pantheon// '06-'07 - china

52
pantheon// china stylos Honderddertien Grote reis - China interview Aaron Betsky artikel The cultural revolution revolution the morning after MACBA - R. Meier tweemaandelijkse uitgave van d.b.s.g. stylos / nummer 1 / jaargang ’06’07

description

pantheon// is een twee maandelijkse uitgave van de Bouwkundige studievereniging Stylos, waarin vakgerelateerde artikelen en interviews staan, gericht op verschillende thema’s die wisselen per edititie. Ook wordt er verslag gedaan van zaken waar Stylos zich mee bezig houdt.

Transcript of pantheon// '06-'07 - china

Page 1: pantheon//  '06-'07 - china

pantheon//china

stylosHonderddertienGrote reis - China

interviewAaron Betsky

artikelThe cultural revolution revolution

the morning afterMACBA - R. Meier

tweemaandelijkse uitgave van d.b.s.g. stylos / nummer 1 / jaargang ’06’07

kaft_china.indd 1 18-10-2006 10:52:05

Page 2: pantheon//  '06-'07 - china

Van de voorzitter

tweemaandelijkse uitgave van D.B.S.G. Stylos

pantheon//

Het Delftsch Bouwkundig Studenten Gezelschap Stylos werd in 1894 opgericht ter behartiging van studie- en studentenbelangen van studenten aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft.

bestuur 113 D.B.S.G. Stylos voorzitter: Šejla Lagumdžijasecretaris / PR: Timo Cardolpenningmeester: Pieter Eismaonderwijs: Anne Geenenonderwijs: Benjamin Groothuysepaviljoen: Anne Meiborgevenementen: Jonathan van de Biltexcursies: Bob Bol

adresD.B.S.G. Stylos, kab. 1.01Faculteit Bouwkunde Berlageweg 12628 CR Delft

telefoonnummersbestuurskamer 015 2783697commissiekamer 015 2784168secretariaat 015 2781369fax 015 2783059

[email protected]://www.stylos.nl

lidmaatschap Stylos 10 euro per jaargironummer 296475

Stylos Bookshopgeopend maandag t/m vrijdag 12.45 tot 13.45 uur

Stylos Stichting De Stylos Stichting vervult een vliegwielfunctie ter stimulering van initiatieven van en voor studenten van de faculteit Bouwkunde TU Delft. Zij kunnen bij het bestuur van de Stylos Stichting terecht voor financiële en inhoudelijke ondersteuning van hun project. Om u hiervan op de hoogte te houden ontvangt u elke 2 weken B-nieuws en 5 maal per jaar de Pantheon//.

Sejla Lagumdzija

colofonjaargang 10, editie 1, oktober 2006oplage: 2000Stylosleden en vrienden van de Stylos Stichting ontvangen pantheon//vijf maal per jaar

redactieadresBerlageweg 12628 CR [email protected]

hoofdredactieTim PeetersAlexandra Sonnemans

redactieAbram de Boer - van BrugMarten DashorstPieter EismaCaspar FrenkenAnne GeenenArie GruijtersPieter van der KooijTim LochSara van der PloegAnselm van Sintfiet

aan dit nummer werkten meeMilan Bergh, Laura de Bonth, Benjamin Groothuyse, Anneke Jalink, Šejla Lagumdžija, Bart van Lakwijk, Anne Meiborg, Joost van Nes, Sander Potjer, Jules Schoonman, Dirk Verhagen.

advertentiesPieter Eisma

drukker Koninklijke De Swart, 's-Gravenhage

omslag

Tim Peeters

over de voorkant

China, een land met veel diversiteit en een land dat veel commotie

in de wereld heeft gebracht. De Chinese muur is een van de vele

voorbeelden hiervan. Een rups van 6400 km die zich door de

geschiedenis heen voortbeweegt, scheidt dit gigantische land voor

een deel in tweeën, beschreven als een van de grootste wonderen

ter wereld. Een object, door de mens gecreëerd, die alle wetten van

de natuur negeert en hier dwars doorheen raast.

Wij als mensen hebben het vermogen om dit soort bizarre dingen te

bedenken en uit te voeren. En wij als bouwkundigen krijgen de kans

om vooral na te denken over de gevolgen van iets dat je neerzet op

deze aarde. Wat ik hiermee wil zeggen, is dat je je bewust moet zijn

van de keuzes die worden gemaakt; je hebt altijd mogelijkheid tot

een keuze. Om de nomaden buiten te houden, waren er naast de

Chinese muur ook tal van andere mogelijkheden om dit probleem

te verhelpen. Gelukkig is het tegenwoordig een geaccepteerd feit

dat het effectiever is om diplomatisch met de vijand om te gaan dan

ze te negeren.

De Chinese muur creëerde een wereld van verschil. Positief of niet.

Binnen de faculteit hopen wij, als Stylos, ook een belangrijke rol

te kunnen spelen en invloed uit te kunnen oefenen. Jij als student

kan het verschil uitmaken. China heeft een belangrijke stem in de

wereld, en jij hebt een hele belangrijke stem bij Stylos. Veel plezier

bij het lezen van pantheon//china, en ik ben benieuwd waar de

grote reis dit jaar naartoe gaat. //

“Wensen op rode lintjes worden aan stenen leeuwtjes toevertrouwd”

- Yùfó Chán SìShanghai

���������������

��������������������������������������

���������������������

�����������������������������������������

���������������������������������

�������������������������������������������������������������������������

kaft_china.indd 1 18-10-2006 10:31:40

kaft_china.indd 2 18-10-2006 10:52:18

Page 3: pantheon//  '06-'07 - china

1pantheon 1 '06'07

Stylos

4 Honderddertien113

6 Haal het meeste uit BouwkundeAnne Geenen

Benjamin Groothuyse

7 Stylos paviljoen - het vervolgAnne Meiborg

Algemeen

38 Not really a manCasper Frenken

Benjamin Groothuyse

Jules Schoonman

41 Column - WagamamaAbram de Boer

42 NAi goes southAnselm van Sintfiet

Alexandra Sonnemans

44 What's it like to be... an urbanistPieter van der Kooij

46 Al día siguente - MACBASara van der Ploeg

48 Libero Agenda

Thema// China

10 pantheon// china, omdat het moet?Tim Peeters

Alexandra Sonnemans

12 Aardse moraal van een hemels mandaatArie Gruijters

16 Tijdlijn ChinaAnselm van Sintfiet

18 The cultural revolution revolutionMarten Dashorst

21 Beijing 2008Anne Meiborg

22 Black architect, white architectAnselm van Sintfiet

26 Rollercoaster ride through ChinaAnneke Jalink

Bart van Lakwijk

29 Architectural practiceJoost van Nes

Sander Potjer

30 Impressies ChinareisGrote Reis Commissie 2006

33 Re//searching ChinaLaura de Bonth

Milan Bergh

Dirk Verhagen

i n h o u d s o p g a v e

p01-p08 stylos 01.indd 1 18-10-2006 11:02:09

Page 4: pantheon//  '06-'07 - china

2 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

plasticp l a s t i cplasplas plasticplasticT YlasticlasticO PA C I T Y

O PA C I T YCC

casticasticasasat i cC I T YC I T Y

PA C I T YPA C I T YC I T YC I T YC I T YC I T Y p l a s t i c

astastastaswww.concretedesigncompetition.com

OPACITYsticsticssss plasticplasticplasticplasticTlasticlasticlasticlasticI T YI T Y

ccsticsticsticsticssplastic -OPACITY

The Concrete Design Master Class on plastic-OPACITY - award of the Concrete Design Competition - was held at the Bauhaus Dessau from 19 - 26 August, 2006. Led by curator Hanif Kara the students worked in groups on 8 assignments. All linked through investigating the overall theme of plastic-OPACITY they covered a wide range of architectural applications. Main feature of the master class was the actual making of the proposed objects varying in scale from 1:50 to 1:1 and in sizes from handheld objects to a 27 m3 pod. One week with 45 competition winners, among which were Dutch honorable mentions Marieke Rongen (Sandberg Institute) and Eelco Grootjes (Academy of Architecture Rotterdam), 38 support staffers, about 5 m3 of self-compacting concrete, 4 keynote lectures, 2 critic rounds and lots of amazing, fascinating and stimulating results.

The outcome of both the competiton and master class will be published in the upcoming Concrete Design Book on plastic-OPACITY. All international winning entries will be on display during de ‘Nacht van Beton’ - November 15, NAi Rotterdam and afterwards at exhibitions at TU Delft - opening November 16, achterhal, 17.00 - and TU Eindhoven in 2007.

In collabotion with Stylos a 3 day excursion (November 24 - 26) to Essen (Zollverein School of Design, Sejima), Berlin and the Phaeno Science Center (Zaha Hadid /Hanif Kara) in Wolfsburg is organized for students. For information and registration (approx. €. 100,-) contact Stylos.

adv pantheon 10 2006.indd 1 06.10.06 14:44:34

ENCI z/w

“Nacht van beton”Synthese van architectuur en constructie

Cement&BetonCentrumwww.nachtvanbeton.nl

AanmeldingDeelname staat open voor professionals en studenten. U kunt zich aanmelden voor deelname via de website www.nachtvanbeton.nl. Deelname is alleen geldig na ontvangst van bevestiging per email. Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Organisatie is in samenwerking met architectuurvakblad dax.

15 november 2006, NAi, Rotterdam

Programma: 20.00 - 01.00 CASESTUDY > Phaeno Science Centre, Wolfsburg door Christos Passas, Zaha Hadid architects en Hanif Kara, AKT engineersWORKSHOP > Architectuur en Constructie in OnderwijsPRESENTATIE > Cement&BetonCentrumPERFORMANCE > Jules DeelderAWARDS > Concrete Design Competition 2005/06FILM > Concrete Design Master Class 2006, Bauhaus Dessau

Eerste van een reeks exclusieve ontmoetingen van/voor architecten en constructief ontwerpers

Adv_nacht_v_beton_230x297_zw.ind1 1 10/10/06 3:18:02 PMp01-p08 stylos 01.indd 2 18-10-2006 11:02:12

Page 5: pantheon//  '06-'07 - china

3s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

plasticp l a s t i cplasplas plasticplasticT YlasticlasticO PA C I T Y

O PA C I T YCC

casticasticasasat i cC I T YC I T Y

PA C I T YPA C I T YC I T YC I T YC I T YC I T Y p l a s t i c

astastastaswww.concretedesigncompetition.com

OPACITYsticsticssss plasticplasticplasticplasticTlasticlasticlasticlasticI T YI T Y

ccsticsticsticsticssplastic -OPACITY

The Concrete Design Master Class on plastic-OPACITY - award of the Concrete Design Competition - was held at the Bauhaus Dessau from 19 - 26 August, 2006. Led by curator Hanif Kara the students worked in groups on 8 assignments. All linked through investigating the overall theme of plastic-OPACITY they covered a wide range of architectural applications. Main feature of the master class was the actual making of the proposed objects varying in scale from 1:50 to 1:1 and in sizes from handheld objects to a 27 m3 pod. One week with 45 competition winners, among which were Dutch honorable mentions Marieke Rongen (Sandberg Institute) and Eelco Grootjes (Academy of Architecture Rotterdam), 38 support staffers, about 5 m3 of self-compacting concrete, 4 keynote lectures, 2 critic rounds and lots of amazing, fascinating and stimulating results.

The outcome of both the competiton and master class will be published in the upcoming Concrete Design Book on plastic-OPACITY. All international winning entries will be on display during de ‘Nacht van Beton’ - November 15, NAi Rotterdam and afterwards at exhibitions at TU Delft - opening November 16, achterhal, 17.00 - and TU Eindhoven in 2007.

In collabotion with Stylos a 3 day excursion (November 24 - 26) to Essen (Zollverein School of Design, Sejima), Berlin and the Phaeno Science Center (Zaha Hadid /Hanif Kara) in Wolfsburg is organized for students. For information and registration (approx. €. 100,-) contact Stylos.

adv pantheon 10 2006.indd 1 06.10.06 14:44:34

“Nacht van beton”Synthese van architectuur en constructie

Cement&BetonCentrumwww.nachtvanbeton.nl

AanmeldingDeelname staat open voor professionals en studenten. U kunt zich aanmelden voor deelname via de website www.nachtvanbeton.nl. Deelname is alleen geldig na ontvangst van bevestiging per email. Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Organisatie is in samenwerking met architectuurvakblad dax.

15 november 2006, NAi, Rotterdam

Programma: 20.00 - 01.00 CASESTUDY > Phaeno Science Centre, Wolfsburg door Christos Passas, Zaha Hadid architects en Hanif Kara, AKT engineersWORKSHOP > Architectuur en Constructie in OnderwijsPRESENTATIE > Cement&BetonCentrumPERFORMANCE > Jules DeelderAWARDS > Concrete Design Competition 2005/06FILM > Concrete Design Master Class 2006, Bauhaus Dessau

Eerste van een reeks exclusieve ontmoetingen van/voor architecten en constructief ontwerpers

Adv_nacht_v_beton_230x297_zw.ind1 1 10/10/06 3:18:02 PM p01-p08 stylos 01.indd 3 18-10-2006 11:02:15

Page 6: pantheon//  '06-'07 - china

4 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Honderddertien

Šejla Lagumdžija, voorzitter

Stylosbestuur? Een mengeling van invloeden van buitenaf en

eigen visies zijn het resultaat van een jaar bestuur. Mooiste

Stylosmoment? Ik denk dat mijn Stylosmoment dit jaar komt.

De geïnteresseerden mogen het over een jaar nog eens vragen.

Acht in één hok? Waarschijnlijk zullen er momenten zijn dat we

helemaal gek van elkaar worden. Maar eigenlijk zijn we allemaal

heel leuk bij elkaar en met een beetje inlevingsvermogen moet

dat allemaal goed komen. Ik heb er in ieder geval veel vertrouwen

in. Bezigheden naast bouwkunde en/of Stylos? Ik heb best veel

mensen om me heen die ik dit jaar niet ga en wil vergeten. Ik

heb het al ‘druk druk druk’ maar het wordt alleen maar ‘druk druk

drukker’. Daarnaast ben ik van plan veel te gaan sporten, uitgaan

en heel veel te lachen. Wat mist er op bouwkunde? Op het moment

dat ik om negen uur ’s ochtends vrolijk op mijn fietsje aankom

waaien op bouwkunde en hem weg wil zetten, dan mis ik héél veel

fietsenrekken.

Timo Cardol, secretaris / PR

Stylosbestuur? Ik was al vaak te vinden op Stylos; bestuur worden

was een logisch vervolg. Het is naar mijn mening een unieke

ervaring, die me erg leerzaam lijkt en ik niet aan me voorbij wilde

laten gaan. Roze? Mijn psychiater zegt dat roze me zal helpen de

wereld beter te begrijpen; mijn bestuur nu ook. Mooiste Stylos

moment? Moeilijk kiezen. EJC-excursie/ Commissieweekend/

Workshop MAX/ Wissel/ Tikibad; het ‘Stylosmoment’ op zich is echt

super! Acht in één hok? Ach, het is best gezellig zo met zijn allen! En

als het me even teveel wordt, ga ik wel mee helpen bouwen aan het

paviljoen. Bezigheden naast bouwkunde en/of Stylos? Fietsen, eten,

pokeren, slapen… en Virgiel natuurlijk! Wat mist er op bouwkunde?

Input van studenten, objectiviteit, goedgeplaatste fietsenrekken,

een materialenbibliotheek, computers, goedkoop kantinevoer, vrije

tijd.

Pieter Eisma, penningmeester

Stylosbestuur? Om eens andere dingen te leren, waarvan ik hoop

dat ik er later nog veel aan zal hebben. Roze? Als je goed naar het

modebeeld van het komende jaar kijkt, is het een heel logische

keuze. Roze gaat het dit jaar helemaal maken, let maar op! Mooiste

Stylosmoment? Toen ik heel vroeg in de ochtend gevraagd werd om

bestuur te doen. Net wakker, zes schreeuwende mensen aan je deur

en de hele kamer vol confetti; geweldig! Acht in één hok? Hoe meer

mensen, hoe meer vreugd. Bezigheden naast bouwkunde en/of

Stylos? Ik probeer er nog wel dingen naast te doen, maar vaak lukt

dit niet. Ach, ik probeer het volgend jaar wel weer. Wat mist er op

bouwkunde? Werkplekken en computers.

Anne Geenen, commissaris Onderwijs

Stylosbestuur? Na twee jaar studeren leek het me heel erg leuk om

eens wat anders te doen, en bij Stylos kan ik doen wat ik zelf graag

Bestuur 113

Stylos , een organisatie die al 113 jaar bestaat, kent natuurlijk

vele tradities en gewoontes. Soms worden die tradities in stand

gehouden, zoals bij de pantheon//. Het blad is een initiatief dat

vanuit een bepaalde vanzelfsprekendheid blijft bestaan. Het is

ontstaan vanuit een algemeen gevoelde noodzaak om een goed

studentenblad over architectuur en bouwkunde te maken. Het

draagvlak daarvoor is er als vanzelfsprekend.

Vanzelfsprekendheid is er natuurlijk niet altijd. Bij elke activiteit

zullen wij ons af moeten vragen of er belangstelling voor is, of

het iets teweeg brengt en of de activiteit van betekenis is voor de

bouwkundestudent. Zomaar dingen organiseren wordt een bende,

en daar bereik je ook niet mee wat je met Stylos wilt bereiken; een

aanvulling zijn op de studie Bouwkunde. Tradities zijn er om voort te

zetten, maar soms ook om ze te verbreken.

Met 1500 leden en 19 commissies is het aan ons de taak om ervoor

te zorgen dat de activiteiten in goede banen lopen en dat de

kwaliteit ervan wordt gewaarborgd. Ook ontwikkelingen moeten

de ruimte kunnen krijgen. Zoals net gezegd, vanzelfsprekendheid is

er niet. Inspelen op behoeften en belangstellingen van studenten

is een belangrijk punt, maar ook reageren op gebeurtenissen in de

architectuurwereld moet de aandacht krijgen.

Met acht personen in een bestuur zal er komend jaar veel op de

agenda komen te staan. Het nieuwe Stylospaviljoen en InDeSem

zijn grote activiteiten, maar ook zullen we veel lezingen, workshops,

excursies en reizen organiseren. Natuurlijk blijven de Bookshop

en de pantheon// onze aandacht krijgen en we willen proberen

de website te vernieuwen. Alle acht gaan we dit jaar op een

andere manier bezig zijn met Stylos, en geven daar onze eigen

kleuren aan. Natuurlijk moeten die kleuren bij elkaar gemengd

overeenstemmen, roze worden!

Traditiegetrouw zal ook in deze eerste pantheon// van het collegejaar het nieuwe bestuur van Stylos, dat inmiddels al niet zo nieuw meer is, zich presenteren. Wie zijn wij, maar belangrijker, wat willen wij in ons bestuursjaar bereiken met Stylos? Het is een vraag die wij ook aan onszelf hebben gesteld.

p01-p08 stylos 01.indd 4 18-10-2006 11:02:15

Page 7: pantheon//  '06-'07 - china

5s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

wil en belangrijk vind. Roze? Aan iedereen die we de vraag stelden

wat ze graag wilden weten over 113, kwam de vraag, ‘Waarom

roze?’. Het valt op, daarom! Mooiste Stylos moment? Workshop

Sustainable Interventions in Jakarta, Indonesia, in de zomer van

2005, omdat ik daar in twee weken meer geleerd hebt dan van mijn

eerste jaar studeren. Acht in één hok? Zolang we allemaal blijven

doen wat we leuk en belangrijk vinden, naar elkaar luisteren en van

elkaar leren, zal dat wel goed gaan. Acht in een hok is trouwens

niet echt veel, hopelijk zitten er nog veel andere mensen in het

Styloshok. Bezigheden naast bouwkunde en/of Stylos? Toneel

(spelen en bekijken), capoeira, reizen. Wat mist er op bouwkunde?

Discussies, maatschappelijke debatten, en de vraag waarom we

eigenlijk met z’n allen gebouwen willen ontwerpen.

Benjamin Groothuyse, commissaris Onderwijs

Stylosbestuur? Naast dat ik denk dat ik er heel veel van kan leren,

vind ik dat elke student zich zou moeten inzetten voor zoiets

als Stylos. Roze? De kleur roze is de kleur geweest voor tal van

verschillende groeperingen en heeft symbool gestaan voor vele

opvattingen. Vanaf het moment dat wij de kleur kozen, eigenden

we hem ons toe. Het is nu aan ons om roze te associëren met een

goed bestuursjaar. Mooiste Stylos moment? Met zijn allen met

één en hetzelfde bezig zijn, omdat je het eens bent over waar je

aan werkt. Iedereen zit min of meer voor dezelfde reden bij Stylos.

En dat is mooi. Acht in één hok? Door het hok open te houden

voor commissieleden en andere leden, word je niet gek van alleen

maar dezelfde mensen. Wat mist er op bouwkunde? Gemotiveerde

studenten.

Anne Meiborg, commissaris Paviljoen

Stylosbestuur? Ik ben een jaar bestuur gaan doen omdat ik denk dat

ik in dit jaar meer ga leren dan in de rest van mijn studietijd.

Mooiste Stylos moment? Ik heb twee mooiste Stylos momenten:

de één was in de woestijn van Marokko op een kameel. De andere

in Shanghai op het dakterras van ons hostel met een geweldig

mooie skyline als uitzicht. Acht in één hok? Het eerste half jaar

kan ik gelukkig de bouwplaats op vluchten. Het tweede half jaar

moet ik al mijn gemiste tijd in het hok inhalen dus dan moeten

de andere 7 het met mij uit zien te houden. Bezigheden naast

bouwkunde en/of Stylos? Als ik niet met Stylos bezig ben, dan ben

ik hoogstwaarschijnlijk in het o-zo-mooie Woerden. Wat ik daar

doe? Dat spreekt voor zich. Wat mist er op bouwkunde? Een aantal

verdiepingen en een paviljoen naast bouwkunde.

Jonathan van de Bilt, commissaris Evenementen

Stylosbestuur? Om activiteiten te organiseren waarvan ik

het belangrijk vind dat ze plaatsvinden en om een heel klein

bescheiden (al dan niet roze) stempeltje te drukken op deze wereld.

Roze? Past mooi bij onze stropdassen. Mooiste Stylos moment?

Kotsend boven de wc hangen en dan nog steeds wazige

architectuurtheorieën naar je hoofd geslingerd krijgen. Acht

in één hok? Dat is toch al heel wat rustiger dan de gemiddelde

ontwerpgroep. Bezigheden naast bouwkunde en/of Stylos? Een

nieuwe hobby zoeken, deze is een beetje uit de hand aan het lopen.

Wat mist er op bouwkunde? Er is eigenlijk best veel wat goed is, als

je maar goed kijkt. Verantwoordelijkheidsgevoel misschien?

Bob Bol, commissaris Excursies

Stylosbestuur? Drie jaar studeren en bijna je volledige Bachelor

halen, dat kan natuurlijk niet. Ik had even een jaar studievertraging

nodig, en met Stylos geef ik daar tenminste nog een beetje inhoud

aan. Roze? Roze trekt de aandacht, en past mooi binnen onze

gedachte om dit jaar zo veel mogelijk op te vallen. Mooiste Stylos

moment? De dag dat ik in zaal A naar beneden werd geroepen

omdat mijn paviljoen één van de winnaars van de prijsvraag was.

Acht in één hok? Ik vlucht om de zoveel tijd even naar het

buitenland, hoewel het schijnt dat je op excursies nog steeds

gestalkt wordt door Stylosleden. Bezigheden naast bouwkunde

en/of Stylos? Linea recta naar Amsterdam afreizen, muziek maken,

concerten en feesten afgaan, aan mijn kamer klussen (die nooit af is)

en werken aan inzendingen voor architectuurprijsvragen. Wat mist

er op bouwkunde? Een paar gezamenlijke doelen, grote groepen

studenten en leraren die samenwerken en vooral een ideaalbeeld

van wat we de komende vijftien jaar van Nederland gaan maken. //

Stylos bestuur 113; v.l.n.r. Timo Cardol, Bob Bol, Šejla Lagumdžija, Pieter Eisma, Anne Meiborg, Jonathan van de Bilt, Anne Geenen, Benjamin Groothuyse

p01-p08 stylos 01.indd 5 18-10-2006 11:02:18

Page 8: pantheon//  '06-'07 - china

6 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Haal het meeste uit Bouwkunde Stylos paviljoen - het vervolg

Bouwkunde is, net als eigenlijk elke universitaire studie, een studie

die vraagt om enthousiasme, inzet en een academische houding.

Bouwkunde is echter, in onze ogen, een opleiding die vraagt om

een speciale aanpak. Al je ECTS in één keer halen en na vijf jaar met

een papiertje op zak de faculteit uitlopen, gebeurt zelden tot nooit.

Bouwkunde is meer dan alleen colleges volgen en je projecten en

tentamens halen. Overal om je heen wordt gebouwd, dus overal

kun je iets leren. Dit stopt niet na je studie. Daarom volgt hier een

- wellicht incomplete lijst - van aandachtspunten om het meeste uit

je studie bouwkunde te halen.

Kijk om je heen

Er is heel veel te doen op de faculteit. Tijdens je reguliere onderwijs

leer je de basis van bouwkunde. Daarnaast is het belangrijk om

je persoonlijk verder te ontwikkelen. Hoe wil je je onderscheiden

als je straks afgestudeerd bent, samen met nog vele anderen die

hetzelfde onderwijs hebben gevolgd als jij? Kijk om je heen en doe

mee met een workshop of ga naar een lezing. Loop stage, stuur iets

in voor prijsvragen of doe iets anders wat je interessant vindt. Je zult

zien dat je van deze nevenactiviteiten veel kunt leren en dat het erg

leuk is om op een andere manier met je studie bezig te zijn.

Blijf alert

Soms loopt niet alles op rolletjes; laat dat niet zomaar langs je

heen gaan. Hoe klein en onbenullig je problemen of klachten

ook lijken, doe er iets mee. Als jij het niet aankaart, wordt er niets

mee gedaan. Goed onderwijs komt niet uit de lucht vallen. Goede

feedback van studenten naar de faculteit is belangrijk. Hoewel

het eigenlijk een taak van de faculteit is om bij studenten te

controleren of het onderwijs van goede kwaliteit is, is het zeker in

het belang van de studenten als zij op eigen initiatief problemen

of obstakels aangeven. Het is je recht en plicht om van de faculteit

goed onderwijs te eisen. Wellicht vinden veel studenten het lastig

om de juiste persoon te vinden om hun problemen bij kwijt te

kunnen. Probeer als eerste de verantwoordelijke docent of daarna

de semestercoördinator te benaderen. Wanneer dit niet lukt of

tot niets leidt, stap dan naar Stylos, de Facultaire Studentenraad

of praktijkverenigingen van de Masters om bij hen je klachten of

problemen neer te leggen, zodat zij je kunnen helpen.

Vallen en opstaan

Van je fouten leer je, cliché maar waar. Wees dan ook niet bang om

af en toe zelf eens de fout in te gaan. Tijdens je studie moet je die

mogelijkheid hebben, want wanneer je in de 'echte wereld' werkt,

Hoe ondervind jij Bouwkunde? Hoe kan je opleiding jou het meest bieden? Hoe sta jij, tijdens de vijf, zes of zeven jaar die je studeert, tegenover datgene wat je aangeboden krijgt? Hoe wil jij studeren?

kunnen fouten veel meer gevolgen hebben dan nu. Als je niet

bang bent om fouten te maken, zul je ook sneller grenzen aftasten

en naar andere manieren en mogelijkheden zoeken, iets wat toch

hoort bij een academische opleiding. Reken ook niet meteen

anderen af die fouten maken of op een totaal verkeerd pad zitten.

Hoewel het heel frustrerend kan zijn, zijn ook zij hier om te leren en

moeten ze die kans ook krijgen.

Wees kritisch

Wanneer je je studie met een kritische houding doorloopt, haal

je er het meeste uit. Je vraagt je namelijk continu af wat je aan het

doen bent en waar het toe leidt. Wees niet bang om kritiek te geven

op medestudenten en sta ook open voor kritiek van anderen. Van

anderen leer je namelijk heel veel. Als je elkaar niet kunt bekritiseren

is het grondbeginsel van een academische studie verloren. Kritiek

laat je nadenken over waar je mee bezig bent, je ontwerpproject,

opdrachten of je studie in het algemeen, en wellicht krijg je door

kritiek andere inzichten en goede ideeën over waar je mee bezig

bent.

Jij bepaalt het

Laat je niet belemmeren in wat je wilt doen door opgelegde

regels of mensen die dingen van je vragen of eisen. Je doet een

academische opleiding, dus je beschikt zelf over het vermogen

om te oordelen wat jouw onderwijs moet inhouden. Laat je niet

afschrikken door docenten of door semesterboeken, maar maak

je eigen onderwijs. Als jij denkt dat je op een bepaalde manier

veel meer leert van een opdracht, doe het dan zo. Probeer je niet

blind te staren op te behalen ECTS of de mening van je docent.

Het aangeboden onderwijs op bouwkunde is een leidraad in je

opleiding, maar wees niet bang om af en toe van die weg af te

wijken.

N.B. Deze lijst is natuurlijk slechts een poging om meer bewustzijn

te kweken onder studenten over waar ze mee bezig zijn. Wijk ervan

af, doe totaal het tegenovergestelde, of becommentarieer onze

punten. Het is aan jou om te bepalen wat goed voor je is. //

Anne GeenenBenjamin Groothuyse

p01-p08 stylos 01.indd 6 18-10-2006 11:02:18

Page 9: pantheon//  '06-'07 - china

7s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Stylos paviljoen - het vervolg

BlackBox, de winnaar van de paviljoenprijsvraag die Stylos in

november 2005 uitschreef, heeft op papier zijn definitieve vorm

aangenomen. Het plan is tot in alle details getekend en berekend en

is dus klaar voor de bouw.

Bouwwijze

De bouw zal krap genomen ongeveer vier maanden in beslag

nemen. De bouwwijze is niet alledaags en eist dus de nodige

aandacht. De draagconstructie en de buitenbeplating van de

geveldelen zullen in plat vlak vervaardigd worden. De vier gevels

zullen op elkaar gestapeld worden waarna ze met behulp van

een kraan op hun plaats worden gehesen. Het dak wordt dan ter

plekke in elkaar getimmerd. Zodra ook hier de buitenbeplating

op aangebracht is, is de box weerdicht en kan er aan zowel de

binnen- als buitenkant gewerkt worden. Er kan dan tegelijk

begonnen worden met de binnenbox, het gevelpakket en de

binnenafwerking. Als laatste zal er een gespecialiseerd team komen

dat de glazen vouwwand gaat plaatsen. Februari is in verband met

weersomstandigheden niet de ideale tijd om de planten aan te

brengen, dus dit zal moeten wachten tot april.

Gevelsysteem

Een groot deel van de uitstraling heeft paviljoen BlackBox te danken

aan de verticaal begroeide gevels. Afgelopen tijd zijn er over deze

begroeide gevels veel opmerkingen en vragen gekomen. Nu is dan

misschien het moment voor enige uitleg over het gevelsysteem.

De gevels zullen beplant worden met verschillende soorten

planten met variërende bloeiperiodes; elk plantje aangepast aan

zijn oriëntatie en dus aan de intensiteit van de zon. Geen dag zal

het paviljoen hetzelfde ogen. Om de planten op een verticaal

vlak te laten groeien is er een uniek gevelpakket ontwikkeld. Het

bestaat uit een combinatie van geperste steenwolplaten en een

speciaal hierop afgesteld bevloeiingssysteem van plastic buisjes

en pomp, inclusief beregeningsinstallatie en voedingsregulator.

De steenwolplaten worden met behulp van stalen draadmatten en

stokschroeven aan de draagconstructieve elementen aan de gevel

bevestigd. EPDM-folie zorgt voor de waterdichtheid. Een geweven

kunststof doek ‘Greenforce’zorgt voor het vastzetten van de planten.

De planten hebben geen aarde nodig om te groeien, maar water en

voedingsstoffen. De steenwol geeft de wortel van de plant ruimte

om te nestelen en om de benodigde voedingsmiddelen op te

nemen.

Sinds enkele maanden staat er in de buitenruimte van de

faculteittussen de vormstudiehal en de tutorruimtes een

proefmodel om het gevelsysteem te testen. De eerste conclusies

die we hieruit kunnen trekken zijn zeer positief. De ene plant groeit

hard en de ander zeer langzaam, maar ze hebben allemaal wortel

geschoten.

Het paviljoen wordt getekend, gebouwd en gebruikt door

studenten van de TU Delft. Op 9 oktober is de bouw officieel gestart

en zijn er iedere dag twintig studenten hard aan het werk voor

de realisatie van paviljoen BlackBox. Hopelijk eerder klaar dan het

I-web?

Het Stylos paviljoen-traject staat zeker niet stil en het is dus weer tijd voor een korte update.

Anne Meiborg

> www.paviljoenblackbox.nl

p01-p08 stylos 01.indd 7 18-10-2006 11:02:22

Page 10: pantheon//  '06-'07 - china

8 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Onze visie op de techniek:

www.dosign.nl

Lange tijd is er sprake geweest van een

sterke verheerlijking van de management-

cultuur, die minder ruimte liet aan technische

inspiraties. Gelukkig groeit het besef dat

het niet alleen gaat om het organiseren,

maar juist ook om het creëren. Creatief

denken wordt weer op juiste waarde

geschat. Een beta revival lijkt in opkomst. En

dat is broodnodig met in het vizier dat

Europa in 2010 de meest concurrerende

kenniseconomie van de wereld moet zijn.

Een doelstelling waaraan de techniek een

heel essentiële bijdrage kan leveren. Ook

grote mondiale problemen vragen om

technologische ontwikkelingen. De reductie

van verbrandingsgassen bijvoorbeeld en de

wereldvoedselvoorziening. En wat te denken

van mobiliteitskwesties? De techniek is er

volop mee bezig.

Politiek en bedrijfsleven ontwikkelen initia-

tieven om jongeren voor techniek te

interesseren. Nu al begint dat zijn vruchten

af te werpen. R&D-afdelingen zijn weer

aan het groeien en de engineering gaat

een steeds belangrijker rol spelen in het

productieproces. Kortom de machine is op

gang gebracht en laat zich voorlopig niet

meer stilzetten. Het wordt nu tijd dat de

technicus zelf emancipeert en vanuit een

nieuw zelfbewustzijn kansen en uitdagingen

oppakt.

Technici zullen in veel innovatieve processen

weer een pioniersrol moeten vervullen.

Waarbij binding met de gebruiker en

heldere communicatie essentieel zijn. Dat is

de visie van Dosign op techniek en de

technicus. De technicus als verbindend

element tussen wetenschap en gebruiker.

Sinds 1985 detacheren we middelbaar en

hoger geschoolde technici. Specialisten in

het ontwerpen, tekenen, voorbereiden en

begeleiden van technische constructies.

Hoever de technische ontwikkelingen ook

zullen gaan, de mens blijft de belangrijkste

schakel in elk innovatief proces. En wordt de

kracht en duurzaamheid van een constructie

niet bepaald door deze schakel? Door het

verbindende, menselijke element? Dosign

onderkent dit en specialiseert zich daarom in

deze verbindende elementen, in de toege-

voegde waarde van gemotiveerde mensen.

Dosign Engineering heeft kantoren in

Rotterdam, Amsterdam en Tilburg. Kijk voor

meer informatie op onze internetsite.

‘Geen kenniseconomiezonder techniek’

Dosign Onze visie - 458X297 Spread 24-01-2006 10:56 Pagina 1

p01-p08 stylos 01.indd 8 18-10-2006 11:02:28

Page 11: pantheon//  '06-'07 - china

9s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Onze visie op de techniek:

www.dosign.nl

Lange tijd is er sprake geweest van een

sterke verheerlijking van de management-

cultuur, die minder ruimte liet aan technische

inspiraties. Gelukkig groeit het besef dat

het niet alleen gaat om het organiseren,

maar juist ook om het creëren. Creatief

denken wordt weer op juiste waarde

geschat. Een beta revival lijkt in opkomst. En

dat is broodnodig met in het vizier dat

Europa in 2010 de meest concurrerende

kenniseconomie van de wereld moet zijn.

Een doelstelling waaraan de techniek een

heel essentiële bijdrage kan leveren. Ook

grote mondiale problemen vragen om

technologische ontwikkelingen. De reductie

van verbrandingsgassen bijvoorbeeld en de

wereldvoedselvoorziening. En wat te denken

van mobiliteitskwesties? De techniek is er

volop mee bezig.

Politiek en bedrijfsleven ontwikkelen initia-

tieven om jongeren voor techniek te

interesseren. Nu al begint dat zijn vruchten

af te werpen. R&D-afdelingen zijn weer

aan het groeien en de engineering gaat

een steeds belangrijker rol spelen in het

productieproces. Kortom de machine is op

gang gebracht en laat zich voorlopig niet

meer stilzetten. Het wordt nu tijd dat de

technicus zelf emancipeert en vanuit een

nieuw zelfbewustzijn kansen en uitdagingen

oppakt.

Technici zullen in veel innovatieve processen

weer een pioniersrol moeten vervullen.

Waarbij binding met de gebruiker en

heldere communicatie essentieel zijn. Dat is

de visie van Dosign op techniek en de

technicus. De technicus als verbindend

element tussen wetenschap en gebruiker.

Sinds 1985 detacheren we middelbaar en

hoger geschoolde technici. Specialisten in

het ontwerpen, tekenen, voorbereiden en

begeleiden van technische constructies.

Hoever de technische ontwikkelingen ook

zullen gaan, de mens blijft de belangrijkste

schakel in elk innovatief proces. En wordt de

kracht en duurzaamheid van een constructie

niet bepaald door deze schakel? Door het

verbindende, menselijke element? Dosign

onderkent dit en specialiseert zich daarom in

deze verbindende elementen, in de toege-

voegde waarde van gemotiveerde mensen.

Dosign Engineering heeft kantoren in

Rotterdam, Amsterdam en Tilburg. Kijk voor

meer informatie op onze internetsite.

‘Geen kenniseconomiezonder techniek’

Dosign Onze visie - 458X297 Spread 24-01-2006 10:56 Pagina 1

p01-p08 stylos 01.indd 9 18-10-2006 11:02:33

Page 12: pantheon//  '06-'07 - china

10 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

pantheon//china,

p10-p17 thema 01.indd 10 18-10-2006 11:04:20

Page 13: pantheon//  '06-'07 - china

11s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

pantheon//china,

Tim Peeters

Is een tijdschrift nog serieus nemen zonder dat het een keer een

nummer aan China heeft gewijd? pantheon// neemt het risico

niet! Wat Marco Polo al wist lijkt vijfhonderd jaar later ook tot de

rest van de wereld te zijn doorgedrongen: China is hip en je kan er

niet genoeg over schrijven. China is derhalve alomtegenwoordig

- zelfs in Groep Wilders. Kapitalen uitgeven aan China-bladen

om salontafelexpert over Chinese architectuurgerelateerde

ontwikkelingen te worden? Nee hoor, leg deze uitgave half verstopt

onder wat architectonische roddelblaadjes en hopla, iedereen

gelooft in jouw China expertise.

pantheon// liet eerst andere media voorgaan en deed zoals

Confucius al zei: "Wees als de jager, die wacht tot het konijn

zichzelf doodt door tegen een boom te botsen." Hmjah – wie het

konijn en de boom zijn mag je zelf bepalen. In ieder geval spaarde

pantheon// de pijl en hakte uiteindelijk zélfs de stam om.

Volgens Chinees onderzoek had Mao voor zeventig procent gelijk

en dertig niet. Precies dertig jaar na zijn dood is China 's werelds

grootste ontbijtgranenproducent en maakt men er meer sombrero's

dan in Mexico. Elke maand telt het land vijf miljoen nieuwe mobiele

bellers. Zeventig procent van alle kopieermachines werd in China

geassembleerd. Dertig procent van alle magnetrons. En televisies.

De wereldrecordhouder gewichtheffen met één oor is een Chinees.

Er ligt bijna anderhalf miljoen kilometer verharde weg én er worden

per jaar 1 miljard condooms versleten – de één-kindpolitiek lijkt

ondanks alles toch beter aan te slaan dan overheidscampagnes met

Peter R. de Vries.

Waarom China, in een tijd dat zelfs de Chinezen zélf de overkill

'Chineseness' proberen te temperen en hun razendsnel

expanderende economie trachten af te koelen? Als heel de

geletterde wereld over niets anders lijkt te schrijven? Omdat het

moet? Nee, China is gewoon su-per-mooi.

Deze pantheon// voegt zich bij de Goden – en een korte

opfriscursus Latijn volstaat om deze merkwaardige paradox op

waarde te schatten. //

‘All reactonaries are paper tigers.’ - Mao Zedong

‘He who has not climbed the great wall, is not a true man.’ - Mao Zedong

omdat het moet?

p10-p17 thema 01.indd 11 18-10-2006 11:04:23

Page 14: pantheon//  '06-'07 - china

12 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Aardse moraal van eenArie Gruijters

De aanzienlijke uitspanning van het Han imperium bracht door de

invloed van de Chinese beschaving over geheel Oost-Eurazië, een

architectonische acculturatie en artistieke collaboratie tot stand.

De invloed van de Han-dynastie op de architectonische articulatie

en het ontstaan van een pan-aziatische stijl dient bijgevolg niet

enkel binnen de grenzen van het huidige China te worden gezocht.

Archeologisch bewijs wordt in het bijzonder geleverd door de

rudimenten van de vroege en late Han-hoofdsteden bij Changan

en Loyang en graftombes, waar offerandes, gesculpteerde reliëfs,

tongewelven en spits- en rondbogen werden aangetroffen. In een

sepulcraal in de Koreaanse kolonie Lo-lang werden Ming-ch'i of

keramische miniatuurtorens gevonden die erop duidden dat het

karbeelsysteem en dakpannen reeds in deze tijd aanwezig waren.

Zo wezen afbeeldingen op eveneens in graftomben gevonden

tegels op zuilachtige elementen, die de stadspoorten flankeerden,

variërend van kleine zuilen tot grote wachttorens of Ch'üeh. Deze

archaïsche torens, die door hun verticaliteit voor evenwicht zorgden

in een landschap met overwegend horizontale bebouwing, zijn naar

alle waarschijnlijkheid het archetype van de latere pagoda's.1

Er is door het aantal annalen welhaast geen volk dat zijn

geschiedenis zo uitvoerig heeft vastgelegd en becommentarieerd

als China. Azië is van Java tot Honsju gekoloniseerd door Chinese

en Indiase architectuur en is opgedeeld in een Chinese wereld van

ommuurde steden en een Indiase wereld van heilige plaatsen, ofwel

het Chinese ideaal van geordende harmonie in samenleving en

het Indiase engagement voor eeuwigheid. De familiaire en sociale

organisatie van China en het religieuze leven van India, relateerden

beiden het kosmisch ideaal aan het eigenbeeld van de mens; de

integriteit en schoonheid van een primitief gevoel van ruimte,

met een oprecht verlangen om de mens te verankeren in zijn

oneindig en immens geordend universum. Getuigend plattegrond

en doorsnede van de grote tombe in Wu-kwan Ts'un bij An-yang,

werd de mens gezien als het centrum van de kosmos, voorgesteld

als een kubus, wiens bestaan wordt begrepen als de combinatie

van een zeszijdige wereld met een verleden, heden en toekomst.2

Evenals de koninklijke necropolis bij Hsi-pe Kang vertoont deze de

aanwezigheid van een exact systeem voor grafconstructies en het

ritueel belang dat Shang bouwers hechtten aan de oriëntatie op het

zuiden. De sepulcraal bestaat uit een vierkante ruimte met hellingen

aan de noord- en zuidzijde; de laatste dient tevens als ingang voor

de begrafeniscortège.3 Niets wijst uit dat hier sprake is van tumulus,

of dat de aanwezigheid van het graf anderszins zichtbaar was.

Het vierkant en de oriëntatie komen terug in het ontwerp voor

een tegel van de Han-dynastie. 'Met grote naïviteit en eenvoud

vertaalden de oude Chinese en Indiase kunstenaars volume naar

tweedimensionaal ontwerp, en stopten ze tijd in de structuur van

compositie.'4 Zij standaardiseerden vrije en organische ornamenten

in schema's en voegden pracht en rituelen toe aan architectuur.

'Eenheid is onvergankelijk, pluraliteit is vergankelijk' pluraliteit is

eindig, en rust op de basis van een grotere, meer fundamentele

eenheid, die niet eindigt maar voortduurt.5 Talrijke Fu-geschriften

zijn rijk aan zinspelingen over monumentale gebouwen en de

geometrische en zedelijke regels die hun constructie reguleerden.

De afbeelding op de tegel bevat in het oosten de blauwe draak,

die staat voor de blauwgroene kleur van vegetatie, en het

element hout en de opgerichte boom representeert. De draak is

afgebeeld in de richting van de reizende zon, tevens symbool van

de lente. In het zuiden de rode feniks van de zomer en het vuur.

In het westen, vervolgens de witte tijger van de metalen herfst,

symbool van wapens, oorlog, executies en oogst; van vruchtbare

besluiten en kalmte van de schemering, van herinnering, spijt en

onveranderbare fouten. Tot slot de Hsüan-wu, een slang kronkelend

om een schildpad in het noorden; zij staat voor zwart en het

element water. In het midden staat de mens, zijn element is aarde

en is niet gerepresenteerd door een afbeelding maar in de abstracte

vorm van het geschrift. 'Als Qi (adem) met de wind meegaat, wordt

het verspreid, maar het zal stoppen in water. Mensen uit de oudheid

zouden Qi concentreren, daarom werd dit wind en water, of Feng

Shui genoemd.'6 Feng Shui kwalificeert de kardinale windrichtingen

in goede en slechte oriëntaties, zo representeert de vogel zon en

warm klimaat en brengt leven en opgewektheid, de draak zorgt

voor water, onmisbaar voor de groei van leven. De schildpad en

tijger zijn echter kwaadaardig en symboliseren misère en invasie

door vijanden. Bijgevolg kijken niet alleen gebouwen, maar ook

steden en tombes uit op het zuiden.

Waar mogelijk werd de abstracte voorstelling van het tegeltje

vertaald naar rigide Chinese stadsplattegronden, waarbij dezelfde

diersymbolen werden gebruikt om poorten in overeenkomende

windrichtingen te benoemen. Het boek Kao Gong Ji bevat de

In de Chinese traditie wist men met de beperkt houdbare aarde en hout, door de Confuciaanse canoniek en de hoge moraal van de ethiek tot een onvergankelijke harmonie te komen.

De sociale organisatie van China relateerde het kosmisch ideaal aan het eigenbeeld van de mens.

hemels mandaat

p10-p17 thema 01.indd 12 18-10-2006 11:04:23

Page 15: pantheon//  '06-'07 - china

13s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Aardse moraal van een

ontwerpprincipes voor de hoofdstad van de Zhou-dynastie,

gebaseerd op Confuciaanse doctrines met het paleis in het midden,

als symbool voor de gecentraliseerde macht van de keizer en

autoriteit van de dynastie. De Tsjoen Tsjoe (lente en herfstannalen)

werd een der grondpijlers van die eigenaardige vorm van

autocratische democratie. De hoofdstad was een ideaal vierkant

met zijden van negen Li7, een paleis in het midden aan een centrale

as, aan elke zijde van het vierkant een drietal poorten, met op het

zuiden de voornaamste. De centrale as symboliseert de grote as

van hemel naar aarde, die de bovennatuurlijke god verbond met

de menselijke keizers. Door het vierkant liepen drie lengte- en

breedtelanen, ieder opgedeeld in een drietal parallelle straten, die

een vierkant grid met woonblokken creëerden en het idee van

Tien-yuan Ti-fang (ronde hemel en vierkante aarde) symboliseerden.

Zo waren seculaire gebouwen horizontaal aaneengeschakeld en

sacrale bouwwerken concentrisch gearrangeerd. In het oosten was

de ancestrale tempel, in het westen het aardaltaar en in het noorden

het marktplein gesitueerd. Primitieve rituelen liggen ten grondslag

aan de traditionele oriëntatie en indirect aan de latere ontwikkeling

van de longitudinale symmetrie. Er was in de Chinese stad geen

publiek plein omdat de overheid en keizer publieke bijeenkomsten

weerhielden. Door de autocratie was er geen mogelijkheid voor

politieke expressie en festiviteiten voltrokken zich op privaat

gebied, in de hallen en binnenhoven van de woningen. Zo

beschreef Barthes de paradox dat Tokyo een centrum heeft, maar

dat deze vervolgens leeg is en de stad is uitgelegd rondom een

plaats welke verboden en onbeduidend is.8

Zoals de stadsplattegrond, bestonden de Chinese huizen uit

een orthogonale ruimtelijke aaneenschakeling van hallen

en binnenhoven, langs een centrale longitudinale as of pad,

met de belangrijkste hallen op het zuiden georiënteerd.

Voor zowel publieke- als private gebouwen worden dezelfde

organisatieconcepten gebruikt. In tegenstelling tot Westerse axiale

rangschikking van binnenruimten, ondergebracht in één volume,

worden hier binnenruimten afgewisseld door buitenruimten,

waartussen men bij voortbeweging toch een ruimtelijke

aaneensluiting ervaart. Het passeren van elke deuropening

betekent dieper geraken in de bewoners' privacy. De Men

(deuropening), onderbreekt het doorlopende muuroppervlak en

accentueert de leegte die het creëert, geeft diepte aan de richting

van benadering en betekenis aan de binnenhof erachter. Elke hal

kent een vergelijkbare indeling met een centrale ruimte of Ming

(wijds), die de veranda en de binnenruimten of An (donker) verbindt

en tevens dienst doet als intermediair voor de totale privacy van de

binnenruimten. De binnenhof, besloten door omringende muren en

bebouwing, bezit een introverte kwaliteit, een kleine private wereld

op zichzelf om volgens Feng Shui, Qi (adem) in de gebouwgroep te

concentreren. In de Chinese gebouwgroep zijn alle gebouwen liever

gelegen aan de leegte dan aan een openbare weg. Het geluid van

de venters op de straat en de geur van bloesembomen komen over

een dergelijke muur en vormt een ingesloten paradox van rigide

afscheiding en open lucht. In de oudheid scheidden de Chinezen

de dragende- en scheidende elementen van een gebouw en

gebruikten hout als constructiemateriaal vanwege zijn gemakkelijke

standaardisatie en prefabricage. Constructieve elementen werden

in het zicht gelaten en de intentie was eenheid te bereiken van

constructie en kunst, door decoratie en ornamentiek. In het zuiden,

waar het warmer is en de muren dunner zijn, werden kolommen

en balken niet aan het zicht onttrokken en werd het frame tot

integraal onderdeel van de compositie. Hoewel elke decoratie een

betekenis op zichzelf had, waren decoraties en details onderling

veeleer afhankelijk dan onafhankelijk en behoorden ze tot een

Het Chinese levensdrama heeft zijn oorsprong in het menselijk intellect.

p10-p17 thema 01.indd 13 18-10-2006 11:04:24

Page 16: pantheon//  '06-'07 - china

14 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n14 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

hoog ontwikkeld systeem van symbolisch vocabulaire.9 Omdat het

grootste deel van de klassieke constructies was gemaakt van hout

en derhalve zeer ontvlambaar was, werd enig symbolisme in de

vorm van legenden verbonden met water om de wil tot doven te

indiceren. Zo stijgt een draak volgens Shou Wen in de lente op in de

lucht, verstopt zich onder de zeespiegel in de herfst, regen en dauw

representerend; om voor planten regen in de lente te geven. De

gevarieerde dakvormen, gebruikt om betekenis aan de architectuur

te geven, waren tijdens de feodale periode, alsook het type en

kleur van dakpannen strikt vastgelegd door codes, die blijk gaven

van gebruik en status. De pilasters van paleizen en tempels waren

geschilderd in vermiljoen of rood, die van huizen kastanjebruin.

Waar muren van paleizen rood, van tempels geel, en van huizen wit

en zwart werden beschilderd, werden balken bezet met taferelen en

symbolieken of zelfs met bladgoud.

Het huis is het basiselement van de stad en representeerde een

microkosmos van Chinees privaat leven, dat was gebaseerd

op Confucius' ideeën van hiërarchie in generaties en code van

ethiek.10 Als de ouders werden gerespecteerd, en de kinderen

geliefd, zorgde dit voor een harmonie waarin geluk en voorspoed

prevaleerde. Hsian (eerbied voor de ouderdom) is de band, die

in China de levenden en doden, heden en verleden tot één

onverbrekelijk geheel verenigt. Het hoofdbestanddeel van zijn

filosofie beslaat principes voor een waardig leven en ideale

menselijke verhoudingen. Zijn boodschap was die van altruïsme,

verdraagzaamheid, wederzijds respect en menselijke liefde: 'Tussen

de vier zeeën zijn allen broeders.'11 Waar in Westerse filosofie

de ontologie de eerste plaats inneemt en de ethiek slechts een

sluitstuk vormt, staat deze in het Chinese denken centraal, namelijk

de persoonlijkheid, de eigen wil, het eigen karakter, en het eigen

geweten. Voor Confucius zijn Li (décorum) en I (rechtvaardigheid)

analoog; de Tsjuun-tze (edele man) streeft naar gematigdheid, de

juiste weg, en vermijdt uitersten. Dit is Tjoeng Joeng (het juiste

midden), ofwel de normale, door de natuur bepaalde en daardoor

harmonische gang van zaken. Het Chinese levensdrama heeft zijn

oorsprong in het menselijk intellect en zijn dilemma is gecreëerd

door situaties van sociale instituties: loyaliteit, piëteit, plicht of

eerlijkheid, genot en ontbering en het plezier van intellectueel

zelfbewustzijn. Het woord Jen kan worden vertaald als consideratie

tegen anderen of reciprociteit, ofwel de relatie van de mens met

een ander mens, en wederkerig.12 'Slechts de wederkerigheid

stelt de mens in staat zichzelf te achten.'13 Het sociaal-ethische

formalistische, pedant-pedagogische in het personalisme van

Confusius staat in groot contrast met het cerebrale, wijsgerig

mystieke individualisme van Lau-Tze. In de Tauïstische mystieke en

symbolieke verbeeldingen in de vorm van schimmen en demonen

kan men Tswang-Tze of Lau-Tze ontmoeten, Confucius echter,

slechts zelden, en dan nog apocrief.14 'Confucius vertegenwoordigt

tegenover hem als het ware de Mahayana, de leer voor allen.

Lau-Tze is in wezen de Chinese Hegel. Zijn Tau, de eenheid van

tegenstellingen (hemel-aarde, man-vrouw, licht-donker, enz.) is het

absolute, het al-éne, de idee van Hegel: het allesomvattende begrip

dat, juist omdat het alles omvat, niets zegt, leeg is. Maar tevens is

deze abstracte wijsbegeerte verwant aan die van Attische wijsgeren

en aan Philo van Alexandrië, die van Plotinus, die van Proklos,

waarin de menselijke geest worstelt met dezelfde abstractie:

de Logos.'15 Tau is niet alleen een uiterste abstractie, het is de

natuurlijke loop der dingen, de normale gang van zaken, en krijgt

dan ook de betekenis van weg of pad.16 Zo gaf Semenoff de I King,

ofwel boek der transformaties, dat de metafysische basis vormt van

Confucius’ theorie, de naam ‘Tau-creatie’, vanwege het gemis aan

een ik-jij verhouding door de eenheid waaruit alles voortkomt en

waartoe alles terugkeert.17 Waar het Confucianisme dogmatisch is

op sociaal-ethisch gebied, zijn de Islam en het Christendom dit op

religieus-ethisch gebied en vluchten evenals het Boeddhisme, de

leer van zachtmoedigheid en ascese, uit de werkelijkheid. Zowel aan

het oude animisme als aan het Boeddhisme en Taoïsme ontsprong

een omvangrijk pantheon van goden. Onder de goden van het

Chinese polytheïsme worden figuren aangetroffen als P’an Koe en

Kwan Jin, die in alle antieke godsdiensten zijn terug te vinden, zoals

in de Christelijke zonnemythe en de Arabische overlevering als

Myriam en Jozef.18 In China zijn deze verschillende stromingen naast

elkaar blijven bestaan en nooit samengevoegd tot één godsdienst

zoals het Christendom en het Boeddhisme. De kern echter, is tot op

heden verering van de voorouders gebleven.

Alleen in uitzonderlijke gevallen, zoals het Chinese tuinontwerp,

was architectuur expressie van een individueel artistieke bevlieging.

Parken en publieke tuinen zijn nooit tot ontwikkeling gekomen

in het oude China, zijn bijna allemaal privaat of behoren tot een

instelling zoals een tempel, of grenzen aan overheidsgebouwen.

De ontwikkeling van de tuin, als een tegenstroom en als een

gelijkelijk oude aspiratie, bood een andere veiligheid: de

romantische terugkeer naar natuur en een nieuw gevoel van

eenheid van intellectueel ballingschap. De tuin zorgde enerzijds

door zijn sereniteit voor contemplatie en anderzijds door

manipulatie voor inspiratie. Door het verlaten van de rigide

ceremonie van de samenleving en het binnentreden van de

natuurlijke omgeving van de tuin, kan een mens onbezorgd en

De pruimenboom, wiens bloemen verschijnen op loofloze takken, de den, omdat deze altijd groen is, en bamboe, zijn het teken van lang leven.

p10-p17 thema 01.indd 14 18-10-2006 11:04:25

Page 17: pantheon//  '06-'07 - china

15s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

De veronderstelling dat Chinese architectuur geen stijlvariaties vertoont, is zeer verwerpelijk.

onbeteugeld, zonder de beperking van ritueel, wandelen in een

droomachtige vlucht van de realiteit. Deze behoefte om zich

los te maken van formaliteit, in de artificieel abstracte wereld

van de tuin, manifesteerde zich in het onderscheid tussen met

conventies gelieerde huizen waarin zij leefden en arbitrair picturale

tuinen waarvan zij genoten. Het pluralistische contrast tussen de

systematisch symmetrische bebouwing en de vrij vormgegeven

organische tuinen was gebaseerd op filosofieën van het Daoïsme

en de Chan Sect. Plantensoorten werden niet uitsluitend gekozen

om hun bloesem of vruchten, maar vooral om hun symbolische

betekenis. De pruimenboom, wiens bloemen verschijnen op

loofloze takken, de den, omdat deze altijd groen is, en bamboe,

zijn het teken van lang leven. Daarnaast is bamboe het teken van

duurzaamheid en onbuigzaam karakter welke bloeiend in de

winter het rechtvaardige karakter en de morele standaard van een

heer symboliseert. De den staat voor permanente vriendschappen

die niet verwelken in tegenspoed. De granaatappel met zijn

gigantische hoeveelheid zaadjes symboliseert voortplanting.

Pioenrozen, met grote, rijke bloemen, werden gezien als een

teken van lente, alsook een voorbode van een goede toekomst.

Narcisbloesem op nieuwjaarsdag voorspelde voorspoed, een

groot aantal nakomelingen, een lang leven en vriendschap.

De gepenseelde Chinese landschappen en tuinen, op stof- en

papierrollen zijn één in hun soort. Omdat hier geenszins sprake

is van exact natuurgetrouwe representatie van de werkelijkheid,

zijn deze nihilistische weergaven moeilijk te vergelijken met

dogmatische Westerse stukken van eenzelfde periode of genre.

Na de beleving van een wandeling door de tuin of het landschap,

voltrok zich in het huis of atelier van de schilder het schilderij; een

gekunstelde interpretatie, een weergave van ervaringen, eerder

opgedaan diezelfde dag. Waar in Westerse schilderijen vaak één

moment is vastgelegd is hier sprake van een superpositie van

oneindige gebeurtenissen. Men ontdeed zich van perspectief of

zelfs schaduw en grote vlakken werden onbeschilderd gelaten, om

uiteindelijk leeg te blijven of later te worden gevuld door poëtische

teksten. De somptueuze tuin vormde vaak het idyllische decor

voor de enscenering van opeenvolgende ruimtelijke- en spirituele

belevingen langs een labyrintisch pad, waarbij de volgende

beleving altijd latent aanwezig was.

De veronderstelling dat Chinese architectuur geen stijlvariaties

vertoont, kan worden verworpen door de adoptie van Westerse

nomenclatuur om stijlfenomenen en –veranderingen te

classificeren. Zo vertoonde de T'ang-dynastie, naast de herleving

van klassieke Han architectuur een sterke nadruk op maatvoering

en regelmaat en hield daarmee gelijke tred met de Westerse

Renaissance. De maniëristisch plastische elementen, gedecoreerde

vlakken en clair-obscur, die onder de zuiderse Sung verschenen

zouden leiden tot de pseudo-barokke exquis geschilderde

bloemen, vogels en planten in de Ming-dynastie en rococoachtige

pasteltinten in de Ch'ing periode. Door het gebrek aan Manchu

traditie werden Westerse invloeden overgenomen zoals in het

Yüan-ming-yüan, bij Ch'ien Lung, waar aan traditionele elementen,

zoals terrassen en gekromde daken, rocaille werd toegevoegd.

De plattegrond van de Tian Tan is een equivalent van de Chinese

mandala en bestaat uit een serie van gesuperpositioneerde

cirkels, die de chaos en waarheid van de natuur symboliseren;

en vierkanten, die de orde en kennis van de mens symboliseren.

De ruimte buiten het vierkant en binnen de grotere cirkel wordt

T'ien-jen-chih-chi, ofwel tussen hemel en mens genoemd. Het

traditionele idee van Tien-yuan Ti-fang (ronde hemel en vierkante

aarde) is ook tot uiting gebracht in het verticaal volume, met

een vierkante plattegrond op de aarde, eindigend in het ronde

firmament van de hemel. Het gewelf culmineert in een bladgouden

cirkel met daarin een draak, als belichaming van Yang, ofwel

mannelijk, gesymboliseerd door vuur en corresponderend aan de

dag. De beschermende kracht van Chinese folklore en het teken

voor etnische identificatie van het Chinese volk, de nazaten van de

draak. De draak kan zichzelf maskeren in een zijderups of zo groot

worden als de gehele kosmos. Volgens de Guanzi kan hij tussen de

wolken vliegen of zich in het water schuilhouden, wolken vormen,

veranderen in water of vuur, onzichtbaar worden en opgloeien in

het donker.19 //

> 1. Mario Bussagli, Oriental Architecture. New York 1973. (pp. 302-306)> 2. Beschreven in Huai-nan Tzu, een boek uit de Han-dynastie.> 3. Idem noot 1. (p. 297)> 4. Nelson I Wu, Chinese & Indian Architecture. Londen1968. (p. 13)> 5. Franklin Edgerton, The Meaning of Sankhya and Yoga. American Journal ofPhilology 1924, XLV, 1. (p. 20)> 6. Beschreven door Guo Pu, een leerling van de Jin-dynastie. Zhao Zai, Guo ShiYuan Jing. Taiwan 1979.> 7. Eén Li is ongeveer gelijk aan een halve kilometer.> 8. Roland Barthes, Empire of Signs. New York 1983. Center-City, Empty Center.(pp. 30-32)> 9. Laurence G. Liu, Chinese Architecture. Londen 1989. (p. 36)> 10. Ibidem. (p. 34)> 11. Johan W. Schotman, Wijsheid van Confucius. Deventer 1987 (2e dr.). (p. 12)> 12. George Soulié de Morant, Les Pensées de Confucius. Parijs 1929.> 13. Jef Last, Inleiding tot het denken van Confucius. Assen 1953 (p. 21)> 14. Carl Crow, Master Kung. The Story of Confucius. Ned. Vert. Confucius. Wijsg-eer van het oude China. Amsterdam 1951.> 15. Idem noot 11. (p. 10)> 16. Idem noot 9. (pp. 42-43)> 17. Marc Semenoff, Confucius. Parijs 1951.> 18. Idem noot 9. (p. 41)> 19. Volgens de Shuowen Jiezi, een woordenboek van de Han-dynastie. Bron: Wikipedia.

Afbeeldingen:> 1. Ssu-shen (vier dynastieën) tegel, ets ca. 200 v. Chr. Bron: Nelson I Wu, Chinese & Indian Architecture. Londen1968.> 2. Klein ceramisch model van een toren, Han-dynastie (Londen, British Museum). Bron: Mario Bussagli, Oriental Architecture. New York 1973.

p10-p17 thema 01.indd 15 18-10-2006 11:04:26

Page 18: pantheon//  '06-'07 - china

16 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

‘78 ‘80 ‘85 ‘90 ‘95 ‘00 ‘05

60

50

40

30

20

10

0

dollars/barrel Brentdollars/10 lbs copper

Den

g X

iaop

ing

assu

mes

pow

er a

nd so

on in

trodu

ces r

efor

ms t

hat s

tart

Chi

na's

tran

sitio

n fro

m a

pla

nned

to a

mar

ket e

cono

my.

Chi

na's

first

post-

Cul

tura

l Rev

olut

ion

new

spap

er a

dver

tisem

ent i

s pu

blish

ed in

the T

ianj

in D

aily.

The

ad w

as fo

r Blu

e Sk

y to

othp

aste

.Ja

pane

se c

arto

on A

strob

oy is

bro

adca

sted

on C

CT

V. A

t tha

t tim

e, th

ere

was

onl

y on

e ch

anne

l.

Chi

na's

first

hom

e-gr

own

TV

serie

s, C

CT

V's

nine

-epi

sode

'Diy

ing

Shib

a N

ian'

(18

Year

s in

the

Enem

y C

amp)

, sta

rts b

road

casti

ng.

Publ

icat

ion

of th

e fir

st iss

ue o

f Jia

nkan

g Z

hiyo

u (W

oman

's D

ay),

the

first

post-

Cul

tura

l Rev

olut

ion

wom

an's

mag

azin

e.

The

Stat

e C

ounc

il offi

cial

ly a

nnou

nces

'Adv

ertis

emen

t Man

agem

ent T

empo

rary

Reg

ulat

ions

'. 'R

egul

atio

ns',

do n

ot h

ave

the

forc

e of

'law

s'.

Xin

guan

cha

(New

Obs

erve

r) m

agaz

ine

publ

ishes

an

artic

le in

trodu

cing

Wes

tern

rock

mus

ic.

Chi

na's

TV

aud

ienc

e gr

ows t

o 60

0 m

illio

n pe

ople

.

The

Nat

iona

l Gam

es sp

orts

com

petit

ion

is sp

onso

red

for t

he fi

rst t

ime

by m

any

com

pani

es w

antin

g ex

posu

re o

n T

V,

radi

o an

d in

new

spap

ers,

ushe

ring

in th

e m

ains

tream

use

of m

edia

as a

n ad

vert

ising

cha

nnel

. G

loba

l adv

ertis

ing

agen

cy O

gilv

y op

ens a

n offi

ce in

Chi

na.

The

first

emai

l is se

nt fr

om C

hina

from

a c

ompu

ter a

t the

Chi

nese

Aca

dem

y of

Sci

ence

s by

Wu

Wei

min

. The

emai

l is s

ent t

o a

fello

w

scie

ntist

at C

ERN

in S

witz

erla

nd.

Cui

Jian

, Chi

na's

first

and

mos

t fam

ous r

ock

mus

icia

n - o

ften

calle

d th

e G

odfa

ther

of C

hine

se ro

ck -

rele

ases

Roc

k 'n

Rol

l for

the

New

Lo

ng M

arch

. The

song

s on

the

reco

rd c

an b

e re

ad a

s an

ironi

c co

mm

enta

ry o

n gr

owin

g up

in a

wor

ld w

here

soci

alism

is

colla

psin

g but

the

rhet

oric

rem

ains

the

sam

e. Th

e al

bum

is a

smas

h hi

t and

insp

ires C

hine

se y

outh

acr

oss t

he c

ount

ry.

Zha

ng Y

imou

film

s Red

Sor

ghum

, whi

ch se

ts hi

gh st

anda

rds f

or th

e vi

sual

art

istry

of C

hine

se m

ovie

s, an

d sh

ows t

he W

est

a di

ffere

nt si

de o

f Chi

na.

Star

t of E

lle m

agaz

ine

in C

hina

in p

artn

ersh

ip w

ith s

tate

-ow

ned

publ

isher

Sha

ngha

i Tra

nsla

tion

Publ

ishin

g H

ouse

.

Stud

ent p

rote

sts o

n Ti

anan

men

Squ

are.

For t

he fi

rst t

ime

in

histo

ry, C

hina

's in

tern

al c

onfli

cts a

re b

road

cast

arou

nd th

e w

orld

, and

reco

rded

on

vide

o fo

r pos

terit

y.

Den

g X

iaop

ing t

ours

sout

hern

Chi

na, p

raisi

ng th

e en

trepr

eneu

rial e

nerg

y he

find

s the

re a

nd c

ritic

izing

lefti

st el

emen

ts in

the

Part

y, th

us e

nsur

ing

cont

inui

ng

refo

rm a

nd o

peni

ng u

p po

licy

afte

r the

pos

t Tia

nanm

en c

hill.

The

natio

nal E

nglis

h la

ngua

ge n

ewsp

aper

Chi

na D

aily

laun

ches

a w

ebsit

e. D

espi

te th

e ne

wsp

aper

's tu

rgid

offi

cial

styl

e, th

e ne

wsp

aper

and

its w

ebsit

e pu

blish

Reu

ters

and

oth

er fo

reig

n ne

ws w

ires'

artic

les,

whi

ch a

re o

ften

muc

h ra

cier

than

any

thin

g in

the

rest

of th

e sta

te-o

wne

d C

hine

se la

ngua

ge p

ress

.

Bill

Clin

ton

visit

s Chi

na, t

he fi

rst U

S Pr

esid

ent t

o go

to B

eijin

g sin

ce 1

989.

Afte

r the

visi

t Am

eric

ain

inve

stmen

ts in

Chi

na’s

econ

omy

rise.

Inte

rnet

serv

ices

that

allo

w u

sers

to g

et o

nlin

e an

onym

ously

with

out a

ny k

ind

of re

gistr

atio

n be

com

e w

ides

prea

d. C

hine

se

Inte

rnet

use

rs ra

pidl

y ge

t use

d to

bei

ng an

onym

ous o

nlin

e.

Beiji

ng is

aw

arde

d th

e rig

ht to

hos

t the

200

8 O

lym

pic

Gam

es, f

ocus

ing

inte

rnat

iona

l atte

ntio

n on

Chi

na a

nd it

s pl

ace

on th

e in

tern

atio

nal s

tage

.

'Peo

ple's

Rep

ublic

of C

hina

Adv

ertis

emen

t Law

' is o

ffici

ally

pro

mul

gate

d. (N

ote

that

the

first

rule

s abo

ut a

dver

tisin

g w

ere

prom

ulga

ted

in 1

982

as 'r

egul

atio

ns':

it to

ok 1

3 ye

ars f

or th

ose

guid

elin

es to

bec

ome

law.

)C

hina

's fir

st co

mm

erci

al w

ebsit

e goe

s onl

ine

at C

hina

page

s.com

The

coun

try'

s firs

t Int

erne

t caf

é op

ens i

n Sh

angh

ai.

Chi

na re

sum

es co

ntro

l of H

ong

Kon

g, in

crea

sing

flow

s of t

rade

and

info

rmat

ion

betw

een

Hon

g K

ong,

whi

ch h

as a

th

orou

ghly

inte

rnat

iona

l med

ia c

ultu

re, a

nd th

e m

ainl

and.

Terr

orist

s des

troy

the T

win

Tow

ers i

n N

ew Y

ork.

The

subs

eque

nt 'W

ar o

n Te

rror

’ tak

es th

e at

tent

ion

of

Amer

ican

haw

ks a

way

from

the

Peop

le's

Repu

blic

, Sin

o-Am

eric

an re

latio

ns b

ecom

e m

uch

smoo

ther

and

mor

e co

rdia

l. Ac

tress

Tan

g Jia

li pu

blish

es a

boo

k of

art n

udes

that

stay

s on

the

bests

elle

r list

s for

a y

ear.

This

is th

e fir

st su

ch p

hoto

boo

k in

whi

ch th

e m

odel

is

nam

ed, a

nd it

laun

ches

a p

ublic

disc

ussio

n ab

out a

rt a

nd d

ecen

cy.

Youn

g gr

aphi

c de

signe

r Sun

Zhi

gang

is a

rres

ted

in G

uang

zhou

by

the

polic

e. A

few

day

s lat

er h

e di

es in

d

eten

tion.

Rep

orts

in th

e ne

ws c

ause

a n

atio

nal s

cand

al.

The

SAR

S ou

tbre

ak c

ause

s a n

ew o

penn

ess i

n C

hine

se g

over

nmen

t

com

mun

icat

ions

and

med

ia a

bout

dise

ases

. M

enbo

x, C

hina

's fir

st op

enly

gay

glo

ssy

mag

azin

e, st

arts

distr

ibut

ing

to n

ewss

tand

s.

Che

n Li

li, a

pos

t-ope

rativ

e tr

anss

exua

l fro

m C

hong

qing

, is g

iven

the

gree

n lig

ht to

com

pete

in th

e C

hina

sele

ctio

n pa

gean

t for

the M

iss U

nive

rse c

ompe

titio

n.Th

e go

vern

men

t ann

ounc

es th

at th

e de

ath

tolls

from

nat

ural

disa

sters

will

no

long

er b

e re

gard

ed a

s a st

ate

secr

et,

endi

ng a

n offi

cial

pol

icy

of se

crec

y abo

ut d

isaste

rs th

at h

as b

een

in p

lace

sinc

e 19

49.

The

edito

r of B

ing

Dia

n su

pple

men

t to

the

Chi

na Y

outh

Dai

ly, is

rem

oved

from

his

posit

ion

afte

r au

thor

ities

obj

ect t

o th

e to

ne a

nd c

onte

nt o

f the

supp

lem

ent.

Soon

afte

r New

swee

k m

agaz

ine's

Asia

n ed

ition

feat

ures

Chi

nese

blo

gger

s on

its c

over

w

ith th

e he

adlin

e 'B

eijin

g vs

. Blo

gger

s', o

ne o

f the

blo

gger

s fea

ture

d in

the

artic

le n

amed

M

assa

ge M

ilk st

ages

a 'g

over

nmen

t shu

tdow

n' o

f his

blog

. The W

este

rn m

edia

repo

rt it

, af

ter w

hich

the

blog

ger r

evea

ls th

e sh

utdo

wn

to b

e a

hoax

, a p

rank

pla

yed

on W

este

rn m

edia

in re

veng

e fo

r the

ir 'o

bses

sion'

with

the

cens

orsh

ip is

sue.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

china_map.ai 17-10-2006 17:47:56

p10-p17 thema 01.indd 16 18-10-2006 11:04:28

Page 19: pantheon//  '06-'07 - china

17s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

‘78 ‘80 ‘85 ‘90 ‘95 ‘00 ‘05

60

50

40

30

20

10

0

dollars/barrel Brentdollars/10 lbs copper

Den

g X

iaop

ing

assu

mes

pow

er a

nd so

on in

trodu

ces r

efor

ms t

hat s

tart

Chi

na's

tran

sitio

n fro

m a

pla

nned

to a

mar

ket e

cono

my.

Chi

na's

first

post-

Cul

tura

l Rev

olut

ion

new

spap

er a

dver

tisem

ent i

s pu

blish

ed in

the T

ianj

in D

aily.

The

ad w

as fo

r Blu

e Sk

y to

othp

aste

.Ja

pane

se c

arto

on A

strob

oy is

bro

adca

sted

on C

CT

V. A

t tha

t tim

e, th

ere

was

onl

y on

e ch

anne

l.

Chi

na's

first

hom

e-gr

own

TV

serie

s, C

CT

V's

nine

-epi

sode

'Diy

ing

Shib

a N

ian'

(18

Year

s in

the

Enem

y C

amp)

, sta

rts b

road

casti

ng.

Publ

icat

ion

of th

e fir

st iss

ue o

f Jia

nkan

g Z

hiyo

u (W

oman

's D

ay),

the

first

post-

Cul

tura

l Rev

olut

ion

wom

an's

mag

azin

e.

The

Stat

e C

ounc

il offi

cial

ly a

nnou

nces

'Adv

ertis

emen

t Man

agem

ent T

empo

rary

Reg

ulat

ions

'. 'R

egul

atio

ns',

do n

ot h

ave

the

forc

e of

'law

s'.

Xin

guan

cha

(New

Obs

erve

r) m

agaz

ine

publ

ishes

an

artic

le in

trodu

cing

Wes

tern

rock

mus

ic.

Chi

na's

TV

aud

ienc

e gr

ows t

o 60

0 m

illio

n pe

ople

.

The

Nat

iona

l Gam

es sp

orts

com

petit

ion

is sp

onso

red

for t

he fi

rst t

ime

by m

any

com

pani

es w

antin

g ex

posu

re o

n T

V,

radi

o an

d in

new

spap

ers,

ushe

ring

in th

e m

ains

tream

use

of m

edia

as a

n ad

vert

ising

cha

nnel

. G

loba

l adv

ertis

ing

agen

cy O

gilv

y op

ens a

n offi

ce in

Chi

na.

The

first

emai

l is se

nt fr

om C

hina

from

a c

ompu

ter a

t the

Chi

nese

Aca

dem

y of

Sci

ence

s by

Wu

Wei

min

. The

emai

l is s

ent t

o a

fello

w

scie

ntist

at C

ERN

in S

witz

erla

nd.

Cui

Jian

, Chi

na's

first

and

mos

t fam

ous r

ock

mus

icia

n - o

ften

calle

d th

e G

odfa

ther

of C

hine

se ro

ck -

rele

ases

Roc

k 'n

Rol

l for

the

New

Lo

ng M

arch

. The

song

s on

the

reco

rd c

an b

e re

ad a

s an

ironi

c co

mm

enta

ry o

n gr

owin

g up

in a

wor

ld w

here

soci

alism

is

colla

psin

g but

the

rhet

oric

rem

ains

the

sam

e. Th

e al

bum

is a

smas

h hi

t and

insp

ires C

hine

se y

outh

acr

oss t

he c

ount

ry.

Zha

ng Y

imou

film

s Red

Sor

ghum

, whi

ch se

ts hi

gh st

anda

rds f

or th

e vi

sual

art

istry

of C

hine

se m

ovie

s, an

d sh

ows t

he W

est

a di

ffere

nt si

de o

f Chi

na.

Star

t of E

lle m

agaz

ine

in C

hina

in p

artn

ersh

ip w

ith s

tate

-ow

ned

publ

isher

Sha

ngha

i Tra

nsla

tion

Publ

ishin

g H

ouse

.

Stud

ent p

rote

sts o

n Ti

anan

men

Squ

are.

For t

he fi

rst t

ime

in

histo

ry, C

hina

's in

tern

al c

onfli

cts a

re b

road

cast

arou

nd th

e w

orld

, and

reco

rded

on

vide

o fo

r pos

terit

y.

Den

g X

iaop

ing t

ours

sout

hern

Chi

na, p

raisi

ng th

e en

trepr

eneu

rial e

nerg

y he

find

s the

re a

nd c

ritic

izing

lefti

st el

emen

ts in

the

Part

y, th

us e

nsur

ing

cont

inui

ng

refo

rm a

nd o

peni

ng u

p po

licy

afte

r the

pos

t Tia

nanm

en c

hill.

The

natio

nal E

nglis

h la

ngua

ge n

ewsp

aper

Chi

na D

aily

laun

ches

a w

ebsit

e. D

espi

te th

e ne

wsp

aper

's tu

rgid

offi

cial

styl

e, th

e ne

wsp

aper

and

its w

ebsit

e pu

blish

Reu

ters

and

oth

er fo

reig

n ne

ws w

ires'

artic

les,

whi

ch a

re o

ften

muc

h ra

cier

than

any

thin

g in

the

rest

of th

e sta

te-o

wne

d C

hine

se la

ngua

ge p

ress

.

Bill

Clin

ton

visit

s Chi

na, t

he fi

rst U

S Pr

esid

ent t

o go

to B

eijin

g sin

ce 1

989.

Afte

r the

visi

t Am

eric

ain

inve

stmen

ts in

Chi

na’s

econ

omy

rise.

Inte

rnet

serv

ices

that

allo

w u

sers

to g

et o

nlin

e an

onym

ously

with

out a

ny k

ind

of re

gistr

atio

n be

com

e w

ides

prea

d. C

hine

se

Inte

rnet

use

rs ra

pidl

y ge

t use

d to

bei

ng an

onym

ous o

nlin

e.

Beiji

ng is

aw

arde

d th

e rig

ht to

hos

t the

200

8 O

lym

pic

Gam

es, f

ocus

ing

inte

rnat

iona

l atte

ntio

n on

Chi

na a

nd it

s pl

ace

on th

e in

tern

atio

nal s

tage

.

'Peo

ple's

Rep

ublic

of C

hina

Adv

ertis

emen

t Law

' is o

ffici

ally

pro

mul

gate

d. (N

ote

that

the

first

rule

s abo

ut a

dver

tisin

g w

ere

prom

ulga

ted

in 1

982

as 'r

egul

atio

ns':

it to

ok 1

3 ye

ars f

or th

ose

guid

elin

es to

bec

ome

law.

)C

hina

's fir

st co

mm

erci

al w

ebsit

e goe

s onl

ine

at C

hina

page

s.com

The

coun

try'

s firs

t Int

erne

t caf

é op

ens i

n Sh

angh

ai.

Chi

na re

sum

es co

ntro

l of H

ong

Kon

g, in

crea

sing

flow

s of t

rade

and

info

rmat

ion

betw

een

Hon

g K

ong,

whi

ch h

as a

th

orou

ghly

inte

rnat

iona

l med

ia c

ultu

re, a

nd th

e m

ainl

and.

Terr

orist

s des

troy

the T

win

Tow

ers i

n N

ew Y

ork.

The

subs

eque

nt 'W

ar o

n Te

rror

’ tak

es th

e at

tent

ion

of

Amer

ican

haw

ks a

way

from

the

Peop

le's

Repu

blic

, Sin

o-Am

eric

an re

latio

ns b

ecom

e m

uch

smoo

ther

and

mor

e co

rdia

l. Ac

tress

Tan

g Jia

li pu

blish

es a

boo

k of

art n

udes

that

stay

s on

the

bests

elle

r list

s for

a y

ear.

This

is th

e fir

st su

ch p

hoto

boo

k in

whi

ch th

e m

odel

is

nam

ed, a

nd it

laun

ches

a p

ublic

disc

ussio

n ab

out a

rt a

nd d

ecen

cy.

Youn

g gr

aphi

c de

signe

r Sun

Zhi

gang

is a

rres

ted

in G

uang

zhou

by

the

polic

e. A

few

day

s lat

er h

e di

es in

d

eten

tion.

Rep

orts

in th

e ne

ws c

ause

a n

atio

nal s

cand

al.

The

SAR

S ou

tbre

ak c

ause

s a n

ew o

penn

ess i

n C

hine

se g

over

nmen

t

com

mun

icat

ions

and

med

ia a

bout

dise

ases

. M

enbo

x, C

hina

's fir

st op

enly

gay

glo

ssy

mag

azin

e, st

arts

distr

ibut

ing

to n

ewss

tand

s.

Che

n Li

li, a

pos

t-ope

rativ

e tr

anss

exua

l fro

m C

hong

qing

, is g

iven

the

gree

n lig

ht to

com

pete

in th

e C

hina

sele

ctio

n pa

gean

t for

the M

iss U

nive

rse c

ompe

titio

n.Th

e go

vern

men

t ann

ounc

es th

at th

e de

ath

tolls

from

nat

ural

disa

sters

will

no

long

er b

e re

gard

ed a

s a st

ate

secr

et,

endi

ng a

n offi

cial

pol

icy

of se

crec

y abo

ut d

isaste

rs th

at h

as b

een

in p

lace

sinc

e 19

49.

The

edito

r of B

ing

Dia

n su

pple

men

t to

the

Chi

na Y

outh

Dai

ly, is

rem

oved

from

his

posit

ion

afte

r au

thor

ities

obj

ect t

o th

e to

ne a

nd c

onte

nt o

f the

supp

lem

ent.

Soon

afte

r New

swee

k m

agaz

ine's

Asia

n ed

ition

feat

ures

Chi

nese

blo

gger

s on

its c

over

w

ith th

e he

adlin

e 'B

eijin

g vs

. Blo

gger

s', o

ne o

f the

blo

gger

s fea

ture

d in

the

artic

le n

amed

M

assa

ge M

ilk st

ages

a 'g

over

nmen

t shu

tdow

n' o

f his

blog

. The W

este

rn m

edia

repo

rt it

, af

ter w

hich

the

blog

ger r

evea

ls th

e sh

utdo

wn

to b

e a

hoax

, a p

rank

pla

yed

on W

este

rn m

edia

in re

veng

e fo

r the

ir 'o

bses

sion'

with

the

cens

orsh

ip is

sue.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

china_map.ai 17-10-2006 17:47:56

Than

ks to

dan

wei

.org

p10-p17 thema 01.indd 17 18-10-2006 11:04:29

Page 20: pantheon//  '06-'07 - china

18 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Cultural revolution #1

The 'great proletarian cultural revolution' or

was in effect from 1966 to 1976 and led to one of the darkest

periods in recent Chinese history. Conceived by Mao Zedong

and organized by his wife, Jiang Qing, and vice chairman Lin

Biao, the cultural revolution was Mao’s attempt to regain control

of the communist party after the failure of the Great Leap

Forward. Millions of people died, Chinese culture was destroyed

and intellectuals were prosecuted. The main instrument of the

revolution were the so-called Red Guards, comprised of students

and other young people. Their duty was to punish and neutralize

intellectuals – who were already an endangered species in China

since the 1949 revolution – and Mao’s political enemies.

With the death of Mao, in 1976, the Cultural Revolution ended.

What was left was a country with a generation without education,

without intellectuals and without the power to nuance opinions

and separate wrong from right.

Interlude – the West versus China; on revitalization.

Urban redevelopment and revitalization: how it works the

western way:

Urban sites degenerate over a period of time due to various reasons;

bad locations that fail to draw in investors, a bad reputation from

dilapidated buildings and infrastructure or just common, natural

degeneration. Buildings fall apart, local governments stop paying

attention to it.

Now artists move in. Like a bunch of vultures without money,

they are always alert for urban areas where prices for housing are

low and affordable and where there is not too much going on in

general. That’s the way they like it.

They make it their own, inject the neighborhood with creativity and

anarchy and slowly but surely transform those once degenerate

areas into living and breathing cultural and social epicenters.

Investors, on the lookout for opportunities to make money by

turning something underground into something for the masses,

have their scouts discovering the artists areas. Step by step, they try

to buy their way into these places, either through property transfers

or, as is sometimes the case, by pointing out to the local authorities

that the sites are squatted and thus illegally inhabited;

The place will be promoted as a cultural hotspot, attracting rich and

would-be creative corporate couples with or without children to the

site. Prices and rents will rise, forcing the instigators of the ‘cultural

revolution’ out of their homes.

You can see these developments all over the world. Downtown

The cultural revolution revolutionMarten Dashorst

More than fifty years of communist rule have made China and its capital Beijing into the schizophrenic, economic giant and dwarf they are today. Should one love it or should one hate it? Time will tell. A story about cultural revolutions, film and a place called Beijing 798.

Los Angeles, the Amsterdam Docklands or Berlin-Mitte were once

decrepit areas where artists took there residence. But they have

been discovered and assimilated by the masses.

Urban redevelopment and revitalization: China-style

Totalitarian governments, like the Chinese is right now, do

not care much about what their people think and want. What

the government wants, is what will happen. They want an

Olympic stadium? All that stands in the way of their dream is

a neighbourhood with a few thousand inhabitants that need

relocation, so that the construction can start.

Tabula rasa is what this strategy is often called. Hitler wanted a great

axis through Berlin, no matter what. So the Nazis went tabula rasa.

Paris did it, for Hausmann's boulevards, Bucharest had to do it, to

house Ceaucescu's dreams.

Contemporary Chinese architecture and urbanism is often nothing

more than "copy-paste", reverse engineering on an urban scale. The

cultural revolution of '66-'76 not only destroyed China's cultural

heritage, it also destroyed its ability to handle existing, though

dilapidated structures in a conscious way. It is crap, so it needs to

move; one could characterize China's building craze in a similar

matter. Even though, given the price of labour and construction

materials, it is often cheaper to rebuild than to renovate.

But rebuilding with the intention to create 'corporate' cultural

epicenters is not going to work. Artists don't like to be pushed

around; nor do they like others to decide for them.

Option: leave it be, improve only where necessary. Obviously, the

'western' way of artists pointing out the cultural value of certain

Da-Shan-Zi old

p18-p25 thema 02.indd 18 18-10-2006 11:08:51

Page 21: pantheon//  '06-'07 - china

19s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

The cultural revolution revolutionareas is not the right solution, given the extremely centralized

and hierarchical Chinese society. However, given the existing

infrastructure and urban fabric of unused industrial complexes with

wide ranges of building typologies, tearing it down China-style is

another unfavourable solution.

This modus operandi is also silently favoured by more and more

people inside of China. Current Chinese city building can be

characterized as one of three ideologies, as Zhou Rong, architecture

professor at Tsinghua University suggests. Number one could be

called ancient China, with its traditional courtyard houses, every

structure precisely located within the larger, universal plan of the

city. The second ideology is that of the socialist city, showing off its

grandeur through large, wide boulevards and constructed scenery.

The third movement, finally, is the modern one. The one western

people are probably most familiar with: endless rows of skyscrapers,

highways and shiny buildings.

Combining these three views has left cities like Beijing distorted,

schizophrenic and confused. The top-down approach of city

building negates the developing sense of individuality the new

middle class of China is encountering. It is an approach where there

is no room for individual initiative, no room for personal exploration

and expression. Or is there?

Cultural revolution #2

After the Tiananmen Square incident in 1989, the Chinese

government was facing the option of giving in to demands of the

people, thereby signing its own death sentence, or maintaining the

hardline but on the same time quelling the uprise. The students

and the people that protested wanted an end to corruption, self-

enrichment and blatant arbitrariness in government decisions. Deng

Xiaoping, then the leader of the Communist Party of China, made a

daunting choice. He choose economic reform, but at the same time

political repression. The people got economic freedom, but had to

hand in the few political freedoms they had left for it in exchange.

In a mere fifteen years, China developed into an economic world

power, competing on equal levels with both Europe and the United

States.

In the wake of this economic revolution, a second cultural revolution

started. Not government-run like the first one, but initiated on the

streets of Beijing, Shanghai and other Chinese cities. One of the

places that was to become a new epicenter for cultural life in Beijing

is factory 798, in the Dashanzi area. Completed in 1957, it is part

of a large complex of former military industrial factories, that were

abandoned during the late 1990s.

The first conceptual sketch was drawn in 1951, when the Chinese

government decided to improve their national defense forces and

upgrade their pre-World War Two equipment. They conceived a

factory complex grandiose in size: 640.000 square meters. It was

to be called Beijing 718 – military factories start with a 7 – and

the architects were flown in from comrade communist nation

East Germany. What they designed was unique in its own way.

The architects had had their education at the Bauhaus, before

the Nazis closed it down in 1933. The complex was light, spacious

and even enjoyable to the eye. However, time for celebration was

short, production started immediately. Although its specialty was

electronics for military equipment, the factory also worked for allied

nations such as North Korea. The complex slowly turned into an

example of communist superiority. Spacious and well constructed,

the buildings are popular to work at and the adjoining housing

complex is of high quality.

After the split up into smaller components in the 1960s, the newly

created factory 798 continued to perform on a high level. The 1980s

brought joint ventures with capitalist companies and renovations

of both the building as well as the installations. But the sun could

not shine forever. In the 1990s, the government was forced to

modernize its economic and industrial system and it was decided

that factories such as 798 would have to survive on their own.

Massive lay-offs followed, and 798 came to a screeching halt.

But not for long. In 1995, the Beijing-based Central Academy of Fine

Arts started to look for new workshop spaces. Its final choice was

factory 706, in the same complex as 798. Although CAFA’s stay was

only intented to be temporary, it settled there permanently and

became the first cultural institution in the Dashanzi area. Slowly, its

presence started to attract other offices with cultural backgrounds

to the complex. Bookshops, bars and restaurants open and art

galleries follow suit. By organizing the “Reconstruction 798” event in

the spring of 2003, the rebirth of factory number 798 into a cultural

epicenter in Beijing was an official fact.

Today it is still crowded with artists and other people, even though

its future is all but certain. The local government has branded the

Da-Shan-Zi new

p18-p25 thema 02.indd 19 18-10-2006 11:08:55

Page 22: pantheon//  '06-'07 - china

20 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

> 1. this article is written as part of the research I am doing at SCI-Arc, Los Angeles for the B.A.S.E. studio China(cine)Citta.> 2. Broudehoux, A.M., The Making and Selling of Post-Mao Beijing, Routledge, New York 2004> 3. Rui, H. (ed.), Beijing 798, reflections on art, architecture and society in China, Timezone 8 + Thinking Hands, Hong Kong 2004> 4. Rong, Z., Upon the ruins of Utopia, in: Bouman, O. (ed.), Volume #8 – Ubiquitous China, Amsterdam september 2006> 5. Zhangke, J., Shijie (aka The World), China/Japan/France 2005> 6. PBS Frontline: the Tankman, aired April 11, 2006> 7. http://en.wikipedia.org/wiki/Cultural_revolution> 8. http://studioworksarchitects.com

Beijing 2008

site as the new "Dashanzi electronics city", destined to be levelled

and turned into just another western-looking office park.

Shibo

There is, however, hope for cultural outlaws in China. If performing

and graphic arts were last decade's Chinese hidden treasure, then

film will be next decade's.

Chinese filmmaking has undergone a serious metamorphosis over

the last five years. Film makers that were forced to go underground

because of critical stances on government policies have slowly but

surely started to emerge and have been able to show their films to

the general crowd in commercial theaters. Before that, they had to

work with the enormously large illegal dvd-scene on the streets in

the hutongs, with small budgets and inexperienced crews.

One of the film makers to reach the general population in the last

years is Jia Zhangke, a 1996 graduate of the Beijing Film Academy.

His first major production was Shijie (The World), premiered in 2005.

Largely set in World Park, Beijing, its tagline is the same as the Park:

"see the world without ever leaving Beijing!" Men and women work

here to show visitors the wonders of the world outside of China. The

park, located in some anonymous suburb in the south of the city,

features more than a hundred smaller-than-life models of famous

buildings and sites. The film focuses on the lifes of two workers, a

female named Tao, working as a dancer in the park's theatre, and

her lover Taisheng, a security guard. They are not from Beijing, and

the movie never gives the viewer the idea they are in Beijing. They

walk in front of the Eiffel Tower, and when Tao says she is going to

India, she conveniently passes the pyramids of Gizeh and the New

York skyline.

It is striking to see a film packed with obvious negative criticism

on the regime being authorized by that same regime. In the past,

nobody would have even thought about writing the script for such

a film. Shijie deals with the estrangement rural people experience

when they move to the city, forced by harsh living situations and

lack of jobs. The city is more attractive than ever before, with its

unlimited possibilities, wealth and opportunities.

Chinese filmmaking is on the verge of hollywood-ization. The

government is authorizing more and more films for general

viewing, and even regular western blockbusters start to find their

way into the theatres. What the country lacks though is a good

filmic infrastructure. There are no large filmstudios in the cities, no

extensive backlots and no general rules and regulations for filming.

But just as China decided to mimick western success in outer

space, they are readying theirselves for the conquest of the world’s

theatres. One of the sites where this is about to happen, is the

SHIBO site in western Beijing. Located near the government airport,

the site servers as an excellent of pre-western Chinese urban areas.

It is a vivid mix of factories, warehouses, car dealers and housing

complexes.

Studioworks, a Los Angeles-based architecture office is currently

working, from their Beijing B.A.S.E. studio, on a plan for the site to

transform it into China’s first official film studios. The site has been

the focus of architects and planners for an extended period of

time, but sofar no office (including RTKL) has been able to convince

the government to start constructing. There is however a striking

difference between Studioworks and other offices. Where other

proposals show a quite 'western' mix of housing, offices and parks,

Studioworks aims at giving the site a special feature in the quality

of movie studios. A feature that might be able to attract an artistic

crowd as the 798 crowd. In doing that, it creates a site where

tradional Chinese values go together with modern expressions in

media, art and film. //

Shibo

p18-p25 thema 02.indd 20 18-10-2006 11:08:58

Page 23: pantheon//  '06-'07 - china

21s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Beijing 2008Anne Meiborg

De regering van China grijpt de kans van de Olympische Spelen

aan om zich naar de buitenwereld te tonen, op een wellicht

verkeerde manier. De gehele stad wordt ‘gerenoveerd’. De hutongs,

de volksbuurten, maken stuk voor stuk plaats voor gigantische

hoge woontorens, de zogenaamde 'gated communities'. Op deze

manier wordt de plek van de Chinees, namelijk de straat, afgepakt.

De typische Chinese cultuur die heerst in deze sloppenwijken

verdwijnt en een treurige aanblik van een bewaker voor de

woontorens ontstaat. Toch zet Beijing zich door de spelen weer op

de wereldkaart. Op gebied van sport en architectuur.

De Olympic Green waar de Olympische Spelen zich zullen afspelen

ligt ten noorden van de binnenstad. Het park beslaat in totaal 1135

hectare. Ruim de helft daarvan is letterlijk groen, maar het idee

van ‘groen’ draait vooral om het verantwoordelijk omgaan met

water-, wind- en zonne-energie en duurzaam bouwen. Het stadion

waar de opening- en sluitingceremonie en de atletiekwedstrijden

plaatsvinden, is het belangrijkste bouwwerk van de Olympische

Zomerspelen. In maart 2003 werden dertien ontwerpen ingezonden

op de prijsvraag die de overheid en de organiserende commissie

uit hadden geschreven. Een groep van dertig geleerden uit

verschillende vakgebieden hebben de plannen op verschillende

technische en economische vlakken getest. De jury die de

uiteindelijke keuze moest maken bestond uit dertien leden. Zes uit

China en zeven uit de rest van de wereld, waaronder Rem Koolhaas

en Jean Nouvel. Drie ontwerpen werden uitgekozen met een

aanbeveling voor het ontwerp van Herzog & de Meuron Architekten

AG uit Zwitserland. Dit ontwerp voldeed aan de drie grove eisen die

aan dit Olympisch stadion werden gesteld. Het stadion moet het

icoon worden van de Spelen, het moet in het ‘thema’ groen passen

zoals hierboven beschreven en het moet gebruik maken van de

unieke locatie die het heeft aan het eind van de centrale as van de

stad.

Het stadion van Herzog & de Meuron is ontworpen rondom de

willekeur van de natuur. De façade, het zogenoemde 'birds-nest',

bestaat uit stalen netten die elkaar wederzijds steunen en is dus

geheel zelfdragend. De verweven elementen vormen één enkel

oppervlak, waarop andere elementen op een chaotische manier

worden geschikt om het onderscheid tussen de primaire en

secundaire structuur te vervagen. Net zoals vogels de ruimtes

tussen de geweven takken vullen met zachte materialen, zullen

de open ruimtes tussen de stalen netten worden opgevuld met

opgeblazen EFTE kussens. Deze speciale translucente kussens zullen

de regen weren en de UV-straling van de zon tegenhouden. Ook

bieden de kussens waar nodig windbescherming. De faciliteiten,

zoals restaurants, toiletten en winkels, zijn zelfvoorzienende

elementen in de ruimte. Omdat er nergens een grote gesloten

ruimte is, is natuurlijke ventilatie mogelijk. Dit is het belangrijkste

aspect van duurzaamheid van dit stadion.

In het programma van eisen dat was opgesteld door de overheid

stond dat het stadion zowel open als gesloten moet kunnen zijn.

Een beweegbaar dak was de oplossing. Het ontwerp steeg echter

boven het budget uit en er moest bezuinigd worden. Een grote

kostenpost, het beweegbare dak, werd weggelaten, wat betekend

dat het stadion maar de helft van het jaar gebuikt kan worden in

plaats van het hele jaar door. Dit betekent dat ze de helft van de

inkomsten die zo’n stadion zou kunnen hebben zullen missen. Op

de lange termijn zal deze bezuiniging dus pijnlijk duidelijk worden.

Nog een aantal feiten op een rij: er zijn 80.000 zitplaatsen, het

stadion is 330 lang, 220 meter breed, 69 meter hoog, heeft

zeven verdiepingsvloeren. Eind 2007 moet het stadion worden

opgeleverd. //

Beijing ondergaat op dit moment een metamorfose. De reden hiervan zijn voornamelijk de Olympische Spelen in 2008.

Interieur Olympisch stadion - Herzog & De Meuron

p18-p25 thema 02.indd 21 18-10-2006 11:09:02

Page 24: pantheon//  '06-'07 - china

22 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Black architect, white architect

All professions are somehow tied to society. Every person has

interfaces on a personal and professional level with in a civilization.

Some professions are more connected and influenced by events

that occur in society. This intensive relation with social order should

yield an engaged attitude toward these events and developments,

towards society itself.

Painter, musician, sculptor, urbanist and architect, these professions

have been closely tied with society as 'instruments' either to

promote the rulers or the rebels. In cultures that suffer radical

changes these professions are the first to react on these changes.

How can we understand the contemporary conditions in China and

the way young Chinese creative professionals act on them?

Narrative, anyone?

Reviewing the past two thousand years, one can say China has been

more of a rural then a city-based society. China's first cities were

based on a plan for an ideal city as recorded in the Book of Rites2.

This wasn't a proper city, but a formal center of power.

Following the Opium Wars, the Taiping Civil War (casualty rate thirty

million, by the way) and the Boxer Rebellion3, Western nations

forced their control on China and the Chinese felt a desperate urge

to become equally Modern as the Western states. In a struggle

to rid themselves of their historic cultural 'burden' they blindly

followed the Modern Utopia, failing to see the imperfection of and

contradiction within Modernity.

Parallel to this development the communist party assumed power

and copied a view on the city as was being formed in that other

great communist state, the Soviet Union. This idea on the city is

more of a stunning visual stimula for the masses. The long axes we

know from Haussmann's Paris, symmetrical buildings, monuments

are all instruments used in representing the authority and power

of the sovjet government. Again this isn't a pleasant, cozy city for

common people but a décor for an omnipotent group that needs to

express its authority.

Over the last fifteen years again a crave for keeping up with the

western developments has raged on in the rapidly growing cities

of China. Skyscrapers sprouted from the ground and complicated

flyovers appeared. As the Chinese architecture critic Zhou Rong

noted, all cities in China have been affected by the three dominant

utopias that shaped the past century.4 Each utopia can be linked

to different group identities that dominated the Chinese people,

being National Identity (after the wars), Political Identity (begin of

the Communist reign) and Modern Identity (the start of the opening

of the Chinese economy in 1978). Rong points at the similarities

How do young Chinese creative professionals (actors, sculptors, painters, architects, designers) deal with the changes in the society they live in? Is there a negative critique or are there exciting new possibilities to explore? "Black cat, white cat; colour doesn't matter, as long as it catches mice"1

Anselm van Sintfiet

between the three urban utopias, as he calls them. All utilize axes,

monumental buildings, large government offices and 'no benches

for common people'.

The autocratic rule of several consecutive governments in China

made it possible for each utopia to be actually built. Fortunately,

in the West we have failed in realizing in large scale the utopia that

were thought of in the fifties through seventies.

For the past ten years however an even more destructive

mechanism has been unleashed on the rapidly growing cities of

China. Developers, who tend to be rather shortsighted, have been

given free hand to build the contemporary Chinese city. These

developments are devoid of both aesthetics and comprehensible

scale (which could appeal to the common man). Rong calls them

'brand new ruins of the concept of urban utopia'. Upon, or rather in

between, these ruins, new cities need to be reconstructed to create

an urban environment that is within grasp; within grasp of the

'common man' who wants to sit in the street talking with his fellow

citizens.

Every revolution (invading countries, raving communists and

capitalist reign) carried its own utopia in a destructive way. Utopias

are a thing of the past and good riddance. But it seems that China

misses a narrative to guide the tremendous developments that are

taking place. New ways of dealing with the present dayrealities of

urban life in China are budding. Walking through the Da Shan Zi Art

Area, for example, one experiences a very diverse and interesting

urban environment. An environment in which people seem to

enjoy their urban surroundings and the visitor is charmed by all the

activity. Old factories are – sometimes illegally - being converted

into art galleries. Chilling out in the Shi-Cha-Hai Area - an area

with very nice restaurants and small shops - easily measures up to

relaxing in Notting Hill in London.

Zhou Rong names this 'the micro-approach of urban refinement'

or Micro-Planning. It urges for a de-scaling of urban developments.

Forced to a smaller scale, Rong hopes that each project will deal in

a more meticulous way with the surrounding urban context. This

calls for more responsibility of individual architects and planners in

Chinese cities that have been built as utopian dreams in the past

two thousand years.

Walking through the Da Shan Zi Art Area one experiences a diverse and interesting urban environment

p18-p25 thema 02.indd 22 18-10-2006 11:09:05

Page 25: pantheon//  '06-'07 - china

23s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Dealing with responsibility

Some fifteen years ago China's architecture was dominated by a

Beaux-Arts-Post-Modern style. Today no style can be identified

as dominant anymore. All kinds of forms and styles are deployed

to shape the commercial urban developments. Form loses its

meaning when it serves only as a wrapping paper for dull, stacked

program. As Yung Ho Chang points out this makes form incapable

of forming a critical agenda anymore.5 From a European perspective

and the western experiences with the Modern Movement it's easy

to say that this isn't a bad thing. When architecture becomes over

politicized it leads almost certainly to stagnation, as proven with

European Modernization, or quoting Chang, 'a paralyzed design and

eventually anti-design'.

Talking with a new generation Chinese architects one realizes

they have to deal in a kind of hyper-pragmatic way with the ever

changing conditions of Chinese modernization. They have to see

the opportunities that arise and try to seize the moment. Society,

most of it, is obsessed with acquiring wealth and displaying it.

Comfort, leisure and personal happiness are not things to pursue.

The participation of designers and architects in solving issues like

poverty, extreme income differences, corruption, etc. calls for an

in-between position in which the architect/designer acts with both

social awareness and a pragmatic-formal attitude. Chang calls for

'guerilla urban transformation' which demands a proactive attitude

of architects towards the opportunities that arise in an urban

environment setting that's being rapidly developed.

A nice example of this is the Guangzhou Time Rose Garden.

As gated communities sprout all over Chinese cities, engaged

architects try to deal with them in surprising ways. In this project

the architect (Liu Jiakun of Jiakun Architect & Associates) proposes

a four hundred meter long public route for pedestrians through

the public space (garden) of a gated community. The walkway

runs above ground on various heights and connects a museum (by

Koolhaas and Fouraux), a renovated pavilion and a new gallery. You

cannot deviate from the path and enter the garden, so the residents

of the community keep their private collective garden.

Chinese-ness

Contemporary young Chinese architects seek the essence of

traditional architecture not in appearance. Their approach can be

separated in three basic attitudes: some heed more attention to

feng shui and or yin yang, others reinterpret on a more conceptual

level and a third attitude can be called critical regionalism, a more

direct way of further developing local building methods. Working

with local materials, is not always a choice, more often it's a

budgetary prerequisite. This leads to innovative applications of 'old'

materials like earth, bamboo, wood, etc.

It's almost like what Isozaki calls 'japan-ness'6 in contemporary

Japanese architecture. The young Chinese architects try to be

modern, contemporary and Chinese.

On art

The down-scaling of critical thoughts seems to be quiet an

important mechanism in China. A new generation of artist arises

in the reality of a consumer society. This generation is not doesn’t

dwell on the collective Chinese consciousness any more. Their

question is how a position, even a seemingly insignificant one, can

be found and maintained in continuously changing society. This

latest generation of artists has moved beyond cynicism, irony and

academicism, incorporating the harsh expressionism and shocking

images of their predecessors. The instruments they utilize are

internet, video, photography.

Factory 798, Da-Shan-Zi Area, Beijing

Young Chinese architects try to be modern, contemporary and Chinese

p18-p25 thema 02.indd 23 18-10-2006 11:09:07

Page 26: pantheon//  '06-'07 - china

24 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Most focus on the individual and the emotions and experiences of

the individual. Answers on how the wo/man in the streets relates

to society are being researched through performative projects in

public spaces. For example the Da Wei Xiang (Big or Long Elephant

Tail) group directly intervenes in the urbanization process.

The work of Xu Tan, one of the members of the Long Tail Elephant

group, deals with a similar theme, but in a lighter, more playful

manner. Assembled from gourmet-restaurant crab and lobster,

images of Arnold Schwarzeneger, garish copies of Renaissance

paintings (which Xu creates himself ), bright neon light, and a vast

array of other kinds of cultural memorabilia and kitsch junk, Xu's

installations are commentaries on contemporary China. A country

he perceives as a chaotic aggregate of culture and commerce,

which China has become in its recent modernization. But the

commentaries are not criticisms; Xu seems to hail chaos as the New

World Order, and schizophrenia as this order's ontological correlate.

This indicates a moving beyond clichés of Chineseness and a start of

dealing with issues that are to be faced in contemporary society.

A belief in culture

With China emerging from the closed communist regime and

turning into a more open, 'connected' society in the past twenty

years, young creative professionals have to deal with new realities.

Realities that seem to be dominated by market principles and the

prospect of acquiring wealth, but not thinking of what quality of life

this wealth can buy.

Architecture plays a part in these developments, but mostly as a

tool, not as a force that can influence urban life; if architecture keeps

to itself it risks being marginalized. Interacting with other fields, like

film, drama, music and art is therefore necessary. These interactions

may form an agenda that sets a belief. A belief in culture as an

intricate part of society. A culture that can manifest itself, take its

rightful place amongst and interact with the other cultures of this

globe. //

Health andBeauty CareBathhousesMale-Only in Torontoin Yoga StudiosArtistic in Hamburgin Dental SurgeriesBig Smile in BerlinNagano_

Work by AzambourgBlessDiedrichMonica Försterand Olivares

_

FrameGoes Digital_

You know the print version.Now discover Frame Digital.

The world’s most innovative interiors and products available online.

_

www.framemag.com/digital

> I would like to express my gratitude to both Zhou Rong and Yung Ho Chang for the time we spent talking on contemporary China.> Zhou Rong is Associate Professor in the School of Architecture, Tsinghua Universtity. He’s currently in charge of the graduate lecture course of Architecture Criticism at Tsinghua University.> Yung Ho Chang is principal architect of Atelier Feichang Jianzhu, Beijing and heads the Architecture department of MIT, USA.

> 1. Explanation by Deng Xiaoping of his new politic of opening China's economy.> 2. The Book of Rites is a compilation of texts on social forms, ancient rites and court ceremonies. It is believed that the original text was compiled during the War-ring State period (fifth century B.C. – 221 B.C.)> 3. The Opium Wars. The 1st opium war (1834-1843) saw imperial China opposing imperial Britain. China lost. France entered the 2nd Opium War (1856-1860) as an ally of Britain.The Taiping Civil War (1851-1864) was a strive between a christian sect an imperial forces.Boxer Rebellion (1899-1901) was a rebellion of Chinese against the influence foreigners (Japan, France, Russia) forced on China after the Opium Wars.> 4. Conversation with Zhou Rong, July of 2006. The conversation took place in the NAi Rotterdam. Zhou Rong published an article in Volume 8 Ubiquitous China which expresses the same ideas.> 5. Conversation with Yung Ho Chang, 25th of July 2006, café Dudok, Rotterdam.> 6. Isozaki, A. Japan-ness in Architecture, MIT Press 2006

Central Business District, Beijing

p18-p25 thema 02.indd 24 18-10-2006 11:09:21

Page 27: pantheon//  '06-'07 - china

25s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Health andBeauty CareBathhousesMale-Only in Torontoin Yoga StudiosArtistic in Hamburgin Dental SurgeriesBig Smile in BerlinNagano_

Work by AzambourgBlessDiedrichMonica Försterand Olivares

_

FrameGoes Digital_

You know the print version.Now discover Frame Digital.

The world’s most innovative interiors and products available online.

_

www.framemag.com/digital

p18-p25 thema 02.indd 25 18-10-2006 11:09:23

Page 28: pantheon//  '06-'07 - china

26 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Rollercoaster ride through China

De dynamiek, de contrasten en de snelheid van de Chinese steden zullen we niet snel vergeten. Drie weken reizen door een land, dat een totaal andere realiteit kent dan de onze, werd met een lach, traan maar vooral zeer intens beleefd.

Anneke JalinkBart van Lakwijk

Op 1 oktober 1949 proclameerde Mao vanaf de Poort van de

Hemelse Vrede de 'People's Republic of China'. Het communisme

stelde een samenleving in het vooruitzicht zonder privébezit. Dit

zou er toe moeten leiden dat het land een economische grootheid

werd. Met de 'great leap forward' wilde Mao China omvormen tot

een moderne, zelfvoorzienende en gecollectiviseerde natie. Mao

gaf ongeremd uiting aan zijn droom om China een eersteklas

moderne mogendheid te maken, en formuleerde de fantastische

economische doelstellingen dat China binnen 15 jaar de industriële

productie van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië kon inhalen.

Het afsluiten van China voor de rest van de wereld en de absurde

doelstellingen voor het land zorgden ervoor dat de communistische

eenheidstaat kon blijven bestaan en de Chinezen een enorm groot

zelfvertrouwen kregen, een trots die het moreel van de bevolking

deed verhogen. Na de dood van Mao in 1976, trad Deng Xiaoping

aan en maakte de weg vrij voor hervormingen. Deng Xiaoping

introduceerde de 'open door policy', een ingewikkeld programma

om de socialistische Chinese economie te moderniseren,

gerelateerd aan een kapitalistische globale markt. De kapitalistische

wereld werd niet meer als vijand gezien, maar werd betrokken in

het proces van vooruitgang. Het beleid voorziet in een toename

van buitenlandse handel en investering, decentralisatie van

economische macht, verdere ontwikkeling van de markteconomie

en legalisering van transacties en transfers om de economische

vooruitgang te bevorderen.

De impuls van modernisering vernietigt alle bestaande condities

en creëert overal een nieuwe stedelijke substantie. China is in de

greep van een dwangmatig proces van bouwen, op een schaal

die nog nooit eerder vertoond werd. Gefascineerd door het land

dat van communistische eenheidsstaat, waar vrouwen geen

rokken mochten dragen en generaals niet te onderscheiden

waren van soldaten, in stormachtig tempo wordt omgetoverd tot

het meest moderne land ter wereld, besloten wij als Stylos' Grote

Reiscommissie naar China te gaan. Een studiereis die niet alleen een

excursie langs de iconen van de steden Beijing en Shanghai voor

ogen had, maar een zoektocht naar het China 'behind the image'.

Door de ongekende schaal, snelheid en complexiteit van

verstedelijkingsprocessen in China zijn traditionele

analysemethodes achterhaald en dit vraagt om een ander

soort excursie. Geen cliché toeristenreis, maar een spannende,

experimentele 'rollercoaster ride through China'!

Het begint allemaal in Beijing. De rit van het vliegveld naar

het hostel is onze eerste kennismaking met de vele kanten

van de stad, of misschien wel het land. Over een van de vele

achtbaans snelwegen, begeleid door de hoge muren van highrise

appartementen, versierd met nog hogere reclameborden, rijden

we richting het centrum via 's werelds drukste verkeersknopen.

Dat alles in een filmset met grijze lucht en bouwkranen die zij aan

zij, 24 uur per dag hun lasten hijsen. Het 'Wow-we-zijn-echt-in-

China'-gevoel doet de adrenaline door onze lichamen stromen.

Deze beleving krijgt een extra boost als we door de bus worden

afgezet aan de rand van de Hutongbuurt en we in twee stappen

in een totaal andere wereld belanden. Het profiel verandert van

een achtbaansweg in een smalle steeg waar mensen eten, koken

en op straat slapen en we steeds weer worden opgeschrikt door

voorbijrazende fietstaxi's.

Doel van deze reis is niet alleen de stad van ring tot ring te bekijken

en de highlights te bezoeken, maar ook - zoals de naam van de reis

doet vermoeden - zoeken "behind the image": het China achter het

beeld van de vooruitgang onderzoeken. Onze zoektocht begint

de volgende dag met een busrit langs de iconen van de stad; we

beginnen met een bezoek aan het paleis van de Hemelse Vrede.

In het park rondom het paleis krioelt het van de 55-plussers die

samen dansen, zingen en spelletjes spelen. Eenmaal opgeslokt door

de menigte krijgen we een voorwerp in onze handen gedrukt dat

door moet gaan als tennisracket, en spelen we mee met een potje

'Chinees' tennis.

Na deze drukte gaan we verder naar de bouwplaats van de

beroemde CCTV van Rem Koolhaas. Vanaf de straat is hier echter

niets van te zien, dus proberen we om een rondleiding te krijgen

op de bouwplaats. Helaas is dat niet mogelijk, maar dankzij onze

brutale buschauffeur die vindt dat hij alleen kan draaien op

het terrein lukt het om een glimp op te vangen van Koolhaas'

toekomstig meesterwerk. Ook een bezoekje aan het 'Olympic

Green' staat deze dag op het programma. Hier is het wederom niet

mogelijk om de bouwplaats op te gaan, maar ook van buiten de

hekken is het uitzicht al erg intrigerend. De overweldigende stalen

constructies van het stadion van Herzog en de Meuron (het bird's

nest genoemd), en het olympische zwembad maken indruk. De

veiligheid op de bouwplaats laat te wensen over: de bouwvakkers

die proberen hun evenwicht op de stalen balken van het stadion te

bewaren lopen op gympen.

Na een eerste kennismaking met de stad per bus, gaan we de

volgende dag werkelijk deel uitmaken van het leven in de stad, we

p26-p31 thema 03.indd 26 18-10-2006 11:11:44

Page 29: pantheon//  '06-'07 - china

27s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Rollercoaster ride through China

gaan fietsen! 'There are nine milion bicycles in Beijing, that’s a fact',

toch lukt het iedereen zich te manoeuvreren tussen de overvolle

bakfietsen en de toeterende auto's die zich als in een computerspel

gedragen. Onmiddellijk valt de afwisseling tussen de kilheid van

de nieuwe moderne 'gated communities' en de warmte en de

levendigheid van de arme hutongwijken op. Nieuwsgierig worden

we nagekeken door de plaatselijke bevolking, sommigen nodigen

ons zelfs uit voor een potje pool of, zoals later blijkt, fotograferen

ons: Sanne behaalt met zijn fiets de voorpagina van de lokale krant.

Het artikel gaat over de toenemende mate waarin de bewoners

van Hutongwijken met hun gebrekkige engels contact proberen te

zoeken met de bezoekende toeristen.

Na de eerste week in Beijing overleefd te hebben, vertrekken we

naar het veelbelovende Inner-Mongolia. Hier proberen wij ons zo

goed mogelijk aan te passen aan het primitieve plattelandsleven.

We hebben geen stroom en onze behoefte moeten we doen boven

een gat. Het krioelt er van de maden en de stank is echt ondragelijk.

In het dorp zelf is daar echter niets van te merken, er heerst een

enorme rust en het is er wat schoner. De bebouwing doet ons

denken aan de hutongwijken van Beijing. De nacht brengen we

door bij een gastgezin, in een dorp ongeveer honderd kilometer

ten westen van Beijing. Maar voordat we ons betonnen bed met

houten planken induiken, genieten we eerst van een barbecue met

de plaatselijke bewoners.

Nadat we wakker worden en we ons net zo voelen als de houten

planken waarop we sliepen, proberen we onze spieren weer wat

losser te maken door te gaan wandelen in de bergen. Onder

begeleiding van een 80-jarige man gaan we op zoek naar een oude

tempel in een rots. De tempel is op deze plek door de plaatselijke

bewoners gemaakt, omdat het water dat daar uit de rotsen komt

het dorp voorziet. De goede oude man loopt de hele tocht voorop,

alsof het hem geen moeite kost, terwijl sommigen van ons al

halverwege de moed hebben verloren op de steile bergpassen. De

uiteindelijke beloning is een dertig minuten durende pauze boven

op de berg, waar we genieten van het meest fantastische uitzicht.

Schone lucht, hoge bergen en rustige diepe dalen passeren de

revue als we onze reis per nachttrein vervolgen naar de uitgestrekte

grasvlaktes van Inner-Mongolia. In Inner-Mongolia worden we

overspoelt met rust, uitgestrekte grasvlaktes, de plotseling in het

landschap opduikende tempels en het slapen in een traditionele

Yurt. Het is echt een heel ander stuk China dan we in Beijing

ervaren hebben. Maar er was meer dan alleen maar rust, tijdens

het traditionele Mongoolse Nadaam festival konden we genieten

van acrobatische kunsten, Mongoolse dans, worstelaars, trucs op

paarden en de traditionele Mongoolse muziek. Onze plaatselijke

gids in Inner-Mongolia, draait overuren om ons een onvergetelijke

tijd te laten hebben. Ze probeert de hele tijd paarden te regelen

zodat we een heerlijk tochtje kunnen maken, met succes.

Deze week in het binnenland sluiten we af met een bezoek aan de

Chinese muur, want die mag zeker niet missen op onze reis. Door

het mistige en regenachtige weer krijgt de 7200 km lange muur

een mysterieuze uitstraling. We beklimmen de muur bij een van de

weinige poorten die opgenomen is in de muur om kooplui toegang

te bieden aan het achterliggende land. Een echt stukje authentiek

China, waar geen andere toerist is te bekennen. 's Avonds nemen

we de nachttrein om veertien uur later uit te stappen in een geheel

andere wereld: Shanghai.

Onze eerste indruk van de stad is minder shockerend dan bij Beijing.

Niet omdat we gewend zijn aan China, maar Shanghai oogt Westers,

is schoon, ruim van opzet en roept associaties op met New York.

Om wat meer grip te krijgen op onze nieuwe omgeving brengen

we een bezoek aan het Urban Planning Centre van Shanghai. In een

hal, zo groot als een voetbalveld, zien we een enorme maquette van

de hele stad. Meteen wordt duidelijk dat Shanghai heel anders is

opgebouwd dan Beijing, veel hoogbouw en geen grid-structuur.

Ons hostel ligt op loopafstand van de oude Engelse koloniale

'Bund', de winkelstraat Nanjing road en Renmin square, het culturele

middelpunt van deze enorme stad. Op ieder moment van de dag

kunnen we rustig bijkomen van alle drukte op ons eigen dakterras

met een schitterend uitzicht over de rivier naar Pudong, het

hypermoderne zakencentrum van Shanghai.

Nadat we overzicht hebben gekregen in het Urban Planning

Centre, gebruiken we evenals in Beijing de eerste busrit om meer

indruk te krijgen van de stad. We rijden langs alles wat Shanghai te

Holland village - Shanghai Hutong in Beijing

p26-p31 thema 03.indd 27 18-10-2006 11:11:46

Page 30: pantheon//  '06-'07 - china

28 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

bieden heeft aan architectuur, het letterlijke hoogtepunt is hierbij

de JinMao toren. Met zijn 88 verdiepingen en 420,5 meter is dit de

op 3 na hoogste toren ter wereld. Waar sommigen de nacht ervoor

tijdens een weddenschap al op de hoogste verdieping zijn geweest,

kan nu iedereen naar boven. Eenmaal boven zien we Shanghai

zoals we dat al eerder hadden gezien, in het Urban Planning Centre,

maar nu schaal 1:1. Mensen zijn echter niet meer te herkennen,

evenals de auto’s die zich als puntjes over de slingerende 'elevated

highways' begeven.

Na dat hoogtepunt komen we later op de dag aan bij Holland

Village, een wijk waarvan het masterplan ontworpen is door het

Nederlandse Kuiper Compagnons in samenwerking met Atelier

Dutch, net buiten het centrum van Shanghai. De huizen en winkels

zijn opgetrokken in Hollandse stijl. Letterlijk hele Amsterdamse

gebouwen zijn hier nagemaakt, het Madame Tussauds voor

gebouwen. Duidelijk is wel dat het hier puur om het plaatje gaat, de

gevel is slechts het kadopapier om de doos. Waar je vermoedt één

huis achter één gevel aan te treffen, betreed je een enorme ruimte

die zo groot is als vier buitengevels.

Nog niet voldoende architectuur gezien de eerste dagen, brengen

we ook nog een bezoek aan Suzhou, eerst aan Suzhou Industrial

Parc (SIP) en vervolgens gaan we naar de oudere binnenstad. Het

is een uur rijden voordat we Suzhou bereiken, maar waar we ook

kijken, het lijkt wel of we weer in hartje Shanghai zitten. Na wat

laagvlaktes en een kilometerslange oprijlaan staan ook hier bij

SIP de wolkenkrabbers schouder aan schouder. We krijgen een

rondleiding van DHV, het Nederlandse ingenieursbedrijf dat zich

bezighield met de realisering van enkele projecten in het SIP.

Massale kantoorpanden, enorme appartementencomplexen en heel

veel horeca zijn hier in vijf jaar tijd als paddestoelen uit de grond

geschoten. We lopen over een boulevard alsof we ons aan de Costa

Brava begeven, zoveel cafeetjes, appartementen en restaurants. Het

enige wat ontbreekt zijn de mensen.

's Middags brengen we een bezoek aan de oude binnenstad van

Suzhou, hier krioelt het wel van de mensen, veel winkels en mooie

parken. Zo brengen wij een bezoek aan Tiger Hill, het park waar He

Lu, de stichter van Suzhou, ligt begraven. De 48 meter hoge pagode

in dit park is opgebouwd uit enkel bakstenen en is 400 jaar geleden

gaan verzakken. Ondertussen staat de top al twee meter uit het

lood.

Evenals in Beijing houden we ons ook in Shanghai vooral bezig

met het onderzoek, we nemen weer een kijkje 'behind the

image'. Ditmaal ligt de nadruk naast de route door de stad op een

verdieping in opvallende thema's en fascinerende fenomenen.

Filmend scheuren we in taxi's over de 'elevated highways' en

bezoeken we meerdere malen per dag verschillende parken en

pleinen om gebruiken en rituelen op verschillende tijdstippen

vast te leggen. Net als van Pudong worden er schitterende dag- en

nachtshots geschoten die uitgebreid worden geanalyseerd. We

nemen tevens een kijkje bij de Maglev-trein. Dit is een van de eerste

magneetzweeftreinen ter wereld. Los van de baan bereiken we een

snelheid van 431 kilometer per uur, daarmee wordt een afstand van

30 km tussen het centrum en het internationale vliegveld afgelegd

in slechts acht minuten. Met de snelheid nog in de benen gaan we

kijken bij het Chinese acrobatiek, jong en oud vermaken ons met

verbluffende trucs waarbij het niet gek genoeg kan, van ringen en

slingers tot rolschaatsen en motorfietsen in een kooi.

Onder de indruk van alle stunts van de acrobatiek, wordt er de

laatste dagen hard gewerkt aan onze presentatie. Het restaurant van

het hostel hebben we ondertussen getransformeerd tot heus atelier

en ook de plotter van de drukker op de hoek draait overuren. Het

resultaat is verbluffend, in een buitenwijk van Shanghai presenteren

we onze resultaten in de achtertuin van een architectenbureau,

geregeld door Giel Groothuis, een Nederlandse architect die in

Shanghai werkt en een van de medeoprichters is van FAR (non-

profit architecture centrum in Shanghai). In café Gongchang (live

workshop) wordt de presentatie enigszins overstemd door de

tientallen krekels die buiten in korven aan de bomen hangen. De

avond eindigt in het huis/bureau van de architect zelf. We zijn

uitgenodigd om bij hem te komen drinken. Zo mondig iedereen

eerder die avond was, zo stil is iedereen als we een oase van

rust betreden. Hout, staal, glas en zelfs discoballen sieren de hal,

schitterend.

Al met al een reis met enorme contrasten en gebeurtenissen die

nog steeds verwerkt moeten worden. //

Architectural practice

Jin Mao tower - Shanghai

p26-p31 thema 03.indd 28 18-10-2006 11:11:47

Page 31: pantheon//  '06-'07 - china

29s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Architectural practiceJoost van Nes Sander Potjer

Standardarchitecture

Standardarchitecture is in 1999 opgericht en is een

samenwerkingsverband tussen een groep jonge internationale

ontwerpers op het gebied van architectuur, landschapsarchitectuur,

interieur en industriële bouw. Na ontvangst gaf eigenaar en

architect Zhang Ke een presentatie. Hij heeft een aantal projecten

van Standardarchitecture toegelicht en is dieper ingegaan op de

manier van bouwen in China. Bij Standardarchitecture werken

ongeveer vijf mensen die aan vier à vijf projecten per maand

werken. Naast de enorme tijdsdruk die dit oplevert, is vooral het

realiseren van details een lastige opgave. Een van Zhang Ke's

uitspraken was dan ook: “Een succesvol ontwerp bevat geen details.”

Elk extra detail levert een extra probleem op bij het uitvoeren,

dus hoe minder details, des te minder problemen er zijn bij de

realisatie van het ontwerp. Deze problemen ontstaan door het lage

opleidingsniveau van de bouwvakkers. Het beste is om ervoor te

zorgen dat je een oplossing weet te vinden voor problemen. Door

de hogere constructiestandaard in Shanghai is er op het gebied van

detaillering meer mogelijk ten opzichte van Beijing. Het hoogste

doel in China op het gebied van de architectuur is dan ook nog lang

niet bereikt.

OVE ARUP – we shape a better world

Deze zin, zichtbaar na aankomst bij het Chinese kantoor van het

wereldwijd opererende ingenieursbureau ARUP beloofde ons

een interessante presentatie. Vanuit het kantoor op de twintigste

verdieping was de bouwplaats van CCTV de grote blikvanger.

Het kantoor van ARUP in Beijing houdt zich vooral bezig met

ingenieurswerk op het vlak van constructie, voornamelijk bij

grote projecten. Projecten waar wij een presentatie van hebben

gezien zijn onder andere de CCTV-toren van OMA, Beijing

Airport van Norman Foster en de Water Cube van ARUP/PTW.

Indrukwekkende en belangrijke gebouwen voor Beijing, die op dit

moment in uitvoering zijn. Daarbij zijn de gebouwen niet alleen

aan de buitenzijde indrukwekkend, maar is de constructie net

zo interessant. Het kantoor bestaat uit een verdieping waar een

man of vijftig werkt aan de projecten. Bij veel projecten wordt

samengewerkt met andere vestigingen van ARUP die bijvoorbeeld

gespecialiseerd zijn in bouwfysica of veiligheid. Bij de presentatie

over het CCTV-gebouw was het verhaal over de aansluiting van

de diverse bouwvolumes interessant. De enorme uitkraging was

natuurlijk de grote opgave voor de constructeurs. In het gebouw

komen kolommen voor met een profieldikte van ruim tien

centimeter! Dit is voor bouwkundige bouwwerken uitzonderlijk

Hoe werkt de architectuurindustrie in China? Om deze vraag te beantwoorden hebben wij tijdens de reis enkele bureaus bezocht. Voornamelijk waren dit architectenbureaus maar er zat ook een maquettebouwwerkplaats en een wereldwijd opererend constructiebureau bij.

groot. Daarnaast heeft ARUP de noodzakelijke opdracht gekregen

om tijdens de bouw de constructie te controleren. De bouwvakkers

zijn namelijk net machines, ze doen wat wordt gezegd, maar als iets

fout gaat wordt dit niet opgemerkt.

Kingwood Model

Kingwood Model is in China een van de grootste

maquettewerkplaatsen. Ze maken maquettes van

stedenbouwkundige plannen tot en met houten modelboten. De

maquettes voor de Urban Planning Centers van Beijing en Shanghai

zijn van hun hand. In de werkplaats wordt aan tafels met bankjes en

tl-balken erboven hard gewerkt aan alle modellen. Van een nette,

goede werkplaats is geen sprake. De tafels zijn te hoog of te laag,

er zijn geen goede stoelen, de verlichting is slecht en er is veel stof

en plastic afval. Kortom, omstandigheden die je kunt verwachten

in China. Wanneer het nodig is wordt er zelfs 's nachts door

dezelfde mensen doorgewerkt. In de werkplaats vind je ook een

computergestuurde snijafdeling met vijftig computers. Hier worden

alle plastic onderdelen gesneden zodat deze door de werknemers

als bouwpakket in elkaar worden gezet. Boven de werkplaats is

nog een verdieping waar de grote stedenbouwkundige modellen

worden gemaakt. Tien à twintig meter brede maquettes zijn geen

uitzondering. Een aantal jonge Chinezen is hier bezig om alle

gaatjes te boren voor de bomen. Ze lopen met de boormachine in

hun hand over de maquette en lijken willekeurig gaten te boren

in de bodemplaat. Al met al een bijzonder bezoek, vooral door de

barre omstandigheden waaronder de werknemers de modellen

maken //

> www.arup.com> www.standardarchitecture.com> www.kingwoodmodel.com

p26-p31 thema 03.indd 29 18-10-2006 11:11:48

Page 32: pantheon//  '06-'07 - china

30 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

p26-p31 thema 03.indd 30 18-10-2006 11:16:04

Page 33: pantheon//  '06-'07 - china

31s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

p26-p31 thema 03.indd 31 18-10-2006 11:19:14

Page 34: pantheon//  '06-'07 - china

32 pantheon 1 ’06’07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Re//searching China

Ontvang gratis 3 nummers

Mail [email protected] met Staal

Meld je voor 31 december aan voor drie gratis proef-nummers van het vaktijdschrift Bouwen met Staal. Stuurje naam, adres en collegekaartnummer op. Je ontvangt danvanaf januari 2007 drie nummers. In mei nodigen wij je uitom Staalkaarthouder te worden. Gedurende je studie magje slechts eenmaal gebruik maken van dit proefabonnement.

Je kunt natuurlijk ook direct Staalkaarthouder voor het helejaar worden voor 19,50 Euro. Staalkaarthouder zijnbetekent niet uitsluitend een abonnement op het vak-tijdschrift. Je bent ook studentlid van Bouwen met Staal,wat inhoudt dat je uitnodigingen ontvangt voor gratisbedrijfsbezoeken (avondsessies) en projectbezoeken in debuurt. Daarnaast krijgen Staalkaarthouders korting opstudiedagen en alle publicaties en je ontvangt eenpersoonlijke uitnodiging voor de Studentenstaaldag en deNationale Staalbouwdag.

Postbus 190 - 2700 AD Zoetermeertel 079 353 12 [email protected]

Boven: Cono Kaasmakers, Westbeemster, Warmtekrachtkoppeling centrale, Utrecht, Optopappartementen Nautilus, Den Haag.Onder: Fiets- en voetgangersbrug Nesciobrug, Amsterdam, Geluidswal met showroom, Utrecht

��

��

��

���

�������������������������������������������������������

p32-p37 thema 04.indd 32 18-10-2006 11:22:18

Page 35: pantheon//  '06-'07 - china

33s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 ’06’07

Re//searching China

“Het doel van de workshop ‘Behind the image’ is op basis van een experimentele analysemethode een authentieke lezing van stedelijke fenomenen in Beijing en Shanghai te ontwikkelen en registreren”. - Marc Koehler

Laura de BonthMilan BerghDirk Verhagen

Deze zomer vond de workshop ‘Behind the image’ plaats als

aanvulling op de Stylos Grote Reis naar China. De workshop betrof

een driedaagse experimentele analyse van de steden Beijing en

Shanghai, waaraan vierentwintig studenten uit Delft en tien uit

China deelnamen. Marc Koehler en Marc Schoonderbeek waren

als coaches verbonden aan de workshop. De methode, ervaringen,

bevindingen en resultaten worden in deze pantheon// uiteengezet.

Op het snijpunt van het versnelde ontwikkelingsproces van de

markteconomie en het regime van het communisme, wordt

in China een nieuwe realiteit gecreëerd. Een realiteit waar de

elementen van de globalisering vanuit de hele wereld gekopieerd

worden. De ontwikkeling in China wordt gekarakteriseerd door

een constante bevolkingsgroei, economische vooruitgang en een

stedelijke ontwikkeling in nog nooit eerder vertoont tempo en

op fenomenale schaal. Steden als Beijing en Shanghai ondergaan

een transformatie van modernisering, door de aanleg van

kantorenwijken, commerciële centra, high-rise appartementen,

en infrastucturele elementen die de oude stadstructuren

laten verdwijnen. Dit resulteert in grootschalige projecten die

wereldwijde aandacht krijgen. Iedereen kent het beeld van de

skyline van Shanghai, de bouw de Olympische spelen van 2008

in Beijing is in volle gang en de ontwikkelingen rondom de CCTV

worden op de voet gevolgd. Ze lijken het beeld te bevestigen

dat China meer en meer op het ‘westen’ gaat lijken. We kunnen

de stad echter niet langer begrijpen door alleen te kijken naar

de architectonische massa of een vorm, maar we moeten ook de

effecten van globale processen en lokale processen in hun context

bekijken. De snelle geplande groei kent ook andere effecten

waarin de dynamische en gelaagde stedelijke condities potenties

bieden voor het ontstaan van spontane, informele processen. In de

workshop gaan we op zoek naar relaties en fenomenen die Beijing

en Shanghai het specifieke, eigen karakter geven. Een zoektocht

waarin vierentwintig studenten proberen door zowel formele als

informele gebruiken te onderkennen en zowel generiek als specifiek

ruimtes te onderzoeken, meer van de onzichtbare identiteit van de

steden te ontdekken.

Fascinaties

De fascinaties van de vierentwintig deelnemende studenten waren

uitgangspunt voor de onderzoeksthema’s, waarmee al in Nederland

van start werd gegaan. In het vooronderzoek werd een eerste

beeld verkregen van de snelheid waarmee de steden Beijing en

‘framed movement’ Beijing1

‘framed movement’ Shanghai1

Ontvang gratis 3 nummers

Mail [email protected] met Staal

Meld je voor 31 december aan voor drie gratis proef-nummers van het vaktijdschrift Bouwen met Staal. Stuurje naam, adres en collegekaartnummer op. Je ontvangt danvanaf januari 2007 drie nummers. In mei nodigen wij je uitom Staalkaarthouder te worden. Gedurende je studie magje slechts eenmaal gebruik maken van dit proefabonnement.

Je kunt natuurlijk ook direct Staalkaarthouder voor het helejaar worden voor 19,50 Euro. Staalkaarthouder zijnbetekent niet uitsluitend een abonnement op het vak-tijdschrift. Je bent ook studentlid van Bouwen met Staal,wat inhoudt dat je uitnodigingen ontvangt voor gratisbedrijfsbezoeken (avondsessies) en projectbezoeken in debuurt. Daarnaast krijgen Staalkaarthouders korting opstudiedagen en alle publicaties en je ontvangt eenpersoonlijke uitnodiging voor de Studentenstaaldag en deNationale Staalbouwdag.

Postbus 190 - 2700 AD Zoetermeertel 079 353 12 [email protected]

Boven: Cono Kaasmakers, Westbeemster, Warmtekrachtkoppeling centrale, Utrecht, Optopappartementen Nautilus, Den Haag.Onder: Fiets- en voetgangersbrug Nesciobrug, Amsterdam, Geluidswal met showroom, Utrecht

��

��

��

���

�������������������������������������������������������

p32-p37 thema 04.indd 33 18-10-2006 11:22:37

Page 36: pantheon//  '06-'07 - china

34 pantheon 1 ’06’07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Shanghai aan het verstedelijken zijn. Krantenkoppen, boeken en

documentaires over China onderstrepen nieuwe architectonische

hoogstandjes en economische tabellen tonen een onovertroffen

groei. De impact van het globaliseringeffect op de lokale context en

de Chinese bevolking wordt buiten beschouwing gelaten. Juist dit

aspect fascineerde de deelnemers. Welke ruimtelijke fenomenen en

bewegingen, verbonden aan de generieke stad, geven Beijing en

Shanghai een eigen karakter?

Vanuit de diverse, persoonlijke fascinaties zijn we gekomen tot vier

themagroepen; netwerken, architectonische iconen, informele stad

en publiek domein. Verschillende vragen werden geformuleerd

om een beeld te krijgen van de specifieke, lokale gevolgen van

globalisering. Hoe presenteert het netwerk zich aan de stad en hoe

presenteert de stad zich aan het netwerk? Hoe is de plaats- versus

knoopwaarde van het publieke domein rondom deze netwerken?

Ontstaan er, door onnauwkeurige afstemming van netwerken met

openbare ruimtes restruimtes of no-go areas? Welke ruimtelijke

identiteiten ontstaan er door dit transformatieproces? Wil de

Chinese overheid toeristen een mooi beeld voorspiegelen van

rijkdom en economische macht? Wat zijn de beeldbepalende

iconen van de stad, zoals beschreven in Kevin Lynch’s , Image of

the city (1960)? Welke informele processen binnen de traditionele

woonbuurten transformeren bij het uitplaatsen en verplaatsen van

hele Chinese gezinnen en families naar een nieuwe leefomgeving

met gated communities in de vorm van Stalinistisch opgezette

woningen? De onderzoeksvragen ontwikkelden zich gedurende het

voorwerk en tijdens de workshop om toepassing te vinden in de

Chinese context.

Methode

De informatiestromen in onze hedendaagse maatschappij

spelen een steeds grotere rol in onze perceptie van de wereld

en haar steden. Beelden van steden als Beijing en Shanghai

worden, gefilterd en geregisseerd door “city-branders”, aan ons

gepresenteerd. Deze projectie van de identiteit van de stad komt

niet altijd overeen met de ‘eigenheid’ van steden als Beijing en

Shanghai. De formele identiteit werd de eerste dag getoetst door

een bustocht langs de toeristische hoogtepunten, architectonische

iconen en opvallende openbare ruimtes van de stad, om zo het

authentieke, specifieke van het generieke te kunnen onderscheiden.

De tweede dag probeerden we het beperkte beeld van de

architectuurroute te doorbreken met een stedelijke doorkruising

gericht op het verrassingseffect van ontdekking, op zoek naar de

stedelijke identiteit van Beijing en Shanghai. De dérive, die door

de internationale situationisten uit de jaren ’60 werd gebruikt, een

techniek van het ronddolen, van het intentieloos doorkruisen van

wisselende omgevingen met als doel het in kaart brengen van de

‘psychogeografie’ van steden, vormde een onderlegger voor verdere

ontwikkeling van de methode van onderzoek. Voorbeelden van

dergelijke cartografische verkenning naar de ‘verborgen verleiders’

in bepaalde wijken, buurten of gebouwen zijn G. Debord’s The

Naked City en zijn Guide psychogéographique de Paris (1957). De

dérive is bepaald aan de hand van de bestaande context. De lineaire

lijn op de kaart bepaalde een onbekende route waarvan niet mocht

worden afgeweken. Bij obstakels gold de regel, rechts, links, links,

rechts om de route weer op het juiste traject te vervolgen.

Het documenteren en vastleggen van de persoonlijke fascinaties

was het uitgangspunt bij het afleggen van de route. De methode

van fotograferen was hierbij van essentieel belang om reeksen

van beelden te krijgen van een fenomeen of een verschijnsel

langs de route (zie voorbeeldreeksen vorige pagina). Deze

reeksen werden in kaart gebracht door ze te verzamelen op

een poster. Hierdoor konden relaties en verbanden getrokken

worden om zo de stedelijke identiteit van de route te kunnen

lezen. De fenomenen die we tijdens de analyse tegenkwamen

werden op twee momenten in de reis teruggekoppeld naar

lokale architecten, stedenbouwers en planners. De inbreng van

deze externe expertise was essentieel voor het vorderen van het

proces. Op deze manier werden er verklaringen gevonden voor de

bevindingen. Afsluitend werd aan het eind van de reis in Shanghai

een presentatie voorbereid om zodoende een samenhang te

vinden in de verschillende deelconclusies van de thematische

onderzoeksgroepen.

Beijing

Snelwegen in een gridachtige structuur doorkruisen de stad en

dienen als katalysator voor stedelijke ontwikkelingen getuige de

vele monotone kantoren en winkels die zich presenteren aan het

netwerk. De stad wordt ontsloten door brede achtbaans ringwegen

waar auto’s en fietsers zich gezamenlijk op voortbewegen.

De aantallen en diversiteit van de verkeersstromen, die elkaar

overlappen en passeren, vormen een complex en gelaagd web

van connectiviteit. Deze netwerken met hun hoeveelheid aan

verplaatsingen, massaliteit van mensen creëren de basis voor de

vele sociale en economische condities.

Activiteiten rondom uitgang Hutong

p32-p37 thema 04.indd 34 18-10-2006 11:22:39

Page 37: pantheon//  '06-'07 - china

35s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 ’06’07

De stad is opgebouwd in een concentrisch model, waarvan de

Verboden Stad met het Plein van de Hemelse Vrede de kern

vormen. De stad is gelijkmatig uitgegroeid in de vier windrichtingen

en door vijf ringwegen verdeeld in schillen van bebouwing.

Deze ringwegen vormen barrières tussen gebieden in de stad.

Binnen de derde ringweg bevinden zich de hutongwijken2 en

het oude centrum. Tussen de derde en vijfde ringweg bevinden

zich communistische woonblokken afgewisseld door oprukkende

stedelijke vernieuwingen in de vorm van gigantische torenflats.

Buiten de vijfde ring beginnen de grootschalige monotone

nieuwbouwprojecten. Toch kent de stad een diversiteit aan

stedelijke uitbereidingen, gated communities, gigantische

complexen variërend van massale, eentonige woontorens tot

disney-achtige wijken. De focus tot vernieuwing en innovatie

is duidelijk op het noorden gericht. Dit heeft voornamelijk

te maken met de ontwikkelingsstrategie van de gevestigde

planningsorganen. De “culturele as”, die nu nog in ontwikkeling is,

vormt de leidraad voor het ontwerp voor het nieuwe Olympische

park. Universiteitswijken breiden uit, vele Chinese suburbs verrijzen

en een nieuwe metrolijn onsluit het totale noordelijke gebied van

de stad. Het zuiden toont een andere staat van ontwikkeling waar

de oude hutongstructuren het straatbeeld nog steeds domineren.

Op enkele punten in de grijze massa van bebouwing, die als een

platte koek is uitgesmeerd over het landschap, verschijnen nieuwe

objecten als hotels, winkelcentra.

De dérive bestond uit een route die begon binnen de eerste ring,

bij het hostel en net voorbij de derde ring liep, dwars door het

gridpatroon van de stad. De beslissing om een rechte lijn van noord

naar zuid te nemen was gebaseerd op het rigide gridsysteem

dat de ruimtelijke opbouw van Beijing kenmerkt. De moderne

uitbereidingen in het noorden bepaalden de focus op de lijn

zuidwaarts, om een zo werkelijk mogelijke lezing van de stad te

krijgen ver weg van bestaande toeristische routes. Afwisseling

was het kenmerk van de fietsroute waarin we een variëteit aan

voornamelijk woongebieden passeerden. Elke themagroep had

een methode bedacht voor het documenteren van de diverse

fascinaties. De kilheid van de moderne woonbuurten voorzien van

fletse kleuren, monofunctionele torenflats met een gevelbeeld

dat gedomineerd wordt door airconditioningventilatoren tekende

scherp af tegenover de levendigheid en de complexiteit van

de arme, rommelige hutongwijken. Waar er een diversiteit aan

handelingen en gebruiken op de straat ontstaat binnen de oude

hutongstructuren, zien we dat bij moderne hoogbouwcomplexen

deze gebruiken naar binnen verplaatst zijn waardoor de ruimte

een verlaten aanblik geeft. De reden om te koken, te eten en te

overnachten op straat is heel praktisch vanwege het feit dat de

woningen niet voldoen aan de standaard wooneisen en de hutongs

te klein zijn geworden voor het aantal inwoners.

Gesloten muren vormen harde overgangen tussen private en

publieke ruimtes in Beijing. Achter elke muur is een doelgroep of

functie gehuisvest. De woonclusters liggen als eilanden in de stad

en worden slechts op enkele punten verbonden met het stedelijke

weefsel. Deze beperkte toegankelijkheid doet ‘villages within cities’

ontstaan, die allen een eigen buurtidentiteit kennen. Het gevolg

van deze stedelijke opbouw is dat er rondom ingangen van deze

complexen, de knooppunten naar het stedelijke netwerk, een

hoge mate van informele activiteiten ontstaat. Straatverkoop,

aanplakbiljetten en transportfietsen verzamelen zich op deze

knooppunten.

De ervaringen van deze route hebben we kort gepresenteerd

aan de Chinese architect Pei Zhu, en de Nederlandse architect

Paul Kroeze die voor OMA in Beijing werkt. Dit leidde tot nieuwe

inzichten en thematieken. De fotoreeksen die geproduceerd

werden tijdens het afleggen van de routes werden verwerkt op een

drie meter lange poster.

Shanghai

In tegenstelling tot Beijing werd Shanghai al in vroegere tijden

blootgesteld aan buitenlandse invloeden. Na de Opiumoorlogen

in de 19de eeuw, waarna de Fransen en Engelsen aan de

macht kwamen in de stad, werd Shanghai een havenstad met

internationale betrekkingen. De verschillende buitenlandse

concessies in het huidige stadsbeeld getuigen hiervan. De

Huangpu-rivier, de oorspronkelijke levensader van Shanghai, deelt

de stad in tweeën. De westelijke oever, met het oude centrum,

bestaat uit de Franse en Britse concessiesgebieden en de Bund aan

het waterfront als hoogtepunt. Functies zoals winkelcentra, banken,

musea en theaters bevinden zich op deze oever gezamenlijk met de

oude traditionele woonwijken. Op de oostelijke oever werd in het

begin van de jaren '90 gestart met de bouw van het hypermoderne

Pudong, met zijn wereldberoemde Jin Mao-toren en de opvallende

Flying networks zorgen voor segregatie in Shanghai

p32-p37 thema 04.indd 35 18-10-2006 11:22:43

Page 38: pantheon//  '06-'07 - china

36 pantheon 1 ’06’07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

bollen van de televisietoren. Pudong vormt het nieuwe beeld

van Shanghai in de 21ste eeuw. De tweedeling van de stad wordt

versterkt door een beperkt aantal verbindingen over, op of onder

het water. De stad wordt ontsloten door een aantal verhoogde

snelwegen, die verschillende gebieden in het onderliggende

organische stratenpatroon verbinden. Aan de infrastructurele

hoofdaders schieten hoge torenflats de grond uit.

De methode van analyse werd in Shanghai aangescherpt en

de gefotografeerde thema’s werden aangepast. De thema’s van

onderzoek werden globaal verdeeld in ‘frame’, ‘activity’ en ‘image’.

Waar de ‘frame’-groep zich bezighield met de fysieke netwerken,

afstanden en ruimtes, samengevat de onderlegger voor stedelijke

activiteiten, werden de bewegingen in de ruimte door de

‘activity’-groep vastgelegd. Het beeld, de verschijningsvorm, werd

vastgelegd door de ‘image’-groep. De dérive in zuidelijke richting

werd per voet afgelegd. De route was een 1,5 km lange, rechte

lijn naar het zuiden, beginnend bij ons hostel op de Bund. De

verzameling fotoreeksen die de route opleverde, werden verwerkt

op een poster van vijf meter lang waarop de route was uitgezet. In

reeksen gaven de foto’s niet alleen een beeld van de totale route,

maar konden ook clustering en concentratie van activiteiten en

beelden onderkend worden. De verkregen fotoreeksen werden

omgezet in een data-analyse door de bevindingen om te zetten

in een streepjescode, het urban dna. De diverse fascinaties en

fenomenen werden daarnaast vastgelegd op een plattegrond,

om zo tot andere inzichten en patronen te komen. Het urban dna

had als doel, om in symbiose met de beeldenposter, een beeld

te geven van de stad en om relaties en samenhang te vinden.

Clustering van activiteiten kon gerelateerd worden aan het beeld

en de connectiviteit van bepaalde ruimtes. Op deze manier

konden gevonden verschijnselen beter verklaard worden. Na het

systematisch vastleggen en uitwerken van de gelopen route, werd

dieper op de thematiek van de stad ingegaan. Dit werd door middel

van deelonderzoeken naar specifieke verschijnselen op de route

gedaan. De resultaten van deze methode van analyseren werden op

4 augustus gepresenteerd aan een publiek van Chinese studenten,

Chinese architecten en geïnteresseerden.

Voortbewegend over een van de verhoogde snelwegen, ontstaat

een prachtig gechoreografeerd uitzicht over de stad waarbij de

banken, hotels en dure appartemententorens de skyline domineren.

Taxi’s, tourbussen en dure auto’s zweven door het stadslandschap

van hoge torens. De snelweg is maar voor een beperkt publiek

toegankelijk. Onder dezelfde snelweg speelt zich de dagelijkse

chaos van het werkelijke Shanghai zich af. Het straatbeeld wordt

hier gedomineerd door immense stromen van auto’s en fietsers,

de samenkomst van lokale informele systemen, straatverkopers

en kleine winkels verbonden aan het fijnmazige netwerk van de

stad. De infrastructurele netwerken zorgen voor een segregatie

in de stad, die verschillende dagelijkse belevingen in Shanghai

bewerkstellingen.

Achter het beeld van Pudong, een fata morgana van moderniteit,

zit een ‘expat-stad’, gemaakt voor de grote multinationals en haar

buitenlandse werknemers. De afwezigheid van levendigheid in

het straatbeeld en de openbare ruimtes en de aanwezigheid van

ontzettend dure appartementencomplexen, voorzien van alle

luxe, versterken dit beeld. Alles is erop gericht om buitenlandse

investeerders aan te trekken. Op de westelijke oever zorgt de skyline

van datzelfde Pudong voor een hele nieuwe set aan stedelijke

activiteiten. De brede boulevard is een ontmoetingsplaats, waar

toeristen, straatverkopers en bedelaars ’s avonds samenkomen

met op de achtergrond een prachtig plaatje van belichte torens en

dynamische billboards. De obsessie voor het westen is aan deze

zijde van de rivier ook totaal doorgedrongen in de samenleving

van Shanghai. Billboards met westerse modellen en producten

domineren de winkelstraten en de Chinese staatsbanken vestigen

zich in de koloniale gebouwen op de Bund. De Westers ogende

bouwblokken zijn slechts een schil van bebouwing, een verpakking,

rondom de traditionele Shanghainese woonblokken, de lilongs.

De ‘westerse’ gevels tonen af en toe een opening naar de wereld

Vacatures?Kijk op www.bouwvacatures.nl, ook voor starters!

De skyline van de Shanghai

p32-p37 thema 04.indd 36 18-10-2006 11:22:47

Page 39: pantheon//  '06-'07 - china

37s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 ’06’07

>1. framed movement - Tobis Beekman>2. Hutongs zijn opgebouwd uit een gebouwencomplex van vier gebouwen rond een centraal pleintje, omgeven door een muur. De wegen in een hutong zijn vaak oost-west aangelegd, zodat de deuren in een noord-zuidrichting geplaatst kunnen worden. http://nl.wikipedia.org/wiki/Peking#Hutongs_in_Peking> www.wikipedia.org> Beijing Department of Urban Planning, Masterplan 2005 > Uehara, Yushi Villages within cities (Berlage instituut 2006)> Koolhaas, Rem, Project on the city: Great Leap forward, (Harvard University Press)

Vacatures?Kijk op www.bouwvacatures.nl, ook voor starters!

die zich erachter afspeelt. Het beeld dat veel meer overeenkomt

met de Chinese cultuur. In deze lilongs bevindt zich een andere

werkelijkheid, een wereld waar traditionele Chinese gebruiken veel

meer aanwezig zijn in het straatbeeld. Deze dualiteit in identiteit die

ervaren is, is tekenend voor de spagaat waarin de Chinese cultuur

zich op het moment bevindt.

Evaluatie methode

De methode van analyse, een verkennende bustour, het fietsen van

onvoorspelbare routes en de gesprekken met Chinese studenten en

architecten heeft nieuwe inzichten en ervaringen opgeleverd. Een

onderzoek met een transformerende, explorerende karakter, met

als reden om een beeld achter de schermen te verkrijgen in de twee

steden. De indrukken die tijdens de routes zijn opgedaan, vormden

voor ons waardevolle toevoegingen aan de reis. Met de eigen

fascinaties als uitgangspunt heeft iedereen de routes op zijn eigen

manier beleefd en ervaren. Het doel om uiteindelijke verbanden te

leggen tussen de verschillende reeksen, om zo tot nieuwe inzichten

en vragen te komen, bleek moeilijk, vanwege een aantal praktische

redenen. Het opereren in een totaal vreemde context en het

verwerken van mentale en digitale beelden vergt tijd en energie.

Tijd om de verkregen beelden te verwerken was er nauwelijks,

omdat elke dag weer nieuwe indrukken werden opgedaan. De

ervaringen tijdens het fietsen en lopen, leverden veel vragen,

maar ook ideeën op. Bij terugkomst in Nederland begon het echte

verwerken. We kunnen terug kijken op een geslaagde reis waarin de

gekozen benadering van onderzoek een waardevolle manier bleek

te zijn om geprojecteerde clichébeelden te vermijden. Een methode

die zeker doorontwikkeld moet worden, wellicht voor de volgende

Stylos Grote Reis. //

p32-p37 thema 04.indd 37 18-10-2006 11:22:48

Page 40: pantheon//  '06-'07 - china

38 pantheon 1 ’06’07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Not really a manCaspar FrenkenBenjamin GroothuijseJules Schoonman

Aaron Betsky bracht een groot deel van zijn jeugd door in

Nederland, voordat hij besloot terug te keren naar de VS voor een

architectuurstudie aan Yale University. Daarna heeft enige tijd als

architect voor Gehry gewerkt, waar hij ontdekte dat zijn talent niet

in het ontwerpen van gebouwen lag. Noemt Carel Weeber zich een

ex-architect, Aaron Betsky typeert zichzelf het liefst als gefaald-

architect. 'Wanneer je architectuur studeert word je geïndoctrineerd

met het idee dat je geen echte man bent - you’re not really a man

- wanneer je geen gebouwen maakt. Het is voor mij gewoon veel

makkelijker om te spreken, te schrijven en te organiseren. Af en

toe zit ik op een kladje iets te tekenen, maar uiteindelijk wordt het

niks. Wat mij betreft zijn er trouwens zat museumdirecteuren die

zelf hun eigen gebouwen ontwerpen, dus daar ligt het niet aan. Als

ontwerper ben ik - volgens mij - gewoon niet goed genoeg.'

Na meer dan vijf jaar leiding te hebben gegeven aan het NAi

vertrekt Betsky binnenkort om directeur te worden van het

Cincinnati Art Museum. In de collectie van het museum komt

architectuur nauwelijks aan bod. 'Ik denk dat ze in mij iemand

zagen die een visie voor hen kon ontwikkelen, iemand met een

bredere kijk op wat een culturele instelling als het Art Museum kan

betekenen op het gebied van de visuele cultuur. Architectuur is mijn

specialisme; als iemand in detail over Palladio begint te praten kan

ik aardig meepraten, maar als iemand over Caravaggio begint, dan

houd ik een paar minuten zorgvuldig mijn mond, want na een paar

grote schilderijen weet ik het niet meer.'

Architectuur is slechts een van de vormen waarin de cultuur van

een samenleving zich openbaart. 'Ik geloof dat je de wereld op

een fysieke manier kan veranderen wanneer je begrijpt waaruit de

samenleving is opgebouwd en hoe die vastgelegd is in de ruimte

en de visuele cultuur. Dat is de kern van wat mij interesseert. Als het

culturele erfgoed een manier is om de samenleving te begrijpen,

dan is de kunst een manier om die samenleving te veranderen.

Dat is ook de reden waarom ik in Cincinnati wil werken: ik wil het

museum gebruiken om het publiek en de kunst bij elkaar te laten

komen zodat zij kunnen begrijpen waar cultuur vandaan komt, wat

het doet en wat het kan worden.

‘Het is moeilijk om zelf te beoordelen of het me gelukt is bij het NAi

om het publiek en de architectuur dichter bij elkaar te brengen.

Ik vind dat wij naast een paar concrete dingen, zoals de nieuwe

vestiging in Maastricht, het open maquette depot en de reizende

tentoonstellingen, de dialoog en het debat over architectuur hier

naar binnen hebben gebracht.

'Een van de dingen die me echt naar Nederland heeft getrokken is

de manier waarop architectuur en cultuur veel meer een natuurlijk

onderdeel zijn van het debat en het dagelijks leven. In de VS is dat

echt anders. Ik zal daar moeten knokken, want ik ga naar een van de

meest conservatieve steden in Amerika.'

Dat er in Cincinnati anders wordt gedacht over waar de grenzen van

fatsoen liggen, ondervond Betsky’s voorganger afgelopen maand.

'Hij gaf een kunstenaar de opdracht om een groot werk te maken.

Het gaat over een paar weken open en men kwam er achter dat het

een veld is geworden dat helemaal van condooms is gemaakt. Nou,

dat werd een enorme poeha, kranten die zich afvragen 'mag dit wel'.

'Ik ben altijd iemand geweest die controverse heeft gemaakt.

Dat wordt echt moeilijk. Hopelijk heeft men zich daar intussen

gerealiseerd dat het geen stijve pikken zijn, maar gewoon

condooms, als materiaal. Kijk, dat zou ik nu nooit gezegd kunnen

hebben tijdens een interview in Amerika.'

Enkele jaren nadat Droog Design in Milaan internationaal opzien

baarde en Dutch Design zijn opmars inzette, organiseerde Aaron

Betsky in 1998 een tentoonstelling over de nieuwe Nederlandse

vormgeving in San Francisco. Het was naar aanleiding van deze

tentoonstelling dat hij werd gevraagd om directeur van het NAi te

worden. Als het aan hem ligt bestaat datzelfde NAi over een aantal

jaar niet langer in zijn huidige vorm.1

'Ik denk dat als het NAi over tien jaar nog steeds enkel een

architectuurmuseum is, het niet de goede kant uit gaat. Het lijkt me

Binnenkort vertrekt Aaron Betksy als directeur van het NAi om leiding te gaan geven aan het Cincinnati Art Museum in Ohio. In zijn glazen kantoor bovenin het NAi spraken we met hem over zijn toekomstig baan, bouwkunde, dataspelletjes en Modernisme.

Aaron Betsky

p38-p41 algemeen 01.indd 38 18-10-2006 11:23:52

Page 41: pantheon//  '06-'07 - china

39s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 ’06'07

Not really a manwenselijk dat er over tien jaar een algemeen vormgevingsinstituut

zal zijn. Hoe dat er precies uit moet zien weet ik niet, maar als de

grenzen tussen architectuur en andere onderdelen van de visuele

cultuur nog verder vervagen, zal het moeilijk zijn om de huidige

situatie in stand te houden.

'Maar goed, ik heb ook geroepen dat Nederland volgens mij over 25

jaar niet meer bestaat en een moerasregio van Europa is geworden.

Daar ben ik dan nog vrij optimistisch over.'

Als Nederland zijn imago van toonaangevende ontwerpers wil

behouden, dan moeten we vooral blijven doen waar we goed in

zijn. 'Mensen vragen mij vaak of Dutch Design intussen niet over

is. Het zou best over kunnen zijn, misschien is er over vijf jaar geen

Dutch Design meer hier in Nederland, maar alleen nog maar in de

rest van de wereld.

'Ik denk dat Nederland er goed aan zou doen om de kracht van

de Nederlandse architectuur, die historisch is opgebouwd, uit te

buiten. Aan de ene kant heb je de technische achtergrond zoals in

de waterhuishouding, en daarnaast ligt de kracht van Nederland

in de sociale woningbouw en in wat nu seniorenwoningen heten.

Maar veel belangrijker is de experimentele houding van Nederland,

ook in economische zin. Nederland moet doen waar dit land het

beste in is en dan heb je het over het conceptuele, de traditie van

ruimtelijke ordening en stedenbouw en het omgaan met een

kunstmatig landschap.'

Aaron Betsky heeft nooit les gegeven in Delft. Eén keer begeleidde

hij een afstudeerproject. Over de positie van bouwkunde als

architectuuropleiding heeft hij zijn bedenkingen. 'Ik denk dat

Delft een aantal problemen heeft. Een groot deel van de beste

architecten komt zelf uit Delft, maar slechts enkelen geven er

les. Wanneer architectuurscholen er niet in slagen om de meest

vernieuwende en experimentele mensen binnen te halen en

volzitten met docenten die er al heel lang lesgeven, roesten zij

volgens mij vast. Dat is geen ingewikkeld proces, dat is gewoon iets

mechanisch.

'Ik was erg blij toen ik hoorde dat Wytze Patijn decaan werd. Ik hoor

van verschillende kanten dat hij met interessante projecten bezig is.'

De voorbeelden van goede architectuuropleidingen liggen nog

steeds in de VS. ‘Misschien is het onderdeel van mijn achtergrond,

maar ik ben nog steeds een bewonderaar van het Amerikaanse

model zoals je dat terugziet in de Ivy League, waarin je vrije,

kleine scholen hebt naast een centrale faculteit. Daar heb je een

voortdurende inloop van interessante mensen die van buiten

komen en die daar lesgeven. 'In mijn ogen zijn plekken als Yale,

Harvard, Columbia en Princeton nog steeds de beste scholen.

Probleem is natuurlijk dat je daar ook wel voor betaalt. En de meer

experimentele scholen als Sci-Arc en AA hebben natuurlijk ook

wel wat. In Europa heeft het Royal College of Art een interessant

programma, en Wenen natuurlijk – maar dat is een beetje teveel

het atelier model, waar je een soort slaaf van Wolf Prix bent – en

natuurlijk de ETH in Zurich.'

Een van de dingen waar Betsky zijn bedenkingen over heeft is de

integratie van praktijkervaring in het onderwijs. ‘Praktijkervaring

tijdens de studie vind ik de grootste onzin, maar misschien mag

ik het niet zeggen omdat ik zelf een gefaald architect ben. Praktijk

leer je in de praktijk. Ik heb bijna alles wat ik op school geleerd

heb over de praktijk meteen weer losgelaten. Toen ik bij Gehry

ging werken, kwamen daar ook mensen met praktijkervaring. Die

konden natuurlijk allemaal dingen die ik niet kon, maar daar bleef

het bij. Ik had die vaardigheden niet, maar ik wist meer over het

organiseren van projecten en kon conceptueel denken. Daarom zat

ik al heel snel veel interessantere dingen te doen dan mensen die

alleen maar tekenden. Je kunt mensen leren heel goed te tekenen,

maar dat kunnen ze in de Filippijnen natuurlijk ook. Daar zit weinig

added value in. Als je echt een goede opleiding wil hebben en het

onderwijs en de cultuur van Nederland wil benutten, dan kan je je

beter op de conceptuele laag richten.

'En dan het idee van architectuur als wetenschap… Architectuur

is een cultureel product. Dat is het probleem van een bouwkunde

opleiding als onderdeel van een technische universiteit. Bouwen

is een technische opgave en een maatschappelijk proces, maar de

manier waarop architecten daar vorm aan geven is een culturele

taak. Net als de taak die schrijvers, filmmakers en politici hebben.'

New Haven, Elliott Erwitt - uit de collectie van Cincinnati Art Museum

p38-p41 algemeen 01.indd 39 18-10-2006 11:23:53

Page 42: pantheon//  '06-'07 - china

40 pantheon 1 ’06’07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

WagamamaDe cultuur van een land strekt verder dan het visuele aspect zoals

dat wordt vertolkt door de verschillende ontwerpdisciplines. 'Als ik

heel ouderwets mag zijn, zou ik zeggen dat Het Bureau van Voskuil

het boek is dat mij het meest heeft geleerd over de Nederlandse

architectuur. Op dit moment lees ik The Box van Mark Levinson,

over de geschiedenis van de container en hoe die de wereld heeft

veranderd. Vanuit zo’n onderwerp nadenken over de bredere

cultuur waarin je woont, is heel belangrijk.' 2 3

Zijn voorbeelden in de architectuur zijn drie beroemde bureau's.

'De meest interessante gebouwen en experimenten komen

waarschijnlijk van Frank Gehry, OMA en Herzog & de Meuron.

Dat is een vrij makkelijke keus. In Amerika is vorig weekend

de documentaire Sketches of Frank Gehry van Sydney Pollack

uitgezonden op televisie. Toen ik afgelopen week daar was, vroeg

iedereen: heb je de Frank Gehry-documentaire gezien? Iedere leek

ziet hem in Amerika nu als dè architect.' 4

Frank Gehry geniet in Nederland minder bekendheid. Hij heeft hier

minder invloed dan in Amerika. Nederland wordt volgens Betsky

gedomineerd door dataspelletjes. 'Men speelt tegenwoordig met

grafieken en datamiddelen en maakt daar grafische representaties

van. Het zijn dataspelletjes. Dat is nog altijd het gevolg van Bruce

Mau’s Massive Change tentoonstelling en het werk van OMA, maar

het komt ook voort uit het tijdschrift Colors van Benetton. Colors

had een sterke sociale agenda en begon vanuit het idee dat je met

krachtige grafieken, getallen en cijfers op een symbolische manier

dingen kan weergeven. Dat heeft nog steeds veel invloed. Het is nu

pas echt losgebarsten op architectuurscholen, je komt er gewoon

niet onderuit.' 5 6

Betsky opende de tentoonstelling van het NAi op de biënnale van

Venetië. Het thema van de biënnale is Cities, Architecture and Society.

Ook in Venetië zijn de dataspelletjes terug te vinden.

'Mijn man noemde het de laserprint-biënnale: veel geprinte,

schreeuwende beelden en details. Er zaten wel een paar

interessante dingen bij. Het Italiaanse paviljoen had een centrale

tentoonstelling waarin de moderne stad werd verbeeld, een beetje

analoog aan wat wij hier nu doen met Spectaculair City. Het in kaart

brengen van de Arabische golf door AMO was waarschijnlijk een

van de interessantere dingen die ik hen heb zien doen. Ik vind het

moeilijk om zonder enige afstand te zeggen dat het helemaal niets

is dit jaar.'

Rotterdam heeft 2007 uitgeroepen tot het jaar van de architectuur

en organiseert in mei de derde architectuurbiënnale met het thema

Power, producing the contemporary city. Het onderwerp schijnt voort

te borduren op het thema van de biënnale in Venetië. 'Waarom

er hier in Rotterdam nu een biënnale moet komen die daar weer

op reageert - als je het me nu vraagt, weet ik niet wat je daarmee

bereikt. De biënnale zou zich het beste kunnen presenteren als

een internationaal discussieplatform, want met het geld dat ze

hebben, zouden ze de beste mensen van de wereld kunnen laten

invliegen. Dat is het eigenlijk al, maar nu wordt het aangekleed

met tentoonstellingen. Het maken van tentoonstellingen over

architectuur blijft hoe dan ook een dubieuze bezigheid. Ik weet ook

nooit zeker of wij bij het NAi daar iets mee bereiken.'

Enkele jaren geleden zou Betsky zelf een biennale verzorgen,

maar dat is er toen niet van gekomen. Voor een volgende biennale

heeft hij wel nog een onderwerp in gedachten dat volgens hem

de moeite waard is om onder de aandacht te worden gebracht:

'Samen met een paar andere mensen heb ik voorgesteld om een

biënnale te organiseren over Modernisme, beschouwd als het

uitdrukken van de moderne wereld waar wij in leven. Rotterdam is

natuurlijk een modernistische stad en Nederland is een land dat het

modernisme heeft gebruikt; niet alleen in de hoge cultuur maar in

veel meer aspecten, van de Hema tot de Belastingsdienst. Het lijkt

me geweldig om juist in een stad als Rotterdam een echt intensief

debat te hebben over het verleden, heden en de toekomst van het

modernisme. Niet over ‘de stad’. De stad is misschien inderdaad over.'

Ze overwogen nog om zelf ergens een stuk grond te kopen en

een huis te ontwerpen, maar afgelopen maand hebben Betsky en

zijn man toch gewoon een huis gekocht in Cincinnati. De drang

tot ontwerpen blijft aanwezig, maar voorlopig blijft het bij het

tekenen van een nieuwe atelierruimte. 'Het komende jaar zal je niet

zoveel van me horen uit Cincinnati. Het probleem is dat de eerst

volgende tentoonstelling waarop ik echt mijn stempel kan drukken

pas ergens eind 2008 zal zijn.' Wel is hij bezig aan een nieuw boek.

'Het had afgelopen zomer af moeten zijn, maar na de eerste drie

hoofdstukken vond mijn redacteur dat het de andere kant op

moest. Eerst even verhuizen. '

Waar gaat het boek over? 'Modernisme.' //

> 1. http://www.sfmoma.org/exhibitions/exhib_detail/98_exhib_do_normal.html, 13 oktober 2006> 2. J.J. Voskuil, Het Bureau, Uitgeverij Van Oorschot, 1996, Amsterdam. ISBN 9028240012> 3. Levindon, Marc, The Box: how the shipping container made the world smaller and the world economy bigger, Princeton University Press, 2006, Princeton. ISBN 0-691-12324-1> 4. Sydney Pollack, Sketches of Frank Gehry, Sony Pictures Classics, 2006> 5. Bruce Mau, Massive Change, The Future of Global Design, Phaidon, 2004, London. ISBN 0-7148-4401-2> 6. http://www.colorsmagazine.com/index.php, 13 oktober 2006> Aaron Betsky, False Flat: Why Dutch Design is so Good, Phaidon, 2004, London. ISBN 0-7148-4069- 6.> Cincinnati Art Museum: http://www.cincinnatiartmuseum.org/> Architectuur Biennale Venetie 2006: http://www.labiennale.org/en/architecture/> Architectuur Biennale Rotterdam 2007: http://www.biennalerotterdam.nl/bien-nale2007/index.html

p38-p41 algemeen 01.indd 40 18-10-2006 11:23:54

Page 43: pantheon//  '06-'07 - china

41s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 ’06'07

Wagamama

�����������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������

������������������

���������������������������������������������

�����������������������������������������

Een willekeur van landen waar deze restaurants gevestigd zijn. Bij

Wagamama spreekt men engels en komt het eten uit de Japanse

keuken. Japanse of Chinese fusion is uiteraard helemaal in, niet

alleen in zakengebieden, maar ook in het centrum van Amsterdam.

De Wagamama is de belichaming van de onpersoonlijke sfeer die

op WTC-zuid hangt.

Daar waar iedereen er uit ziet als een directeur maar vooral zich ook

zo gedraagt. Deze, veelal medewerkers uit de commerciële wereld,

hebben het zogenaamd druk, maar willen wel hip eten.

Daarom geniet Wagamama, door haar populariteit, een zekere

reputatie om als nummer behandeld te worden, ongeacht driedelig

pak en dito gedrag. Bij binnenkomst wacht men bij het briljante

bordje waarop staat: "Wait here till you are seated". Vrij vertaald:

Wacht hier totdat je neergezet wordt. Hier krijg je vijf minuten na

bestelling een kom voor je neus, uiteraard liggen de stokjes al op

tafel. Dat scheelt namelijk tijd. Dertig minuten later en 15 euro

lichter vraag ik me nog steeds af hoe ik nu eigenlijk officieel met

stokjes moet eten. Aan mijn medegasten te zien is er sowieso geen

etiquette voor. Ten minste niet in Amsterdam.

Bij the Mansion, club van Johnny de Mol waar ook veel B-

soapsterretjes te vinden zijn, weten ze het nog bonter te maken.

De inrichting van het oude herenhuis doet denken aan Jean

Nouvell's the Hotel in Luzern. Dat wil zeggen grote hedendaagse

schilderijen in de vorm van glaspanelen boven je en naast je. Waar

de zakenmannen verruild zijn voor patserige mannen die nog liever

met bestek eten dan met stokjes, maar omdat hun blonde vriendin

nu eenmaal hip wil doen de stokjes schuchter te hand nemen. Ik

ben op zoek gegaan naar hippe restaurants, waar nog niet met

stokjes wordt gegeten. Laatst dacht ik met cafe Bep een goede

kandidaat te hebben. Klinkt als een bruin kroegje. Niets is echter

minder waar. Want ook in cafe Bep is de inrichting hip, net zoals

in de Supperclub, en eet je met stokjes. We kunnen niet onder de

globalisering van de Japanse en Chinese keuken heen, want het is

nu eenmaal hip en multi-mooi. //

Abram de Boer

From the UK to Auckland there’s this restaurant called:

p38-p41 algemeen 01.indd 41 18-10-2006 11:23:56

Page 44: pantheon//  '06-'07 - china

42 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

NAi goes south

Op zaterdag twee september opende het NAi een dependance in

Maastricht. Oh nee, geen dependance - een volwaardige tweede

vestiging, natuurlijk. Dat werd alle aanwezigen voornamelijk op het

hart gedrukt door de plaatselijke politici, zoals de wethouder voor

Cultuur Jean Jacobs en gedeputeerde Odile Wolfs.

Old Faces – de officiële opening

Aaron Betsky, Jo Coenen, Saskia van Stein, Hans Ibelings, Wiel

Arets, Bjarne Mastenbroek, Maria van der Hoeven (VROM) - veel old

faces dus. En natuurlijk was er het geld, in de vorm van Vesteda's

directievoorzitter Huub Smeets. Smeets was een van de drijvende

krachten achter de herontwikkeling van het Céramique terrein

en is al jaren sponsor van het NAi in Rotterdam. Smeets en Betsky

kwamen voor het eerst met elkaar in contact toen Betsky bij Vesteda

kwam klagen over gebreken in zijn toenmalige appartement

(Hoge Heeren, Rotterdam). De leegstand van een van de oude

fabriekshallen op het terrein van de voormalige aardewerkfabriek

was voor Smeets aanleiding om Betsky over te halen een satelliet

van het NAi in Maastricht te beginnen.

Limburgse vlaaien, Belgische bonbons en een begeleidend drankje; het NAi in Maastricht opent zijn deuren. pantheon// was bij deze enorme culturele happening en doet verslag.

Anselm van SintfietAlexandra Sonnemans

Gezien de overweldigende belangstelling en de beperkte ruimte in

het NAi Maastricht, werd de officiële openingshandeling verricht in

het door Jo Coenen ontworpen Centre Céramique.

De Wiebengahal

In 1991 kreeg het gebouw waarin het NAi Maastricht gevestigd is de

status van Industrieel Monument. Het is namelijk een van de eerste

gebouwen in Nederland met een betonnen schaaldak. Constructeur

Jan Gerko Wiebenga is bekend door zijn betrokkenheid bij het

realiseren van onder andere de Van Nelle Fabriek in Rotterdam,

het Sophia Ziekenhuis in Zwolle en Sanatorium Zonnestraal in

Hilversum. De Wiebengahal is maar een klein deel van een complex

van gebouwen dat in 1913 werd opgeleverd en waaraan tot 1956

werd bij- en aangebouwd.

Het gebouw bestaat uit drie verdiepingen en een prachtige zolder

onder het indrukwekkende betonnen schaaldak.

Het NAi Maastricht beslaat ongeveer driekwart van de begane

grond (de Kolommenzaal) en de gehele zolder (Bogenzaal), in

totaal 1400 m2. De rest van het gebouw wordt gevuld met Vesteda’s

'woongalerie' op de begane grond, kantoren van Vesteda op de

eerste verdieping en Stichting Restauratie Atelier Limburg op de

tweede verdieping.

Meest opmerkelijk is de ingang. Te verwachten is dat de ingang

van het NAi Maastricht aan hetzelfde plein zou liggen als de ingang

van het naastgelegen Bonnefanten museum. Vreemd genoeg is

de ingang gerealiseerd aan de andere kant van de fabriekshal.

De ingang van de woongalerie is wel nabij het Bonnefanten.

Aantrekkelijk voor Vesteda, naar onze mening geen logische keuze.

New Faces in European Architecture

In de tentoonstelling komen vijf 'jonge' architecten uit Noordwest

Europa aan bod naar aanleiding van de thema's 'vorm', 'ruimte',

'beeld' en 'gestalte'. De bureaus zijn jong en dynamisch, heel

dynamisch. Zo bleek het bureau PLOT uit Denemarken door

'creatieve' onenigheid niet meer te bestaan, en waren er twee

bureaus, namelijk BIG en JDS. Vooral BIG trok de aandacht met veel

maquettes van zowel het proces als het eindbeeld.

SeArch liet voornamelijk bekend werk zien. Aardig was wel de

manier waarop de projecten waren gerangschikt. Op een groot

oplopend 'meubel' stonden maquettes ten opzichte van elkaar

op verschillende hoogtes gemeten naar het NAP waarop ze

gerealiseerd zijn. Zo staat de synagoge in Amsterdam op NAP 0

meter, het Posbank Paviljoen op 87 meter +NAP en de ambassade in presentatie BIG, Denemarken, Kolommenzaal NAi Maastricht

p42-p48 algemeen 02.indd 42 18-10-2006 11:32:53

Page 45: pantheon//  '06-'07 - china

43s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Ethiopië op meer dan 3000 meter +NAP.

De in Berlijn gevestigde Jurgen Mayer is zeker een architect waar

we internationaal meer van gaan horen. Zijn bekendste gebouwde

werk is het stadhuis in Ostfildern uit 2002. Ook op de schaal van de

stad manifesteert hij zich, onder andere met een project in Sevilla,

waar op een archeologische vindplaats commercie en ontspanning

samen een nieuw centrum voor de stad moeten vormen. Door slim

geplaatste stalen 'paddenstoelen' springt Mayer zorgvuldig om

met de beperkingen van de vindplaats en de eisen die het drukke

programma met zich meebrengt.

Van Cuypers tot Coenen

Deze tentoonstelling toont het verloop van 250 jaar

architectonische cultuur in Zuid Limburg. Hoofdrolspelers in deze

tentoonstelling zijn natuurlijk het glooiende Limburgse landschap

met witte boerderijen, oude dorpen en steden. Dit alles vanouds

vervaardigd in lokale materialen, zoals zandsteen, mergel en

baksteen. Om met Arets en Coenen te spreken, respect voor

historische continuïteit, een klassiek vormgevoel en een sensuele

gevoeligheid voor materialen.

De confrontatie tussen traditie en vernieuwing blijkt geen

veldslag te zijn geweest. Ondanks de verschillende heftige

golven van modernisering die Limburg hebben overspoeld. Grote

ontwikkelingen waren: de aanleg van vestingwerken in de 17e en

18e eeuw, de Industriële Revolutie die van Maastricht na 1850 de

grootste Nederlandse industriestad maakte, de mijnindustrie en de

postmoderne kenniseconomie.

Het is opmerkelijk om te zien dat er in de loop van 250 jaar de

eigenheid van de Limburgse bouwcultuur bewaard is gebleven. Een

van de aspecten van deze bouwcultuur is een defensief karakter

> persbericht Maastricht krijgt museum voor architectuur NAi Maastricht 26 juni 2006> meer informatie is te vinden op www.naimaastricht.nl

dat zeker naar voren komt in de typologie van de Limburgse

hoeve. Deze boerderij is gesitueerd om een binnenhof en staat dus

eigenlijk met de rug naar mogelijke indringers.

Eenmaal door het 'heuvellandschap' van foto’s heen gelopen

kom je als bezoeker bij een aantal panelen over de 'grootheden'

die Limburg heeft voort gebracht. Werk van Pierre Cuypers, Frits

Peutz, Jos Klijnen en Jo Coenen laat zien hoe deze architecten elk

op een eigen manier een brug proberen te slaan tussen traditie en

vernieuwing.

Deze tentoonstelling bevindt zich in de Bogenzaal, onder het

betonnen schaaldak. Een imposante omgeving, maar misschien wel

iets te imposant. De fraaie lichtinval via de kappen in het betonnen

schaaldak en de drukke opstelling van de vele foto's zorgen er

samen voor dat de individuele foto's niet meer opvallen.

(Eu)regionale synergie

Het NAi kan een stimulans zijn om de in de regio aanwezige

architectuurcentra mee te laten liften op de gecreëerde

aandachtsgolf voor het vakgebied. Synergie is het sleutelwoord,

volgens het architectuurcentrum Vituvianium uit Heerlen.

Het NAi Maastricht kan een volwaardige tweede vestiging van

het NAi worden. Het is raadzaam om de blik dan wel op de

Eurregio Maas-Rijn te richten. Met vier miljoen inwoners uit drie

landen is deze doelgroep misschien nog wel interessanter dan de

Randstedelijke doelgroep die naar Rotterdam komt. //

Van Cuypers tot Coenen, Architectuur en landschap van Zuid-Limburg 1750-2050, Bogenzaal NAi Maastricht

p42-p48 algemeen 02.indd 43 18-10-2006 11:32:55

Page 46: pantheon//  '06-'07 - china

44 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

What's it like to be… an urbanist Atelier Zuidvleugel is a an atelier located in a governmental

environment. It explores the conditions of amongst others the

spatial planning of the Southwing of the Dutch Randstad. It does

this for the period 2010 until 2030 in particular. The scale on which

it operates is regional, it deals with making regional designs. This

bureau is semi-governmental due to the input of an external, non-

governmental party. This is Paul Gerretsen, urban designer with

Maxwan. The bureau is an experiment of the province and has a

limited lifespan of two years.

This podium function is very important, because it used to be

missing. Even with the best intentions, there was no easy way for

the various urban designers of the different cities to communicate.

This also has been acknowledged by professor Joost Schrijnen of

the faculty of architecture of the TU Delft. Before there was too

little connection between the different projects in the Southwing

of the Randstad but now the atelier functions bottom-up for the

municipalities in the southern Randstad. The meeting place also

serves to find a common basis for urban projects. Meeting each

other is also a chance for urbanists to exchange experience, ideas

and information.

Furthermore there are three other important functions that Atelier

Zuidvleugel has. The first of these three is to do projects by order

of the parties in the Zuidvleugel. This is a way to deal with actual

problems, questions coming from the actors in the area. This

also creates tension between the problem and the solution. The

clients may not always agree. The next important function is that

of “vindplaats”. A place for discussion and to store information

and opinions. These opinions are based on the analyses Atelier

Zuidvleugel has carried out in the past.

The final function of the bureau is a result of the changing role

of the province of Zuid-Holland. The primary role of the provine

was testing designs, this balance has now shifted towards a more

designing province. This is a reason for the bureau to be located

in the house of the province of Zuid-Holland. To this has to be

added that the Atelier does not make policy for the province, it’s

most important function is to bring ideas and create a place for

discussion.

Stedenbaan

One of these ideas is the project for the Stedenbaan. It is a high-

frequency system of trains functioning as a metro system on

existing tracks. This possibility will arrive in the future because there

will be spare capacity due to the new high speed train coming

Pieter van der Kooij

into use. To make this feasible, development of the areas around

stations is needed. The people who will live near the stations will be

able to depend on the system, thus making it feasible. The bureau’s

investigation was a spatial exploration of the areas around the

stations in order to find what program could be placed. Without

boosting these areas the train won’t be able to go. For this several

typologies of development have been researched and based on

these, a series of strategic recommendations have been done for

use on different scale levels.

What will be your profession after you finish your studies? What is it like to get a job? Not everybody will work in a firm as an architect… What are other places one could work? In this second episode Pieter van der Kooij will explore the work of an urban designer. For this he visited Atelier Zuidvleugel in Den Haag.

Project 'Stedenbaan'

Tussenruimte

A current project the Atelier is working on is the “Tussenruimte”.

This describes the areas between Rotterdam and Den Haag that

are not urbanized and free of buildings. This area is confronted by a

paradox: inhabitants of the city feel the countryside is disappearing,

but it is due to urban pressure that this is the case. At this moment

there is no new program for this space. A new form of use should

be found to be of extra value to the Southwing. The low quality

of this area today is one of the reasons of the lagging economic

development of the Southwing. The laboratory project of the Atelier

will look for this new form of usage, based on different aspects.

p42-p48 algemeen 02.indd 44 18-10-2006 11:32:55

Page 47: pantheon//  '06-'07 - china

45s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Most important is to explore the relationship between the city and

the countryside; they should be an integral part of the city, creating

an extra value. Also important is to solve one of Holland’s main

problems: water storage. The combining of several demands is what

is distinctive for the Atelier.

The aim is also to offer an impulse to local, regional and provincial

plans, without controlling the policy. One way this is done is by

working on the content of projects, but on a daily basis this can be

much more varied. One day there can be ten people in the office,

the other only one. The exchange is almost continuous, on the

day of visiting for instance, a workshop took place. This happens

quite a lot which can make working there quite chaotic, but also

interesting. There is a line structure but in reality there is a lot of

space to communicate on the same level, every one’s ideas and

voice are of equal importance. This requires a special employee to

organize this all. His function is to bring all these people together, to

build up a database of people who could be of interest. Others can

bring interesting new knowledge to those working in the bureau

and in that way stimulate new ideas. In this case one can think of

people in the academic circle – for instance from our university,

but also the Erasmus in Rotterdam- or designers from the region.

Urbanists from The Hague, Rotterdam and the province. This can go

via personal networks or contacts, but also just by coincidence. An

example could be an interesting design that gets noticed, on basis

of which someone can be invited.

One thing that has to be underlined is that the existence of the

Atelier Zuidvleugel is very temporary. This has an advantage that

different people with different quantities experiences could be

attracted. This makes the office very interesting. Downside of this

short life span is that people will have to change their job in a

year. The next step, the step to go on will first have to be made by

the province. Continuance is expected, but probably it will be in a

different form.

Concluding on this, I think I can say that this is a very interesting

place to work. And not because they make interesting images, but

because they bring content. They explore and communicate with

the actors in the field. Although the bureau may be somewhat in

a niche, it is what I would expect of working as an urban designer.

Finding the solutions to real problems, but also have the space to

come up with interesting visions.

This is how I hope it will be to work as an urbanist, but perhaps it

will take another look into professional life to get a more complete

image. //

> interview Jelte Boeijinga Atelier Zuidvleugel> werkprogramma Atelier Zuidvleugel #003> More information on www.atelierzuidvleugel.nl> Image Stedenbaan: atelierzuidvleugel.nl> Image Tussenruimte: Werkprogramma #003 Atelier Zuidvleugel

Randstad, 1850

Randstad, 2010

p42-p48 algemeen 02.indd 45 18-10-2006 11:32:58

Page 48: pantheon//  '06-'07 - china

46 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

Al día siguente - MACBA

p42-p48 algemeen 02.indd 46 18-10-2006 11:33:06

Page 49: pantheon//  '06-'07 - china

47s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n pantheon 1 '06'07

Al día siguente - MACBA

Snakkend naar verkoeling lijkt MACBA een grote ijsschots waarvan één likje al genoeg zou zijn. Het smaakt ergens naar, en misschien juist wel naar meer.

Sara van der Ploeg

Studenten zitten hier, omdat ze zich bevinden bij el Museu d'Art

Contemporani Barcelona (MACBA). Studenten zitten hier, omdat

de Ramblas niet voor iedereen leuk is. Studenten zitten, omdat het

heet is in Spanje. En misschien werkt Richard Meiers ijsblok daarom

wel zo verfrissend.

In het hart van de oude stad en naast het alom bekende grid is in

1995 een stukje wittigheid gerezen.

El Raval, een wijk in het oude gedeelte van Barcelona, die zijn

identiteit in eerste instantie ontleent aan het immense veertiende

eeuwse Casa de la Caritat1, en wat zich nu als wijk een cultureel

centrum mag noemen. De bijzonderheid van het plaatsen van een

urban villa in de publieke ruimte met een grote complexiteit van

stedelijk weefsel wordt bevestigd.

Why I am so white

Al dwalend door el Raval, lijkt het plaatsen van een wit gebouw in

deze omstandigheden extreem. Door de smalle straten met weinig

licht, en af en toe een zijstraat, merk je dat je de zwerm toeristen

ontvlucht bent.

Kleine kruideniers, matrassen uit ramen, kwetterende parkieten en

stinkende containers. Eén blik opzij en je waant je in een duidelijk

andere wereld. Of gewoon weer thuis, in Den Haag. Daar staat er

ook zo eentje. Het kan niemand ontgaan zijn dat wat Richard Meier

ook maakt, het blijft wit.

Bij het ontvangen van de Pritzker-prijs in 1984 legde Meier uit

waarom hij zo enthousiast was over deze non-kleur: 'De witheid

van wit is nooit alleen maar wit; het wordt vrijwel constant

getransformeerd door licht en dat wat verandert de hemel, de

wolken, de zon en de maan.'2

Nog meer poëzie van deze laat-modernist: 'De ene dag is grijs,

somber verdrietig, de andere dag helder en zonnig. De witheid van

mijn architectuur helpt ons de verschillen in licht te ontvangen, wat

alles van onze gemoedstanden beïnvloedt tot en met de kleuren

van de natuur. De witheid helpt de vormen te articuleren, op de

helderste wijze.'3

Zelf denkt Meier nu trouwens dat de beste gebouwen in New York

zwart zijn. ‘Misschien zullen ze niet wit zijn, maar: there will be some

whiteness about them.’ 3Ze hebben een presentie en dat heeft alles

te maken met New York als stad. Voor Barcelona, Meiers inziens, is

wegens het licht dat de Mediterreaanse zee brengt, een wit gebouw

passend...

Pedestrian plaza

De locatie voor het museum heeft Richard Meier zelf mogen

uitzoeken. Er was geen prijsvraag uitgeschreven. Burgemeester

Pasquall Maragall had hetzelfde witte gevoel en vroeg Meier om

met hem een stadswandeling te maken. Meier kwam snel tot de

conclusie dat in el Raval het museum deel van het straatleven uit

kon maken.

Niet meedoen aan de riedel van speciale bussen, waar je op en af

kan hoppen van de Sagrada Familia tot Parc Guell, maar een plek

creëren voor kinderen die daar kunnen ballen, een plek een beetje

intiemer.

Omdat in dit deel van Barcelona de straat al vol stond met auto’s en

er geen plek was voor publieke ruimten, had hij voor el Raval een

visie van een ‘pedestrian plaza’, en kon zo het te bouwen museum

omvormen tot ingrijpend element.

Hij zag MACBA als een Centre Pompidou op kleinere schaal. Zoals

Marais in Parijs uitgroeide van een verwaarloosd gebied tot een

gebied met gewilde woningen, zo wou hij op dezelfde manier dit

gebied een injectie geven. Bepaalde gebouwen werden gesloopt,

en in ruil kwam een plein met een museum, uitgaande van de

stedelijke situatie en de ideologische gelaagdheid.

De stedenbouwkundige opzet is in zijn beoging ronduit geslaagd.

Het plein zit vol met skaters, bejaarden en jonge gezinnen. Niet

alleen van het plein wordt dankbaar gebruik gemaakt, ook het

gebouw is voor een deel een prachtig vlak tennismuurtje. Ik heb

nog nooit in Nederland iemand zien tennissen tegen Richards

gemeentehuis. Dit zegt naast gebruik toch ook wat over karakter.

Contemporary

Hoewel de hoogte van het gebouw gebonden was aan de

omringende bebouwing, was het programma voor MACBA vrijwel

vrij. Voor contemporary art leek het Meier geschikt om verschillende

galerijen te maken, liever dan repetitieve ruimtes.

Om MACBA als plan te kunnen begrijpen, is het goed stil te staan

bij de interesse van Meier voor het purisme van Le Corbusier.

Villa Savoye vormt een startpunt voor dit complexe grondplan,

hier gecombineerd met fragmenten van afbeeldingen, die zich

hier ideologische wijs dichter bevinden bij Hejduk (the wall), en

daarnaast de verschijnende relatie tussen rechtlijnigheid en de

cirkelvorm, op een samenhangende manier gematerialiseerd in de

opbouw.4

Helemaal geen sprake van een eigen contemporary structuur dus.

Maar Richard meent dan ook dat als een idee van plaats slechts

relevant is voor vijftien minuten, het idee erachter geen oprecht

werk is in de naam van architectuur. //

> 1. Capitool gidsen, spanje – Van Reemst uitgeverij 2003> 2. Architecten van nu; Van Wiel Arets tot Peter Zumthor – Kester Rat-tenbury Robert Bevan Kieran Long, Atrium> 3. GA Documents Richard Meier – a.d.a. Edita Tokyo 1997> 4. Richard Meier, Obras y proyectos, Silvio Cassarà, editorial Gustavo Gili, s.a. 1997

p42-p48 algemeen 02.indd 47 18-10-2006 11:33:14

Page 50: pantheon//  '06-'07 - china

48 pantheon 1 '06'07 s t y l o s / / C h i n a / / a l g e m e e n

LiberoBeijing Bicycle

Within the context of the huge metropolitan Beijing, Beijing

Bicycle’s plotline is actually based on meetings of the spontaneous

events within the extreme city. How the perception and desire of

two different boys is related to the city is marvellous represented.

These two boys are nothing like each other according to their

background. Guei, is a boy from the countryside and has the desire

to get embedded in the metropolitan society, in contrast to the

other more metropolitan citizen boy (Jian).

This contrast generates not only a tension in the movie between

the personages themselves and their characters, but is moreover

an issue of the capitalistic environment which exists in the

contemporary Metropolis. The hardworking Guei depends on his

bicycle. For both boys, the object of the bicycle itself becomes a

matter of surviving in the demanding society of Beijing. The bicycle,

within the capitalistic system, becomes a symbol of materialism and

is therefore the subject of the movie.

The film can be interpreted as a comment on the extreme situations

of dense areas like Beijing. But it also represents, in my opinion,

a certain liberal, democratic and money-driven environment in

which liberty is desirable through the huge public domain of the

city. The coincidental meetings are marvellous moments within the

storyline of the movie. Also the settings of the urban landscape are

represented well due to the events that take place. After all, a movie

worth seeing when you are interested in the different perceptions of

the daily live of different kind of citizens in an interesting context. //

> Beijing Bicycle (2001) (Originele titel: Shiqi sui de dan che)Regisseur: Xiaoshuai Wang ChinaActeurs: Lin Cui, Bin Li, Xun Zhou, e.a.

Brakin

Een groep onderzoekers aan de Jan van Eyck Academie

bestudeerde onder leiding van Wim Cuyvers de publieke ruimten

van Brazzaville en Kinshasa, twee hoofdsteden die enkel door de

rivier Congo van elkaar worden gescheiden. Onder het motto

“visualizing the visible” besloten ze Brazzaville en Kinshasa te

benaderen als één stad: Brakin.

De onderzoekers bestudeerden uiteenlopende fenomenen zoals

de diamanthandel, de aanwezigheid van de VN in het gebied,

de Congo zelf, straatkinderen, reclame voor mobiele telefonie,

straathandel, rotondes, onenigheid over landseigendom, publieke

ruimten en de overblijfselen van huisvestingsprojecten. Al deze

fenomenen worden beschouwd als visuele indicators die het

mogelijk maken het stedelijk gebied te lezen.

Ieder onderzoek presenteert zich verschillend. Zo wordt een

inventaris van de aanwezige VN-gerelateerde instanties vergezeld

van een hele database aan foto’s van de desbetreffende locaties in

de stad en beperkt een onderzoek naar de straathandel in Brakin,

waarbij producten worden verkocht in extreem kleine, betaalbare

porties, gevisualiseerd aan de hand van enkele afbeeldingen.

Maar overal is de vorm van de visualisatie representatief voor het

betreffende onderzoek. De enige constante die alle onderzoeken

op een treffende manier met elkaar verbindt en terugbrengt tot

de essentie is de manier waarop ieder onderzoeksgebied vertaald

wordt naar een kaart.

Brakin opent met een samenvatting in de vorm van alle aanwezige

kaarten. Iedere pagina bevat een nieuwe kaart en presenteert

één specifiek onderzoek. Om het frame van de kaarten te kunnen

definiëren moest er worden besloten waar de grenzen van

Brakin lagen. Om deze vraag te omzeilen geeft elke kaart enkel

het onderzoeksgebied weer van het betreffende onderzoek. Zo

ontstaan er kaarten die enkel aan het onderzoek zelf refereren,

zonder daarbij gebruik te maken van een ondergrond. Het

resultaat is een reeks witte pagina’s met zwarte stippen of kaders

die aangeven waar straatkinderen zich ophouden of hoe de

diamanthandel over de stad ligt verspreid. Door de minimale

informatie die iedere afzonderlijke kaart geeft is het eenvoudig de

data met elkaar te vergelijken. In een apart deel voor in het boek is

een verzameling van bestaande landkaarten van Brakin bij elkaar

gevoegd dat als referentie kan dienen. De bijdragen die vooral

bestaan uit een verzameling aan data zijn in het boek gescheiden

van de essays.

De vorm van het boek refereert aan die van een Michelin-gids

en beroept zich duidelijk op een nuchtere, wetenschappelijke

opstelling ten opzichte van de gepresenteerde resultaten. Toch

kan dit niet verhinderen niet dat je je hier en daar afvraagt of je te

maken hebt met een kunstproject of met een onderzoek. Hoewel

de eerste indruk doet vermoeden dat het hier om de zoveelste

publicatie gaat die volledig hangt aan de mooie plaatjes die het

mappen van steden met zich meebrengt, wordt het naarmate je het

boek beter bestudeerd duidelijk dat het hier niet om het zoveelste

mapping-project gaat. Na het lezen van het boek, wat feitelijk

neerkomt op plaatjes kijken en het vergelijken van kaartmateriaal,

heb je werkelijk het gevoel dat je greep hebt op de manier waarop

de stedelijke ruimte zich in Brakin presenteert. //

> Wim Cuyvers e.a., Brakin: Brazzaville – Kinshasa. Visualizing the Visible, Lars Müller Publishers and Jan van Eyck Academie, 2006. ISBN 3-03778-076-2

p42-p48 algemeen 02.indd 48 18-10-2006 11:33:16

Page 51: pantheon//  '06-'07 - china

Agendatentoonstelling

locatie: ARCAM, Amsterdam9-9 t/m 4-11

info: www.arcam.nl

ARCAM bestaat twintig jaar en viert dit met een expositie waarin het Amsterdam van het oprichtingsjaar 1986 tot leven wordt gebracht.Krantenartikelen, muziek, films, foto’s, maquettes en stadsimpressies voeren de bezoekers terug naar het Amsterdam van 1986.

lezinglocatie: Stroom, Den Haag

8-11info: www.stroom.nl

Naar aanleiding van zijn tentoonstelling bij Stroom geeft kunstenaar Calin Dan een lezing over zijn werk en zijn aspiraties. Zijn specifieke benadering van architectuur en stedenbouw komt daarbij uitgebreid aan de orde. Klaske Havik, architect en docente aan de TU Delft, geeft daarop haar reactie.

locatie: Venetië, Italië10-9 t/m 19-11

info: www.labiennale.org/en/architecture/

Dedicated to Cities, architecture and society, this tenth edition focuses on the key factors facing large scale metropolitan areas around the world: from migration to mobility, from social integration to sustainable growth. In particular, it will examine the role of architects in the construction of democratic and sustainable urban communities, and their relationship to good urban governance and lasting social cohesion.

tentoonstellinglocatie: NAi, Rotterdam

23-9 t/m 7-1info: www.nai.nl

Voor ‘De Spectaculaire Stad’ verzamelde het NAi de beste werken van Nederlandse en internationale toonaangevende fotografen en kunstenaars. Zij leggen met hun foto’s de stad niet alleen vast, maar bewerken, manipuleren en (her)construeren ze zelfs. Hiermee gunnen zij ons een blik op iets dat (nog) niet zichtbaar, maar wel latent aanwezig is in onze snelveranderende omgeving: zij houden zich, ieder op eigen wijze, bezig met het fotograferen van de toekomst.

tentoonstelling

tentoonstellinglocatie: NAi, Maastricht

3-9 t/m 14-1info: www.naimaastricht.nl

Van 3 september 2006 tot en met 14 januari 2007 is in de zogenaamde Kolommenzaal ‘New Faces in European Architecture: David Adjaye, Jürgen Mayer H., PLOT=BIG+JDS, SeARCH’ te zien. Elk van deze architecten profileert zich in eigen land en internationaal met opmerkelijke ontwerpen voor zowel woningbouw als culturele utiliteitsbouw en zet daarmee een nieuwe standaard voor architectuur in Europa.

tentoonstellinglocatie: NAi, Maastricht

3-9 t/m 14-1info: www.naimaastricht.nl

Op de derde verdieping, in de Bogenzaal, is de semi-permanente tentoonstelling ‘Van Cuypers tot Coenen - Architectuur en Landschap van Zuid-Limburg 1750-2050’ te zien. Climax van deze presentatie is een serie projecten van Limburgse bouwmeesters die probeerden een brug

tentoonstellinglocatie: NAi, Rotterdam

7-10 t/m 28-1info: www.nai.nl

Over de ruimtelijke ontordening van Nederland. Het rommelige land op de grens van waar stad en agrarisch gebied in elkaar overgaan, weet zich steeds weer te onttrekken aan de gangbare Nederlandse ideeën over ruimtelijke ordening. De tentoonstelling Stad noch land - De ruimtelijke ontordening van Nederland geeft aan de hand van kaarten, tekeningen en foto’s inzicht in de onvoorspelbare manieren waarop

tentoonstellinglocatie: Kunsthal, Rotterdam

7-10 t/m 28-1info: www.kunsthal.nl

Deze tentoonstelling is het eerste grote overzicht sinds 1968 van de beroemde Engelse beeldhouwer Henry Moore (1898-1986). De architectonische aspecten van Moore’s beeld-houwkunst worden in deze tentoonstelling uitgelicht. Ruim 150 werken werpen een nieuw licht werpen op het werk van Moore en de tegenstelling tussen zijn belangstelling voor de natuur en de steeds duidelijker zichtbare architectonische tendens in zijn werk..

tentoonstellinglocatie: Nieuwland erfgoedcentrum, Lelystad

7-10 t/m 28-1info: www.muzeeum.nl

De plannen voor het Markermeer lopen in de honderdvijftig jaar waarin er al over de toekomst van het gebied is gediscussieerd, sterk uiteen.De tentoonstelling in Nieuw Land Erfgoedcentrum geeft met behulp van onder meer unieke kaarten, maquettes, foto- en filmmateriaal en archiefstukken een beeld van de plannen die in de loop der tijd zijn ontwikkeld.

1986

Calin Dan

10th International Architecture Exhibition

De Spectaculaire stad

New Faces in European Architecture

Van Cuypers tot Coenen

Stad noch landrland

Henry Moore, Sculptuur en architectuur

Die grote leegte

kaft_china.indd 3 18-10-2006 10:52:25

Page 52: pantheon//  '06-'07 - china

kaft_china.indd 4 18-10-2006 10:52:27