gezondheid verzamelen van een

zo groot en divers mogelijke groep belanghebbenden. Op

die manier kunnen we onderzoeken wat er gedaan zou

moeten worden en op welk niveau (EU, nationaal, regio-

naal) om de hindernissen te overbruggen. Er zijn heel wat

uitdagingen die we willen aangaan: gegevensbescherming

en gebruikersvertrouwen, veiligheid voor de gebruikers

en de waarde van mHealth voor een hoge kwaliteit van de

zorg.

Wat zijn volgens de Europese Commissie de volgende nood-

zakelijke stappen?

Wanneer we de reacties op de raadpleging binnen hebben,

zijn we van plan om eind 2014 een analyse van de resul-

taten te publiceren. Op basis daarvan zullen we in de loop

van 2015 aankondigen of er pertinente acties komen om

het dossier verder op te volgen.

Zijn er de komende jaren specifieke instrumenten die de EC

gaat inzetten rondom mHealth?

Op het vlak van beleid weten we het nog niet, dat zal

afhangen van het resultaat van de Green Paper en de

politieke acties die ten gevolge hiervan genomen kunnen

worden. Maar onder het Horizon 2020 programma hebben

we al aangekondigd dat we op grote schaal onderzoek en

innovatie steunen om tot mHealth oplossingen te komen

die in veel EU landen toegankelijk zijn. Door dit soort op-

lossingen kunnen patiënten pro-actiever te werk gaan om

gezond te blijven en hun gezondheidstoestand zelf te ma-

nagen. mHealth heeft een enorm potentieel om kwaliteits-

zorg toegankelijker te maken voor alle Europese burgers.

Daarom moeten we erin investeren.

Wat is uw persoonlijke ambitie rondom het mHealth onder-

werp?

Uit een recente enquête blijkt dat 70 % van de mensen die

daadwerkelijk apparaten, software toepassingen of mo-

biele ‘apps’ gebruiken om hun gezondheid op te volgen,

deze technologieën nuttig vinden om hun gezondheid te

verbeteren en te managen. Het is mijn ambitie om het aan-

tal mensen dat deze technologieën gebruikt in de toekomst

drastisch te zien stijgen.

Ik geloof namelijk dat mHealth echt een verschil kan ma-

ken en de kwaliteit van je leven en je gezondheid kan ver-

beteren: Het maakt je vooral meer bewust van een gezonde

levensstijl, waardoor je ziektes kunt voorkomen.

De voordelen van mobiele gezondheidsapps De EU verzamelt via een raadpleging ideeën voor hoe we met mobiele technologie de gezondheidszorg in Europa kunnen verbeteren. Dat kan tot 99 miljard euro aan bespa-ringen opleveren. Met mHealth bedoelen we het gebruik van apps op smartphones en tablets om bijvoorbeeld: • de bloeddruk te meten• de gebruiker te vertellen dat het tijd is voor zijn pillen• de insulinepomp van een suikerpatiënt te regelen

De EU denkt dat we met zulke apps wel 99 miljard euro kunnen besparen op gezondheidzorg dankzij:• snellere diagnoses• meer aandacht voor voorkomen in plaats van genezen• een tijdsbesparing van 30% voor gezondheidswerkers bij

het verzamelen en analyseren van gegevens

Een bijkomend voordeel van mHealth is dat patiënten meer greep krijgen op hun eigen gezondheid en welzijn. Naar verwacht zullen tegen 2017 wereldwijd 3,4 miljard men-sen over de hele wereld een smartphone hebben. Waar-schijnlijk zal de helft daarvan dit soort applicaties gaan gebruiken. Er zijn er nu al bijna 100.000 van. De 20 meest populaire gratis apps zijn al meer dan 230 miljoen keer gedownload over de hele wereld. Tot dusver heeft de EU al 100 miljoen euro in onderzoek naar mHealth gestoken en daarmee de innovatie een flinke zet gegeven. Een paar voorbeelden:• nierpatiënten kunnen binnenkort hun nierdialyse via de

smartphone volgen• nu al kun je dankzij virtuele omgevingen met apps be-

paalde ontspanningstechnieken leren• ziekenpersoneel in het Oostenrijkse Graz heeft het in-

terne beheer sterk verbeterd dankzij een nieuwe mobiel systeem

In de komende twee jaar is er bijna 95 miljoen euro be-schikbaar voor nieuwe ontwikkelingen.

Meer informatiehttp://ec.europa.eu/news/environment/140410_nl.htm

12 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 13

De IT-infrastructuur van organisaties veroudert razendsnel

doordat de stroom van data steeds omvangrijker wordt. Er

wordt steeds meer data gebruikt doordat meer medische

apparaten zijn aangesloten op het internet en artsen en ver-

pleegkundigen steeds vaker gebruikmaken van een mobiel

apparaat om direct patiëntgegevens te verwerken. Daarnaast

wordt de data ook steeds gevoeliger. Het zijn patiëntgege-

vens en die zijn interessant voor heel veel verschillende

partijen zoals verzekeraars of farmaceutische bedrijven. Een

zorgverzekeraar in Engeland betaalde recentelijk het enorme

bedrag van 47 miljoen voor patiëntgegevens, dit geeft wel

ongeveer de waarde aan van deze gegevens, ook voor cyber-

criminelen. Trends als consumerization en BYOD maken het

beheer van deze data daarnaast ontzettend lastig.

GErICHTE AANVAllEN (APT’S) Eén van de belangrijkste uitdagingen voor zorginstellin-

gen is dan ook om zich te wapenen tegen gerichte aan-

vallen (advanced persistent threats). Het uitvoeren van

een dergelijke gerichte aanval op een organisatie wordt

echter steeds gemakkelijker. Op de diverse cybercrimi-

nele markten zijn inmiddels al talrijke uitgebreide orga-

nisatieprofielen te koop waarin wordt beschreven hoe de

IT-infrastructuur van de organisatie in elkaar zit en welke

beveiliging-tools de organisatie gebruikt.

MoNITor ACTIVITEITEN oP jE NETWErk Deze uitdaging, plus het feit dat budgetten bij veel zorg-

De nieuwe EU General Data Protection Regulation is opgesteld om één lijn te trekken in de wetgeving over databescherming. Slechts 20 procent van de organisaties

in de Benelux weet echter precies wat deze wet- geving voor hun organisatie gaat betekenen. En slechts 50 procent van de organisaties in de Benelux geeft aan dat ze niet weten of, of niet denken dat het realistisch is om zich te conforme-ren aan de nieuwe Europese wet voor databescher-ming. Toch horen we steeds meer geluiden waaruit blijkt dat de wet snel gaat komen. Tijd dus om je alvast voor te bereiden, want de maatregelen die waarschijnlijk ingevoerd gaan worden, gaan niet over één nacht ijs. Daarom alvast vijf stappen die je kunt nemen, zodat jouw organisatie straks niet de boetes hoeft te betalen die de EU naar zeer grote waarschijnlijk ook gaat doorvoeren.

1. breng in kaart waar alle bedrijfsdata staan Hopelijk is dit geen moeilijke vraag en kun je hier een exact antwoord op geven. Het zou echter zomaar kun-nen zijn dat als je het precies nagaat, je toch nog voor verrassingen komt te staan. Het gaat namelijk niet al-leen om digitale data, maar ook om fysieke data die ligt opgeslagen bij klanten, medewerkers of partners. Is deze data veilig, gemakkelijk toegankelijk, verzekerd en be-heersbaar opgeslagen?

2. Ga na voor wie de bedrijfsdata toegankelijk zijn Nog een aantal belangrijke vragen: wie heeft er toegang tot de data? Hoe bekijken ze de data en bekijken ze de data überhaupt? Weten ze welke gevolgen misbruik van de data heeft voor de organisatie?

De meeste bedrijven groter dan 250 medewerkers zullen worden verplicht een data-officer aan te stel-len die ervoor moet zorgen dat bedrijven voldoen aan de nieuwe databeschermingswetgeving en het managen van mogelijke security-issues. Het is belangrijk dat er in elke organisatie iemand aanwezig is die naast technische kennis, ook een opleiding heeft gehad over de wettelijke, procedurele en financiële implicaties van het beheren van data.

3. bedenk de juiste procedure bij een cyberaanvalElke organisatie moet van te voren nadenken over de

instellingen zwaar onder druk staan, maken het beveiligen

van de data van de organisatie een grote opgave. Gezien de

enorme hoeveelheden data (in de cloud en daarbuiten) en

devices in de organisaties, moet je als organisatie begin-

nen met het monitoren van alle activiteiten op je netwerk,

om inzicht te krijgen in mogelijke issues. Er zijn diverse

goede oplossingen die je in één oogopslag een overzicht

bieden van alle activiteiten op je netwerk, zodat je vroeg-

tijdig issues signaleert en hier snel en adequaat op kan

reageren.

bewustzijn belang security laag bij directie zorg- instellingen IT-managers in de zorg stellen dat er weinig bewustzijn is over het belang van goede security. Om een goed bevei-ligingsbeleid in te richten moet er eerst worden geïnves-teerd om later hoge kosten door verlies van data of imago-schade te voorkomen. En de voorbeelden van organisaties die dus te laat zijn met het nemen van maatregelen tegen cybercrime worden steeds groter. Mede om deze reden werkt de Europese Unie op dit moment aan een nieuwe wet voor databescherming. Deze wet zal hoogst waarschijnlijk boetes gaan geven aan organisaties die zich niet houden aan deze maatregelen. Ook al vraagt deze nieuwe wet veel van organisaties, het zal in ieder geval helpen het bewust-zijn bij de directies te verhogen.

procedures bij een datalek. Wie neemt contact op met de autoriteiten en wie moet er worden geïnformeerd? En als het datalek groot is, wie neemt er dan contact op met de pers en wat worden dan de statements? En hoe wordt dit nieuws vervolgens gecommuniceerd naar klanten? Maar uiteraard ook de technische kant; wat wordt er gedaan om het lek zo snel mogelijk te dichten en schade te beperken? Je wilt later immers nooit bekend komen te staan als de naïeveling die hier nog nooit eer-der over heeft nagedacht.

4. regel optimale bescherming van jouw organisatieOok met alleen maar goede intenties kan er wel eens iets fout gaan. Er zijn immers meer dan genoeg ‘bad guys’ die maar al te graag jouw waardevolle data willen stelen. Om dit te voorkomen moet je in ieder geval zorgen voor goede beveiligingstechnologie zoals: • Een datalekbeschermingsoplossing die sleutelwoorden

in documenten en gevoelige documenten kan opspo-ren en ervoor kan zorgen dat deze niet zomaar worden verstuurd.

• Gedegen encryptie-technologie die ervoor zorgt dat data die wordt uitgestuurd ook beveiligd is.

• Geavanceerde technologie die verdachte activiteiten op het netwerk signaleert en hier weer op kan reage-ren.

5. Zorg dat medewerkers goed geschoold worden De sancties voor het overtreden van de regels zijn hoog en kunnen oplopen tot 5 procent van de omzet. Het is dan ook cruciaal dat de hele organisatie op de hoogte is van de uitdagingen voor het beveiligen van bedrijfs-kritische data. In plaats van een technisch issue wordt het nu een issue voor de directie, dus is het belangrijk dat alle senior beslissers in de organisatie weten wat de gevolgen zijn en ook de noodzaak zien om mede- werkers een leidraad mee te geven waar ze naar moeten handelen.

Veel IT-managers geven aan dat ze een grote verant-woordelijkheid zien weggelegd voor de overheid (onge-veer 40 procent), echter legt de overheid deze verant-woordelijkheid middels deze wet bij bedrijven zelf. Deze vijf stappen geven je alvast een goede basis om straks te kunnen voldoen aan de databeschermingswet van de Europese Unie.

Interview

PAUl VAN VEEN, ACCoUNT MANAGEr HEAlTHCArE VAN TrEND MICro

Zorginstellingen zitten in een spagaat

Zorginstellingen zitten in een spagaat. Enerzijds neemt de druk op IT enorm toe door de toenemende stroom aan data en doordat de aard van de data veran-dert, maar anderzijds worden budgetten steeds kleiner. Dit stelt IT-managers voor enorme uitdagingen, zo bleek ook tijdens één van onze kennissessies van let’s talk about it (letstalkabout-it.nl) speciaal voor de zorg. Tijdens deze ses-sie gingen security-specialisten van verschillende zorginstellingen met elkaar in gesprek om kennis uit te wisselen en zo van elkaar te leren.

Vijf stappen om je voor te bereiden op de EU-databeschermingswetgeving

14 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 15

PrAkTIjkCASE

Jurgen Valks, ZuidZorg: “Als zorginstelling kan je je geen enkel security-risico permitteren”

ZuidZorg is de grootste en meest ervaren aanbieder van

zorgdiensten in Eindhoven en omliggende gemeenten. Om

de gezondheid en zelfstandigheid van mensen in buurten,

wijken en dorpen te stimuleren, bieden professionele zorg-

verleners een breed pakket diensten. Deze variëren van

huishoudelijke hulp, verzorging en verpleging bij cliënten

thuis tot voedingsvoorlichting. Maar ook voor kraamzorg,

jeugdgezondheidszorg en cursussen rondom gezondheid

en welzijn kunnen inwoners uit de regio Eindhoven bij

ZuidZorg terecht. Om de hedendaagse zorg toegankelijker

en beter betaalbaar te houden, zet de organisatie sterk in

op kwaliteit en innovatie.

“Effectieve beveiliging van systemen en bestanden is voor

elke organisatie een absolute noodzaak”, zegt Jurgen

Valks, senior systeembeheerder bij ZuidZorg. “Als zorg-

organisatie moeten wij daar een schepje bovenop doen

omdat we verantwoordelijk zijn voor het beheer van

cliëntgegevens. Wij kunnen ons op dat vlak geen enkel

risico permitteren. Deze privégegevens mogen niet on-

gewenst naar buiten komen. De focus van de beveiliging

binnen ZuidZorg ligt momenteel bij de bestanden en

de laptops binnen onze omgeving. We gebruiken Trend

Micro OfficeScan om virussen en malware buiten de deur

te houden.”

gebruikersvriendelijk dat we het beheer zelf doen. Alle

activiteiten worden nauwkeurig vastgelegd en de gedetail-

leerde rapportages brengen alle gedetecteerde afwijkingen

en eventuele oplossingen duidelijk in kaart. Dat geldt ook

voor alle updates. Deze worden op een gunstig tijdstip

gepland. We weten dus precies wat er gaande is en of een

update wel of niet gelukt is. Zo voorkomen we onnodige

kwetsbaarheden en risico’s.” Ook het webverkeer van Zuid-

Zorg wordt via de webmodule van Trend Micro in de gaten

gehouden. “Al het verkeer dat via de proxy gaat, wordt

gescand. Eventueel verdacht verkeer wordt zo automatisch

afgevangen.”

HybrIDE oMGEVINGMomenteel hebben ambulante medewerkers die extern

werken nog geen toegang tot cliëntgegevens. “Zij gebrui-

ken wel smartphones, maar daarop ontvangen ze via de

mail alleen praktische informatie zoals de planning en

instructies. Voor de uitwisseling van cliëntgegevens met

andere zorgverleners of behandelaars gebruiken we nu

nog uitsluitend encrypted lijnen. Het is op termijn zeker

de bedoeling om data veilig via mobiele apparatuur te

gaan ontsluiten. Daarbij willen we het voor de gebruikers

zo eenvoudig mogelijk houden. Het is de uitdaging van

de ICT-afdeling om dit aan de achterkant te realiseren. Bij-

EffICIëNTE bEVEIlIGINGZuidZorg maakt al meerdere jaren naar volle tevreden-

heid gebruik van Trend Micro’s security-oplossingen.

Valks: “Toen ik hier kwam werken, waren er andere oplos-

singen in gebruik, maar de beveiliging verliep toen niet

helemaal naar wens. Ik had in het verleden al ervaring

met de producten van Trend Micro en deze pasten ook

goed binnen ZuidZorg.” Voor het datacenter viel de keuze

op Deep Security van Trend Micro. “We hebben een twin

datacenter op basis van FlexPod en Cisco UCS blades en

een VMware virtualisatielaag. Voor deze omgeving zoch-

ten we een oplossing die de omgeving betrouwbaar en ef-

ficiënt kon scannen en beveiligen.” Agentless monitoring

van Deep Security sloot goed aan bij de eis. “We hoeven

nu niet op iedere virtual machine agents te installeren.

Dit gebeurt automatisch. Extra voordeel is dat Trend

Micro en VMware nauw samenwerken bij product-

ontwikkeling, waardoor de oplossingen naadloos op

elkaar aansluiten.”

rISICo’S VoorkoMENMet Deep Security kan ZuidZorg haar ICT-omgeving via

de centrale console monitoren en beheren. Valks: “We

hebben altijd een goed beeld van de beveiligingsstatus

van de complete omgeving. Daarbij is de oplossing zo

voorbeeld door het zakelijke deel van de smartphone goed

af te scheiden van andere opties. Hoewel het nog niet zo

ver is, gaan we dan zeker om de tafel met Trend Micro om

te kijken hoe we de beveiliging van data en communicatie

van deze hybride omgeving dan zo optimaal mogelijk kun-

nen inrichten. Tot die tijd houden we nauw contact over

nieuwe ontwikkelingen en volgen we workshops om onze

kennis up-to-date te houden.”

NEN7510De huidige beveiligingsomgeving van ZuidZorg sluit goed

aan op de geldende regelgeving. “Momenteel is NEN7510

de norm in de zorgbranche. Hoewel deze richtlijn nog

niet verplicht is, onderzoeken we samen met onze af-

deling kwaliteit hoe we onze beveiliging op een hoger

niveau kunnen krijgen. De keuze voor Deep Security

is daarbij een stabiele basis die we kunnen blijven

uitbouwen. Bijvoorbeeld door een uitbreiding met

Deep Packaging Inspection of Data Loss Prevention.

Die modules kunnen we relatief eenvoudig bijschakelen.

We kunnen dus innovatieve ontwikkelingen snel om-

armen en tegelijkertijd de veiligheid van onze systemen

en data waarborgen.”

16 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 17

Column

EErST EVEN TErUG NAAr DE WErElD VAN NUDaar sta je dan glunderend op het podium. Jouw app heeft

zojuist een award in de wacht gesleept. Nog even en de zorg

zal onherkenbaar veranderd zijn. Het gemak waarmee de

patiënt zijn eigen ziekte kan managen zal tot betere behan-

delresultaten leiden en dat tegen lagere kosten. Hoewel je

het niet deed voor het grote geld is het wel een fijn gevoel

dat de uitrol nu natuurlijk bekostigd gaat worden. Nog

eventjes checken op www.ehealthfinanciering.nl. Daar

vind je al snel de E health bekostigingswijzer van de NZa.

Een paar muisklikken verder en de eerste twijfel slaat toe.

In formele taal popt een harde boodschap op het scherm.

De app valt niet in het juiste hokje en dus is er geen

prestatie en ook geen structurele bekostiging. Zucht dan

maar weer op zoek naar een sponsor of een potje voor een

pilotproject...

Zo moet het de afgelopen periode heel vaak zijn gegaan.

Enthousiaste vernieuwers die zich niet lieten ontmoe-

digen door zaken als CE certificering en privacyvraag-

stukken maar hun verdienmodel uiteindelijk toch niet

rondkrijgen.

EEN INGEWIkkElDE MArkT MET fICTIEVE ZorG-ProDUCTENHet lijkt er vaak op dat die moeizame markt er in de zorg

nu eenmaal bij hoort. Deels is dat ook wel zo. Kort gezegd

is het zo dat wat in de zorg in rekening mag worden ge-

bracht meestal vast ligt in ingewikkelde prestatiebeschrij-

vingen van de NZa. Zodra een eHealth toepassing daar niet

goed bij is in te passen ontstaat er dan al snel een pro-

bleem. Een zorgaanbieder kan dan geen aparte rekening

sturen voor de geleverde ‘eHealth dienst’. Dat betekent dat

zijn business case moet komen uit kostenbesparingen bij

de zorgaanbieder zelf. Helaas is het zo dat die besparin-

gen mogelijk helemaal niet bij hem aan de orde zijn maar

zich voordoen elders in de keten. Bovendien is het officiële

verdienmodel vaak het in rekening brengen van activitei-

ten van zorgverleners. Als die activiteiten minder worden

als gevolg van een succesvolle vorm van eHealth heeft de

zorgaanbieder niet alleen de lasten van de eHealth investe-

ring maar ook nog eens de lasten van de mindere exploita-

tie. Als een ziekenhuis bijvoorbeeld patiënten sneller thuis

krijgt en heropnames weet te voorkomen schiet het daar

in geldelijke zin niets mee op. Integendeel het zorgt er zo

voor dat het minder omzet draait.

Dan klopt er toch iets niet met het systeem zou je zeggen.

Dat is ook zo. Langzamerhand raken steeds meer personen

en organisaties ervan overtuigd dat de manier waarop zorg

wordt ingekocht slimmer kan en moet. Kort samengevat

is er met de prikkels in het huidige stelsel iets mis. Zorg-

aanbieders zijn steeds meer risico gaan lopen voor hun

bedrijfsvoering. Dat prikkelt hen om volume te maken. Het

systeem is immers gebaseerd op verrichtingen.

HoE MoET HET DAN WElOp papier is het simpel. Verzekeraars zouden meer moeten

betalen voor resultaten; voor het gezond houden van

mensen of voor het maatschappelijk actief houden van

chronisch zieken. Bijvoorbeeld door vooraf een bedrag af

te spreken waarvoor een zorgaanbieder een groep chroni-

sche patiënten een jaar lang moet behandelen. Afhanke-

lijk van de resultaten kan die zorgaanbieder dan nog een

bonus krijgen bovenop de basisvergoeding. Aan dit soort

modellen wordt al enige tijd gewerkt in diverse westerse

landen. Zo simpel als dit idee in de basis is, zo lastig is het

om consequent door te voeren. Er zijn twee grote puzzels.

Allereerst is het nodig om te bepalen wat de relevante

uitkomsten zijn waarop je dan afrekent. Wat is kwaliteit?

Het realiseren van een cholesterolwaarde? Het bereiken

van therapietrouw? Of de mate van zelfredzaamheid van

de patiënt? Veel indicatoren zijn alleen maar indirect aan

kwaliteit te correleren. Een ander risico van indicatoren is

dat iedere patiënt als standaard geval wordt gezien. Dat

risico loop je bijvoorbeeld als je de kwaliteit van behan-

delaren uitdrukt in de mate waarin zij netjes volgens een

richtlijn handelen.

De tweede puzzel is hoe eerlijk om te gaan met verschillen

in patiëntenpopulatie. Als je als zorgaanbieder het risico

van de verzekeraar overneemt door voor een vast bedrag

per chronisch zieke te werken moet helder van tevoren

de uitgangssituatie van de betreffen patiëntgroep in beeld

zijn. Met andere woorden wat is de objectief te verwachten

zorgvraag. Het maakt nogal wat uit of de betreffende popu-

latie oud of jong is, arm of rijk, hoogopgeleid of juist niet.

Oftewel betalen voor uitkomsten en zeker populatiebe-

kostiging zal nog heel wat vragen voordat dit gemeengoed

In de bekostiging van de zorg veranderen zaken in 2015 waarmee mHealth meer kansen krijgt. Doordat de prikkels in de huisartsen zorg en de ketenzorg veranderen kan de business case voor mHealth eerder rond komen. De visie die daar vanuit het ministerie en verzekeraars achter zit maakt dat deze kansen structureel zijn. In dit artikel leggen wij kort uit waarom deze ont-wikkelingen van belang zijn.

tekst: Leo Melissen

Hoe innovatie van d e zorgbekostiging mHealth eindelijk gaat stimuleren

Het doel daarbij is om steeds meer

de patiënt en niet de aandoening

centraal te zetten.

18 Digitalezorg.nl Magazine

is. Dat neemt niet weg dat dit de richting is waar naar toe

gewerkt wordt de komende jaren. Dat is goed nieuws voor

innovaties op gebied van Ehealth. Het levert immers een

positieve business case op wanneer je als zorgaanbieder

met Ehealth goedkoper aan de juiste patiënten uitkomsten

komt.

WAT GAAT Er NU VErANDErENPer 2015 wordt door de Nza een nieuwe bekostiging

ingevoerd voor de huisartsenzorg en multidisciplinaire

zorg. Wat je daar ziet is dat de huisarts in de basis wordt

betaald om er voor een populatie te zijn en al minder dan

nu wordt betaald voor het draaien van productie. Bovenop

deze basisbekostiging komt daarnaast veel ruimte om zorg

voor chronisch zieken in te kopen als zorgprogramma’s die

in samenwerking tussen zorgaanbieders worden geleverd.

Het doel daarbij is om steeds meer de patiënt en niet de

aandoening centraal te zetten.

Deze ontwikkeling biedt diverse kansen voor eHealth

innovaties. Simpel gezegd wordt er in toenemende mate

van zorgaanbieders gevraagd om met elkaar samen te

werken en daarbij de patiënt te stimuleren zoveel moge-

lijk aan zelfmanagement te doen. Dat vraagt om goede

informatie uitwisseling tussen zorgaanbieders en om

het hebben van stuurinformatie. Je ziet nu aanbieders

van apotheek en huisartseninformatiesystemen hierop

inspelen.

Verder komt er in de nieuwe bekostiging meer ruimte voor

zorgvernieuwing. Om te beginnen creëert dit de mogelijk-

heid om te betalen voor zorguitkomsten. Bovendien komt

er een expliciete prestatie eHealth. Deze prestatie mag vrij

worden ingevuld. Concreet betekent dit dat zorgaanbie-

ders en verzekeraars het eens moeten worden over een

zinnige invulling en zich daarbij niet hoeven op te winden

of het in het systeem in te passen is. De NZa bemoeit zich

er inhoudelijk verder niet mee.

Er voor zorgen dat chronisch zieken zo goed mogelijk met

hun aandoening kunnen leven is feitelijk de essentie van

de opdracht van de samenwerkende zorgaanbieders. Dat

betekent dat zij daarmee meer moeten opschuiven in de

richting van coaching en gedragsbeïnvloeding, bij uit-

stek een terrein waar apps, sensoren en feedback naar de

patiënt een deel van de oplossing kunnen zijn. En als je be-

loning afhangt van de resultaten bij de patiënt kun je daar

als arts of gezondheidscentrum maar beter iets mee gaan

doen. mHealth kan de patient de tools in handen geven om

meer grip op zijn aandoening te houden terwijl bijvoor-

beeld de arts of apotheker de coachende rol kan oppakken.

Misschien nog wel belangrijker dan deze concrete verande-

ringen is dat de filosofie hierachter breed gesteund wordt.

Wij merken dat bij beleidsmakers in Den Haag en zien dat

terug in pilot projecten. Er vinden nu in diverse regio’s

bijvoorbeeld experimenten plaats met populatiebekosti-

ging. In deze zogeheten proeftuinen werken aanbieders

uit eerste en tweede lijn samen om met name chronisch

zieken slimmer te behandelen. Kernelement is samenwer-

king tussen diverse professies en organisaties waarbij de

patiënt een zorgprogramma wordt geboden dat op zijn of

haar positie is toegespitst. Een ander kenmerk is dat de

honorering deels is gekoppeld aan te bereiken gezond-

heidsresultaten.

CoNClUSIE De hier geschetste ontwikkelingen op het gebied van

bekostiging bieden voor mHealth (en eHealth in het alge-

meen) nieuwe kansen. Makkelijk zal het zeker niet zijn. In

de zorg is er veel meer complex dan alleen de bekostiging

en er moet nog veel worden uitgewerkt om de zorg slim-

mer te organiseren. Maar partijen die in staat en bereid

zijn om in deze ontwikkelingen mee te denken krijgen in

ieder geval de komende tijd meer kansen.

Daar komt nog bij dat er door keuzes van de politiek

veel op het bordje van de huisarts afkomt. De zorg moet

zoveel mogelijk van de dure tweede lijn naar de eerste

lijn. Bovendien moeten ouderen meer zelfstandig blijven

wonen. Dat valt niet zomaar op te vangen en zal een grote

druk leggen op de eerste lijn. Het zou een gemiste kans

zijn wanneer de mogelijkheden van mHealth daarbij niet

zouden worden benut.

Leo Melissen is partner bij Brabers Corporate Counsel en

actief betrokken bij vraagstukken rondom innovaties in de

zorg.

Simpel gezegd wordt er in

toenemende mate van zorg-

aanbieders gevraagd om met

elkaar samen te werken en

daarbij de patiënt te stimule-

ren zoveel mogelijk aan zelf-

management te doen.

APP VOOR DE THUISZORG:KEY2ZORGPROFESSIONAL

SOFTWARE SOLUTIONS | IT OUTSOURCING | BPO | STAFFING SERVICES www.centric.eu/zorg

U wilt dat uw thuiszorgmedewerkers op elk moment en op elke locatie toegang hebben tot realtime cliëntgegevens en meer tijd overhouden voor het verlenen van zorg. Dit is mogelijk met de app Key2Zorgprofessional.

Deze app gee� thuiszorgmedewerkers op locatie toegang tot alle benodigde cliëntgegevens, zoals adresgegevens en contactpersonen en de planning van de uit te voeren zorg. Daarnaast is handmatige of automatische registratie mogelijk van onder andere de duur van de geleverde zorg, reistijden, reiskosten, vakanties, scholing en vergaderingen.

14429 Centric adv digitalezorg magazine.indd 1 28-07-14 16:19

nr. 2 / 2014 2120 Digitalezorg.nl Magazine

ACCElErATor ProGrAMSelected companies and startups will enter into an

18-months challenge, split in a three phase accelera-

tion program. Going through the three phases, they will

translate their idea into a field lab tested prototype, while

elaborating their business plan and go-to-market strategy.

The most promising and innovative companies from each

phase, will be hand-picked to continue to the next phase.

80 teams will enter the first phase, 40 will continue, but

only 20 will succeed in entering the third and last phase.

FICHe is open for applications on September 1, 2014 and

closes on October 31, 2014. The latest updates can be

found on F6S (http://www.f6s.com/fiche#/about) or Twit-

ter: @FICHe_EU.

Once entered the FICHe accelerator, the startups and SMEs

will have access to:

• Support and coaching by more than 50 affiliated men-

tors;

• Online and onsite boot-camps, technical training and

business coaching;

• Three dedicated living labs for co-creating and testing

the applications;

• Up to e 215K cash per team;

• Over e 500K worth of partner services through ‘F6S

deals’;

• Pan-European exposure during events, on websites and

social media and in magazines.

Initiator of the FICHe project and consortium Paul

Pelsmaeker took the initiative for the FICHe accelerator

program in 2013. Pelsmaeker: “When I heard for the first

time about the ambition of the European Commission

Future Internet PPP, I quickly realized the potential it

holds for the eHealth domain. Both look for innovation

that translate into successful businesses. And that is

where FICHe comes in to play.”

Project coordinator Satu Väinämö will be leading the

project. Väinämö: “I’m excited to lead the FICHe accele-

rator as it brings a truly great opportunity for European

startups and SMEs with viable ideas to break through.

I look forward to seeing unique ideas and 20 excellent

businesses at the end of the project.”

Jesus Villasante, Head of Unit for Net Innovation, at the Eu-

ropean Commission, DG CONNECT, leads the group of 16

Future Internet accelerators that challenge European SMEs

and Startups to come up with smart business ideas. FICHe

is one of these accelerators. Jesus Villasante: “This Future

Internet-accelerator is a major opportunity that European

SMEs and Web Entrepreneurs cannot not miss. As part of

the programme, 100 Million Euro will be invested across

Europe in financial support, coaching and mentoring. This

can be a great change in your professional life, get infor-

mation and be prepared for the challenge!”

WHy EHEAlTH?With aging populations, European countries are spending

an increasing percentage of their GDP on healthcare. The

healthcare sector has been more resistant to the current

crisis than other industries, continuing to attract invest-

ments. Innovation is now expected to have a big impact,

making health access, management and delivery more

efficient by the use of Information Technology. By empowe-

ring highly-innovative start-ups and small- and mid-sized

enterprises, FICHe aims to make European healthcare more

competitive.

fI-WArE TECHNoloGyFI-WARE is an innovative, open cloud-based infrastructure

for cost-effective creation and delivery of Future Internet

applications and services, at a scale not seen before. FI-

WARE API specifications are public and royalty-free, driven

by the development of an open source reference imple-

mentation which accelerates the availability of commercial

products and services based on FI-WARE technologies. Stay

tuned: http://www.fi-ware.org or @FIWare

PAN-EUroPEAN ProjECTFICHe is co-funded under the European Union’s Programme

for research, technological develop ment and demonstra-

tion.

Project partners are University of Oulu, Business Oulu,

TIC BioMed, FFIS de la region de Murcia, TNO, Amsterdam

Economic Board, Stichting zorgInc., Dutch eHealth Fund

Management BV and Stichting Digitalezorg.nl.

ContactSatu Väinämö, FICHe project coordinator, University of Oulu, Finlandsatu.vainamo@cie.fi, +35 850 437 0978

Paul Pelsmaeker, FICHe project ambassador, Stichting Di-gitalezorg.nl, The Netherlandspelsmaeker@digitalezorg.nl, +31 610 609 699

fICHeF6S: http://www.f6s.com/fiche#/aboutTwitter: @FICHe_EU

Challenge fICHE ACCElErATor lAUNCHES ITS oPEN CAll IN SEPTEMbEr for EHEAlTH SMES AND STArTUPS ACroSS EUroPE

Future Internet Challenge eHealth

oulu, june 18, 2014 – The future Internet CHallenge eHealth (fICHe) accelerator announced today that it will launch its open call for ap-plications on the first of September 2014. Participation is open to all European eHealth small and mid-sized enterprises and startups eager to develop innovative applications in the eHealth domain using fI-WArE technology (www.fi-ware.org)

tekst: Paul Pelsmaeker

22 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 23

PlANETrEE fIloSofIEWVO Zorg uit Vlissingen zorgt er met 1.200 medewerkers

en 700 vrijwilligers elke dag voor dat ouderen in Zeeland

een goed leven hebben. In een verpleeghuis, woonzorg-

centrum, of nog thuis wonend. In het oude centrum van

Middelburg hebben zij een nieuw verpleeghuis Willibrord

laten bouwen, bestaande uit 3 woningen met elk 6 tot 8

bewoners en 39 appartementen voor mensen met lichame-

lijke klachten. WVO Zorg heeft dit complex laten ontwer-

pen en inrichten volgens de zogeheten Planetree filosofie.

Daarin staat het leveren van mensgerichte zorg centraal,

door bijzondere aandacht te besteden aan het welzijn, de

leefomgeving, voeding en spiritualiteit van de bewoners.

Daar wordt onder andere invulling aan gegeven met een

aantal innovatieve technieken en inrichtingsvoorzienin-

gen die het wonen en werken voor zowel de ouderen als

medewerkers veraangenamen. Twee voorbeelden daarvan

zijn de toepassing van dynamische verlichting die het bio-

ritme van de bewoners ondersteunt en de toepassing van

slimme camera’s, die geïntegreerd zijn met een centraal

zorgsysteem. Deze innovatieve technische oplossingen

zijn bedacht door adviseur Peter Morsink, in overleg met

Mobotix-distributeur CNI Europe en geïnstalleerd door

Wolter & Dros.

ZorGoNDErSTEUNENDE DoMoTICA-oPloSSING Om de zorgverleners een aantal extra ogen en oren te

geven, zijn in verpleeghuis Willibrord met toestemming

van de bewoners in alle appartementen en gangen slimme

camera’s geïnstalleerd. In totaal ruim 70. Die onlasten

het personeel van veel overbodige controlemomenten

en geven de bewoners meer rust omdat zij ‘s nachts niet

meer onnodig in hun slaap worden gestoord. Het zijn

hulpmiddelen die het personeel ondersteunen alleen zorg

te verlenen als dat echt nodig is. Via een 360-graden hoge

resolutie lens en ingebouwde audio kan de toegepaste

Mobotix Q24-camera vanaf het plafond een complete

ruimte scherp in de gaten houden. Omdat ze meer op een

rookmelder dan een camera lijken, wordt zo op discrete

wijze in de gaten gehouden of een bewoner niet valt, ‘s

nachts over de gang gaat dwalen en na een toiletbezoek

weer zelf terug in bed keert. De bijgeleverde MxActivi-

tySensor software zorgt er automatisch voor dat alleen

beelden worden opgeslagen, of een alarm wordt geacti-

veerd, als er echt iets belangrijks gebeurt. Daarvoor zijn

de camera’s geïntegreerd met een zorgsysteem van Ascom.

“In heb al bij eerdere projecten de toepassingsmogelijkhe-

den van Mobotix-camera’s ervaren”, vertelt adviseur Peter

Morsink. “Vorig jaar gaf WVO Zorg mij de vrijheid om die

voor verpleeghuis Willibrord te verwerken in een zorgon-

dersteunende domotica-oplossing.”

ExTrA oGEN EN orEN“Door de toenemende overheidsbezuinigingen moet je als

bestuurder oplossingen gaan bedenken om het zorgverle-

nende personeel zowel efficiënter als ook prettiger te laten

werken”, zegt WVO Zorg directeur Jan de Graaf. “Daarbij

staan bij ons betrouwbaarheid en kwaliteit altijd voorop.

Zelf hebben wij ervaren dat oplossingen gebaseerd op

bewegingssensoren kwetsbaar zijn en ook veel onderhoud

vergen. De door Peter Morsink geadviseerde slimme ca-

mera’s zijn gezien de ervaringen bij andere projecten heel

betrouwbaar en hebben geen onderhoud nodig. Ze geven

ons personeel extra ogen en oren die zij indien nodig op

afstand kunnen gebruiken. Wij zetten ze in eerste instantie

alleen in voor alarmering van uitzonderingsituaties, die

de videosoftware zelfstandig signaleert en nog niet voor

traditioneel cameratoezicht. Bottom-line besparen ze ons

tijd omdat de vroegere periodieke controles niet meer

nodig zijn, en geven een rustig gevoel dat er toch 24/7 een

oogje in het zeil wordt gehouden. Zodra er iets afwijkends

gebeurt, stuurt de camera die het waarneemt een melding

naar ons Ascom-zorgsysteem en kan een medewerker

die voor de betreffende bewoner verantwoordelijk is op

afstand de situatie beoordelen. Als onze mensen geplande

zorg komen verlenen, kunnen zij de aanwezige camera

met één druk op de knop tijdelijk uitzetten en bij vertrek

weer aanzetten, om de bewoners hun privacy te geven.”

blAUWDrUk Voor ANDErE ZorGCENTrADe in verpleeghuis Willibrord geïnstalleerde technische op-

lossingen vormen voor Jan de Graaf en Peter Morsink een

innovatieve blauwdruk voor andere zorgcentra van WVO

Zorg. “De hier bedachte combinatie van slimme camera’s

gekoppeld aan het centrale zorgsysteem, dynamische ver-

lichting, kamerbrede tilliften, klimaatbeheersing en andere

installaties, gaan wij de komende jaren ook in andere com-

plexen toepassen”, aldus Morsink. “Verpleeghuis Willibrord

is bijvoorbeeld één van de eerste projecten in Nederland

waar de MxActivitySensor van Mobotix wordt gebruikt, om

geautomatiseerd valse alarmmeldingen te voorkomen. Dat

is slimme videosoftware voor bewegingsdetectie. Een inte-

ressant voordeel van Mobotix is het feit dat alle software

en toekomstige updates er licentievrij worden bijgeleverd,

wat bij grote projecten veel geld bespaart. Verder zorgt

de hoge resolutie 360-graden lens van de Q24 ervoor dat

wij veel minder camera’s nodig hebben dan bij andere

merken. Tenslotte maakt de Power over Ethernet voeding

van onze camera’s, via bekabeling van Panduit, het aanleg-

gen van een groot aantal kabels overbodig. Zowel aan de

voor iedereen zichtbare gebruikerskant, als de onzichtbare

installatiekant en het operationele beheer daarvan, hebben

wij samen met onze projectpartners betere en duurzamere

oplossingen bedacht.”

MobotixMobotix AG is een softwarebedrijf met ontwikkeling van eigen hardware op het gebied van digitale, op een netwerk gebaseerde videoveiligheidssystemen met hoge resolu-tie. Daarbij ligt de focus op de ontwikkeling van gebrui-kersvriendelijke complete systeemoplossingen uit eigen productie. Het Duitse bedrijf staat sinds de oprichting in 1999 bekend als de pionier in netwerkcameratechnologie en om het gedecentraliseerde concept dat videosystemen met hoge resolutie in de praktijk voor het eerst kostenef-ficiënt maakt. Sinds 2010 breidt Mobotix het portfolio aan producten uit met zelfontwikkelde intelligente producten op het gebied van huistechniek. Of het nu om ambassades, luchthavens, stations, havens, tankstations, hotels of snel-wegen gaat, al jaren worden er meer dan honderdduizend videosystemen van Mobotix op alle continenten toegepast.

Verpleeghuis Willibrord ondersteunt zorgverlening met slimme camera’s

In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg houden slimme camera’s in de gaten of de bewoners zich zelfstandig kunnen redden, ‘s nachts niet uit bed vallen en na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief praktijkvoorbeeld van hoe camera’s de zorgverlening aan oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor het personeel.

Technologie

24 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 25

WErkDoCUMENT oVEr rEGElS Voor lIfESTylE EN WEllbEING APPSHet Groenboek ging vergezeld van een Werkdocument van

de Commissie over het bestaande juridische kader dat

van toepassing is op lifestyle en wellbeing apps. Op dit

moment staan medische apps volop in de belangstelling.

Tijdens de vakbeurs Zorg & ICT 2014 zat de zaal van de

Zorgacademie over medische apps dan ook alle drie de

dagen (over)vol. Terecht – en gelukkig – werd de volgende

vraag gesteld: ‘Wat als mijn app geen medisch hulpmid-

del is, maar een algemene fitness app? Is er daar geen

regelgeving voor?’ Zeker wel. Het Werkdocument geeft

een beschrijving van EU-regelgeving die in ieder geval van

toepassing is op lifestyle en wellbeing apps.

Allereerst is in het document te lezen dat er op dit moment

in Europa geen geldende regels zijn die de grens tussen

medische apps en lifestyle en wellbeing apps afbakenen.

Het is volgens de Commissie op dit moment ook nog

onduidelijk of de lifestyle en wellbeing apps risico’s voor

de gezondheid van burgers met zich meebrengen. Hoe dan

ook zou een app-ontwikkelaar moeten weten of de app

aan de algemene veiligheidseisen voor producten in de EU

moet voldoen en of een app een product is waarvoor hij

aansprakelijk gesteld kan worden in geval van gebreken.

Helaas gaat het Werkdocument op dit punt niet verder dan

de constatering dat er onduidelijkheid bestaat over de toe-

passelijkheid van de wetgeving op dat gebied op apps.

gezondheid, zoals bijvoorbeeld iemands ECG of BMI,

mogen alleen verwerkt worden door een zorgprofessional

die aan een beroepsgeheim is onderworpen in het kader

van de behandeling van een patiënt. Een andere grondslag

biedt de ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene.

Persoonsgegevens die verzameld worden voor mHealth

toepassingen mogen alleen voor commerciële doelen

gebruikt worden als de gebruiker, nadat informatie is

verstrekt over de voorgenomen gegevensverwerking, hier

uitdrukkelijk toestemming voor geeft. Van app-ontwikke-

laars wordt verwacht dat al tijdens het ontwerp van de app

rekening wordt gehouden met privacy. De Groep gege-

vensbescherming artikel 29 heeft een Advies gepubliceerd

waarin compliance van smart apps met privacyregelgeving

uitgebreid aan de orde komt. Verplicht leesvoer voor men-

sen die bezig zijn met de ontwikkeling van apps! Daarnaast

vormt Advies 05/2012 over Cloud Computing van dezelfde

Groep gegevensbescherming een nuttige leidraad voor de

toepassing van privacyregelgeving op cloud providers.

EPrIVACy rICHTlIjNDe ePrivacy Richtlijn geeft regels voor de toegang, het plaat-

sen en lezen van informatie die is opgeslagen in apparaten

van gebruikers in de Europese Economische Ruimte. De

bekendste bepaling uit deze Richtlijn is de cookie-bepaling.

Gebruikers moeten toestemming geven voor het plaatsen

van cookies of andere tracking technologieën. Gebruikers

bESCHErMING VAN PErSooNSGEGEVENSEr is geen onduidelijkheid als het om de toepasselijk-

heid van privacyregelgeving gaat. Het recht op privacy en

gegevensbescherming is onverkort van toepassing op de

gebruikers van alle apps die geïnstalleerd en gebruikt wor-

den in de EU, ongeacht de locatie van de app-ontwikkelaar

of de app store. De Richtlijn is in iedere Europese lidstaat

in nationale wetgeving geïmplementeerd. Er bestaan wel

helaas soms aanzienlijke verschillen in privacywetgeving

per lidstaat. In Nederland is de Richtlijn bescherming per-

soonsgegevens omgezet in de Wet bescherming persoons-

gegevens (hierna: Wbp). De Wbp legt verplichtingen op aan

verwerkers van persoonsgegevens en geeft rechten aan

betrokkenen. Persoonsgegevens moeten voor welbepaalde,

uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden

worden verkregen en ze mogen vervolgens niet verwerkt

worden op een manier die onverenigbaar is met die doel-

einden. Daarnaast mogen alleen de voor de doeleinden

noodzakelijke gegevens worden verzameld en mogen de

gegevens niet langer bewaard worden dan noodzakelijk.

Meer verzamelen dan strikt noodzakelijk is niet toegestaan.

Afhankelijk van het soort persoonsgegevens geeft de wet

de vereisten voor de verwerking van persoonsgegevens.

Lifestyle en wellbeing apps kunnen zowel persoonsgege-

vens van algemene aard, zoals iemands hobby’s, als bij-

zondere persoonsgegevens betreffende iemands gezond-

heid verwerken. Persoonsgegevens over iemands

van apps moeten de mogelijkheid hebben om het plaatsen

van cookies te accepteren of te weigeren. Daar bovenop is

het belangrijk om goede Gebruiksvoorwaarden in de app op

te nemen, evenals een Privacy en cookie statement.

rICHTlIjN CoNSUMENTENrECHTEN EN ECoMMErCE rICHTlIjNAls een consument binnen de EU een app in de app store

koopt wordt de consument beschermd door de bepalingen

die voor consumenten gelden voor koop op afstand.

Op dit moment heeft de consument 7 dagen bedenktijd in

geval van koop op afstand. Op 12 december 2011 is er een

nieuwe Richtlijn Consumentenrechten in werking getreden

en de oude Richtlijn is per 13 juni 2014 vervallen. Zodra

de nieuwe Richtlijn in Nederlands recht wordt omgezet zal

er een bedenktijd van 14 dagen gelden.

Alle door consumenten gekochte apps in een app store

vallen onder de bepalingen van koop op afstand. Los van

de bedenktijd – waar de consument onder bepaalde voor-

waarden vanaf kan zien – is de verkoper verplicht om aan

de consument bepaalde informatie te verschaffen zoals

de belangrijkste kenmerken van de app en de prijs. Deze

informatie moet verschaft worden voordat de consument

een bestelling plaatst. Als de verkoper niet voldoet aan de

informatieverplichtingen dan is de consument niet aan de

overeenkomst gebonden. Ook in de eCommerce Richtlijn

zijn informatieverplichtingen opgenomen die vooral van

Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps

Sofie van der Meulen en Erik Vollebregt, Axon advocaten

mHealth

op 10 april 2014 publiceerde de Europese Commissie (hierna: ‘Commissie’) het Groenboek mobiele gezondheidszorg (‘mHealth’). Dit Groenboek is een uitwerking van actiepunt 12 uit het Actieplan e-gezondheidszorg 2012-2020. In het Groenboek worden diverse vragen op het gebied van mHealth gesteld waarop de Commissie graag uw input ontvangt met als doel mHealth in de EU te kunnen stimuleren. Tot 3 juli 2014 kon er gereageerd worden op de vragen. Het Groenboek laten we nu verder buiten beschouwing, we nemen hierna het bestaande juridisch kader voor lifestyle en well-being apps onder de loep, want daarover heeft de Commissie ook een document gepubliceerd.

26 Digitalezorg.nl Magazine

belang zijn voor app stores en app-ontwikkelaars, voor

zover ze direct lifestyle en wellbeing apps verkopen. De

eCommerce Richtlijn is ook van toepassing op gratis apps.

rICHTlIjN oNEErlIjkE HANDElSPrAkTIjkENTen slotte is ook de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken

van toepassing op alle B2C handelspraktijken, dus ook op

de verkoop van lifestyle en wellbeing apps aan consumen-

ten. In de kern bepaalt deze Richtlijn dat de keuzevrijheid

van de consument niet beperkt mag worden. De verkoop

van apps wordt in ieder geval als oneerlijk beschouwd

als er sprake is van misleiding waardoor de consument

besluit tot aankoop van een app over te gaan, die hij bij

de juiste voorstelling van zaken niet gekocht zou hebben.

In advertenties en bij andere vormen van promotie van

een lifestyle of wellbeing app moet hier dus rekening mee

gehouden worden. Ter illustratie volgen hierna een paar

voorbeelden van oneerlijke handelspraktijken:

• Valse claim op het onderschrijven van een gedragscode

of over de goedkeuring van het product door een open-

bare of particuliere instelling (CE-markering);

• Gebruik van keurmerken zonder de vereiste goedkeuring;

• Valse claims dat een product ziekten, gebreken of mis-

vormingen kan genezen.

lIfESTylE EN WEllbEING APPS – EEN bIjZoNDErE CATEGorIE APPS, EEN AlGEMEEN ProDUCT of GEEN VAN bEIDE?Het Werkdocument maakt duidelijk dat er niet alleen regels

gelden voor medische apps, maar ook voor lifestyle en

wellbeing apps. In onze praktijk merken we dat partijen die

bezig zijn met de ontwikkeling van een app zich hier vaak

in het geheel niet - of beperkt - van bewust zijn. Sommige

ontwikkelaars zijn blij als de app niet onder het regime van

de Richtlijn medische hulpmiddelen valt, maar dit betekent

niet dat er geen andere regelgeving is waar aan voldaan

moet worden. Het Werkdocument bevestigt dit. Zoals we

in het begin al aan hebben gegeven biedt het document

helaas geen aanknopingspunten voor de afbakening tus-

sen lifestyle en wellbeing apps en medische apps. Sterker,

het document stelt dat er over die afbakening geen regels

zijn. Wij zijn het met deze conclusie niet eens. Weliswaar

is de grens tussen medische apps en algemene lifestyle en

wellbeing apps niet eenvoudig te trekken, de definitie van

‘medisch hulpmiddel’ uit de Richtlijn medische hulpmid-

delen biedt op zichzelf al een afbakening, en er is ook het

Brain Products arrest van het Europese Hof uit november

2012 dat over de afgrenzing van medische hulpmiddelen

en algemene gezondheids- / lifestyle producten gaat. Me-

dische hulpmiddelen zijn volgens dit arrest producten die

door de fabrikant bestemd zijn voor een van de medische

doelen die in de Richtlijn medische hulpmiddelen wordt

genoemd en binnen een medische context wordt gebruikt.

Dit criterium moet volgens het Hof niet dusdanig breed

geïnterpreteerd worden dat er allerlei producten onder val-

len die helemaal geen medische doelen beogen.

Het Hof overweegt in de punten 16,17, 30 en 31 van het

arrest het volgende:

‘16. Vervolgens moet worden gepreciseerd dat artikel 1,

lid 2, sub a, van richtlijn 93/42 is gewijzigd bij artikel 2

van richtlijn 2007/47, waarvan punt 6 van de considerans

benadrukt dat software op zichzelf een medisch hulpmid-

del is, als hij door de fabrikant specifiek bestemd is om te

worden gebruikt voor een of meer van de in de definitie

van een medisch hulpmiddel vermelde doeleinden. Dat

punt van de considerans voegt hieraan toe dat software

voor algemene doeleinden die in de gezondheidszorg

wordt gebruikt, geen medisch hulpmiddel is.

17. De wetgever heeft voor software dus duidelijk ge-

maakt dat het niet voldoende is dat software in een medi-

sche context wordt gebruikt om binnen de werkingssfeer

van richtlijn 93/42 te vallen, maar dat tevens is vereist dat

de producent de software een specifiek medische bestem-

ming heeft gegeven.

30. Wanneer een product door de fabrikant ervan niet is

ontworpen om te worden gebruikt voor medische doelein-

den, mag dus niet worden verlangd dat het wordt gecertifi-

ceerd als medisch hulpmiddel.

31. Dat is met name het geval voor een groot aantal sport-

artikelen waarmee de werking van bepaalde organen van

het menselijk lichaam kan worden gemeten, zonder dat

het daarbij gaat om medisch gebruik. Zouden dergelijke

artikelen moeten worden aangemerkt als medische hulp-

middelen, dan zouden zij een certificatieprocedure dienen

te doorlopen zonder dat dit vereiste gerechtvaardigd is.’

AlGEMENE SofTWArEWaar het Werkdocument de suggestie wekt dat lifestyle

en wellbeing apps tot een aparte categorie (mHealth) apps

(software) behoren waar geen specifieke regels voor gel-

den, blijkt uit het Brain Products arrest dat deze apps kwa-

lificeren als algemene software. Of op algemene software

de algemene productveiligheidseisen en het aansprakelijk-

heidsregime voor gebrekkige producten niet van toepas-

sing zijn is nog niet eenduidig uitgemaakt en in de praktijk

verschilt dit van lidstaat tot lidstaat. De constatering dat

er geen regels van toepassing zijn op de afbakening tussen

lifestyle en wellbeing apps en medische apps is te kort

door de bocht. Blijkbaar bedoelt de Commissie dat er geen

regels met betrekking tot medische hulpmiddelen op van

toepassing zijn, en dat het bij de overige regels niet altijd

duidelijk is of en hoe ze van toepassing zijn. Zo gesteld

onderschrijven wij die conclusie.

28 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 29

In het grote maatschappelijke debat over de gezondheids-

zorg, met als centrale thema’s kwaliteit en betaalbaarheid,

is de perceptie van technologie vaak ‘dubbel’: heel knap

wat er nu nog meer mogelijk is, maar het maakt de zorg

wel weer duurder. Technologie voor gezondheid is echter

veel meer dan alleen een dure scanner die nog weer meer

kan opsporen. In brede zin kan technologie fungeren als

aanjager van veilige, efficiënte, patiëntgerichte én betaal-

bare zorg. Dat stelt Herman van Wierst, beursmanager bij

Mikrocentrum. Hij was de afgelopen jaren verantwoorde-

lijk voor het event Health & Technology. Dat gaat nu verder

onder de naam Technology for Health, om nog meer die

cruciale rol van technologie in onze huidige en toekom-

stige gezondheidszorg te benadrukken. “Technologie,

van mechatronica en nanotechnologie tot (bio)materialen

en ICT, kan over de volle breedte impact hebben op de

gezondheidszorg. Op het nieuwe event geven we veel aan-

dacht aan nieuwe ontwikkelingen, zoals rond 3D-technolo-

gieën, robotica, ICT, domotica en e-health.”

VolWAArDIGE VAkbEUrSLag voorheen de nadruk op het congresprogramma, nu is

een volwaardige vakbeurs het primaire onderdeel van het

event. Het congres zal gaan over technologische ontwikke-

lingen, samenwerkingsverbanden, business cases en klini-

sche validatie, en is gericht op de veranderende zorgmark-

ten in cure, care en selfcare. Op de beursvloer in Den Bosch

zal de hele keten vertegenwoordigd zijn. Er staan specia-

listische bedrijven zoals designbureaus, productontwikke-

laars, ingenieursbureaus, contract manufacturers, OEM’ers,

gereedschapmakers, softwarespecialisten, systeemintegrato-

ren, rapid-prototypers, adviesorganisaties, opleidingscentra,

netwerkorganisaties, research- & kenniscentra en overheden.

TECHNoloGIEroADMAPOnder de exposanten die al hebben bevestigd voor Tech-

nology for Health 2014, bevindt zich TEGEMA. Eén van

de werkgebieden van het ingenieursbureau uit Son is

de health-sector. Dankzij applicatiekennis bij dochter-

bedrijven als MA3 Solutions kunnen zeer uiteenlopende

vraagstukken multidisciplinair worden aangepakt, vertelt

directeur Martin van Acht. “Wij kunnen bijvoorbeeld bio-

chemische reacties vertalen in een machine. Daarvoor heb-

ben wij naast ingenieurs ook fysici, chemisch technologen

en mensen met kennis van de medische sector aan boord.”

Omdat de technologische ontwikkelingen zo razendsnel

gaan, heeft TEGEMA een technologieroadmap gedefinieerd

op basis van (toekomstige) maatschappelijke behoeftes.

“Daarmee willen wij verzekeren dat we over drie jaar nog

bestaan. Verder vooruitkijken lukt niet; zo hard gaat het.”

De roadmap omvat vijf programma’s: microdosering en

-positionering (trend van miniaturisatie); fotonica/fiberop-

tica (exponentieel groeiend dataverkeer); systeemarchitec-

tuur, modelleren en simuleren (vanwege almaar toenemen-

de complexiteit en kortere time-to-market); green mobility

(duurzaamheid); en zero-defect manufacturing (kwaliteit,

geen verspilling).

Deze programma’s passen perfect bij de health-sector –

maar ook bij de automotive en hightech systems, tekent

Van Acht aan. Microdosering ligt voor de hand, voor allerlei

medische analysetaken, fiberoptica is nodig in magnetische

omgevingen (zoals een MRI-scanner), zero-defect moet

medische devices 100% betrouwbaar maken, en simule-

ren is heel belangrijk voor bijvoorbeeld het testen van de

complexe medische software. Kortom, medische techno-

logieontwikkeling is TEGEMA op het lijf geschreven en op

Technology for Health voelt het bedrijf zich als een vis in

het water. “Wij willen daar uitdragen wat wij kunnen en wil-

len betekenen in de medische wereld. Onze medewerkers

vinden het fantastisch om in projecten met maatschappe-

lijke relevantie te werken. Aan een net iets betere wereld...”

ProDUCTIENaast technologieontwikkeling blijft productie een kriti-

sche factor. Medische producten moeten kwalitatief hoog-

waardig, betrouwbaar, veilig en tegenwoordig ook traceable

zijn. Alligator Plastics uit Son investeert daarom volop in

automatisering van de productie en de informatiestroom

eromheen. Het spuitgietbedrijf maakt kunststofcomponen-

ten en -behuizingen en levert onder meer pincetten voor

oogchirurgie, onderdelen voor beademingsapparatuur en

behuizingsdelen voor bloedverwarmingsapparatuur. “Om

een constante hoge kwaliteit te kunnen leveren en tegen

verantwoorde kosten te kunnen produceren, automatiseren

wij zoveel mogelijk. Naast de reguliere productie wordt er

ook geproduceerd en geassembleerd in een schone om-

geving, we zijn ISO 9001 gecertificeerd en we volgen ISO

22000 en de GMP-normering die onder meer door Philips

wordt gehanteerd”, vertelt salesmanager Peter Tilleman.

“Onze ontwikkelingsafdeling kan voor klanten engineering

verzorgen voor hun producten en meedenken over vormge-

ving, functionaliteit, materiaalkeuze, bouw van matrijzen,

et cetera.” Met de oplevering van een nieuw magazijn hoort

hier ook logistieke dienstverlening bij. Nieuwe ontwikkelin-

gen liggen onder meer op het gebied van 2K-spuitgieten en

het zeer nauwgezet produceren, assembleren en testen van

kleine componenten (zoals minuscule delen voor gehoorbe-

scherming). Technology for Health biedt Alligator Plastics

een mooi podium om te tonen wat kunststoftechnologie te

bieden heeft voor health-toepassingen.

EMbEDDEDOmgekeerd is het event voor exposanten de ideale gelegen-

heid om niet alleen bestaande relaties maar ook nieuwe

partijen te ontmoeten. Start-ups bijvoorbeeld, met een idee

voor een nieuw medisch product. “Daar komen leuke con-

tacten en projecten uit voort”, weet Frank de Roo, business-

manager bij TOPIC Embedded Systems, uit eigen ervaring.

Zijn werkgever, gevestigd in Best en sinds kort ook Delft,

staat al jaren op Health & Technology en zal ook in septem-

ber weer aanwezig zijn. Om de nieuwe focus van Techno-

logy for Health te onderstrepen, zal TOPIC – een systeem-

huis dat inmiddels steeds meer interne projecten uitvoert,

maar ook nog detacheert – met dochteronderneming TOPIC

Embedded Products enkele eigen producten presenteren.

Dat betreft zowel software (embedded operating system)

als hardware (processorborden); gecombineerd faciliteren

deze producten een flexibele en snelle ontwikkeling van

een (medisch) systeem. Het biedt bijvoorbeeld nieuwe mo-

gelijkheden voor zelfzorg, de trend dat de patiënt met hulp

van moderne technologie steeds meer een actieve rol in di-

agnostiek en therapie gaat spelen. De producten van TOPIC

zijn met name geschikt voor het snel en flexibel verwerken

van veel gegevens en daarmee speelt TOPIC in op de trends

van connectiviteit en flexibiliteit in sectoren als medische

technologie maar ook ruimtevaart en defensie.

TECHNoloGy for HEAlTH bUNDElT AllE TECHNoloGISCHE oNTWIkkElINGEN oNDEr ééN DAk

Technologie als aanjager van betere zorg

De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en bieden ongekende mogelijkheden voor be-tere én betaalbare zorg. Technology for Health, de voortzetting van het Health & Technology event, maakt deze ontwikkelingen inzichtelijk met de combinatie van een congres en een volwaardige vakbeurs. op 9 en 10 september vindt Technology for Health 2014 plaats in Congrescentrum 1931 in Den bosch. organisator Mikrocentrum rekent op 75 exposanten uit de gehele keten voor medi-sche en zorgtechnologie. De naar verwachting circa 1.000 deelnemers vertegenwoordigen industrie, (gezondheids)zorg, patiënten- en consumentenorganisaties, wetenschap, incubators, handels- en distributiekanalen, investeerders/financiers, zorgverzekeraars en overheden.

Evenement

frank de roo ToPIC Embedded Systems

jan Nesvadba Cordian

Martin van Acht TEGEMA

Peter Tilleman Aligator Plastics

rutger van Merkerk Pontes Medical

30 Digitalezorg.nl Magazine

bUSINESSBij alle aanbod van technologie blijft het de uitdaging om

een innovatie ook daadwerkelijk naar de markt te bren-

gen. Pontes Medical doet dat namens de drie universitaire

medische centra van Amsterdam en Utrecht. In vijf jaar zijn

inmiddels zeven producten in de markt gezet en er zitten

nog vijftig ideeën in de pijplijn, vertelt business developer

Rutger van Merkerk. Pontes Medical organiseert in samenwer-

king met Mikrocentrum onder meer expertisemeetings. Drie

thema’s staan daarbij centraal: betrouwbaarheid, patiëntvei-

ligheid en versterking van de eerste lijn. “Je moet niet alle

zorg in het ziekenhuis willen doen, de huisarts kan ook veel

doen in z’n praktijk of bij de patiënt thuis. Onze producten

lopen uiteen van diagnostiek voor de huisartsenpraktijk tot

een systeem om veiliger te opereren. De meest recente in-

novatie is SensiStep, een product om revalidatie efficiënter te

maken door middel van feedback naar de patiënt.”

Acceptatie door de markt begint met een goede stakehol-

der-analyse, aldus Van Merkerk: welke partijen gaan het

product gebruiken, wie hebben er wel of niet baat bij, en

wie moet het uiteindelijk aanschaffen? “Van daaruit ontwik-

kelen we altijd een business case en we stoppen niet op

het moment dat het product klaar is. Voor het MKB is het

belangrijk dat we ook een rol spelen bij de eerste markt-

ontwikkeling, als eerste klanten het product kopen en in

gebruik nemen. Vaak heeft de betreffende MKB’er dat traject

nog nooit eerder doorlopen. Wij kunnen bijvoorbeeld ook

helpen door de eerste 25 klanten uit ons netwerk te halen.”

kENNISUITWISSElINGOp de beursvloer van Technology for Health domineert

technologie, maar het is geen ‘technology push’ event. Een

exposant als Cordian, een activiteit afkomstig van Philips,

steekt heel veel energie in marktverkenning en -ontwikke-

ling. De Zorg Monitor die Cordian heeft ontwikkeld wordt

gebruikt in bijvoorbeeld bejaardenhuizen, verpleeghuizen,

de geestelijke gezondheidszorg en alarmcentrales voor de

thuiszorg. De monitor hangt naast het bed van een cliënt

of patiënt en verwerkt procesgegevens uit diens bed en

kamer, met onder meer een zendertje onder de matras. Er

zijn al modules voor het buitengewoon betrouwbaar de-

tecteren van het verlaten van het bed en het gaan dwalen,

voor doorligwondpreventie en voor conditieanalyse en

slaapgedrag. “Dat levert waardevolle gegevens op voor de

zorgverleners en helpt incidenten te vermijden”, stelt tech-

nisch directeur Jan Nesvadba. “We brengen een derde van

ons leven door in bed. Die tijd kun je benutten voor allerlei

metingen; de informatie die dat oplevert is goud waard.”

Vanwege z’n product is Cordian geïnteresseerd in de (poli-

tieke) ontwikkelingen rond de intra- en extramurale zorg.

Reden om met de doelgroep in gesprek te gaan, trendana-

lyses te verrichten en zelf symposia te organiseren, onder

meer in samenwerking met Technology for Health-organisa-

tor Mikrocentrum. Zo vult Nesvadba tijdens het event een

lezingentrack in over technologieontwikkeling en procesver-

andering in de zorg. “De bezuinigingen op de zorg, denk aan

de overheveling van zorgtaken naar de gemeenten (onder de

nieuwe WMO), geven veel pijn, maar zijn ook een prikkel om

te innoveren en bieden kansen. Via deze symposia kunnen

wij een brug slaan tussen medische devices, zorginnovatie

en zorgbehoeftes, en brengen wij bijvoorbeeld wethouders

en bestuurders van zorginstellingen in aanraking met oplos-

singen. Wij kijken daarbij breder dan onze eigen business.”

Als nieuwe technologie wordt aangeboden, zo concludeert

Nesvadba, loopt het vaak mis omdat het een zware proces-

verandering voor een zorginstelling betekent. “Dat vergt

verandermanagement. Wij kunnen daarover meedenken met

de zorgketen; via onze symposia zijn we een katalysator

voor kennisuitwisseling.” Dit is precies de kennisuitwisseling

die ook Technology for Health nastreeft.

Algemene beursgegevens Technology for HealthDatum: Dinsdag 9 en woensdag 10 september 2014 van 9.00 uur tot 17.00 uur.

locatie: Congrescentrum 1931, Brabanthallen, Den Bosch.

Toegang: Gratis voor bezoekers van zowel de vakbeurs als het congres.

Voor wie? Professionals die zich bezighouden met tech-nologische ontwikkelingen voor de health-sector vanuit omgevingen als gezondheidszorg, patiënten- / consu-mentenbelangen, wetenschap, incubators, handels- en distributiekanalen, industrie, opleidingen, investeerders/financiers, zorgverzekeraars en overheden.

Programma: Het doorlopende programma telt meer dan veertig lezingen van onafhankelijke experts en exposanten.

Profiel exposanten: fabrikanten & leveranciers van (bio) materialen, componenten en modules, instrumenten, ap-paraten, 3D-technologie, robotica, (embedded) software, zorgdomotica, e-health;ontwerpbureaus;systeemintegratoren;cluster- en brancheorganisaties;medische research- en kenniscentra;zakelijke dienstverlening rond kwaliteit & validatie, wet- & regelgeving, octrooien & patenten, subsidie- & stimule-ringsregelingen en financiering;opleidingscentra;overheden.

Exposeren? Neem contact op met Herman van Wierst, Mikrocentrum: tel. 040 - 296 9922 herman.van.wierst@mikrocentrum.nl, www.technologyforhealth.nl

32 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 33

Brain fitness is de volgende stap in deze revolutie. Zoals je

je buikspieren, biceps en beenspieren kunt trainen, kun je

ook je geheugen, denksnelheid en andere cognitieve vaar-

digheden trainen. Net zoals met lichaamsbeweging kan

brain training je prestaties en gezondheid verbeteren.

Spelletje spelen om je brein gezond te houden: het kan bij

BrainGymmer. BrainGymmer is een online brain training

platform waarmee gebruikers hun cognitieve vaardigheden

BrainGymmer - voor een gezonder brein

health-apps

50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen geen doorsnee activiteit. Tegenwoor-dig lijkt het erop dat iedereen een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door een revolutie die recentelijk heeft plaatsge-vonden: we hebben allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze algehele gezondheid en welzijn.

tekst: Louis Kinsbergen

del van BFI (Brain Fitness Index). De BFI wordt berekend

door de scores die je haalt met de spellen in verschillende

categorieën.

brAINGyMMEr EN NEUroPlASTICITEITDe spellen van BrainGymmer zijn gebaseerd op het prin-

cipe van neuroplasticiteit. Voor een lange tijd heeft men

gedacht dat intelligentie en intellect aangeboren waren. Er

werd gezegd dat het brein en hoe dit orgaan zich ontwik-

kelde al vastgesteld was bij de geboorte. Veel neurologi-

sche onderzoeken van de afgelopen tijd hebben echter

aangetoond dat het brein zich in de loop van jaren aan

kan passen. Bij de geboorte heeft iedereen een soortgelijke

brein. Maar iedereen heeft een compleet verschillend leven

en het brein past haar ontwikkeling aan op basis van dit

leven. Dit principe wordt neuroplasticiteit genoemd. Ons

brein wordt namelijk beïnvloed door onze zintuiglijke

waarnemingen, handelingen en zelfs onze gedachten en

verbeeldingen. Het proces van aanpassen gebeurt echter

niet meteen, maar daar gaat een lang proces aan vooraf.

Maar dát het gebeurt is zeker. Neuroplasticiteit staat aan

de basis van de spellen van BrainGymmer. Het feit dat ons

brein zich aan kan passen betekent dat je zelf invloed op

je brein kunt uitoefenen.

HoE WErkT brAIN TrAINING?BrainGymmer’s spellen trainen verschillende categorieën:

geheugen, visuele perceptie, denksnelheid, concentratie

en logisch denken. Sommige spellen richten zich direct op

een bepaalde vaardigheid en sommige spellen richten zich

op fundamentale zintuiglijke vaardigheden (snel patronen

kunnen herkenen of objecten kunnen identificeren).

Onze ogen, oren en andere zintuigen sturen continu infor-

matie naar de hersenen. Onze hersenen gebruiken deze

informatie om ervaringen en herinneringen te vormen van

bijvoorbeeld die geweldige vakantie in Spanje, de namen

van je collega’s, een boodschappenlijstje of de route naar

de plaatselijke snackbar.

De spellen van BrainGymmer richten zich vooral op pro-

blemen in het dagelijkse leven. Het snel kunnen omreke-

nen van wisselgeld bij de kassa, het onthouden waar je

je sleutels hebt gelaten of het achteruit inparkeren van je

auto. Brain training helpt bij deze problemen die we alle-

maal wel eens zijn tegengekomen. De spellen zijn dan ook

allemaal gebaseerd op deze problemen en het trainen van

vaardigheden om zo deze problemen het hoofd te bieden.

BrainGymmer is het eerste brain training platform in

Nederland waarmee je op een actieve manier je hersenen

kunt trainen. Dit wordt gedaan door middel van korte, sti-

mulerende spellen. Er wordt een persoonlijk brain training

profiel gemaakt voor de gebruiker waarop de maandelijkse

voortgang wordt bijgehouden. Dit wordt gedaan door mid-

kunnen trainen middels brain training spellen. De spellen

richten zich op verschillende delen van het brein en trai-

nen zo verschillende vaardigheden. De spellen zijn voor

jong en oud. Kinderen en jongeren moeten nog veel leren

en hebben veel aan een goed geheugen, moeten goed lo-

gisch leren denken en hebben veel concentratie nodig voor

school en hun vervolgopleiding. Ouderen hebben vaak te

maken met geheugenverlies waardoor het dagelijks leven

moeilijker wordt en gaan langzaam maar zeker cognitief

achteruit.

34 Digitalezorg.nl Magazine

dagelijkse training van de hersenen voor gezonde seni-

oren en voor mensen die aan het herstellen zijn van een

beroerte. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van verschil-

lende versies van een ‘hersentrainer’. De hersentraining is

een dagelijkse training van 12 weken die thuis uitgevoerd

wordt. De trainingen duren 30 minuten per dag, 5 dagen

per week. Voor de training en na afloop van de training

wordt er een meetsessie gehouden van 3 to 4 uur.

De resultaten van het onderzoek worden in 2014 verwacht.

Om meer te lezen over het TAPASS onderzoek, ga naar

http://www.tapass.nl/.

Een dagje brain trainenDe bedenkers van BrainGymmer waren natuurlijk zelf ook benieuwd hoe het platform in de smaak zou vallen bij de wat oudere doelgroep. Hiervoor zijn ze naar verschillende verzorgingstehuizen gegaan om een brain training work-shop te geven voor ouderen met een gemiddelde leeftijd van 80 jaar.

De deelnemers waren allemaal ontzettend enthousiast en speelden de spellen met veel plezier en interesse. Een klein struikelblok voor sommige ouderen was het bedienen van de muis – dit werd opgelost door met tablets te spelen.

Er zat zelfs een brain training talent in de groep. Een mevrouw van 83 speelde het spel Digit en behaalde een waanzinnige score. Het lukte haar om tot wel 10 tegels te onthouden en in correcte volgorde om te draaien! Ze zou een goede kansmaker zijn bij de volgende wereld-kampioenschappen brain trainen.

Veel van de deelnemers gaven aan dat ze interesse heb-ben in BrainGymmer omdat het een leuke manier is om de cognitieve vaardigheden te trainen. Ook de begeleiding was enthousiast over BrainGymmer en zag zeker mogelijk-heden om BrainGymmer te gebruiken in de zorg.

Je kunt je gratis registeren voor een BrainGymmer account op https://www.braingymmer.com/nl. Met dit account kun je een aantal brain games proberen. Mocht je toegang willen tot alle brain games, tests en personal coaching dan kun je een BrainGymmer Pro account aanvragen.

Om neuroplasticiteit te stimuleren is het zeer verstandig

om je brein actief te houden. Dit kun je doen door je brein

dagelijks op de proef te stellen door allerlei uitdagende

oefeningen en spelletjes te spelen. Zo houd je je brein

scherp. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat neu-

roplasticiteit het brein gezond en vitaal kan houden door

middel van mentale en actieve training.

ACTIVE: EEN STUDIE MET bAANbrEkENDE rESUlTATENEr zijn al veel onderzoeken gedaan naar de werking van

cognitieve training. Het grootste onderzoek ooit uitge-

voerd is het ‘ACTIVE’ onderzoek. Er deden meer dan 2.800

mensen mee aan het onderzoek met een gemiddelde leef-

tijd van 74 jaar. De deelnemers werden in verschillende

groepen ingedeeld. Er was een groep die geheugentraining

deed, een groep die oefende met redeneren (problemen

oplossen door een patroon te ontdekken) en een groep die

trainde op snelheid (zij moesten informatie op verschillen-

de pleken op het scherm zo snel mogelijk herkennen). Er

was ook een controlegroep – deze groep kreeg geen enkele

training.

De deelnemers trainden gedurende een periode van vijf

tot zes weken 10 keer. Deze trainingen duurden 60 tot 74

minuten. Een deel van de deelnemers kreeg na één en drie

jaar nog een extra training. Na tien jaar keken de onder-

zoekers hoe het met de deelnemers ging.

De resultaten van het onderzoek waren erg positief. Alle

deelnemers die tien jaar eerder een training ontvangen

hadden, bleken minder moeite te hebben met dagelijkse

activiteiten dan de mensen in de controlegroep. Alle

deelnemers zagen vooruitgang in het deel van het brein

dat getraind werd. Deze cognitieve vooruitgang bleek vijf

jaar na de training nog aanwezig te zijn. De mensen die oe-

fenden met snelheid en redeneren hadden daar zelfs tien

jaar na de training profijt van. “De duur van dit effect is

opmerkelijk”, vindt onderzoeker Frederick Unverzagt. De

trainingen verbeterden niet alleen de verwerkingssnelheid

en logisch redeneren van de deelnemers, maar het hielp

de deelnemers ook met alledaagse taken zoals zelfstandig

boodschappen doen en de financiën bijhouden.

De onderzoekers willen in de toekomst achterhalen in

welke mate een combinatie van cognitieve training, een

gezonde levensstijl en een gezond dieet het leven kan

verbeteren.

oNDErZoEk UVASinds de zomer van 2013 loopt er bij de Universiteit van

Amsterdam een cognitief trainingsonderzoek genaamd

TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke (TA-

PASS). Bij het onderzoek wordt gebruikgemaakt van Brain-

Gymmer. In het TrainingsProject Amsterdamse Senioren

en Stroke (TAPASS) wordt bekeken wat de effecten zijn van

Business & IT publiceert artikelen en blog posts over de relatie tussen IT, business en innovatie.

Ook publiceren? Kijk op http://businessenit.nl/over-business-en-it/

Meer weten over business, innovatie & IT?

Lees www.BusinessEnIT.nl

36 Digitalezorg.nl Magazine nr. 2 / 2014 37

Toch komen we nog steeds papieren dossiers in zorgin-

stellingen tegen, worden de handgeschreven formulieren

tussen de instellingen onderling gefaxt of met de patiënt

meegestuurd, radiologische beelden worden op een CD

gebrand voor second opinion. Bij de meeste zorgverleners

worden we nog steeds in de telefonische wachtrij geplaatst

omdat er geen mogelijkheid is om online een afspraak te

maken. Dan hebben we het nog niet eens over de beperkte

implementatie van reeds aanwezige technische moge-

lijkheden om zorgbegeleiding via mobiele apparatuur bij

patiënten thuis aan te bieden. Hoe is dit mogelijk en wat

kunnen we doen om sneller slimme ICT-innovaties door te

voeren zodat we beter om kunnen gaan met de constante

stroom van informatie?

rol ZorGProfESSIoNAlS IN ICT ProjECTENDe huidige financiële druk op de zorgsector dwingt in-

stellingen om kritisch naar de investeringen in de ICT te

kijken, maar juist ook om de ICT effectief in te zetten om

besparingen te realiseren. Naast de financiële druk, ervaren

de zorginstellingen ook een toegenomen druk om de kwa-

liteit van de zorg te verantwoorden. Deze zaken resulteren

in herinrichting van zorgprocessen en applicatielandschap-

pen, direct in het domein van de zorgprofessionals. Het

tijdperk dat ICT een administratief hulpmiddel is, wordt

langzaam vervangen door het tijdperk waar de ICT de mo-

tor wordt om de zorgverlening anders te organiseren.

Techniek is al lang geen belemmering meer, maar effectief

toepassen ervan in de praktijk blijkt toch lastiger dan vaak

voorzien. De uitdaging zit hem vaak in de juiste keuzes

maken in de grote variatie van ICT-tooling en het adequaat

inpassen van de techniek in de dagelijkse praktijk van de

zorg. Mede om deze reden worden veel zorgprofessionals

betrokken bij ICT-projecten, maar zij zijn niet altijd goed

voorbereid op deze nieuwe rol omdat hun vooropleiding

geen aandacht aan dit onderwerp besteedde. Recent onder-

zoek van KNMG en AMC heeft de behoefte aan dit program-

ma bevestigd (http://www.smarthealth.nl/2014/05/07/

veel-artsen-niet-voorbereid-op-toekomst-met-ict-amc-

knmg/).

oPlEIDING HEAlTH INforMATICSWaar moet je op letten bij de keuze van een applicatie? Wat

is de impact van wijzigingen in het applicatielandschap?

Hoe zorg je ervoor dat je eenmaal geregistreerde gegevens

het beste kan benutten voor meerdere doeleinden? Hoe

kan je planmatig met ICT-toepassingen omgaan en daarin

de beste strategie bepalen? Hoe overtuig je je manage-

ment over de nut van een eHealth toepassing? Hoe zorg

je ervoor dat de informatie beveiligd en de privacy van de

patiënt bewaakt is? Voor welke problemen is beslissings-

ondersteuning effectief en hoe moet deze geïntegreerd

worden in bestaande werkprocessen en informatiesyste-

men? Het post-initiële programma Health Informatics van

het AMC is opgericht om dit soort vragen te beantwoorden.

Zorgprofessionals, onder wie artsen, staffunctionarissen,

verpleegkundigen en paramedici, kunnen met dit program-

ma hun ICT-kennis bijspijkeren en deze vaardigheden met-

een toepassen binnen hun organisatie. Het overgrote deel

van de leerstof wordt aangeboden via e-learning, waardoor

het mogelijk is dit programma te combineren met een

reguliere baan. Het AMC is bezig met het ontwerpen van

tien verschillende modules die onafhankelijk van elkaar

gevolgd kunnen worden of als volledig post-initieel pro-

gramma. De onderwerpen variëren van Eenmalige registra-

tie, meervoudig gebruik; Selectie en inrichting van een ICT-

systeem, Informatiebeveiliging en privacy; Elektronische

Beslissingsondersteuning; tot eHealth en zelfmanagement.

In iedere module worden casussen uit de praktijk gebruikt,

al dan niet ingebracht door de studenten. Het AMC be-

schikt ruim 20 jaar over een onderzoeksafdeling Klinische

Informatiekunde. Deze afdeling is ook verantwoordelijk

voor de academische opleiding Medische Informatiekunde

aan de Universiteit van Amsterdam. Een ervaren team van

docenten en onderzoekers voorzien de modules van de

nodige wetenschappelijke, bewezen theorieën om de ICT

vanuit de kritische blik van zorgprofessionals te kunnen

beschouwen.

EHEAlTH EN ZElfMANAGAMANENTOp dit moment worden twee modules, Beginselen van

Informatica en Eenmalige registratie, meervoudig ge-

bruik aangeboden. In het najaar komen daar de module

Beslissingsondersteuning en de module eHealth en Zelf-

management bij. Inmiddels is het algemeen bekend dat

er geen unieke definitie is van eHealth. Het is een groot

containerbegrip geworden. Binnen de module eHealth en

Zelfmanagement is een bewuste keuze gemaakt om de

focus te leggen op eHealth innovaties ter aanvulling van

het reguliere zorgproces om de kwaliteit van de zorg en

om leefstijl gerelateerd aan een ziekte te bevorderen. In de

module eHealth en zelfmanagement wordt dan ook geen

aandacht besteed aan reguliere ICT systemen zoals EPDs of

beslissingsondersteuning voor professionals. Deze on-

derwerpen worden immers in andere modules behandeld.

Centrale boodschap binnen deze module is dat eHealth

geen kwestie is van een technische innovatie, maar juist

een middel is om nieuwe manieren van zorgverlening te

organiseren. Daardoor wordt een andere invalshoek op

eHealth en zelfmanagement gecreëerd. Wat kunnen we

ermee en hoe kunnen we aantonen dat het bijdraagt aan

de verbetering van de kwaliteit? Kritisch leren beoordelen

van bestaande (wetenschappelijke) publicaties binnen dit

terrein hoort daar zeker bij. Onder welke omstandighe-

den heeft eHealth de meeste potentie om te slagen? Welke

randvoorwaarden zijn vereist voor het succesvol en veilig

implementeren van eHealth applicaties? Naast een reeks

van nationale en internationale voorbeelden worden in

deze module ook algemene innovatie theorieën bediscus-

sieerd. In het afgelopen decennium zijn verschillende

initiatieven ontplooid en voor sommige onderdelen van

eHealth bestaat er al een vergoeding. De Nederlandse

regering, zorgstakeholders en zelfs de Europese Commis-

sie zien het belang ervan in en investeren in toenemende

mate in onderzoek naar deze innovaties in de zorg. Het is

dan vaak onbegrijpelijk dat eHealth technieken nog maar

mondjesmaat toegepast worden in de zorg. Hoewel het we-

tenschappelijk bewijs niet eenduidig overtuigend is voor

alle eHealth applicaties, zijn er duidelijke aannames dat ze

de kwaliteit van leven van patiënten kunnen beïnvloeden

en de zorg efficiënter kunnen maken. Terwijl er een breed

scala aan medische apps zelfs gratis te verkrijgen is, zijn

er maar weinig zorginstellingen die deze mogelijkheden

inzetten om hun patiënten ook in hun thuisomgeving te

begeleiden. Zo vreemd is dat echter niet. We weten ook

al heel erg lang dat het wassen van handen infecties in

ziekenhuizen kan verlagen. Minimale investering, geen

ingewikkelde techniek, maar een continu aandachtspunt.

Dit soort voorbeelden leren ons dat een succesvolle imple-

mentatie en verspreiding van innovaties, zoals eHealth en

mHealth (eHealth via mobiele devices) applicaties, vooral

een kwestie is van zorgvuldige voorbereiding en een

brede, kritische blik. Wetenschappelijk bewijs voor de ef-

fectiviteit is een belangrijke factor, gevolgd door aandacht

voor de adequate herinrichting van het zorgproces en het

organiseren van het financieringsmodel. Deze module

biedt kennis, kaders maar ook zeker praktische handvatten

aan zorgprofessionals als ondersteuning in hun rol in de

wereld van eHealth.

Het programma - op WO-master niveau - is momenteel nog

in ontwikkeling en zal binnenkort worden aangemeld voor

NVAO accreditatie. Artsen kunnen tot 20 accreditatiepun-

ten voor bij- en nascholing krijgen per afgeronde module.

Heeft u vragen over de inhoud of interesse in de modules?

Mail dan naar Marijke Richmond (m.richmond@amc.uva.nl),

coördinator van het programma.

PoST-INITIEEl ProGrAMMA HEAlTH INforMATICS

Module eHealth en zelfmanage-ment binnenkort van start

Informatie en communicatie technologie (ICT) is niet meer weg denken binnen de zorg. De afhankelijkheid en het belang van informatietechnologie neemt sterk toe binnen de zorginstellingen. Denk aan elektronische patiëntendossiers, thuisrevalidatieprogramma’s via internet of het gebruik van beslissingsonder-steuning bij het voorschrijven van medicatie. Er is geen ander domein denkbaar waar goede informatieverwerking zo belangrijk is.

Opleiding

Centrale boodschap binnen deze

module is dat eHealth geen kwestie

is van een technische innovatie,

maar juist een middel is om nieuwe

manieren van zorgverlening te

organiseren.

38 Digitalezorg.nl Magazine

Agenda

EvenementenkalenderDigitalezorg.nl Magazine Blijf op de hoogte van de evenementen op het gebied van zorg en ICT. Kijk op www.digitalezorg.nl onder agenda. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar info@digitalezorg.nl

Datum Evenement Plaats Website

31/08-03/09 MIE 2014 Istanbul, Turkije www.mie2014.org

09-10/09 Health & Technology event Den Bosch www.technologyforhealth.nl

09-12/09 Ambient Assisted Living Forum 2014 Bucharest, Roemenië www.aalforum.eu

10-12/09 Int. digital health and care congress London,VK www.kingsfund.org.uk/events/ international-digital-health-and-care-congress

16/09 Launch event FICHe Munchen, Duitsland www.f6s.com/fiche#/about

17-18/09 ECFI Munchen, Duitsland www.ecfi.eu

25/09 Cross Care Café Hilversum www.izovator.nl/evenement/cross-care- ‘Consumententechnologie’ cafe-0

26/09 Congres Diagnose Zorginnovatie Utrecht www.zorgvisiecongressen.nl/diagnose

09/10 Mobile Healthcare Zeist www.mobilehealthcare.nl

27-28/10 Games for Health Europe Utrecht www.gamesforhealtheurope.org

07/11 Emerce eHealth Amsterdam www.emerce.nl/ehealth

10-11/11 Health 2.0 London London, VK www.health2con.com

Registreer u met onderstaande codevoor een bezoek aan het event op www.itroominfra.nl

Bekijk de deelnamevoorwaardenop de website

Registratiecode: ITR3700

Het meest complete event van computerruimtes en datacenters

IT ROOM INFRADonderdag 6 november 2014Congrescentrum 1931Brabanthallen Den Bosch

DATA- & ENERGIETRANSPORT

BOUWEN & MANAGEN

KOUDE & WARMTE

INSTALLATIES & VEILIGHEID

DATACENTERTALK

Ascom (Nederland) B.V. Postbus 40242 | 3504 AA UtrechtT (030) 240 91 00 | F (030) 241 19 46www.ascom.nl | info@ascom.nl

Nieuw: slimme sensoren van Ascom en Dutch DomoticsGoede zorg vraagt om snel ingrijpen waar nodig is en om vrijheid en bewegingsvrijheid waar het kan.

Maar hoe bewaken we de veiligheid van ouderen zonder hen te beperken in hun vrijheid en privacy? Het

slimme sensornetwerk van Ascom en Dutch Domotics detectereert beweging als een oudere uit bed gaat.

Maar ook wanneer een oudere uit bed valt of aan het dwalen is. De verzorgers van uw zorginstelling

krijgen een melding op hun smartphone of Ascom handset en kunnen indien nodig hulp bieden.

KIJK OP WWW.HETZORGENVANMORGEN.NL VOOR EEN DEMO BIJ U OP LOCATIE.

wIJ zIEN HET VERsCHIL

Powered by

Advertentie Digitale zorg - A4 Het zorgen van morgen.indd 1 25-7-2014 14:59:49