Patiëntveiligheid en het epd versie 2010-06
61
Patiëntveiligheid en het EPD Levert het EPD een positieve bijdrage aan de patiëntveiligheid of is het juist een bedreiging?
-
Upload
wil-coenen -
Category
Health & Medicine
-
view
1.676 -
download
1
description
Transcript of Patiëntveiligheid en het epd versie 2010-06
Patiëntveiligheid en het EPD
Levert het EPD een positieve bijdrage aan de patiëntveiligheid of is het juist een bedreiging?
Eigenlijk:Patiëntveiligheid en ICT in de zorg
Levert ICT in de zorg een positieve bijdrage aan de patiëntveiligheid of is het juist een bedreiging?
De papieren dossiers …
Dossier zoek / verkeerd opgeborgen.
Dossier niet aanwezig / in gebruik bij collega
Gegevens in verkeerd dossier opgeborgen
Meerdere dossiers van één patiënt in omloop.
Info deels handmatig geschreven, soms onleesbaar geschreven.
….
Dossier zoeken
Elke verpleegkundige binnen de Britse staatsgezondheidszorg (National Health Service) spendeert gemiddeld 26 dagen per jaar (= 4 uur / week) aan het zoeken naar ontbrekende papieren dossiers en zoekgeraakte medische apparatuur.
Dit kost op jaarbasis pakweg één miljard pond (€1,1 miljard) aan loonkosten.
ICT nodig!
n Oplossen vergrijzingsprobleemn Efficiënter werkenn Gemakkelijker onderzoek doen
n Kwaliteit in beeld brengenn Werken naar betere behandelmethodiekenn …
n Enz.
Steeds meer ouderen …..
En steeds minder verzorgenden
Florence Nigtingale (1820 – 1910)
Bij ongewijzigd beleid
Oplossingen?
Klik op het plaatje voor filmpjeZoek op robotica.
Babybonus?
Oplossingen in Nederland:
n Slim gebruiken van ICT.n Verhogen zelfredzaamheid patiënt.
NIEUW Speerpun
t!?!?!?!
Slim gebruiken van ICT.
n Zorg informatiesystemenn HIS; ZIS; RIS enz.
n Koppelingen tussen systemenn Koppelingen tussen
apparaten en systemenn Minder werkn Sneller zoeken en vinden.n Controle op foutenn Voorstellen behandelplannenn Voorkomen van fouten
Verhogen zelfredzaamheid (patiënt)
n Mens mondiger en bereid tot meer zelfredzaamheid.n Maak patiënt / mantelzorger deskundign Gebruik patiëntparticipatie in dossiervormingn Laat patiënt / mantelzorger meer zorg zelf
uitvoeren.n Hulpmiddelen:
n Persoonlijk gezondheidsdossiern Zorg op afstand.
Ontwikkeling ICT in de GZ (vlgs Gartner)
1:
de kijkdoos
2:de documenteerder
3: De helper
Het systeem kent de protocollen.
4: de collegahet disease management systeem
5: de mentorkent en begeleidt de patiënt en de specialist
De 5 Gartner generaties.
Wat is het EPD?
n Er is een landelijk EPD (van minister Klink / Hoogervorst (voorganger) )
n Er zijn regionale EPD’s (Leverancier gebonden)
n ZIS wordt ook vaak een EPD genoemd.
15
ICT-voorzieningen (In den beginne …)
Patiënt / Cliënt
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener
HIS ZIS AIS xIS
16
Enige jaren later …
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener
HIS ZIS AIS xISAIS
AISAIS
RIS
LIS
Regionaal netwerkenSMTP/POP3VPN
HL7MLLPTCP/IP
EdifactSMTPADSL
Verzekeraars
VIS
Vecozo,VektisEdifact,XMLWeb
HAP
ASP
17
ICT-voorzieningen (Nu …..)
Patiënt / Cliënt
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener
HIS ZIS AIS xIS
PIS = PHR
Er ontbreekt op dit moment een Patiënten Informatie Systeem (Personal Health Record) ………. Komt er wel aan.
EPD niet altijd gezond!
Architectuur landelijk EPD
DataCommunicatieNetwerk
Landelijk Schakelpunt
Zorg Informatie Makelaar
Zorgverzekeraar
Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg
Authenticatie + Authorisatie
Link naar begrippenlijst.
Landelijk vs regionale EPD
Het landelijke EPD (van Klink)
Het regionale (leverancier gebonden) EPD
EPD / ZIS
n Ziekenhuis informatiesystemen
n - Opgebouwd uit modulen
n - Vaak meerdere leveranciers.
Patiëntveiligheid en EPDde aandachtspunten
Identiteitsgegevens Juiste persoonsgegevens Juiste medische gegevens
Gebruik / misbruik gezondheidsgegevens Door patiënt zelf (mantelzorg!) Arts / zorgverlener Zorg verzekeraar De wetenschap
De juiste indentiteit
n Onjuiste identiteit:n Medische risico’sn Financiële risico’s
n Oplossing binnen EPDn BSN (Wet BSN!)
n Iedere zorgverlener verplicht BSN te gebruiken.n Gemakkelijk te koppelen aan
andere databestanden.n Verificatieplicht
n Zorgvuldigheid personeel
Wet BSN
n Inmiddels aangenomenn Vragen en antwoorden.
Landelijk EPD en zorgverlener
n Iedere zorgverlener is verplicht:n Dossiers beschikbaar te stellen via
LSP. (wet EPD in voorbereiding)
n Veilig omgaan met patiëntgegevens (NEN 7510 t/m 7513)
n handboek – toets.n Verificatieplicht (wet BSN)
n Personeel: Authenticiteit dmv UZI-pas.n UZI-register BIG-registratien Toegang op basis van rol (wens!)n Handelingen worden gelogd.n Zorgverlener krijg melding, wie zijn
dossiers heeft ingezien.
Alle beroepen uit wet BIG een UZI-pas
Artikel 3-beroepenApothekerArtsFysiotherapeutGezondheidszorg-psycholoogPsychotherapeutTandartsVerloskundigeVerpleegkundige
o Artikel 34-beroepenApothekersassistent Diëtist ErgotherapeutHuidtherapeutLogopedistMondhygiënistOefentherapeut CesarOefentherapeut MensendieckOptometristOrthoptistPodotherapeutRadiodiagnostisch laborantRadiotherapeutisch laborantTandprotheticusVerzorgende in de individuele gezondheidszorg (VIG’er)
Wat krijgt de zorgverlener te zien
Voorbeeld: de professionele samenvattingen voor een huisarts.
Landelijk EPD en XIS
n Zorg Informatie Systemen (XIS) moeten voldoen aan gestelde eisen:
n Beheer: “Eisen voor Goed beheerd zorg-informatiesysteem” (Nictiz – GBZ)
n Communicatie HL7v3 n Beveiliging persoonsgegeven volgens NEN
7510n http://www.nen7510.org/
n Trends:n Software as Service (SAS) / ASP-diensten
Aplication Service Providers. Cloud-computing (webbased – veilige opslag geregeld door de provider.)
n IHE, Integrating the Healthcare Enterprise
n internationaal samenwerkingsverband tussen gebruikers en leveranciers van ICT in de zorgsector.
n Promoot het gecoördineerd gebruik van gevestigde standaarden zoals DICOM en HL7 .
n Good practices
Koppelingen apparaten xISdankzij standaarden
Kopie EPD
Medische gegevens via (HL7) koppeling direct van apparaat naar xIS.
EVD: Electronisch Verpleegkundigen Dossier
n Leverancier: MCSn Product: EVD = Easyclinicn Gebruikers Elcerlyc 3 afd. (MC
Alkmaar (eigen) Elisabeth Tilburg (?)
n Filmpje
n Functies o.a.:n Infuus, vochtbalans. n Anamnese, rapportages. n Vragen aan de behandelend
specialist. n Temperatuur,
polsfrequentie, bloeddruk, gewicht, lengte, saturatie.
n Ontslagresumé. n DBC
COW = Computer On Wheels
Tablet-pc voldeed niet. – te zwaar.
EPD lijkt veilig maar ….
n Risico’s:n Veiligheidsbewustzijn van de medewerkers in
de zorg is niet groot.n Inloggen op elkaars accountn Wachtwoorden op scherm plakken
n USB, DVD en andere mobiele opslag raakt gemakkelijk kwijt.
n Conversie oude naar nieuwe dossiers geeft fouten.n Kwaliteit oude dossiers laag.n Artsen registreren niet uniform
n ADEMD-richtlijn niet algemeen gebruikt.
ADEMD richtlijn
n Episodegewijs registrerenn SOEP-standaard
n S subjectief: reden van contactn O objectief: klinisch onderzoekn E evaluatie: diagnose,
aanvullende tekstn P planning, medicatie,
behandeling
Aandachtspunten ….
Kennisdelen?
Veiligheidsbewustzijn?
EPD-wet:Kernpunten en stand van zaken.
n Wet EPD 19-2-09 (Tweede kamer):n Zorgverlener verplicht medische gegevens uit te
wisselen via het LSP.n Misbruik wordt zwaar gestraft.n Patiënt heeft recht bezwaar te maken tegen
uitwisseling (Wet BSN – klaar - filmpje)n Patiënt kan nagaan wie zijn gegevens heeft
ingezien. (filmpje).n Er komt nog een hackerstest!n Eerste kamer zeer kritisch!n Klink heeft eerste kamer om uitstel gevraagd.
Details wetsvoorstel
n Voor zorgaanbieders, zorgverzekeraars en indicatie-organen gelden boetes tot maximaal €33.500 bij overtreding van artikelen van de EPD-wetgeving;
n Zorgverleners moeten hun UZI-nummer gebruiken, en voor patiënten wordt gebruik van het BSN verplicht bij alle uitwisseling van medische informatie;
n Er komt een wettelijke basis voor gebruik, beheer en onderhoud van het Landelijk SchakelPunt (LSP);
n De zorgaanbieders sluiten hun zorginformatiesysteem aan op het LSP stellen via dit LSP gegevens over de verleende zorg ter beschikking aan andere zorgaanbieders;
n De zorgaanbieder is slechts bevoegd tot de opvraging, als de cliënt daartoe toestemming heeft gegeven;
n De zorgaanbieder verschaft de cliënt algemene informatie over het EPD, inclusief de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen opname van zijn/haar gegevens;
n Op verzoek van de cliënt zorgt de zorgaanbieder voor de gehele of gedeeltelijke vernietiging van over van de cliënt vastgelegde gegevens.
Het EPD –Mogelijke verbeteringen
n Zorg voor 'end-to-end' authenticatie van berichten, zodat het informatiesysteem dat een verzoek om een dossier ontvangt kan controleren of dit verzoek daadwerkelijk van een zorgverlener afkomstig is. Dit teneinde aanvallen vanuit het LSP voorkomen.
n Versleutel deze berichten end-to-end.
n Gebruik vooraf door de arts ondertekende -beperkt geldige- mandateringscertificaten als bewijs van autorisatie, voordat medewerkers toegang wordt verleend tot het EPD.
n Bevestig behandelrelaties expliciet, (eventueel achteraf middels het klantenloket), ten behoeve van effectiever toezicht.
n Ook kan na bevestiging bepaalde privacygevoelige loginformatie uit het LSP worden verwijderd of versleuteld.
n Voer een smartcard voor patiënten in die veilig inloggen mogelijk maakt, en die ook het versleutelen van gevoelige patiëntgegevens in het LSP mogelijk maakt
Het EPDmogelijke verbeteringen
n Toegang op basis van rol.n Mogelijk via DOT / DBC
Landelijk EPD en patiënt
n Kan opname in EPD weigeren.n Niet willen = bezwaar maken.
n CIBG houdt wil patiënt bij.n BSN onderdeel identificatie.n Arts heeft toestemming patiënt
nodig voor inzage.n Patiënt kan tzt eigen medische
dossiers inzienn DigiD.
n Alle EPD-handelingen worden gelogd.
Klik op logovoor handboekinvoering BNS
Nieuwe ontwikkeling / zienswijze.
n Waarom de patiënt niet zijn eigen informatiesysteem?
n Geef de patiënt verantwoorde en relevante informatie.
n Breng hem in contact met lotgenoten.
n Begeleid hem bij het verantwoord vergroten van de zelfredzaamheid.
n Voorkom risicovol googelen.
42
ICT-voorzieningen nu(PIS ontbreekt …..)
Patiënt / Cliënt
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener
HIS ZIS AIS xIS
PIS = PHR
Er ontbreekt op dit moment een Patiënten Informatie Systeem (PHR - Personal Health Record)
43
ICT-voorzieningen(Het ideale plaatje voor straks …..)
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener(s)
HIS ZIS AIS xIS
PIS = PHR Patiënt / Cliënt
44
ICT-voorzieningen(Of nog mooier …..)
Huisarts Specialist Apotheker Andere zorgverlener(s)
HIS ZIS AIS xIS
PIS = PHR Patiënt / Cliënt
Externe ontwikkelingen(wetenschap)
PGD Internationale definitie: (Wolter & Dolan, 2009)
n “Het PGD is een elektronische, gedurende het hele leven op te bouwen bron voor gezondheidsinformatie waarmee individuen gezondheidsbeslissingen kunnen maken.n De individuen zijn eigenaar van en beheren de
informatie in hun PGD. n Deze informatie is afkomstig van de zorgverlener
en de individuen zelf.n Het PGD draait in een beveiligde omgeving waarbij de
individuen de toegangsrechten bepalen.n Het PGD vervangt niet het wettelijk verplichte
patiëntendossier van de zorgverlener.
PGD eisen en kenmerken:
n Een PGD bevat medische informatie over een persoon die eigenaar is
n De informatie geeft inzicht in zijn/haar gezondheidn Op basis van de aanwezige informatie kunnen
gezondheidsbeslissingen genomen worden;n Het dossier is beveiligd tegen onrechtmatige toegang; n Het is mogelijk om informatie uit verschillende bronnen
op te nemen;n Een PGD bevat informatie over de eigenaar gedurende
zijn gehele leven wordt opgebouwd.n Een PGD vervangt niet de wettelijk verplichtte dossiers
van zorgverleners.
PGD Wat kunnen we ermee?
n Een patiënt met z’n PGD beschikken over zijn eigen medische informatie. Met deze actuele informatie kan hij zelf zijn medicatie aanpassen.
n Een diabetespatiënt kan met actuele medische gegevens zelf zorgen dat hij de juiste hoeveelheid insuline krijgt.
n Een patiënt kan in een “digitaal dagboek” gedetailleerd zijn eigen medische informatie beschrijven. Dit geeft de zorgverlener een beter beeld van zijn ziekte en de daarbij horende belemmeringen.
n Een reumapatiënt die zijn ziekteactiviteit en functioneren bijhoudt en dit bespreekt met zijn zorgverlener.
n PGD’s ondersteunen zelfmanagement.
Enkele voorbeelden
Medlook
n Voorbeeldn dossiervormming
door patiënt en zorgverlener en patiënt.
n Patiënt leidend! Meer weten.
Medstick / cardiostick / diabetesstick
n Opslag informatie over gezondheidstoestand van hartpatiënten. (ook Röntgenfoto + ECG)
n Wordt door geïnstrueerde zorgverleners gevuld.
n Meertalign Noodgegevens
altijd beschikbaarn Overige gegevens
wachtwoord.n Filmpje
Body telTM
n Linkn Doel:
n monitoring diabetespatiënten
n Middelen:n Bloedsuikermetern Bluetoothn Mobieln Persoonlijke Site
(dagboek)
n Bodytel (het systeem)n Gluco Teln Pressure Teln Weight Tel
curavista
n Linkn Monitoring diverse
patiëntengroepenn Gratis voor patiënten
en zorgverlenersn Mogelijkheid (jezelf
als) testpatient in te voeren.
n Lijkt zeer ambitieus
thuis-epd.dieetinzicht.nl
n Linkn Ontwikkeld om nierpatiënten maximaal bij hun
behandeling te betrekkenn Demo.n Eerste indruk: ****
Er zijn weinig “complete systemen”.
n PGD met informatie uit verschillende bronnen.n Bijvoorbeeld dossier met informatie van het ziekenhuis,
de apotheek en de huisarts. + informatie van de patiënt.n Binnen Nederland “aardig op weg”: www.pazio.nln Internationaal Google Health en Microsoft Health
Vault.
Hoe ziet de Nederlandse PGD markt eruit?
Er zijn:n Vrij beschikbare systemenn Systemen die gekoppeld zijn aan een organisatie, een
ziekenhuis of verzekeringsmaatschappijn Veel PGD’s zijn “stand alone”
n ontwikkeld vanuit de behandeling van een specifiek ziektebeeld.
n Niet koppelbaar aan een XIS van een zorginstellingn Inzage in andere systemen is niet mogelijk.n Toegang aan derden niet mogelijk.
n Ongeveer de helft van de Nederlandse PGD systemen is onderdeel van een zelfmanagement instrument.
n De rest is gegevensopslag.
Verdieping
n www.betinepluut.nl n Video registratie van de boek-presentatie van “
Medische Geheimen” (5 september 2005!). Karin Spaink vertelt en diverse gasten worden kundig ondervraagd over medische privacy en elektronische patiënten dossiers. Ook een verslag van hoe gemakkelijk het was om digitaal in een ziekenhuis in te breken.
n www.nictiz.nl publicaties.n TNO-rapport: Het persoonlijk gezondheidsdossier een foto van
het PGD in Nederland. Link.
