De Republiek in een tijd van

vorsten

Centralisatie en reformatie

§ 1.2

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• Het Duitse Keizerrijk en Frankrijk– De Nederlanden waren aparte staatjes (Gewesten). De

Noordelijke Nederlanden behoorden tot het Duitse Keizerrijk; de Zuidelijken bij Frankrijk

– De Gewesten waren in de 14e en 15e eeuw grotendeels zelfstandig

– De Gewesten werden bestuurd door de staten waarin edelen, geestelijken en steden vertegenwoordigd waren.

– De steden waren goeddeels zelfstandig; de adel bestuurde het platteland

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• De Bourgondiërs grijpen de “macht” – Gedurende de 15e kwamen steeds meer Gewesten onder de

Bourgondische Kroon– De Bourgondiërs trachten het bestuur meer te centraliseren

• Ze verplaatsen hun hof naar Brussel• Er werd een hoogste rechtbank ingesteld• En in 1466 werd de Staten Generaal voor het eerst bijeengeroepen• Met de SG maakte het hof ook afspraken over centrale belastingen

• De Habsburgers krijgen de “macht” – In 1477 stierf de laatste Bourgondische koning op het slachtveld.

Hij had geen zoons en zijn dochter volgende hem op. Zij trouwde met een Habsburger

Bourgondische Rijk

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• De Habsburgers krijgen de “macht” – Deze Habsburgers waren de leverden vorsten aan het Duitse

keizerrijk, Oostenrijk en uiteindelijk ook het Spaanse rijk. Zo kreeg Karel V (1515) een groot rijk in handen.

• Karel V– In 1515 werd Karel uitgeroepen als heer van de Nederlanden;

uiteindelijk erfde hij Spanje (1516) en Oostenrijk (1519).– Hij dankte zijn macht vooral aan het rijke en machtige Spaanse

Rijk.

Karel V (1500-1558)

Habsburgse Rijk

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• Karel V– Zette de centralisatie politiek van de Bourgondiërs voort.– De Gewesten hielden echter hun privileges.– Wel vormde hij drie nieuwe centrale raden (1531)

• De Raad van State– Advies orgaan van Hoge Adel voor de koning,

• De Geheime Raad– Hoge ambtenaren en rechtsgeleerden, die wetten opstelden

• De Raad van Financiën– Overleg met de Gewesten voor centen

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• Karel V– Stelde een landvoogd aan om gedurende zijn afwezigheid de

Nederlanden te besturen. Dit was om loyaliteitsredenen altijd een familielid.

– Stelde – evenals de Bourgondiërs – stadhouders aan om namens hem de Gewesten te besturen. Hiervoor koos hij mensen uit de hoge adel. [waarom?]

1.2 De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

• Het feitelijke beleid van Karel V– Hij zat altijd in geldnood (door oorlogen). Om dit af te dekken

voerde hij vaste belastingen in.• Hij voerde de Tiende Penning in

– Hiermee belaste hij onroerend goed en hief accijnzen op bier, wijn en geweven stoffen

– Ook voerde hij oorlog in de Nederlanden en voegde Friesland, Overijssel, Utrecht, Groningen en Gerle aan zijn rijk toe.

– Tevens dwong hij Frankrijk afstand te doen van haar claim op de Zuidelijke gewesten.

• Hierdoor ontstond in 1548 de staatkundige eenheid van de zeventien Nederlanden. Het Duitse Keizerrijk en de Staten Generaal – de staten via een eed – stemden hiermee in. Filips bedje leek gespreid!

Europa 1600