Verlichting voor luie mensen

Dit boekje is speciaal gemaakt voor de Winkels in Wijsheid ter gelegenheid van

de Boeken-10-daagse 2012.

Palaya, 's-Hertogenbosch De Heremiet, Eindhoven

Yantra, Groningen Ananda, Haarlem

Pleade, Tilburg De Wijze Kater, Utrecht

Ana Sofia, Zwolle

www.winkelsinwijsheid.nl

Verlichting voor

luie mensen

Paul Smit

samsara

Paul Smit 2011 Deze uitgave: Samsara Uitgeverij bv 20 14, 6e druk

Omslagontwerp: Erik Th: www.erikrhedesign.com Lay-out: Studio 28, Hillegom

ISBN: 978-90-77228-89-0 I NUR 728

Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden zonder schriftelijke toestemming van: Samsara Uitgeverij bv Herengracht 341, 1016 AZ Amsterdam www.samsarabooks.com

www. paulsmit.nu www.nondualiteit.nu

Voorwoord

In de herfst van 2009 kwam ene Paul Smit op mijn pad om me te vertellen dat alles waar ik tot dusver in geloofde maar een verhaaltje was. Dat de aarde niet plat maar rond was, dat wist ik al, maar dat er geen verschil bestond tussen wat ik totdan had gezien als mezelf en de rest van de wereld, dat was nieuw voor me.

Vanaf dat moment gingen Paul en ik regelmatig in een radiostudio met elkaar praten over het feit dat de persoon maar een idee is en je angst, schuldgevoelens en die eeuwige twijfel kunt laten varen. Een gewaagd onderwerp waar redelijk wat weerstand op kwam, maar uiteindelijk resulteerde in een gezamenlijk boek.

Nu is er dus dit verfrissende boek van Paul Smit, Verlichting voor luie mensen. Een perfecte titel, want verlichting is iets totaal natuurlijks.

Zoals Paul het je ook zal vertellen, hoef je er eigenlijk niets voor te doen. Sterker nog, alles wat je er voor probeert te doen houdt je juist in de gevangenschap van het idee dat er zoiets als 'een doener' bestaat.

Paul heeft bij mij een knoop losgemaakt die er voor zorgt dat ik veel lichter in het leven sta. En lui zijn dat kan ik als de beste, dus ik stop maar eens met schrijven. Veel plezier met dit unieke boekje, waar als auteur Paul Smit op staat maar wat eigenlijk geschreven is door datgene wat er nu voor zorgt dat jij het boekje ook kunt lezen ... Bewustzijn!

Patriek Kicken

Inhoudsopgave

1. De zoektocht 2. Non-dualiteit 3. De vrije wil 4. Wie ben je? 5. Alles is bewustzijn 6. Dualiteit 7. Inzoomen 8. Uitzoomen 9. Ontwaken 10. Verlichting

Wie is Paul Smit?

9 14 26 36 49 60 64 70 78 89

94

7

1. De zoektocht

Gelukkig zijn Als je mensen uit het jaar 1800 een kijkje zou geven in hoe wij nu leven, dan zouden zij waarschijnlijk denken dat wij ontzettend gelukkig zijn. We hebben z veel! We hebben auto's met stoelverwarming en bekerhouders, vliegtuigen met internetverbinding en een videoscherm, mobiele telefoons met sms, ping, whatsup, email, en waar je zelfs mee kunt bellen! We wonen in huizen van steen die voorzien zijn van warm schoon stromend water, van een wc, een wasmachine en een flatscreen/breedbeeld televisie met een subwoofer en vier speakers. Je zou dus denken dat we allemaal intens gelukkig zijn. Maar hoeveel we ook hebben, het lijkt wel alsof het nooit genoeg is. We leven in een consumptiecultuur waarbij de bevrediging van onze directe behoeften leidt tot tijdelijk genot,

9

maar er ontstaat steeds opnieuw een leegte die we willen opvullen. Soms lukt dat door het krijgen van aanzien, het maken van promotie, het verdienen van geld, het eten van chocolade, of het kopen van een auto of nieuwe schoenen. Maar steeds komt weer dat stemmetje op dat zegt: 'Het is nog niet goed genoeg'.

Het bubbelbadmoment Als je net in een bubbelbad stapt, dan voelt dat heel lekker. Het is de plotselinge stijging van de temperatuur die ons een goed gevoel geeft. Maar als je een paar minuten in het bubbelbad zit, raak je aan de temperatuur gewend en gaat het weer vervelen. De prikkel is dan uitgewerkt en vervolgens gaan we op zoek naar een nieuwe prikkel. Op deze wijze zoeken we het geluk steeds weer buiten onszelf, wat de ratrace gaande houdt. Iedere keer ontstaat de gedachte: 'Als ik eenmaal een carrire heb, de ideale relatie, een vrijstaand huis, een perfecte vakantie, dan ben ik gelukkig'. Het is zeker zo dat die externe prikkels ons even gelukkig maken. Alleen ontstaat het goede gevoel niet door het kopen van die nieuwe auto of televisie, maar doordat

10

je op dat moment even vrij bent van verlangen. Even voelen we dan innerlijke rust. Hoeveel geld, materie, macht, aanzien of succes we ook hebben, het is nooit genoeg en het levert ons slechts kortstondig geluk op. Zelfs bij de rijkste mensen op deze planeet komt steeds weer het stemmetje op: 'Het is nog niet goed genoeg'.

De ratrace Je komt als wezentje hier ergens op een plekje op deze planeet terecht. Twee mensen die zich jouw papa en mama noemen, voeden je een beetje op en al snel ga je naar school. Vanaf dat moment wordt je geleerd dat je doelen moet najagen en resultaten moet behalen. De ratrace is begonnen! Als je een vier krijgt voel je je direct rot, maar als ze je een acht geven voel je je even goed. Als je de basisschool hebt afgemaakt, volgt de middelbare school en wellicht ben je daarna nog verder gaan studeren. Eenmaal in het bezit van een diploma krijg je een plaatsje in het systeem waar je, na hard werken, steeds een stapje hogerop kunt komen. En dan, na veertig jaar noeste arbeid, heb je het eindelijk voor elkaar! Je hebt een man of een vrouw, twee kinde-

11

ren, een Golden Retriever en een leaseauto en je kunt twee keer per jaar op vakantie. Maar toch, ondanks dat je dit nu allemaal hebt, voel je je eigenlijk nog steeds niet verschillen van hoe je je altijd hebt gevoeld. Want nog steeds is daar het stemmetje: 'Het is nog niet goed genoeg'.

Spiritualiteit Er moet meer zijn, denk je bij jezelf. Er moet meer zijn dan alleen dit aardse bestaan. Al die materile zaken zijn leuk, maar het maakt me niet echt gelukkig. Weet je wat, ik word spiritueel! Ik ga mijzelf ontwikkelen en mij verdiepen in de geestelijke aspecten van het leven! De wierook doet zijn entree in je leven en er opent zich een nieuwe wereld. De een wordt reiki master, de ander veganistisch en weer anderen vinden rust door te mediteren. Op deze wijze sleutel je aan jezelf en hoewel er diverse momenten van gelukzaligheid zijn, is er nog steeds dat stemmetje van: 'Het is nog niet goed genoeg'. Er is niets mis met het najagen van materile of spirituele doelen, maar op deze wijze wordt de illusie in stand gehouden dat je iets moet doen om je in de toekomst goed te voelen. En pro-

12

beren je goed te voelen, is doorgaans een bezigheid waar je je heel slecht van gaat voelen. Dan hoort een mens over 'verlichting!' Direct gaat er een lampje branden. 'Als ik verlichting kan bereiken, dan voel ik mij altijd goed!' En wie wil dat nou niet?

13

2. Non-dualiteit

Verlichting bereiken Als je een goede voetballer wilt worden, moet je veel trainen. Als je een goede gitarist wilt worden, moet je les nemen, veel oefenen en vaak optreden. Kortom, voor veel zaken in het leven geldt dat we ons moeten inzetten om iets te bereiken. Alleen werkt dit bij 'verlichting' anders. Je hoeft namelijk helemaal niets te doen om verlicht te worden!

Je hoeft geen methode toe te passen. Je hoeft geen techniek te leren. Je hoeft niet te mediteren. Je hoeft niet vegetarisch te eten. Je hoeft er niet voor naar India. Je hoeft geen goeroe te aanbidden. Je hoeft geen aparte kleding te dragen. Je hoeft er niet voor op cursus.

14

Je hoeft niet te rebirthen. Je hoeft niet op je ademhaling te letten. Je hoeft jezelf niet te veranderen. Je hoeft er niet spiritueel voor te zijn. Je hoeft je chakra's niet gereinigd te hebben. Je hoeft er zelfs geen boeken voor te lezen. Ja ... behalve dit boekje dan natuurlijk. Maar als je het uit hebt, kun je ook dit boekje weggooien.

De aarde is rond Inzicht in non-dualiteit is verlichting voor luie mensen, want je hoeft helemaal niets te doen om het te bereiken. Het enige dat maakt dat je op dit moment geen verlichting ervaart, is doordat er in je hersenpan een paar 'valse' overtuigingen zitten. Deze belemmerende ideen maken dat je in dingen gelooft die wellicht niet waar zijn. In dit boekje wordt vanuit een non-dualistische zienswijze een aantal inzichten belicht waarbij het kan zijn dat deze je wereld even op z'n kop zetten. Het kan eenzelfde schok zijn die mensen hadden toen ze hoorden dat de aarde rond was. Eeuwenlang geloofden mensen dat de aarde de vorm had van een platte schijf. Wie te

15

dicht bij de rand kwam, viel van de wereld af en kwam nooit meer terug, zo dacht men. Toen de 17 e-eeuwse astronoom Galileo Galile duidelijk maakte dat de aarde rond is en dat deze om zowel zijn as als om de zon draait, was dat voor mensen een grote schok. Zo'n schok kan ook ontstaan bij het lezen over non-dualiteit. Sommige mensen raken verward, anderen worden zelfs boos. Maar het kan ook zo zijn dat het inzicht je raakt en dat het je een stukje bevrijding en innerlijke rust brengt.

Non-dualiteit Non-dualiteit betekent net als a-dvaita, 'geentweeheid'. Het verwijst naar het idee dat alles n is en met elkaar is verbonden. Advaita is een Indiase stroming die teruggaat op de oude Upanishaden (de geheime leer) uit 800 v. Chr. Eeuwenlang werd de non-dualistische zienswijze doorgegeven van leraar op leerling. Ramana Maharshi ( t 19 5 0) en Nisargadatta Maharaj ( t 19 81) zijn twee leraren die veel westerse leerlingen hebben gehad, waardoor deze filosofie geleidelijk aan onze kant op is komen waaien.

16

Non-dualiteit is geen religie. Het heeft geen oordeel over goed en fout, het kent geen regels, geen methoden, geen rituelen en is alleen maar een verwijzing naar de waarheid, en dus niet d waarheid. Filosofen die zich ook bezig hielden met non-dualiteit, waren o.a. Spinoza, Albert Einstein, William Shakespeare en Arthur Schopenhauer. Stromingen waarin ook veel nondualiteit is terug te vinden, zijn taosme, zen, dzogchen en soefisme.

Film kijken Laten we de non-dualiteit eens belichten met een eenvoudig voorbeeld. Stel dat je in de bioscoop zit. De flm speelt zich af op het doek en heerlijk ontspannen kijk je hoe de scnes elkaar opvolgen. Soms is het spannend, soms moet je lachen, soms voel je romantiek en soms voel je verdriet. De emoties gaan door je heen, maar omdat dit zonder verzet gebeurt voelt het heerlijk. Zo'n film brengt je innerlijke rust, je voelt je tijdens het kijken naar de film 'verlicht'. Mensen betalen daarom graag voor een kaartje om een uur of twee van een flm te genieten. Het bijzondere is dat het bij het kijken van een

17

film heerlijk kan zijn om bijvoorbeeld angst re voelen, zoals bij horror films. Tevens vinden mensen het soms heerlijk om verdriet te uiten tijdens de film. 'Ik heb lekker gehuild', zeggen ze dan. Waar we in het dagelijks leven vaak verdriet en angst proberen te vermijden, kunnen we er tijdens het zien van een film zelfs van genieten! Dit komt omdat er op dat moment geen verzet is tegen die emoties.

DeMuppets Stel nou dat in de bioscoop op het balkon de Muppets Waldorf en Stader zitten en dat zij tijdens de film continu overal commentaar op beginnen te leveren. 'Tjemig, dat had Brad Pitt de vorige scene nooit moeten doen!' 'Kijk nou toch uit Brad!' 'Dat zie je toch aankomen man!' 'Ja, nu zit je dus mooi in de gevangenis'. 'Stel nou dat dit verkeerd afloopt', 'Wat als hij niet weet te ontsnappen?' 'Trouwens, moet je zijn shirt zien, dat zit veel te strak.' 'Ja precies, die heeft hij vast te heet gewassen.' 'Zou hij thuis een droger hebben?' 'Je moet zo'n shirt ook op de waslijn hangen, dat is veel beter.' 'Of hij had een maatje groter kunnen kopen.' 'Hij had ge-

18

woon in T ibet moeren blijven'. 'Ja, maar dat meisje ging er wel mooi met zijn vriend vandoor'. 'Waarom overkomt hem dat nou weer?' 'Hij had zich in het begin ook veel sympathieker moeten opstellen.' Door het gewauwel van die Muppets lukt het je niet meer om van de film te genieten. Waarschijnlijk roep je dan heel hard: 'Houden jullie je kop nou eens! Jullie verpesten de hele film!'

Het leven is een film De simpele boodschap van non-dualiteit is dat ons leven ook een film is. Het is mogelijk te leven vanuit innerlijke rust, net zoals je die tijdens een film ervaart. Alleen hebben wij mensen Muppets in ons hoofd. Neumwetenschapper Victor Lamme noemt dat verschijnsel: 'De Mart Smeets in ons hoofd'. Hij bemoeit zich overal mee en denkt er ook nog eens verstand van te hebben. Deze Muppets leveren constant overal commentaar op met als resultaat dat we leven met allerlei zorgen, frustraties, schuldgevoelens, gepieker en met allerlei doemscenario's in ons hoofd. Zodra we inzien dat het leven een film is waarbij alles precies gaat zoals het

19

moet gaan, ontstaat er rust. Schuldgevoelens en frustratie over gebeurtenissen uit je leven vallen weg, evenals allerlei angstgedachten over wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren.

Het teven is een schouwtoneet en atle mensen zijn slechts acteurs.

William Shakespeare

Het gaat zoals het gaat Als je naar een Hlm kijkt, besef je dat alles in de Hlm gaar zoals het moet gaan. Er is dus geen reden om te piekeren. ledere scne is precies zoals die moet zijn. Vanuit de non-dualiteit gezien is ons leven ook een film waarbij de scnes elkaar opvolgen en dingen nooit anders zouden kunnen zijn dan dat ze nu zijn. En ik weet het, als je dit voor het eerst hoort, is dit wellicht een rare gedachte. We ervaren onszelf immers als een individu dat zelf kan kiezen wat het wel of niet doet. En jouw levensloop is dan ook afhankelijk van de keuzes die jij in het verleden hebt gemaakt. Althans, zo lijkt her. Maar stel je toch eens voor dat alles gewoon gebeurt en dat jij je nergens druk over

20

hoeft te maken. Dat alles wat je doet en de keuzes die je maakt, ook allemaal vanzelf plaatsvinden. Dan heb je dus nooit iets fout gedaan en kun je schuldgevoel, angst, stress en frustratie voortaan laten voor wat ze zijn. Lijkt je dat niet heerlijk?

Leven in het NU Je hebt vast wel eens van de term 'in het NU leven' gehoord. Maar wat houdt dat precies in? Als je in de bioscoop zit en opgaat in het kijken naar de film, dan ben je in her 'NU'. Rustig kijk je naar wat er zich op her scherm afspeelt. Je denkt wellicht eens terug aan war er de vorige scne gebeurde en over hoe de film verder zal verlopen, maar zonder verkramping en zonder verzet. Er is acceptatie met dat wat er op het scherm gebeurt. Je beseft immers dat het een film is en dat alles in de film gaat zoals het moet gaan volgens het scenario. Maar de Muppets leven helemaal niet in het NU! Zij maken zich continu druk over het verleden en over de toekomst. Ze zijn gefrustreerd omdat dingen in het verleden op een bepaalde manier zijn gelopen en tevens zijn ze bezig met het bedenken van allerlei doemscenario's over wat er in de toekomst zou kunnen gaan

21

gebeuren. Er ontstaan op die manier allerlei piekergedachten. Was het maar ... Had ik maar ... Waarom deed ik toen ... Stel nou dat ... Wat als in de toekomst . ..

Het is altijd 'NU' Veel mensen genieten niet volledig van het huidige moment; hun energie gaat op aan frustratie en schuldgevoelens over het verleden en aan angstgedachten over wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren. Een ding valt niet te ontkennen en dat is dat het altijd 'NU' is. Zelfs als je denkt aan vroeger of aan de toekomst, doe je dat nog steeds 'NU'. Het verleden en de toekomst bestaan alleen in onze gedachten en nergens anders! Zelfs het 'NU' vindt alleen maar plaats in onze beleving.

There is only this moment!

Bil! Hicks

In het verleden gebeurt niets meer.

Eekhart Tolle

22

Opgaan in iets Verlichting is niet zoiets als een mystieke of bovennatuurlijke ervaring waarbij je het gevoel hebt alsof je voor een hele week LSD hebt ingenomen. Verlichting is iets alledaags. Het zijn de momenten van innerlijke rust die ontstaan wanneer de Muppets in ons hoofd stil zijn. Dat zijn momenten waarop we 'opgaan in iets'. Het kan zijn dat je opgaat in het lezen van een boek, een goed gesprek, een film, een vrijpartij of in het uitoefenen van een sport. Dat zijn momenten waarop je wellicht actief bent, maar er is ook innerlijke rust. We ervaren dit ook wanneer we lachen, dansen of zingen. De Muppets in ons hoofd, ofwel het piekerverstand, staat dan uit en we zijn dan 'in fow', we zijn dan 'in het NU'. We gaan volledig op in een activiteit en er zijn geen gedachten die ons een gevoel geven van frustratie, angst of stress. Je hoort sporters na afloop van een wedstrijd ook regelmatig zeggen: 'Ik zat goed in de wedstrijd'. Zo'n speler heeft dan intutief gespeeld zonder piekerverstand.

Het zandkasteel Een kind kan volledig opgaan in het bouwen

23

van een zandkasteel. Urenlang is het bezig met graven en het bouwen van torens en van figuurtjes. Dan wordt het vloed en alles wordt stukje bij beetje weggespoeld, tot er niets over is. Het kind is intens gelukkig en geniet van ieder moment. Het is vrij van piekergedachten. Als wij volwassenen op het strand liggen, nemen de Muppets in ons hoofd direct een loopje. 'Gisteren was het mooier weer, waren we gisteren maar naar het strand gegaan'. 'Ik moet volgende week voor m'n werk nog die vervelende klant terugbellen, wat een nare man is dat'. 'Tjemig, moet je die vrouw zien daar, zo'n bikini trek je toch niet aan!' 'Zal ik straks een patatje nemen?' 'Of nee, eigenlijk moet ik afvallen'. 'Maar een kleine patat kan toch wel?' 'Dan doe ik zonder mayonaise'. 'Maar ja, dan vind ik het niet lekker, dan neem ik wel geen ijsje'. 'Kunnen ze die honden hier niet gewoon verbieden?' Terwijl het kind een prachtige middag heeft, is onze vreugde voor een groot deel vergaan door allerlei gedachten, angsten, oordelen, irritaties, schuldgevoelens en door onze controlezucht.

24

Weg met de Muppets! Hoe komt het dat wij volwassen mensen die Muppets in ons hoofd hebben? Het gepieker ontstaat doordat wij denken dat we aan het roer staan van ons leven. Alsof wij zelf kiezen wat we doen, wat we willen en hoe we ons leven inrichten. Het is het idee dat je een vrije wil hebt dat maakt dat we lichtelijk in paniek en angstig in het leven staan. Want wat als we in de toekomst verkeerde keuzes maken en wat als we in het verleden dingen anders hadden kunnen doen? Kortom, het hele idee van een vrije wil levert een hoop stress, frustratie, schuldgevoelens en irrationele angst op. Hebben we wel een vrije wil? En hoe kunnen we van die Muppets in ons hoofd afkomen? Dit boek is voor luie mensen en ik heb je beloofd dat je niets hoeft te doen. Dus je hoeft ook niets te doen om van die stress, frustratie, schuldgevoelens en angst af te komen. Bovendien is er helemaal niets mis met al die emoties. Het enige wat in dit boekje belicht wordt, is n inzicht. Namelijk het inzicht dat het leven jou bestuurt in plaats van dat jij het leven bestuurt.

25

3.

De vrije wil

De vrije wil Net als bij een film in de bioscoop gaat ook de flm die we 'ons leven' noemen precies zoals die moet gaan. ledere scne en gebeurtenis had daarbij nooit anders kunnen zijn. Dit klinkt wellicht wat ongeloofvaardig omdat het voor ons mensen wel lijkt alsof we een vrije wil hebben. Het lijkt alsof wij kunnen kiezen wat we doen en wat we denken. Je kunt op dit moment immers kiezen om het boek verder te lezen of om nu te stoppen met lezen. Hoewel het werkelijk lijkt alsof je nu deze keuze kunt maken, wordt de keuze niet door 'jou' gemaakt. De keuze ontstaat eenvoudigweg in jou. Onderzoek door de neurowetenschappen wijst uit dat wij geen gedachten creren, maar dat gedachten in ons ontstaan. Wij kiezen niet wat we denken! Het bekendste onderzoek is van neurowetenschap-

26

per Benjamin Liber. De proefpersonen mochten geheel uit 'vrije wil' op een knop drukken op een willekeurig moment. Benjamin Liber kon al 200 tot 500 milliseconden voordat zij op de knop drukten op de monitor zien dat zij zouden gaan drukken.

Kortom; er is eerst hersenactiviteit en daarna volgt een handeling. Uit recente onderzoeken komt naar voren dat onderzoekers al zes tot tien seconden van tevoren kunnen zien dat iemand op de knop gaat drukken. Ook kunnen ze in de meeste gevallen al zien of de proefpersoon op de linker of rechterknop zal gaan drukken. Gedachten ontstaan geheel automatisch en, na die activiteit van de hersenen, komt een ander deel van de hersenen in actie waarbij over de eerdere gedane activiteit een verhaal wordt verzonnen. Ons verstand komt pas iets te weten als alle beslissingen al zijn genomen en is daarom niet meer dan een commentator op de tribune.

Als de maan, tijdens het verwezenlijken van haar eeuwige beweging rondom de aarde

voorzien was van zelfbewustzijn,

27

zou zij er volledig van overtuigd zijn dat zij aan het bewegen was vanuit zichzelf

Zo zou een wezen, begiftigd met een hoger inzicht en meer perfecte inteUigentie,

kijkend naar de mens en zijn handelingen, lachen om de illusie van de mens,

dat hij handelt vanuit zijn eigen vrye wiL

Albert Einsrein

Ik bestuur mijzelf niet? Raar h ... het idee om geen vrije wil te hebben. Het lijkt immers alsof je op dit moment werkelijk kunt kiezen om te doen wat je wilt. Toch stuurt ons brein ons aan om handdingen te verrichten, keuzes te maken, ogen te laten lmipperen, iets uit de ijskast te halen en om woorden te spreken. Wellicht is het idee van een vrije wil wel vreemder dan het idee geen vrije wil te hebben. Want kies jij ervoor om adem te halen? Kies jij ervoor om je bloed te laten stromen en je spijsvertering te laten werken? Kies jij ervoor wanneer je hon, ger en dorst hebt en wanneer je naar het toilet moet? Kies jij ervoor wanneer je ziek wordt? Kies jij ervoor wanneer je slaap krijgt en wanneer je in

28

slaap valt? Kies jij ervoor wondjes te helen en je haar te laten groeien? Her gaat allemaal automatisch. Kies jij hoe je je voelt? Als wij als mensen dat zouden kunnen, zou iedereen intens gelukkig zijn! Ook konden we er dan voor kiezen om nooit meer chagrijnig te zijn, om nooit meer lui te zijn, om gezonder te eten, meer te sporten, minder te drinken, meer te slapen en om nooit meer te oordelen.

Genetisch geprogrammeerd Heb je ervoor gekozen hoe je genetisch in elkaar steekt? Hoe je eruit ziet, hoe lang je bent, wat je talenten en beperkingen zijn, hoe je stem klinkt en wat je karaktereigenschappen zijn? Dat is voor een heel groot deel genetisch bepaald. Heb je ervoor gekozen om in dit land geboren te worden, in deze cultuur, bij deze ouders, bij deze familie en in deze buurt? Al deze factoren zijn ook van grote invloed geweest op hoe jij op dit moment denkt, handelt en tegen de wereld aankijkt. Naast dat jouw omgeving, je opvoeding, je ervaringen en je genetische programmering maken hoe je nu bent, is ook nog eens 95% van al je gedrag onbewust. Je bent je

29

slechts voor 5% bewust van wat je doet en van wat er om je heen gebeurt. Dus al zou er in ons brein zoiets bestaan als 'een vrije wil', dan nog zou deze minimaal zijn, want ons gedrag wordt voor het merendeel bepaald door factoren als aangeboren en aangeleerd gedrag. Maar ook door factoren zoals cultuur, omgeving, sociale status, media, collegs, je partner, vrienden en familie en je functie op je werk. Daarnaast zijn ook het seizoen, het weer en een economische crisis of vooruitgang van invloed.

Chauffeur van je lichaam Het lijkt alsof je de besruurder bent van jezelf, alsof ons lichaam een auto is en wij achter het sruur zitten. Maar het valt niet mee om dat lichaam re besturen want het heeft allerlei beperkingen. Soms wordt her ziek, soms is het moe en soms is het opgewonden. Dan moet het lichaam ook nog eens naar het toilet en het heeft diverse malen per

dag behoefte aan eten en drinken. Daarnaast heeft het lichaam ook een bepaald uiterlijk waar je rekening mee moet houden. Als het lichaam te zwaar is probeer je wellicht om het minder te laten wegen, als je heel mooi bent word je gek van al

30

die mensen die er graag aan willen zitten en als het lichaam klein is moet je oppassen dat je geen ruzie maakt met grotere verschijningsvormen. Het valt allemaal niet mee om dat ding te besturen! En hoezeer je ook probeert om het voertuig een bepaalde richting op te sruren, het doet nooit precies wat jij voor ogen had om te ga doen. Het is als met de auto's in de Efteling. Er zit een stuur in de auto waar je aan kunt draaien, maar de auto vervolgt automatisch zijn koers. Het idee dat jij de auto besruurt, is een illusie.

Neumwetenschap De neurowetenschap heeft ontdekt dat onze verklaringen en ideen over waarom we iets doen, alleen maar gedachten zijn die pas ontstaan nadat de handeling al is verricht; de woorden al zijn gesproken of de keuze al is gemaakt. Ons brein fopt ons! Er is eerst activiteit in de hersenen waarna een handeling wordt verricht, en een fractie van een seconde daarna ontstaat een nieuwe gedachte die over de gedane actie een verhaaltje verzint. Je hebt vast ook wel eens dat je aan het praten bent en opeens denkt: 'Wat zeg ik nu?' In je diepste slaap ben 'jij' er urenlang niet en toch gaat alles

31

in jouw lichaam gewoon door. Het beweegt, het haalt adem, de spijsvenering gaat door en de cellen vervangen zichzelf, allemaal zonder JOU! En als je wakker wordt, ontstaat direct het idee 'IK ben wakker en IK heb lekker geslapen'.

Onze bewuste, mentale voorsteltingen zijn alleen maar gedachten achteraf, ideen die we naderhand bedenken

om ons de illusie van macht en beheersing te geven.

Irvin D. Yalom

De zon draait om de aarde Het is voor ieder individu lastig te accepteren dat alles gaat zoals het gaat en dat onze vrije wil sleehes denkbeeldig is. Onze hersenen foppen ons namelijk en geven ons het idee van een vrije wil, terwijl we simpelweg door het brein aangestuurd worden. Wat je ervaart, is dus niet zoals het werkelijk is. Een eenvoudige vergelijking is van de filosoof Schopenhauer: 'Stel dat ik jou vraag: Draait de zon om de aarde?' 's Ochtends sta je op, je kijkt naar buiten en je ziet de zon

32

opkomen. En in de loop van de dag zie je de zon om de aarde heen draaien. Dus het antwoord op de vraag is heel eenvoudig en glashelder! De zon draait om de aarde heen! Maar, als we uitzoomen en het hele universum in beeld hebben, dan blijkt opeens dat de werkelijkheid 180 graden anders is. De zon draait helemaal niet om de aarde, maar de aarde draait om z'n as en om de zon. Kortom, wat je ziet is niet zoals het werkelijk is. En als we een ruimer inzicht krijgen, beseffen we dat de werkelijkheid 180 graden anders is.

Sinterklaas bestaat niet Ieder jaar wacht een kind vol spanning op de komst van Sinterklaas. Dan krijgt het kind van de goede Sint weer allemaal nieuwe cadeautjes en van Zwarte Piet handen vol pepernoten. Het kind ziet met zijn eigen ogen dat Sinterklaas en Zwarte Piet werkelijk bestaan en daarnaast neemt het de verhalen die de ouders vertellen voor waar aan. Het kind gelooft dat Sinterklaas 's nachts op een wit paard over de daken rijdt en dat Zwarte Piet via de schoorsteen binnenkomt om de pakjes te bezorgen. Voordat het kind

33

gaat slapen zingt het nog extra hard allerlei Sinterklaasliedjes en wanneer her kind 's morgens vroeg wakker wordt, rent het naar beneden om te kijken wat er in zijn schoen zit. Na jarenlang dit te hebben geloofd komt er een moment waarop de ouders het kind moeten vertellen dat Sinterklaas helemaal niet bestaat. Alles waar het kind al die jaren in geloofde, blijkt een illusie! Direct rijzen er bij het kind veel vragen. 'Wie heeft dan de cadeautjes gekocht?' 'Waar zijn dan de tekeningen die ik voor Sinterklaas heb gemaakt?' 'Wie is er dan verkleed als Sinterklaas?' 'En waar komen de Pieten vandaan?' Verwarring alom!

De vrije wil bestaat niet Het is begrijpelijk dat er verwarring ontstaat wanneer mensen verteld wordt dat de vrije wil een illusie is. Je bent dertig, veertig, vijftig, misschien wel zestig jaar geconditioneerd met het idee van een vrije wil en nu opeens wordt het tegenovergestelde beweerd. Direct ploppen er, net als bij het kind dat hoort dat Sinterklaas een illusie is, vragen en reacties op. 'Als ik toch geen vrije wil heb, dan kan ik net zo goed de hele dag

34

op de bank gaan zitten.' 1\ls ik geen vrije wil heb dan kan ik net w goed een oma van haar tas beroven en gaan eten in een vijfsterren restaurant en dan zonder te betalen weglopen.' Het antwoord is eenvoudig: 'Als je een vrije wil had kon je ervoor kiezen om dat allemaal te doen.' Duizelt het je al? Wellicht is het verwarrend, maar je hebt nog steeds niets hoeven doen! Althans ... behalve lezen en nadenken dan. Sorry, ik besef opeens dat ik je iets heb laten doen. Maar goed, je hebt er nog niet voor hoeven opstaan. Laten we nog een stap verder gaan. Je kunt je afvragen: 'Heb ik een vrije wil?' en dan de vrije wil gaan onderzoeken. Maar laten we eens kijken naar wie die IK is die een vrije wil zou kunnen hebben.

35

4. Wie ben je?

Wie ben je? Ramana Maharshi stelde de mensen die hem bezochten maar n vraag en die was: 'Wie ben je?' Ik kreeg onlangs bezoek van Martin en stelde hem deze vraag: 'Wie ben je?'

Ik ben Martin.

Nee, ik vraag niet hoe je heet, ik vraag wie je bent.

Ik ben directeur.

Nee, ik vraag niet wat je doet, ik vraag wie je bent.

Ik ben eigenaar van een onderneming.

36

Nee, ik vraag niet wat je hebt, ik vraag wie je bent.

Ik ben een man.

Nee, ik vraag niet naar je geslacht, ik vraag wie je bent.

Ik ben miljonair!

Nee, ik vraag niet hoeveel geld je hebt, ik vraag wie je bent.

Ik ben succesvol!

Nee, ik vraag niet wat je hebt bereikt, ik vraag wie je bent.

Ik ben dit mens hier.

Ah, en welk stukje mens ben je dan?

Welk stukje? ja, gewoon ... dit is mijn lichaam.

37

Je zegt: 'Dit is mijn lichaam', je zegt niet: 'Ik ben dit lichaam'. Raar he. Je zegt ook niet: 'Ik ben mijn hart'. Je zegt: 'Dit is mijn hart'. En je zegt niet: 'Ik ben mijn haar', maar: 'Dit is mijn haar'. Maar als dit jouw lichaam is, waar zit 'jij' dan? Als jij de chauffeur bent van jouw lichaam, waar zit jij dan? Waar zit dan de bestuurder?

Uhmmm ... geen idee eigenlijk.

Laten we eens op zoek gaan. Als we nu je armen eraf halen, ben je dan nog steeds Martin?

ja natuurlijk.

En als we jouw benen eraf halen en er alleen nog een romp met een hoofd over blijft, ben je dan nog steeds Martin?

ja.

Als we diverse organen zoals je hart, nieren en longen vervangen door kunstmatige organen, ben je dan nog steeds Martin.

38

ja.

Maar wie ben je dan?

1Ja, ik ben mijn zintuigen denk ik.

Als je blind en doof wordt en niet meer kunt ruiken, proeven en voelen, ben je dan nog steeds Martin?

ja, dan ben ik er nog steeds.

Maar wie of wat is die 'IK' dan die er nog steeds is? Welk stukje moeten we weghalen voordat jouw IK niet meer bestaat?

Mijn hoofd denk ik!

Stel dat je morgen wakker wordt, je kijkt in de spiegel en je hebt opeens mijn lichaam, ben jij dan mij of ben je dan nog steeds Martin.

Dan ben ik nog steeds Martin.

Dus je bent jouw lichaam?

39

Nee.

Maar wie of wat ben je dan?

Ik denk mijn hersenen.

Dus je bent je hersenen?

ja, dat denk ik wel.

Soms worden delen van hersenen verwijderd bij operaties. Dus welk deel van de 1300 gram hersenen ben je? Waar zit jouw IK-je verstopt?

Er zal wel een stukje hersenen zijn waar 1K' verborgen zit.

Waar het op neer komt, is dat in het brein de IK-gedachte ontstaat. Deze IK-gedachten zorgen ervoor dat jij jezelf ervaart als een individu. In je diepste slaap komen deze gedachten niet op en is er helemaal niet het idee dat 'JIJ' er bent of dat 'JIJ' iets moet doen. En toch gaat het hele functioneren van het lichaam gewoon door!

40

Nu snap ik het niet meer.

Jouw 'IK', ofwel het idee dat jij jouw lichaam bestuurt, is een gedachte. In je diepste slaap komen die gedachten niet op, maar als je wakker wordt beginnen ze weer. De hersenen foppen ons dus opnieuw! In het brein ontstaat continu een 'IK' gedachte waarbij het idee in het leven wordt geroepen dat je een individu bent dat je lichaam bestuurt. Kortom, jouw IK-idee is een gedachte en niet meer dan dat!

Het ego Het lijkt alsof jij 'jij' bent en ik 'ik'. We zien onszelf allebei als een individu. Maar onze individualiteit, ofwel ons idee van afgescheidenheid, is alleen maar een gedachte.

1Je mens ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets wat van de rest is afgescheiden,

een soort optisch bedrog van zijn bewustzijn. '

Albert Einstein

41

De IK-gedachte ontstaat doordat wij mensen een ego hebben. In her Sanskriet noemen we het ego amkar, letterlijk vertaald 'de ik-maker'. Het ego is de IK-maker. Het zet overal IK voor. Als een gedachte ontstaat, creert het ego het idee: 'IK denk'. Als er een gevoel ontstaat, creert het ego het idee: 'IK voel'. Als een keuze wordt gemaakt, creert het ego het idee: 'IK kies'. Er wordt adem gehaald, dat gaat de hele dag door. Maar her ego maakt ervan: 'IK haal adem'. Het bloed stroomt de hele dag door je aderen, maar het ego roept: 'MIJN bloed stroomt door MIJN lichaam.' Het ego heeft de functie om ervoor te zorgen dat wij mensen onszelf als een individu zien.

De baby en de moeder zijn n Het ego van een baby is nog niet ontwikkeld en de baby ziet zichzelf daardoor als eenheid met de moeder. Het eerste besef van afgescheidenbeid wordt als baby tussen de tweede en vijfde maand ervaren. De invloed van het ego begint verder toe te nemen als het kind zo'n tweenhalfjaar oud is. Dat is ook het moment waarop het langetermijngeheugen zich verder ontwikkelt. Tot tweenhalf jaar oud is er niets aan de hand. Als de baby huilt

42

en de moeder komt, is de baby blij. Als de baby huilt en de moeder komt niet, dan is de baby verdrietig. Punt! Na tweenhalf jaar begint het egoapparaatje zich ermee te bemoeien. Als de baby huilt en de moeder komt, is de baby blij. Als de baby huilt en de moeder komt niet, is de baby verdrietig. Maar, dan ontstaat er de gedachte dat het anders zou moeren zijn. De Muppets in ons hoofd beginnen vanaf dat punt hun werk te doen en gooien er allerlei gedachten tegenaan. Het is de schuld van de moeder, ik ben niet goed genoeg, was het maar anders geweest, stel nou dat dit morgen weer gebeurt. Doordat het kind het idee krijgt dat hij of zij kiest wat er gebeurt, ontstaat er controlezucht en het idee dat dingen anders hadden kunnen of moeten zijn.

Je zelfbeeld Het egoapparaat creert overal een IK-gedachte bij en zorgt ervoor dat we ons met van alles en nog wat identificeren. We identificeren ons met onze naam, onze functie, onze stem, onze voorkeuren, ons lichaam, ons gewicht, onze successen en mislukkingen, onze bankrekening, onze gedachten, gevoelens, onze auto, ons huis, onze kin-

43

deren, ons uiterlijk en de kleding die we dragen. Al deze elementen vormen ons zelfbeeld. En dat is prima! Alleen is er constant een behoefte om dit zelfbeeld in stand te houden. Want als iemand iets naars over je zegt of kritiek op je heeft, dan gaat dit zelfbeeld direct wankelen. Je gaat je direct verdedigen of je opent een tegenaanval, of je zoekt steun en bevestiging bij anderen, of je duikt in de slachtofferroL Je kijkt in de spiegel en ziet daar een verschijning en denkt: 'Dat ben ik'. Als datgene wat je ziet door jezelf als mooi wordt bestempeld denk je: 'Kijk mij eens even, ik ben heel knap', en vervolgens klop je jezelf op de schouder. Alsof 'jij' er iets aan kon doen dat je knap bent. En als je iets ziet wat je niet zo mooi vindt kan er een deuk in je zelfvertrouwen ontstaan en ga je op zoek naar een bevestiging van anderen.

Ik ben niet goed genoeg Veel mensen leven met het 'ik ben niet goed genoeg' idee. En om met die overtuiging toch je zelfbeeld in stand te houden, gaan mensen geforceerd gedrag vertonen. De n wordt dominant en denkt: 'Als ik maar agressief, dwingend en conflictzoekend ben, zal ik bewijzen dat ik

44

goed genoeg ben'. Je ziet dit binnen bedrijven ook voorkomen. Het zijn de haantjes die vanuit een soort blinde paniek rond lopen te schreeuwen met het idee dat ze op die wijze dingen naar hun hand kunnen zetten en de boel kunnen controleren. Er zijn ook mensen die denken: 'Ik ben niet goed genoeg' en dan pleasend gedrag gaan vertonen met het idee: 'Als ik goed genoeg ben voor een ander, ben ik voor mezelf ook goed genoeg'. Die mensen worden onderdanig en gaan pleasend door het leven met als drive de ander het naar de zin te maken in de hoop daar wat bevestiging door te krijgen. Daar is allemaal niets mis mee, alleen komt het voort uit het idee dat je een individu bent met een vrije wil dat 'goed genoeg moet zijn'.

Eenheid voelen We zijn allemaal n energie. En hier in het universum doen we alsof we velen zijn. We doen alsof er ook zoiets bestaat als afgescheidenheid. Omdat onze ware natuur eenheid is, voelen we ons gelukkig op de momenten waarop we die eenheid ervaren. Als je verliefd bent voel je die eenheid heel sterk, net zoals je verbinding met

45

bepaalde familieleden en vrienden voelt. Maar je kunt die verbinding ook voelen tijdens een concert, of aan de eenheid binnen een voetbalteam. Zodra we in verbinding komen ontstaat er een synergetisch effect en bovendien voelen we ons op dat soort momenten gelukkig. Door het gevoel van eenheid lost het IK-idee een beetje op, waardoor egospelletjes verdwijnen. Daar waar eenheid is, ontstaat dan ook meer spontaniteit, meer creativiteit, meer passie, meer innerlijke rust en meer humor.

Controlezucht Controlezucht ontstaat doordat door het egoapparaatje het idee wordt gecreerd dat wij als mens het roer in handen hebben. Het idee dat jij 'jouw' leven moet besturen en in goede banen moet zien te leiden. De Muppets in je hoofd zijn de hele dag bezig om zich overal druk over te maken. Ze vertellen je dat je dingen anders had moeten doen, en bedenken allerlei doemscenario's over wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren. Het resultaat is dat we rondlopen met frustratie, schuldgevoelens, verwijten, boosheid, irrationele angsten en stress. Kortom:

46

'lijden'. We proberen het leven dan naar onze hand te zetten, maken allerlei goede voornemens en plannen, en raken in paniek als dingen opeens anders lopen dan wij voor ogen hadden. Maar zeg eens eerlijk, had jij tien jaar geleden kunnen voorspellen hoe jouw leven er op dit moment uitziet? En hoe het er over tien jaar uitziet, dat weet je ook niet. Sterker nog, kijk aan het eind van de dag eens naar wat je van plan was om te doen en naar wat er uiteindelijk is gebeurd. John Lennon zei ooit: 'Het leven is wat je gebeurt, terwijl je andere plannen maakt.'

Weg met het ego? Veel mensen komen erachter dat het ego voor nogal wat gedoe zorgt en denken dan: 'Ik moet van mijn ego af zien te komen!' Maar dat is onmogelijk. Als je geen ego meer hebt, dan zie je jezelf niet langer als individu. En dar is best wel lastig. In je diepste slaap staat het egoapparaatje uit en dat zijn momenten waarop het IK-idee er niet is. Pas als je wakker wordt, start het egomechanisme weer op en begint het overal het IK-idee op te plakken. 'IK' heb slecht geslapen vannacht. Alsof er tijdens het slapen een IK was

47

die daar iets aan kon doen. Je hoeft niet van het ego af te komen; het draait om het overstijgende inzicht dat je het ego niet bent. Dankzij het ego ervaren we onszelf als een individu dat de vrije wil heeft om te kiezen. Dat is prima. Maar besef, dat je een ego HEBT in plaats van dat je het ego BENT. Dat is het grote verschil.

48

5. Alles is bewustzijn

Ales is bewustzijn Waar non-dualiteit naar verwijst, is dat alles bewustzijn is. Je kunt het ook energie noemen. Non-dualiteit betekent geen-twee. Oftewel; er is n bewustzijn en alles is dat bewustzijn en dat bewustzijn doet alles. Dit bewustzijn creert het universum als speelplaats om zichzelf te kunnen ervaren in alle facetten en doet dit in vier vormen: materie, planten, dieren en mensen. Een steen is energie, evenals een plant. Alleen vindt er in een plant stofwisseling plaats. Een dier kan zich daarnaast ook voortbewegen en emoties tonen en heeft een instinct. W ij mensen hebben daarbij een wat groter intellect en een sterker ontwikkeld ego. Alle levensvormen zijn bewustzijn en worden bestuurd door bewustzijn. Als ik jou vraag: 'Wie laat het water stromen?' Dan kijk je me waarschijnlijk raar aan en zeg je: 'Water

49

stroomt gewoon, dat gaat allemaal vanzelf.' Water is energie in beweging. Wie laat de bomen en planren groeien? Ook dar gaar gewoon vanzelf, ook dat is energie in beweging. En dan dieren, wie laat de dieren bewegen? Een dier handelt gewoon zonder daar vooraf bij na te denken. Een leeuw denkt niet 's morgens: Wat zal ik vanavond eens gaan eten? Een hert of een zebra? Als ik zo'n hert nu eens van achteren besluip, dan rent het vast naar rechts en kan ik hem, door een binnendoor weggetje te nemen, grijpen. Nee, een leeuw denkt dat helemaal niet en handelt puur instinctief. Maar kiese de leeuw daar zelf voor? Of gebeurt het gewoon omdat de leeuw op een bepaalde wijze genetisch is geprogrammeerd en is geconditioneerd? Een leeuw is weliswaar een iets complexere vorm van energie, maar nee als water en bomen is ook de leeuw energie in beweging. Dus het hele universum is energie in beweging, met miljarden zonnestelsels, planeten, bomen en planten en dieren. En dan zijn er energievormen die we mensen noemen. En van alle energie in het universum, zijn wij hier 0,0000000000001% van. En wij denken dan dat 99,9999999999999% van het universum wordt

50

bestuurd door energie, behalve ... de mens?! Is dat geen rare gedachte? Ook wij mensen zijn energie en worden bestuurd door energie. Alleen door de IK gedachte lijkt her alsof wij onszelf besturen. Maar de energie die de zon laat schijnen, het universum laat expanderen en de planten laat groeien, is dezelfde energie die jou laat lezen, spreken, voelen, denken en handelen.

Het doe-alsof spelletje Het leven is een doe-alsof spelletje. In werkelijkheid is alles n en bewustzijn doet in dit universum alsof het miljarden afgescheiden levensvormen is. Dankzij dit universum als speelplaats kan het bewustzijn zich ervaren in alle varianten. Non-dualiteit berekent geen-twee en verwijst dus naar onze ware aard, namelijk eenheid. Deze eenheid is, n, rust, harmonie, eeuwig, oneindig en alwetend en ervaart hier in het universum de regenstellingen daarvan.

En -Velen Bewustzijn is n en speelt in het universum het spel waarbij er miljarden planeten en levensvormen zijn.

51

Eenheid -Dualiteit Alles in ons universum bestaat uit tegenpolen. Warm/koud, groot/klein, ver weg/dichtbij, pijn/ plezier, begin/eind, inademen/uitademen. En dankzij deze dualiteit kunnen we dingen ervaren. Je weet immers pas dat iets warm is, als je ook weet wat koud is. Licht wordt pas zichtbaar als er ook duisternis is.

Rust -Actie Alles in het universum is in beweging en de enige constante is verandering.

Eeuwig - Tijdelijk In het universum geldt de wet van opkomen, bloeien, blinken en verzinken. Dit geldt voor een plant, een mens, een planeet maar ook voor een melkwegstelsel. We worden geboren en weten dat we ook weer dood zullen gaan.

Oneindig - Beperkt Alles in dit universum is beperkt. Zo is het leven in een menselijk lichaam al een beperking.

52

Alwetend -Onwetend Alle wezens in het universum hebben een beperkt waarnemingsvermogen, een beperkt bevattingsvermogen en wij mensen hebben ook een beperkt denkvermogen. Onze zintuigen vangen slechts een minuscuul stukje energie op van alle energie om ons heen. Tevens werkt ons brein heel selectief en subjectief en iedere gedachte en overtuiging die we hebben is daardoor per definitie onvolledig.

Het leven is een droom In de Upanishaden stond 800 jaar voor Christus al opgeschreven dat het leven een droom is. Inmiddels is wetenschappelijk aangetoond dat het hele universum een groot hologram is en dat de werkelijkheid die wij zien wordt gecreerd door onze geest. Die werkelijkheid is daarom een verbeelding. Via onze zintuigen en onze hersenen wordt een bepaalde realiteit gecreerd die niet werkelijk bestaat, maar die voor ons wel levensecht lijkt. Als jij je hoofd stoot tegen het keukenkastje, dan geef je uit woede dat ding nog een klap na en wrijft dan op je hoofd omdat het pijn doet. Maar zelfs dat is een

53

verbeelding, want dat keukenkastje bestaat helemaal niet! Dat kastje bestaat uit moleculen, en moleculen zijn weer opgebouwd uit atomen. Een atoom besraat uit een kern waar elektroden omheen draaien. Die kern heeft de grootte van 1 femrometer, ofwel 1 biljardste meter. Deze kern is verreweg het grootste ding in her atoom en elektronen zijn ongeveer duizend keer kleiner. Als de kern zo groot is als een knikker dan is het atoom zo groot als een sporthal. Wat wij een keukenkastje noemen, is dus luchtledig. Wel lullig dat her dan toch pijn doet.

De maan bestaat niet Zelfs de atoomkern in het aroom mag geen materie genoemd worden. De kwantumfYsica ontdekte dat de bouwstenen van zo'n atoomkern zich wonderlijk gedragen. In 1927 noemde Werner Heisenberg dit het 'onzekerheidsprincipe'. Soms gedragen de bouwstenen zich als deeltjes, soms als golven en soms als beide tegelijk. Deze subatomaire deeltjes zijn dus geen solide objecten, maar vibrerende energiepakketjes die als losse onderdelen niet begrepen kunnen worden.

54

Maar de conclusies van werenschappers werden nog opmerkelijker! De kwantumfYsica is er namelijk achter gekomen dat kwantumdeeltjes binnen een atoom pas hun vaste vorm aannemen als er een toeschouwer is. De aandacht van een mens doet zo'n deeltje als her ware bevriezen. De theorie is dat als je ergens niet naar kijkt, het ook niet werkelijk bestaat. Einsrein zei daarom ook: 'Ik ben er niet zeker van of de maan eigenlijk wel bestaat als ik er niet naar kijk.' Je kunt het vergelijken met een computerspel. De wereld waarin jij als digitaal poppetje loopt bestaat niet echt, maar verschijnt pas op het scherm als jij in dat level zit.

De dood Niet alleen is materie denkbeeldig, ook tijd en ruimte vinden alleen plaats in onze verbeelding. Einsrein zei dat ruimte en tijd niet omstandigheden zijn waarin wij leven, maar rnanieren waarop wij denken. Ook tijd en ruimte vinden net als onze individualiteit plaats in onze gedachten. Het leven is een droom en wij als droomfguren zijn dusdanig geprogrammeerd dat het leven voor ons echt lijkt. Maar de werkelijkheid

ss

is slechts een ilJusie, maar wel een heel hardnekkige, aldus Einstein. Zodra je doorziet dat je bewustzijn bent en dat dit hele universum een droom is, vervalt ook de angst voor de dood. Want je bent onsterfelijk, je kunt helemaal niet dood! Wat je werkdijk bent is eenheid, eeuwigheid, oneindigheid en liefde. Alles is immers n. En ruer op aarde doen wij als bewustzijn alsof er individuen zijn die worden geboren en weer doodgaan. Binnen de droom ontstaan er verschijningsvormen die even later weer van het podium verdwijnen. We zijn golfjes op de oceaan die opkomen en weer verdwijnen, maar het water waaruit we gemaakt zijn, zal nooit verdwijnen. Energie kan niet verdwijnen, maar alleen van vorm veranderen.

De zin van het leven Wat is nu toch de zin van het leven? Laten we ons eerst eens afvragen wat de zin is van het bouwen van een zandkasteel. Je bent de hele middag aan het strand bezig met bouwen en zodra het vloed wordt, wordt het kasteel volledig weggespoeld door de zee. Dus wat is het nut? Als je een kind zou vragen wat het nut

56

is van het bouwen van een zandkasteel als het toch weer weggespoeld wordt, zal het kind zoiets zeggen van: 'Gewoon omdat ik het Jeuk vind om her te bouwen'. Nee zoals een kind een zandkasred bouwt, creert bewustzijn het universum waarna het weer zal worden weggevaagd. Bewustzijn kan net als het kind dankzij zijn creatie zichzelf uiten en ervaren.

De gehed verzorgde reis Zodra je doorziet dat aJles n bewustzijn is en dat alles door dat ene bewustzijn wordt bestuurd, wordt het leven gemakkelijker. Je ziet dan dat het leven een geheel verzorgde reis is. Als mens ben je een acteur in de film en geheel automatisch volg je het script. Je hebt altijd al op een uitstekende wijze je rol gespeeld en iedere scne is precies zoals die moet zijn. Je hebt in de ogen van de regisseur dus nog nooit iets fout gedaan. Zodra je beseft dat alles gaat zoals het gaat, draait de Hlm nog steeds gewoon door. Maar je hebt dan alleen geen last meer van de Muppets die overal commentaar op leveren en vinden dat het anders zou moeten zijn dan het nu is. Er kunnen dan in de film nog steeds te-

57

genslagen zijn, of dingen die je niet leuk vindt, maar als je inziet dat alles gaat zoals het hoort te ga, dan is er niets aan de hand. Er zijn dan nog steeds emoties, alleen is er net als bij het kijken naar een film in de bioscoop geen verzet tegen die emoties. Gevoelens, gedachten en emoties komen op, en gaan weer weg. Net als golfjes op de oceaan.

Emoties Er is niets mis met emoties. Sterker nog, het ervaren van emoties is heel fijn zolang er geen verzet tegen is. Sommige mensen kunnen heerlijk huilen tijdens het kijken naar een film. Op dat moment worden je emoties zonder verzet geuit, zonder dat je probeert om ze weg te drukken. De emotie van verdriet geeft dan zelfs een fijn gevoel, een gevoel van opluchting. Als we iets leuks of grappigs ervaren, gaan we lachen. We uiten dan direct onze emotie zonder weerstand. We denken dan niet van: 'Oh jee, ik ben nu al een uur lang vrolijk, hoe lang gaat dit nog duren? Hoe kom ik hier vanaf?' Maar als er een pijnlijke ervaring is maken we er opeens wel een probleem van. Als we iets pijnlijks ervaren of

58

iets ons raakt, komen de Muppers om de hoek kijken. 'Als ik nu ga huilen vinden ze me vast een zwakkeling'. 'Ik moet sterk zijn'. 'Ik wil deze ervaring niet, ik ontken dit gewoon'. Er ontStaat dan verzet tegen de emotie en dit zorgt ervoor dat we allerlei ballen onder water proberen te houden uit angst voor de pijn. Of we durven ons niet kwetsbaar op te stellen uit angst dat dit afbreuk doet aan ons zelfbeeld en imago.

59

6. Dualiteit

Dualiteit Ieder mens wil zich het liefst altijd goed voelen. Vrijwel niemand zit te wachten op tegenslag, ziekte, ruzie, files, lekke banden en vastlopende computers. Maar toch komen al die dingen voor.

Doordat het ego ons het idee geeft dat wij het leven besturen, zijn we de hele dag bezig met het vermijden van pijn en het zoeken naar plezier. En juist die race zorgt voor ellende. Wam als er tegenslag is ontstaat er paniek, en als er voorspoed is neemt de hebzucht het over en wordt het verlangen naar meer alleen maar groter. De bevrijding zit 'm niet in het weglopen voor tegenslag en het streven naar voorspoed, maar in de omarming van beide. Het een kan namelijk niet bestaan zonder het andere. Alles

60

bestaat uit yin en yang. Eb en vloed, in- en uitademen, dag en nacht, succes en falen, winnen en verliezen, hoog en laag, verdriet en plezier. Al deze elementen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. En dualiteit is ook nodig, want je weet pas dat iets warm is, als je ook weet wat koud is.

Spannende avonturen Stel dat je naar een film kijkt waarin er geen problemen zijn, waarbij alles in n keer lukt en er geen enkele tegenslag is. Je kijkt naar de Gladiator die gaat vechten in het Colosseum. De keizer staat opeens op en zegt: 'Ja sorry mensen, maar wij zijn allemaal n dus laten we stoppen met al deze onzin.' 'Gooi je wapens maar neer, dan gaan we met z'n allen koffie drinken.' 'Oh, en ik laat jullie allemaal vrij trouwens, sorry dat mijn ego zo groot was dat ik allerlei stompzinnig dominant gedrag vertoonde, mijn excuses.' De gladiator legt zijn wapens neer en gaat naar huis waar hij zijn bestaan voortzet als schaapherder. En dat was 't dan. Op zo'n moment sta je op in de bioscoop en zegt: 'Ja hallo, wat is dit voor een saaie film !'Vervolgens ga je bij de

61

kassa je geld terugvragen. Een film is pas spannend dankzij alle dualiteit die erin zit. Ons leven is spannend dankzij alle gebeurtenissen die elkaar opvolgen en waar pijn en plezier allebei onderdeel van zijn. Zodra we ons leven zien als een film begrijpen we dat ook de dingen die wij als 'niet-leuk' of'vervelend' bestempelen onderdeel zijn van het script. Het is de dualiteit die ons leven boeiend en spannend maakt.

Twee kanten van de medaille Pijn en plezier, gezondheid en ziekte, geluk en pech, liefde en haat, zijn allemaal onderdeel van de dualiteit. Alleen willen wij vaak maar n kant van de medaille, en dat is ons altijd goed voelen en altijd gelukkig zijn. En hoezeer we dat ook proberen, er is nog nooit iemand op aarde geweest die zich z'n hele leven intens goed en gelukkig heeft gevoeld. Het is dan ook zinloos om te proberen de dualiteit te vermijden. De bevrijding ligt 'm erin dat je inziet dat dualiteit prachtig is omdat op deze wijze het hele verhaal kan plaatsvinden. Zodra er de omarming is van yin en yang, ontstaat er innerlijke rust. Er is dan het besef dat jij als acteur allerlei ervaringen

62

opdoet, soms leuke, soms minder leuke, soms spannende en soms saaie. Als het inzicht aanwezig is dat alles precies is zoals het moet zijn, is er gewoon de situatie van dat moment. Zonder verzet, zonder frustratie en zonder gehechtheid en irrationele angsten. Er is dan innerlijke rust en het ervaren van het leven wordt dan lichter. Vandaar het woord 'verlichting'.

63

7. Inzoomen

Inzoomen Veel mensen leven 'ingezoomd'. Zij zien zichzelf als een individu dat het leven onder controle moet houden en de juiste keuzes moet zien te maken. Dit idee zorgt voor allerlei overtuigingen en daarmee samenhangende emoties en egospelletjes, zoals: frustratie over hoe dingen zijn verlopen. gepieker over wat zou kunnen gaan gebeuren. stress door aanwezige problemen. verzet tegen, en angst voor verandering. oude koeien uit de sloot halen.

Tevens doen we dan van alles om ons zelfbeeld in stand te houden om maar bevestigd te krijgen dat we goed genoeg zijn. Dat uit zich in: conflictzoekend en dominant handelen. pleasen en slijmen.

64

schuld afschuiven op anderen.

angst voor kritiek en meningen van anderen. liegen en smoesjes verzinnen. verwijten maken. anderen bekritiseren. je eigen straatje schoonvegen. alle eer aan jezelf toedelen. vinden dat een ander anders zou moeten zijn.

Opvulling zoeken Zodra we ingezoomd zijn, hangt ons geluk af van prikkels van buitenaf Pas als ons verlangen wordt vervuld of als ons zelfbeeld voeding krijgt, ervaren we een gevoel van geluk. Maar omdat dat afhangt van de reacties van anderen of van het kopen van spullen of het bereiken van doelen, steekt steeds het gevoel van leegte weer de kop op. We blijven dan zoeken naar opvulling. De een krijgt dat door het aanschaffen van spullen of het verzamelen van geld. Anderen streven naar het behalen van succes en weer anderen nemen drugs, gaan roken of zoeken de opvulling op seksueel vlak. Ook zijn er mensen die de leegte opvullen door het verkrijgen van aanzien en macht. En dat is allemaal uitstekend! Alleen komt een mens er

65

op den duur achter dat al deze manieren om de leegte te vullen slechts tijdelijk werken. Heel even voelen we ons gelukkig, maar dan ontstaat toch weer die leegte en moeten we op jacht om het volgende stukje geluk binnen te halen. Eigenlijk willen we gewoon vrij zijn van verlangen, want op dat moment is er even innerlijke rust.

Als ik . .. dan ... Als ik de lotto win, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik eenmaal die promotie heb, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik iedere dag mediteer, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik de juiste partner vind, dan zal ik gelukkig zijn! Als ik eenmaal gestopt ben met roken, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik m'n examen achter de rug heb, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik tien kilo ben afgevallen, dan zal ik gelukkig zijn. Als ik eenmaal op vakantie ben, dan zal ik gelukkig zijn. Als dit project is afgerond, dan zal ik gelukkig zijn. .. .is dat wel zo?

Geluk is de afwezigheid van het streven naar geluk.

Chuang-Tzu

66

Wie niet tevreden is met wat hij heeft, zal ook niet tevreden zijn met wat hij krijgt.

Soeraces

Angst Een verlangen is ook een angst, namelijk de angst om iets niet te krijgen. Angst kunnen we onderscheiden in functionele angst en piekerangst. Als er nu een tijger de kamer binnen komt rennen, zorgt angst ervoor dat je vlucht en jezelf beschermt. Dat is functionele angst die genetisch is ingebouwd om te kunnen overleven. Maar er is ook piekerangst, ofurel de angst voor wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren. Evenals de angst over wat een ander van je vindt, de angst om iemand aan te spreken, de angst afgewezen te worden en de angst om te falen. Aangezien onze hersenen het verschil niet kennen tussen werkelijkheid en fictie, reageert het lichaam op angstgedachten identiek als op werkelijke angst. Als je denkt aan iets verschrikkelijks dat zou kunnen gaan gebeuren, voel je ook dat je lichaam daar direct op reageert. En dit gepieker komt voort uit het idee dat wij als

67

mens de roekomst kunnen controleren. Daarom willen we graag alvast alle mogelijke scenario's bedenken om er vervolgens later achter te komen dat het toch altijd anders loopt dan we gepland hadden.

Auto in de prak Stel dat je naar een film kijkt en in die film rijdt een vrachtwagen frontaal op een auto die daardoor total loss is. En groot wrak! Je kijkt crnaar, vindt het zelfs grappig en er ontstaan geen piekergedachten over dat het anders had moeten zijn. Als de film is afgelopen loop je de bioscoop uit en je ziet dat er tijdens de film een auto, waarschijnlijk ook een vrachtwagen, kennelijk keihard tegen jouw aura is aangereden. Direct begint het piekerverstand te ratelen: 'Waarom overkomt mij dit nou?', 'Had die chauffeur niet uit z'n doppen kunnen kijken?', 'Had ik mijn auto maar verderop geparkeerd', 'Wat als de verzekering te weinig gaat uitbetalen?' Door al deze piekergedachten ontstaat er een grote emotie. Je bent direct boos en gefrustreerd over dit voorval! Maar dan blijkt dat je niet goed hebt gekeken. Het is jouw auto helemaal niet! Het is wel het-

68

zelfde merk en dezelfde kleur, maar jouw auto staat tien meter verderop. Direct is de emotie weg en net als in de film vind je het zelfs grappig. Kortom, het piekerverstand gaat ratelen zodra we ons identificeren en denken dat dingen anders hadden kunnen zijn dan dat ze zijn.

Kritiek 'Jij raffelt ook altijd alles af', 'Denk nou eens een keer na voordat je wat doet', 'Het is met jou ook altijd hetzelfde liedje'. Als iemand dat tegen je zegt, neem je dit waarschijnlijk direct persoonlijk op. Mensen zijn dan geneigd om zich te verdedigen, om schuld af te schuiven of om een tegenaanval te openen. Maar de persoon die de kritiek uit kan niets anders doen dan op dat moment die woorden zeggen. Het is energie in beweging die dit tot stand brengt. Stel dat die persoon een robot zou zijn, hoe zou dan jouw reactie zijn? 'Jij bent lui', zegt de robot. Waarschijnlijk ga je lachen, of je zegt: 'Het is prima als jij dat vindt'. Je beseft immers dat de robot is geprogrammeerd om op dat moment die zin te zeggen en dat het niet 'iemand' is die het doet. Aangezien onze individualiteit denkbeeldig is,

69

geldt exact hetzelfde als een collega kritiek uit. Er is niet 'iemand' die het zegt, het is energie in beweging die woorden spreekt. En jij als ontvanger, bent energie die woorden ontvangt. Zonder identificatie is kritiek geen aanslag op je zelfbeeld en zal het niet direct de Muppets in je hoofd overuren laten draaien en de emoties door je lichaam laten gieren.

De gemiste strafschop Tijdens de finale Nederland - Frankrijk van het EK 1996 miste Clarence Seedorf de beslissende strafschop. Net nadat hij met een slap schot in de handen van de keeper schoot, zullen de Muppets bij veel mensen zijn gaan ratelen. 'Hij had 'm in de andere hoek moeten schieten', 'Hadden we de strafschop maar door iemand anders laten nemen', 'Als het doelpunt had gezeten waren we Europees kampioen geworden'. 'Hoe kun je zo'n strafschop nou missen?' Kortom, er zijn vele gedachten over dat het anders had kunnen zijn en over dat Seedorf iets anders had kunnen doen. En deze gedachten zorgen voor een hoop pijn en frustratie. Ook bij Seedorf zelf; hij heeft nog jarenlang last gehad van

70

het missen van deze strafschop. Het heeft zijn zelfVertrouwen en zelfbeeld een deuk gegeven. Het leven is een spel waarin het personage Seedorf zijn rol vervuld. En op dat moment was het zijn taak om de strafschop te missen. Als dat wordt doorzien kun je het nog wel jammer vinden dat het zo is gelopen, maar er is dan acceptatie van dat-wat-is. Ook Seedorf heeft geen vrije wil, zijn brein stuurde hem aan om deze handeling zo te verrichten.

71

8. Uitzoomen

Uitzoomen Wanneer we uitzoomen en doorzien dat het leven een geheel verzorgde reis is, ontstaat er innerlijke rust en ontspanning. Controlezucht, frustratie, schuldgevoelens en angst voor de toekomst komen dan steeds meer te vervallen.

Ingezoomd - Uitgezoomd Ik bestuur het leven -Het leven bestuurt mij Angst voor de toekomst -Het 'NU' Frustratie over verleden -Het 'NU' Controlezucht -Loslaten Verkramping - Innerlijke rust Najagen van doelen -Genieten van de reis

Zodra we zijn ingezoomd ontstaan er twee problemen: Of je wilt iets dat er niet is, of er is iets dat je niet wilt. Beide problemen komen voort

72

uit het idee dat dingen anders zouden kunnen zijn dan dat ze nu zijn. Maar dat is een illusie. Alles is bewustzijn en dit bewustzijn speelt hier op aarde een spel waarbij alle verschijningsvormen hun rol spelen. Een mens is hierbij een uniek geprogrammeerd instrument dat bespeeld wordt door bewustzijn.

Toeschouwer van jezelf Zodra de identificatie verschuift van jou als afgescheiden individu naar jou als bewustzijn, vindt er een 'switch' plaats. In plaats van dat je als acteur in de Hlm je druk maakt over de vorige en volgende scnes, word je steeds meer een toeschouwer van de Hlm. Dus ook toeschouwer van de handelingen die jij in de Hlm verricht. Je aanschouwt rustig welke handelingen er worden gedaan, welke keuzes er worden gemaakt, welke woorden er worden gesproken en welke ervaringen er worden opgedaan. Je beseft dat het weliswaar lijkt alsof jij die acteur bent in de Hlm, maar dat in werkelijkheid alles bewustzijn is dat een spelletje speelt. Doordat de identificatie met de acteur minder wordt, is er steeds minder de behoefte om het zelfbeeld in stand

73

te houden, om van alles na te jagen om je goed te voelen, om te oordelen en anderen te bekritiseren. Er wordt simpelweg gekeken naar wat er zich in de film voordoet, waarbij de dualiteit gewoon blijft bestaan. Er zijn scnes waarin er van alles mislukt en er zijn scnes waarbij het de acteur voor de wind gaat. Als we uitgezoomd zijn vindt dat allemaal plaats zonder gepieker over dat het anders had kunnen zijn.

Verantwoordelijkheid Een veelgestelde vraag is: 'Als we geen vrije wil hebben, hoe zit het dan met verantwoordelijkheid?' Maar 'wie' zou er verantwoordelijk kunnen zijn? Alles is energie in beweging, ook de verschijningsvormen die wij 'mensen' noemen. Het is bewustzijn dat alles doet en het idee dat wij als individu iets doen, is slechts een gedachte die ook weer door bewustzijn wordt gecreeerd. Je bestuurt jezelf niet en je bent dus nergens verantwoordelijk voor. Water kan er niets aan doen dat het naar het laagste punt stroomt, een boom kan er niets aan doen dat hij groeit en een tijger kan er niets aan doen dat hij een hert verslindt. En zo kan een mens er niets aan

74

doen dat hij handelingen verricht en woorden spreekt. Een marionet is niet verantwoordelijk voor de bewegingen die hij maakt. En of jij je wel of niet ergens verantwoordelijk voor voelt, wordt ook door bewustzijn aangestuurd. Een boef kan er niets aan doen dat hij een auto steelt, de politieman kan er niets aan doen dat hij de boef oppakt en de rechter kan er niets aan doen dat hij de boef laat opsluiten. Het gaat allemaal vanzelf.

Fatalisme Als je het leven ziet als een film en alles gewoon laat gebeuren, doe je dan nog wel iets? Sommige mensen denken dan dat je dan niet meer naar je werk gaat, je kinderen niet meer opvoedt, maar gewoon de hele dag op de bank gaat zitten. Kortom, je wordt dan toch hartstikke lui en fatalistisch! Deze opmerking komt vanuit het ego dat denkt dat hij het stuur in handen heeft. 'Als ik het stuur loslaat, loopt het helemaal mis, dan beland ik in de goot!' is een gedachte die kan ontstaan. Die gedachte is heel logisch! Je bent je leven lang geconditioneerd met het idee dat jij het stuur in handen hebt. Dan opeens wordt

75

gezegd dat jij niet degene bent die aan het stuur zit, maar dat alles simpelweg gebeurt. Je hebt helemaal geen vrije wil en zelfs onze individualiteit is slechts een gedachte. Je hebt helemaal geen keus om wel of niet op de bank te gaan zitten, om wel of niet naar je werk te gaan, om wel of niet lui of onverschillig te zijn. Het lijkt wel alsof je een keuze hebt, maar je doet automatisch datgene wat je het meeste aantrekt en die gedachten ontstaan automatisch in ons brein. Het idee dat wij die gedachten creren en keuzes maken is een secondaire gedachte.

Functioneel verstand Ons brein stuurt ons functionele verstand aan dat ons laat handelen en keuzes laat maken en dat gaat allemaal vanzelf. Het piekerverstand is het deel van de hersenen dat over dat wat er gebeurt een verhaal gaat verzinnen. Het lijkt op een toeschouwer op de tribune die commentaar leven op de wedstrijd. Zodra je tijdens de wedstrijd op 1 - 0 achterstand komt, pakt het functionele verstand de bal op en gaat verder voetballen. De commentator op de tribune begint echter volop met piekeren: Je had beter

76

moeten verdedigen, stel nou dat de wedstrijd wordt verloren, je bent niet goed genoeg, je had meer moeten trainen, waarom overkomt mij dit nou weer? Het piekerverstand is bezig met zich verzetten tegen dat-wat-is. Het maakt overal een probleem van en ziet alleen maar moeilijkheden. Zodra we zijn ingezoomd voelen we ons goed bij winst, en slecht bij verlies. Zodra we zijn uitgezoomd, genieten we van de wedstrijd. Bij winst kloppen we onszelf niet als een aap op de borst en bij verlies gaan we niet zitten treuren. Maar of je nu in- of uitgezoomd bent maakt niets uit, het is allemaal bewustzijn in actie.

77

9. Ontwaken

Ontwaken De fase van ontwaken treedt in zodra wordt ingezien dat het leven jou bestuurt in plaats van jij het leven. Het is de overgang van inzoomen naar uzoomen. Dit ontwaken is een proces dat veelal niet gemakkelijk is en voor de nodige verwarring, pijn en veranderingen zorgt. Ik zal een aantal fasen omschrijven die ik zelf ben tegengekomen en die ik bij veel mensen om mij heen zie voorkomen. Allereerst is er de fase van verwarring. Je leven lang geloofde je in een bepaald idee dat opeens volledig op z'n kop wordt gezet. Allerlei overtuigingen die je had brokkelen geleidelijk aan af en steeds komen er 'ja maar' vragen naar boven. Ja maar hoe zit het dan met verantwoordelijkheid, met rencarnatie, met karma en waarom leef ik dan? Op al dit soort zaken wordt een nieuw licht geschenen.

78

Er is geen verantwoordelijkheid, maar wel actie en reactie, oftewel karma, alleen niet het karma van 'iemand'. Bewustzijn beweegt gewoon op en neer. En 'wie' rencarneert er? Er is geen individu, alleen maar bewustzijn en de zin van het leven, is leven. Bewustzijn speelt een spelletje, that's all.

Je bent al verlicht Naast de fase van verwarring is er ook een fase waarin een enorme drive is om snel verlichting te willen bereiken. Maar de enige die verlicht wil worden, is het ego. Het wil zich namelijk altijd goed voelen en verlichting lijkt voor het ego de ultieme manier. Er worden in die fase veel boeken gelezen en bijeenkomsten bezocht en we zijn dan eigenlijk op zoek naar methodes. Zo van 'vertel me even wat ik moet doen om verlicht te worden'. Maar het lullige van nondualiteit is, dar er helemaal geen methode is! Het is namelijk verlichting voor luie mensen en je hoeft helemaal niets te doen. Het is alleen maar n inzicht, namelijk het inzicht dat jij niets doet, maar dat je wordt gedaan. Of zoals Boeddha het zei: 'De handeling vindt plaats

79

maar er is niet iemand die hem doet'. Dat doorzie is de overgave waarbij automatisch wordt uitgezoomd en er innerlijke rust en ontspanning is. Op het moment dat je denkt dat je iets moet doen om van A naar B te komen, is er alweer het IK-je dat het proces wil sturen en controleren. Maar, verlichting kun je niet bereiken, omdat je al verlicht bent! Je bent al bewustzijn!

Superioriteit en verliefdheid Als het idee wegvalt dat jij het roer in handen hebt, blijft het mechanisme 'ego' toch nog even her en der de kop op steken op diverse subtiele manieren. Op het moment dat de non-dualiteit op rationeel niveau is begrepen, grijpt het ego het vast als speeltje om zichzelf te verbijzonderen. Het gaat zich dan superieur voelen en zeggen: 'Kijk eens wat ik allemaal weet? Jullie zijn nog spiritueel, maar ik weet al dat ik niet besta!'

Dan is er ook de fase van 'verliefdheid op de non-dualiteit'. Dit komt vaak voor wanneer je merkt dat in her dagelijks leven dingen moeitelozer en met veel minder gepieker verlopen.

80

Deze vreugde en lichtheid maakt dat je dit wilt delen en vervolgens op allerlei feestjes iedereen gaat lastig vallen over dat de vrije wil nier besraat en dat ons universum maar een holografische verschijning is. Waarop mensen je apathisch aankijken en je nog maar een extra biertje geven in de hoop dat je je kop houdt.

En hand aan het stuur Geleidelijk aan merk je dat het leven inderdaad geheel vanzelf gaat en dat jouw gepieker alleen maar een hoop ruis is die de vreugde van het spel bederft. Het uitzoomen gebeurt vaker en dat voelt heerlijk! Maar dan komt het ego weer om de hoek kijken en denkt: 'Hoe heb ik dat uitzoomen eigenlijk voor elkaar gekregen?' En BAM! Je bent weer terug bij af en begint je af te vragen wat je moet doen om weer uit te zoomen. Je beseft dan alleen niet dat dat hetzelfde is als omhoog willen springen door aan je laarzen te trekken. Het ontwaken gaat door en steeds vaker merk je dat het stuur wordt losgelaten. Dit is in het begin best eng, wam er spoken nog wat doemscenario's door je hoofd dat als jij het stuur helemlloslaat het helemaal

81

mis zal lopen. Dus met n hand aan het stuur aanschouw je dit wonderlijke proces.

Handdoek in de ring Het najagen van allerlei zaken was de gewoonste zaak van de wereld voor je. Die comfortabele auto, je carrire, je minnaar of minnares, je mooie zelfbeeld en de verre vakanties. Dan doorzie je dat al deze dingen je weliswaar geluk brengen, maar erg kortstondig. En als alles gaat zoals het gaat, waarom zou je dan nog dingen najagen? Je belandt dan in de fase van lusteloosheid waarin je het nut an veel dingen niet meer zo ziet. Waarom zou ik nog een carrire najagen, wat voegt het toe? Je ziet de mensen om je heen gehaast van het ene naar het andere rennen en zich enorm druk maken. Maar jij ziet het nut van de ratrace niet meer in. Wat op dat moment plaatsvindt is de overgang van je leven lang van alles najagen om je goed te voelen, naar het simpelweg genieten van de reis. Daar waar je vroeger je geluksmomenten haalde uit het kopen of bereiken van dingen, ga je steeds meer genieten van dit moment. Als je een ftlm kijkt, geniet je immers ook niet alleen van het

82

eind, want dan zouden ze net zo goed alleen de laatste minuut kunnen uitzenden. Je geniet van de hele film, van begin tot eind. Van wat er op ieder moment gebeurt.

De advaita shuffle Er vinden twee realiteiten tegelijk plaats, net als bij het verhaal van de zon en de aarde. Enerzijds is onze werkelijke beleving dar de zon om de aarde draait, terwijl we weten dat de aarde om de zon draait en om z'n as. We doen alsof de realiteit zoals wij die zien waar is, en dat is prima! De advaita shuffle is met dit voorbeeld mooi uit te leggen. Stel dat je romantisch met je vriend of vriendin met een glas rode wijn aan het srrand zit en hij of zij zegt: 'Mooi h die zonsondergang'. En jij zegt: 'Zonsondergang? Die zon gaat helemaal niet onder! De aarde draait om zijn as. Doe even normaal zeg, je bent in de war!' Waarop hij of zij zegt: 'Ja sorry hoor, ik zeg alleen maar dat ik deze zonsondergang mooi vind'. 'Mooi is maar een concept, het is een subjectieve gedachte. Bovendien is er helemaal geen IK die dat kan vinden, want ook jij bent een illusie.' Je zult begrijpen dat je in

83

deze fase niet erg geliefd wordt bij mensen om je heen. Je blijft dan hangen in n realiteit en wilt het doe-alsof-spelletje op aarde niet meer meespelen en relativeert alles kapot.

Het computerspelletje Je kunt beseffen dat alles bewustzijn is en dat dit bewustzijn alles en iedereen bestuurt. Toch ervaar je tegelijkertijd dat je een individu bent met een vrije wil. Het is alsof je een computerspel speelt. Je gaat volledig op in de wereld van het spelletje en tegelijkertijd besef je dat die wereld niet echt bestaat, maar alleen als een verbeelding op het beeldscherm wordt geprojecteerd. Als je continu tijdens het spelen roept: 'Het bestaat niet echt, het is maar een digitaal spelletje, het is allemaal een illusie', dan is het spelplezier er snel vanaf. Het is juist het doen alsof het echt is, wat het spel zo leuk maakt. Dit geldt ook voor ons leven. Je kunt beseffen dat alles bewustzijn is, dat het leven een droom is en dat alles gaat zoals het gaat, alleen wordt bij de advaita shuffle het spelletje niet volop meegespeeld. Vooral als er pijnlijke dingen in het leven gebeuren, dan zet het ego het 'alles is

84

bewustzijn concept' in als methode om die pijn niet te voelen. Zo van: eh het is maar een idee, een illusie en er is niemand die het doet.'

Ben ik er al? Dan zijn er periodes waarin er helderheid is en het leven licht aanvoelt en je je begint af te vragen: 'Ben ik er al?' Maar al snel kom je in een situatie waarin je ineens merkt dat je volledig ingezoomd bent en denkt: 'Shit zeg, wat ging er mis? Wat deed ik fout?' Je deed natuurlijk niets fout, alles gaat zoals het gaat en het idee dat er iets mis is met inzoomen is een van de vele rare overtuigingen in je hoofd. Wat er op een gegeven moment ontstaat, is dat je je bij het inzoomen bewust wordt van de Muppets in je hoofd. De meeste mensen denken dat ze hun Muppets zijn. Zodra een angstgedachte opkomt wordt deze geloofd en direct verkrampen ze en ontstaat er lijden. Zodra je beseft dat jij die Muppets helemaal niet bent, ga je ze waarnemen.. daar zijn ze weer', denk je dan. Het verschil is dat de Muppets niet langer worden geloofd en dus aan kracht verliezen. Het uitzoomen gaat daardoor geheel automatisch steeds sneller. In het begin

85

slinger je nog keihard heen en weer tussen totale helderheid en volledige verkramping, maar geleidelijk aan wordt dit geyinyang steeds minder en wordt het leven steeds lichter.

Oude pijntjes Vanuit de behoefte om pijn te vermijden en plezier te verkrijgen, drukken we allerlei vervelende emoties weg. Zodra je gaat ontwaken krijgen al deze blokkades, trauma's en onverwerkte gebeurtenissen eindelijk de ruimte om geuit te worden. Alle ballen die je al die tijd onder water hield komen n voor n naar boven. Je komt dan in situaties waarin oude pijntjes worden getriggered. Daar waar je deze emoties vroeger wegdrukte of verstopte, krijgen ze nu wel de kans om zonder verzet volledig ervaren te worden. Als we ingezoomd zijn willen we van die emoties af en zoeken we daarom uitvluchten. Nu, met de nieuwe inzichten, is er het besef dat er niets mis is met emoties en opgedane ervaringen. Het is ons verzet tegen die emoties waardoor lijden ontstaat. Maar verdriet, vreugde, boosheid, blijdschap, frustratie en teleurstelling zijn als golfjes op de zee. Ze komen op en gaan

86

weer onder, geheel vanzelf. Doordat allerlei oude blokkades nu worden weggewerkt, is het proces van ontwaken soms helemaal niet leuk en kan het behoorlijk heftig zijn.

De omgeving wordt gek Nadat de non-dualiteit op rationeel niveau is begrepen, gaat deze integreren in het dagelijks leven. Geleidelijk aan komt het verzet meer te vervallen en sta je meer ontspannen in het leven. De dag staat niet meer in het teken van allerlei egospelletjes zoals je zelfbeeld oppoetsen en het najagen van allerlei prikkels om je goed te voelen, maar er wordt aanschouwd wat er zich op dit moment afspeelt. Dit maakt dat jij als lichaam-geestsysteem verandert. Dat is niet alleen voor jou wennen, maar ook voor je omgeving. Wellicht gaan mensen vaker met je praten omdat ze merken dat je kunt luisteren zonder al te veel oordelen en zonder eigenbelang. Of mensen vinden de rust die in je ontstaat erg fijn. Maar de omgeving raakt ook wel eens in paniek! Want je bent minder snel te raken en te manipuleren, je kiest niet zo snel meer partij en gelooft niet meer in allerlei overtuigingen.

87

Daarnaast maak je je over diverse zaken niet meer druk en hecht je niet meer aan de uitkomsten van allerlei plannen. En dat waren mensen helemaal niet van je gewend waardoor dit nogal eens wat verzet kan veroorzaken.

88

10. Verlichting

Verlichting Op een gegeven moment merk je dat het inzoomen steeds minder plaatsvindt. Soms kunnen de Muppets nog wel wat pruttelen, maar al die gedachten worden niet meer geloofd. Net zoals je in de bioscoop naar een film kijkt, zie je nu welke gebeurtenissen er zich in je leven afspelen. Emoties gaan gewoon door, ervaringen worden gewoon ervaren, maar zonder verzet, gehechtheid en verkramping. Men vroeg Boeddha wat er veranderde toen er verlichting was. Daarop zei hij: 'Voor verlichting is er hout hakken en water dragen, na verlichting is er hout hakken en water dragen.' Kortom, het leven gaat gewoon verder. Het enige verschil is dat vr de verlichting een individu denkt dat hij zelf hout hakt en water draagt, na verlichting wordt er gezien dat er hout wordt gehakt en water wordt

89

gedragen, maar dat er niet iemand is die het doet. Het gebeurt vanzelf, zonder verzet, zonder schuldgevoelens en zonder irrationele angsten over wat er zou kunnen gaan gebeuren en frustratie over dat het anders had kunnen zijn dan dat het nu is.

Ja, als je zo gaat leven ... Een opmerking die ik regelmatig hoor is: 'Ja, als je zo gaat leven als jij omschrijft, dan wordt het wel heel gemakkelijk!' Dat klopt, dat is ook zo. Op het moment dat het piekerverstand zich niet meer met je leven bemoeit, verloopt alles met veel minder 'struggle', wat niet wil zeggen 'zonder inspanning'. Het kind dat een zandkasteel bouwt, spant zich volledig in. Het verspilt alleen het 'NU' niet met piekergedachten over het verleden en de toekomst. Een voetballer die intutief aan het spelen is, spant zich volledig in en heeft niet de ruis in z'n hoofd die hem belemmert in z'n spel. Zodra de overgave heeft plaatsgevonden blijft een mens zich nog steeds voor van alles inzetten. We worden immers bestuurd door bewustzijn en spelen onze rol. Alleen wordt er nu genoten van de reis in plaats

90

van dat we op jacht zijn naar de volgende prikkel om ons goed te voelen.

De boottocht Het leven is als een boottocht. Als we denken dat wij de stuurman zijn op het schip, levert dit de nodige angst, frustratie en stress op. Want als het schip een andere koers vaart dan dat we in gedachten hadden, raken we in paniek. Tevens maken we ons zorgen over welke kant het schip op zal gaan en voelen we ons pas gelukkig als we veilig de haven hebben bereikt. Wat de non-dualiteit ons duidelijk maakt, is dat jij het roer helemaal niet in handen hebt! De boottocht is een geheel verzorgde reis. Dus ontspan, geniet van de tocht, geniet van het mooie weer, geniet van de storm, geniet van de dolfijnen en geniet van de lekkage en de gebroken mast. Alle situaties, onverwachte wendingen en verrassingen maken de reis een boeiend en onvergetelijk avontuur.

De oceaan Wat je werkelijk bent, is bewustzijn. In dit bewustzijn zijn er dingen die verschijnen en weer verdwijnen. Jij bent de oceaan waarin golfjes

91

opkomen en weer gaan. En zo'n golfje kan van alles zijn. Het kan een gevoel zijn, een gedachte, een emotie, een persoon of een ervaring. Het verschijnt en het verdwijnt. Doordat we ons identificeren met zo'n golfje, denken we dat we onze gedachten, gevoelens of ervaringen zijn. Maar dat is een illusie. Alles verschijnt in jou en verdwijnt in jou en dat wat je werkelijk bent, blijft altijd onaangetast. De oceaan zal altijd water zijn, ongeacht hoeveel golfjes erin opkomen. Als je dat doorziet, ga je de golfjes waarnemen, in plaats van je erin te verliezen. Je bent bewustzijn en daarin verschijnt van alles. Ook jij als lichaam-geestsysteem verschijnt en verdwijnt hierin, evenals het idee dat jij de bestuurder bent van die verschijningsvorm. Wat je werkelijk bent, is geen-twee. Het is n en aangezien iedere vorm van afgescheidenbeid slechts denkbeeldig is, is onze ware natuur eenheid en liefde.

Prettige reis! Ik hoop dat je tijdens het lezen van dit boekje heerlijk op de bank, in je luie stoel of op bed zat. Nu het boekje uit is, kun je het weggooien.

92

Je hoeft zelfs niet eens meer te lezen of na te denken om verlicht te worden. Je bent namelijk al verlicht en je bent dat altijd al geweest. Alleen door het idee dat jij die hele reis hier op aarde moet plannen en aansturen, ontstond er stress, frustratie en angst. Maar bewustzijn is de reisleider en jij als genodigde kunt volop gaan genieten van de reis die bewustzijn voor jou uitstippelt. Ik wens je een prettige reis!

Don't worry, don't be afraid

ever, because,

this is just a ride.

Bill Hicks (1961- 1994)

93

Wie is Paul Smit?

Zoals we in dit boekje gezien hebben, is 'wie ben je?' een hele filosofische vraag. En het enige dat ik erop kan antwoorden is, dat ik bewustzijn ben. In dit bewustzijn is er een verschijningsvorm met de naam Paul. Deze heeft leuke en minder leuke karaktereigenschappen, heeft zo z'n voorkeuren en heeft van jongs af aan een passie gehad voor filosofie. Op m'n 24ste studeerde ik af op de evolutie van het menselijk bewustzijn en rond m'n 29ste kwam non-dualiteit op m'n pad. Na een proces van ontwaken, ontstond er steeds meer verwondering over hoe moeiteloos het universum in beweging is en hoe wij daarop meebewegen. In het dagelijks leven treed ik op voor bedrijven met een mix van cabaret en filosofie. Daarnaast houd ik me bezig met individuele non-dualistische coaching en het geven van lezingen over dit onderwerp.

94

Van Paul Smit verscheen eerder bij Samsara

Klcken, Parriek & Smir, Paul Praten over bewustzijn ISBN: 978-90-77228-49-4 Prijs: 22,50 Omvang: 302 pag. Gebonden

Smit, Paul Non-dualiteit voor managers ISBN: 978-90-77228-76-0 Prijs: 14,95 Omvang: 112 pag. Gebonden

Paul Smit & Han van den Boogaard Alles over niets ISBN: 978-94-91411-04-5 Prijs: 29,95 Omvang: 184 pag. Gebonden met 2 dvd's Regisseur dvd's: Roben v.d. Broek

95

Onze titels, met een tekstfragment, kunt u zien op onze website:

www.samsarabooks.com

Daar vindt u informatie over de boeken in voorbereiding, de agenda met informatie over lezingen van onze auteurs en kunt u zich opgeven voor onze nieuwsbrief.

Samsara Uitgeverij bv Herengracht 341

10 16 AZ Amsterdam Telefoon: 020- 5550366

Fax: 020- 5550388 E-mail: info@samsarabooks.com