1. Patrick Mackaaij Ganzenstraat 30 3815 JE AMERSFOORT 033Telefoon: 033-4758960ROC De Amerlanden Zangvogelweg 140 3815 DP AMERSFOORT 033Telefoon: 033-4751121PartitionerenVerslagcode: VTV1stagedocent: dhr. R.G.C. Koekkoekmentor: dhr. W. Boscijfer:paraaf voor gezien:datum: 08-06-1998 (8 juni 1998) opmerkingen mentor:

2. INHOUDSOPGAVE 1.INLEIDING ................................................................................................................................................................................. -11.1 Wat is partitioneren? ................................................................................................................................................... -11.2 Leeswijzer .................................................................................................................................................................... -1-2. LIMIETEN VAN PARTITIONEREN ..................................................................................................................................................... -23. WAAROM PARTITIONEREN? .............................................................................................................................................................. -43.1 Meerdere besturingssystemen op n computer gelijktijdig genstalleerd ................................................................. -43.2 Delen van de harde schijf onzichtbaar te maken voor de gebruiker .......................................................................... -43.3 Mr vrije ruimte te maken door het toepassen van een kleinere clustergrootte ....................................................... -53.4 Besturingssystemen sneller te laten werken door o.a. de swap-file op een aparte partitie te zetten........................... -53.5 Een grote harde schijf benaderbaar maken onder DOS .............................................................................................-63.6 Een harde schijf ordelijk in te delen ............................................................................................................................-64. HOE PARTITIONEREN?......................................................................................................................................................................... -75. PARTITIONMAGIC .................................................................................................................................................................................-85.1 Beschrijving van de installatie van de computers in lokaal 108 en 117 ...................................................................................-86. EZ-DISK ................................................................................................................................................................................................... -107. TOT SLOT ............................................................................................................................................................................................... -11Bijlage ........................................................................................................................................................................................................... -12- 3. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV11. INLEIDING 1.1Wat is partitioneren? Onder partitioneren verstaan we het onderverdelen van de ruimte op de harde schijf in kleinere delen. Dit biedt vele mogelijkheden, waarvan de meest interessante op de stageplek het draaien van meerdere besturingssystemen op n computer is. Partitioneren is belangrijk op de plek waar ik momenteel stage loop: ROC De Amerlanden, locatie Zangvogelweg. Partitioneren wordt in twee lokalen gebruikt om zowel een nieuwe situatie met Windows 95 uit te proberen als de oude (DOS) situatie te handhaven. In een ander lokaal wordt het door ons gebruikt om computers die voor de open dagen gebruikt worden snel klaar te kunnen maken. Tijdens het opstarten van de computers in de leerlingenlokalen krijgen de leerlingen de keuze of zij gebruik willen maken van DOS of Windows 95. Op het DOS-gedeelte van de harde schijf is tevens Windows 3.1 genstalleerd. Hoe het geheel werkt maak ik in dit verslag duidelijk.1.2 Leeswijzer We beginnen met in hoofdstuk 2 de limieten van het partitioneren te bespreken. In hoofdstuk 3 worden de voordelen van het partitioneren besproken. In dit hoofdstuk komt ook een praktijkgeval aan de orde waarbij partitioneren noodzakelijk is. In hoofdstuk 4 wordt toegelicht hoe je een harde schijf kunt partitioneren en welke programmatuur je daarvoor nodig hebt. Het programma PartitionMagic wordt in hoofdstuk 5 besproken. Dit programma hebben we tijdens onze stage veel gebruikt. Hoofdstuk 6 gaat in op de manier waarop men de 528Mb limiet omzeild. In het laatste hoofdstuk worden de belangrijkste punten nog even aangestipt.1 4. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV12. LIMIETEN VAN PARTITIONEREN Normaal gesproken wordt een harde schijf als n geheel aangesproken. Als men in de winkel een harde schijf aanschaft van bijvoorbeeld 1.2Gb, dan moet deze na het aansluiten ervan geformatteerd worden. Hieraan vooraf gaat het partitioneren, wat meestal met behulp van het programma FDISK (DOS) gedaan wordt. FDISK stelt voor om de gehele grootte van de harddisk te gebruiken als zogenaamde primare DOS-partitie en zo vinden we de meeste schijven dan ook terug. Het is ook mogelijk de harde schijf op te delen in meerdere partities. Er bestaan drie soorten partities, te weten: primaire (primary) partitie; uitgebreide (extended) partitie; logische (logical) partitie. De primaire partitie is vereist voor het opstarten van de computer en moet als bootable/active ingesteld worden. Een uitgebreide partitie is een omhulsel voor de logische partities en is zelfstandig niet te gebruiken. Met een schijfletter (C, D, E) spreekt u dus alleen de primaire en logische partities aan. Er is een limiet aan het aantal partities waaruit een schijf kan bestaan. Maximaal 4 primaire partities f maximaal 3 primaire partities met n uitgebreide partitie. De uitgebreide partitie kan dan een groter aantal logische partities bevatten. De andere primaire partities kunt u na het opstarten niet benaderen (de besturingssystemen ondersteunen dit niet), maar de logische partities ziet u wel. Stel dat u bijvoorbeeld Windows 95 en Windows 98 op n systeem wilt draaien en u wilt uw tekstverwerkingsdocumenten vanuit beide besturingssystemen kunnen benaderen, dan maakt u dus twee primaire partities en n uitgebreide partitie met daarin n logische partitie. Na het starten van uw PC in Windows 95 bestaan er twee schijfletters voor deze schijf. De eerste, C, is de primaire partitie met Windows 95 en de tweede is de logische partitie met uw tekstdocumenten. Helaas is het in deze situatie nogal ongemakkelijk om over te schakelen naar het andere besturingssysteem. U dient hiervoor een programma als FDISK of PartitionMagic te starten en de tweede primaire partitie actief (bootable) te zetten. Hiervoor is als oplossing de Bootmanager bedacht. Deze presenteert een keuzemenu en zet aan de hand van de keuze van de gebruiker de gewenste partitie op actief. De bootmanager neemt wel n primaire partitie in beslag.2 5. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV1Waar men voor het partitioneren rekening mee dient te houden is dat de toewijzing van schijfletters verandert. Het besturingssysteem wijst de schijfletters toe. De primaire partities krijgen als eerste een schijfletter toegewezen, ongeacht op welke fysieke schijf ze staan. Dit houdt in dat als u bijvoorbeeld over twee beschikt met beide een primaire en een logische partitie, de primaire partities de schijfletters C en D toegewezen krijgen en de logische partities E en F. Ook de schijfletters van verwisselbare media zoals de CDROM-speler veranderen. Vandaar dat het handig is bij het installeren van een PC de verwisselbare media van een zo hoog mogelijke schijfletter te voorzien.3 6. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV13. WAAROM PARTITIONEREN? In de inleiding zijn reeds twee voorbeelden genoemd van een situatie waarin partitioneren handig is. Hieronder een opsomming van een aantal situaties. De situaties worden na de opsomming verder verduidelijkt. 3.1Partitioneren biedt de mogelijkheid om: meerdere besturingssystemen op n computer gelijktijdig genstalleerd te hebben; delen van de harde schijf onzichtbaar te maken voor de gebruiker (snelle restore mogelijkheid); mr vrije ruimte te maken door het toepassen van een kleinere clustergrootte; besturingssystemen sneller te laten werken door o.a. de swap-file op een aparte partitie te zetten; een grote harde schijf benaderbaar maken onder DOS (2Gb limiet); een harde schijf ordelijk in te delen (bijvoorbeeld alle data op een aparte positie) waardoor backuppen eenvoudiger wordt. Meerdere besturingssystemen op n computer gelijktijdig genstalleerd Dit wordt op de stageplek reeds toegepast in de lokalen 108 en 117. Tijdens het opstarten van de computer wordt de gebruiker geconfronteerd met een keuzemenu. De harde schijf bestaat daar uit drie primaire partities, te weten een partitie met Windows 95, een partitie met DOS en een partitie met een Bootmanager. Een logische partitie was niet nodig: er was geen programmatuur die vanuit beide besturingssystemen te benaderen moest zijn. Voordeel: oude en toekomstige situatie werken gelijktijdig.3.2 Delen van de harde schijf onzichtbaar te maken voor de gebruiker Een nog niet besproken mogelijkheid van het partitioneren is de mogelijkheid om een partitie als verborgen/hidden te markeren. Dit kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor een gebruiker die fouten maakt in DOS en daarmee onbedoeld bestanden van de harde schijf wist of instellingen wijzigt. Op de harde schijf kan normaal genstalleerd worden. Na installatie een kopie van de software op een verborgen logische partitie zetten. Dit kost een hoop extra ruimte (zonder compressie het dubbele) maar het werkt wel snel. Houdt er ook rekening dat de gebruiker zelf ook de mogelijkheid moet blijven houden om software te installeren of data weg te schrijven op de harde schijf. Van Windows 95 kan niet zomaar een kopie gemaakt worden. In mijn volgende verslag ga ik daar dieper op in.4 7. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV1cluster ergrootte 3.3 Mr vrije ruimte te maken door het toepassen van een kleinere clustergrootte Bij het formatteren van een partitie wordt gekozen voor een bepaalde clustergrootte. Bestanden worden verdeeld over clusters opgeslagen. Een cluster bevat nooit meer dan n bestandsnaam. Voor een harde schijf waarvan de clusters 32Kb groot zijn, betekent dit dat een bestand van bijvoorbeeld 200 bytes tch 32Kb in beslag neemt. Een enorm verlies aan ruimte wat slack genoemd wordt. De clustergrootte kan in DOS gevonden worden met het commando CHKDSK. De engelse versie geeft bijvoorbeeld weer: 32.768 bytes in each allocation unit In dit voorbeeld neemt een cluster 32Kb in beslag. Onderstaande tabel geeft weer welke clustergrootte bij welke grootte van een partitie kan worden toegepast (FAT16)Partitie in MBClustergrootte in Kb16-1272128-2554256-5118512-1023161024-204732Bij een harde schijf van 1.6Gb kan middels het terugdringen van de clustergrootte van 32Kb naar 16Kb een winst van zon 200Mb gehaald worden. Dit is 12.5% van de omvang van de harde schijf! swap3.4 Besturingssystemen sneller te laten werken door o.a. de swap-file op een aparte partitie te zetten Een modern besturingssysteem als Windows 95 maakt gebruik van een swap-file om eventueel geheugentekort aan te vullen met vrije ruimte op de harde schijf. Als het interne geheugen vol is, slaat het besturingssysteem data die het op dat moment niet nodig heeft op op de harde schijf. Door de swap-file op een aparte partitie te zetten, raakt deze veel minder snel gefragmenteerd. Dit geldt uiteraard ook voor de tijdelijke bestanden-directory (b.v. c:windowstemp) en de browser-cache.5 8. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV13.5 Een grote harde schijf benaderbaar maken onder DOS Er zijn verschillende bestandssystemen ontworpen om gegevens op te slaan op een harde schijf. De momenteel meest gebruikte is FAT16. Andere bestandssystemen zijn bijvoorbeeld HPFS (High Performance File System), NTFS (New Technology File System) en FAT32. Het verschil tussen deze systemen heeft o.a. te maken met de clustergrootte en is op dit moment niet van belang. Wat wel van belang is, is dat FAT16 geen partities groter dan 2Gb ondersteunt. DOS kan alleen met FAT16-partities overweg, dus als u een harde schijf groter dan 2Gb onder DOS wilt gebruiken, komt u er niet onderuit partities aan te maken. Ook Windows 95 ondersteunt de opvolger van FAT16 (FAT32) pas vanaf de zogenaamde OSR-2 versie. FAT32 kan schijven aan tot 2Tb. 3.6 Een harde schijf ordelijk in te delen Daar het meestal onhandig is een compleet systeem te backuppen, kiezen veel mensen ervoor om hun data-bestanden apart van de applicaties weg te schrijven. Hiervoor wordt bijvoorbeeld een directory DATA in de rootdirectory van de schijf gecreerd. Onder de directory DATA bevinden zich de subdirectories Word, Excel etc. Helaas maken veel programmas tijdens het installeren zelf ook weer een directory in de root aan, waardoor het geheel snel weer onoverzichtelijk wordt. Vandaar dat het handig kan zijn de data op een aparte partitie te zetten. Bijkomend voordeel is dat als een partitie door bijvoorbeeld een computervirus verwijderd wordt, de data intact gebleven is.6 9. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV14. HOE PARTITIONEREN? HOE Er zijn verschillende applicaties in omloop die u in staat stellen de harde schijf in meerdere partities onder te verdelen. Onder deze applicaties bevindt zich enkel commercile software. Standaard wordt bij DOS, Windows en OS/2 het programma FDISK meegeleverd voor het aanmaken van partities. Dit programma stelt de gebruiker helaas niet in staat een aangemaakte partitie te wijzigen of toe te voegen. De gebruiker moet alles in n keer goed doen, of de data van de partities verwijderen, vervolgens de partities en opnieuw beginnen. Enkele producten die dit zonder opnieuw installeren voor u regelen zijn: PartitionMagic van Power Quest; PartitionManager van Paragon/PTS; Partition-It van Quarterdeck; System Commander van V Communications. Als bijlage is aan dit verslag een tabel toegevoegd waarin de verschillen tussen de programmas duidelijk worden. Mijn voorkeur heeft het pakket PartitionMagic van Power Quest. Dit pakket wordt ook op de stage-plek gebruikt er kwam onlangs in een Computer!Totaal als beste uit de bus. In het volgende hoofdstuk geef ik een voorbeeld van hoe een harde schijf onderverdeeld kan worden in partities met behulp van het programma PartitionMagic.7 10. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV15. PARTITIONMAGIC PartitionMagic versie 3.0 van Power Quest is het pakket wat op de stage-plek gebruikt wordt voor het partitioneren van een harde schijf. In de lokalen 108 een 117 staan drie partities op de harde schijf, te weten DOS, Windows 95 en een Bootmanager. Na het starten krijgt de gebruiker de keuze tussen DOS of Windows 95. De partities zijn voor elkaar onzichtbaar. Het is uiteraard ondoenlijk om op alle PCs de harde schijf te partitioneren, vandaar dat ik gezocht heb naar een oplossing waarbij een computer slechts eenmalig genstalleerd behoeft te worden en het partitioneren, evenals de software installeren in zo min mogelijk handelingen verricht kan worden. Hierover schrijf ik meer in mijn volgende verslag. Hieronder volgt een beschrijving van de manier waarop de bovenstaande situatie gecreerd is op een PC met behulp van PartitionMagic. Gekozen is voor een uitleg van de tekstuitvoering van een DOS-versie van PartitionMagic. Het complete pakket past dan op n diskette. De grafisch uitvoering vereist twee diskettes en heeft eigenlijk als enige voordeel dat de grootte van een partitie door met de muis te slepen aangepast kan worden. Het programma wat hieronder beschreven wordt betreft de executable PQMAGICT.EXE. 5.1 Beschrijving van de installatie van de computers in lokaal 108 en 117 Daar het een 486-PC betreft met een harde schijf van 1.2Gb, is de eerste stap de schijf benaderbaar te maken met behulp van het programma EZ-DISK. Dit is een zelfstartende diskette. Na het starten hoeft men enkel de gepresenteerde opties te bevestigen door op de enter-toets te drukken. Na het opnieuw starten van de PC bestaat de schijf uit n primaire partitie met de startbestanden van MS-DOS erop, te weten IO.SYS, MSDOS.SYS en COMMAND.COM. De partitie staat bootable ingesteld. We starten nu PartitionMagic op vanaf een diskette. Mochten er meerdere partities op de schijf staan, dan vraagt PartitionMagic ons welke partitie we willen bewerken. In ons geval krijgen we direct het keuzemenu gepresenteerd. Kies O voor Options en bevestig met enter. Uit het nu volgende menu is de optie Cluster Analyzer interessant om te vermelden. Door na deze optie de waarde in MBs in de kolom Wasted te vergelijken, krijgen we inzicht in de winst die er te behalen valt met een kleinere clustergrootte. Voor het installeren van de PC kiezen we voor Resize Selected Partition. De nieuwe grootte van de partitie wordt 600Mb. Bevestig de clustergrootte en tenslotte het resizen met de letter R.8 11. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV1De harde schijf is nu schematisch als volgt ingedeeld: MS-DOS (600Mb)vrije ruimte (612Mb)Aan het einde van de schijf plaatsen we een Bootmanager door eerst uit het hoofdmenu de optie Select a new Partition te kiezen. Kies voor de partitie van het type free space. Kies voor Boot Manager uit het hoofdmenu en selecteer Install boot Manager. Geef de letter E voor end of free space. De Bootmanager neemt 1Mb ruimte in. De harde schijf is nu schematisch als volgt ingedeeld: MS-DOS (600Mb)vrije ruimte (611Mb)BM (1Mb)We gaan nu op de vrije ruimte de MS-DOS FAT16-partitie kopiren, waarna we van de tweede partitie het volumelabel veranderen in Win95 met de bedoeling dit besturingssysteem daar later op te installeren. Het is ook mogelijk een FAT16 partitie te creren waar zich nu vrije ruimte bevindt, maar helaas is de partitie dan niet te benaderen doordat er geen startbestanden op staan. De volgende situatie doet zich voor als de installatie toch op deze manier voortgezet wordt. Een PC start op met de Bootmanager. Wanneer men kiest voor de MS-DOS partitie, start de PC op en eindigt met de MS-DOS-prompt. Kiest men echter voor de Windows 95 partitie, dan loopt het systeem vast. Selecteer de partitie met MS-DOS erop uit het hoofdmenu. Kies nu uit het menu Options voor Copy Selected Partition, optie Y.Deze optie is alleen aanwezig als er genoeg vrije ruimte is om de geselecteerde partitie op te plaatsen. Kies als doel voor de partitie de vrije ruimte. Daar de vrije ruimte 611Mb was en de partitie die erop gekopieerd is 600Mb, is er nu nog 11Mb aan vrije ruimte die niet gebruikt wordt. Het is netjes om de laatste partitie (Windows 95) middels resize deze vrije ruimte toe te wijzen. Door nu stuk voor stuk de partities te selecteren en uit het menu Boot Manager te kiezen voor Add to Boot Manager Menu voegen we binnen enkele stappen de twee partities toe aan het menu wat de gebruiker na het starten gepresenteerd krijgt. Vervolgens is het zaak om DOS en Windows 95 op de betreffende partitie te installeren. Hiervoor is door mij een efficintere methode bedacht die ik in mijn volgende verslag behandel.9 12. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV16. EZ-DISK EZIn oudere computers zoals de 486 computers op de stage-plek in de leerlingenlokalen 108 en 117, ondersteunt het BIOS de grotere harde schijf niet. Dit probleem doet zich voor bij harde schijven groter dan 528Mb. Daar de harde schijven die wij in deze lokalen moesten installeren 1.2Gb waren, liepen we tegen dit probleem op. Door de fabrikanten van harde schijven is een oplossing bedacht met de naam DDO (Dynamic Drive Overlay). Bij de aanschaf harde schijf wordt een diskette meegeleverd met een installatieprogramma erop. In ons geval ging het om een pakket met de naam EZ-DISK. De harde schijf kan op de normale manier op de IDE-poort van de PC aangesloten worden. Na het starten van het installatie-programma maakt dit de nodige aanpassingen in het BIOS van de PC en plaatst het een stukje extra code aan het begin van de harde schijf wat tijdens het starten geladen wordt. Deze code neemt de BIOS-routines voor de harde schijf over en handelt deze verder af. Bij harde schijven groter dan 2Gb komt tevens het probleem van het limiet van het FAT16-bestandssysteem om de hoek kijken. Wil men met FAT16 blijven werken (bijvoorbeeld omdat DOS en oude Windows 95 versies niet anders kunnen), moet men de schijf ook opdelen in partities.10 13. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV17. TOT SLOT Zoals uit dit verslag blijkt komt er soms nogal wat om de hoek kijken om een harde schijf werkende te krijgen. Een grote harddisk werkt niet zomaar in een 486-PC, DOS en Windows 95 werken niet met partities groter dan 2Gb enzovoorts. Het kunnen omgaan met partities en deze kunnen wijzigen kan handig zijn in een aantal situaties, waarvan er twee veel gebruikt worden. Ten eerste zowel Windows 95 als MS-DOS op n vaste schijf met een keuzemenu tijdens het opstarten. Ten tweede uiteraard het opdelen van een schijf in FAT16 partities om deze benaderbaar te maken voor DOS en oude versies van Windows 95. PartitionMagic is een goed programma om partities mee te beheren. Het kan bijvoorbeeld partities wijzigen, aanmaken, toevoegen, de clustergrootte wijzigen en converteren van FAT16 naar FAT32 en vice versa. Een onmisbaar hulpmiddel wat eigenlijk standaard bij een besturingssysteem zou moeten zitten!11 14. Patrick Mackaaij, Partitioneren/VTV1Bijlage ProductPartitionMagic PartitionMagicPartitionManager PartitionManagerPartitionPartition-ItCommander System CommanderVersie3.041.51.034.0ProducentPower QuestParagon/PTSQuaterdeckV CommunicationsDosJaJaNeeNeeWindows 3.x/95/98JaJaJaJaWindows NTJaNeeNeeJaOS/2JaNeeNeeJaActiverenJaJaJaJaKopirenJaJaJaNeeMakenJaJaJaJaVerbergenJaJaJaJaVerplaatsenJaJaJaNeeVerwijderenJaJaJaJaWijzigenJaJaJaJa64 kB clustergrootteJaNeeNeeNeeAanpassen root-omvangJaNeeNeeNeeBoot ManagerJaNeeExtra StrengthJaConversie FAT16-32 v.v.JaNeeJaJaConversie FAT16-HPFSJaNeeNeeNeeIntegriteitscontroleJaNeeBeperktBeperktRecovery DiskJaJaJaJaVerplaatsen applicatiesJaNeeJaNeeWijzigen clustergrootteJaNeeJaNeeWijzigen schijflettersJaNeeJaNeeBesturingssystemenPartitiebewerkingenDiversen12