Trong sè nµy:

Ban biªn tËp Tê tin néi bé CEN:

Vµi nÐt hiÖn tr¹ng gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam

Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån ®· ®îc tiÕn hµnh réng r·i trªn kh¾p ®Êt níc. §èi tîng cña ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån còng rÊt ®a d¹ng, bao gåm hÇu hÕt mäi nhãm ®èi tîng nh: häc sinh c¸c cÊp vµ céng ®ång ®Þa ph¬ng t¹i vïng ®Öm c¸c Vên Quèc gia (VQG) vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn (KBTTN), kh¸ch du lÞch, c¸n bé c¸c VQG vµ KBTTN, c«ng chóng nãi chung, häc sinh t¹i c¸c trêng häc trong c¶ níc vµ l·nh ®¹o c¸c cÊp. Tuy møc ®é hëng øng ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån cña mçi nhãm ®èi tîng kh¸c nhau nhng c¸c ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån ®· thùc sù ®i vµo cuéc sèng cña rÊt nhiÒu céng ®ång trªn kh¾p ®Êt níc.

Ho¹t ®éng s«i næi nhÊt lµ c¸c ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc B¶o tån giµnh cho häc sinh vµ céng ®ång ®Þa ph¬ng t¹i vïng ®Öm c¸c VQG vµ KBTTN. §iÓn h×nh lµ Ch¬ng tr×nh C©u l¹c bé t¹i c¸c trêng häc

Vµi nÐt hiÖn tr¹ng gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam 1

B¸i Tö Long - Vên Quèc gia thø 12 cña ViÖt Nam 10

Kho¸ häc Gi¸o dôc M«i trêng cã cÊp chøng chØ 14

Héi th¶o ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè thuËn lîi vµ h¹n chÕ cña c¸c dù ¸n b¶o tån kÕt hîp víi ph¸t triÓn 17

Héi chî kû niÖm ngµy M«i trêng ThÕ giíi 18

S¾p xuÊt b¶n S¸ch §á ViÖt Nam ! 21

S¸ch míi xuÊt b¶n 22

Giíi thiÖu Dù ¸n PARC 25

Trëng Ban: G.S Hoµng HoÌ

Phã ban: Lª v¨n Lanh

Thµnh viªn: §ç ThÞ Thanh HuyÒn §Ëu ThÞ Lª HiÕu Hoµng Thanh T©m TS.Joe Peters

ThiÕt kÕ: §ç ThÞ Thanh HuyÒn

§Þa chØ liªn hÖ: Trung t©m M«i trêng, Du lÞch vµ Ph¸t triÓn (CETD) 114 Hoµng Quèc ViÖt -NghÜa §«-CÇu GiÊy-Hµ Néi Tel/Fax: (84 4) 7 560233 Email: cen-cetd@hn.vnn.vn

§Þa chØ trang web:

http://www.mekonginfo.org/partners/CEN/index.htm

http://www.undp.org.vn/forums1/cen.htm

Page 1 of 13

vµ Ch¬ng tr×nh Th«n b¶n giµnh cho vïng ®Öm VQG Cóc Ph¬ng ®îc thµnh lËp vµo cuèi n¨m 1996 trong khu«n khæ Dù ¸n B¶o tån Cóc ph¬ng do tæ chøc §éng Thùc vËt Quèc tÕ (FFI) thùc hiÖn. Thõa hëng kinh nghiÖm vµ sù thµnh c«ng cña nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy, c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc cho häc sinh vïng ®Öm VQG Ba BÓ vµ KBTTN Nµ Hang (trong khu«n khæ dù ¸n PARC (2000, 2004), dù ¸n N©ng cao NhËn thøc B¶o tån loµi Voäc Mòi hÕch) còng ®· ®îc tiÕn hµnh. Kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc b¶o tån cho c¸c em häc sinh vµ céng ®ång vïng ®Öm t¹i VQG B¹ch M· trong khu«n khæ Ch¬ng tr×nh B¶o tån Hæ t¹i tØnh Thõa Thiªn HuÕ do Quü Quèc tÕ vÒ B¶o vÖ Thiªn nhiªn (WWF) thùc hiÖn, dù ¸n SGP/VN/99/020 (UNDP) vµ ho¹t ®éng cña Ên phÈm "C©y lµ b¹n cña chóng ta" (VQG B¹ch M· vµ Héi Vên Thiªn nhiªn Nord Pas de Calais Ph¸p phèi hîp thùc hiÖn). Ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån híng vµo häc sinh c¸c cÊp vµ céng ®ång vïng ®Öm cßn ®îc thùc hiÖn t¹i VQG C¸t Tiªn trong Dù ¸n b¶o tån VQG C¸t Tiªn (1998-2003, do

ChÝnh phñ V¬ng quèc Hµ Lan vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam tµi trî, WWF thùc hiÖn); VQG C¸t Bµ (Dù ¸n t¨ng cêng c«ng t¸c gi¸o dôc m«i trêng t¹i VQG C¸t Bµ do WWF thùc hiÖn); VQG Yokdon (Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc M«i trêng vµ n©ng cao nhËn thøc thuéc Dù ¸n PARC-Yokdon); VQG C«n §¶o (Ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc M«i trêng vµ n©ng cao nhËn thøc b¶o tån do WWF thùc hiÖn); KBTTN Pï M¸t (Dù ¸n L©m nghiÖp X· héi vµ B¶o tån Thiªn nhiªn - SFNC do Céng ®ång Ch©u ¢u vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam tµi trî); KBTTN Vò Quang (Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i trêng t¹i trêng häc vµ céng ®ång do WWF thùc hiÖn); KBTTN Phong Nha - KÎ Bµng (Ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc M«i tr-êng trong khu«n khæ dù ¸n b¶o tån song hµnh Phong Nha - KÎ Bµng - Hin Namno do WWF thùc hiÖn); khu RAMSAR Xu©n Thuû (Dù ¸n t¨ng cêng n¨ng lùc cho khu RAMSAR Xu©n Thuû do §¹i Sø qu¸n V¬ng Quèc Hµ Lan tµi trî, 1998 - 1999); Sapa (Dù ¸n Gi¸o dôc M«i trêng tæng hîp Sapa do Frontier thùc hiÖn, b¾t ®Çu n¨m 2001), x· ChÕ T¹o, Mï C¨ng Ch¶i, Yªn B¸i (Dù ¸n X©y dùng khu b¶o tån cho c¸c loµi Vîn vµ Voäc ë miÒn B¾c ViÖt Nam do FFI thùc hiÖn).

H×nh thøc phæ biÕn cña c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån cho c¸c em häc sinh lµ thµnh lËp "C©u l¹c bé Xanh", "C©u l¹c bé B¶o tån", "C©u l¹c bé Gi¸o dôc Thiªn nhiªn M«i trêng". §Õn nay, c¸c c©u l¹c bé nµy ®· thu hót hµng tr¨m ngµn häc sinh tham gia vµ ®îc c¸c em nhiÖt liÖt hëng øng. Tuy néi dung vµ h×nh thøc sinh ho¹t cña mçi c©u l¹c bé ®Òu ®îc s¸ng t¹o cho phï hîp víi tõng khu vùc, nhung nh×n chung, mçi buæi sinh ho¹t, c©u l¹c bé tËp trung vµo mét chñ ®Ò vµ lång ghÐp nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nh nh vÏ, kÓ chuyÖn, trß ch¬i, th¶o luËn v.v. cã liªn quan ®Õn néi dung cña chñ ®Ò. Ngoµi ch¬ng tr×nh sinh ho¹t th«ng thêng cßn cã nhiÒu ho¹t ®éng, sù kiÖn ®Æc biÖt kh¸c cã liªn quan ®Õn b¶o tån nh biÓu diÔn rèi, trång c©y, tham quan Khu B¶o tån Thiªn nhiªn, tæ chøc c¸c cuéc thi nh vÏ tranh, ®è vui, thö tµi hïng biÖn, lµm b¸o têng, héi th¶o gi¸o viªn, thµnh lËp m¹ng líi tuyªn truyÒn viªn nhi ®ång… v.v. NhiÒu lo¹i tµi liÖu Gi¸o dôc b¶o tån ®· ®îc thiÕt kÕ vµ sö dông nh: poster, vë vµ nh·n vë häc sinh cã th«ng ®iÖp b¶o tån, ¸o ph«ng, mò, b¨ng video, phim ng¾n, …Bªn c¹nh ®ã, mét sè khu vùc ®· x©y dùng ®îc mét ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y trong cho c©u l¹c bé riªng, phï hîp víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ vÊn ®Ò b¶o tån cña tõng khu vùc. Tuy vËy, c¸c ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cÇn ®îc tiÕp tôc hoµn thiÖn, ®i s©u h¬n n÷a vµo c¸c vÊn ®Ò cña khu vùc ®ã.

Song song víi c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån cho häc sinh vïng ®Öm lµ c¸c ch¬ng tr×nh cho céng ®ång vïng ®Öm, phæ biÕn lµ c¸c ch-¬ng tr×nh th«n b¶n, ch¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ vïng ®Öm (VQG Ba BÓ, Cóc Ph¬ng, C¸t Bµ, B¹ch M·, Yokdon, C¸t Tiªn, C«n §¶o, KBTTN Nµ Hang, Pï M¸t, Vò Quang, KÎ Gç, …). C¸c ch¬ng tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn ngay t¹i céng ®ång trong sù phèi hîp gi÷a c¸c dù ¸n víi c¸c ®oµn thÓ ®Þa ph¬ng (§oµn Thanh niªn, Héi Phô n÷) vµ bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh: chiÕu slide hoÆc phim ng¾n vÒ gi¸ trÞ cña tµi nguyªn thiªn nhiªn trong khu vùc, biÓu diÔn kÞch ng¾n cã th«ng ®iÖp b¶o tån, tæ chøc c¸c buæi truyÒn thanh t¹i trung t©m th«n b¶n,… Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c ho¹t ®éng hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ vïng ®Öm nh»m lµm gi¶m sù phô thuéc cña ngêi d©n vµo tµi nguyªn rõng vµ do vËy t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c b¶o tån. C¸c ho¹t ®éng nµy bao gåm viÖc chuyÓn giao, híng dÉn nh÷ng kü thuËt canh t¸c míi, c¸c m« h×nh kinh tÕ (nh n«ng l©m kÕt hîp, nu«i ong, c¸c m« h×nh ch¨n nu«i,…), giao kho¸n rõng cho d©n b¶o vÖ, l«i kÐo sù tham gia cña d©n ®Þa ph¬ng vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch trong khu vùc, n©ng cÊp, c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng... C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vïng ®Öm t¹i KBTTN Pï M¸t, VQG Ba V×, B¹ch M·, C¸t Tiªn vµ mét sè n¬i kh¸c ®· hç trî ®¾c lùc cho c«ng t¸c gi¸o dôc b¶o tån.

Ngoµi c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån cho häc sinh vµ céng ®ång vïng ®Öm VQG vµ KBTTN, c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc du kh¸ch còng rÊt ®îc chó träng. Trung t©m Du kh¸ch ®Çu tiªn cña ViÖt Nam t¹i VQG Cóc Ph¬ng trong khu«n khæ Ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc du kh¸ch (Dù ¸n B¶o tån Cóc Ph¬ng) ra ®êi vµo n¨m 1999 ®· chÝnh thøc më cöa vµo th¸ng 8 n¨m 2000 vµ ®· ®ãn h¬n 2000 kh¸ch tham quan. Tõ ®ã ®Õn nay ®· cã thªm nhiÒu Trung t©m Du kh¸ch/ Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng kh¸c ra ®êi nh: Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng VQG C¸t Bµ; Trung t©m Du kh¸ch VQG B¹ch M·, VQG C«n §¶o. Mét sè Trung t©m Du kh¸ch/Trung t©m DiÔn Gi¶i sÏ ®îc x©y dùng trong thêi gian kh«ng xa t¹i c¸c VQG vµ KBTTN nh: VQG Tam §¶o, Ba V×, Ba BÓ, KBTTN Nµ Hang, …C¸c trung t©m nµy lµ n¬i trng bµy c¸c hiÖn vËt, mÉu vËt, gióp du kh¸ch t×m hiÓu vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, c¸c mèi ®e do¹ trong khu vùc vµ c¸c vÊn ®Ò b¶o

tån chÝnh mµ ®Êt níc ta ®ang ph¶i ®èi mÆt. Sù ra ®êi cña c¸c Trung t©m Du kh¸ch/ Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng lµ mét bíc ngoÆt lín trong c«ng t¸c gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam. Ngoµi ra, mét sè VQG vµ KBTTN cßn cã c¸c ®êng mßn thiªn nhiªn/ ®êng mßn diÔn gi¶i víi hÖ thèng biÓn b¸o mang th«ng ®iÖp b¶o tån nh»m cung cÊp th«ng tin cho du kh¸ch vÒ khu vùc, khiÕn hä thªm tr©n träng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn n¬i hä ®Õn th¨m. NhiÒu khÈu hiÖu, tê bím, Ên phÈm, lÞch vÒ b¶o vÖ ®éng vËt hoang d·, b¶o vÖ rõng còng ®· ®îc xuÊt b¶n vµ chuyÓn ®Õn tay du kh¸ch.

T¹i c¸c VQG, KBTTN vµ vïng ®Öm, ®éi ngò c¸n bé, l·nh ®¹o cã vai trß hÕt søc quan träng trong c«ng t¸c b¶o tån vµ do vËy, hä còng lµ ®èi tîng quan träng cña gi¸o dôc b¶o tån. C«ng t¸c gi¸o dôc b¶o tån cho hµng tr¨m c¸n bé c¸c VQG vµ KBTTN còng ®· ®îc thùc hiÖn t¹i mét sè n¬i nh: VQG Tam §¶o vµ VQG Ba V× (trong khu«n khæ Ch¬ng tr×nh tËp huÊn Gi¸o dôc M«i trêng vµ Du lÞch Sinh th¸i, 2000-

C¸n bé VQG Ba V× vµ Tam §¶o häc tËp kinh nghiÖm gi¸o dôc b¶o tån / gi¸o dôc m«i trêng t¹i VQG B¹ch M·

Sö dông poster trong gi¸o dôc b¶o tån cho häc sinh vïng ®Öm VQG Trµm Chim

VËt trng bµy trong TT Du kh¸ch VQG Cóc Ph¬ng

Page 2 of 13

2001 do Héi c¸c Vên Quèc gia vµ Khu B¶o tån Thiªn nhiªn ViÖt Nam (VNPPA) thùc hiÖn díi sù tµi trî cña C¬ quan Hîp t¸c Quèc tÕ NhËt B¶n (JICA)); VQG C¸t Tiªn (Ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc M«i trêng cña Dù ¸n b¶o tån C¸t Tiªn do WWF thùc hiÖn); VQG C«n §¶o (Ch¬ng tr×nh Gi¸o dôc m«i trêng vµ N©ng cao NhËn thøc B¶o tån do WWF thùc hiÖn). T¹i VQG Ba BÓ, ®éi ngò c¸n bé cña 7 x· vïng ®Öm còng ®· ®îc tËp huÊn vÒ gi¸o dôc b¶o tån trong khu«n khæ dù ¸n "HuÊn luyÖn vÒ B¶o tån Thiªn nhiªn vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng cho c¸n bé x·, huyÖn Ba BÓ, tØnh B¾c K¹n" do Quü M«i trêng SIDA tµi trî, Héi Khoa häc Kü thuËt L©m nghiÖp ViÖt Nam (VIFA) thùc hiÖn.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån cho qu¶ng ®¹i quÇn chóng còng ®· ®îc chó träng. C¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng kh«ng ngõng ®a nhiÒu tin, bµi vÒ c«ng t¸c b¶o tån, gióp cung cÊp th«ng tin cho quÇn chóng vÒ c¸c vÊn ®Ò b¶o tån mµ chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt. Gi¸o dôc B¶o tån cho quÇn chóng ®îc tæ chøc WWF thùc hiÖn, cô thÓ lµ ho¹t ®éng cña Héi chî Kû niÖm ngµy M«i trêng thÕ giíi do WWF thùc hiÖn t¹i Vên thó Hµ Néi ngµy 2/6 /2001. §©y lµ mét ho¹t ®éng trong khu«n khæ dù ¸n "Gi¸o dôc N©ng cao NhËn thøc vÒ B¶o tån §a d¹ng sinh häc cho c«ng chóng t¹i c¸c vên thó" do WWF vµ Vên thó Hµ Néi thùc hiÖn víi sù tµi trî cña Quü M«i trêng §Þa Ph¬ng cña Hµ Lan. C¸c ho¹t ®éng nh biÓu diÔn v¨n nghÖ,

Bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån cho c¸c ®èi tîng trªn, ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån cho häc sinh trong c¸c trêng häc trong c¶ níc còng ®îc tiÕn hµnh. Tiªu biÓu lµ ho¹t ®éng cña Dù ¸n Gi¸o dôc M«i trêng trong nhµ trêng phæ th«ng ViÖt Nam VIE/98/018 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Dù ¸n nµy ®· x©y dùng ®îc m¹ng líi cè vÊn vµ gi¸m s¸t viªn gi¸o dôc m«i trêng/gi¸o dôc b¶o tån ë c¸c trêng s ph¹m, c¸c Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vµ c¸c Së Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ë 61 tØnh/thµnh phè. Nh÷ng cè vÊn, gi¸m s¸t viªn nµy lµ nh÷ng ngêi híng dÉn vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc m«i trêng/gi¸o dôc b¶o tån cho gi¸o viªn, häc sinh t¹i ®Þa ph¬ng. GÇn ®©y, trong dù ¸n biªn so¹n l¹i s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, néi dung vÒ b¶o vÖ m«i trêng/ b¶o tån thiªn nhiªn còng ®· ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ë mét sè m«n häc cã néi dung liªn quan nh: sinh vËt, ®Þa lý, gi¸o dôc c«ng d©n …

Nh vËy, trong thêi gian qua, ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam ®· cã mét bíc tiÕn lín. VÒ mÆt néi dung: c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó, tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò b¶o tån cña khu vùc víi nhiÒu tµi liÖu gi¸o dôc b¶o tån bæ Ých. VÒ ph-¬ng ph¸p: ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn râ rÖt. Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o tån lÊy ngêi häc lµm trung t©m th«ng qua c¸c buæi tËp huÊn trao ®æi th«ng tin hai chiÒu, ®Ó häc viªn tù suy nghÜ ®a ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kÝch thÝch sù tß mß, tÝnh s¸ng t¹o cña häc viªn ®· ®îc ¸p dông ë kh¾p n¬i. VÒ mÆt ®èi tîng: ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån trªn kh¾p ®Êt níc ®· híng tíi mäi ®èi tîng kh¸c nhau tuy cêng ®é kh«ng gièng nhau vµ sù hëng øng cña c¸c ®èi tîng víi c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån còng kh«ng nh nhau.

VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã sù trao ®æi th«ng tin, chia sÎ kinh nghiÖm gi¸o dôc b¶o tån cña c¸c tæ chøc kh¸c nhau nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng nµy. Cã thÓ nãi, sù ra ®êi cña M¹ng líi Gi¸o dôc B¶o tån thuéc M¹ng líi Gi¸o dôc M«i trêng ViÖt Nam vµo th¸ng 6 n¨m 2000 ®· phÇn nµo ®¸p øng ®îc nhu cÇu trao ®æi th«ng tin, chia sÎ kinh nghiÖm nµy.

Ngoµi nh÷ng th¸ch thøc mµ gi¸o dôc b¶o tån gÆp ph¶i nh: ®êi sèng d©n c khã kh¨n, d©n trÝ thÊp, rµo c¶n ng«n ng÷, phong tôc tËp qu¸n, kinh phÝ h¹n hÑp… c¸c nhµ gi¸o dôc b¶o tån cßn ph¶i ®èi mÆt víi hai th¸ch thøc cña chÝnh b¶n th©n ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån. §ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó duy tr× ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån khi dù ¸n ®· kÕt thóc vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån b»ng c¸ch nµo. LiÖu ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån cã ®îc duy tr× khi dù ¸n ®· ngõng ho¹t ®éng? Lµm sao cã thÓ tiÕp tôc duy tr× c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån? ChÝnh v× vËy, c¸c dù ¸n cÇn xem xÐt ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp tôc cña ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån khi dù ¸n kÕt thóc, ®ång thêi c¸c cÊp liªn quan còng cÇn nç lùc t×m kiÕm nguån tµi trî vµ nh©n lùc cho viÖc thùc hiÖn tiÕp c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån.

Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån còng thùc sù lµ mét vÊn ®Ò hiÖn nay cha cã lêi gi¶i. Khi ®îc hái vÒ hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån, phÇn lín ngêi ®îc hái (®iÒu phèi viªn, c¸n bé c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån) ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng ch¬ng tr×nh cña hä ®· gãp phÇn thay ®æi nhËn thøc, th¸i ®é cña céng ®ång vÒ b¶o tån nhng hµnh ®éng tÝch cùc cña céng ®ång víi tµi nguyªn thiªn nhiªn cßn cha nhiÒu nÕu kh«ng nãi lµ rÊt Ýt. C¸c c©u tr¶ lêi ®Òu chØ mang tÝnh ®Þnh tÝnh, pháng ®o¸n vµ Ýt nhiÒu cã sù ¸p ®Æt chñ quan cña ngêi lµm gi¸o dôc b¶o tån. Dï sao viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån còng cha ®îc bÊt cø tæ chøc nµo thùc hiÖn mét c¸ch quy m«, hÖ thèng mét phÇn do thiÕu d÷ liÖu, do c¸c ho¹t ®éng b¶o tån kh«ng ®îc tiÕn hµnh ®ång bé vµ quan träng h¬n lµ thiÕu ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, chÝnh x¸c. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, rÊt khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sù thay ®æi nµo lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån.

Trong thêi gian tíi, chóng ta kh«ng nh÷ng ph¶i tiÕp tôc duy tr× vµ lµm tèt h¬n n÷a c«ng t¸c gi¸o dôc b¶o tån mµ cßn ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt hai th¸ch thøc cña c«ng t¸c nµy lµ lµm thÕ nµo ®Ó duy tr× bÒn v÷ng ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng nµy.

Ban Biªn tËp

B¸i Tö Long - Vên Quèc gia thø 12 cña ViÖt Nam

Vâ TrÝ Chung - ViÖn M«i trêng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng

LBBT: Theo th«ng b¸o sè 33/VPCP-TB cña V¨n phßng ChÝnh phñ, ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2001, Phã Thñ Tíng NguyÔn C«ng T¹n ®· ®ång ý víi Uû ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng Ninh vµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n vÒ viÖc chuyÓn h¹ng Khu B¶o tån Thiªn nhiªn

TËp huÊn cho c¸n bé VQG Ba V× vµ Tam §¶o

Page 3 of 13

Ba Mïn thµnh Vên Quèc gia B¸i Tö Long. Ngµy 4/6/ 2001, Vên Quèc gia B¸i Tö Long ®· ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 85/2001/Q§-TTg. Vên Quèc gia B¸i Tö Long ®îc x©y dùng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc nghiªn cøu khoa häc vµ b¶o tån tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña hÖ sinh th¸i rõng vµ hÖ sinh th¸i biÓn, b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, lÞch sö cña di s¶n thiªn nhiªn, gãp phÇn lµm phong phó vµ lµm ®Ñp c¶nh quan vÞnh H¹ Long, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn du lÞch vïng §«ng B¾c cña ®Êt níc.

Vên Quèc gia thø 12 cña ViÖt Nam - B¸i Tö Long, ®îc x©y dùng trªn c¬ së ph¸t triÓn vµ chuyÓn h¹ng tõ Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Ba Mïn, mét ®¶o lín trong vÞnh B¸i Tö Long (kÕ cËn phÝa b¾c vÞnh H¹ Long), thuéc huyÖn V©n §ån, tØnh Qu¶ng Ninh. DiÖn tÝch ®Êt ®¶o næi vµ ®Êt gian triÒu lµ h¬n 2300 ha. Hßn ®¶o cã h×nh nh qu¶ ®Ëu v¸n khæng lå, dµi tíi 20 km, bÒ réng trung b×nh 1,5 km, vµ kh«ng cã d©n c tró trong ph¹m vi Vên.

Rõng tù nhiªn trªn ®¶o Ba Mïn ®· ®îc ChÝnh phñ xÕp h¹ng "Rõng cÊm Quèc gia" tõ n¨m 1977. §é che phñ rõng trªn ®¶o Ba Mïn lªn tíi h¬n 95%. Rõng ë ®©y chñ yÕu lµ rõng l¸ réng thêng xanh, lµ n¬i c tró cña nhiÒu loµi ®éng vËt hoang d· kÓ c¶ mét sè loµi thó lín. Tõ n¨m 1979 ®Õn n¨m 1986, trªn ®¶o cã hiÖn tîng ph¸ rõng vµ s¨n b¾t ®éng vËt hoang d·, g©y ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn tµi nguyªn rõng. Tõ n¨m 1987, tµi nguyªn rõng trªn ®¶o Ba Mïn còng nh trªn nhiÒu ®¶o kÕ cËn (nhTrµ Ngä, SËu Nam …) ®îc qu¶n lý b¶o vÖ nghiªm ngÆt. Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Ba Mïn ®îc quyÕt ®Þnh c«ng nhËn n¨m 1999 ë cÊp UBND tØnh Qu¶ng Ninh.

Còng vµo n¨m 1999, Ph©n viÖn H¶i D¬ng häc, H¶i Phßng thuéc Trung t©m Khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia ®· cïng Së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng tØnh Qu¶ng Ninh tiÕn hµnh ®iÒu tra nghiªn cøu tµi nguyªn biÓn quanh ®¶o Ba Mïn, nh»m ®Ò xuÊt b¶o tån biÓn vïng ®¶o Ba Mïn. Nöa cuèi n¨m 2000, dù ¸n thiÕt lËp mét vên quèc gia trªn c¬ së Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Ba Mïn ®· ®îc tiÕn hµnh. Vên Quèc gia nµy ®îc ®Ò nghÞ lÊy tªn lµ Vên Quèc gia B¸i Tö Long, Vên Quèc gia thø 12 trongdanh s¸ch thø tù c¸c vên quèc gia ®îc thµnh lËp theo thêi gian ë níc ta.

Vên Quèc gia B¸i Tö Long cã tæng diÖn tÝch 15.783 ha, phÇn c¸c ®¶o næi lµ 6.125 ha, phÇn thÒm ®¶o vµ biÓn thuéc diÖn b¶o tån thiªn nhiªn lµ 9.658 ha, gåm c¸c ®¶o lín nh Ba Mïn, Trµ Ngä lín, Trµ Ngä nhá, SËu Nam, SËu §«ng, §«ng Ma, vµ h¬n 20 ®¶o nhá.

Kh¸c víi Vên Quèc gia C¸t Bµ, Vên Quèc gia B¸i Tö Long bao gåm phÇn lín c¸c ®¶o "nói ®Êt" xen víi mét sè ®¶o nói ®¸ v«i, riªng ®¶o Trµ Ngä lín ®Æc biÖt h¬n vÒ ®Þa chÊt kiÕn t¹o vµ c¶nh quan nói ®Êt vµ nói ®¸ v«i liÒn nhau trªn mét ®¶o. Vên Quèc gia nµy cã sù ®a d¹ng cao vÒ c¸c lo¹i c¶nh quan: 8 lo¹i c¶nh quan trªn c¸c ®¶o næi, 7 lo¹i c¶nh quan phÇn thÒm ®¶o díi biÓn. DiÖn tÝch rõng tù nhiªn trªn c¸c ®¶o lªn tíi 4.161 ha, víi h¬n 494 loµi thùc vËt trong ®ã cã 11 loµi ®îc ghi trong S¸ch §á cÇn b¶o tån nghiªm ngÆt, 170 loµi ®éng vËt cã x¬ng sèng trªn c¹n trong ®ã cã 9 loµi quÝ hiÕm ghi trong S¸ch §á. Tµi nguyªn thuû sinh trong ph¹m vi Vên Quèc gia gåm 132 loµi ®éng vËt ®¸y, 79 loµi san h«, 25 loµi c¸ quÝ, trong thµnh phÇn c¸c loµi thuû sinh lín cã tíi 17 loµi thuéc diÖn quÝ hiÕm, kÓ c¶ loµi C¸ Cói (Dugong).

Hang Luån C¸i §Ð ë ®¶o Trµng Ngä lín vµ s©u tíi 2 km, thuû triÒu ra vµo hang tùa con s«ng ngÇm, nèi víi vòng gian triÒu trong thung lòng nói ®¸ v«i - n¬i cã rõng ngËp mÆn réng gÇn 200 ha. Hang Soi Nhô trªn ®¶o Soi Nhô n»m trong Vên Quèc gia, cã di tÝch ngêi cæ sinh sèng c¸ch ®©y kho¶ng h¬n 2 v¹n n¨m.

Tõ khi lµ Rõng CÊm vµ trë thµnh khu b¶o tån thiªn nhiªn Ba Mïn, viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc m«i trêng ®· ®îc thùc hiÖn trong sù phèi hîp tÝch cùc gi÷a ngµnh kiÓm l©m, c¬ quan qu¶n lý khu b¶o tån vµ céng ®ång ®Þa ph¬ng x· Minh Ch©u. ViÖc b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn trªn rõng, díi biÓn ®· ®îc ®a vµo h¬ng luËt ë c¸c x· ®¶o l©n cËn vµ trong trêng häc. Sù thµnh lËp Vên Quèc gia B¸i Tö Long cã ®ãng gãp to lín cho viÖc b¶o vÖ tµi nguyªn rõng vµ biÓn, lµm cho gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cña mét Vên Quèc gia trªn biÓn sÏ ngµy cµng phong phó vµ ®éc ®¸o.

C¸c th«ng sè so s¸nh cña mét sè Vên Quèc gia (VQG) trªn vïng BiÓn §«ng

Mét gãc VQG B¸i Tö Long

Cöa hang Luån, ®¶o Trµ Ngä Lín

Th«ng tin ®Æc trng VQG C¸t Bµ -VÞnh B¾c Bé

VQG C«n §¶o, Nam BiÓn §«ng

VQG Bai Tu Long, B¾c VÞnh B¾c Bé

A Thùc vËt thuû sinh

Thùc vËt bËc cao trªn c¹n

Sè loµi thùc vËt ghi trong S¸ch §á

53

745

6

95

361

4

178

494

9

B Loµi thó

Loµi chim

Loµi lìng c

20

69

11

18

65

12

37

96

15

Page 4 of 13

Kho¸ häc Gi¸o dôc M«i trêng cã cÊp chøng chØ

Joe Peters

Hµng n¨m, trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng, Ên §é tæ chøc Kho¸ häc cÊp chøng chØ vÒ Gi¸o dôc M«i trêng. Cho tíi nay trung t©m nµy ®· tæ chøc ®îc n¨m ch¬ng tr×nh nh vËy. Ch¬ng tr×nh thø s¸u theo kÕ ho¹ch sÏ ®îc tiÕn hµnh tõ 11/ 09 ®Õn 07/12/2001. 65 c¸n bé tõ 17 quèc gia sÏ ®îc ®µo t¹o theo s¸ng kiÕn N©ng cao N¨ng lùc trong Khu vùc cña trung t©m nµy.

Kho¸ häc nµy cã môc ®Ých t¹o c¬ héi cho c¸c c¸ nh©n c«ng t¸c trong lÜnh vùc gi¸o dôc m«i trêng trong mét thêi gian ng¾n cã thÓ ®¹t ®-îc nh÷ng kü n¨ng tæng hîp cÇn thiÕt ®èi víi mét nhµ gi¸o dôc m«i trêng.

Kho¸ häc cè g¾ng cung cÊp mét ®Ò c¬ng c¸c vÊn ®Ò m«i trêng trong khu vùc vµ nhÊn m¹nh c¸ch thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc vµ kü thuËt vÒ gi¸o dôc vµ truyÒn th«ng nh»m gióp qu¶n lý m«i trêng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Kho¸ häc gióp trang bÞ cho nh÷ng ngêi tham gia nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ thiÕt kÕ kh¸i niÖm, lªn kÕ ho¹ch, thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®Ò xuÊt vµ dù ¸n gi¸o dôc m«i trêng.

Néi dung kho¸ häc

Kho¸ häc cã n¨m phÇn:

� C¬ së sinh th¸i vµ c¸c vÊn ®Ò m«i trêng toµn cÇu/ khu vùc � Gi¸o dôc v× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng � Gi¸o dôc vµ truyÒn th«ng m«i trêng:Ph¬ng ph¸p vµ ChiÕn lîc � Nguån gi¸o dôc m«i trêng � Qu¶n lý dù ¸n vµ X©y dùng n¨ng lùc

Dù ¸n t¹i cuèi kho¸ häc

Tríc khi kÕt thóc kho¸ häc, mçi häc viªn ph¶i nép mét b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n sÏ ®îc thùc hiÖn trong vßng s¸u th¸ng t¹i tæ chøc cña häc viªn ®ã. §Ó ®¶m b¶o môc tiªu cña dù ¸n phï hîp víi môc tiªu chÝnh cña tæ chøc hä lµm viÖc vµ ngêi viÕt dù ¸n ®îc tæ chøc cña hä hç trî trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, dù ¸n nµy cÇn cã sù cè vÊn cña gi¸m ®èc tæ chøc ®ã. Trong vßng ba th¸ng diÔn ra kho¸ häc, mçi häc viªn sÏ ®iÒu chØnh b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n cña m×nh díi sù híng dÉn cña mét c¸n bé cña trung t©m cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc cã liªn quan. C¸c häc viªn cÇn nép b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n ®óng thêi gian tríc khi kho¸ häc kÕt thóc.

Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ häc

Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ häc bao gåm c¸c buæi häc, trß ch¬i vµ ho¹t ®éng, giê gi¶ng, th¶o luËn cô thÓ, th¶o luËn nhãm, v.v. tíi c¸c buæi héi th¶o vµ ®i thùc ®Þa víi sù tham gia cña gi¶ng viªn vµ häc viªn. Lµm viÖc theo nhãm vµ c¸c bµi viÕt, dù ¸n ng¾n h¹n sÏ ®îc ®an xen trong kho¸ häc.

Chøng chØ

Sau ba th¸ng, tÊt c¶ c¸c häc viªn cña kho¸ häc sÏ ®îc nhËn mét chøng chØ ®· tham gia kho¸ häc. NÕu häc viªn ®· nép b¶n dù th¶o dù ¸n ®·

Loµi bß s¸t

Sè loµi ®éng vËt trªn c¹n ghi trong S¸ch §á

15

5

13

2

22

9

C Sè loµi ®éng vËt thuû sinh ®¸y

Loµi c¸

Loµi san h«

Sè loµi ®éng vËt thuû sinh ghi trong S¸ch §á

200

105

46

9

12

(deficient)

2

(deficient)

132

119

79

17

D DiÖn tÝch ®Êt ®ai ®¶o næi

DiÖn tÝch phÇn biÓn b¶o tån

9800 ha

5400 ha

6043 ha

9000 ha

6125 ha

9658 ha

E C d©n sèng trong Vên Quèc gia Villages Villages No

Page 5 of 13

hoµn thµnh ®óng thêi h¹n sÏ ®îc cÊp mét chøng chØ chøng nhËn ®· hoµn thµnh kho¸ häc.

Ai cã thÓ ®¨ng ký tham gia?

Kho¸ häc phôc vô nh÷ng ngêi lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc m«i trêng. C¸n bé tõ c¸c c¬ quan nhµ níc, phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc gi¸o dôc, tæ chøc truyÒn th«ng v.v nh÷ng ngêi cã nhu cÇu cñng cè kiÕn thøc vµ kü n¨ng gi¸o dôc m«i trêng còng nh c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn th«ng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh mét c¸ch hiÖu qu¶. Kho¸ häc ®îc thùc hiÖn b»ng tiÕng Anh vµ sè lîng häc viªn cña mét kho¸ lµ 15. Häc viªn ph¶i lµ ngêi cã Ýt nhÊt hai n¨m kinh nghiÖm lµm viÖc cho mét tæ chøc cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc/m«i trêng vµ ®îc sù b¶o trî cña tæ chøc ®ã.

Häc phÝ cña kho¸ häc

C¸c c¬ quan b¶o trî sÏ ph¶i tr¶ tiÒn ®i l¹i vµ häc phÝ cña kho¸ häc lµ 3000 USD (nh÷ng häc viªn cña c¸c tæ chøc IUCN vµ WWF sÏ ®îc gi¶m 10% häc phÝ). Häc phÝ cña kho¸ häc bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan trong suèt qu¸ tr×nh häc nh tiÒn tµi liÖu, ®i thùc ®Þa còng nh¨n ë.

Trong suèt kho¸ häc, c¸c häc viªn sÏ ®îc hëng mét kho¶n phô cÊp h¸ng th¸ng. Mäi sù s¾p xÕp ®Òu do trung t©m ®¶m nhËn theo nguyªn t¾c ë hai ngêi mét phßng. C¸c häc viªn ph¶i cã b¶o hiÓm y tÕ t¹i níc nhµ. Häc phÝ cã thÓ ®îc tr¶ th«ng qua Hèi phiÕu yªu cÇu (Demand Drafts) cña Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng, Ên §é vµ cã thÓ thanh to¸n t¹i Ahmedabad.

§Ó biÕt thªm th«ng tin vµ mÉu ®¨ng ký, xin liªn hÖ:

SASEANEE Secretariat,

Centre for Environment Education Thaltej Tekra, Ahmedabad, 380 054, India Phone: 91 79 6858002 to 9 Fax: 91 79 6858010 E-mail: mailto:ceeindia@vsnl.comceeindia@vsnl.com

Website: http://www.ceeinida.org/www.ceeinida.org

http://www.saseanee.org/www.saseanee.org

C¸c c¬ quan tµi trî

Mét sè c¬ quan thêng xuyªn hç trî cho ch¬ng tr×nh nµy bao gåm Uû ban Gi¸o dôc vµ TruyÒn th«ng cña IUCN (IUCN-Commission on Education and Communication); tæ chøc WWF quèc tÕ; WWF Nepal; WWF Indonesia; GTZ; Ban th ký Commonwealth; Trung t©m Trung t©m Nghiªn cøu cÊp cao t¹i Bangladesh (Bangladesh Centre for Advanced Studies); Trung t©m Qu¶n lý Tµi nguyªn thiªn nhiªn Bangladesh (Centre for Natural Resource Management, Bangladesh); Conservation Melanesia Inc.; Mlup Baitong, Campuchia.

Th«ng tin vÒ Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng CEE

Trung t©m Gi¸o dôc M«i trêng lµ mét tæ chøc cÊp quèc gia ®îc thµnh lËp n¨m 1984 díi sù b¶o trî cña Bé M«i trêng vµ Rõng, ChÝnh phñ Ên §é cïng víi Héi Ph¸t triÓn Nehru (Nehru Foundation for Development). Môc tiªu chÝnh cña CEE lµ t¹o dùng ý thøc vÒ m«i trêng cho trÎ em, thanh thiÕu niªn, nh÷ng ngêi ra quyÕt ®Þnh vµ céng ®ång nãi chung.

C¸c ch¬ng tr×nh cña CEE nh»m t¨ng cêng nhËn thøc vµ kiÕn thøc cho c«ng chóng vÒ c¸c lÜnh vùc m«i trêng nh»m b¶o tån thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nh÷ng lÜnh vùc chÝnh cña CEE bao gåm Gi¸o dôc, §µo t¹o TruyÒn th«ng, DiÔn gi¶i, Ph¸t triÓn sinh th¸i, C¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi n«ng th«n, DÞch vô th«ng tin vµ Trao ®æi th«ng tin.

Qua nhiÒu n¨m ho¹t ®éng, CEE ®· thiÕt lËp nhiÒu mèi quan hÖ trong vµ ngoµi níc víi rÊt nhiÒu c¸c c¬ quan gåm c¶ c¬ quan chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ ®ang lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc cã liªn quan. Nh÷ng mèi quan hÖ nµy tån t¹i díi d¹ng c¸c dù ¸n hîp t¸c, ch¬ng tr×nh trao ®æi, liªn l¹c qua th, héi nghÞ chuyªn ®Ò vµ héi th¶o.

Page 6 of 13

Trong khu«n khæ dù ¸n "Gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc vÒ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc cho c«ng chóng t¹i c¸c vên thó" do WWF vµ Vên thó Hµ Néi thùc hiÖn víi sù tµi trî cña Quü M«i trêng §Þa Ph¬ng cña Hµ Lan, Héi chî kû niÖm Ngµy M«i trêng ThÕ giíi ®· ®îc tæ chøc t¹i vên thó Hµ Néi ngµy 2 th¸ng 6 n¨m 2001. Héi chî nµy nh»m t¹o c¬ héi cho quÇn chóng nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ cña Tr¸i §Êt vµ vai trß cña hä trong ®ã, tõ ®ã x©y dùng th¸i ®é vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng ®ang tån t¹i vµ phßng chèng c¸c vÊn ®Ò cã thÓ n¶y sinh.

T¹i Héi chî ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng nh:

� LÔ trao gi¶i cuéc thi vÏ tranh víi chñ ®Ò: "Tr¸i ®Êt nµy lµ cña chóng m×nh. H·y cïng nhau b¶o vÖ Tr¸i §Êt" giµnh cho trÎ em tõ 6- 15 tuæi. H¬n 3000 häc sinh tõ c¸c trêng häc t¹i Hµ Néi vµ c¸c tØnh l©n cËn ®a tham gia cuéc thi. 19 gi¶i thëng ®· ®îc trao cho nh÷ng em cã tranh vÏ xøng ®¸ng nhÊt. 50 tranh ®· ®îc trng bµy t¹i Héi chî.

� Vë rèi "B¸u vËt cña rõng xanh" ®· ®îc tr×nh diÔn bëi Nhµ H¸t móa rèi Trung ¬ng. Vë rèi nãi vÒ mèi quan hÖ t¬ng hç gi÷a con ngêi vµ c¸c loµi sinh vËt trong tù nhiªn.

� Mét vë kÞch ng¾n vui víi th«ng ®iÖp b¶o vÖ thiªn nhiªn ®îc nhãm gi¸o dôc m«i trêng cña Ch¬ng tr×nh L©m nghiÖp X· Héi, NghÖ An tr×nh bµy.

� 15 tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam ®· tham gia dùng lÒu th«ng tin. Bªn c¹nh viÖc tham quan nh÷ng tµi liÖu gi¸o dôc m«i trêng, c«ng chóng cßn ®îc tham gi¸o dù nhiÒu trß ch¬i vÒ gi¸o dôc m«i trêng, vÏ mÆt thó miÔn phÝ vµ ®îc trùc tiÕp trß chuyÖn víi c¸c chuyªn gia gi¸o dôc m«i trêng, c¸c nhµ b¶o tån.

§©y lµ lÇn ®Çu tiªn, ho¹t ®éng gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cho c«ng chóng lo¹i nµy ®îc tæ chøc t¹i Hµ Néi. Trong khu«n khæ dù ¸n, mét sè ho¹t ®éng kh¸c giµnh cho c«ng chóng còng ®· ®îc thiÕt kÕ nh: biÓu diÔn v¨n nghÖ vµ chiÕu slide vÒ n¬i c tró cña c¸c loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng. Vên thó Hµ Néi chÝnh lµ n¬i cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. Do vËy, nh÷ng ho¹t ®éng gi¸o dôc m«i trêng diÔn ra t¹i ®©y sÏ cã t¸c ®éng lín tíi sù t«n träng vµ b¶o vÖ m«i tr-êng cña ®«ng ®¶o quÇn chóng t¹i ViÖt Nam.

Héi chî kû niÖm ngµy m«i trêng ThÕ giíi n¨m 2001

NguyÔn Mü H¹nh, WWF

Page 7 of 13

Theo GS. §Æng Ngäc Thanh - Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia, Phã chñ tÞch Héi ®ång biªn so¹n kiªm trëng nhãm hiÖu ®Ýnh S¸ch §á ViÖt Nam vÒ c¸c loµi bÞ ®e do¹, cuèn s¸ch nµy sÏ ®îc xuÊt b¶n vµo cuèi n¨m nay.

Cuèn s¸ch §á míi nµy sÏ bao gåm mét hÖ thèng ph©n lo¹i vµ tiªu chuÈn míi. "Chóng t«i cho r»ng ph¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh nh»m ph©n lo¹i c¸c loµi ®îc sö dông trong cuèn s¸ch §á hiÖn nay kh«ng thËt chÝnh x¸c", GS. Thanh nãi. "LÇn nµy, chóng t«i sÏ sö dông ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng. Ph¬ng ph¸p nµy hîp lý h¬n v× nã ®ßi hái ph¶i cã sè liÖu cô thÓ vÝ dô: vïng ph©n bè chÝnh x¸c, nh÷ng thay ®æi vÒ loµi ghi nhËn ®îc theo thêi gian vµ sè loµi trong mét khu vùc nhÊt ®Þnh".

PhÇn ®éng vËt trong S¸ch §á ViÖt Nam xuÊt b¶n n¨m 1992 bao gåm 359 loµi vµ phÇn thùc vËt trong S¸ch §á ViÖt Nam xuÊt b¶n n¨m 1996 gåm 356 loµi. Trong S¸ch §á nµy, c¶ ®éng vËt vµ thùc vËt ®Òu ®îc xÕp thc 5 cÊp ®é: nguy cÊp (cã nguy c¬ tuyÖt chñng), sÏ nguy cÊp, hiÕm, bÞ ®e do¹ vµ biÕt cha ®Çy ®ñ.

S¸ch §á míi sÏ bao gåm 10 cÊp ®é vµ cã tham kh¶o tiªu chuÈn cña Tæ chøc B¶o t«ng Thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN). §ã lµ: TuyÖt chñng, tuyÖt chñng trong tù nhiªn, rÊt nguy cÊp, nguy cÊp, sÏ nguy cÊp, rñi ro thÊp, bÞ ®e do¹, cÇn ®îc b¶o tån, thiÕu sè liÖu vµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc.

C¶nh t¹i Héi chî Kû niÖm ngµy MTTG

M¹ng líi Gi¸o dôc B¶o tån (CEN), V¨n phßng Quü Quèc tÕ vÒ B¶o vÖ Thiªn nhiªn (WWF) ch¬ng tr×nh §«ng D¬ng vµ gia ®×nh v« cïng th¬ng tiÕc b¸o tin:

ChÞ NguyÔn Mü H¹nh, nguyªn ®iÒu phèi viªn ch¬ng tr×nh Gi¸o Dôc M«i Trêng - WWF, kiªm thµnh viªn Ban §iÒu hµnh M¹ng líi Gi¸o dôc B¶o tån, sinh ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 1973, t¹i Th«n Xu©n CÇu, x· NghÜa Trô, huyÖn V¨n Giang, tØnh Hng Yªn, tró t¹i P4C, H7 khu tËp thÓ Kim Liªn, Hµ Néi, ®· mÊt ngµy 26 th¸ng 7 n¨m 2001 (tøc ngµy 6 th¸ng 6 n¨m T©n Tþ) trong khi ®ang c«ng t¸c t¹i Vên Quèc Gia C¸t Tiªn. HiÖn chÞ ®· ®îc an t¸ng t¹i nghÜa trang quª nhµ.

ChÞ H¹nh lµ mét trong nh÷ng ngêi tiªn phong cho c«ng t¸c gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam. ChÞ ®· cèng hiÕn nhiÒu thêi gian, t©m huyÕt cho sù nghiÖp gi¸o dôc b¶o tån - mét lÜnh vùc hÕt søc khã kh¨n vµ gÆp nhiÒu trë ng¹i t¹i ViÖt Nam. ChÞ lµ ngêi tiªn phong trong viÖc vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p gi¸o dôc s¸ng t¹o, hiÖu qu¶ cho mäi ®èi tîng cña ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån t¹i c¸c Vên Quèc gia, c¸c Khu B¶o tån Thiªn nhiªn ViÖt Nam vµ c«ng chóng nãi chung.

Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c, chÞ H¹nh lu«n ®îc b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp ®¸nh gi¸ cao v× sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, chuyªn cÇn vµ khiªm tèn. ChÞ lµ ngêi b¹n ®ång nghiÖp tèt nhÊt mµ bÊt cø ai còng muèn cã. Chóng ta ®· thËt may m¾n ®îc lµm viÖc, häc tËp cïng chÞ H¹nh trong thêi gian qua.

Trong gia ®×nh, chÞ H¹nh lµ ngêi con ngoan, ngêi chÞ g¸i g¬ng mÉu. ChÞ ®· lu«n cè g¾ng ®Ó võa c«ng t¸c tèt, võa ®¶m ®ang tr¸ch nhiÖm cña ngêi chÞ c¶ trong gia ®×nh.

Sù ra ®i cña chÞ H¹nh lµ mét tæn thÊt lín cho c«ng t¸c gi¸o dôc m«i trêng/ gi¸o dôc b¶o tån t¹i ViÖt Nam. Chóng ta sÏ m·i nhí tíi chÞ trong tõng ho¹t ®éng gi¸o dôc b¶o tån chóng ta thùc hiÖn trong t¬ng lai.

S¾p xuÊt b¶n S¸ch §á ViÖt Nam !

Page 8 of 13

GS. Thanh dù ®o¸n r»ng theo ph¬ng ph¸p míi nµy, sè loµi trong S¸ch §á sÏ gi¶m xuèng chØ cßn 250 loµi thùc vËt vµ 300 loµi ®éng vËt. Theo GS. Thanh, "ViÖc ch¨n nu«i vµ trång cÊy c¸c loµi quý hiÕm sÏ lµm thay ®æi sè loµi gÆp nguy hiÓm. Víi ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng, møc ®é nguy hiÓm cña mét sè loµi còng sÏ thay ®æi. VÝ dô: rïa hép vµ h¬u sao ®îc xÕp vµo lo¹i nguy cÊp trong S¸ch §á hiÖn nay. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy chØ ®óng mét phÇn v× c¸c loµi nµy chØ bÞ tuyÖt chñng trong tù nhiªn vµ vÉn ®îc nu«i. Nh vËy, trong S¸ch §á míi, hai loµi nµy sÏ ®îc xÕp vµo lo¹i tuyÖt chñng trong tù nhiªn".

Theo GS. Thanh, S¸ch §á hiÖn nay chØ nh»m phôc vô cho c¸c nhµ m«i trêng, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c viÖn khoa häc. Cßn S¸ch §á míi sÏ ®îc coi nh mét v¨n b¶n ph¸p luËt chÝnh thøc cho mäi ngêi d©n vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn, vµ nã sÏ ®îc sö dông lµm tµi liÖu t vÊn cho c¸c vÊn ®Ò xung quanh viÖc nu«i, trång, bu«n b¸n c¸c loµi hoang d·.

§ç Thanh HuyÒn

Danh lôc quèc tÕ cña UNESCO vÒ c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc m«i trêng

§©y lµ mét nç lùc cña UNESCO trong viÖc x©y dùng m¹ng líi quèc tÕ nh»m chia sÎ th«ng tin, kiÕn thøc, tµi liÖu vµ kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc m«i trêng. Danh lôc nµy bao gåm mét danh s¸ch 500 tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o m«i trêng bao gåm tªn, ®Þa chØ, ng«n ng÷ sö dông, h×nh thøc tæ chøc, lÜnh vùc quan t©m, chøc n¨ng, c¸c nhãm ho¹t ®éng chÝnh, c¸c lo¹i dÞch vô vµ Ên phÈm. Cã thÓ truy cËp b¶n danh lôc míi nhÊt nµy trªn m¹ng internet t¹i ®Þa chØ:

http://www.unesco.org/education/educprog/environment/index.html/http://www.unesco.org/education/educprog/environment/index.html/

§Ó cã thªm th«ng tin hoÆc ®ãng gãp ý kiÕn, xin liªn hÖ theo ®Þa chØ:

Educating for sustainable Future EPD, UNESCO 7, Place de Fontenoy 75352 Paris 07 SP, France Tel: (33-1) 45681036 Fax: (33-1) 45685637 Email: j.heiss@unesco.org

§ç HuyÒn

§i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n (22 trang) lµ mét cuèn s¸ch híng dÉn du lÞch bæ Ých nh»m mang l¹i cho kh¸ch tham quan nh÷ng chuyÕn du lÞch lý thó vµ to¹i nguyÖn, ®ång thêi ®em l¹i lîi Ých cho nh÷ng chñ nh©n vµ thiªn nhiªn n¬i kh¸ch ®Õn, gióp kh¸ch cã c¬ héi cïng tham gia b¶o tån sù hÊp dÉn cña m«i trêng tù nhiªn vµ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña ®iÓm du lÞch.

Cuèn s¸ch nµy ®îc Tæ chøc b¶o tån Thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN) phèi hîp víi ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn Du lÞch (Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam) xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt, Anh vµ Trung vµo n¨m 2001. §©y lµ kÕt qu¶ nç

lùc hîp t¸c gi÷a Tæ chøc B¶o tån Thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN) vµ Tæ chøc Ph¸t triÓn BÒn v÷ng T©y Ban Nha (FUNDESCO) th«ng qua "Ch¬ng tr×nh n©ng cao nhËn thøc §a d¹ng sinh häc cho ViÖt Nam" do Tæ chøc Hîp t¸c Ph¸t triÓn Quèc tÕ T©y Ban Nha (AECI) tµi trî.

§Ó cã thªm th«ng tin vÒ cuèn s¸ch nµy, xin liªn hÖ t¹i:

Tæ chøc B¶o tån Thiªn nhiªn Quèc tÕ (IUCN ViÖt Nam) 13A TrÇn Hng §¹o, Hµ Néi Tel/: (844) 8265 172; 9 330 012/13 Fax: (844) 8 258 794 Email: tourism@iucn.org.vn

HoÆc

ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn Du lÞch (Tæng Côc Du lÞch) 30 A Lý Thêng KiÖt, Hµ Néi Tel: (844) 8257 730 Fax: (844) 8 240 407 Email: itdr@fpt.vn

Page 9 of 13

§ç HuyÒn

Giíi thiÖu Dù ¸n PARC

Dù ¸n T¹o dùng c¸c Khu B¶o tån Thiªn Nhiªn nh»m B¶o tån Tµi nguyªn vµ Sö dông c¸c C¶nh quan Sinh th¸i (PARC) lµ kÕt qu¶ cña sù hîp t¸c gi÷a níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam vµ tæ chøc Liªn hiÖp Quèc. Dù ¸n PARC nhËn ®îc sù tµi trî cña Quü M«i trêng toµn cÇu (GEF) vµ Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña Liªn hiÖp quèc (UNDP).

Dù ¸n PARC cã nhiÖm vô nghiªn cøu thö nghiÖm m« h×nh tr×nh diÔn nh»m b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ c¸c di s¶n thiªn nhiªn t¹i ViÖt Nam. §Æc biÖt, dù ¸n ¸p dông híng tiÕp cËn sinh th¸i c¶nh quan ®Ó x¸c ®Þnh c¸c khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt, vïng ®Öm vµ khu t¸i sinh rõng trong khu b¶o tån. Nh÷ng khu vùc nµy ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn sö dông tµi nguyªn, sinh th¸i, hµnh chÝnh hiÖn hµnh vµ ‘th«ng dông’.

PARC lµ mét dù ¸n b¶o tån kÕt hîp víi ph¸t triÓn (ICDP), nghÜa lµ dù ¸n x©y dùng c¸c ho¹t ®éng nh»m liªn kÕt c¸c môc tiªu qu¶n lý b¶o tån víi môc tiªu ®¶m b¶o cuéc sèng cho céng ®ång ®Þa ph¬ng. §ång thêi, c¸c ho¹t ®éng nµy nh»m t¹o dùng c¸c kü n¨ng cho céng ®ång, h×nh thµnh mèi liªn kÕt gi÷a khu b¶o tån vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng, t¨ng cêng n¨ng lùc vµ c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸n bé khu b¶o tån. Nh÷ng yÕu tè chÝnh ®îc dù ¸n chó träng lµ ph¸t triÓn céng ®ång, gi¸m s¸t sinh häc vµ x· héi, c¬ së h¹ tÇng cña khu b¶o tån, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ du lÞch sinh th¸i, c¸c h×nh thøc t¹o thu nhËp, l©m nghiÖp, vµ nhËn thøc vÒ m«i trêng.

Dù ¸n PARC ®îc triÓn khai trªn hai khu vùc. §ã lµ Vên Quèc gia Yok Don, tØnh §¾c L¾c thuéc vïng cao nguyªn miÒn nam trung bé (PARC Yok Don). Khu vùc thø hai lµ Vên Quèc gia Ba BÓ thuéc tØnh B¾c K¹n vµ Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Na Hang thuéc tØnh Tuyªn Quang (PARC Ba BÓ / Na Hang). PARC Ba BÓ / Na Hang b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn th¸ng 11/1999 vµ sÏ tiÕp tôc tíi cuèi n¨m 2003.

Giíi thiÖu Ba BÓ vµ Na Hang

Vên Quèc gia Ba BÓ vµ Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Na Hang n»m c¸ch nhau chØ vµi km. Hai khu b¶o tån nµy cã nÐt t¬ng ®ång vÒ sinh th¸i v× chóng cã kiÓu rõng vµ ®a d¹ng sinh häc gièng nhau.

§©y lµ khu vùc cßn lu l¹i nh÷ng kiÓu rõng nhiÖt ®íi nói ®¸ v«i ë miÒn B¾c ViÖt Nam víi nhiÒu loµi ®éng thùc vËt quý hiÕm. §ã lµ loµi Voäc Mòi hÕch (xem ¶nh) ®ang bÞ ®e do¹ nghiªm träng vµ ®ang ®îc b¶o vÖ nghiªm ngÆt t¹i khu vùc cña dù ¸n PARC víi sè lîng chØ kho¶ng 200 c¸ thÓ. Mét sè loµi quý hiÕm kh¸c hiÖn cã trong khu vùc cña dù ¸n lµ CÇy v»n b¾c vµ Voäc ®en m¸ tr¾ng. C¸c c¸nh rõng cña Ba BÓ vµ Na Hang ®· gãp phÇn b¶o vÖ khu vùc ®Çu nguån s«ng GÊm ch¶y xuèng s«ng Hång cung cÊp níc cho hµng ngh×n ngêi sinh sèng trong c¸c khu vùc ®ång b»ng.

Sinh sèng trong khu vùc Ba BÓ/ Na Hang lµ c¸c céng ®ång nhiÒu d©n téc trong ®ã chñ yÕu lµ d©n téc Tµy. Ngoµi ra cßn cã c¸c d©n téc Th¸i, Dao, H’m«ng vµ Kinh. Nh÷ng ngêi n«ng d©n ë khu vùc nµy chñ yÕu sèng phô thuéc nhiÒu vµo tµi nguyªn thiªn nhiªn. Do vËy, mèi ®e do¹ chÝnh cho m«i trêng tù nhiªn cña Ba BÓ/ Na Hang lµ sù më réng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµo c¸c khu b¶o tån, cô thÓ lµ chÆt ph¸ rõng, s¨n b¾n ®éng vËt hoang d· vµ c¸c ho¹t ®éng khai th¸c rõng kh«ng bÒn v÷ng.

Sù suy tho¸i rõng ë Ba BÓ vµ Na Hang cã thÓ sÏ dÉn tíi suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc. Vµ ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ suy gi¶m c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phôc vô cho cuéc sèng cña céng ®ång ®Þa ph¬ng vµ ¶nh hëng xÊu tíi kh¶ n¨ng duy tr× chÊt lîng níc vµ b¶o vÖ ®Êt cña m«i trêng sinh th¸i. §o ®ã, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña con ngêi cÇn ®i ®«i víi b¶o vÖ khu b¶o tån. ViÖc c©n ®èi hai môc tiªu qu¶n lý nµy lµ mét thö th¸ch mµ dù ¸n PARC ph¶i gi¶i quyÕt

§éi N©ng cao NhËn thøc B¶o tån cña dù ¸n PARC

§éi N©ng cao NhËn thøc B¶o tån Ba BÓ/Na Hang (CAT) cña dù ¸n PARC ®· tæ chøc ®îc rÊt nhiÒu ho¹t ®éng tõ th¸ng 12/ 2000. Môc tiªu cña CAT lµ:

1. Nh»m gióp lµm gi¶m ¸p lùc lªn c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ mét phÇn nguyªn nh©n lµ do thiÕu nhËn thøc, vµ 2. Nh»m t¨ng cêng nhËn thøc vÒ môc tiªu vµ gi¸ trÞ cña Vên Quèc gia Ba BÓ vµ Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Na Hang ®èi víi céng

®ång ®Þa ph¬ng vµ quÇn chóng nãi chung.

ViÖc ®¹t ®îc c¶ hai môc tiªu trªn sÏ trùc tiÕp gióp cho c«ng t¸c b¶o tån ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt h¬n ®ång thêi hç trî cho c¸c ho¹t ®éng b¶o tån nãi chung.

Mét c¶nh thÞ x· Na Hang

Page 10 of 13

§éi N©ng cao NhËn thøc B¶o tån cña Dù ¸n Parc

C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu

C¸c ho¹t ®éng nhËn thøc b¶o tån thêng tËp trung vµo c¸c nhãm ®èi tîng vµ lÜnh vùc sau:

Ngêi d©n ®Þa ph¬ng

� Híng vµo c¸c hµnh vi cô thÓ, nh s¨n b¾n � Híng vµo c¸c nhu cÇu th«ng tin nh n«ng- l©m nghiÖp

C¸c c¬ quan vµ c¸n bé chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng

� Hç trî c¸c tæ chøc th«ng quÇn chóng trong c«ng t¸c nhËn thøc b¶o tån � T¨ng cêng c«ng t¸c b¶o tån trong chÝnh c¸c c¸n bé

QuÇn chóng

� T¹o c¬ héi gi¸o dôc du kh¸ch � Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng b¶o tån t¹i ®Þa ph¬ng vµ nh÷ng n¬i kh¸c

Häc sinh, sinh viªn

� X©y dùng ch¬ng tr×nh häc cho c¸c trêng häc ®Þa ph¬ng � T¹o dùng mèi quan hÖ gi÷a nhµ trêng, céng ®ång ®Þa ph¬ng vµ c¸c khu b¶o tån

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, PARC ®· nhÊn m¹nh tíi viÖc quy ho¹ch cã sù tham gia cña céng ®ång, cïng thùc hiÖn, chia sÎ kinh nghiÖm víi c¸c dù ¸n vµ khu b¶o tån kh¸c, ®ång thêi thö nghiÖm c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn th«ng m«i trêng s¸ng t¹o.

X©y dùng ch¬ng tr×nh häc

§éi N©ng cao NhËn thøc B¶o tån (CAT) ®· lùa chän häc sinh t¹i c¸c trêng häc ®Þa ph¬ng lµ ®èi tîng ®Çu tiªn. Tuy c«ng t¸c gi¸o dôc lÊy trêng häc lµm c¬ së cã thÓ tèn nhiÒu thêi gian, song ®©y lµ ho¹t ®éng ®em l¹i nhiÒu c¬ héi c¶i thiÖn c¸c mèi quan hÖ víi céng ®ång. Do ®ã, bíc ®Çu tiªn cña CAT lµ ®Õn th¨m Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (DET) HuyÖn Na Hang vµ Ba BÓ vµ th¶o luËn vÒ nh÷ng ý tëng gi¸o dôc m«i trêng.

Mét ®iÒu ®· ®îc x¸c ®Þnh ngay trong c¸c buæi häp ®Çu tiªn víi DET lµ nh÷ng bªn liªn quan ®Òu nhËn thøc r»ng gi¸o dôc m«i trêng lµ rÊt cÇn thiÕt. C¸c bªn ®Òu nhÊt trÝ r»ng viÖc kÕt hîp n¨ng lùc gi¶ng d¹y cña DET vµ n¨ng lùc vÒ m«i trêng cña CAT ch¾c ch¾n sÏ lµ sù lùa chän tèt nhÊt ®Ó ®em gi¸o dôc m«i trêng vµo trêng häc cña c¶ hai huyÖn. Tõ ®ã, DET, c¸c gi¸o viªn ®Þa ph¬ng vµ c¸n bé CAT b¾t ®Çu thùc hiÖn gi¸o dôc m«i trêng t¹i hai x· trong mçi huyÖn.

Tíi ®Çu hÌ 2001, c¸n bé CAT vµ c¸c gi¸o viªn ®Þa ph¬ng ®· thùc hiÖn ®îc mét sè giê gi¶ng mÉu t¹i c¸c trêng häc víi sù tham gia cña xÊp xØ 2000 häc sinh (xem ¶nh). C¸n bé CAT còng ®· tiÕn hµnh c¸c cuéc pháng vÊn c¸n bé qu¶n lý khu b¶o tån vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng nh»m x¸c ®Þnh c¸c m«n häc m«i trêng quan träng. Hai héi th¶o t¹i Ba BÓ vµ Na Hang ®· t¹o c¬ héi cho c¸c gi¸o viªn, DET vµ CAT th¶o luËn vÒ gi¸o dôc m«i trêng. Mét ®iÒu quan träng h¬n lµ c¸c cuéc héi th¶o nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c bªn liªn quan cïng nhau x©y dùng mét ch¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i trêng cho tõng ®Þa bµn.

§Ó phï hîp víi nhu cÇu cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng, m«n häc cña hai ch¬ng tr×nh häc dµnh cho Ba BÓ vµ Na Hang ph¶i kh¸c nhau (xem danh s¸ch c¸c m«n häc). Tuy nhiªn, sau khi thùc hiÖn t¹i c¶ hai khu vùc trªn, c¸c bªn thùc hiÖn ®· rót ra kÕt luËn lµ trong c¶ n¨m häc gåm 9 th¸ng, mçi th¸ng sÏ cã mét bµi häc vÒ m«i trêng vµ ®èi tîng tham gia lµ c¸c häc sinh tõ líp 3 tíi líp 5. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tæng sè giê häc lµ 63 giê cho mçi ch¬ng tr×nh häc.

Trong suèt mïa hÌ, c¸n bé CAT ®· lµm viÖc hÕt søc ®Ó x©y dùng c¸c ph¸c th¶o vÒ néi dung bµi häc. HiÖn giê, hä s¾p xÕp theo ®óng tr×nh tù bµi gi¶ng cña gi¸o viªn ®Ó th¶o luËn vµ gi¶ng thö. Tæng sè 63 giê gi¶ng bao qu¸t hÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc m«i trêng ®· ®îc c¸c gi¸o viªn ®Þa ph¬ng, h¹t kiÓm l©m vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng x¸c ®Þnh. Th«ng tin thªm vÒ ch¬ng tr×nh häc vµ giíi thiÖu vÒ c¸c trêng

Anh Lª Ngäc T©n, mét kiÓm l©m viªn ®ang trî gi¶ng cho nhãm CAT Ba BÓ t¹i mét líp häc

Page 11 of 13

häc t¹i Ba BÓ vµ Na Hang sÏ ®îc ®Ò cËp ®Õn trong tê tin sau.

C¸c giê häc mÉu t¹i Ba BÓ

Trong thêi gian tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 6/2001 15 gi¸o viªn x· Khang Ninh vµ Nam MÉu phèi hîp víi PARC CAT thùc hiÖn ba giê gi¶ng mÉu vÒ m«i trêng t¹i Ba BÒ cho häc sinh ®Þa ph¬ng. C¸c bµi häc cung cÊp th«ng tin vÒ tÇm quan träng cña VQG Ba BÓ vµ c¸c loµi ®éng vËt quý hiÕm t×m thÊy trong khu vùc kÕt hîp víi c¸c trß ch¬i vµ c¸c ho¹t ®éng nh nãi vµ viÕt ®· ®îc thùc hiÖn. MÆc dï lo¹i h×nh bµi häc nµy míi mÎ ®èi víi gi¸o viªn, nhng hä ®· chøng tá kh¶ n¨ng cña m×nh vµ ®Òu ®em ®Õn cho mäi ngêi sù vui vÎ vµ thÝch thó. Mét sè gi¸o viªn thùc hiÖn rÊt tèt ®· ®îc c¶ nhãm b×nh bÇu ®Ó gi¶ng mét giê trong chuyÕn tham quan häc tËp ch¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i trêng ë Sa Pa (xem phÇn Tham quan häc tËp). ChÞ D¬ng ThÞ Lanh, anh Lª Xu©n Th¶o, ChÞ NguyÔn ThÞ Hµ vµ chÞ NguyÔn Hång V©n ®· thùc hiÖn c«ng viÖc rÊt tèt!

Trång c©y ë NA HANG

Trong thêi gian gi¶ng thö t¹i Na Hang, mét trong sè c¸c ho¹t ®éng ngoµi trêi rÊt hay lµ c¸c c¸n bé CAT vµ gi¸o viªn ®· tham gia vµo héi "TÕt trång c©y". C¸c trêng häc ë Na Hang thêng tæ chøc ho¹t ®éng nµy hµng n¨m ®Ó c¸c em häc sinh cã dÞp trång c©y lµm ®Ñp thªm cho ng«i trêng cña m×nh. CAT cho r»ng ®©y lµ mét c¬ héi tèt ®Ó cung cÊo th«ng tin vÒ c¸c kü thuËt trång c©y cho c¸c em ®Ó sau nµy c¸c em cã thÓ vÒ truyÒn ®¹t l¹i cho cha mÑ. Cïng víi gi¸o viªn x· Thanh T¬ng vµ VÜnh Yªn, c¸n bé CAT ®· giao cho mçi líp häc trång ba c©y vµ vµ ®ang ch¨m sãc trong n¨m ®Çu tiªn. C¸c häc sinh còng ®îc híng dÉn vÒ c¸c lo¹i c©y, nhu cÇu vµ lîi Ých cña chóng. Sau khi tíi cho mçi c©y non, mçi líp häc ®Æt mét biÓn tªn cña líp m×nh c¹nh ®ã. C¸c c©y ®Òu mäc tèt, c¸c gi¸o viªn lµm nhiÖm vô gi¸m s¸t, mÆc dï hä ®Òu c«ng nhËn r»ng c¸c c©y cña khèi 9 trêng Trung häc c¬ së Thanh T¬ng, khèi 7 Trêng Trung häc c¬ së VÜnh Yªn vµ khèi 4 trêng TiÓu häc VÜnh Yªn mäc tèt nhÊt.

Nhãm X©y dùng ch¬ng tr×nh häc

ChÞ NguyÔn ThÞ Hµ, ngêi ®îc lùa chän gi¶ng mÉu t¹i Sapa tham gia Héi th¶o x©y dùng ch¬ng tr×nh häc

tæ chøc t¹i Ba BÓ, th¸ng 4/ 2001

Häc sinh trêng Trung häc Thanh T¬ng chuÈn bÞ cho tÐt trång c©y trong s©n tr-êng nh©n dÞp tÕt 2001

Ba BÓ Na Hang

CAT/ Nhãm n©ng cao nhËn thøc vµ b¶o tån CAT/ Nhãm n©ng cao nhËn thøc vµ b¶o tån

NguyÔn Hoµng Long §iÒu phèi viªn §Æng Minh Hµ §iÒu phèi viªn

NguyÔn TÊt Th¾ng §iÒu phèi viªn Vò Kim H¹nh §iÒu phèi viªn

Lý Ngäc T©n KiÓm l©m viªn Hoµng ThÞ Lan Gi¶ng viªn

Mark E Grindley T vÊn

DET / Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o DET/ Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

§µm §èng M¹ Gi¸m ®èc D¬ng V¨n Gia Gi¸m ®èc

D¬ng V¨n Hoa Phã gi¸m ®èc NguyÔn ThÞ NhÉn Phã gi¸m ®èc

NguyÔn V¨n TruyÖn Phã gi¸m ®èc

Head teachers / C¸c hiÖu trëng Head teachers / C¸c hiÖu trëng

BÕ ThiÖn Tho¶ Khang Ninh II NguyÔn Thanh B×nh VÜnh Yªn II

D¬ng V¨n ThiÖu Khang Ninh I NguyÔn Kim Chung VÜnh Yªn I

Long H÷u TiÖu Nam MÉu I NguyÔn ThÞ Ninh Thanh T¬ng II

BÕ ThÞ C©n Thanh T¬ng I

Gi¸o viªn Gi¸o viªn

D¬ng ThÞ Lanh Khang Ninh II T¹ ThÞ T©n VÜnh YªnI

Lª Xu©n Th¶o Khang Ninh II Chu ThÞ Thanh VÜnh Yªn I

NguyÔn Hèng V©n Khang Ninh II NguyÔn ThÞ Ch©m Tin T¸t

Hoµng ThÞ Lý Khang Ninh I §µo ThÞ The Nµ T«ng

Hoµng V¨n S¬n Khang Ninh I TrÇn ThÞ Cóc VÜnh Yªn II

§µm Kim Thµnh Nam MÉu I Hoµng ThÞ Thoa VÜnh Yªn II

Page 12 of 13

Liªn hÖ

§Ó biÕt thªm th«ng tin, xin liªn hÖ víi:

Nhãm N©ng cao NhËn thøc B¶o tån Dù ¸n PARC

(Th«ng tin vÒ dù ¸n PARC sÏ ®îc giíi thiÖu tiÕp trong tê tin sau)

TriÖu ThÞ Thu Nµ Cä Ma ThÞ L©m Thanh T¬ng I

NguyÔn ThÞ Hµ Nµ Cä Ma ThÞ H¹nh Thanh T¬ng I

Quan V¨n Th¾ng Nµ NiÒng Ma ThÞ Vîng B¶n Bung

Ma ThÞ LÖ §Çu §¼ng Hoµng ThÞ Qu¶ng Nµ Coãc

N«ng ThÞ CÊp Nµ B¶n Bïi ThÞ Sen NÎ

D¬ng Xu©n Gi¸p NÆm Dµi Ma ThÞ Xoan B×nh Minh

Vi ThÞ Hµ §¸n MÈy ChÈu ThÞ Xu©n B¾c Danh

NguyÔn ThÞ Huyªn B¶n C¸m N«ng ThÞ Thªm Thanh T¬ng II

Hoµng ThÞ M× Thanh T¬ng II

Vên Quèc gia Ba BÓ TØnh B¾c K¹n - ViÖt Nam

Tel: ++ 84 (0)281 894 024 Fax: ++ 84 (0)281 894 011 E-mail: parcbn@netnam.vn

Khu B¶o tån Na Hang TØnh Tuyªn Quang- ViÖt Nam

Tel: ++ 84 (0)27 864 438 Fax: ++ 84 (0)27 864 369

E-mail: parc_nh@hn.vnn.vn

Page 13 of 13