Passiefhuizen en lage energiewoningen in houtskeletbouw

Laag-energiewoning en

passiefhuis in houtskelet

Hermans Mattheus

3 PBa Bouw

Academiejaar : 2009-2010

Laag-energiewoning en passiefhuis in houtskeletbouw

1

Hermans Mattheus

INHOUD

1. Inleiding ........................................................................................................................................... 2

2. Algemene bepalingen ...................................................................................................................... 3

2.1 Passief huis .............................................................................................................................. 3

2.2 Lage energie woning................................................................................................................ 4

3. Toegepaste materialen .................................................................................................................... 5

3.1 Algemeen ................................................................................................................................. 5

3.2 Kerto ........................................................................................................................................ 5

3.3 Leno ......................................................................................................................................... 6

3.4 Finnjoist ................................................................................................................................... 7

3.5 Celit .......................................................................................................................................... 8

3.6 Isofloc ...................................................................................................................................... 8

3.7 Majpell 5 .................................................................................................................................. 9

4. Voorbeelden van passief huizen ..................................................................................................... 9

4.1 Traditionele passiefhuizen in IJsland ....................................................................................... 9

4.2 Onderzoeksschip Fram .......................................................................................................... 10

4.3 Passief op 2164m hoogte: van het Rocky Mountains Institute of Amory ............................. 10

4.4 Het Passiefhuis in Darmstadt Kranichstein ........................................................................... 11

4.5 Super-lage energie gebouwen door Hans Eek ...................................................................... 12

5. Bronnen ......................................................................................................................................... 13

Bijlage A - Woordenlijst ......................................................................................................................... 14


2

Hermans Mattheus

1. INLEIDING

Met dit document wil ik de lezer ervan informatie geven over lage-energiewoningen en passiefhuizen

in houtskelet. Zelf vind ik dat bouwen in hout zich uitstekend leent voor het vervaardigen van lage-

energiewoningen. Het is een bouwmethode die in België nog door het grote publiek ontdekt moet

worden en dat heeft me geïnspireerd om hierover wat meer uitleg te geven.

Eerst en vooral zal ik wat algemene informatie van laag-energiewoningen en passiefhuizen

bespreken. Hierbij zal ik uitleggen wat deze termen precies inhouden. Maar ook zal er uitleg worden

gegeven over waar deze huizen aan moeten voldoen om deze benaming te mogen gebruiken.

Vervolgens zal ik meer uitleg geven over enkele veel voorkomende materialen bij bouwen in

houtskelet. Het betreft hier enkele materialen voor het oprichten van de houtskeletstructuur, alsook

enkele materialen voor het luchtdicht maken van de woning.

Als laatste zal ik enkele voorbeelden geven van lage-energiewoningen en passiefhuizen. Het betreft

hier voorbeelden die de evolutie van dergelijke woningtypes illustreren.


3

Hermans Mattheus

2. ALGEMENE BEPALINGEN

2.1 PASSIEFHUIS

Zoals de naam passiefhuis al laat vermoeden, heeft men bij een passiefhuis weinig tot geen actieve

verwarmingsbronnen nodig. De term passief verwijst naar het onafhankelijk karakter van het

binnenklimaat in dergelijke woning.

De reden waardoor we een passiefhuis passief kunnen noemen, is in feite een combinatie van

verschillende factoren. Een systeem van bouwtechnische, geografische en mechanische elementen

worden zo op mekaar afgestemd zodat deze zorgen voor een optimaal gebruik van aanwezige

warmte.

Een eerste belangrijk punt is dat de leefruimtes van de woning (keuken, living,…) naar het zuiden

worden gericht om zodoende op een zo efficiënt mogelijke manier de warmte afkomstig van de zon

de kunnen benutten. Bijgevolg zullen de ruimtes waarin minder activiteit is (berging, garage,…) naar

het noorden worden gekeerd.

Om de temperatuur binnen de buitenwanden van de woning op peil te houden, dient de schil

(buitenwanden, dak, kelder, funderingsaanzet) van het gebouw te worden ontworpen om zo weinig

mogelijk koude door te geven. Dit kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Een veel

voorkomende techniek is om aan de buitenzijde van het binnenspouwblad een thermische isolatie te

voorzien. De dikte van deze isolatie is afhankelijk van het gewenste binnenklimaat en wordt

berekend voor elke woning afzonderlijk. Voor een passiefhuis is het warmteverlies via buitenwanden

en dak vastgelegd op 0,15 W/(m²K).

Deze thermische isolatie zal zonder gebruik van afdoende luchtdichtende materialen van weinig

waarde zijn. De warmte die binnen de schil van het gebouw wordt opgeslagen mag niet via kieren en

tochtgaten ontsnappen. Daarom moeten alle aansluitingen met gevelelementen en dakelementen

voldoende luchtdicht worden gemaakt.


4

Hermans Mattheus

Een woning waarin geen verse lucht van buitenaf naar binnen geraakt is niet leefbaar. Daarom moet

een passiefhuis worden uitgerust met een geschikt ventilatiesysteem, dit is in de meeste gevallen

een balansventilator. Dit systeem zal in bepaalde kamers verse lucht inblazen en in andere kamers de

lucht ontrekken. De warmte die zich nog in de afgezogen lucht bevindt wordt via een

warmtewisselaar teruggegeven aan de ingeblazen lucht. Op deze manier bestaat er een zo min

mogelijk verlies aan warmte.

Energieprestatie waarde: niet gedefinieerd

Isolatiewaarde: Max. K15

Energievraag voor ruimteverwarming: Max. 15 kWh/m²

Luchtverlies bij drukverschil 50Pa: Max. 0,6 x Volume woning/uur

2.2 LAGE ENERGIEWONING

Het binnenklimaat in een lage energiewoning is in tegenstelling tot een passiefhuis niet

onafhankelijk. Het energieverbruik oftewel de behoefte aan externe energiebronnen is bij een lage

energiewoning echter wel een stuk lager in vergelijking met een traditionele woning.

Het principe van een lage energiewoning loopt zowat parallel met dat van een passiefhuis. De

meeste elementen die bij het passiefhuis aan bod zijn gekomen, gelden hier ook, maar worden niet

zo ver doorgedreven.

De geografische ligging van de woning t.o.v. de zon is nog steeds belangrijk maar men is er niet meer

zo aan gebonden als bij een passiefhuis.

De isolatie van de schil is in de meeste gevallen niet zo ver doorgedreven als bij een passiefhuis. Aan

de luchtdichtheid van een lage energiewoning wordt minder aandacht geschonken. Kritieke punten

zoals aansluitingen van ramen, deuren,… worden steeds afgekit, maar aan de binnenzijde wordt geen

luchtdichte folie geplaatst.

Ook een lage energiewoning wordt uitgerust met een ventilatiesysteem. Echter bij de keuze van het

systeem heeft men nu meer vrijheid. Er kan worden geopteerd om de verse lucht via

verluchtingsgaten in de ramen binnen te halen en via het dak de vervuilde lucht uit te stoten.

Het voordeel van deze grotere vrijheid bij de keuze van deze verschillende elementen is dat een lage

energiewoning gecreëerd kan worden uit een bestaand huis. Bij de verbouwing van een bestaande

woning kan men aan de oriëntatie van de woning, de opbouw van gemeenschappelijke muren en in

veel gevallen de funderingsopbouw niet meer veel veranderen. Maar het is wel mogelijk de rest van

het gebouw zo aan te passen dat het deze nadelen zoveel mogelijk neutraliseert.

Energieprestatie waarde: Max. E60

Isolatiewaarde: Max. K33

Energievraag voor ruimteverwarming: Max. 75 kWh/m²

Luchtverlies bij drukverschil 50Pa: Max. 3 x Volume woning/uur


5

Hermans Mattheus

3. TOEGEPASTE MATERIALEN

3.1 ALGEMEEN

De keuze om hout als constructiemateriaal te gebruiken is niet toevallig. Sinds lang ziet men in dat

hout vele voordelen kan bieden t.o.v. van andere bouwmaterialen. We denken hierbij aan een lage

warmtegeleidingcoëfficiënt, een hoge druksterkte en de makkelijke bewerkbaarheid.

Hiernaast kan bouwen met hout ons helpen met het slagen in een van de grootste uitdagingen waar

de mens ooit heeft voorgestaan. De opwarming van de aarde en de verandering van het klimaat zijn

de laatste 10 jaar uitgegroeid tot onderwerpen waar iedereen mee bezig is. De grootste oorzaak

hiervan is de uitstoot van koolstofdioxide (CO2). Het is nu net koolstof waaruit hout is opgebouwd.

Door hout te verwerken als constructiemateriaal i.p.v. te verbranden, kunnen we verhinderen dat

grote hoeveelheden CO2 de dampkring worden ingestuurd.

3.2 KERTO

Kerto is een speciaal gelamineerd fineer timmerhout. Het bestaat uit verschillende lagen fineer van

naaldhout (meestal grenen) die in Finland gewonnen worden. Elke

individuele schil fineer is 3mm dik en deze schillen worden aan mekaar

gelijmd in een continue proces. De schillen worden zo op mekaar gelijmd

dat de nerven van elke schil verspringen waardoor Kerto zijn hoge

dimensionale stabiliteit krijgt. Door dit productieproces worden de

natuurlijke gebreken van hout geminimaliseerd zodat problemen met

krimp en zwelling tot het verleden behoren.

Afhankelijke van de eisen van de gebruiker kan men Kerto platen maken tot 23m lang. Ook balken,

planken en cross-sectionale vormen zijn mogelijk.

Het productieproces bestaat uit verschillende handelingen die continue volgen op mekaar.

- Eerst worden hele boomstronken op maat gezaagd zodat ze verwerkt kunnen worden

- Deze stronken worden geschild waardoor een vlakke plaat bekomen wordt

- Deze plaat wordt op de gewenste lengte gesneden

- Vervolgens worden de platen machinaal gedroogd

- De gedroogde platen worden gelijmd. Hierbij is belangrijk dat de nerfrichting bij elke plaat

van richting verandert.

- Na het verlijmen worden de platen gestapeld


6

Hermans Mattheus

- Deze stapel wordt door een pers gevoerd. Hierin wordt de lijm verwarmd waarna de plaat

zich als een massief geheel gaat gedragen.

- Deze massieve platen worden op de juiste breedte gezaagd

- Tenslotte worden de Kerto’s naar de voorraadruimte verplaatst

Er bestaan verschillende types van Kerto op de markt, afhankelijk van de belasting die men hierop

wilt uitoefenen.

Kerto-Q bestaat uit individuele lagen fineer, die longitudinaal en loodrecht op de langsrichting van

het paneel geplaatst zijn. Dit type van Kerto kan gebruikt worden als verdeelbalk of als drager in de

structuur. Het voordeel van Kerto-Q is dat het erg stabiel is, er kunnen grote formaten van dit type

balk gemaakt worden en het kan hoge belastingen verdragen.

Kerto-S bestaat uit lagen fineer waarvan de vezels uitsluitend in de langsrichting van de plaat lopen.

Kerto-S is als plaat geproduceerd en wordt dan in strips gescheiden, die als balken worden gebruikt

in zwaar belaste en lineaire componenten (balken, spanten, gordingen). De voordelen van Kerto-S:

het is gemakkelijk bewerkbaar, materiaal-en gewichtbesparend en het heeft een flexibele doorsnede.

Kerto-T kan door zijn fineerlagen die in langrichting lopen dienen als kolom of dwarslat in

constructies. Het is ook geschikt voor vloerconstructies omdat Kerto-T bijzonder maatvast is. De

vormstabiliteit en maatnauwkeurigheid zorgt bij ecologische houtskeletbouw en bij gebouwen met

meerdere verdiepingen, voor een bijzonder hoge kwaliteit. De voordelen van Kerto-T zijn erg

uiteenlopend. Het neemt vrijwel geen water op, is vormvast en behoeft geen behandeling.

3.3 LENO

De term Leno staat voor grote en massieve onderdelen vervaardigd

uit hout. Muren, plafonds en dakonderdelen zijn gemaakt van

kruiselings gelamineerde vurenhouten latten die op maat

vervaardigd worden. Finnforest heeft het merk Leno ontwikkeld en

gepatenteerd met oog op grondstof efficiënte productieprocessen.

Met deze procedure zijn massief houten constructies met afmetingen

tot 4,80m x 20m te verkrijgen. De diktes variëren tussen 50 en

300mm en staan garant voor de meest economische doorsnede voor

elke situatie. Het gebruik van Leno heeft vele voordelen:


7

Hermans Mattheus

- Een constructie voor wand, plafond en dak garandeert de gemakkelijkste detailontwerpen en

verbindingen.

- Project-productie in combinatie met duurzame materialen vereenvoudigt de planning en het

ontwerp.

- Met slanke doorsneden is een ruimte winst van 15% haalbaar.

- Doorgedreven prefabricage en grote oppervlakken verhogen de efficiëntie en verminderen

de bouwperiode.

- Hoogwaardige grondstoffen en continue kwaliteitsbewaking zorgen voor duurzaamheid en

garandeert de kwaliteit.

Moderne bouwmethodes vereisen, in aanvulling op de statische eigenschappen van componenten,

meer functionaliteit. Daarom heeft men ervoor gekozen om Leno ook als buitenmuur variant te

ontwikkelen, nl. KertoInLeno. De muur wordt gekenmerkt door volgende eigenschappen:

- Verhoogde statische belasting

- Luchtdichte componenten in combinatie met voorgeschreven aansluitingen voor vaste en

gemakkelijke verbindingen.

- Pre-installatie kanalen voor elektrische kabels.

3.4 FINNJOIST

Finnjoists zijn I-liggers die bij de bouw van een huis in houtskelet veelvuldig worden gebruikt. Ze

worden toegepast bij de constructie van daken, vloeren en wanden.

De I-liggers zijn opgebouwd uit Kerto flenzen waartussen een OSB

lijf wordt aangebracht. Door het smalle lijf en de bredere flenzen

beschikken Finnjoists over een groot draagvermogen terwijl de

hoogte van het element relatief beperkt blijft. Dit maakt deze I-

liggers het ideale materiaal voor grote overspanningen.

Finnjoists zijn in standaardhoogtes te verkrijgen. Deze liggen

tussen de 200 en 600mm, afhankelijk van de toepassing ervan. De lengtes kunnen oplopen tot 14m.


8

Hermans Mattheus

Voor het productieproces van een Finnjoist zijn verschillende stappen te onderscheiden.

Eerst worden de OSB platen op hun lange zijde gemonteerd waarna de tand en groef doormiddel van

freeskoppen wordt aangebracht. Nadien gaat deze plaat door een verdeelzaag waar de plaat in strips

wordt gesneden. De breedte van deze strips is bepalend voor de uiteindelijke hoogte van de

Finnjoist. Na het zagen worden de langse randen schuin afgefreesd.

Tegelijkertijd worden de flenzen voor de I-ligger klaar gemaakt. Men vertrekt van Kerto-S balken die

men doormiddel van een verdeelzaag in verschillende delen zaagt. De strips worden door een frees

voorzien van een groef. Hierin wordt nadien lijm aangebracht.

Tussen 2 uitgefreesde flenzen wordt een OSB-lijf aangebracht. Onder een temperatuur van ongeveer

70°C worden de flenzen machinaal gedrukt tegen de OSB. Op deze manier wordt een stevig en

vormvast geheel bekomen. Nadien wordt de I-ligger vervoerd naar de droogkamer waarna deze

wordt verpakt en getransporteerd.

3.5 CELIT

Celit platen zijn multifunctionele panelen, te gebruiken voor wand

en dakdichting. De belangrijkste eigenschappen van dit materiaal is

dat het waterdampdoorlatend en vochtabsorberend is. Deze diffuse

capaciteit zorgt voor een vlotte ontwatering van vocht in

bouwmaterialen. Naast dit is het ook een thermische en akoestische

isolator. Dankzij de tand en groef verbinding tussen de platen, zorgt

een correcte installatie voor een waterdicht geheel.

Celit platen worden voornamelijk gemaakt van onbehandeld zaagafval. Dit hout wordt versnipperd

en vervolgens onder grote hitte en druk geperst tot vellen. Speciale houtharsen binden de houtvezels

tot een stabiele plaat. Doormiddel van een bitumenemulsie of door paraffine wordt de plaat

vochtbestendig gemaakt.

3.6 ISOFLOC

Isofloc is een isolatiemateriaal dat veel wordt toegepast bij huizen

in houtskelet. Isofloc bestaat uit krantenpapier dat wordt

versnipperd. Tijdens het productieproces worden de vezels met

additieven gemengd die dienen voor bescherming tegen brand en

schimmels.

De plaatsing van Isofloc verschilt met die van traditionele

isolatiematerialen. Isofloc wordt namelijk in de constructie

geblazen nadat deze is gemonteerd. Het grote voordeel hiervan is

dat de isolatie overal goed met mekaar aansluit en zo de kans op koudebruggen doet afnemen.


9

Hermans Mattheus

Isofloc bezit een thermische geleidbaarheid van 0,040 W/mK, wat in vergelijking met andere

isolatiematerialen vrij hoog is maar dit wordt gecompenseerd door de grote dikte waarin Isofloc

meestal wordt aangebracht.

3.7 MAJPELL 5

Majpell 5 is de productnaam voor het dampscherm van fabrikant SIGA.

Een dampscherm is in een lage-energiewoning of een passiefhuis een

essentieel onderdeel. Om een ideaal binnenklimaat te garanderen, wordt

het binnenvolume van de woning volledig afgescheiden van de

buitenlucht. Dit gebeurt met luchtdichte materialen zoals een

dampscherm. Een dampscherm verhindert dat door drukverschillen

tussen binnen en buiten, er een uitwisseling gebeurt van lucht.

De plaatsing van een dampscherm gebeurt meestal van binnenuit. De folie wordt tegen de

draagstructuur van het dak geniet of gekleefd. De naden tussen de verschillende vellen worden met

een luchtdichte band gedicht. Ook de naden tussen folie en structuur worden met dergelijke band

gedicht waardoor er een luchtdichte laag ontstaat in de constructie. Tegen deze folie worden nadien

meestal latten gemonteerd om het gewicht van de isolatie op te vangen.

4. VOORBEELDEN VAN PASSIEFHUIZEN

4.1 TRADITIONELE PASSIEFHUIZEN IN IJSLAND

In IJsland bestond er in de Middeleeuwen door overexploitatie een tekort aan hout. Dit was voor de

IJslanders het moment om een nieuwe bouwtechniek toe te passen, deze wordt Torfrasenbauweise

genoemd. Een huis op deze manier gebouwd bestaat voornamelijk uit leem en gras.

De IJslanders ontdekten al snel dat dergelijke geconstrueerde huizen uit zichzelf warm blijven. Enkel

de kwaliteit van de ramen en de ventilatie liet nog te wensen over.


10

Hermans Mattheus

4.2 ONDERZOEKSSCHIP FRAM

Het eerste echt functioneel en volledig passief gebouw was geen huis, maar een schip: de Fram. Dit

schip werd gebouwd door Fritjof Nansen en hij schreef het volgende:

"... De muren zijn bedekt geteerd vilt, dan een grenen houten lambrisering, dan een dikke laag vilt,

dan luchtdichte linoleum en dan weer een lambrisering. De maximum dikte van de wand bedraagt

ongeveer 40 cm. Het venster, waardoor de koude zeer gemakkelijk blijkt door te dringen, was

uitgevoerd in drie lagen en op die manier beter beschermd dan andere ramen. (Hier) is het een

warm, comfortabel verblijf. Of de temperatuur nu 5 ° of 30 ° of onder het nulpunt ligt, we hebben

geen vuur in de oven. De ventilatie is uitstekend aangezien er frisse winterlucht door de ventilator

blaast. Ik denk er dan ook aan om de verwarming weg te nemen; deze staat enkel in de weg." (Van

Nansen: "Night and Ice", 1887)

4.3 PASSIEF OP 2164M HOOGTE: VAN HET ROCKY MOUNTAINS INSTITUTE OF

AMORY

Amory Lovins, wereldwijd bekend door zijn publicaties over alternatieve energie, beweert dat het

niet stopt bij theorie. Op 2164m hoogte, bouwde hij in Old Snowmass, Colorado, een zeer goed

thermisch geïsoleerd en tegelijk passief zonnehuis. In de wintertuin groeit tropische vegetatie, de

verwarming wordt zelden gebruikt.

Deze ervaring gaf de mensen die bezig waren met het onderzoek naar passieve technieken,

voldoende zekerheid en vertrouwen dat de theorie ook naar de praktijk kon worden omgezet. Lovins


11

Hermans Mattheus

beschouwde dit project niet enkel als een onderzoeksproject, maar als een oplossing voor een

energiestandaard in de toekomst.

4.4 HET PASSIEFHUIS IN DARMSTADT KRANICHSTEIN

Opgestart door een team van wetenschappers die deel uit maken van het "bouwvoorbereidend

onderzoeksproject voor passief huizen”, een internationale co-operatie, waar ook Bo Adamson en

Gerd Hauser deel van uit maken. Zij worden systematisch gefinancieerd door de staat Van Hessen om

onderzoek uit te voeren naar energie-efficiënte huizen, componenten te ontwikkelen en nieuwe

prototypes te vervaardigen. Met inbegrip van geïsoleerde kozijnen, verlaagd verwarmingsgebruik en

CO2-controlerende ventilatie.

Volgens de plannen van professor Bott / Ridder / Westermeyer, werden in 1990 door een

particuliere ontwikkelaar vier geschakelde woningen gebouwd. De huizen zijn doorgaans bezet sinds

1991. Een bijbehorend meetprogramma bevorderd de kennis inzake zeer goed isolerende

componenten, ramen, ventilatie, warmteterugwinning, gedrag van de gebruiker, de luchtkwaliteit

binnen, het ontstaan van interne warmtebronnen en nog veel meer.

Onder normaal residentieel gebruik, bevestigd dit project de functionaliteit van alle belangrijke

componenten, en dit de klok rond. Het gemeten energieverbruik voor verwarming is stabiel en

bedraagt voor 15 jaar minder dan 10 kWh. De besparing ten opzichte van traditionele gebouwen is

dus meer dan 90%. De metingen i.v.m. de uitstekende luchtkwaliteit en die van een hoog thermisch

comfort werden door de gebruikers bevestigd.

Het merendeel van de onderdelen (vb. geïsoleerde kozijnen) waren voor dit project individueel

ontwikkeld en met de hand vervaardigd. Aangezien de functionaliteit ervan bewezen is, kan met

massaproductie van start gaan.


12

Hermans Mattheus

4.5 SUPER-LAGE ENERGIE GEBOUWEN DOOR HANS EEK

In Zweden wordt een straat met lage-energiewoningen bezet. De ervaringen met een complexe en

onbetrouwbare techniek had men echter vroeg geleerd en eigen gemaakt door essentiële zaken

correct te maken: luchtdichtheid, zeer goede warmte isolatie, goede ramen, betrouwbare

mechanische verluchting. Een belangrijke pioneer in Zweden is Hans Eek, zijn levensverhaal

weerspiegelt zijn ervaringen met het gebouw, uit “Technologische kerstboom” over lage-

energiewoningen tot passief huis.

Hierboven zijn rijhuizen afgebeeld uit het Zweeds-Duitse project “Ingolstadt-Halmstad”. Deze huizen

zijn echter niet passief maar de stap om hiertoe te komen is slechts klein.


13

Hermans Mattheus

5. BRONNEN

- http://de.wikipedia.org/wiki/Passivhaus

- http://www.finnforest.de/produkte/kerto/Pages/Default.aspx

- http://www.finnforest.de/produkte/leno/Pages/Default.aspx

- http://www.finnforest.de/produkte/finnjoist/Pages/Default.aspx

- http://celit.de/celit-3d.phtml

- http://isofloc.de/isofloc-l-leichte-waerme-daemm-flocke.phtml

- http://www.siga.ch/Detail-Majpell.61.0.html?&L=3

- http://www.passivhaustagung.de/Passivhaus_D/Geschichte_Passivhaus.html


14

Hermans Mattheus

BIJLAGE A - WOORDENLIJST

HOOFDSTUK 1

vorhanden aanwezig

verschließen afkitten

abstimmen afstemmen

die Abluft afvoerlucht de

der Balance Ventilator balansventilator de

bestehend bestaand

das Raumklima binnenklimaat het

der inneren Hohlraum binnenspouwblad het

die Bauweise bouwstijl de

konstruktive bouwtechnisch

die Quelle bron de

die Außenwänd buitenwand de

die Kombination combinatie de

das Dach dak het

die Dicke dikte de

weitreichend doorgedreven

der Energieverbrauch energieverbruik het

das Fundament funderingsopbouw de

die Nutzung gebruik het

gemeinsam gemeenschappelijk

geografisch / geographisch geografisch

gewünscht gewenst

das System het systeem het

der Holzrahmen houtskelet het

hineinblasen inblazen

die Dämmung isolatie de

der Riss / Riß kier de

die Kälte koude de

niedrigen laag

das Niedrigenergiehaus lage-energiewoning de

lebensfähig leefbaar

der Wohnraum leefruimte de

die Luft lucht de

der Luft-Dichtungsmaterial luchtdichtingsmateriaal het

mechanisch mechanisch

die Mauer muur de

der Norden noorden het

unabhängig onafhankelijk

entweichen onttrekken

optimal optimaal

die Ausrichtung oriëntatie de


15

Hermans Mattheus

das Passivhaus passiefhuis het

die Technik techniek de

das technischen Geräten technische toestellen de

die Temperatur temperatuur de

thermisch thermisch traditionell traditioneel festsetzen vastleggen üblich veel voorkomend die Lüftungsanlage ventilatie de

renovieren verbouwen der Lüftungsschlitz verluchtingsgat het

frisch vers unterschiedlich verschillend die Heizung Ressource verwarmingsbron de

ausreichend voldoende die Freiheit vrijheid de

die Wärme warmte de

der Wärmebedarfs warmtebehoefte de

der Wärmeverlust warmteverlies het

der Wärmetauscher warmtewisselaar de

gering weinig der Wohnkomfort wooncomfort het

die Sonneneinstrahlung zonlicht het

der Süden zuiden het

HOOFDSTUK 2

passen aansluiten

der Zusatz additief het

trennen afscheiden

akustisch akoestisch

der Balken balk de

die Behandlung behandeling de

die Belastung belasting de

schützen beschermen

der Baumstumpf boomstronk de

der Brand brand de

die Fähigkeit capaciteit de

der Baustoff constructiemateriaal het

Durchlaufverfahren continue proces

das Dachelement dakonderdeel het

die Atmosphäre dampkring de

die Dampfsperre dampscherm het

der Bedarf de eis de


16

Hermans Mattheus

die Durchlässigkeit doorlatendheid de

der Abschnitt doorsnede de

trocknen drogen die Trockenkammer droogkamer de

die Druckfestigkeit druksterkte de

der Druckunterschied drukverschil het

dauerhaft duurzaam die Latte dwarslat de

ökologisch ecologisch elektrisch elektrisch einzeln elke, iedere die Emulsion emulsie de

wesentlich essentieel der Hersteller fabrikant de

die Furnierschicht fineer lagen das Furnierschichtholz fineer multiplex der Flansch flens de

der Film folie de

der Fräskopf freeskop de

fräsen freezen der Mangel gebrek het

geklebt gelijmd einfach gemakkelijk patentiert gepatenteerd das Gewicht gewicht het

die Pfette gording de

das Fichtenholz grenenhout het

die Aktion handeling de

das Harz hars de

die Menge hoeveelheid de

hochwertig hoogwaardig das Holz hout het

die Holzfaser houtvezel de

der I-Träger I-ligger de

blasen inblazen der Dämmstoff isolatiemateriaal het

das Kabel kabel de

kleben kleven Klimawandel klimaatsverandering die Spalte kolom de

das Kohlendioxyd / Kohlendioxid koolstofdioxide de

Wärmebrücke koudebrug das Zeitungspapier krantenpapier het

das Schwinden krimp de

die Qualitätskontrolle kwaliteitscontrole de


17

Hermans Mattheus

die Längsachse langsrichting de

der Körper lijf het

der Klebstoff lijm de

verkleben lijmen formstabil maatvast fest massief mehrere meerdere die Menschheit mensheid de

multifunktional multifuntioneel die Naht naad de

das Nadelholz naaldhout het

die Ader nerf de

klinken nieten unbehandelt onbehandelt das Teil onderdeel het

die Entwässerung ontwatering de

die Gestaltung ontwerp het

die Erwärmung opwarming de

die Spannweite overspanning de

das Paraffin paraffine de

die Presse pers de

die Platzersparnis plaatsbesparing de

die Platzierung plaatsing de

die Bohle plank de

die Planung planning de

die Vorfertigung prefabricage de

der Herstellungsprozess productieproces het

die Schale schil de

das Schälfurnier schilfineer het

schälen schillen der Schimmel schimmel de

der Dachstuhl spant de

stabil stabiel die Standardhöhe standaardhoogte de

stapeln stapelen Nut und Feder tand en groef der Zufall toeval het

transportieren transporteren die Herausforderung uitdaging de

unterschiedlich uiteenlopend endgültig uiteindelijk, definitief der Austausch uitwisseling de

die Kopfleiste verdeelbalk de

der Stock verdieping de

erleichtern vereenvoudigen


18

Hermans Mattheus

verpacken verpakken zerkleinern versnipperen die Verarbeitbarkeit verwerkbaarheid de

die Bodenkonstruktion vloerconstructie de

feuchtigkeitsbeständig vochtbestendig der Vorteil voordeel het

die Vorratskammer voorraadkamer de

Formstabilität vormvastheid die Wärmeleitfähigkeit warmtegeleidingscoëfficient de

das Wasser water het

der Wasserdampf waterdamp de

wasserdicht waterdicht der Verschnitt zaagafval het

schneiden zagen wirtschaftlich zuinig, economisch das Quellen zwelling de

HOOFDSTUK 3

die alternative Energie alternatieve energie de

bedecken bedekken

die Einsparung besparing de

zuverlässig betrouwbaar

fördern bevorderen

behaupten beweren

entsprechend bijbehorend

komfortabel comfortabel

komplex complex

die Kooperation co-operatie de

durchdringen doordringen

dreifache driedubbel

die Erfahrung ervaring de

finanzieren financiëren

die Funktionalität functionaliteit de

nutzen gebruiken

gemessen gemeten

geteert geteert

das Gras gras het

Island Ijsland

die Kenntnis kennis de

die Vertäfelung lambrisering de

der Lehm leem het

die Lebensgeschichte levensverhaal het

das Linoleum linoleum de


19

Hermans Mattheus

die Luftqualität luchtkwaliteit de

die Massenproduktion massaproductie de

das Messprogramm meetprogramma het

das Mittelalter Middeleeuwen de

unzuverlässig onbetrouwbaar die Forschung onderzoek het

der Entwickler ontwikkelaar de

die Lösung oplossing de

der Ofen oven de

die Übernutzung overexploitatie de

der Pionier pionier de

das Reihenhaus rijhuis het

das Schiff schip het

schreiben schrijven das Land staat de

die Straße straat de

das Defizit tekort het

die Theorie theorie de

die Zukunft toekomst de

tropisch tropisch ausgezeichnet uitstekend die Vegetation vegetatie de

der Aufenthalt verblijf het

das Vertrauen vertrouwen het

der Filz vilt het

ausreichend voldoende hauptsächlich voornamelijk das Feuer vuur het

entfernen wegnemen weltweit wereldwijd der Wissenschaftler wetenschapper de

die Winterluft winterlucht de

die Sicherheit zekerheid de

selten zelden

Passiefhuizen en lage energiewoningen in houtskeletbouw

Documents

Transcript of Passiefhuizen en lage energiewoningen in houtskeletbouw