WALLONI. OMRINGT JE MET WARMTE.GTwww.wallonie-toerisme.be

Parken, tuinen en bomen

Inhoud

Geschiedenis van de tuinen 05

Bomen in alle soorten (Arboretums - Botanische tuinen - Serres) 06-13

Ruimte, rust en activiteiten (Domeinen - Provinciale Domeinen) 14-17

Steden in het groen (Stadsparken) 18-27

De ene tuin is de andere niet (Tuinen) 28-31

Franse of Engelse tuin (Kastelen) 32-39

Alle eer aan de voorouders (Opmerkelijke bomen) 40-47

Toon het met bloemen (Dorpen vol bloemen) 48-49

De smaak van de bodem (Geneeskrachtige planten - groentetuinen) 50-52

Rozentuinen 53

Nectar uit het groen (Boomgaarden - wijngaarden) 54-60

U bent aan zet (tuinbouw) 62

Bezoek in 2008 meer dan 200 privparken en -tuinen 63

Musea in een groen kleedje (Muses et Socit en Wallonie) 64-69

Te gast in deze tuin (Logies) 70-71

Maisons du Tourisme in Walloni 72-78

Ofce de Promotion du Tourisme de Wallonie et de Bruxelles 79

0303

Tui

isvd

de

A

dkwd

Ay

i

www.wallonie2008.bem

tadsertjes.oont n Eng

teitenHet plaats waar mensentoefenen, zoals roeien, w

Geschiedenis van de tuinen

04 05

toe

rek na te kijken e kg gevens uit de brochurure nog altijd actueel zijn.

ohure no ee

06

Het arboretum van Gedinne

Dit arboretum uit 1903 maakt deel uit van een hele reeks die tegelijk in het hele land werd aangelegd,met het doel na te gaan welke exotische soorten nuttig konden zijn voor de houtproductie. Hetheeft een oppervlakte van 10 ha en ligt op eenhoogte van 430 m in het ecologische gebied van de westelijke Ardennen. Op 142 percelen staaneen honderdtal soorten. Belangrijk is de mooie col-lectie naaldbomen, die een vijftigtal soorten telt. Sommige bomen zijn meer dan 40 meter hoog(toegankelijk voor gehandicapten).

Route de Haut-Fays Tel.: +32 (0)61/58.74.84

Gembloux, Waalse agrobiokernHet arboretum van de UniversitaireFaculteit Landbouwwetenschappen

Opgericht op het einde van de 19e eeuw, maar de meerderheid van de huidige soorten, namelijkbomen en heesters uit de gematige klimaatzone van Europa, Azi en de twee Amerikas, werd aan-geplant tussen 1916 en 1919. Vanaf 1988 voerde defaculteit een herbeplanting uit die in 1992 overscha-kelde naar een hogere versnelling. Het arboretumbestaat uit verschillende zones die de vrije ruimtes beslaan tussen de gebouwen van de historische kern van Gembloux.

De Plantencollecties van het Centre Technique Horticole

Het Centrum beslaat een twintigtal hectare, ver-deeld over twee sites (Rue Verlaine en Chemin de la Sibrie).

Men ontwikkelde er alle grote tuinbouwtakken:

De fruitboomteelt (6 ha) toont een boomgaard met laagstammen met cultivars van appelen enperen, percelen met klein fruit en een boomgaardmet oude ziektebestendige variteiten.

De groenteteelt (9,5 ha) produceert het volledige assortiment van onze marktgroenten, zowel op hetveld, als onder plastic of onder glas. Er zijn ookbovengrondse producties en teelten en een collec-cctietuin met meer dan 200 soorten en variteitenvan eetbare planten en vergeten groenten vult deze sectie aan.

De bloementeelt (1,5 ha) doet beroep op moderne serres om een belangrijke verzameling tropischeen mediterrane planten te telen, naast een groot aantal perkplanten, potplanten en groene planten.

De afdeling sierbomenteelt, bosbouw en groene ruimtes (10 ha) bevat de kwekerij van houtachtige planten, de ruimte van het collectiepark en eenbosarboretum. De collecties zijn uniek in Wallonien tellen meer dan 1.000 cultivars van naald- enloofbomen, naast een aantal waterplanten. Meer dan 7,5 ha zijn met gras ingezaaid en wordenonderzocht door het Centre de Rfrences et de Conseils pour les espaces verts.

Chemin de la Sibrie, 4Tel.: +32 (0)81/62.52.30 cthsecretariat@skynet.be www.cthgx.be

110706 07

36

14

36

14

17

16

16

www.wallonie2008.be

Arboretumvan Gedinne OPT / JL Flmal

0908

Luik en omgevingDe serres en het arboretum van de Botanische Tuin van Luik

De Jardin botanique van Luik is met zijn arboretumeen van de meest opmerkelijke van het land. Hij ligtop nauwelijks enkele minuten te voet van het stationLige Guillemins. Het serrecomplex in Victoriaansestijl werd gebouwd in 1819, twee jaar na de oprich-ting van de universiteit van Luik. Het is de enige echtebotanische tuin in Walloni.

Exotisme is overal troef: vanilleplanten, cacaobomen,cactusachtigen hier vindt u ongeveer 5.000 tropischeplanten en 170 soorten bomen en heesters waarvan ervele afstammen van soorten die in de 19e eeuw werdenbinnengehaald. De serre van de bromeliaceae was dehistorische plaats waar men ontdekte hoe de bloemenvan de vanilleplant werden bevrucht, wat geleid heefttot de wereldindustrie van de vanillestokken.

Rue Fush, 3 Tel.: +32 (0)4/250.95.80jardin_botanique_liege@yahoo.fr

Het arboretum van het bos van la Vecque in Seraing

Het arboretum van la Vecque is een echt bosmuseum.Het is niet enkel een prachtig park maar ook een kweek-kstation waar men experimenten uitvoert. Men treft ertalrijke soorten aan uit Europa, Azi en Amerika (naald-en loofbomen waaronder zeldzame soorten) en verderook een sequoia uit de familie van de Californischeconiferen, die hier geplant werd in 1916.

Tel.: +32 (0)4/330.84.29

Het arboretum Tessenire - Parc du Mary-Heid des corbeaux in Esneux

Dit bos- en sierarboretum werd aangelegd in 1918.Het strekt zich uit over een oppervlakte van meer dan3 ha. Men kan er een grote verscheidenheid aan exo-tische planten en sierbomen en heesters bewonde-ren. Een bewegwijzerd pad met didactische bordenvergemakkelijkt het bezoek. Het arboretum ligt in hetParc du Mary-Heid des Corbeaux dat 100 ha groot isen dooraderd is met paden die naar het arboretumvoeren. Het toeristische paviljoen van la Heid desCorbeaux ligt in de omgeving van het wandelnet-werk Tarpan Esneux-Anthisnes en het arboretum.

Tel.: +32 (0)4/388.30.30

Het arboretum van Spa Tahanfagne

In zijn huidige toestand ontstond het in 1932, maartal van bomen dateren al van 1916. Andere aan-plantingen, vooral met experimentele doeleinden,waren er al in 1898, in het buurtschap Dans le Sart,maar ze zijn vandaag verdwenen. Het arboretumbevindt zich in het staatsbos, 3 km ten noordenvan Spa.

Bois de la Picherotte Route des FontainesTel.: + 32(0)87/29.90.80

Het arboretum van St. Vith in Rodt

Didactisch bospad met een lengte van 2,5 km.Langs het pad bevinden zich verschillende soortennaald- en loofbomen en struiken van over de helewereld. Borden met uitleg in 3 talen. Toegankelijkvoor kinderwagens en rolstoelen.

Tel.: +32 (0)80/22.80.52

Het didactische bos- en kunstpad van de Amblve in Halenfeld

Kunst, spelletjes en experimenten voor het hele gezinlangs een parcours van 2,6 km. De wandeling begintmet een tentoonstelling van de verschillende soorten.Het pad is vooral geschikt voor kinderen die spelen-derwijze kennismaken met het bos en zijn bewoners.Sinds 2004 kan de bezoeker er ook 15 kunstwerkenbewonderen die een band hebben met het bos en diegemaakt werden door kunstenaars uit de streek.

Tel.: +32 (0)80/64.72.70

Foxi - Didactisch pad voor kinderenStuwdam van de Vesder in Eupen

Langs een parcours van 2,5 km geven didactischeborden uitleg over de typische ora en fauna vanonze streek.

Tel.: +32 (0)87/55.34 .50

Het arboretum Didactisch pad van Lontzen

50 soorten regionale bomen en heesters.

Tel.: +32 (0)87/65.26.29

Mausheck Didactisch pad in Btgenbach

Beschermd sinds 1998. Oude aanplanting van zomer-eiken en vochtige weiden met moerasspirea. Lengte:0,8 km.

Tel.: +32 (0)80/34.02.46

22

27

27

21

21

23

21

21

21

www.wallonie2008.be

p p

Er worden drie formules voor groepsbezoekenaangeboden :

Volledig bezoek aan de Botanische Tuin vanLuik (2.30 u). Een wandeling brengt u naar hetParc de la Boverie, waarvan de rozentuin en hetEngelse landschapspark het decor vormen voorhet Muse dArt Moderne et dArt Contempo-rain en het Palais des Congrs, en nadien gaat derondleiding verder naar de Botanische Tuin.

Circuit van de parken van Luik in een halve dag (4 u). Parc de la Boverie, Parc dAvroy enJardin botanique de Lige.

Circuit van de parken van Luik op een vol-ledige dag. Parc de la Boverie, Parc dAvroy,Jardin botanique de Lige en de Coteaux de laCitadelle.

Rondleidingen voor groepen (enkel na reservering)in het Frans, Nederlands, Engels en Duits.

Reserveringen bij het Ofce du Tourisme. En Fronstre, 92 4000 LigeTel.: +32 (0)4/221.92.21 ofce.tourisme@liege.bewww.liege.be/tourisme www.econet.ulg.ac.be/ebgn/

10 11

Doorheen LuxemburgHet arboretum Robert Lenoir bij de Molen van Bardonwez in Rendeux

Het arboretum werd in de jaren 1930 aangelegddoor de heer Lenoir en bevatte in de tijd een water-molen die gevoed werd door een kanaaltje van deOurthe. Beetje bij beetje ontstonden kleine eilandjesdie aan de site een bijzondere charme verleenden dieze vandaag nog steeds kenmerkt. De bekommernisvan Lenoir was veeleer zeldzame exotische soortenverzamelen dan de ruimte aanleggen en dat gaf hetarboretum een vrij ongerept karakter dat nog steedskenmerkend is. De site telt momenteel 3.800 bomen,verdeeld over 1.400 soorten, waaronder verschil-lende variteiten lijsterbes, esdoorn, kardinaalsmutsof bloesembomen. De site is onder meer befaamdvoor zijn talrijke fruitbomen (appelbomen en kerse-laars) en zijn prachtige rododendrons en azaleas dieu in mei in volle bloei ziet.

Moulin de Bardonwez Tel.: +32 (0)84/47.79.54

Het arboretum van le Fourneau Saint-Michel in Saint-Hubert

Dit arboretum werd vanaf 1899 aangelegd in hetstaatsbos van Saint-Michel, in het buurtschap TailleBoreux. Het ligt op een hoogte van 320 m in de valleivan de Masblette en is een van de meest uitgebreidearboretums van het land, met 67 soorten naaldbomenen 37 soorten loofbomen. De sierlijke westelijke hem-lockspar (Tsuga heterophylla) is een van de grootstevan Belgi. Het arboretum heeft een didactisch padvan 3 km. Het werd in 1995 vernieuwd door de intro-ductie van nieuwe soorten, het aanleggen van nieuwepaden en het opstellen van informatieve borden.

criefourmich@yucom.be

Musea van le Fourneau Saint-Michel :Tel.: +32 (0)84/34.59.72info@fourneausaintmichel.be www.province.luxembourg.be

De arboretumwandeling van Chiny

Dit arboretum werd opengesteld in 1996 en zoalsde naam laat vermoeden met een originele invalshoek.In tegenstelling tot de klassieke arboretums bestaat ditniet uit n plaats met verschillende soorten bomen.De kennismaking met 60 of 70 soorten gebeurt viaeen wandeling langs de straten van het dorp, 3 wan-delingen in het bos en via een weg die langs de Semoisde verbinding maakt tussen de Saint-Nicolasbrug ende aanlegsteiger. Deze natuurwandeling geeft ondermeer de gelegenheid om het gedrag van bomen vandezelfde soort te observeren die enerzijds gesoleerden anderzijds in bosjes staan.

Tel.: +32 (0)61/31.54.04

Het als natuurmonument beschermde arboretum van Marche-en-Famenne

Deze beschermde site die een calvarieberg uit de13e eeuw, een kapel uit de 14e eeuw en een graf uitde 18e eeuw bevat, wordt doorkruist door een mooiecentrale laan die is afgeboord met eeuwenoude lindes.In het onderhout ontdekt men een hele reeks soortenzoals de esdoorn, acacia, Oostenrijkse zwarte den,

rode beuk, kastanjeboom, lijsterbes, es, haagbeuk,Europese lariks Een wandeling van ongeveer 2,5 km,afgezet met bankjes, laat u toe dit arboretum vanuitverschillende oogpunten te bekijken.

Avenue du Monument Tel.: +32 (0)84/31.21.35 info@marche-tourisme.bewww.marche-tourisme.be

Het arboretum van Bertrix

Dit bosarboretum werd gesticht in 1914, op eenoppervlakte van 4,7 ha, met als doel de studie vanexotische soorten. Het bevat 81 verschillende soortenuit de vier uithoeken van onze planeet.

Au Sais Tel.: +32 (0)61/41.44.11

Het botanische en geograsche arboretum van la Gernelle in Bouillon

Opgericht in 1906, met ongeveer 150 inlandse en exo-tische soorten, zowel naald- als loofbomen. Het arbo-retum mag uitpakken met een berghemlock (Tsugamertensiana), die zich kampioen van Belgi mag noe-men en een reuzenzilverspar (Abies grandis), vicekam-pioen van Belgi met een hoogte van 48 meter. Hierligt ook een geograsch arboretum dat naaldbomenbevat uit de Rocky Mountains (USA).

La GernelleTel.: +32 (0)61/46.74.11 et +32 (0)61/46.52.11

Mini-arboretum Les arbrisseaux de nos forts in Botassart

Tuin met wilde struiken die werd aangelegd in het buurtschap le Gros Terme.

Le Muse de la fort in Botassart Dit openluchtmuseum toont u met houten personages de verschillende beroepen dieverband houden met het bos.

3

6

7

8

12

12

12

12

www.wallonie2008.be

Arboretum Lenoir Rendeux C. Mottet

Arboretum van Bertrix C. Franois

12 13

Het didactische pad van het Bois du Defoy in Paliseul

Dit pad werd aangelegd door de kinderen van degemeente Paliseul. Doel van het pad was het omvor-men van een site in natuurreservaat en toegevoegdewaarde te creren met een didactisch parcours.

Tel.: +32 (0)61/46.52.11

Het arboretum van Virton

Dit arboretum met bescheiden afmetingen (1,42 ha)is een compromis tussen een bosarboretum (doorde keuze van de soorten) en een collectiearbore-tum (vanwege de kleine ruimtes). Oorspronkelijktelde het ongeveer 80 houtachtige soorten. Iederesoort werd op een speciaal gereserveerd perceeltjegeplant. Daar bestaan er momenteel nog een veer-tigtal van, waarvan er een dertigtal gedenticeerdzijn. Na de originele exotische soorten werdenlater inlandse soorten aangeplant. Bij de exotenzien we mooie exemplaren van reuzensequoias,douglas, tulpenbomen, elzen met hartvormige bla-deren, pinus ponderosa, Japanse ceders, Corsi-caanse dennen

De toegang is vrij en op de site vindt u twee groteborden/plattegronden.

De wandeling van de inheemse bomen in het buurtschap La Vierge Jacques in Virton

Op deze plaats vindt u een groot bord met deplattegrond van de wandeling. U kunt dan dewandeling volgen die bewegwijzerd is met de gelerechthoek. Dit aangenaam circuit van 3,5 kilome-ter laat u toe kennis te maken met verschillendeinlandse soorten terwijl u rondwandelt op de ach-terzijde van de eerste cuesta van de Gaume. Langshet hele parcours worden de inlandse bomengedenticeerd door een oranje stip aan de voetvan hun stam en hun naam staat op een plaatje.

De didactische wandeling van de inheemse bomenis een soort tegenhanger van het arboretum vanVirton dat zich toespitst op exotische soorten.

Het Parc de la Tannerie en zijn arboretum in Martelange

Op het gerenoveerde domein van een oude leer-looierij die zich bevoorraadde met het water van deKlppelbach-beek nodigt deze groenruimte de bezoe-ker uit voor een wandeling langs kleine vijvers en hetarboretum met zijn aantrekkelijke kleuren. Het helejaar toegankelijk. Bewegwijzerde wandeling.

Rue de la Tannerie Tel.: +32 (0)63/60.01.73

Het arboretum van het dorp Frassem in Arlon

Dit jonge arboretum (1990) op enkele kilometer vanAarlen verzamelde op een oppervlakte van 2 ha,

48 soorten inlandse loofbomen. Het werd gereno-veerd in 2006. Nieuw is de bewegwijzering en deplaatjes met uitleg, het aanplanten van nieuwesoorten, de aanleg van een didactische vijver en eenkiosk voor de bezoekers om het milieu te bestude-ren. Een brochure is beschikbaar bij het Maison duTourisme.

Route de Diekirch Tel.: +32 (0)63/24.56.00

Andere arboretums in de provincie Luxemburg

Arboretum (in wording)van Warmifontaine

Arboretum van het gemeentepark van Hotton

Arboretum en kasteeltuinen van Deulin

Arboretum en bospark van de heuvel van Deister in La Roche-en-Ardenne

Arboretum van het Collignonbos in Redu

Arboretum en pedagogische vijver van Sainte-Ccile

Arboretum en natuurreservaatvan Belle Fontaine

Arboretum van Vaux-sur-Sre

Arboretum van het park van Villers-Sainte-Gertrude

Arboretum van Tellin

Voor meer informatie:

LArdenne Authentique!De ofcile website voor toeristische informatie over de provincie Luxemburg:

www.ftlb.be

10

10

2

2

www.wallonie2008.be

Arboretum in Bouillon C.Franois

La Vierge Jacques in Virton A. De Coster

12

Het Domein van het Bois des Rves in Ottignies/Louvain-la-Neuve

Dit groene paradijs van 50 ha leent zich zowel totnatuurontdekking, wandelingen als ontspanning.Het bestaat uit verschillende bossen en een vochtigezone en is van groot biologisch en botanisch belang.Hetzelfde geldt overigens voor de fauna. Wanneermen er gaat wandelen, dan loopt men langs delenvan bossen, een Engels landschapspark met meertjesen een tuin met waterplanten. Met zijn 10 kmbewegwijzerde paden is het Domein zowel in trek bijwandelaars als bij kinderen die zich in alle veiligheidkunnen uitleven op het grote speelplein dat speciaalvoor hen is aangelegd. In de zomer heeft het publiekook toegang tot het strand en zijn solarium, hetzwembad en het ploeterbad.

Alle du Bois des Rves, 1 - Tel.: +32 (0)10/41.60.72 boisdesreves@skynet.be

Het Provinciaal Domein van Hlcine

Dit uitzonderlijk domein ligt op het voormalige abdij-domein van de premonstratenzers van Heylissem.Deze abdij werd gesticht in 1129 en later herbouwdin Lodewijk XVI-stijl. Men kan er nog het 18e-eeuwsekasteel in neoclassicistische stijl bewonderen. De tui-nen werden gerestaureerd in het begin van de jaren1970 en toen werd ook een plantenlabyrint toege-voegd voor de kinderen. Het domein beslaat 28 haen biedt talrijke activiteiten op het gebied van sporten ontspanning. Het park omvat een natuurreservaat,een ijskelder uit de 19e eeuw en drie visvijvers.

Rue Armand Dewolf, 2Tel.: +32 (0)19/65.54.91chateauhelecine@skynet.bewww.abcd.be/domainehelecine

Muse Armand Pellegrin :Rue du Moulin, 15 1357 Opheylissem Tel.: +32 (0)19/65.69.90

15

Het NEM knoopt aan met de humanistische traditie om wetenschap in relatie te brengen

met de losoe en stelt een aantal eenvoudige pistes voor om zich te buigen over de grote

vragen rond het bestaan. Het idee is een aantal sleutels te geven om een dialoog tussen

park en bezoeker te ontwikkelen en de biodiversiteit te begrijpen. Een aantal deuren staat

open naar de verbeelding, de rede of de wetenschap. Het NEM telt evenveel minibibliotheken

als er onderwerpen zijn en elke bezoeker kan in zijn eigen taal en volgens zijn eigen leeftijd

boeken raadplegen over mythologische dieren, de psychoanalytische schrik voor de natuur,

tuinen uit de hele wereld, verhalen en legenden die verband houden met de natuur

NATURE EXTRAORDINARY MUSEUM (NEM)

Informatiecentrum van het Park van Chevetogne

14

40

4119

www.wallonie2008.beHlcine OPT / JL Flmal

16 17

Het Domein van Hottemme in Tour (Heyd)

Dit landschapspark van 150 ha ligt midden in hetbosmassief van Hottemme. Het toont een heuvel-achtig landschap waarin uitgestrekte weiden enbossen elkaar afwisselen. Het park combineertzowel landschappelijke als biologische kwaliteitenen telt soorten die soms zeldzaam zijn zoals deTurkse hazelaar, de Nordmannspar, de treurbeuk,en bepaalde orchideen. In het onthaalgebouwvindt u 50 bioramas van de parkbewoners: zoog-dieren, reptielen, ambien en levende insecten.Deze tentoonstelling nodigt de bezoeker uit om dedieren, planten en mineralen van ons platteland enonze bossen beter te leren kennen.

Route de Heyd, 58 Tel.: +32 (0)86/21.30.11info.hottemme@skynet.be

Het Domein van Villers Sainte Gertrude

Dit schitterende stukje groen domineert de vallei vande Aisne en herbergt naast enkele waardevolle soor-ten een kasteel met bijgebouwen die zijn omgevormdtot karaktervolle en charmante gezinsgtes. Eenbewegwijzerd wandelpad voert u langs een vijftigtalsoorten bomen waarvan sommige meer dan 200 jaaroud zijn.

Tel.: +32 (0)86/49.95.31contact@villers.info www.villers.info

Het Provinciaal Domein van Mirwart

De 1.350 ha van het domein zijn grotendeels bedektmet een mooi bos dat zowel naald- als loofbomenbevat. Het telt ook een viskwekerij die bekend isvoor de kwaliteit van zijn beekforel. Het bos wordtduurzaam beheerd. De plateaux zijn bedekt meteen fraai beukenbos waarin ook enkele eiken staan,en percelen met naaldbomen zoals douglas, spar enlariks. De oevers van de beek zijn op natuurlijkewijze gekoloniseerd door elzen, wilgen en esdoorns.Het domein kan bogen op een opmerkelijke geschie-denis waarvan men op veel plaatsen in het bos spo-ren terugvindt (hoogoven uit de 16e eeuw, ijskelder,oude bruggen vijvers).

Rue du Moulin, 16 Tel.: + 32(0)84/36.62.99domaine.mirwart@province.luxembourg.be www.domaine-mirwart.be

Het Domein van Ronchinne in Maillen (Assesse)

Het Domein van Ronchinne was ooit het verblijf vanPrinses Clmentine, de derde dochter van LeopoldII. Het kasteel dateert uit het begin van de 20e eeuwen het hele domein beslaat 44 ha met bossen envijvers. Het heuvelachtige park, waar veel rododen-drons staan, baadt in een klimaat van ouderwetsecharme. De tijd heeft ook zijn sporen nagelaten opeen oude Chinese tuin, de oranjerie en de bijgebou-wen, maar daarom ogen ze niet minder charmant.In dit domein gedijen wilde en gesnoeide heestersprobleemloos naast elkaar.

Tel.: +32 (0)81/41.14.05

Het Park van het Castel Saint-Pierre in Beauraing

Niet ver van het stadscentrum kunt u wandelen in hetaanlokkelijke Parc du Castel Saint-Pierre. Het bevat27 ha bos, wandelpaden, vijvers en het Castel, eenfraaie woning. Het is een leuke plaats om te wande-len, te hengelen, te sporten (Vita-piste) en zich teontspannen (barbecue- en ontspanningsruimtes).Een klein arboretum met bomen en heesters dietypisch zijn voor de Calestienne-streek toont u eenvijftig verschillende soorten. U ziet er ook een ouderomaanse kapel (beschermd monument) die gewijdis aan Saint-Pierre, vandaar ook de naam van het(eveneens beschermd) park.

De Charmille (haagbeuktunnel) van de Haut-Maret of Berceau de La Reid in Theux

Deze bomentunnel van haagbeuk, eigendom van deprovincie Luik, is met haar 573 m een van de langstegroene promenades van Europa. Ze werd voor hetgrootste gedeelte aangeplant in 1885 en bestaat uit4.700 haagbeuken waarvan 70% meer dan 100 jaaroud is. Dit beschermde natuurmonument werd in1992 gerestaureerd. Het is uniek in de streek enbiedt een uitzonderlijk wandelmoment.

Rue des Hauts-Marets

Het Provinciaal Domein van Wgimont in Soumagne

Het Provinciaal domein vormt een schitterend groendecor rond een kasteel in Maasstijl dat omringd is

met een slotgracht en grasperken. Op het einde vanjuni staat het park vol bloemen: geraniums, fuch-sias, petunias, afrikaantjes, salvias waarvan demeerderheid afkomstig is van het domein zelf (elkjaar 30.000 bloemen). Het arboretum ligt achterhet kasteel en bevat meer dan 50 boomsoorten. Demeertjes in het recreatieve gedeelte worden gebruiktom te hengelen en te roeien. Men kan er tal vansporten en activiteiten uitoefenen. Er is een zwem-bad, een miniatuurgolf, een trimbaan, maar ookbarbecueruimtes, sportvelden

Chausse de Wgimont, 76 Tel.: +32 (0)4/237.24.00 wegimont@prov-liege.bewww.prov-liege.be/wegimont

3

6

143

23

15

26Mirwart OPT / JL Flmal

Wgimont OPT / JL FlmalL

g

Hotteme OPT / JL Flmal

NAMENHet Koningin Astridpark

Het Park van Ame

Het Park van la Plante

Het Louise-Mariepark

18 19

Het Park van Les Sources

nde van de 10e eeuw bezat de abdij vaneen molen op de plaats waar zich nu hetources bevindt. In het begin van de 20e eeuween licht koolzuurhoudend bronwater gepro-n gecommercialiseerd. Pas in 1996 ontstondm een nieuwe publieke groenruimte te cre-wijk Salzinnes-les-Moulins die op dat gebiedn voorzieningen had. Met de aanleg wildezo natuurlijk mogelijke groenruimte makenontane ontwikkeling van lokale soorten enik van natuurlijke materialen zoals hout enkwaliteit van de oevers van het meer is erjk hoog. De gebruikte materialen dragen bij

waliteit van het park, zoals het knuppelpadochtige zone.

nes-les-Moulins

Drie thematuinen

De Geurentuin: aangelegd in het park van het Kasteelvan Namen, op de top van de Citadel. Deze thema-tuin telt niet minder dan 350 plantenvariteiten, dieallemaal werden gekozen vanwege hun geureigen-schappen en die per kleur gegroepeerd zijn in per-ken. Van lavendel tot basilicum en een uitzonderlijkeverzameling rozen: hier krijgt de bezoeker eennieuwe visie op tuinen voorgeschoteld en van bijzijn aankomst (in het seizoen) wordt hij onderge-dompeld in bedwelmende geuren.

De Tuin van de 2 Torens: op een dikke steenworpvan de geurentuin bevindt zich een middeleeuwsgenspireerde tuin tussen de Tour Joyeuse en de TourCsar. Hij opende zijn deuren pas in 2007. De bezoe-ker keert er terug in de tijd en ontdekt er vergetenplanten en groenten in een kleine wijngaard, eentuin met geneeskrachtige planten, een groentetuinen een liefdestuin, waarmee hij meteen kennismaaktmet de vier klassieke onderdelen van de middel-eeuwse tuin.

De Tuin van de Verfplanten: niet minder dan 130 plan-ten werden bijeengebracht in Vedrin en ze werdenallemaal uitgekozen vanwege hun eigenschap omstoffen te verven. Na het bezoek aan de tuin en eenkennismaking met grote en kleine verfplanten, maakteen praktische sessie in het labo van Merlijn u weg-wijs in de toepassingen van verfplanten, onder leidingvan gespecialiseerde animatoren.

14

Quelques arbres de nos parcs Brochure beschikbaar op 0800/935.62www.nature-namur.be

Namen OPT / JL Flmal

dwww.wallonie2008.be

Geheime tuinen en plekjes in Luik

LUIKHet Park van Avroy

Dit openbaar landschapspark in het centrum van destad ligt op een oude Maasarm, de rivier Avroy, die in1835 gedempt werd om plaats te maken voor deaanplant van bomen. In 1868 kreeg het er een squarebij en in 1880 had het zijn huidige afmetingen bereikt.Het park bevat een vijver, een muziekkiosk (1852) enverschillende monumenten en standbeelden. Tal vanwegen lopen door de graslanden die hier en daar eenbosje vertonen. Men ziet er enkele fraaie exemplarenzoals de Libanese ceder, de moerascipres, de treur-beuk, de Turkse hazelaar, de Judasboom, naast eenmooie rij platanen.

Boulevard dAvroy

Het Park van la Boverie en de Acclimatiseringstuin

Al sinds de 14e eeuw wordt deze groene plek bij desamenvloeiing van de Maas en de zogenaamdeDrivation (de aftakking) zeer op prijs gesteld. Hetpark en de acclimatiseringstuin werden aangelegdin de tweede helft van de 19e eeuw. Het publiekepark aan de rand van de Maas werd in 1874 aange-

past door G. Blonden die de kleine gebouwtjes(stalletjes, restaurant, dierenkooien) verving doorgrasperken met bomen. Het park diende als decorvoor de wereldtentoonstelling van 1905 waar hetPalais des Beaux-Arts met het Muse dArt Moderneen het Cabinet des Estampes werd gebouwd. In hetnoordwesten behield het zijn landschapstrac. Hetzuidwestelijke gedeelte daarentegen werd omge-vormd tot gewone tuin. Het aantrekkelijke zit in depergola en de rozentuin.

Rue du Parc

Het Park van Cointe

Dit publieke park is een realisatie uit het laatstekwart van de 19e eeuw. Het is een gemengd parkmet wandelpaden, rocaillewerk, groenperken eneen bos- en landschapsgedeelte dat een uitge-breide verzameling bomen en heesters bevat: valsechristusdoorn, Himalayaceder, osagedoorn Van-uit het park heeft men verschillende panoramischeuitzichten op de stad Luik.

Boulevard Gustave Kleyer

VERVIERSHet Park van Sroule

In de 18e eeuw behoorde dit landgoed aan baronde Goer de Herve. In 1875 werd wat restte vanhet domein van Sroule verkocht aan de zustersUrsulinen. Vandaag behoort het geheel aan deFranse Gemeenschap die het in akkoord met destad Verviers openstelde voor het publiek. Zohebben we vlakbij de stad de mogelijkheid omeen beetje landelijke rust te vinden, met een bosje,watervallen en visrijke vijvers.

Place Gnral Leman

Het Park van de Harmonie

De Socit Royale dHarmonie werd in 1829 opge-richt door een jonge muziekliefhebber uit Herve.In 1832 kocht ze een terrein niet ver van de Vesder.In het park verrijzen vandaag nog de resten van delaatste muziekkiosk van Verviers. Hij werd ingewijdop 13 augustus 1854, is beschermd sinds 1982 enwerd in 1994 gerestaureerd.

Rue de lHarmonie

20 21

27 20

Luik OPT / JL Flmal

Luik OPT / JL FlmalDe heuvel OPT / Jeanmart

www.wallonie2008.be

De tuinen van de Rue Naimette

Het gaat hier om een van de meest typische en roma

ntische straatjes van

Luik, op een steenworp van het centrum. Men noem

t het soms het kleine

Montmartre van Luik. De straat ligt op de heuvelan

k en is afgezoomd

met oude, dikke en hoge muren in massieve zandstee

n, die bedekt zijn

met een weelderige plantengroei, zodat er bijna een

plattelandstafereel

ontstaat. De straat is de heimat van heel wat kunsten

aars en er werden

ook een paar paginas geschiedenis geschreven.

De Mont Saint-Martin

De Crte du Publmont is een van de fundamenten v

an de geschiedenis

van Luik. In het jaar 1000 liet Notger, de opvolger va

n bisschop Eraclus,

er een kerk bouwen die gewijd was aan Saint-Martin

en nam het heiligdom

op in de versterkte stadsmuur waarvan men nog enk

ele resten kan zien.

Vandaag verbergen zich achter de soms sobere geve

ls van de herenhuizen

groene terrassen, opmerkelijke bomen en fraaie perk

en.

De heuvelanken van de Citadel

De heuvelanken van de Citadel zijn ideaal gelegen e

n maken deel uit

van het historische en toeristische hart van Luik. Hier

hebben mens en

natuur harmonie gevonden. Dit is een bevoorrechte

plek voor fauna en

ora in een stadsmilieu. Weiden, boomgaarden, park

en, paden, tuinen

en wijnstokken bezorgen een groen paradijs aan sta

dsmensen die op

zoek zijn naar wandelruimte, rust en ontspanning.

VERVIERS (vervolg)Het Park van het oude Kasteel van les Moines

Het Kasteel van Les Moines (monnikenkasteel) heeft integenstelling tot zijn naam nooit onderdak gebodenaan geestelijken. Het droeg aanvankelijk de naam Villades Saints Anges want het werd beschermd door hetbeeld van een engelbewaarder. Het goed behoordetoe aan de Jezueten tot in 1970. Het gebouw werdnadien omgevormd tot cultureel centrum en er werdenplannen gemaakt om het park aan te leggen. In 1994werd het Chteau des Moines vernield. Nu restenenkel de vroegere portierswoning en een stle met eenkruis dat op de kapel heeft gestaan.

Het Park van la Tourelle

Jacques-Franois Hanlet de Seroule was de eerste bur-gemeester van Heusy. In 1851 liet hij door architectCharles Thirion op zijn landgoed de toren (la Tourelle)bouwen die zich situeert in het begin van het park.

Tussen de rue du Parc en de rue Herla

Het Fabiolapark

Deze groene ruimte in het hart van de stad paalt aanhet gemeentelijk zwembad en herbergt de PortedEnsival (toeristisch informatiepunt).

Rue Xhave

en ook nog:

Het Park van la Victoire en de Promenade des Rcollets

BERGENDe Tuin van le Waux-Hall

Deze tuin werd in het midden van de 19e eeuw uitge-tekend door de tuinarchitect Louis Fuchs, op vraag vanenkele gegoede burgers van de stad. Hij werd in 1892aangekocht door de stad Bergen. Dit landschapsparkvan 5 ha bezit een zeer mooie verzameling bomen.Sommige exemplaren zijn heel bijzonder zoals dezwarte walnoot, de treurwilg, de Turkse hazelaar enz.Het park heeft ook bosjes met eeuwenoude bomen,plassen en grasperken waar wel 100.000 bloembollende kop opsteken in de lente. Twee mooie vijvers heb-ben een overvloedige waterfauna en lenen zich totbootjevaren. Verder is er een trimbaan, een speelpleinvoor kinderen en een tennisveld. En vergeten weook de schitterende beelden in openlucht niet (19e en20e eeuw) die langs de lanen staan.

Avenue Reine Astrid

Het Kasteelplein en de Saint-Calixtekapel

Dit Bergense park werd al gerestaureerd in de 19e eeuwen nogmaals in het begin van de 21e eeuw. Het bevattalrijke resten van de oude burcht van de Graven vanHenegouwen (11e-14e eeuw), waaronder de opmerke-lijke kapel van Saint-Calixte (11e-12e eeuw) die nufungeert als museum van de site, de Cesartoren, de

2322

ondergrondse kelders (12e-13e eeuw) en het borst-beeld van de schrijver Charles Plisnier (Prix Goncourt in1937). Deze square biedt ook een weergaloos panora-misch uitzichtpunt op het omliggende landschap, totaan de Franse grens (heropening in de loop van 2008).Rampe du Chteau (aan de voet van het belfort) hetenige barokbelfort van Belgi, 1661-1669 (op de lijstmet werelderfgoed van Unesco).

De stadstuinen van het historische centrum van Bergen

Het historische centrum van Bergen was al groten-deels verstedelijkt sinds de 15e eeuw, maar vertoonttoch tal van groene ruimtes met bomen, die in grotemate toegankelijk zijn voor het publiek. Wanneermen vertrekt aan het toeristisch onthaalpaviljoen vande Place Lopold (rechtover het treinstation) ontdektmen achtereenvolgens de Square Franklin Roosevelt,de Square Saint-Germain (uitgetekend in 1886) metzijn majestueuze kastanjeboom en zijn vrijwilligers-fontein uit 1830, het kasteelpark dat werd aangelegdin 1869 op de plaats van het oude grafelijke kasteel,de binnentuin van het Htel de Graty (met zijn rozen-tuin), een domein uit het einde van de 18e eeuw, dePlace du Parc uit 1821 in een omgeving met erfgoed

uit de 17e en 18e eeuw en herdenkingsmonumenten.Ten slotte belandt men in de jardin du Mayeur vanhet stadhuis, die al bekend was in de 16e eeuw. Detuin van de burgemeester werd heraangelegd tussen1930 en 1937 en kreeg de fontein en het bronzenbeeld van de Ropieur die de plaatselijke kwajongenvoorstelt.

Toeristische dienst van de stad Bergen Grand Place, 22Tel.: +32 (0)65/33.55.80benoit.vancaenegem@ville.mons.be thomas.gondry@ville.mons.be www.monsregion.be

Het Park van Jemappes

Op enkele minuten van het stadscentrum vindt u hetGemeentepark van Jemappes dat zich uitstrekt over20 ha. Het bevat grote visvijvers, een uitgestrekt gras-land, een rozentuin, eeuwenoude bomen en hier en daarresten van het verleden van het park, waaronder eenkapel en een ijskelder uit het einde van de 18e eeuw.

En de streekDe Closerie du Vieux Cdre in Pturages (Colfontaine)

Het bloemenpark van het domein is beplant met ver-schillende bomen die opmerkelijk zijn vanwege hunleeftijd, zeldzaamheid of majestueuze omvang. Eenprachtige en 300 jaar oude Libanese ceder troont inhet midden van het park. Ondanks het feit dat hijgehavend werd door stormen, oogt hij nog steedszeer mooi. Ook vermeldenswaard zijn de twee rodebeuken die geplant werden rond 1750 (en waarvaner een ommuurd werd), de twee taxusbomen, dewinterlinde

Tel.: +32 (0)65/51.24.85www.closeriecedre.be

20

31

g

Plein in Bergen OPT / Jeanmart

Park van Sroule Stad van Verviers

www.wallonie2008.be

DOORNIKDoornik organiseert speciale bezoeken rond hetthema Parken en tuinen. Op het einde van de 19e

eeuw verloor de stad haar middeleeuwse wallen enwerden boulevards en een kroon van parken aange-legd. Hier en daar gedijen prestigieuze soorten uitverre landen. Ontdek deze getuigen van het leven inDoornik, die soms meer dan 200 jaar oud zijn

De brochure Hier et Aujourdhui, bevat 48 kleuren-platen met de meest opmerkelijke bomen in destad. Ze toont hun plaats van aanplanting en fotosvan de gebouwen waar ze naast staan en waardoorze een gelukkig huwelijk voltrokken tussen natuuren architectuur. Soms staan er naast de actuelefotos ook fotos bij van vr enkele decennia zodatde groei van de bomen goed te zien is.

Te koop bij het Ofce du Tourisme, Vieux March aux Poteries, 14

CHARLEROIHet Koningin Astridpark

Sommige bronnen vernoemen J. Duquesnes alsontwerper van dit schitterende park met bochtigeen lommerrijke lanen. Andere noemen het eenschepping van de al even beroemde Louis Fuchs.Het heuvelachtige aspect van de lanen en de schijn-baar natuurlijke inplanting van de bomen geven hetpark een romantisch tintje dat de intimiteit bevor-dert. De compositie in Engelse stijl is tegelijk spon-taan, schilderachtig, doordrongen van romantieken meer picturaal dan architecturaal. Men treft erwaardevolle en exotische boomsoorten aan. Eenrode beuk valt op door zijn gekleurde massa die felafsteekt bij zijn groene buren. Een plaat op degrond herinnert er aan dat het een Vrijheidsboom isdie hier op 4 oktober 1930 werd geplant ter gele-genheid van de 100e verjaardag van Belgi. Ook debeelden vallen op: borstbeelden van Koningin

Astrid en Franois-Joseph Navez, het monumentvan de oorlogsduif dat hulde brengt aan de Belgi-sche postduiventeelt en het monument van deJagers te Voet. Op de zeer mooie muziekkiosk diena de Eerste Wereldoorlog werd herbouwd in rus-tieke stijl, worden op bepaalde zondagen concer-ten gegeven door regionale orkesten.

Boulevard Audent

En zijn streekHet Park Bivort in Jumet

Het typisch Engelse landschapspark is eigendom vanhet Waalse Gewest en kreeg zijn naam van de glasfa-briek Bennert et Bivort. Centraal ligt een meer indruppelvorm. In het park staan tal van zeldzame enopmerkelijke bomen. Een zilveresdoorn hoort bij dedrie mooie bomen van Walloni en Belgi.

Het Parc Appaume in Ransart

Dit openbaar park werd aangelegd op het domeinvan een oude steenkoolmijn en bevindt zich nabijhet complex van de Ecologie Urbaine van de stadCharleroi. U vindt er een oranjerie, serres, een bijen-kast-school en een natuurlijke tuin. Aan de rand van

het park ligt de mijnwerkerswijk van de vroegereCharbonnage dAppaume, die bestaat uit 186 huisjesuit de jaren 1920. De wijk is het enige wat rest vanhet industrile complex en is beschermd als archi-tecturaal ensemble.

Het Park van het Domein van Parentville in Couillet

In dit park ligt ook het Centre de culture scientiquevan de U.L.B. Bezoekers vinden er een milieuparcoursmet didactische borden rond bosbeheer, ecologie,milieuproblemen Een observatorium voor industri-ele archeologie met een orintatietafel biedt eenoverzicht van het industriebekken van Charleroi.

Domaine de Parentville de lULBRue de Villers, 227Tel.: +32 (0)71/600.300 ccs@ulb.ac.be

24 25

32

36

Choiseul Sem. Ofce Ofce du Tourisme de Tournai

C a e o O / J a

www.wallonie2008.be

NIJVELHet Park van la Dodaine

Dit beschermde en mooi ingedeelde park vertoonttwee stijlen Engels en Frans en is opgesmukt mettal van beelden. Het heeft ook een rechthoekigevijver en een meer met een oppervlakte van ver-schillende hectare waar mag op gevist worden.Men vindt er ook twee groepen gebeeldhouwdeengeltjes die afkomstig zijn van het oude Htel desPostes uit Brussel, een barok portaal en stles diebekende guren uit Nijvel evoqueren.

In de zomer van 2008 wordt een parcours Histoiredans le parc aangelegd.

Boulevard de la Dodaine

SPAHet Parc de Sept Heures

Dit openbaar park werd aangelegd in de helft van de18e eeuw om tegemoet te komen aan de wensen vande vakantiegangers en mensen die een kuur kwamenvolgen. Samen met het ondertussen verdwenen Parcde Quatre Heures was het een van de voornaamstewandelparken van Spa. Het is beschermd sinds 1977en is nu een niet weg te denken landschapsdeel vanhet stadscentrum. Naast enkele interessante bomen,

waaronder een opmerkelijke fagus (beuk) en eenwaterpartij met een fontein, heeft het twee statigedwarswegen met haagbeuken, linden en iepen rondomzijn centrale laan. Het bevat ook gebouwen uit de 19e

eeuw die getuigen van de toenmalige eclectischesmaak: de Leopoldgalerij, opgetrokken uit ijzer en glasen de paviljoenen van Koningin Marie-Henriette enles Petits Jeux, waar de dienst voor toerisme is geves-tigd. Vanuit het park kan men mooie wandelingenmaken op de aanpalende beboste heuvel.

Rue de lHtel de Ville, 44

DURBUYHet Park van les Topiaires

Durbuy, het kleinste stadje ter wereld, mag uitpakkenmet het grootste vormsnoeipark (meer dan 10.000 m)...ter wereld! Kom wandelen in de groene lanen vanhet park dat ingedeeld is in 39 parterres en bewon-der de buksboompjes, taxus of hulst, die vorm kre-gen dankzij een artistieke en ingenieuze snoeibeurt.Meer dan 250 sculpturen, echte kunstwerkjes, vra-gen om uw aandacht en zullen u beslist charmeren.Eindig uw bezoek in het cafetaria dat een uniek uit-zicht biedt op het stadje.

Rue Haie Himbe, 1 Tel.: +32 (0)86/21.90.75 topiaires@durbuy.be www.topiairesdurbuy.be

26 27

39

23

Des jardins au creux de la main

Een tuinontdekkingsdag: Arboretum Lenoir (Rend

eux), Jardins CIR (Hotton),

Topiaires (Durbuy), Domaine de Hottemme (Barv

aux), Durbuy.

(Arrangement voor groepen van minimaal 20 per

sonen).

Centre dinterprtation de la Rivire Rue Haute,

4 6990 Hotton

Tel.: +32 (0)84/41.35.71 info@cir-ourthe.be ww

w.cir-ourthe.be

3

www.wallonie2008.beSpa R. de la Riva

Nijvel OPT / JL Flmal

Durbuy OPT / JL Flmal

Durbuy OPT / JL Flmal

De Tuinen van Annevoie

De Tuinen van het Meer van Bambois in Fosses-la-Ville

De Tuin van de wilde planten in Nafraiture

Een tuin van 3/4 ha die uniek is in zijn soort, metmeer dan 1.000 planten waarvan sommige zeer zeld-zaam zijn geworden. Fabricatie van siropen, planten-extracten, zalfjes, schoonheidsproducten, Elixir deVresse Warme snacks en streekproducten.

La Chiquetterie Rue dHoudremont, 38 Tel.: +32 (0)61/50.11.33 www.lachiquetterie.be

De Tuin met Winterharde Planten van Frdric Gabriel in Malmedy

Dit is een tentoonstellingstuin van meer dan 3500 m,waarin men kan wandelen tussen meer dan 6000 win-terharde planten, verdeeld over 1800 verschillendevariteiten. Men kan er ook kennismaken met eenverzameling van 250 soorten Alpenplanten. Het decorwordt verder verfraaid door een beekje langs eenoude molen.

Bellevaux, 13bTel.: +32 (0)80/33.81.83gabriel.f@swing.be www.fredericgabriel.be

De Tuin van Jean Nickell in Malmedy

Deze tuin bevindt zich in Praix in een prachtigelandelijke omgeving. De stijl is hedendaags en toonteen mengeling van contrasten die bestaan uit bermen,

een waterval, een groene kamer, lagunes,plassen, een boomgaard, een rozentuin.

Praix, 3 Tel.: +32 (0)80/79.90.70 nickell.jean@swing.be

De hangende tuinen van Thuin

Thuin werd gebouwd op een natuurlijke rotshoogtedie al meer dan 2000 jaar bewoond is. In de stad zelfis weinig groen te bespeuren. Dat is de redenwaarom sommige inwoners hun tuinen hebbenopgehangen aan de zuidelijke rotshelling. Daar leg-den ze groentetuinen aan om de mensen van debovenstad te bevoorraden. De terrasvormige tuinenzijn doorsneden met steile geplaveide steegjes, dievan de benedenstad naar de bovenstad leiden. Menbereikt ze via de stadswallen die dateren uit de 10e,12e en 14e eeuw waarin zich postys (poorten) bevin-den. Vroeger groeiden er zelfs wijnstokken in detuinen van de burgerhuizen en het klooster. Sindsenkele jaren zijn ze opnieuw aangeplant. Loop doorde kronkelstraatjes voor een tijdloze wandeling enontdek de geschiedenis van onze tuinen dankzij dedidactische borden die er werden geplaatst.

Tel.: +32 (0)71/59.54.54

29

21

13

14

17

37

Thuin OPT / JL Flmal

DeD

28

21

31

De tuinen van het Parc Paradisio in Brugelette

In de vroege middeleeuwen werd op last van Sint-Bernardus zelf een cistercinzerabdij gebouwd inCambron Casteau. Van de ooit rijke en machtigeabdij resten vandaag slechts de omwalling vanmeer dan 3 km die de 55 ha van het domeinafschermt en enkele indrukwekkende runes, waar-onder de toren van de abdijkerk, de monumentaletrap naar het kerkplein, de crypte Op deze mys-tieke plaats aan de oevers van de Dender ontstondin de jaren 1990 een ornithologische, botanischeen bostuin die de naam Parc Paradisio kreeg. Dui-zenden zoogdieren, vogels, reptielen en insectenkregen er hun vaste stek tussen de vijvers, rivieren,eeuwenoude bomen en bloemperken die de abdij-runes opeuren. Naast het grote aantal dieren ishet park trots op de grote rijkdom aan bloemen enplanten (meer dan 100.000 soorten uit de meestdiverse milieus). In 2007 creerde Paradisio eennieuwe tuin : de Droom van Han Wu Di. In dezeuitzonderlijke Chinese tuin van meer dan 3000 mleeft een koppeltje rode pandas naast de muntjaks(een hertensoort).

Domaine de CambronTel.: +32 (0)68/25.08.50info@paradisio.be www.paradisio.be

32

De tuinen van het Gasthuis Onze-Lieve-Vrouw met de Roos in Lessines

Het Gasthuis Onze-Lieve-Vrouw met de Roos werd in1242 gesticht door Alix de Rosoit, om de behoeftigearmen van de stad en de omgeving op te vangen. Hetbevindt zich op enkele honderden meter van hetstadscentrum. In het hart van het hoofdgebouw is dekloostertuin een oase van rust, bezinning en sereniteit.De huidige vorm is het resultaat van een heraanlegtijdens de jongste eeuwwisseling. Ten zuiden van devierhoek en omringd door een muur treft men debegraafplaats aan. Het Gasthuis had al sinds de oprich-ting een eigen begraafplaats. Na het verbod om men-sen te begraven in de steden, uitgevaardigd doorKeizer Jozef II, werd het kerkhof geleidelijk omge-vormd tot groentetuin, met een serre waarin wijnstok-kkken groeiden en een tuin met geneeskrachtige plan-ten. Deze kerkhof-tuin is ook verbonden met eenkleine hangende siertuin die de naam kreeg Jardin duBon Dieu en die een oude ijskelder (19e eeuw) bevat.

Het Gasthuis is opgenomen als Uitzonderlijke Erfgoedvan het Waalse Gewest en wordt gerestaureerd. Hetis vandaag een museum rond oude kunst en degeschiedenis van de geneeskunde.

Place Alix de Rosoit Tel.: +32 (0)68/33.24.03info@notredamealarose.com www.notredamealarose.com

De cottagetuin Le Camaeu in Frasnes-lez-Buissenal

Deze tuin in Engelse cottagestijl toont een rist mixed-bor-ders met meer dan 1200 soorten planten. Traditioneleplanten bloeien naast zeldzame soorten uit Zuid-Ame-rika, Zuid-Afrika Bezoekers stellen de kleuren en debijzondere sfeer van deze verleidelijke tuin zeer op prijs.

Bourliquet, 7 Tel.: +32 (0)69/86.86.82

De nimfentuin La Naade in Pruwelz

Dit privpark van een hectare in Engelse stijl werdin 1927 aangelegd door dokter Bouckaert. Het iseen levende getuige van de sierkunst in de jaren1920. De architectuur werd toevertrouwd aan LonRosseels die zorgde voor een landschapsstijl metgolvende lanen en een natuur die er op het eerstegezicht ongerept uitzag maar die uitgekiend wassamengesteld. Meertjes en twee fonteinen diebevoorraad worden door bronnen, vrolijken de tuinop. In het midden verrijst de Naade (de nimf), eenbeeld van Marie-Jose Aerts. U vindt er heel watwater- en rotsplanten maar ook bijzondere bomen.Daaronder de ginkgo biloba, de tulpenboom en demoerascipres.

Boulevard Lopold III, 75 Tel.: +32 (0)69/78.06.72info@naiade.be www.naiade.be

32

32

Gasthuis Onze Lieve Vrouw met de Roos

a c a ad s o O / J a

Parc Paradisio OPT / JL Flmal

www.wallonie2008.be

30

32

33

Het Park van het Kasteel van Enghien

Het Park van Enghien vertelt zijn verhaal, van de fami-lie Arenberg tot Empain, via lanen, tuinen, beeldenen fonteinen. Het park dat al ontstond in de 15e

eeuw, ligt nu naast het kasteel uit het begin van de20e eeuw. Het was met de familie Arenberg dat heteen hoogtepunt bereikte in de 17e eeuw. Minder daneen eeuw later werd het volledig heraangelegd, ver-loor daarbij zijn schitterende renaissancetuinen, maarbehield de siergebouwen. Nadat het in handen wasgekomen van Baron Empain, kocht de stad Enghienhet erfgoed in 1986. Sindsdien loopt een uitgebreidrestauratieprogramma om de eenheid en de prachtvan de 17e-eeuwse tuinen te herstellen. Tijdens eenwandeling tonen de resten in dit park hun charmesen oude ornamenten: het Bassin des Dauphins, hetPavillon des Sept Etoiles en zijn barok park, de MontParnasse, de Jardin des Dahlias (Europees conservato-rium van de dahlia, aangelegd in 1996), de Jardin desFleurs, de fonteinen en de watertoren In de vieruithoeken van het domein zijn prachtige, kleinenatuurlijke ruimtes met een bijzonder karakter aan-gelegd, zoals de dreven (drve des soupirs, drve desfavoris en drve des trois cerisiers), de tuin metgeneeskrachtige planten, de eendenvijver, de spie-gelvijver, de reigervijver en het grote kanaal enz.

Parc, 5 Tel.: +32 (0)2/397.10.20www.enghien-edingen.betourisme.enghien@skynet.be

Het Park van het Kasteel van Terhulpen

Eigendom van Ernest-John Solvay die het schonk aande Belgische overheid. Het kasteel van Bthune werdin 1842 opgetrokken door de markies met dezelfdenaam die een stulpje in de zin van de Loirekastelenwilde.

Het landhuis zit verstopt in een groen paradijs van220 ha, omgeven door bosjes en een Franse tuin metdecoratieve beelden. Het domein maakte aanvanke-lijk integraal deel uit van het Zoninwoud en behieldde allure van een gigantisch bospark met prachtigevijvers, grasvelden en een sublieme groene kamer,die zo uitgestrekt is als een balzaal.

Het is een beschermde site waar natuurliefhebbersmooi onderhouden paden vinden die hen door eengevarieerd landschap leiden: beboste heuvels, vijvers,rasvelden en weiden, grote en zeldzame bomen, boom-massieven, rododendrons, azaleas, bloemperken

Chausse de Bruxelles, 111 Tel.: +32 (0)2/653.64.04 chateaudelahulpe@mrw.wallonie.bewww.chateaudelahulpe.wallonie.be

Het Park van het Kasteel van Attre

Het Park van het Kasteel van Beloeil

32

32

32

38

32

Reizen in het land van FolonTentoonstelling van beelden in het park van het Domein SolvayVan 25/4 tot 28/9/2008.

www.folon2008.be

Kasteel van Terhulpen OPT / Kouprianoff

34 35

Het Park van het Kasteel van Seneffe

Dit buitenhuis werd tussen 1763 en 1768 gebouwdin opdracht van Graaf Julien Depestre, naar plannenvan architect Laurent Benot Dewez. Het kasteel ishet centrum van een opmerkelijk geheel uit de 18e

eeuw met bijgebouwen, een oranjerie, een neoklas-siek theater, een ijskelder en een Franse tuin in eenpark van 22 ha. Het kasteel geeft onderdak aan hetMuseum van de Edelsmeedkunst van de FranseGemeenschap en beschikt over een Europese verza-meling goud- en zilversmeedkunst. Het park heefteen oppervlakte van 22 ha en werd gerestaureerdvolgens de inzichten van de eerste eigenaars. Hetvertoont opnieuw de originele lijnen met een sceno-grae die het originele grondplan respecteert, maarook rekening houdt met de lessen uit het verleden.Achter het kasteel bevindt zich een groot bassin,verlengd met twee armen en een fontein die 15 mhoog spuit. Tussen het kasteel en het grote bassinverlengen lanen met leilinden de galerijen van hetvoorplein. Achter het Theater vindt men het meestongerepte deel met diverse boomsoorten. De vijverheeft opnieuw zijn originele vorm en werd verlengdin druppelvorm

Domaine du Chteau de Seneffe Muse de lOrfvrerie Rue L. Plasman, 7-9Tel.: +32 (0)64/55.69.13 info@chateaudeseneffe.be www.chateaudeseneffe.be

Het Park van het oude kasteel Koninklijk Museum van Mariemont in Morlanwelz

Een verrassend museum temidden van een prachtigpark. China en Japan kregen er een plaats naast hetantieke Egypte, Griekenland en Rome. Een evocatievan het verleden van Henegouwen leidt tot de mooi-ste verzameling ter wereld van Doorniks porselein,en daarnaast is er nog een uitgebreide bibliotheek.Buiten staan tussen de bomen, bloemen en grasvel-den monumentale bronzen beelden, werken vanBelgische beeldhouwers uit de 19e en 20e eeuw endaar verrijzen ook de romantische runes van hetkasteel van Karel van Lotharingen. Het Domein vanMariemont werd aangelegd door Maria van Honga-rije en kwam in de 19e eeuw in handen van eenbelangrijk geslacht van industrilen: de familieWarocqu. Het park in Engelse landschapsstijl mengtop een harmonische wijze grasvelden, vijvers, eeu-wenoude bomen en exotische soorten, met monu-mentale beelden en de romantische runes van hetPaleis van Karel van Lotharingen. Hoewel er nietsrest van de tuinen uit het verleden, zijn weinig par-ken zo goed gerestaureerd als deze site waar nogaltijd prachtige beuken, linden en naaldbomen uitvervlogen tijden staan.

Chausse de Mariemont, 100 Tel.: +32 (0)64/21.21.93 info@musee-mariemont.bewww.musee-mariemont.be

Het Park van het Kasteel van Louvignies in Soignies

Het kasteel is genspireerd door de Franse neorenais-sance en reecteert de architecturale bewegingenvan de 19e eeuw. In zijn huidig uitzicht (dat dateertvan 1870) bevat het park een middeleeuwse donjon,de Tour des Sarrasins en het oude versterkte kas-teeltje. Het Engelse park vormt samen met het kasteelvan Louvignies een typisch 19e-eeuws geheel. Van1870 tot 1873 heeft men er 600 hoogstambomengeplant. Momenteel telt men nog 26 bijzonderebomen zoals tulpenbomen, zilvertreurwilgen, mosei-ken, catalpas, rode beuken De oude groentetuinbeslaat 1 ha en is ommuurd. Hij bestaat uit vier vier-kante perken, afgezet met buxus, en een honderdtalperenbomen verdeeld over 46 verschillende soorten.

Rue de Villegas, 1Tel.: +32 (0)2/771.08.95 et +32 (0)67/41.04.19 info@chateau-louvignies.bewww.chateau-louvignies.be

De tuinen van het Kasteel van Frer/Meuse in Hastire

De kasteeltuinen van Frer zijn beschermd alsUitzonderlijk Erfgoed van het Waalse Gewest. Zebeslaan 10 ha temidden van een ongerept ogendenatuur. Ze bieden uitzicht op de hoge rotsen aan de

overzijde van de Maas een paradijs voor alpinisten.Deze tuinen op een zachte helling langs de Maasworden beschouwd als de meest Franse van Belgi.Ze hebben hun ontstaan in 1760 te danken aanGuillaume en Philippe de Beaufort Spontin. Demeditatietuin bekoort de bezoeker door het rustigegeluid van de fonteinen, de schaduw van de leilin-den en de geuren van de sinaasappelbomen. Menvindt er de oudste oranjerien van het land metbijna 300 jaar oude bomen die afkomstig zijn vanhet hof van Lotharingen. De boventuin is afgeslotendoor de Frdric-zaal: een paviljoen dat lijkt weg-gelopen uit de wereld van Mozart, dat Lodewijk XVIen Oostenrijkse rococo vermengt en verfraaid metpleisterwerk door de gebroeders Moretti. De tuinenbeslaan verschillende niveaus en geven uit op deMaas. Haagbeuk vormt een doolhof van 6 km datgewijd is aan het kaartspel.

Frer, 12Tel.: +32 (0)82/22.22.00 www.freyr.be info@freyr.be

3333

33

13

Seneffe OPT / JL Flmal

Mariemont OPT / JL Flmal

www.wallonie2008.be

Kasteel van Frer FTPN / Genarde

36

Het Park van het Kasteel van Modave

Op zijn 60 meter hoge rotsplateau kijkt het kasteelvan Modave trots neer op de hele vallei van deHouyoux. Het huidige aspect, waarin nog oudereelementen zitten zoals de middeleeuwse donjon,danken we aan Graaf Jean-Gaspard-Ferdinand deMarchin die het restaureerde tussen 1652 en 1673.De inrichting is buitengewoon. Voor de hoofdge-vel strekt zich een voorplein uit met een elegantbassin en een fontein. Men betreedt het pleinvia verschillende dreven. Het Franse park werdheraangelegd in de 19e eeuw en strekt zichsamen met de tuinen uit naast het kasteel.Het lager gelegen park toont bloemperkenmet rozen, is omzoomd met buxus, haag-beuk en hulst, en is opgesmukt met eenpaviljoen waarin een hydraulische machinesteekt uit de 19e eeuw.

Tel.: +32 (0)85/41.13.69 info@modave-castle.be www.modave-castle.be

Het Park van het Prinsenkasteel in Chimay

De zogenaamde maillon vert is een wandeling van2,2 km naar de Aquascope van Virelles, die u mee-neemt door een Engels parklandschap langs de valleivan de Eau Blanche, in het park van het Prinsenkas-teel van Chimay. Tijdens de renaissance telde hetpark Frans gestructureerde perken. Een hele ristbloemen en geneeskrachtige planten zorgden toenvoor een ongewoon botanisch reservaat. Sommigezeldzame soorten zijn er nog altijd, zoals de TulipaSilvestris, de gele bostulp.

Rue du Chteau, 14Tel.: +32 (0)60/21.44.44 info@chateaudechimay.comwww.chateaudechimay.com

Het Park van het Kasteel van Rossignol in Tintigny

Het kasteel van Rossignol is een oude versterking die inde 16e eeuw werd vernield door het Franse leger en in1609 werd herbouwd. Momenteel is het een cultureelcentrum. Het park van 12 ha met diverse en soms zeld-zame soorten, biedt ook een permanente tentoonstel-ling van hedendaagse kunstenaars. Er wordt verdereen zomers muzikaal evenement gehouden met eeninternationale reputatie: het Gaume Jazz Festival.

De tuinen van het Kasteel van Franc-Waret in Fernelmont

Het kasteel van Franc-Waret is een typisch Naamsearistocratenwoning uit de 18e eeuw. Het architectu-rale geheel van baksteen en blauwe hardsteen verrijstin het midden van formele Franse tuinen en een grootlandschapspark dat werd aangelegd in de 19e eeuw.De klassieke vierhoek met slotgrachten die afgeboordzijn met rode beuken, is aan de ene kant geankeerddoor geometrische vormen en aan de andere kantdoor golvende grasperken met solitaire bomen oftoefjes. Sommige zijn zeer opmerkelijk zoals de eer-biedwaardige tulpenboom, de grote weymouth-den,een zeer oude kastanjeboom Bij deze erfenis voeg-den zich recent natuur-tuinen. Ze werden aangelegdin 1994 en vormen 12 thematische eenheden, ver-deeld over 3 ha. Het betreft hier biologische geculti-veerde tuinen waaronder een watertuin, een tuin met

aromatische en geneeskrachtige planten, een Japansetuin, een rozentuin met oude variteiten, een groente-tuin met groenten van vandaag en gisteren allesbijeen een mooi en kleurrijk patchwork.

Rue du Village, 58 Tel.: +32 (0)81/83.45.99

Het Park van het Kasteel van Lavaux-Sainte-Anne

Het burcht van Lavaux-Ste-Anne werd gebouwd rond1450. Het was typisch voor de late middeleeuwen enhad diepe slotgrachten, een indrukwekkende donjon,torens, een ophaalbrug en kantelen. Van defensieveburcht werd het in de 17e eeuw omgevormd tot woon-slot. Er werd een binnenhof toegevoegd, arcades ensalons in Franse stijl. Het kasteel werd gerestaureerd inde jaren 1930 en telt momenteel drie nieuwe musea:het Museum over het Leven van de kasteelheren, hetNatuurmuseum en het Museum over het LandelijkeLeven in de Famenne. Op het binnenhof van de boer-derij werd een mooie, kleine Franse tuin aangelegd.Men vindt er kruiden, geneeskrachtige en aromatischeplanten, gegroepeerd per ecologische afniteit. Aande rand van het kasteel is er een vochtige zone, toe-gankelijk via een ludiek en didactisch parcours voorgroot en klein. Ze toont drie natuurlijke werelden: devijver, het moeras en het weiland.

Rue du chteau, 8 Tel.: +32 (0)84/38.83.62 info@chateau-lavaux.comwww.chateau-lavaux.com

2

14

15

28

35

Kasteel van Lavaux Sainte Anne OPT / JL Flmal

Modave OPT / JL Flmal

www.wallonie2008.be

37

38 39

Het Park van het Kasteel van Waleffe in Faimes

Het kasteel van Waleffe is een architecturaal geheeldat werd ingeplant in een uitzonderlijk wallenland-schap. De architectuur van de kasteelgebouwen,maar ook van de kasteelhoeve en de aanpalendeexploitatie, de boomgaarden, de weilanden en debossen alles draagt bij om van deze plek iets bij-zonders te maken. Het huidige kasteelpark werdheraangelegd in de 19e eeuw op de plaats vanmooie Franse tuinen uit de 18e eeuw. Een twee-honderd jaar oude haagbeuklaan en een laan metwilgen zijn de laatste sporen van dat park. Hetvoorplein toont een groen plateau met zes taxuspi-ramides en twee driehoekige perken met eenjarigebloemen die rechtover elkaar liggen. (bezoeken opaanvraag).

Aan wandelaars biedt de gemeente vier circuitsvoor een kennismaking met de dorpen die deel uit-maken van de gemeente Faimes.

Rue de Borlez, 45 Tel.: +32 (0)19/56.60.34waleffe@belgiancastle.com www.belgiancastle.com

Het Park van het Kasteel van Jehay in Amay

Het kasteel van Jehay verrees samen met de kapel, detuin en het dorp in een landschap van bossen, vijversen weilanden in de buurt van de beek van Paix-Dieu.De site telt twee mooie lanen die zijn afgeboord metkastanjebomen. Al in de middeleeuwen werd dezeplek aangeduid als een sylva (belangrijk bos) door demonniken van Aulne. Momenteel is het kasteel nogsteeds omgeven door een van de mooiste parken vande provincie Luik. Het strekt zich uit langs weerskan-ten van een axiale laan, die vervoegd wordt door eenlaan met zilverlindes en afgesloten is met een monu-mentaal portaal met een hek in gietijzer. Haagbeuken,groepen taxus, alleenstaande bomen en een arbore-tum bieden een kijk op een tuin waarin niets aan hettoeval is overgelaten. Een 200 jaar oude heg vanhaagbeuk, een restant van de eerste tuin, vormt eenscherm rond de slotgrachten. Het park en de tuinenwerden uitgetekend door de oude eigenaar van hetkasteel van Jehay, Graaf Guy van den Steen, en tal vanbronzen beelden en siersmeedwerk werd door hem-zelf gerealiseerd. Elk jaar, van juni tot eind september,wordt het park verlevendigd door kunstwerken inopenlucht op het thema van de natuur.

Rue du Parc, 1 Tel.: +32 (0)85/82.44.00 info@chateaujehay.behttp://culture.prov-liege.be

De tuin van het kasteel van Fosteau in Leers-et-Fosteau

De versterkte kasteelhoeve van Fosteau ligt op eenplateau in het landschap van Haspengouw. Ze dateertuit de 14e eeuw en had een verdedigingsmuur meteen ophaalbrug over de grachten. De indrukwek-kende vierkantshoeve werd geankeerd door tweepeperbustorens en kreeg in de loop der eeuwen talvan bijgebouwen. De Franse tuinen volgen elkaar opin terrasvorm, tot aan de vijver. Ze bevatten een per-manente tentoonstelling van beelden.

Rue du Marquis, 1Tel.: +32 (0)71/59.23.44info@fosteau.be www.chateaufosteau.be

Het Park van het oude kasteel van Maria van Hongarije in Binche

Gezien de trieste toestand van het oude gravenkas-teel van Binche, besloot Maria van Hongarije op deplaats van het castrum een weelderig paleis te bou-wen, dat evenwaardig was aan de Franse kastelen.De bouw begon in 1545, onder leiding van JacquesDubroeucq en er waren bijna 5 miljoen bakstenenvoor nodig. Het paleis was afgewerkt in augustus1549, net op tijd voor het verblijf van Keizer Karelen zijn zoon. Maar 5 jaar later werd het in brandgestoken door de soldaten van de Franse koningHendrik II. Deze site valt sinds 1936 onder monu-mentenzorg en momenteel worden er archeologi-sche opgravingen verricht op de plaats waar in de18e eeuw het gemeentepark lag. De toren van deweergang (langs de stadsmuur) biedt een weerga-loos uitzicht op het omliggende platteland.

Rue des promenades, 2Tel.: +32 (0)64/33.67.27 tourisme@binche.be www.binche.be

24

37

24 37

www.wallonie2008.be

y

Fousteau Foto Bertrand Empain

Kasteel van Maria van Hongarije in Binche Tourisme de Binche

41

In 2003, na een werk van 10 jaar, inventariseerde het Waalse Gewest 25.000 bomen. Die bomen, alleenstaand of in rijen, zijn voortaan samen met een reeks hagen beschermd. Sommige staan in bossen of velden, andere gedijen door toedoen van de mens naast kerken, boerderijen, kastelen of andere symboli-sche en topograsche plaatsen.

Ongeacht of ze inheems of exotisch zijn, die bomen hebben nu een statuut dat verder reikt dan hun verschijning als plant. Ze zijn opgenomen in ons erfgoed, in onze cultuur. Hun bijzonderheid is bepaald door hun afmeting, hun zeld-zaamheid, maar ook hun historisch, esthetisch of landschappelijk belang.

Ze kenmerken zich vaak door hun leeftijd en hun afmetingen, maar daarom zijn het niet altijd de mooiste. Tijdens hun lange leven kenden ze natuurlijke, historische en

klimaatturbulenties die hun fysionomie onuitwisbaar getekend hebben.

Soms waren ze onderdeel van het (bij)geloof van onze voorouders of justitiesymbolen. Op praktisch gebied werden ze gebruikt om grenzen of plaatsen af te tekenen. Deze bomen worden vaak geassocieerd met ons religieus erfgoed: kruisen, calvariebergen, kapellen, kerken Andere hebben een band met onze geschiedenis of folklore. Ook hebben heel wat bomen een herdenkingsfunctie zoals de zogenaamde Vrijheidsbomen of Onafhankelijkheids-bomen.

Dit levende erfgoed is helaas niet eeuwig. Ziekte, stormen, menselijke stommiteiten en andere oorzaken zorgen ervoor dat deze groene kathedralen ter ziele gaan, zelfs al kan hun leven eeuwen aanslepen.

Enkele voorbeelden van opmerkelijke bomen in Walloni

Rouvroy

De winterlinde van de calvarieberg in Dampicourt iszowel uitzonderlijk vanwege zijn rijzig voorkomen,zijn omvang als zijn leeftijd. Alhoewel geen preciezegegevens over de leeftijd bekend zijn, toont een fotouit het begin van de 20e eeuw dat hij toen al evenindrukwekkend was als vandaag. Zijn hoogte bedraagtongeveer 30 m en zijn stamomtrek 4,70 m.

Etalle

In Chantemelle is de lindelaan naar de kapel vanNotre-Dame de Lourdes, gebouwd in 1895, beschermdsinds 1990.

Musson

Een twintigtal bijzondere bomen werden gen-ventariseerd in de gemeente Musson. U kunt ze vin-den op www.musson.be

Saint-Lger

De Grand Touffu in Meix-le-Tige is een prachtigbosje uitlopers van een beuk (wandeling nr. 24 van hetSyndicat dInitiative van Saint-Lger).

De Chausse des Gants in Meix-le-Tige biedt eenwandeling door het bos, op zoek naar bijzonderebomen.

De Htre du Hussard in Saint-Lger. In 1914 kerfdeeen Franse huzaar met zijn bajonet de afbeelding vaneen soldaat van zijn regiment in twee beuken die vlak-bij elkaar stonden. Later werd het uniform blauw enrood geschilderd. Naarmate hij groeide, heeft deboom de afbeelding een beetje vertekend waardoorde huzaar een buikje kreeg en een beetje koddigoogt. (wandeling nr. 9 van het Syndicat dInitiativevan Saint-Lger).

Meix-devant-Virton

De linde van Grouville is een grote vreemdepaddenstoel in het dorpscentrum. De overleveringwil dat bij de stichting van het dorp in 1258 iepenwerden geplant op de vier hoeken van het dorps-plein. In de loop der tijden werden ze vervangendoor lindes die ook hun naam gaven aan het plein.In 1877 werd de laatste overlevende beschadigddoor een storm. De boom werd neergehaald en destam aangekocht door de houtzagerij Lambiotte uitBrussel. De nieuwe eigenaar liet de stam uithollenom er een drankkiosk van te maken. Pas in 1922keerde de boom terug naar zijn geboorteplaats. Hijstaat nu aan de rand van het plein en kreeg een stro-dak. De afmetingen zijn indrukwekkend: 7,50 m sta-momtrek, 1,50 m binnendiameter en 4,50 m hoog.

2

Alle

OPT / JL Flmal

40

43

3Marche-en-Famenne

Twee treurhoningbomen (Sophora Juponica Pendula)

Rue Victor Libert,7 (voor het justitiepaleis).

Waha

Een eerbiedwaardige en eeuwenoude linde metgaten in zijn vermolmde stam (voor de Saint-Etien-nekerk).

Hargimont

Een Amerikaanse eik (Quercus Rubra) - op het kerk-plein, rechtover de kerk.

Nassogne

Lindelaan: aangeplant in 1804 rond de collegialekerk Saint-Monon.

Grune

Lindelaan die deel uitmaakt van het kasteeldomeinen die men kan zien op het uitzichtpunt van les Gof-fes, maar ook wanneer men voor het kasteel pas-seert. De laan is 100 m lang en telt 318 lindes.

Guerlange (Aubange)

Rechtover de boerderij van Noedelange verrijst eeneerbiedwaardige linde die meerdere eeuwen oudis. Vandaag groeit de boom niet meer. Hij is 19 mhoog en de stamomtrek meet 7 m. In de holle stamkunnen 7 volwassenen plaatsnemen. De linde isbeschermd door het Waalse Gewest.

Aubange

Aan de fontein in de rue de la Cour vertrekt eenbewegwijzerde wandeling (4,5 km) die leidt naareen reeks bijzondere bomen in het gemeenbos vanRachecourt.

Tel.: +32 (0)63/38.86.54

Arlon

Een scherm van cornoeljebomen (square Elisabeth).De 450 meter hoge heuvel van Knipchen die de staddomineert, geeft een prachtig panorama. De Monteroyale, een beschermd monument, voert naar deSaint-Donatkerk, die de Capucijnen gebouwd hebbenin 1626. Ze plantten er twee schermen van haagbeukdie later vervangen werden door kornoeljebomen.De traditie wil dat ze 350 jaar oud zijn.

Ragnies PBVW / Photos Scripto

Bende (Jenneret)

Een lange lindelaan verbindt Bende met Jenneret:la drve du centenaire. De bomen werden geplantin 1930 om het honderdjarige bestaan van Belgi teherdenken.

Grandhan

Een prachtige winterlinde uit 1825 verrijst vlakbijde kerk.

Chne--Han: beschermde site, gevormd doortwee oude lindes (aan het kruispunt van Grand-han, Enneilles, Somme-Leuze en Septon).

Palenge (Borlon)

De zogenaamde htre vin: 200 jaar oude beukmet kruis. Om hem te vinden: neem het kleine padhalfweg op de baan Palenge - Borlon.

Marcourt

De twee lindes bij de kapel van Saint-Thibaut zijnbeschermd. Ze werden geplant tijdens de bouw vande kapel in 1639.

Gouvy

Een bezoek aan Cherain loont de moeite vanwegede zeer oude en eerbiedwaardige eik in het dorps-centrum. Hij wordt elk jaar gevierd op 15 augustustijdens La fte du Vieux Chne.

Vielsalm

Het gemeentepark van Vielsalm heeft meerdere bij-zondere bomen waaronder een prestigieuze Ame-

rikaanse eik, beschermd als boom van de Hon-derdste verjaardag van Belgi.

Ook bezienswaardig: een zomereik, een Califor-nische hemlock, een gewone beuk en een vijftientallindes. www.wallonie2008.be

5

8

10

42

Aywiers OPT / JL Flmal

44 45

Bouillon

De meest beroemde eik van Bouillon is de groschne franais (de grote Franse eik). In 1870 wasPruisen in oorlog met Frankrijk en wilden de Duitsersde bewuste eik neerhalen om met het hout affuitente maken. De boom werd gered door Belgische hout-vesters die de bezetters de toegang tot ons grondge-bied ontzegden. De boom staat er nog altijd, ondankseen hevige blikseminslag die de helft van de schors opzijn stam wegnam, op een hoogte van 10 meter(langs wandeling nr. 21 van Groot-Bouillon).

De eik van les Mouches is de grootste boom vanBouillon. Hij wordt mild van water voorzien door devijver van de boerderij van les Mouches. Men beweertdat hij een tijdgenoot is van Keizer Karel(langs wandeling nr. 22). (mogelijkheid omde twee wandelingen te combineren en detwee bomen op hetzelfde circuit te zien).

Sorinnes (Dinant)

De linde die haar schaduw werpt op deniskapel van Notre-Dame in Drhance, isbedekt met nagels.

Foy-Notre-Dame

Twee zomerlindes staan aan weerszijdenvan een van de kapelletjes langs de che-min des Plerins de Dinant.

Mont-sur-Meuse (Yvoir)

In het Bois du Mont zou de eik met deafbeelding meerdere beeldjes van deMaagd opgeslokt hebben.

Yvoir

De linde van de forge Aminthe

Rue du Blacet, 46

Liernu (Egheze)

Een grote duizend jaar oude zomereik. De grootsteen oudste van Belgi.

Harlue

Een laan met bomen leidt van de beek la Markanaar de ingang van de kerk en het kasteel

Ermeton-sur-Biert (Mettet)Een zomerlinde zou uit de 14e eeuw stammen. Hijdraagt de naam Sabot de St-Nicolas (klomp vanSinterklaas). Deze boom gaf de grens aan tussen hetgraafschap Namen en het prinsbisdom Luik.

Saint-Gerard

De Saint-Rochkapel en het heuveltje beplant met lindes.

12

Han-sur-Lesse (Rochefort)

Bij de afgrond van Belvaux bevindt zich degrootste gladde iep van Belgi. De iep vanhet trou de Faule verrijst op enkele stappenvan de afgrond van Belvaux, op het domeinvan de grotten van Han.

Rochefort

Bij de kapel van Lorette, de calvarieberg enSt-Spulcre, een laan met 49 lindes.

Corroy-le-Chteau (Gembloux)

De aanplantingen in het park dat het kasteelomringt, dateren waarschijnlijk uit het beginvan de 19e eeuw. De mooie truffeleik zououder kunnen zijn en het is de grootste vanBelgi. Een mooie lindedreef zou eveneensongeveer 150 jaar oud zijn. Elders in het parkvindt men 4 moerascipressen op een rijlangs de slotgracht en een plataan die demoeite van een kijkje loont.

Havelange

Ongeveer een honderdtal opmerkelijke bomen en hagen zijn opgenomen op de keerzijde van dewandelkaart van Havelange. De bomen kunnen dusbekeken worden tijdens de verschillende wandelin-gen of via twee circuits van 30 en 50 km (vertrek aande Ferme des Tilleuls in Havelange, naast de kerk, enaan het Maison qui bouge bij het kruispunt vanMaffe). Bij deze circuits hoort een routeboekje datinformatie geeft over de bomen en bepaalde aspec-ccten van het bouwkundig erfgoed (Kaart en boekjebeschikbaar bij het Maison du Tourisme).

Barvaux-Condroz (Havelange)

De oude linde van Barvaux-Condroz gaf haar naamaan het buurtschap au Tiyou. Het is een van degrootste lindes van Walloni en heeft een topogra-sch statuut.

Porcheresse

Larbre des soldats, cinq tilleuls (de boom vande soldaten), vijf lindes houden de herinnering leven-dig aan vijf Franse soldaten die hier in de tijd vanNapoleon de dood vonden.

Barvaux (Rameze)

De Chne au Gibet (eik) is beschermd.

Conjoux (Ciney)

De linde van Conjoux is beschermd.

Porcheresse OPT / JL Flmal

15

16

Sart Tilman OPT / JL Flmal

19

13

14

46

In het kasteel van Trazegnies in Courcelles

het binnenplein van het kasteel van Trazegnieskunnen bezoekers een plataan bewonderen diedoor markies de Trazegnies werd geplant op7 november 1735. Hij is ofcieel erkend alsde mooiste van Belgi, haalt een hoogte van44 meter en een stamomtrek van 4,6 m. Hetpark werd volledig heraangelegd en verkreegdaarmee opnieuw de luister die het sinds de19e eeuw verloren was.

Chteau de Trazegnies - Place Albert Ier, 32Tel.: +32 (0)71/45.10.46 chateaudetrazegnies@skynet.bewww.chateaudetrazegnies.be

Crombach (St. Vith)

Oude sparren die in 1885 werden geplant,verheffen zich nog er in Crombach, vlak-bij de 69 douglassparren uit 1881. Dit isde oudste aanplanting van douglasspar-ren in Belgi. Alle bomen zijn gemarkeerdmet gele punten. Rond het perceel metde douglassparren staan gewone sparren.Van op het wandelpad kan men de tweesoorten gemakkelijk onderscheiden.

St. Vith

In het mooie eikenbos bij St.Vith bevindtzich de Antoniusbaum, die onderdakgeeft aan een beeld van de heilige. Delegende zegt dat het aan de heilige Anto-nius te danken is dat de boom de bombar-dementen tijdens de oorlog overleefde.Het eikenbos bevindt zich op het laatstegedeelte van het circuit.

Hermalle-sous-Huy (Engis)

In het park van het kasteel van Hermalle: gladde iep van 31 meter hoog en een stamomtrek van 4,96 m,beschermd sinds 1978 en een tulpenboom van32 m hoog en met een stamomtrek van 3,6 m.

Donceel

Een plataan, ongeveer 350 jaar oud, afgezet met eenhek in 1925.

Aineffe (Faimes)

Een laan met kastanjebomen, beschermd sinds1990, die toegang geeft tot het kasteel van Otreppe deBouvette (priv). De gang is te zien vanaf de steenweg.

Borlez (Faimes)

De twee wilde kastanjebomen beschermen deSainte-Agraphakapel sinds onheuglijke tijden als

twee lijfwachten. Het geheel - kapel, bomen enomgeving zijn beschermd sinds 1991. Te zien tij-dens de kapellenwandeling.

Celles (Faimes)

De kapel van Notre-Dame de Misricorde en haartwee lindes zijn beschermd sinds 1991. Ze getuigenvan het verleden, de levenswijze en de gedachtenvan vroeger, van de tradities, gebruiken, voorspoeden tegenspoed van hen die ons voorafgingen.

Vieux-Waleffe (Villers-le-Bouillet)

De mooie kapel van Notre-Dame du Bon Secoursstaat gesoleerd op het einde van een weg, in deschaduw van zes mooie lindes. Aan de fraaie kapelhangt een legende vast.

24

21

y

Beaumont

Een tulpenboom in de buurt van de kerk van Streheeft een stamomtrek van 3,43 meter.

Een gewone plataan langs de vijver van Barbenonheeft een stamomtrek van 5,04 m.

Froidchapelle

In de omgeving van het oude station van Froidcha-pelle en niet ver van de kapel van Notre-Dame desLumires verrijst een zomereik met een holle stamen een omtrek van 4,47 m.

Momignies

In het centrum van het dorp Macon werd een eer-ste linde geplant in de 15e eeuw. De boom werd in1714 vervangen door de huidige linde. Het waseen justitieboom en aan de voet ervan zetelde degemeentelijke overheid. De boom is beschermdsedert 1942. In de omgeving : educatief informa-tiepad over geschiedenis en architectuur in Maconen bewegwijzerde tochten op het grondgebiedvan het dorp.

Ten westen van Chimay wordt een monumentalelinde in verband gebracht met een oude ijzersmel-terij die al eeuwenlang verdwenen is. De boomheeft bijna vier eeuwen weer en wind getrotseerdaan de voet van het dorp Bailivre. Het is een van demeest indrukwekkende lindes van Walloni.

De Place du Wicher of Vici, die volledig toeganke-lijk is voor bezoekers, heeft een speelplein en isomringd door 72 lindes. Het geheel van het pleinis beschermd sinds 1976.

Sivry-Rance

De Boom van de 4 Broers, een wintereik, bevindtzich in het Veengebied, in het Massartbos. Hij dateertvan 1820 en heeft een stamomtrek van 6,01 m.

De lindes van Montbliart op het dorpsplein. Degrootste heeft een omtrek van 3,28 m.

De Chne de la Jeunesse in Sautin (350 jaar). Hetgaat om een zomereik die de eik van de jeugdwordt genoemd vanwege zijn leeftijd. De stamom-trek bedraagt 5,36 m.

35

36

Voor het grondgebied van de Laars van Henegouwenheeft de provincie Henegouwen vier kaarten uitgegeven met de bijzondere bomen in de gemeentes:

47

49

De bloemen- en groenwed-strijden in het Waalse GewestEntente Florale Europe

Challenge Luxembourg, province propre et eurie

In de provincie Waals-Brabant

ASBL Hesbaye-Meuse-Condroz Tourisme

Wedstrijd voor met bloemen opgesierde gevels

Enkele van de met bloemen opgesierde steden en dorpen, de zogenaamde villages euris

Bergen

Moeskroen

Thuin

Het met bloemen opgesierde dorp Ragnies, een vande mooiste dorpen van Walloni.

Gouvy

Courtil, Bovigny en Halconreux, de 3 verenigdedorpen hebben al de 2e prijs weggekaapt van deChallenge Luxembourg, province propre et euriein 2005, 2006 en 2007.

Aubange

Rachecourt, een typisch straatdorp langs een heu-velank, was al meerdere keren laureaat van deChallenge Luxembourg, province propre et eurie.Niet te missen is het appelfeest begin oktober: ToutRachecourt dans les pommes.

La Calamine

Het dorp Hergenrath, in net noorden van de Oost-kantons, heeft in 2003 de eerste prijs gewonnen vande Europese Entente Florale. Om de twee jaar, inaugustus, trekt er een groot bloemencorso door destraten van Hergenrath.

Tel.: +32 (0)87/65.95.15

Malmedy

In 1996 werd Malmedyverkozen tot de mooiste metbloemen opgesierde stad van Europa.

Tel.: +32 (0)80/79.96.35

Burg Reuland

Ouren, een dorpje in het driegrenzenland, won in2001 de zilveren medaille van de Entente Florale.

Tel.: +32 (0)80/32.91.31

Eupen

De hoofdstad van de Oostkantons werd gekozen totmooiste met bloemen opgesierde stad tijdens deEntente Florale van 1992.

Tel.: +32 (0)87/55.34.50

Dommartin

Bewust van de waarde van hun erfgoed, creerdende dorpelingen een van de eerste villages eurisvan het Waalse gewest, nog voor het begrip alge-meen bekend werd.

31

34

21

24

De mooiste Dorpen van Walloni vzw

Rue Haute, 7 in 5332 Crupet

Tel.: +32 (0)83/65.72.40 info@beauxvillages.be - www.beauxvillages.be

37

5

10

21

21

21

p

Weris PBVW / Foto s Scripto

48

De Tuin van de Farmaceutische Planten van de Abdij van Notre-Dame dOrval

Het Gallo-Romeinse Malagne in Rochefort

Herba Sana, een didactische tuin in het hart van de Hoge Venen

Herba Sana is een tuin die gewijd is aan de (her)-ontdekking van de geneeskrachtige planten en huneigenschappen. De tuin is opgebouwd rond eendidactische wandeling die beroep doet op de zintui-gen (De Tast-, Kleuren, Smaken- en Geurentuin) entoont de rijkdom en de diversiteit van de plantenwe-reld: de geneeskrachtige ora ( 200 gedenti-ceerde soorten), de sierora (ongeveer 400 voorge-stelde soorten), de wilde ora die typisch is voor deveenbiotoop (ongeveer 100 gedenticeerde soorten).Dankzij diverse didactische borden (omschrijving,identicatie, anekdotes) heeft de wandelaar een glo-bale benadering van de planten.

Laboratoires ORTIS Hinter der Heck, 46 4750 Elsenborn CampTel.: +32 (0)80/28.13.89isabelle.cornette@ortis.com www.herba-sana.be

Het Huis van de Geneeskrachtige Planten in Flobecq

Vanaf de 16e eeuw werden in Flobecq hele veldenaangeplant voor kruidenverkopers. In de jaren 1930besloeg de oppervlakte tot 500 ha! Het Maison desPlantes mdicinales nodigt u uit voor een bezoekaan zijn binnentuintje, dat baadt in het licht, en zijn200 herbariums die voorzien zijn van zeer informa-

tieve didactische borden. Wie heel nieuwsgierig is,kan ook nog genieten van de odoramas en een ape-ritief op basis van engelwortel proeven.

Rue Georges Jouret, 9d Tel.: +32 (0)68/54.46.00 (Maison du Pays des Collines) maisondesplantesobecq@skynet.bewww.maisondesplantes.be

De Jardins de la Grange in Ellezelles

De asbl Les Jardins de la Grange werd opgericht in2000 en heeft als doel mensen te sensibiliseren voorde natuur en bij te dragen tot het behoud van deinlandse ora en fauna. Om dat doel te bereiken,heeft de vzw een reeks thematuinen aangelegd dietoegankelijk zijn voor het publiek (een vlindertuin,watertuin, vogeltuin, tuin met geneeskrachtige plan-ten, groentetuin, kreupelhouttuin...). Genspireerd doorde middeleeuwse tuinen, brengt deze tuin oude vari-eteiten van planten en groenten die zeldzaam zijngeworden: geneeskrachtige en aromatische planten,vergeten groenten, wilde en eetbare planten... Tevensworden materialen uit de onmiddellijke omgevinggebruikt (wilg, kastanjehout, hazelaar) om boorden,pergolas, steunen en afsluitingen te maken.

Mont, 12 Tel.: +32 (0)479/25.29.34 info@lesjardinsdelagrange.be www.lesjardinsdelagrange.be

7

15

32

32

De sm

50 51

21

Herba Sana OPT / JL Flmal

52

De Rozentuin Pierre-Joseph Redout in Saint-Hubert

Daniel Schmitz Roses in Malmedy

De rozentuin van het Kasteel van Havr (Bergen)

De groentetuin van het versterkte kasteel van Ecaussinnes-Lalaing

De groente- en bloementuin van Ecaussinnes-Lalaingligt al enkele eeuwen op een hoogte die de vallei vande Sennette domineert en geniet dankzij een omhei-ningsmuur van een microklimaat. De tuin in vier-kantsvorm is een hectare groot. Hij bevat afwisselendgrasperken met fruitbomen en perken waar fruit,bloemen of groenten worden gekweekt. De tuin ligtnaast het kasteel, is ermee verbonden door een tun-nel en is een voorbeeld van een hoofse groentetuinuit de 17e eeuw. Het is ook de eerste in zijn soort dieop de monumentenlijst werd geplaatst. De structuurop verschillende niveaus die de siertuin van degebruikstuin scheidt, kwam er tijdens de renaissance,terwijl de beelden, prilen, decoratieve zuilen engroencompartimenten uit de 17e eeuw dateren enhet geheel een charmant en mooi uitzicht geven.

Fondation van der Burch Rue de Seneffe, 1-2Tel.: +32 (0)67/44.24.90info@chateaufort-ecaussinnes.be www.chateaufort-ecaussinnes.be

De pilootnatuurtuin in Gerpinnes

In het centrum van het dorp nodigt een aangenametuin die uitsluitend bestaat uit lokale soorten, uuit om de verschillende biotopen te ontdekken vande hagen, bosjes, plassen, bloemenweides, oudeboomstronken, oude muren en ruderale milieus. De

planten van onze streek zijn gedenticeerd en hunculinaire of geneeskrachtige eigenschappen, hun nutvoor de honingproductie of sierwaarde is telkensgespeciceerd.

Rue du parc Saint-Adrien Tel.: +32 (0)71/50.22.28

De middeleeuwse tuin van la Posterie in Courcelles

Achter de beschermde gevel van het culturele cen-trum verbergt zich de tuin van la Posterie met meerdan 500 soorten planten. Hij is aangelegd op de sitevan de Saint-Martinkerk en bevat een herbularius oftuin met geneeskrachtige planten, een tuin met snij-bloemen en een hortus of groentetuin. De logicavan de beplanting wordt gerespecteerd zoals bijonze voorouders: de perken nodigen uit om kenniste maken met de farmacie uit de tijd van de burch-ten en de middeleeuwse kloosters. Oude fruitbo-men zomen de tuin af. Het zijn soorten die op ver-dwijnenstaanzoalsdemispelboomendesorbeboom.In dit natuurlijk milieu is er ook een bijenkast en eenslakkenkwekerij.

Centre culturel La PosterieRue Monnoyer, 46 Tel.: +32 (0)71/45.66.87

Het Botanisch Conservatorium van Walloni en Levend Museum van de aardappel in Genappe

Deze didactische tuin met zijn talrijke plantencollec-ccties is vooral gericht op het behoud en voortbestaanvan gekweekte soorten. Het is het enige levendemuseum van de aardappel en telt heel wat oudevariteiten. Het toont ook de mooiste verzamelingAllium (sieruien) van Noord-Europa en sommigevariteiten gaan terug tot de middeleeuwen. Op1500 in openlucht gekweekte soorten zijn er 25 inWalloni beschermde soorten, 60 zijn beschermd inEuropa en 15 beschermd door de CITES (conventierond bedreigde plantensoorten). Wij hebben ookeen schitterende collectie tulpen, geraniums, alpine-planten, daglelies, pioenrozen, euforbia, nieskruid,aromatische planten en kruiden.

Rue Fievez, 1 Tel.: +32 (0)2/633.20.25

33

36

38

6

21

31

53

Het Gallo Romeinse Malagne Malagnewww.wallonie2008.be

36

De didactische boomgaard van Chenois in Virton

De didactische boomgaard van Tronquoy in Longlier

De didactische boomgaarden van de Boven-Maas

De Vergers et Ruchers Mosans in Dinant

Observeer door grote glasramen - en dus volledigveilig - de wereld van de bijen. Kijk naar de werkbijenin de 100 % transparante bijenkast. Een emotievollekennismaking. Proeverij van bijenkastproducten. Fruit,honing, ambachtelijke bereidingen, bijen en imkers-materiaal.

Chausse Romaine, 109 Tel.: +32 (0)82/22.24.19 www.vrm.be ruchers.mosans@edpnet.be

Het Domein van la Pommeraie in Gembloux

Het Domein van la Pommeraie (de appelboomgaard)werd gesticht in 1936 en breidde zich in de loopder jaren verder uit. Momenteel staan op 15 ha nietminder dan 23.000 fruitbomen. Met het oog op degezondheid en de bescherming van het milieu wordthet gebruik van pesticides tot een minimum herleid.De methodes worden u uitgelegd tijdens uw bezoeken u ontdekt langs de wandelpaden in de boom-gaard een twintigtal oude en nieuwe fruitvariteiten.Ten slotte wordt u uitgenodigd om appelen en perente proeven en ook om van enkele huisgemaakte ape-ritieven te genieten.

Chausse de Namur, 73Tel.: +32 (0)81/61.08.71info@lapommeraie.bewww.lapommeraie.be

132 13

11

54

16

55

www.wallonie2008.be

Longlier OPT / JL Flmal

56 57

De boomgaarden van Brunehaut in Rongy

Teelt van appelen en peren met respect voor hetmilieu. Dat gebeurt door integrated crop manage-ment: de inzet van nuttige insecten tegen schade-lijke insecten, behoud van de fauna en inzetten vanroofdieren, natuurlijke bevruchting door insecten,enkel plukken wanneer de vruchten volledig rijp zijn.Volledig bannen van pesticiden die giftig zijn voormens en natuur. Productie van appelen, peren,appel- en perencider uit gentegreerde teelten.Appelfeest tijdens het 1e weekend van oktober.

Rue de lEglise, 23 Tel.: +32 (0)69/34.41.17

De Boomgaarden van la Gaumette in Papignies

Boomgaarden in het Pays des Collines.

Rue Pierre Fontaine, 64 Tel.: +32 (0)68/33.23.90

De Lieveheersbeestjesboomgaard in Buzet

Pommeau, cider, oude variteiten van appelen metintegrated crop management.

Rondleidingen: van september tot november: zater-dag en zondag (10 -16 u) reserveren verplicht.

Chausse de Nivelles, 624 Tel.: +32 (0)71/84.42.63

De Namcheboomgaard in Loverval

De oude Namcheboomgaard maakt deel uit van eenloofbos van 800 ha. De hoogstamboomgaard beslaatongeveer 10 ha en wordt onderhouden door de vereni-ging La Basse douce pense. Hij telt verschillende oudeen lokale fruitsoorten en toont een uitgebreide fauna.De boomgaard is open voor het publiek en er zijn wan-delpaden aangelegd. Rondleidingen op reservering.

Rue de Villers Tel.: +32 (0)71/59.90.35

De Distilleerderij van Bierce in Ragnies

Prachtige tuin,uitgetekenddoorWirtz,diebeschouwdwordt als de grootste hedendaagse tuinar