de Anesthesioloog - 1 -

NVA Magazine 1 | 2018Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Ons Logo OntleedNieuwe huisstijl NVA

Interview Caroline van der Marel

Colofon

Aan deze uitgave hebben meegewerktRob Buiter, journalistJudith van Oudheusen, Indigo TekstJan Willem Houweling, In The Picture fotografie Patrick Laan Fotografie123RF, stockfoto

DrukSecrass GRAFISCH, Vleuten

De anesthesioloog is een magazine van de Nederlandse Verenigingvoor Anesthesiologie en wordt ca.twee maal per jaar gratis aan de ledentoegestuurd.

Nederlandse Vereniging voorAnesthesiologieopgericht 6 april 1948Mercatorlaan 12003528 BL Utrecht

CorrespondentieadresPostbus 200633502 LB Utrecht

T: 030 28 23 385E: nva@anesthesiologie.nlwww.anesthesiologie.nl

Mail uw ideeën en suggesties voor de anesthesioloog naar: Sandra Gijtenbeek, communicatiemedewerker NVAs.gijtenbeek@anesthesiologie.nl

Hebben wij nog uw juiste e-mailadres?De NVA informeert u grotendeels via e-mail nieuwsbrieven. Wilt u op de hoogte gehouden worden en iedere maand onze digi-tale nieuwsbrief ontvangen? Dan ontvangen wij graag uw juiste e-mailadres.Wijzigingen kunt u doorgeven via: nva@anesthesiologie.nl

Copyright, 2020 Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

NVA Magazine 1 | 2020Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Colofon

Aan deze uitgave hebben meegewerktJudith van Oudheusden, Indigo TekstCatrien Spijkerman, journalistRogier Bos, fotograafKenneth Tan, coverfoto123RF, stockfoto

DrukSecrass GRAFISCH, Vleuten

Het NVA magazine is een officieelorgaan van de Nederlandse Verenigingvoor Anesthesiologie en wordt ca.twee maal per jaar gratis aan de ledentoegestuurd.

Nederlandse Vereniging voorAnesthesiologieopgericht 6 april 1948Bureau NVAMercatorlaan 12003528 BL Utrecht

CorrespondentieadresPostbus 200633502 LB Utrecht

T: 030 28 23 385E: nva@anesthesiologie.nlwww.anesthesiologie.nl

Mail uw ideeën en suggesties voor de anesthesioloog naar: Sandra Gijtenbeek, communicatiemedewerker NVAs.gijtenbeek@anesthesiologie.nl

Hebben wij nog uw juiste e-mailadres?De NVA informeert u grotendeels via e-mail nieuwsbrieven. Wilt u op de hoogte gehouden worden en iedere maand onze digi-tale nieuwsbrief ontvangen? Dan ontvangen wij graag uw juiste e-mailadres.Wijzigingen kunt u doorgeven via: nva@anesthesiologie.n

Copyright, 2018 Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Overleden

dr. M.B. Kedaria (5 maart 1940 – 28 augustus 2018)Bij leven werkzaam in het AMC.

G.H.A. Mensink (13 juli 1929 – 4 juni 2018)Ziekenhuis niet bekend

Mw. J.A. Van Vark-Berends(12 juli 1928 – juni 2018)Ziekenhuis niet bekend

J.M.K.H. Wierda (11 oktober 1949 – juli 2018)Bij leven werkzaam in het UMCG

Overleden

R.J. van Maanen 12-02-1972 † 19-02-2020 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis

Ledenraad 2020 “Als je ergens invloed op wilt uitoefenen kun je het beste aan de voorkant zitten”

Palliatief team ontzorgt specialisten

ANESTHESIO LOGENDAGEN 2020:

THEMA “GRENS OF GRENSVERLEGGEND?”

5 december 2019; bericht via Nu.NL.

“In Rusland is een mensensmokkelaar opgepakt die zelf een grensovergang tussen het land en Finland had opgezet. Hij heeft, ondanks dat de echte grensovergang tientallen kilometers verder lag, grote geldbedragen weten af te troggelen van vier Aziatische immigranten. De praktijk kwam aan het licht toen de migranten later in hun reis opnieuw op een grensovergang stuitten, die wel echt was. Grenswachten vertelden hen dat ze nog steeds in Rusland waren.”

Deze man was grensverleggend bezig geweest. Waar bestaan grenzen eigenlijk uit? Waar liggen ze? Wat gebeurd er als we ze verleggen?

Tijdens de Anesthesiologendagen 2020 zullen veel onderwerpen het thema “Grens of Grensverleg-gend?” exploreren. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan de presentatie van de resultaten van de “TRACE”-studie, waarbij anesthesiologen postoperatieve visites hebben gelopen. In 2003 pleitte ik hier al voor met een stelling in mijn proefschrift: “Voor optimalisatie van peri-operatieve zorg is een goede post-operatieve follow-up nodig. Naast een pre-operatief spreekuur dienen anesthesiologen derhalve ook een post-operatief spreekuur te gaan houden.” Hierop kreeg ik tijdens de verdediging een vraag van een chirurg, of we niet liever een biertje zouden gaan drinken op het terras? Ik ben dus erg benieuwd welke resultaten de “TRACE”-studie hebben opgeleverd.

Ook gebruik van data zal uitgebreid aan de orde komen: “Hoe laten we dat voor ons werken?”, “Hoe komen we van EPD tot Big-data onderzoek?”, “Hoe komen we tot ‘data-driven perioperative medicine’?, “Wat is de rol van machine learning?”, en “Hoe kunnen slimme algoritmes levens van IC-patiënten redden?”.

Het thema biedt echter ook ruimte voor onderwerpen van een geheel andere aard zoals ‘het afschaffen van accreditaties’, ‘het opzetten van effectieve netwerken per patiënt’, ‘een redelijk informed-consent’, ‘de rol van tuchtcolleges; het moet niet gekker worden’, maar ook onderwerpen als: “Bent u fit to perform?”, en wat doet u “als de dokter verslaafd is”.

Kortom, we hebben als programmacommissie geprobeerd gevolg te geven aan uw feedback in 2019 waarin de centrale rollen van de A-dagen volgens u bestaan uit: “ontmoeten”, en “kennisuitwisseling”, met begrippen als “diversiteit”, “kleinere interactieve sessies”, “meer medisch inhoudelijk”, en “meer wetenschap”.

We hopen u te mogen ontmoeten tijdens de komende anesthesiologendagen op 28 en 29 mei.

Namens de programma commissie,

Dr. Jan Hofland, voorzitter

de Anesthesioloog - 2 -

NEDERLANDSEVERENIGING VOOR ANESTHESIOLOGIE

Grens of grensverleggend

anesthesiologendagen 202028 & 29 mei | Mecc Maastricht

www.anesthesiologie.nl

NEDERLANDSEVERENIGING VOOR ANESTHESIOLOGIE

Grens of grensverleggend

anesthesiologendagen 202028 & 29 mei | Mecc Maastricht

www.anesthesiologie.nl

4 | Nieuwe collega’s

De NVA verwelkomt een nieuwe medewerker voor de kwaliteitscommissie en een medewerker voor de beroepsbelangen commissie.

5 | Ledenraad 2020

Hoe ervaren de ledenraads- en bestuursleden de samen-werking? Heeft iedereen hetzelfde beeld voor ogen? Vorig vond er een evaluatie plaats.

11 | ‘Palliatief team ontzorgt specialisten’

Het ministerie van VWS wil dat er vanaf 2020 voor iedereen in Nederland goede palliatieve zorg beschikbaar is. In het Isala Ziekenhuis in Zwolle bouwenanesthesioloog Johan Knol en collega’s al vijf jaar aaneen palliatief consultteam. 15 | Interview arbeids-

markt monitor

Om een goed beeld te krijgen van het banenperspectief van de jonge klaren binnen de anesthesiologie heeft de CASA onlangs een enquête verstuurd naar alle jonge anesthesiologen die hun opleiding afrondden.

19 | De eerste Twentse anesthesioloog

Weet u wanneer de eerste anesthesioloog in uw instellingaan de slag ging? Hoe waren de werkomstandigheden toen?De leden van de Kring Geschiedenis onderzoeken het aan de hand van archieven, literatuur en interviews.

21 | Benoemd

Prof. dr. Monique Steegers en prof. dr. Jan van Zundert zijn vorig jaar benoemd. Over hun leerstoel en ambities.

de Anesthesioloog - 3 -

INHOUD

“Collega’s bij de FMS hebben ieder een eigen dossier, uitein-delijk krijg ik ook een dossier als mijn inwerkperiode er op zit. Nu loop ik met iedereen mee zodat ik kennis maak met alle dossiers en werkwijze. Bijna bij iedere vergadering zitten we met verschillende partijen om de tafel, zoals NZM NFU of ZN. Echt heel erg leer-zaam. Er kunnen soms stevige discussies zijn want iedere partij heeft natuurlijk zijn eigen visie op een onderwerp.

Toch komt het bijna altijd tot een besluit of compromis.” “Bij de NVA heb ik onlangs mijn eerste beroepsbelangen vergadering bijgewoond. Ik was onder de indruk van de ambities en het enthousiasme van de aanwezigen. Tot nu toe werden alle vragen individueel door enkele leden beantwoord. Met mijn komst hebben de NVA leden voortaan een vaste vraag-baak beroepsbelangen. “

Studie: Health and Life Sciences,

Amsterdam

Master: Management,

Policy Analysis and Entrepreneurship in

Health and Life Sciences

NVA commissies: Beroepsbelangen

Commissie

de AnesthesioloogArtikel | Nieuwe collega’s

Voor Lieke bij de NVA aan de slag ging was zij relatiebeheer-der bij de DSW zorgverzeke-raar. Zij onderhield nauwe relaties met verschillende 2e lijns zorginstellingen: “ik was verantwoordelijk voor de contractering van zowel ziekenhuizen als categorale instellingen en ook de buiten-landse zorginstellingen”.

“Met name het opbouwen van relaties en samenwerken sprak mij aan in mijn vorige functie en vind ik terug in deze func-tie. Dat je ondanks dat je soms verschillende belangen hebt,

elkaar toch weet te vinden omdat je beide het doel hebt de zorg beter te maken in Neder-land. Samenwerken met leden om de kwaliteit van de anesthe-siologische zorg in Nederland nog beter te maken vind ik een leuke uitdaging in mijn huidige baan.”

“Ik zie het als een uitdaging om dit jaar projecten op het gebied van kwaliteit verder uit te bouwen. Verder ben ik erg benieuwd naar mijn eerste Anesthesiologendagen en hoop daar nog meer leden te ontmoeten. “

Studie: Gezondheids­wetenschappen, Maastricht master: Healthcare policy, innovation & management en Global Health NVA commissies: Commissie kwaliteits­documenten, commissies kwaliteitsvisitaties, kwaliteitsprojecten

Sylwia Abbaszadeh

Lieke Gielen

de Anesthesioloog - 4 -

Vanaf 15 oktober is Lieke (26) het NVA

team komen versterken. Lieke is adviseur

kwaliteit en projecten bij de NVA.

Per 1 januari werkt Sylwia (26) 1 dag in

de week bij de NVA en de rest van de week bij

de Federatie MedischSpecialisten bij de Raad

beroepsbelangen.

de Anesthesioloog - 5 -

Over een één ding zijn de mees-ten het eens: de oude ALV, dat willen we niet meer. Martin Bucx: “De algemene ledenverga-deringen waren altijd één grote kermis waarbij alleen de leden die het hardst riepen gehoord werden. De ledenraad is veel meer een representant van alle leden.”

Leon Peter bekent: “In het begin dacht ik dat ik een vertegen-woordiger was van de leden. Maar dat ben je niet, je zit er op persoonlijke titel. Je bent geen spreekbuis voor de leden, maar signaleert wel zaken en neemt die mee. Wat dat betreft is het woord ledenraad misschien ook wat verwarrend. Ik vond dat ook lastig tijdens de ledenraadsessie op de Anesthesiologendagen. Wat je wil, is input halen uit de zaal, maar veel NVA-leden zien je als een schakel tussen hen en het bestuur.”

Het is natuurlijk heel laagdrempelig om een collega-anesthesioloog die ledenraadslid is even ergens over aan te schie-ten en dat moet ook vooral zo

blijven. Maar de primaire com-municatie met de NVA verloopt niet via de ledenraad. Daarvoor zijn de commissies, secties en het ondersteunend team. De leden van de ledenraad repre-senteren dan wel een specifiek ledensegment, maar vertegen-woordigen alle NVA-leden en dragen zorg voor de vereniging als geheel.

De weg naar professionalisering die de ledenraad heeft afgelegd was niet vrij van hobbels. Paul Borgdorff: “In het begin was er onduidelijkheid over de functie van de ledenraad. Veel leden-raadsleden acteerden als leden van de Tweede Kamer: ‘ik ben gekozen door de leden en dat geeft mij ook een vorm van beslissingsbevoegdheid in de NVA’. Dat is in beperkte zin ook zo. Een aantal beslissingen, zoals het benoemen van com-missieleden en bekrachtigen van richtlijnen, gaat langs de ledenraad. Maar dat is direct ook het ingewikkelde: tot hoever gaat die zeggenschap? Eerlijk gezegd dacht ik in het begin ook dat we een soort Tweede Kamer

de AnesthesioloogArtikel | Ledenraad 2020

Mei vorig jaar besloten de ledenraad en het NVA-bestuur het functioneren van de ledenraad en de

interactie van de raad met het bestuur te evalueren. Hoe ervaren de ledenraads- en bestuursleden de

samenwerking? Heeft iedereen hetzelfde beeld voor ogen? Ook oordeels- en besluitvorming kwamen aan de orde. Frans Huizenga, adviseur van verenigingen en stichtingen en betrokken bij de herstructurering van de NVA in 2010, begeleidde de evaluatie. In dit artikel vertellen vier zittende ledenraadsleden over

de evaluatie en wat deze heeft opgeleverd.

Paul Borgdorff Diakonessenhuis

vrijgevestigd

Martin Bucx Raboudumc academisch

Leon-Peter Reusen

St. Antoniusziekenhuis vrijgevestigd

Marikse Toonen Haaglanden Medisch Centrum

dienstverband niet academisch

Je bent geen spreekbuis voor de leden, maar signaleert wel

zaken en neemt die mee

de Anesthesioloog - 6 -de Anesthesioloog - 5 -

PROFESSIONALISERINGSLAG:

LEDEN- RAAD 2020

Tekst: Sandra Gijtenbeek, NVA

waren. Toen ik ontdekte dat de structuur niet zo in elkaar stak, ben ik er anders in gaan staan en meer gaan meedenken met het bestuur. Daardoor kom je dichter bij elkaar te staan, wat de samenwerking met het bestuur ten goede komt.”

Mariske Toonen, die inmiddels in haar tweede termijn zit, ziet de professionaliseringslag van de ledenraad als een logische volgende stap: “Waar we aan-vankelijk zoekend waren, en nog steeds zijn in zekere zin, wordt de inhoud en functie van de ledenraad steeds duidelijker. We zijn steeds meer een klank-bord voor het bestuur in plaats van alleen een raad die contro-leert of alles wel volgens de regels verloopt.”

Eerder betrekken ledenraadUit de evaluatie kwam naar voren dat vroegtijdige betrok-kenheid bij nieuwe initiatieven belangrijk is om optimaal gebruik te maken van de leden-raad. Op basis van het strategisch plan worden werk-groepen geformeerd die met de uitvoering aan de slag gaan. De taakopdrachten moeten aan de voorkant goed worden afge-stemd. Als de werkgroepen/commissies de ledenraad pas in een later stadium op de hoogte brengen, ontstaat het risico dat de ledenraad zich inhoudelijk

opnieuw over materie buigt waar een werkgroep of commis-sie al veel tijd in heeft gestoken.

Om op strategisch niveau te kunnen functioneren, legt het bestuur de ledenraad voortaan aan het begin van een traject een toetsingskader voor. De inhoud zit verwerkt in dit toet-singskader, met andere woorden, er staat daarmee op papier: wanneer vinden we dat het we het goed hebben gedaan.

“Ik ben blij met deze ontwikke-ling”, zegt Leon Peter. “We kunnen dan bijvoorbeeld op voorhand aangeven waar we discussiepunten over verwach-ten. En kritische vragen stellen: snijden we onszelf hiermee niet in de vingers? Gaat dit wel werken in de praktijk? In die vertaalslag naar de praktijk zit voor mij ook de uitdaging. Ik kan me voorstellen dat als je in een commissie zit, het verleide-lijk is om alles landelijk te willen regelen, maar ik denk dat daar-door dingen soms onnodig ingewikkeld worden voor collega’s.”

Martin Bucx: “Besluiten moeten gefundeerd zijn op uitgangspun-ten. Als we als ledenraad betrokken worden bij de uit-gangspunten, dan kunnen we ook betere afwegingen maken.”

Kleinere omvang en nieuwe samenstellingDe raadsleden waarderen de discussies in de ledenraad zeer en meningen worden serieus genomen. Toch valt ook hier nog wat te winnen. Uit de evalu-atie bleek dat het met de huidige omvang van 24 raadsleden lastig is om goede en construc-tieve discussies te voeren waar iedereen aan het woord komt. Een ledenraad van beperktere omvang kan de betrokkenheid en het commitment vergroten en biedt meer ruimte voor inhoudelijkere discussies. Tege-lijkertijd vindt de raad een te klein aantal leden ook niet wen-selijk omdat er dan een te beperkte vertegenwoordiging is. De wens is dan ook een leden-raad bestaande uit zestien leden, waarvan drie leden per kieskring. De laatste vier plek-ken worden niet gekoppeld aan een kieskring en kunnen vrij ingevuld worden.

Martin: “Zestien leden zijn er nog steeds veel, maar dat hoeft geen probleem te zijn. Het zou namelijk goed kunnen dat de interactie tussen het bestuur en de ledenraad hierdoor toe-neemt.” Leon Peter benadrukt dat het nieuwe, kleinere aantal leden het nog belangrijker maakt dat iedereen er is en zich ook professioneel opstelt wat aanwezigheid en inzet betreft. “Als iemand nu afwezig is of zijn

stukken niet goed heeft voorbe-reid, dan valt het misschien niet zo op.” Met het nieuwe aantal is dat anders. “We verwachten van nieuwe leden professioneel gedrag. Dus dat je zoveel moge-lijk aanwezig bent en je stukken leest. En er komt ook een goed inwerkprogramma voor nieuwe leden.”

“Ik denk dat je als ledenraad meer impact hebt met een klei-nere groep, en, wat Leon zegt, een beperkter aantal leden ver-eist wel een professionele opstelling” aldus Mariske.

Nieuw bij de ledenraadsverkie-zingen is dat elk NVA-lid twee stemmen mag uitbrengen: één stem op iemand uit de eigen kieskring en één stem op iemand anders uit de eigen kies-kring of op iemand uit een andere kieskring.

Paul: “Uiteraard moet iedereen zich ook vanuit zijn economi-sche positie vertegenwoordigd voelen in de ledenraad, maar dat er nu ook mensen gekozen

kunnen worden onafhankelijk van hun kieskring is denk ik heel goed. Ik kan daar wel achter staan. Al moeten we nog wel zien hoe dit gaat uitwerken.”

Volgens Mariske liggen de belangen van de verschillende kieskringen allang niet meer zover uit elkaar als we elkaar soms willen doen geloven: “De financiering van loondienst en vrijgevestigd gaat steeds meer over dezelfde zaken, het vroegere verschil in financie-ringsstromen is binnen het ziekenhuis steeds meer aan het vervagen en dus ook binnen de vereniging. Ik denk echt dat we met het deels loslaten van de kieskringen de goede weg zijn ingeslagen. De tweede stap is om bij het aannemen van nieuwe ledenraad-leden meer te sturen op mensen die echt geïn-teresseerd zijn. Meer kiezen op kwaliteit en minder op achter-grond. Daarom hebben we besloten een profielschets te maken.”

Word actief binnen de vereniging Mariske vervolgt: “Er wordt regelmatig gezegd: ‘het is altijd hetzelfde kliekje’ maar ja, het zijn ook vaak dezelfde mensen die zich aanmelden. Het mes snijdt aan twee kanten: als je je niet aanmeldt, blijft het hetzelf-de kliekje waar het weer van-daan komt. Terwijl er veel vacatures zijn. Ik zou eigenlijk tegen alle collega’s willen zeggen: wil je iets veranderen en betrokken zijn bij de toekomst, zorg dat je actief wordt! Het hoeft niet zoveel tijd te kosten. Het actief deelnemen aan de vereniging levert je ook veel op: je neemt er relevante informatie en kennis van mee voor je eigen ziekenhuis. Soms ben je zelf net met een onderwerp bezig in je ziekenhuis en kun je zeggen: ‘wacht even, binnenkort wordt hier meer over bekend’. Fijn voor je ziekenhuis. En voor jezelf.”

de AnesthesioloogArtikel | Ledenraad 2020

de Anesthesioloog - 7 - de Anesthesioloog - 8 -

We zijn steeds meer een klankbord voor het bestuur in plaats van alleen een raad die controleert of alles volgens de regels verloopt

Martin Bucx

de Anesthesioloog - 9 - de Anesthesioloog - 10 -Foto: Terheggen

“De verschillende achtergron-den in de ledenraad hebben mijn ogen ook wel geopend”, vertelt Leon, “Horen hoe men zaken in andere ziekenhuizen heeft geregeld, heeft mijn blik verruimd.”

Voor gemopper bij de koffieau-tomaat ben je bij Martin aan het verkeerde adres: “Als ik soms collega’s hoor mopperen op de NVA denk ik: hou daar eens mee op! De vereniging is een spreekbuis voor ons. Als je daar geen steentje aan bijdraagt, kun je ook niet verwachten dat de NVA precies jouw pijnpunten oplost. De NVA zijn wij en het begint ermee dat je iets bijdraagt.”

Doorgevoerde verbeteringen

Meer aandacht voor de uitgangspunten aan de voorkant van beleidsvorming. Bijvoorbeeld door toetsing op uitgangspunten. De ledenraad heeft een formele rol in de benoeming van bestuursleden en leden van NVA-commissies. Haar grootste toegevoegde waarde vindt ze echter in het meedenken en mede vormgeven van de keuzes en koers van de NVA als vereniging en op het anesthesiologisch vakgebied. Door in de ledenraad te bespreken aan welke uitgangspunten en randvoorwaarden beoogde eindresultaten moeten voldoen is er meer betrokkenheid. Dit ondersteunt het vormgeven van de klankbordfunctie van de ledenraad.

Er wordt een profiel opgesteld voor (kandidaat-)ledenraadsleden Voor het functioneren van de ledenraad zijn naast de omvang en samenstelling van de raad ook de competenties van de leden bepalend. Aan de hand van het kandidaatprofiel kunnen geïnteresseerden zichzelf spiegelen en kunnen leden bepalen op wie zij hun stem uitbrengen.

Wijziging omvang en samenstelling ledenraad De ledenraad verkleint haar omvang van maximaal 24 leden naar 16 leden. Hiervan krijgen 12 leden (4 x 3 leden) een zetel toegewezen via een kieskring en ontvangen 4 leden een zetel op basis van de meeste stemmen. Het aantal aios in de ledenraad is maximaal 4. Met een kleinere groep kan een beter gesprek plaatsvinden. Er kan worden volstaan met een ledenraad van kleinere omvang dan 24 leden dankzij de volledige bezetting van het aantal beschikbare ledenraadzetels en de actieve betrokkenheid van alle raadsleden.

Er komt een gedragscode en introductieprogramma ledenraad De ledenraad formuleert een gedragscode waaraan het zichzelf (elkaar als leden onderling) houdt. Denk aan regels rond aanwezigheid bij vergaderingen. Daarnaast werken bestuur en ledenraad aan een uitgebreider introductieprogramma voor nieuwe raadsleden.

Paul sluit zich daarbij aan: “Als je ergens invloed op wilt uitoefe-nen ga dan aan de voorkant zitten en heb niet aan de achter-kant continu kritiek. En de voorkant van actieve NVA-leden, is aanwezig bij de besluitvorming, dat was voor mij ook een van de redenen om me aan te melden voor de ledenraad.”

Mariske: “Wat we nodig hebben, zijn mensen die betrokken willen zijn bij de ontwikkeling van de anesthesiologie en/of graag de nuances willen aan-brengen in het beleid dat uitgezet wordt. Het gaat om de ontwikkelingen van je vak en de bedreigingen en kansen die er

liggen in de toekomst. Alleen als je zorgt dat je erbij bent – als we met zijn allen blijven nadenken over welke weg we in moeten slaan dan kunnen we invloed uitoefenen. De bestuurlijke kant vind ik zelf heel interessant. Daarnaast vind ik het leuk om net even wat meer en eerder informatie te hebben over ont-wikkelingen die gaan komen. Deze weetjes of nieuwtjes helpen je soms in je eigen prak-tijk. De rol van ledenraadslid is een overzichtelijke, doenbare nevenfunctie waar je veel voor jezelf uit kunt halen. Tegelijker-tijd draag je actief bij aan de toekomst van de anesthesiologie in Nederland.”

de AnesthesioloogArtikel | Ledenraad 2020

Horen hoe men zaken in

andere zieken-huizen heeft

geregeld, heeft mijn blik

verruimd.

Leon-Peter Reusen

Van ALV naar LedenraadNog even het geheugen opfrissen. Waarom is destijds (na lang beraad) de beslissing genomen om van een ALV over te gaan naar een ledenraad? Deze keuze is gemaakt om de strategische discussie tussen bestuur en leden naar een hoger niveau te tillen. Een ledenraad is een professioneler klankbord en betere controleur dankzij:

• Een vaste samenstelling en daardoor continuïteit

• Een beperktere omvang dan de ALV • Goed geïnformeerde raadsleden

het moment dat hij in 2019 veel te jong overleed, hebben wij al aardig wat kunnen bereiken voor de palliatieve zorg in ons ziekenhuis.’

Een belangrijk winstpunt voor de palliatieve zorg, zo memo-reert Knol, was een aanpassing van de financiering. ‘Toen we hier vijf jaar terug mee begon-nen was er nog geen structurele financiering voor palliatieve zorg. Het matchte op geen en-kele manier met de bestaande dbc- en dot-structuur. De voor-waarden voor de declaraties wa-ren zo strikt dat palliatieve zorg nergens onder viel te passen. Na kamervragen heeft toenma-lig minister Schippers op dat punt veel ten goede veranderd. Toch is het werk van met name de medisch specialisten binnen het palliatieve team van ons ziekenhuis nog voor een belang-rijk deel liefdewerk oud papier’, aldus Knol.

De basisspelers binnen het palliatief consultteam van het Isala-ziekenhuis bestaan op dit moment uit een voorwacht van een specialist ouderengenees-kunde, een basisarts en acht verpleegkundigen. Daarnaast is er een brede achterwacht van verschillende specialisten, waaronder naast internist-oncologen en anesthesiologen ook longartsen en nefrologen. Het tweewekelijkse multidis-ciplinair overleg wordt onder andere voorgezeten door inter-nist-oncoloog dr. Alet Jansen. ‘Veel vragen voor het team gaan weliswaar over adequate pijn-bestrijding, wat bij uitstek vra-

Sinds vijf jaar heeft het Isala Ziekenhuis in Zwolle een pal-liatief consultteam, dat door zorgverleners binnen en buiten het ziekenhuis ingeschakeld kan worden voor vragen rond goede zorg voor patiënten voor wie genezing niet meer moge-lijk is. Het team is een initiatief van de afdelingen oncologie en anesthesiologie van het zieken-huis. ‘Die sterke inbreng van de anesthesiologen naast de internist-oncologen is zonder meer logisch, stelt één van de initiatiefnemers, anesthesioloog dr. Johan Knol.

‘Een hoofdrol voor de oncologie binnen de palliatieve zorg ligt natuurlijk voor de hand. Binnen dat specialisme komen relatief veel patiënten vroeg of laat in het palliatieve traject terecht. En ook het omgekeerde is waar: veel patiënten in een palliatief traject zijn daar vanuit de on-cologie terecht gekomen. Dat neemt niet weg dat er ook uit verschillende andere specialis-men patiënten komen die geen zicht meer hebben op genezing, maar wel behoefte hebben aan zorg waarmee de kwaliteit van het leven verbeterd kan worden. In al die gevallen is de anesthesioloog een specia-list met een brede kennis van zaken. Wij zijn generalisten die gewend zijn om met veel verschillende patiënten en spe-cialisten mee te denken. Toen ik vijf jaar geleden vanuit het ziekenhuis in Heerenveen in Zwolle kwam werken, ben ik op de kar geklommen die tot dat moment werd getrokken door collega Maurice Giezeman. Tot

gen zijn voor anesthesiologen. Maar pijnbestrijding binnen de palliatieve zorg is breder dan dat. Pijn is in veel gevallen ook een uiting van angst. Goede pal-liatieve zorg gaat nadrukkelijk ook over sociale, psychologische en zelfs existentiële vragen.’

Jansen benadrukt dat het pal-liatieve consultteam er niet al-leen is voor de verbetering van de zorg aan patiënten. ‘Eigenlijk zijn we er ook voor de scho-ling van onze consultvragers. De meeste collega’s zijn nog opgeleid met een zwaar accent op de somatiek. Door het werk van ons team hopen we dat de zorgverleners in ons netwerk ook meer aandacht krijgen voor die andere dimensies binnen de zorg. Op die manier moet er een basis van palliatieve zorg be-schikbaar komen bij alle zorg-verleners, en kan het consult-team zich uiteindelijke richten op de meer complexe casussen’, aldus Jansen.

‘Die basale scholing in de palli-atieve zorg bij alle zorgverleners binnen het Isala hebben we ook kunnen stimuleren met de zogeheten KIPZ-gelden, de sub-sidieregeling Kwaliteitsimpuls Personeel Ziekenhuiszorg’, zo vult Knol aan. ‘Daarnaast kun-nen ook de anesthesiologen en de andere specialisten die bij die teams worden betrokken bijscholing krijgen via acht-daagse kaderopleidingen die nu op verschillende plaatsen in het land worden aangeboden.’ Internist-oncoloog Jansen deed zelfs een tweejarige bijscholing in de palliatieve zorg. ‘Neder-land is uniek in de zin dat wij

de AnesthesioloogArtikel | Palliatief team ontzorgt specialisten

de Anesthesioloog - 12 -

‘PALLIATIEF TEAM ONTZORGT

SPECIALISTEN’Tekst: Rob Buiter, journalist

Het ministerie van VWS wil dat er vanaf 2020

voor iedereen in Nederland goede palliatieve zorg

beschikbaar is. In het Isala Ziekenhuis in Zwolle bouwen

anesthesioloog Johan Knol en collega’s al vijf jaar aan

een palliatief consultteam. ‘Wanneer zo’n team ook

eigen bedden en budget krijgt, levert dat per saldo veel

op voor zowel de patiënten als het ziekenhuis.’

Johan Knol, anesthesioloog Palliatieve zorg houdt niet op bij de poort van het ziekenhuis. Dit is bij uitstekgrensoverschrijdende zorg

de Anesthesioloog - 11 -

ziekenhuis, maar zeker ook over de grenzen van zorginstellingen heen’, stelt ook Hamoen. ‘Zeker de palliatieve zorg is bijzonder transmuraal, van thuiszorg en huisarts tot de bedden in het ziekenhuis. Dat maakt het ook extra ingewikkeld. Maar uitein-delijk zullen we naar een struc-turele financiering van deze ver-beterde zorg toe moeten. Het mag niet uitmaken dat we op de ene plek geld besparen door op een andere plek zorg te ver-beteren. Het gaat erom dat de complete zorg binnen de B.V. Nederland beter wordt. Op dat punt zullen dus de zorgverze-keraars in actie moeten komen. Zij zullen immers zien dat de totale kosten verminderen door deze verbeterde zorg.’

Hamoen schroomt ook niet om enige morele druk op zijn onderhandelingspartners in dit proces te leggen. ‘Dit is niets minder dan een testcase voor de toekomst van de Nederlandse gezondheidszorg. Als we het niet voor elkaar krijgen om deze innovatie op een structurele manier in te bedden en te finan-cieren in ons systeem, dan zou

ve zorg aparte bedden worden gereserveerd. Door het werk van het team worden nu al veel relatief eenvoudige vragen op het gebied van palliatieve zorg laagdrempelig opgelost. Daar-door blijven de meer gecompli-ceerde problemen over die het beste op een gespecialiseerde afdeling behandeld zouden kunnen worden. Ik ben ervan overtuigd dat goede palliatieve zorg vanuit het ziekenhuis er niet alleen voor zorgt dat pa-tiënten langer thuis kunnen blijven, maar dat we door een gespecialiseerde afdeling te cre-eren er ook voor kunnen zorgen dat de bedden op bijvoorbeeld de afdeling interne efficiënter bezet zullen worden. Speciale bedden voor palliatieve zorg zullen internisten, oncologen en andere collega’s zorg uit handen te nemen, waardoor zij zelf ook gerichter kunnen werken.’

aanknopingspunt voor de pal-liatieve zorg. Ik geloof dan ook dat we de mogelijkheden voor de ontwikkeling van deze teams de komende tijd maximaal zul-len benutten in het belang van verbetering van de zorg.’

Als RVE-manager van het oncologisch centrum van het Isala ziekenhuis is Rycolt Ha-moen verantwoordelijk voor de bedrijfskundige bodem onder het palliatieve team. ‘En dat is per definitie een ingewikkelde business case’, stelt Hamoen. ‘Palliatieve zorg raakt aan een primair principe binnen de zorg, namelijk de neiging van zorgverleners om altijd in actie te komen bij een hulp vragende patiënt. De palliatieve zorg draait voor een belangrijk deel ook om het laten van onge-wenste zorg.’

‘Belangrijker nog is de finan-cieringshobbel in dat proces’, aldus Hamoen. ‘Met goede pal-liatieve zorg voorkom je kosten op plek B door op plek A betere zorg te verlenen. Nu financieren we dat uit de zogeheten trans-formatiegelden in het kader van het hoofdlijnenakkoord dat in 2018 met het ministerie van VWS is gesloten. Het doel was daar onder meer om de juiste zorg op de juiste plek te rea-liseren en daardoor kosten te reduceren. Optimaliseren van palliatieve zorg is belangrijke randvoorwaarde om deze tran-sitie door te voeren.’

‘Het hoofdlijnenakkoord gaat niet alleen om de juiste zorg op de juiste plekken binnen een

geen “Palliatief Specialisten” kennen, zoals die in onder meer Engeland wel bestaan. De aan-vullende opleidingen die Ne-derlandse specialisten kunnen volgen zijn wat dat betreft een goed alternatief.’

Eigen bedden Inmiddels draait het palliatieve team van de Isala twee keer per week een multidisciplinair overleg, waarbij ook huisartsen, apothekers, verpleegkundig geestelijk verzorgers en diverse specialisten betrokken zijn. ‘De extramurale component is hier heel belangrijk. Palliatieve zorg houdt niet op bij de poort van het ziekenhuis. Dit is bij uitstek grensoverschrijdende zorg’, stelt Knol. Tegelijk pleit hij ook voor een steviger inbedding van de palliatieve zorg binnen het ziekenhuis. ‘Het liefst zouden wij zien dat er voor de palliatie-

ik überhaupt erg pessimistisch worden over de innovatiekracht van ons zorgsysteem.’

Waardevol Boven alles vindt anesthesi-oloog Knol dat het werk van artsen en verpleegkundigen veel waardevoller wordt dankzij palliatieve zorg. ‘Geneeskunde is geen kwestie van lijstjes afvinken. Hebben we chemo-therapie A geprobeerd? Dan gaan we automatisch door met therapie B. We moeten als art-sen echt de tijd nemen om de beroemde “verrassingsvraag” te durven stellen. “Zou u verrast zijn als deze patiënt binnen een jaar komt te overlijden?” Als die vraag met “Nee” wordt beant-woord, dan is palliatieve zorg op zijn plaats. Dat is bij uitstek ook een domein binnen de zorg waar de dialoog met de patiënt en zijn of haar naasten van groot belang is. Het werk wordt er niet noodzakelijk makkelijker door. De confrontatie met de emotionele component binnen de palliatieve zorg maakt het werk zeker zwaarder. Maar ab-soluut ook mooier.’

Uiteindelijk gelooft Knol dat het werken met gespecialiseerde palliatieve teams de zorg zelfs goedkoper kan maken. ‘Als ons team volledig operationeel is zullen we naar schatting 1.500 consulten op jaarbasis doen. Dat kan uit voor het ziekenhuis. Volgens ons scenario zal goede palliatieve zorg in ons zieken-huis de zorg 4,5 miljoen euro op jaarbasis kunnen besparen, onder andere door het voorko-men van heropnames.’

Business case Binnen de vierkoppige Raad van Bestuur van het Isala is reu-matoloog dr. Ina Kuper verant-woordelijk voor de patiënten-zorg. Daarnaast is zij voorzitter van het regionaal zorgnetwerk Zwolle, waarbinnen ook het pal-liatieve zorgnetwerk opereert. Kuper juicht het toe dat het palliatieve team binnen de Isala ‘van onderaf’ is georganiseerd. ‘Dit zijn bij uitstek ontwikke-lingen die je niet van bovenaf moet opleggen, maar die het beste op de werkvloer tot ont-wikkeling komen.’

Kuper realiseert zich dat zij de vraag naar de benodigde financiering daarbij niet kan ontwijken. ‘De manager van de Resultaatverantwoordelijke Eenheid Oncologie zal hier een sluitende business case bij moeten maken. Ondertussen is de aanvullende scholing voor artsen en verpleegkundigen, die nodig is voor de ontwikkeling van deze teams, ook één van de speerpunten van ons ziekenhuis voor 2020. Ook ons jaarthema “connected care” is een goed

de Anesthesioloog - 14 -

de AnesthesioloogArtikel | Palliatief team ontzorgt specialisten

de Anesthesioloog - 13 -

Alet Jansen, internist-oncoloog

Ina Kuper, reumatoloog en Raad van Bestuur Isala

de Anesthesioloog - 15 -

horen we in ieder geval geen verhalen over mensen die niet aan een baan zijn gekomen.”

Er zijn dan misschien veel jonge klaren die snel aan een baan komen, maar de eerste baan blijkt niet altijd de plek van hun voorkeur of een vaste baan. De eerste functie na het afronden van de opleiding is in een groot aantal gevallen (84%) slechts een tijdelijke functie zoals een fellowship of een positie als chef de clinique of staflid met een tijdelijk loondienstcontract. Bij degenen die de enquête hebben ingevuld en al enkele jaren werkzaam zijn, zien we wel dat er sprake is van meer vaste dienstverbanden. Ter ver-gelijking: in de huidige enquête heeft 46% een vast dienstver-band ten opzichte van 69% in de enquête uit 2015. Slechts een enkeling wordt zzp’er.

Een algemene trend op de arbeidsmarkt is dat er minder vaste contracten zijn en dat mensen er ook zelf voor kiezen om zich minder vast te leggen. Geldt dat ook voor jonge klaren?

Annelies: “We weten nog niet of die trend inderdaad ook is overgewaaid naar de medische beroepsgroep. Ik kan mij wel voorstellen dat mensen voor-zichtiger zijn geworden in hun werkkeuze. Als je jezelf eenmaal in een MSB hebt ingekocht en je gaat na enkele jaren alweer weg, dan heeft dat wel financi-ele consequenties.”

De arbeidsmonitor anesthesi-ologie werd in 2015 voor het eerst uitgevoerd. Annelies Kie-vit (CASA): “In die tijd zagen we dat chirurgen en urologen die net klaar waren met de op-leiding moeite hadden om een baan te vinden. Ook de media berichtten hier uitgebreid over. Er ontstond onrust en onzeker-heid of dat bij ons ook zo zou kunnen zijn. Die onzekerheid werd nog verder aangewakkerd doordat er in die tijd een aantal jaar meer mensen zijn opgeleid, die ook hun plek op de arbeids-markt zouden gaan opeisen. In 2015 hebben we de enquête uitgezet om te toetsen of aan een baan te komen op dat mo-ment inderdaad een probleem was en of het in de toekomst een probleem kon worden. Dat bleek dus niet zo te zijn.”

Wat is de conclusie van de huidige enquête?

Annelies: “De gevreesde werke-loosheid van destijds lijkt ook in de huidige situatie niet aan de orde. Maar liefst 99% van de jonge klaren geeft aan dat ze binnen 3 maanden na afron-ding van de opleiding een baan hadden. Verder blijkt dat 86% van de respondenten tevreden is met de aanstelling die ze heb-ben gekregen na het afronden van hun opleiding. Dit is toege-nomen ten opzichte van vorige keer (78%).”

“De respons is dan wel hoog, maar we weten uiteraard niet van de mensen die niet heb-ben gereageerd of ze een baan hebben of niet. Vanuit de CASA

“Uiteindelijk willen de meeste jonge anesthesiologen een vaste baan en hoe die constructie is maakt niet zoveel uit. Wat we in enkele commentaren lazen is dat sommigen wel veel moeite moesten doen voor een vaste baan, zoals verhuizen of nood-gedwongen naar het buitenland uitwijken. Sommige anderen hebben tijdelijk een positie in een privékliniek aangenomen. Zij hadden het liefst een vaste baan gehad, maar hebben dus tijdelijk voor een meer onzekere baan gekozen. Bij vervolgfunc-ties zie je langzaam een stijging van het vaste dienstverband.”

“De onzekere start uit zich in ieder geval niet in ontevreden-heid (86% zegt tevreden te zijn met hun eerste aanstelling). Natuurlijk moeten we niet de overige 14% uit het oog verlie-zen, al gaat het daarbij om en-kelingen. Slechts drie mensen hebben gezegd; ‘ik heb er veel moeite voor moeten doen’, ‘ik ben niet tevreden’ of ‘ik heb een tijd thuis gezeten.”

Wat zijn de verwachtin-gen van aios als ze nog met de opleiding bezig zijn? “Ik denk dat veel mensen aan het begin van hun opleiding denken: ‘ik ga perifeer werken’ of ‘ik ga academisch werken’. En dat het merendeel er toch vanuit gaat dat ze een vaste aanstelling in loondienst krij-gen, of denken: ik ga in een maatschap. De laatste jaren zien we dat er veel meer chef de clinique-plekken bijkomen.

de AnesthesioloogInterview | arbeidsmarktmonitor

Om een goed beeld te krijgen van het

banenperspectief van de jonge klaren binnen

de anesthesiologie heeft de CASA onlangs

een enquête verstuurd naar alle jonge

anesthesiologen die hun opleiding afrondden

van 2016 tot en met 2018. De respons was groot:

65% reageerde op de verstuurde enquête.

de Anesthesioloog - 16 -de Anesthesioloog - 15 -

‘LATEN WE ONSZELF NIET GEK MAKEN’

Tekst: Sandra Gijtenbeek

Meeste jonge klaren vinden binnen drie maanden na afronding van hun opleiding een baan

de Anesthesioloog - 17 -

“Er is een periode meer opge-leid. Daarvan komen momen-teel nog een aantal jonge klaren op de arbeidsmarkt. Nu gaan we echter binnen de anesthe-siologie weer minder opleiden. Dus als we nu al geen proble-men hebben, verwacht ik ook niet dat het vinden van een aan-stelling de komende jaren een groot probleem gaat worden. Het is eerder denkbaar dat we straks juist te weinig anesthesi-ologen hebben.”

“We zien ook nog een beweging ten aanzien van de deeltijdfac-tor. Als je die factor vergelijkt van mensen die net klaar zijn ten opzichte van mensen die al langere tijd werken, dan is daar een groot verschil tussen. Dat is echt een trend waarvan we verwachten dat die zich door gaat zetten. Er zijn weinig jonge klaren die voltijd willen werken. Steeds meer aios werken ook in deeltijd. Sommige klinieken stimuleren dit ook in het kader van een goede work-life ba-lance.”

Wat vonden jullie een opvallende uitkomst van deze enquête?

Annelies: “Dat toch bijna ieder-een redelijk snel een baan heeft. De ongerustheid of je wel of niet een baan kan vinden, leefde nog steeds onder assistenten. Ik denk dat – gezien deze resul-taten – een goede boodschap is: we mogen onszelf misschien iets minder gek maken, want binnen 3 maanden heeft 99% een baan.”

Veel maatschappen hebben een MSB-constructie en kiezen voor chef de clinique-functies boven toetreding tot de maatschap.”

Klopt het dat veel jonge klaren in hun opleidings-kliniek blijven werken?

Annelies: “Ja dat klopt, het merendeel blijft in de OOR werken waar ze zijn opgeleid (48%) en een groot deel in de academie (?). Wat we horen van aios is dat als ze klaar zijn met de opleiding en ze nog geen plek elders kunnen vinden, de opleidingskliniek ze de ruimte biedt om nog even te blijven. Ik weet niet of dat de volledige of exacte verklaring is. Aangezien er in de algemene anesthesio-logenpopulatie meer anesthesi-ologen perifeer werken dan in de academie, denken we dat in het opleidingsziekenhuis blijven niet de voorkeur heeft.”

“Wellicht is het deels omdat je als jonge klare vanuit de oplei-dingsacademie verder kan zoe-ken en deels omdat er nu een goed aanbod van fellowships is vanuit de academie (IC en pijn-geneeskunde).”

Hoe denk je dat de toe-komst eruit gaat zien? Wat voor verandering gaan we zien?

Annelies: “Door de het nieuwe opleidingsplan worden aios al tijdens hun opleidingsjaren klaargestoomd als intensivist of pijnspecialist. Ik denk dat we bij een volgende enquête al eerder in de opleiding de diffe-rentiatie gaan zien.”

de Anesthesioloog - 18 -

de AnesthesioloogInterview | arbeidsmarktmonitor

Wat is een doorsnee ‘jonge klare’?

Gemiddeld gesproken is de ‘jonge klare’ een speci-alist die 35 jaar is (sprei-ding 30-42 jaar), meestal een vrouw (58 t.o.v. 42%) die het vak over de gehele breedte uitoefenend.

Het nieuwe opleidings-plan, dat in april 2019 is ingegaan, maakt diffe-rentiatie om bijvoorbeeld intensivist of pijnspeci-alist te worden al tijdens de opleiding mogelijk. Ook hebben de aios in het nieuwe plan de optie een keuze te maken uit een van de andere aandachts-gebieden binnen de peri-operatieve zorg.

De enquête laat zien dat ook de afgelopen jaren veel aios zich al deels bin-nen de opleiding hebben kunnen differentiëren, zoals te zien is in tabel 1.

De algemene anesthe-siologie is de meest voorkomende keuze (18%), onder andere met verdieping in regionale technieken, oncologische chirurgie et cetera. Popu-laire differentiaties zijn: de cardio anesthesiologie (17,6%) gevolgd door intensive care (15,5%), kinderanesthesiologie (15,5%) en pijn (14,1%). Een klein percentage van de aios koos voor weten-schap, management, ob-stetrie, urgentie en neuro anesthesiologie.

30

25

20

15

10

5

0

algemeenpijn

cardioneuro

urgentieic

kinder

management

onderwijs

obstetri

e

wetenschap

aantal

%

Differentiatie

Een groot aantal van de ‘jonge klaren’ is tevreden met de aanstelling die ze hebben gekregen (86%). Dit percentage is hoger dan in 2013-2015 (78%).

De helft is blijven werken in de OOR waar ze zijn opgeleid (48%). Acht procent is noodge-

dwongen gaan werken in een andere regio om daar een baan te kunnen bemachtigen. Deze vraag is echter door 31% door de respondenten niet beant-woord.

Een aanzienlijk deel van de anesthesiologen die hun oplei-ding afronden in 2016-2018

werkt parttime, 56% werkt 0,8 FTE en 11% werkt 0,9FTE. De gemiddelde deeltijdfactor is 0.86 FTE. Dis is lager ten op-zichte van alle anesthesiologen ongeacht het jaar waarin de opleiding is afgerond met een deeltijdfactor van 0,93% (bron capaciteitsorgaan, capaciteits-plan 2016).

eerste baan

huidige baan

Functie40

35

30

25

20

15

10

5

0

proc

ent

A EC GB FD H I

Aanstellings-percentage

<80%3%

100%30%

90%11%

80%56%

A - FellowB - Chef de clinique in loondienst met tijdelijk contractC - Chef de clinique in dienst van de maatschap/MSB

met tijdelijk contractD - Staflid in loondienst met tijdelijk contractE - Staflid in loondienst met onbepaalde tijd contractF - Lid van de maatschap/MSBG - ZZP-erH - Baan toegezegdI - Werkloos

Werk en privé balans

beschreven ‘Evipan’-schandaal waarbij hexobarbital mono-anesthesie grootschalig werd gebruikt in ‘tandrooi’-klinieken. Dolek Guensberg De eerste anesthesioloog die verandering zou brengen in de Twentse ziekenhuizen was Dolek Guensberg. Hij vestigde zich in deze regio na zijn regis-tratie in 1950 en zou er tot zijn pensioen in 1973 blijven. Hij behoorde tot de eerste lichting van in Nederland opgeleide an-esthesiologen. Hoe kwam hij in Twente en in ons vak terecht? Zoals bij velen: via kronkelige en bij toeval gevonden wegen.

Zijn dochter Miriam schreef een boek over zijn leven: ge-boren in 1908 in Oostenrijks Polen, moest hij als jood naar buitenlandse universiteiten in Tsjechië en later Italië uitwijken voor zijn studie geneeskunde. Door de Duitse inval in Polen kon hij vervolgens niet terug naar huis. Hij meldde zich bij het Poolse bataljon in Frankrijk en vluchtte naar Engeland met de overlevenden na de capitu-latie van Frankrijk. In juni 1944 kwam hij aan in Normandië en werkte daar als legerarts aan het front tot het einde van de oorlog. Tijdens de winter van ’44 -’45, waarin het bataljon in Breda gelegerd bleef, ontmoette hij de vrouw met wie hij zou trouwen en met wie hij later een leven in Twente op zou bouwen. Guensberg hielp land-genoten die na demobilisatie niet terug naar Polen konden werk te vinden in de Twentse

Weet u wanneer de eerste anesthesioloog in uw instelling aan de slag ging? Hoe waren de werkomstandigheden toen? De leden van de Kring Geschie-denis onderzoeken het aan de hand van archieven, literatuur en interviews. Naast de anes-thesiologische ontwikkelingen zijn de betrokken mensen heel interessant vanwege hun pres-taties, maar vaak ook vanwege hun bijzondere levensloop. Een geschiedenis die soms pas later duidelijk wordt, als een interview niet meer mogelijk is. Zo spraken we voor deze editie Miriam Guensberg, de dochter van Dolek Guensberg, over de rol van haar vader in de ontwikkeling van anesthesiolo-gie in Twente.

textielindustrie. Daardoor kreeg hij zelf een positie als fabriek-sarts in Oldenzaal aangeboden. Had hij in die tijd geprobeerd terug te keren naar Polen, dan hadden de communisten hem daar als voormalig geallieerd militair hoogstwaarschijnlijk gearresteerd en als vele anderen verbannen naar Siberië. Tijdens zijn voluntaire werk in het Oldenzaalse ziekenhuis ontmo-ette Guensberg echter chirurg professor Nuboer. Deze bood hem een opleidingsplaats an-esthesie aan in Utrecht. Dan moest Guensberg wel het Ned-erlands artsexamen doen, wat hij in Leiden gedaan heeft. Een zeer boeiend leven, hoe graag hadden wij hem zelf geïnter-viewd om hem te vragen naar de gang van zaken tijdens zijn opleiding in Utrecht en zijn begintijd in Oldenzaal en Hen-gelo! Het NVA ‘oral history’-archief Kent u gepensioneerde collegae die onze geschiedenis kunnen verrijken met hun ervaringen? Wij bezoeken ze graag om die kennis en ervaring te bewaren in het NVA ‘oral history’-ar-chief. U kunt ons bereiken via Hans Pöll, de secretaris van de Kring Geschiedenis: jspoll@icloud.com Gebruikte literatuur: Miriam Guensberg. Held zonder Vaderland. De Kring 2019. Prakken H. In memoriam A Guensberg. NTvG 18-03-1990 Foto van Dolek Guensberg met dank aan Miriam Guensberg.

Anesthesiologie in Twente anno 1950 In Twente werken nu tiental-len collega’s, voor 1950 waren er geen. De narcoses werden verzorgd door verpleegkun-digen, nonnen en andere hulpkrachten. De operatieve mogelijkheden waren beperkt tot wat de bedwelming toeliet. Tot begin jaren 70 werd er ethermasker-narcose toegedi-end in de veelal kleine instel-lingen, zoals die in Stad en Ambt Delden. Het St. Elisabeth Ziekenhuis aldaar had geen medisch specialistische staf; de plaatselijke huisartsen waren verantwoordelijk voor de op-genomen patiënten. Eens per week kwamen er een chirurg uit Hengelo en een gynaecoloog uit Almelo om operaties te doen.

In de grotere ziekenhuizen in de regio werd er soms door huisartsen narcose toegediend op verzoek van de chirurg. De vergoeding liep dan via de operateur, pas in 1952 kregen anesthesiologen een eigen ziek-enfondstarief. Bij vrijwel alle ingrepen tot die tijd hield nar-cose in: ether met een masker. Chloroform werd sporadisch gebruikt bij kinderen. Chirur-gen en huisarts-narcotiseurs die met barbituraten experiment-eerden gebruikten deze als mo-no-anestheticum, op dezelfde wijze als ze etherdamp toedien-den: zo nodig een beetje erbij. De ervaringen met intraveneuze narcose waren tweeledig: ener-zijds een soepeler inleiding, an-derzijds meer mortaliteit. Een voorbeeld hiervan is het eerder

de AnesthesioloogArtikel | geschiedenis

de Anesthesioloog - 20 -

Guensberg hielp landgenoten die na demobilisatie niet terug naar Polen konden

werk te vinden in de Twentse textielindustrie.

De eerste Twentse anesthesioloog

Tekst: Marten van Wijhe, Kring Geschiedenis NVA

Platform Global Anaesthesia Een enthousiaste groep collegae neemt het initia-tief om binnen de NVA een platform op te richten voor (assistent) anesthesiologen met belangstelling voor de beoefening van ons vak in “lage lonen landen”. Het doel is om een forum te bieden waar collegae met belang-stelling en / of ervaring in ontwikkelingslanden elkaar kunnen treffen. Het stre-ven is een afdeling “Global anaesthesia”op te zetten, gelieerd aan de “Global Sur-gery” beweging, die beoogt de kwaliteit van onze inzet zo hoog mogelijk te maken. Anesthesiologen die voor het eerst gaan werken in een “lage lonen” land kunnen bij leden terecht voor advies en goede raad. Tijdens de ko-mende anesthesiologendagen Verzorgen wij een sessie om een toelichting te geven op de doelstellingen en om zoveel mogelijk geïnteresseerden te ontmoeten. Wij verheugen ons u daar te zullen zien!

De initiatiefnemers: Claar Bijleveld (MST),Ilona Spaan (AMC / AvL), Janlouis Bezemer (UMCG),Jurgen Fleisch (LUMC) en Volker Gerling (Meander).

de Anesthesioloog - 19 -

de AnesthesioloogBenoemd | Prof. dr. Monique Steegers & Prof. dr. Jan Van Zundert

de Anesthesioloog - 21 -

Leerstoel: Pijn- en palliatieve geneeskunde, AmsterdamUMC, Anesthesiologie VUmc

Waarom is deze leerstoel ingesteld?Om de kwaliteit van leven van patiënten met chronische pijn en met een levensbedreigende aandoening te verbeteren.

Wat was de titel van je inaugurele rede en hoe kijk je terug op deze dag?Schuivende panelen: De rede ging over de kwaliteit van leven voor degenen die langdurig en constant pijn ervaren en ook voor die pa-tiënten die nog een beperkte

levensverwachting hebben. Deze groepen zijn onderbelicht als het gaat om kennis over pijn als symptoom, als ziekte en als onbehandelbaar verschijn-sel in de laatste levensfase. Ze zijn onderbelicht bij alle zorgverleners maar ook bij de patiënten en het publiek. Dit verhaal is dus een pleidooi om meer aandacht en onderzoek te vragen voor beïnvloeding van de kwaliteit van leven van deze patiënten. Niet alleen overle-ving is belangrijk maar ook de kwaliteit die daarna overblijft. Veel medische behandelingen hebben bijwerkingen, waar-onder langdurige pijn in elke fase van het leven. Daarom moeten ze ook op deze manier

in het gesprek met de patiënt een rol krijgen, aangezien het schuivende panelen zijn en die regelmatig, net als bloeddruk, gemeten moet worden. Ook wil ik specifiek stilstaan bij pijn bij kanker, pijnstillers en de pallia-tieve geneeskunde. Het was een fantastische dag waar ik met veel plezier aan terugdenk. Over vijf jaar dan… Is de patiëntenzorg, het onder-wijs en het onderzoek verder uitgebouwd in het Amsterda-mUMC voor patiënten die lang-durig en constant pijn ervaren en ook voor die patiënten met nog een beperkte levensver-wachting.

Benoemd Prof. dr. Monique Steegers

November 2019

Leerstoel: Professor in de Pijngenees-kunde aan de Universiteit van Maastricht

Waarom is deze leerstoel ingesteld?De leerstoel bestaat al sinds 1989 met de aanstelling van Prof. Dr. Menno Sluijter, in 2002 opgevolgd door Prof. Dr. Maarten van Kleef. Bijzonder nu is dat door mijn aanstelling de samenwerking op vlak van onderzoek, onderwijs en oplei-ding, die al meer dan 20 jaar bestond tussen het Pijnonder-zoekscentrum MUMC+ en het Multidisciplinair Pijncentrum ZOL, wordt geofficialiseerd.

Wat was de titel van je inaugurele rede en hoe kijk je terug op deze dag? De titel van de rede was “Less is more”. Het was een memora-bele dag, want nadat Prof. Van Zundert zijn leerstoel aanvaard had, sprak mijn voorganger Prof. Maarten van Kleef zijn af-scheidsrede uit. Dit gebeurde in de Sint-Janskerk op het Vrijthof van Maastricht. De speciale setting, het grote aantal hoog-leraren in toga en de talrijke aanwezigen, maakten dit een zeer bijzondere dag. Over vijf jaar dan… In de eerste plaats wil ik de afdeling en de verschillende

specialismen/diensten die met de behandeling van pijn te maken hebben optimaal laten samenwerken. Verder wil ik meer aandacht voor de pijnop-leiding, een degelijke opleiding verhoogt immers de kwaliteit van de geboden zorgen. Het multidisciplinair onderzoek wordt verder uitgebouwd. Het onderzoek moet beantwoorden aan een medische noodzaak, wetenschappelijk voldoende interessant zijn en moet vooral maatschappelijk relevant zijn. Binnen 5 jaar hoop ik te hebben bijgedragen aan een adequaat gebruik van de beschikbare middelen.

Benoemd Prof. dr. Jan Van Zundert

December 2019

NEDERLANDSEVERENIGING VOORANESTHESIOLOGIE

NVA Wetenschapsdagvan wetenschap naar praktijk

2 oktober 2020 De Reehorst | Ede

| STADION: FC ABCOUDE| 14.00 UUR| MIXED TEAMS M/V| A ANMELDEN VOOR 6 JUNI| ORGANISATIE: AMC

| INSCHRIJFGELD: € 15 PP| TEAM: 7

MEDEWERKERS AFD.ANESTHESIOLOGIE

| BBQ

M.W.HOLLMANN@AMSTERDAMUMC.NL

NARCOLYMPICS

20-06 20202 e