P-taak 4 - Welkom!startbekwaamvoordeklas.weebly.com/uploads/5/1/7/3/...klaar te stomen voor een...

P-taak 4

Op welke wijze kan ik als docent een bijdrage

leveren om de leerling regie te geven over zijn

eigen leerproces middels een goede organisatie

en planning?

Angela Rondhuis

!2!

!! !

P-Taak 4 – Angela Rondhuis

Door het inleveren van dit product verklaar ik dat het product eigen werk is en dat het vrij is

van plagiaat.

student: Angela Rondhuis

studentnummer: 292672

NHL e-mailadres: [email protected]

opleiding(en): docent omgangskunde

traject: Deeltijd

code toetseenheid:

toetseenheid:

-

begeleider: Diny Klink

examinator(en): Diny Klink

inleverdatum:

!3!

!! !


Inhoudsopgave

Inleiding 5

1. Aanleiding en kaders 7

1.1. Aanleiding 7

1.2. Context 7

1.3. Onderzoeksorganisatie 8

1.4. Aansluiting van het onderzoek in de school 8

1.5. Onderzoeksdoel 8

1.6. Praktijkprobleem 8

1.7. Onderzoeksvraag en deelvragen 9

1.8. Brontriangulatie 11

2. Op welke wijze leren leerlingen 12

2.1. Inleiding 12

2.2. Wat is leren nu eigenlijk? 12

2.3. Vijf dimensies van leren 14

2.4. Effectief leren 16

2.5. Stuur actief en begeleid actief 17

3. Op welke wijze leren leerlingen en welke factoren spelen

een rol bij het leren? 19

3.1. Inleiding 19

3.2. Leerstjlen 19

3.3. Verschillen 20

3.4. Inzicht krijgen in je eigen leerproces en komen tot verandering 22

3.3.1. Het start met een goede voorbereiding 23

4. De rol van ICT bij het organiseren en plannen van de schoolzaken

door de leerlingen 25

4.1. Inleiding 25

4.2. ICT Vaardigheden 25

5. Welke rol spelen de vakken studievaardigheden en huiswerkbegeleiding

bij de regievoering door de leerling over zijn eigen leerproces? 28

5.1. Inleiding 28

5.2. Studievaardigheden 28

5.3. Huiswerkbegeleiding 28

5.4. Agendagebruik 29

5.5. Het afstemmen van huiswerkbegeleiding en LOB: komen tot een

integrale begeleiding 30

!4!

!! !


6. Analyseren en concluderen 31

6.1. Inleiding 31

6.2. Docenten 31

6.3. Leerlingen 36

7. Conclusie en aanbevelingen 44

7.1.Inleiding 44

7.2. Conclusie 44

7.3. Aanbevelingen: Welke bijdrage kan de docent en/ of de

onderwijsinstelling leveren aan het eigenaarschap van de opleiding

voor de leerling? 46

7.4. Aanbevelingen: welke tools kan de leerling inzetten om regie te blijven

houden over zijn eigen leerproces?

7.5. Terug naar de hoofdvraag 50

8. Tot Slot 52

Bronnen 54

Bijlage1 : Uitwerking van de docentenenquête 55

Bijlage 2: Uitwerking van de leerlingenquête 62

Bijlage 3: Plan-agenda 75

!5!

!! !


Inleiding

Vanuit mijn rol als SLB-er heb ik gemerkt hoe belangrijk de start van een schooljaar is

voor de leerlingen. Er komt veel op hen af aan informatie. Ik geef zowel les aan

jongeren als volwassenen. Veel van de volwassen leerlingen zijn al jaren niet op

school geweest en de jonge leerlingen die vanaf het vmbo komen vinden het lastig

om zelfstandig te plannen.

Naast het feitelijk opnemen van informatie, het verwerken ervan en het uitvoeren

van opdrachten en leeractiviteiten wordt er van hen verwacht dat ze kunnen

omgaan met een pc. Door een wetswijziging worden de vakken Nederlands, Engels

en rekenen verplicht. Dit geeft een verzwaring van het onderwijs voor de leerling,

mede doordat het onderwijsniveau op het gebied van deze vakken is gedaald en

er een hiaat in kennis is ontstaan.

Ik probeer middels dit onderzoek te komen tot aanbevelingen voor in de

onderwijspraktijk.

Hoe ziet dit onderzoek eruit? In de voorfase van het werkelijke onderzoek heb ik een

Plan van aanpak gemaakt welke bestaat uit de volgende fasen:

• Oriëntatiefase: hierin beschrijf ik de aanleiding en de context en kijken we

onder meer naar de onderzoeksorganisatie en de aansluiting van het

onderzoek in de school. Tevens beschrijf ik het praktijkprobleem

• Richtfase: hier ga ik verder in op het onderzoeksdoel, de onderzoeksvraag en

de bijpassende deelvragen. Tevens komt hierin het literatuuronderzoek aan

bod.

• Planfase: hierin worden de onderzoeksactiviteiten kort beschreven

De resultaten van het plan van aanpak zijn terug te vinden in dit onderzoek.

Vervolgens worden alle gegevens verzameld, geanalyseerd en komen we tot een

conclusie.

Om een beeld te geven van mijn onderzoek zal ik aangeven hoe de opbouw zal

plaatsvinden. Aan de hand van de theorie kijk ik naar leren. Wat is dat nu eigenlijk?

Ik ga hiervoor kijken naar de vijf dimensies van leren zoals die door Marzano zijn

beschreven. Daarnaast komt het effectief leren aan bod.

Om antwoord te krijgen op hoe leerlingen leren en plannen is het zinvol om te kijken

naar de verschillende vormen van leren oftewel de leerstijlen. Maar naast de

leerstijlen zijn ook andere factoren van belang zoals geslacht en de sociaal-

economische status.

!6!

!! !


Naast de theoretische kant kijk ik naar de praktische invulling. Hierbij komt het

onderdeel ICT aan de orde en het huidige aanbod van het vak studievaardigheden

en/of huiswerkbegeleiding.

Om een beeld hierover te krijgen heb ik enquêtes uitgezet onder de docenten en

de leerlingen.

Tot slot heb ik de uitkomsten verwerkt in het hoofdstuk Conclusies en Aanbevelingen

waarin ik aanbevelingen geef voor de onderwijspraktijk. Hierbij kijk ik naar de rol van

de docent en geef ik zogenaamde tools voor de leerlingen.

Herziene versie 29 maart 2015

Angela Rondhuis

!7!

!! !


1. Aanleiding en kaders

1.1. Aanleiding Door een combinatie van school, werk/stage en privé ervaren leerlingen in het

begin veel problemen ten aanzien van plannen en organiseren van hun eigen

leerproces.

Hierdoor gaat veel tijd verloren in de lessen om effectief aan de slag te kunnen.

In mijn vorige bachelor-opleiding was ik in mijn afstudeerjaar assistent. Ik heb destijds

1e jaars studenten begeleidt bij hun leerproces. De studenten hadden hier baat bij

omdat ik ze handreikingen kon geven om effectief met hun studie aan de slag te

kunnen.

Voor mij was dit aanleiding om te kijken hoe je leerlingen in hun kracht kunt laten

komen door ze de regie over hun eigen leerproces te geven middels een goede

organisatie en planning.

Het onderwijs is sterk veranderd de afgelopen jaren. Vooral de volwassenen die

besluiten een scholing te volgen lopen hier tegen aan: competentiegericht, geen

klassikale lessen met een duidelijke uitleg en vastomlijnde toets-criteria, maar vooral

een traject om jezelf te ontwikkelen in het vak waarin je opgeleid wordtaan de

hand van competenties en werkprocessen.

Als docent heb je een sterk coachende rol.

De overheid wil dat er meer contacturen binnen het MBO komen. Ligt het

gemiddelde aantal uren nu nog op 850 uur op jaarbasis, vanaf het schooljaar 2014-

2015 zal dit naar ongeveer 1000 lesuren gaan. Dit betekent dat onderwijscentra

hierop in moeten spelen.

Uiteindelijk streeft iedere leerling naar dat diploma. De bijdrage die ik wil leveren is

door middel van aanbevelingen het onderwijs inzichtelijk te maken voor de leerling

en hierdoor het leerrendement te vergroten.

1.2. Context Het onderzoek wordt gedaan binnen de school. De groep is eigenlijk de context.

Daarnaast wil ik hierin ook de slb-ers betrekken aangezien zij de studiebegeleiders

van de leerlingen zijn.

!8!

!! !


1.3. Onderzoeksorganisatie Het Drenthe College, locatie Assen, afdeling SAW is de onderzoeksorgansiatie. Ik

richt me hierbij voornamelijk op de 1e jaars leerlingen die dit jaar zijn ingestroomd.

De opdrachtgever is primair de NHL, want ik doe dit onderzoek doen in het kader

van mijn opleiding. Vanuit de organisatie is de opdrachtgever mijn coach Janneke

Arnolli. Ik betrek bij het onderzoek verschillende slb-ers en leerlingen.

1.4. Aansluiting van het onderzoek in de school Op dit moment komen er veel veranderingen in het mbo-onderwijs. Dit heeft

gevolgen voor de docenten maar ook voor de leerlingen die kiezen voor een

bepaalde opleiding. Leerlingen krijgen te maken met nieuwe ontwikkelingen die

van invloed kunnen zijn op de organisatie van het onderwijs door de leerling. Zo

gaan de leerlingen meer uren naar school en komen er nieuwe werkvormen zoals

de Integrale Opdracht. Voor de nieuwe eerstejaars zal de bekende term SLB

verdwijnen ne plaatsmaken voor LOB hetgeen Loopbaan Oriëntatie Begeleiding

betekent. Hierbij komt het accent meer te liggen op de gehele loopbaan binnen de

opleiding en niet alleen op de studie. Het accent ligt op motievenreflectie en

kwaliteitenreflectie ontwikkelen bij de leerling en ze ondermeer op deze manier

klaar te stomen voor een steeds veranderende maatschappij.

1.5. Onderzoeksdoel Het doel van dit onderzoek is om te kijken hoe je leerlingen in hun kracht kunt laten

komen door ze de regie over hun eigen leerproces te geven middels een goede

organisatie en planning. Uiteindelijk streeft iedere leerling er naar om een diploma

te behalen. De bijdrage die ik wil leveren is door middel van aanbevelingen voor de

onderwijspraktijk het onderwijs inzichtelijk te maken voor de leerling en hierdoor het

leerrendement te vergroten. Deze aanbevelingen zijn praktisch uitvoerbaar in de

onderwijspraktijk.

1.6. Praktijkprobleem De leerlingen ervaren in het begin van hun opleiding veel problemen met het

organiseren en plannen van hun studie. Ze hebben te maken met een grote

hoeveelheid informatie die ze moeten structureren. Daarnaast zijn de meeste

leerlingen nog onbekend met het competentiegerichte onderwijs.

Wie heeft te kampen met het probleem?

Direct: de leerlingen: zij ervaren problemen met het organiseren en plannen en het

opnemen van informatie.

!9!

!! !


Indirect: docent/ slb-er: deze moet veel tijd investeren in het herhalen van de

informatie. Dit blijkt ook uit de enquete: ruim tweederde van de docenten ervaart

dat er te weinig tijd is om de leerlingen eigen te laten worden met het

onderwijssyteem op het MBO. Eén van de redenen die hiervoor aangevoerd wordt

is dat het onderwijssysteem te gecompliceerd is en onoverzichtelijk voor de

studenten.

Wanneer treedt het probleem op?

Bij de start van de opleiding.

Waarom is het een probleem?

Leerling: ervaart verwarring, twijfel en onzekerheid: is deze opleiding wel de juiste

keuze?

Docent: leerproces stagneert door veel vragen waardoor lessen niet effectief benut

kunnen worden.

Waar doet het probleem zich voor?

Op school tijdens de lessen, maar ook in de thuissituatie van de leerling als deze aan

de slag wil gaan met zijn/haar opdrachten.

Hoe is het probleem ontstaan?

- Doordat leerlingen weer naar school gaan

- De leerlingen ervaren dat ze teveel informatie krijgen

- Leerlingen zijn gewend aan docentgestuurd onderwijs en missen een mate

van zelfstandigheid in het leren

- Het vak studievaardigheden sluit onvoldoende aan bij de behoefte van de

leerlingen

1.7. Onderzoeksvraag en deelvragen

Hoofdvraag in dit onderzoek is dan ook:

Op welke wijze kan ik als docent een bijdrage leveren om de leerling regie te geven

over zijn eigen leerproces middels een goede organisatie en planning?

Deelvragen in dit onderzoek zijn:

• Op welke wijze leren leerlingen en welke factoren spelen een rol bij het leren?

• Welke rol speelt ICT in het onderwijs en hoe hangt dit samen met plannen en

organiseren van de opleiding door zowel docent als leerling?

!10!

!! !


• Welke rol spelen de vakken studievaardigheden en huiswerkbegeleiding bij

de regievoering door de leerling over zijn eigen leerproces?

• Op welke wijze kan je als docent aansluiten bij de leerstijl van de leerling?

• Welke tools kan ik de leerling aanreiken om de leerling goed te laten plannen

en organiseren gedurende hun opleiding?

Wat wil ik concreet bereiken met dit onderzoek?

Ik wil concreet bereiken dat de leerling meer inzicht gaat krijgen in de opzet en

uitvoering van de opleiding die hij/zij volgt. Middels aanbevelingen voor de

onderwijspraktijk wil ik teweeg brengen dat er meer aandacht komt voor het

plannen en organiseren van de studie door de leerling en de bijdrage die de

docent hieraan kan leveren om deze vaardigheden bij de leerling te versterken.

Hoe ziet dit onderzoek eruit?

Om antwoord te geven op deze deelvragen en de uiteindelijke hoofdvraag heb ik

het onderzoek als volgt opgebouwd:


Hiervoor heb ik literatuuronderzoek gedaan. In hoofdstuk 2 staan we stil bij

definitie van leren en de vijf dimensies van leren van Marzano. Tevens kijken

we hier naar Effectief leren. In hoofdstuk 3 ga ik verder in op leerstijlen en

inzicht krijgen op je eigen leerstijl. Hierbij passeren Leslab en de nieuwe

ontwikkelingen rondom LOB kort de revue.

In het derde hoofdstuk kijken we naar de leerstijlen van Kolb evenals factoren

die van invloed zijn op leren zoals geslacht en de sociaal-economische

achtergrond van de leerling.



In hoofdstuk 3 ga ik aan de hand van een aantal gegevens uit de enquete

verder kijken naar de rol van ICT binnen de opleiding.



• Op welke wijze kan je als docent aansluiten bij de leerstijl van de leerling?

• Wat kan ik als docent bieden om de leerling meer inzicht te geven in de

structuur van de opleiding?

Om deze deelvragen te beantwoorden heb ik een enquete uitgezet onder

de docenten en leerlingen. Deze resultaten zijn verwerkt en geanalyseert.

!11!

!! !


Deze analyse is terug te vinden in het vijfde hoofdstuk. De conclusie en

daaruit voortvloeiende aanbevelingen zijn terug te vinden in het zesde

hoofdstuk.



Deze deelvraag leidt ons naar de aanbevelingen van het praktijkonderzoek.

Hierbij kijken we terug op de literatuur en verbinden we deze kennis aan de

resultaten van de enqûete.

In het laatste hoofdstuk kijken we naar de hoofdvraag: is deze nu voldoende

beantwoord middels dit onderzoek?

1.8. Brontriangulatie Middels brontriangulatie heb ik gekeken naar het fenomeen leren. Hiervoor heb ik

verschillende bronnen geraadpleegd.

Om te weten wat leren inhoud en hoe een leerling effectief kan leren heb ik gebruik

gemaakt van onderstaande bronnen:

• Handboek voor leraren – Walter Geerts en René van Kralingen

Uitgeverij Coutinho – Bussum 2012, 2e druk

ISBN 978 90 469 02509

• Effectief Leren- basisboek – Sebo Ebbens en Simon Ettekoven,

Noordhoff Uitgevers, 2009 , 2e druk

ISBN 978-90-01-30752-3

• Teach like a champion – 49 technieken om leerlingen te laten excelleren -

Doug Lenov

CED Groep, derde druk 2012

ISBN 978 90 5819 297 4

• Leren in vijf dimensies – modern didactiek voor het voortgezet onderwijs –

Robert Marzano en Wietske Medema

Van Gorcum, 5e ongewijzigde druk 2011

ISBN 978-90-232-4129-4

• Onderwijskunde als ontwerpwetenschap – een inleiding voor ontwikkelaars

van instructive en voor toekomstige leerkrachten – Martin Valcke

Academia Press, 2010

ISBN 978 90 382 1606 5

!12!

!! !


Om inzicht te krijgen in de rol van de docent ten aanzien het stimuleren van de

leerling en het begleiden van de leerling in dit leerproces heb ik gebruik gemaakt

van de volgende bronnen:

• Begeleid actief – wegwijzer voor docenten bij het gebruik van het boekje

studeer actief – Cees Louwerse Uitgave INTRO Baarn, Licentie-uitgave van

de Volkskrant, 14e druk 1996

• Studeer actief – wegwijzer voor de beginnende student – Cees Louwerse

Uitgave INTRO Baarn, Licentie-uitgave van de Volkskrant, 14e druk 1996

• Competentiemanagement - persoonlijk ontwikkelplan - Roel Grit, Roelie Guit

en Nico van der Sijde, , Noordhoff Uitgevers, 3e druk 2012

ISBN 978-90-01-81422-9

• Lesgeven en zelfstandig leren – Titus Geerlings en Tjipke van der Veen

Van Gorcum, 15e druk 2011

ISBN 978 90 232 3129 5

• Leren en loopbaan – Studieloopbaanbegeleiding MBO, niveau 3-4, deel 1 –

Klaas van den Herik en Pierre Winkler

Eisma Edumedia Leeuwarden, 2009

ISBN 978-90-8771-228-0

• http://outingholland.nl/leercyclus-van-kolb/

• www.kennisnet.nl

• www.mijnwerkplekje.nl

Ik heb vanuit verschillende oogpunten de literatuur bestudeerd: vanuit de

onderwijsontwikkelingen, de psychologie van het leren, leerling materiaal en

onderzoek.

Samengevat Allereerst gaan we kijken naar het leren. Wat is leren en hoe leren leerlingen.

Vervolgens kijken we naar verschillende methodieken om te leren en te plannen.

Hierbij betrek ik de nieuwste ontwikkelingen omtrent LOB en Leslab binnen het

Drenthe College.

Vanuit mijn praktijkonderzoek, welke ik middels enquêtes heb uitgevoerd kijk ik naar

de resultaten en verbind ik hieraan conclusies en aanbevelingen.

!13!

!! !


2. Op welke wijze leren leerlingen

Brontriangulatie: een theoretisch kader voor dit onderzoek

2.1. Inleiding Een nieuwe schoolopleiding is best spannend. Soms kiezen leerlingen na hun havo

of vmbo een school, maar weten nog niet zo goed of het wel de juiste richting is.

Andere leerlingen hebben soms jaren geen onderwijs genoten en gaan omscholen.

Weer anderen kijken er naar uit om een nieuwe stap te zetten richting het volwassen

leven. Kortom iedereen zal anders omgaan met het fenomeen school en leren met

de daarbij behorende ontwikkeling.

Het huidige onderwijs op het middelbaar beroepsonderwijs is competentiegericht. Er

wordt gewerkt aan de zogenaamde beroepsprestaties door de bijbehorende

kwalificatiedossiers. De leerling krijgt te maken met allerlei nieuwe termen zoals:

competenties, leerdoelen, POP en PAP, reflecteren. Het klassikale schoolgebeuren

heeft onder meer plaatsgemaakt voor samenwerkend leren en leren op de

werkplek. In deze onderwijsvormen wordt van de leerling een bepaalde mate van

zelfstandigheid verwacht. Deze zelfstandigheid hebben ze soms onvoldoende

ervaren op de vorige school. De overgang naar het nieuwe onderwijs kan als een

sprong in het diepe worden ervaren.

2.2. Wat is leren nu eigenlijk? Een definitie van leren is1:

Een mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief stabiele

gedragsverandering ontstaat.

Dit klinkt nog erg abstract. Leren is een mentaal proces en dat betekent dat dit

intern gebeurd. Het is een proces waarbij nieuwe kennis, vaardigheden, houdingen,

motieven of zelfs het vermogen om beter te kunnen worden gevormd.

Het gevolg van dit mentale proces is dat er een gedragsverandering ontstaat die is

ontstaan door zogenaamde leeractiviteiten.. Een leeractiviteit is een activiteit

waardoor leren optreedt. Dit kan zijn door directe ervaring, sociale interactie,

nadenken over of het verwerken van theorie. Kortom, we leren op verschillende

manieren in verschillende situaties. Het kan hierbij dus gaan om impliciet leren -

1 Uit: Handboek voor leraren – Walter Geerts en René van Kralingen

!14!

!! !


waarbij het gaat om leren zonder vooropgezette bedoeling en intentioneel leren –

leren wat doelgericht is. In het onderwijs is er sprake van zowel intentioneel als

impliciet leren.

2.3. Vijf dimensies van leren Marzano en Miedema beschrijven in hun boek: “Leren in vijf dimensies – moderne

didactiek voor het voortgezet onderwijs” – de volgende 5 dimensies van leren:

1. Motivatie: een positieve houding ten opzichte van school en leren

2. Nieuwe kennis verwerven en integreren

3. Bestaande kennis verbreden en verdiepen

4. Onderzoek doen

5. Reflectie

Bovenstaande punten zijn een hele mooie weergave van de kern waar het hier om

draait: het leren leren met motivatie en (zelf)onderzoek doen middels reflectie.

Ik loop de vijf dimensies kort bij langs en vertaal deze naar het

onderzoeksonderwerp.

1. Motivatie: een positieve houding ten opzichte van school en leren:

De mate van motivatie is belangrijk bij het starten van een opleiding. Heb je

geen zin, dan wordt het leren lastig. Je hebt toch een drive nodig om aan de

slag te gaan. Soms kan de motivatie liggen in middelen zoals het behoud

van een baan of een beter salaris. Dan spreken we over excentrieke

motivatie. Andere leerlingen willen een studie volgen om zichzelf te

ontwikkelen. Hierbij kan persoonlijke groei een belangrijke reden zijn. Dan

spreken we over intrinsieke motivatie. In de literatuur wordt gesproken over

drie vragen:

a. In hoeverre werkt het schoolklimaat en het klimaat in de klas

motiverend?

b. Hoe kunnen we motivatie voor schoolse taken en opdrachten

bevorderen?

c. Hoe kunnen we betrokkenheid bij het eigen leren bevorderen?

De klas waarin in leerling zit is zeker van invloed. Is er sprake van acceptatie,

een goede sfeer en bereidheid tot het helpen van elkaar? In dat geval zal

het leuk zijn om naar school te gaan en te willen leren. Is er echter sprake van

een vervelende sfeer, desinteresse en solistisch gedrag, dan zal dat haar

weerslag hebben op de motivatie.

!15!

!! !


2. Nieuwe kennis verwerven en integreren

Bij het opdoen van kennis gaat het vooral om doen en handelen. Het

verwerven van de kennis door het bijwonen van de lessen en het maken van

opdrachten welke toepasbaar zijn in de praktijk. Bij het toepassen gaat het

om het integreren van bestaande kennis met nieuwe kennis. Het opdoen van

nieuwe kennis is soms lastig. De hoeveelheid stof, terminologie en het

begrijpen van de context maken dat leerlingen de eerste fase van hun

opleiding soms als moeilijk ervaren. Hierbij speelt vaak de overgang van het

ene type onderwijs naar het andere type een rol.

3. Bestaande kennis verbreden en verdiepen

Met name de leerlingen die al werkzaam zijn in het werkveld waar ze voor

worden opgeleid ervaren een omgekeerde volgorde: ze zijn immers al

werkzaam in de functie en nu moeten ze leren hoe het moet. De ervaring

leert dat veel leerlingen voorheen intuïtief handelden en dat zij nu leren de

bestaande kennis te verdiepen en te verbreden, evenals het toepassen van

nieuwe kennis en de integratie hiervan. Een praktijkvoorbeeld:

4. Kennis toepassen in betekenisvolle situaties: Onderzoek doen

De vierde dimensie richt zich wat mij betreft op twee vormen van onderzoek:

enerzijds onderzoek in het kader van het opdoen van kennis en anderzijds

onderzoek door persoonlijk onderzoek en het ontwikkelen van een

beroepshouding. Dit laatste aspect is ook gekoppeld aan de vijfde dimensie,

reflecteren.

Deze vierde dimensie koppelt de kennis van dimensie 2 en 3. Onderzoek

doen, in de breedste zin van het woord, is een belangrijk aspect van leren.

Het zorgt er namelijk voor dat je begrijpt wat je doet en hoe je de kennis kunt

toepassen in de “real world”. Zeker bij beroepsonderwijs ben je bezig met

onderzoekend leren: enerzijds gericht op het verwerven van kennis en

vaardigheden omtrent het gekozen beroep en anderzijds gericht op je

persoonlijke en professionele ontwikkeling – het ontwikkelen van een

beroepshouding.

Leerling Dennis volgt een BBL- opleiding SAW en volgt het vak ontwikkelingspsychologie.

Hij ervaart dit vak als een grote meerwaarde omdat hij nu begrijpt waarom zijn adolescente cliënten soms op

een bepaalde manier reageren. Ook thuis, in zijn eigen gezin begint hij bepaalde theorie te herkennen. Zijn jongste zoon van 3 zit duidelijk in de peuterpuberteit.

!16!

!! !


5. Reflectie

Reflectie neemt een belangrijk deel in bij het leren. Het ontwikkelen van een

juiste beroepshouding kan niet anders dan gepaard gaan met reflectie: het

continu kritisch naar jezelf durven kijken en leren omgaan met feedback. Dit

komt niet alleen in de praktijksituaties naar voren maar ook in de lessen op

school. De opdrachten die zowel individueel als in groepsverband worden

gemaakt bevatten doorgaans een onderdeel reflectie. Hierbij wordt niet

alleen naar het individuele reflectiedeel gekeken maar ook naar het

groepsproces.

2.4. Effectief leren Wil je als docent bereiken dat je leerlingen effectief leren en het maximale uit de

stof halen, dan heb je daar als docent een belangrijke taak in te vervullen. In het

boek “Effectief leren” van Ebbens en Ettekoven2 behandelen de auteurs de

kenmerken van effectief leren en directie instructie. Tevens zoomen zij in op een

positief leerklimaat.

Ik heb een aantal punten uit dit boek aangehaald:

Sleutelbegrippen bij het opbouwen van effectief leren (p.21 Effectief Leren):

1. Een goede structuur in de opbouw van de leerstof

2. Het juiste niveau van de leerstof

3. Betekenis geven

4. Individuele aanspreekbaarheid

5. Zichtbaarheid

6. Motivatie

Ik zoom even verder in op deze sleutelbegrippen:

Als docent is het belangrijk om te zorgen voor een goede structuur en opbouw van

de lesstof. Zeker bij startende leerlingen in een nieuwe vorm van onderwijs is dit de

basis: hoe ziet de les eruit, wat wordt er van mij als leerling verwacht en wat moet ik

doen? Hierbij speelt aansluitend het niveau van de leerstof een rol: deze moet niet

te makkelijk zijn en ook niet te moeilijk. In de literatuur spreekt men van de zone van

naaste ontwikkeling (Vygotsky), waarbij de juiste uitdaging zorgt voor het optimale

leerproces bij de leerling (Handboek voor Leraren, Geerts en Van Kralingen).

Het onderwijs moet betekenis geven aan de leerling. Dat betekent dat het duidelijk

moet zijn waarom de leerling met deze stof aan de slag gaat en in welke context

het geplaatst gaat worden. 2 Effectief Leren- basisboek – Sebo Ebbens en Simon Ettekoven, Noordhoff Uitgevers, 2009 , 2e druk

In een goede leeromgeving is er sprake van individuele aanspreekbaarheid van de

leerling. Dat betekent dat je als docent je stof zo aanbiedt dat iedere leerling alert

blijft omdat hij/ zij een beurt kan verwachten. Het boek: “Teach like a champion”

van Doug Lenov3 biedt hierin voor de docent interessante technieken om de

leerling te laten excelleren. Door de juiste technieken te gebruiken vergroot je als

docent ook de zichtbaarheid van de leerling. Je wilt immers als docent kunnen

checken of de leerling de stof heeft eigengemaakt.

Als laatste sleutelbegrip wordt motivatie genoemd. Dit kwam reeds eerder naar

voren. In de context van deze sleutelbegrippen gaat het hierbij hoe de docent de

leerlingen kan blijven motiveren in het leerproces.

2.5. Studeer actief en begeleid actief Tijdens mijn afstudeerjaar had ik een taak als student-assistent bij de 1e jaars

leerlingen op de Hanzehogeschool. Dit hield in dat ik leerlingen hielp bij het

organiseren van de studie en het ondersteunen van planwerkzaamheden. In die tijd

gebruikten we hiervoor als ondersteuning de boekjes: Studeer actief en Begeleid

Actief4. De boekjes zijn bedoeld voor studenten en docenten aan het Hoger en

Wetenschappelijk Onderwijs en ze bieden een praktisch kader om de studie te

organiseren en te plannen. Ook hierin wordt motivatie als één van de belangrijkste

drijfveren beschreven evenals een actieve studiehouding. Bij een actieve

studiehouding gaat het om de volgende drie aspecten:

1. Initiatief nemen

2. Vragen stellen

3. Doorzetten en volhouden

Ik haal hier specifiek het eerste aspect uit: initiatief nemen.

Initiatief nemen is mijns inziens een sleutelwoord in dit onderzoeksonderwerp. Het

gaat hierbij om een initiatiefrijke leerhouding. Veel leerlingen zijn gewend dat alles

wordt voorgedaan en wordt uitgelegd. Op het vervolgonderwijs mbo, hbo en wo

ligt dat ineens anders: leerlingen en studenten moeten zelf achterhalen wat hen te

doen staat, middels een SLB-map of een ELO5. Dat betekent een nieuwe dimensie

binnen het onderwijs. Wat voor ons als docent gewoon is, is voor de leerling nieuw.

3 Teach like a champion – 49 technieken om leerlingen te laten excelleren” Doug Lenov – CED Groep, derde

druk 2012

4 Uitgave INTRO Baarn, Licentie-uitgave van de Volkskrant, 14e druk 1996 – Wegwijzer voor de beginnende

student 5 ELO = Elektronische Leeromgeving, bijvoord Blackboard of Magister

!18!

!! !


En hoe krijg je de leerling nu zover dat hij/ zij zelf initiatief neemt ofwel eigenaar

wordt van zijn eigen leerproces?

Daar gaan we de volgende hoofdstukken verder op in zoomen.

Samengevat:

Leren is een mentaal proces waarbij als gevolg van leeractiviteiten een relatief

stabiele gedragsverandering ontstaat. Het is een proces waarbij nieuwe kennis,

vaardigheden, houdingen, motieven of zelfs het vermogen om beter te kunnen -

worden gevormd. De leerling is bezig met leeractiviteiten door directe ervaring,

sociale interactie nadenken of door het verwerken van theorie. Marzano spreekt

over 5 dimensies bij het leren, waarbij het gaat om leren leren met motivatie en

(zelf)onderzoek doen middels reflectie. Ebbens en Ettekoven beschrijven in het boek

Effectief Leren een aantal sleutelbegrippen. Ook hier speelt motivatie een rol

evenals een goede structuur in de opbouw van de leerstof en het juiste niveau van

de leerstof. Tevens is er sprake van individuele aanspreekbaarheid.

Naast bovengenoemde punten is een actieve studiehouding van belang. Hierbij

gaat het om de volgende aspecten: initiatief nemen, vragen stellen, doorzetten en

volhouden. Met name het initatief nemen en het stellen van vragen is hierbij van

belang: wil de leerling kunnen leren dan dient hij/zij intiatief te nemen door een

intiatiefrijke en actieve leerhouding aan te nemen. Hierdoor is de leerling actief aan

de slag met leeractiviteiten.

In het volgende hoofstuk gaan we kijken naar de leerstijlen en welke factoren een

rol spelen bij het leren.

!19!

!! !


3. Op welke wijze leren leerlingen en welke

factoren spelen een rol bij het leren?

3.1. Inleiding In dit hoofdstuk gaan we kijken naar leerstijlen. Hiervoor heb ik de leercirkel van Kolb

gebruikt. Tevens gaan we kijken naar een aantal factoren die van invloed zijn op

het leren: de sociaal-economische status van de leerling en het geslacht van de

leerling.

3.2.Leerstijlen Iedere leerling leert anders. Om je studie tot een succes te laten komen kan het

zinvol zijn om te weten wat je leerstijl is. David Kolb (1998)6 heeft hiervoor de

leercirkel ontwikkelt, waarin hij vier leerfasen onderscheidt:

1. Concreet ervaren

2. Waarnemen en reflectie

3. Abstract denken

4. Actief experimenteren

Dit zijn nog abstracte begrippen. Zijn visie is dat je bij een effectieve en actieve

manier van studeren alle vier fasen doorloopt van deze cyclus. Iedere leerling, heeft

afhankelijk van zijn eigen leerstijl, een eigen voorkeur voor een bepaald startpunt in

deze cirkel. Kolb onderscheidt hierbij een viertal leerstijlen die passen bij de

verschillende leerfasen:

1. De dromer: concreet ervaren/ waarnemen en reflectie

2. De denker: waarnemen en reflectie/ abstract denken

3. De beslisser: abstract denken/ actief experimenteren

4. De doener: actief experimenteren/ concreet ervaren

6 Uit: “Competentiemanagement - persoonlijk ontwikkelplan”, Roel Grit, Roelie Guit en Nico van der Sijde, derde druk, Noordhoff

Uitgevers, 2012

!20!

!! !


Afbeelding 1 De leercirkel van Kolb7

Aan de hand van deze fasen en stijlen is een leerstijlentest ontwikkelt. Deze wordt

vaak in de beginfase van de opleiding, in de zogenaamde INTRO-fase, door

leerlingen ingevuld. De beschrijving van de verschillende typeringen staat hierbij

vernoemd. Maar wat zegt een dergelijke test nou precies? Een test is pas zinvol als je

er concreet mee aan de slag kunt. Want wat betekent het voor jouw individuele

leerproces als je een dromer of een denker bent?

Een van de conclusies zou kunnen zijn dat je de test inzet, maar ook toepasbaar

maakt in concreet gedrag: in hoeverre is je persoonlijke leerstijl van invloed op het

leren en plannen van je studie?

3.3.Verschillen Naast de leerstijlen van Kolb zijn er nog een aantal andere factoren te

onderscheiden welke van invloed zijn op leren8:

• geslacht van de lerende

• sociaal economische status

Geslacht

Er zijn diverse onderzoeken gedaan naar deze twee factoren. Al op een

voorschoolse leeftijd bestaan er stereotiepe opvattingen over geslachtsrollen en

7 Bron: http://outingholland.nl/leercyclus-van-kolb/

8 Uit: “Onderwijskunde als ontwerpwetenschap – een inleiding voor ontwikkelaars van instructie en voor

toekomstig leerkrachten” – Martin Valcke, Academia Press, 2010

!21!

!! !


over wat jongens en meisjes kunnen en mogen doen. Oudere leerlingen blijken snel

een rigide opvatting over rolpatronen te volgen welke ook nog eens wordt

bevestigd door volwassenen, meestal de ouders. (Onderwijskunde als

Ontwerpwetenschap, pag. 535). Bovendien wordt de bekrachtiging van deze

stereotypering nog eens versterkt door de media: mannen worden gezien als eerder

agressief en leiders, vrouwen als helpend en eerder volgzaam.

Als we dit in relatie plaatsen tot leerprestaties komen er een aantal opvallende

dingen naar voren:

• Jongens bleken tot voor kort systematisch beter te presteren in

kennisdomeinen zoals wiskunde en wetenschappen. Recent onderzoek toont

echter aan dat de impact van de variabele geslacht verminderd is, tot zelfs

verdwenen is.

• Meer jongens blijven zitten en volgen bijlessen. Ook worden jongens 2 á 3

maal vaker doorverwezen naar het speciaal onderwijs.

• Het verschil in intelligentie tussen jongens en meisjes is nihil. Wel presteren

meisjes beter op de verbale intelligentie dan jongens.

• Ten aanzien van de motivatie is er wel een groot verschil op te merken:

meisjes zouden sterker gemotiveerd zijn, besteden meer tijd aan schooltaken

en hun gemiddelde studieduur is korter. Jongens blijken hun eigen

capaciteiten te overschatten.

• Succes en falen: jongens wijten succes vooral aan hun mogelijkheden en

mislukken aan te weinig inspanning. Meisjes wijten succes aan het leveren

van inspanning en falen aan een gebrek aan mogelijkheden (bv. IQ)

Sociaaleconomische status

Om een beeld te krijgen over de factor sociaal-economische status haal ik

onderzoeken aan uit die dateren uit de jaren 60- midden 80 van de vorige eeuw.

Ondanks het feit dat het hierbij gaat om oudere gegevens is de materie nog zo

actueel dat het is opgenomen in het boek Ondewijskunde als Ontwerpwetenschap

van 2010 (zie voetnoot 8).

In de onderwijssociologische literatuur kennen we drie stromingen die een

antwoord proberen te geven op het ontstaan van sociale ongelijkheid in relatie tot

leren:

• Het genetisch deficitmodel

Volgens dit model zijn genetische factoren verantwoordelijk voor de sociale

ongelijkheid in onderwijs. Volgens Jensen (1968) ligt erfelijkheid aan de basis

van verschillen tussen lerenden. Empirisch onderzoek wijst inderdaad uit dat

intelligentie tot op bepaalde hoogte genetisch bepaald is ( Teasdale &

!22!

!! !


Owen 1984). Echter uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat het uiteindelijk

bereikte onderwijsniveau van lerenden vooral bepaald wordt door de

familiare omgeving.

• Het onderwijsdeficitmodel

Vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw kwam er een nieuwe stroming in de

onderwijssociologische literatuur: het onderwijsdeficitmodel. Deze stroming

stelde het functioneren van het onderwijs zelf als gevolg voor de sociaal

economische ongelijkheid bij lerenden. Volgens dit model zou de sociaal

economische ongelijkheid ontstaan door de wijze waarop instructie op micro-,

meso- en macroniveau is georganiseerd. Doornbos (1982) stelt dat het

onderwijs ongelijkheid van scholingskansen (re)produceert voor lerenden en

negeert hun persoonlijke kwaliteiten. Bowles en Gintis (1976) stelden vast dat

economisch succes nog altijd wordt bepaald door de sociaal economische

status, etniciteit (allochtonen versus autochtonen) en geslacht. Volgens hen is

het onderwijs geen hefboom die sociale ongelijkheid helpt opheffen, maar

eerder een slagboom die lerenden met een lage sociaal economische status

de toegang ontzegt tot betere banen en meer invloedrijke posities.

• Het cultureel deficitmodel

Dit model stelt dat sociale ongelijkheid gereproduceerd wordt door culturele

factoren (Bordieu en Bernstein 1970). Bordieu en Bernstein baseren hun model

op het begrip cultureel kapitaal. Kinderen krijgen dit kapitaal mee op basis

van hun opvoeding. Het gaat hierbij o.a. om taalgebruik, taalvaardigheid,

sociale vaardigheden, consumptiepatronen, vrijetijdsbesteding,

waardensysteem, levensstijl, opvattingen en verlangens. Lerenden zullen het

meest succes hebben op school wanneer hun thuiscultuur lijkt op de

schoolcultuur. Echter de schoolcultuur is gedefinieerd door een bepaalde

sociale klasse. Lerenden uit deze klasse zullen dan ook beter presteren op

school.

3.4. Inzicht krijgen in je eigen leerproces en komen tot

verandering Inzicht krijgen op je eigen leerproces en komen tot verandering klinkt prachtig. Maar

hoe doe je dat dan? Er is in de praktijk genoeg te doen om de leerling te

ondersteunen bij het leren initiatief nemen (zie hoofdstuk 1 par. 1.5.)

Een interessant boek is “Leren en Loopbaan – studiebegeleiding” van Klaas van den

Herik en Pierre Winkler. Dit boek is zowel verschenen voor niveau 2 als niveau 3-4. Het

boek richt zich op het competentiegericht onderwijs zoals dat nu wordt gegeven op

!23!

!! !


de meeste ROC’s. Deel 1 richt in de eerste module van het boek vooral op de

persoonlijke ontwikkeling van de leerling met onder andere de volgende

onderwerpen: ambitie, leren, kerntalenten, kwaliteiten, leerstijl, PAP9 en reflecteren.

In de vierde module richt het boek zich op efficiënt en effectief leren. Tot voor kort

werd dit boek gebruikt binnen de SLB-uren op het Drenthe College. Er is voor

gekozen om dit niet meer te gebruiken. Tijdens mijn stage kreeg ik het onder ogen

en heb het zelf aangeschaft omdat het heldere kaders geeft voor de leerling. Als

docent kun je de leerling voorzien van praktische tools en hulpmiddelen om het

leren leren zo effectief mogelijk te doen verlopen.

3.3.1. Het start met een goede voorbereiding

Een belangrijk onderdeel binnen de opleiding is de SLB. Met ingang van studiejaar

2014-2015 krijgt dit een nieuwe naam LOB (Loopbaan Oriëntatie Begeleiding). De

verandering brengt met zich mee dat ook de invulling van deze uren anders gaat

worden. Eén van de veranderingen is dat er gewerkt gaat worden met de methode

Leslab. Deze methode is ontwikkelt door Rogier van Essen en Bart Dekker, bieden

docent aan een ROC. De methode bestaat uit een aantal fasen. Fase A is de

oriëntatiefase en behelst leerjaar 1. De methode start met het kennismaken,

introductie van de opleiding, kwaliteiten en de opleidingsgids. Vervolgens gaat de

methode in op leren leren en de verschillende leerstrategiëen en stijlen. Hierin komt

ook een stuk planning centraal te staan. De methode sluit aan op het

competentiegerichte onderwijs en borduurt voort op de thema’s die aan bod

komen binnen de stage en de opdrachten zoals: brainstormen, taken verdelen,

feedback geven, reflecteren, etc.

Afbeelding 2: een impressie van Leslab online

9 PAP= Persoonlijk Activiteiten Plan

!24!

!! !


Nu moet de methode zich nog gaan bewijzen. Het is helemaal nieuw en nog volop

in ontwikkeling. Het Drenthe College is als eerste ROC gestart met deze lesmethode

in het schooljaar 2014-2015. Veel materiaal is bekend en is terug te vinden in andere

methoden. De kracht van Leslab is volgens de makers dat er sprake is van

aansluiting op de leerlijnen in het huidige onderwijscurriculum. De eerste reacties

vanuit de verschillende teams zijn positief: de methode is praktisch beschreven en

biedt veel tools voor de docent. Echter, er zijn ook kritische geluiden: docenten

hebben het gevoel dat de methode nu leidend is en er te weinig ruimte is voor de

dialoog met de leerling. Redenen die hiervoor worden aangevoerd zijn vooral dat

er nog te weinig ervaring is met de nieuwe methode.

Samengevat:

Uit de drie bovenstaande modellen blijkt hoe complex de sociaal economische

status is. De modellen kunnen door elkaar lopen. De kern is echter dat de sociaal

economische status hoe dan ook van invloed is op het leren. Als onderwijsinstelling

en docent is het van belang om leerlingen met minder goede startkansen hun

eigen talenten te laten ontdekken. De basis van goed onderwijs is hierin acceptatie,

respect en de wil vanuit de docent om een ieder deze talenten te laten ontdekken.

Terugkomende op het doel van dit onderzoek is het juist van belang om in de

startfase de leerling op de rails te krijgen, zodat hij/ zij in staat is om op een juiste

manier de opleiding af te kunnen ronden. In de praktijk kan dit betekenen dat

sommige leerlingen meer tijd nodig zijn om het schoolsysteem eigen te maken

omdat zij simpelweg de tools niet hebben meegekregen vanuit hun sociaal

economische status.

Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat betekent dat je als docent

voldoende uitgerust moet zijn om de SLB-uren zo zinvol mogelijk in te zetten en aan

te sluiten bij de behoefte van de groep.

!25!

!! !


4. De rol van ICT bij het organiseren en plannen

van de schoolzaken door de leerlingen

4.1. Inleiding In dit hoofdstuk ga ik kijken naar de rol van ICT binnen het onderwijs. Hierbij gaat het

om praktische vaardigheden die zowel de docent al de leerling dient te beschikken.

Op welke manier ben je als docent goed voorbereid op deze taak? Eén van de

aspecten die een rol speelt is het gebruik van ICT. De leerlingen hebben een laptop

nodig die ze mee moeten nemen naar school. Een deel van de informatie is te

vinden op zogenaamde W-schijf, waar de leerlingen toegang tot hebben. De vraag

die in de docenten enquête werd gesteld is:

4.2. ICT Vaardigheden Van de docenten vindt 100 % het van belang om over goede ICT-vaardigheden te

beschikken. We zien echter ook dat ongeveer 2/3 aangeeft onvoldoende of matig

scoort op de ICT-vaardigheden. Kijken we naar de diverse toepassingen van ICT

dan is dit ook terug te zien: de meerderheid maakt gebruik van PowerPoint.

Slechts een derde maakt gebruik van Prezi, Dropbox of Google Drive. De helft

maakt gebruik van Wetransfer.com. Dit zijn vooral toepassingen die gebruikt worden

voor dataverkeer.

13. Vind je dat je zowel als docent en als leerling moet beschikken over goede ICT-

vaardigheden om in het huidige onderwijssysteem bij te kunnen blijven?

Ja 6 100%

Nee

11. Ben jij als docent voldoende toegerust met ict-vaardigheden?

1= helemaal mee oneens / 5= helemaal mee eens

1 2 3 4 5

1 1 2 2

16.6% 16.6% 33.3% 33.3%

!26!

!! !


Onderwijsgerichte ICT-toepassingen zoals flipping the classroom wordt door de helft

gebruikt. En slechts een derde maakt gebruik van onderwijssites zoals Kennisnet of

anders. Dit laatste is jammer, aangezien je als docent veel tijd kunt besparen door

gebruik te maken van reeds kant-en klaar digitaal lesmateriaal. Als docent mag er

van je verwacht worden dat je tegenwoordig goed om kunt gaan met PowerPoint,

Word en internet. Echter, om effectief en efficiënt aan de slag te kunnen met je

leerlingen is het van belang in ICT-toepassingen die effectief werken binnen het

onderwijs.

Binnen het team Welzijn locatie Assen is sprake van vergrijzing. Een gevolg hiervan is

dat verschillende docenten moeite hebben om op een vloeiende manier gebruik te

maken van ICT-toepassingen. Het maken van een powerpoint is meestal geen

probleem, maar het gebruik van bijvoorbeeld Prezi10 of Kahoot11 wordt als lastig

ervaren.

De jongere docent is hiermee uitgerust. Het is zelfs zo dat binnen de huidige

lerarenopleiding een verplicht onderdeel het ICT-portfolio is. Hieraan worden

behoorlijke eisen12 gesteld. De ervaring is, dat de kennis die de startende docent

heeft, groter is dan bij een groot deel van de oudere docenten.

De startende docent kan hierbij een mooie rol vertolken. Middels de teach the

teacher- methode kunnen docenten elkaar bijspijkeren met de ICT-vaardigheden.

Tevens kan het delen en uitwisselen van materiaal een waardevolle toevoeging zijn

in het delen van kennis onderling en aan de leerlingen. Denk hierbij aan Kennisnet of

Wikispaces. Tevens kan binnen de eigen werkomgeving, bijvoorbeeld de

10 www.prezi.com 11 www.kahoot.it

12 De eisen zijn landelijk geformuleerd in het document: http://kennisbasisict.wikispaces.com/

12. Maak je gebruik van één of meerdere van de volgende ict-toepassingen?

1. Powerpoint 5 83.3%

2. Prezi 2 33.3%

3. Dropbox 2 33.3%

4. Google drive 2 33.3%

5. Edmodo 2 33.3%

6. Wetransfer 3 50%

7. Flipping the classroom 3 50%

8. Kennisnet, leraar 24 of andere onderwijssites 2 33.3%

9. Ik maak zelf digitaal materiaal voor mijn leerlingen 1 16.6%

!27!

!! !


zogenaamde G-schijf een onderdeel voor digitaal lesmateriaal worden ingericht.

Een dergelijke databank zal moeten worden beheerd en gecategoriseerd en up-

to-date moeten worden gehouden door 1 of 2 docenten.

Maar wat heeft de ICT-vaardigheid van de docent nu te maken met het hoe de

leerling de regie krijgt over zijn eigen leerproces?

Veel informatie zal digitaal worden aangeboden. Er is onlangs afgesproken dat in

de toekomst de zogenaamde SLB-map op papier zal verdwijnen en dat dit digitaal

wordt gemaakt. Dit betekent dat je als docent moet weten hoe je zo makkelijk

mogelijk kunt zoeken op het intranet. Daarbij speelt het organiseren een rol: is de

informatie niet of moeilijk te vinden dan gaat dit ten koste van de studievoortgang.

Indien een leerling veel moeite moet doen om materiaal te vinden voor een

opdracht, is de kans reëel aanwezig dat hij afhaakt en hierdoor niet de opdrachten

afrondt.

Het leren zoeken op een juiste en verantwoorde wijze op internet zou een punt van

aandacht moeten zijn. Leerlingen leren niet op een goede manier de juiste

informatie te zoeken, waardoor informatie verouderd of onjuist kan zijn. Kennisnet13

geeft veel interessante en bruikbare informatie voor docenten, leerkrachten,

leerlingen en studenten.

Wat verder opvalt uit het onderzoek is dat driekwart van de docenten vindt dat er

onvoldoende tijd is om de leerlingen eigen te laten worden met het

onderwijssysteem in de eerste onderwijsperiode.

Samengevat

ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs. Door docenten te scholen in

goede basisvaardigheden en aantrekkelijke aanvullende digitale vaardigheden

kan het leerrendement worden verhoogd. Ook kunnen leerlingen sneller toegang

krijgen tot lesmateriaal en dit kan helpen bij het op de juiste manier plannen en

organiseren van hun opleiding.

13 www.kennisnet.nl

7. Is er voldoende tijd in de 1e periode van het schooljaar om leerlingen eigen te

laten worden met het onderwijssysteem binnen het mbo?

Ja 2 33.3%

Nee 4 66.6%

!28!

!! !


5. Welke rol spelen de vakken studievaardigheden

en huiswerkbegeleiding bij de regievoering door de

leerling over zijn eigen leerproces?

5.1. Inleiding

Om de leerling te leren regie te krijgen over zijn eigen leerproces is het van belang

om de juiste tools aan te reiken. Binnen het Drenthe College werd tot het vorig jaar

het vak studievaardigheden aangeboden. Vanaf het nieuwe schooljaar staan er 2

uren per week huiswerkbegeleiding geroosterd. In dit hoofdstuk gaan we kijken

welke meerwaarde deze onderdelen hebben om de leerling te regie te geven over

zijn eigen leerproces.

5.2. Studievaardigheden

Dit vak werd zowel aan de jongeren als aan de volwasssenen gegeven.

De inhoud van het vak was voor beide groepen anders:

• Bij de volwassenengroep was het toegespitst op praktische zaken zoals omgaan

met e-mail, intranet en materialen vinden op de w-schijf. Daarnaast was er

ruimte om praktische vragen te stellen. In de praktijk bleek dat veel leerlingen

het lastig vonden om op de juiste manier informatie te vinden op de computer.

Basisvaardigheden zoals PowerPoint en het gebruik van Word waren matig.

• De jongerengroep kreeg les uit de methode Breingeheimen, een nieuwe

methode studievaardigheden, beroeps-en omgangscompetenties voor het

MBO. Deze methode combineert praktische opdrachten met de werking van de

hersenen. Het boek geeft leuke en informatieve tekstblokken over de werking

van de hersenen. De methode is speciaal ontwikkelt voor jongeren tussen ±16-21

jaar.

5.3. Huiswerkbegeleiding

In het nieuwe studiejaar is het vak studievaardigheden komen te vervallen. Een deel

van de onderwerpen komt aan bod in de methode Leslab, voor de LOB-lessen.

Verder zijn er nu in het eerste half jaar 2 uren per week geroosterd onder de noemer

huiswerkbegeleiding. Deze twee uren huiswerkbegeleiding zijn door onze leerlingen

niet als zinvol ervaren. In de beginfase van de opleiding is er weinig huiswerk

!29!

!! !


aangeboden, waardoor de meerwaarde van huiswerkbegeleiding niet werd gezien

door de leerlingen.

In de methode Leslab is een compleet thema gewijd aan het onderdeel plannen.

Dit onderdeel kan goed passen binnen de uren huiswerkbegeleiding. De uren

huiswerkbegeleiding kunnen dan in de beginfase dienen om de basis neer te zetten

voor het volgen van een opleiding op mbo-niveau, waarbij het zoeken naar

informatie, het verzamelen van documenten en het maken van een (digitaal)

portfolio centraal kunnen staan.

5.4. Agendagebruik In het onderzoek heb ik een aantal vragen voorgelegd aan de leerlingen:

Een groot deel van de respondenten gebruikt een schoolagenda. Echter ruim 20

procent gebruikt deze niet consequent. 6,2 procent gebruikt geen agenda. Terwijl

68,8 procent zegt wel een schoolagenda te gebruiken. Een agenda is de basis voor

het goed plannen van de studie. Tijdens het onderzoek kwam ik een speciale plan-

agenda14 tegen welke is ontwikkeld voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Na het

bestuderen van deze agenda kwam ik tot de vraag: Zou een dergelijke agenda

ook geschikt zijn voor onze leerlingen? Zeker wanneer de overgang van het docent-

gestuurd leren naar het leerlinggestuurd leren groot is, kan een goede plan-agenda

uitkomst bieden. Onderwijsinstellingen zouden hierin kunnen voorzien door het

verstrekken van een agenda eventueel aangevuld met een eigen plansysteem. De

agenda werkt het beste wanneer deze sober van opzet is en helder is ingedeeld.

Vaak zijn de schrijfruimtes te klein. Een goede agenda heeft voldoende ruimte om

huiswerk in te schrijven én aanvullende notities te plaatsen. In de plan-agenda van

www.mijnwerkplekje.nl zit een hoesje waarin het rooster kan worden gestopt. Dit is

praktisch omdat je dan meteen de juiste indeling op papier hebt. Dit is zeker van

belang bij blokroosters, waarbij er meerdere roosters per jaar worden uitgegeven.

14 www.mijnwerkplekje.nl

16. Gebruik je een agenda?

Ja, ik heb een schoolagenda: 22 68,8%

Ja, ik gebruik een digitale agenda: 1 3,1%

Ik heb een agenda, maar gebruik deze niet consequent: 7 21,9%

Nee, ik heb geen agenda 2 6,2%

!30!

!! !


Doordat het gaat om één handeling, ziet de leerling meteen welk vak hij/zij er op

het rooster staat.

Voor het mbo bestaat een dergelijke agenda naar mijn weten niet. Ik heb als

aanbeveling een plan-agenda ontwikkelt die losbladig in de SLB-map kan worden

gestopt. Zo kan de leerling de map gebruiken als agenda, planner, informatiemap

en kan hierin het rooster toevoegen. Dat betekent dat de map wellicht een andere

indeling moet krijgen. Ook de informatie die de leerling zelf nodig heeft en die in de

toekomst digitaal wordt aangeboden is optioneel toe te voegen in de SLB-map. In

de bijlage is een opzet te vinden van deze plan-agenda.

5.5. Het afstemmen van huiswerkbegeleiding en LOB: komen tot

een integrale begleiding

Om de leerlijn helder te maken voor de leerlingen is het afstemmen van diverse

onderdelen belangrijk. Er zit een overlap in de LOB-lessen en de huiswerkbegeleiding.

Vanaf de 3e periode gaan de leerlingen op stage. Op dat moment gaan de

leerlingen gericht aan de slag met zowel stage als school en komt er meer huiswerk.

Vaak raken leerlingen in deze fase wederom het overzicht kwijt: de lange dagen,

de veelheid aan informatie en het uitvoeren van allerlei opdrachten.

Om de leerlijn helder neer te zetten is een goede afstemming onderling nodig. Wie

doet wat en wanneer? Welke onderdelen zijn van belang aan het begin van de

opleiding? Welke vaardigheden moet de leerling snel onder de knie krijgen? In

welke lessen laten we welk onderdeel aan bod komen?

Samengevat

Huiswerkbegeleiding is zinvol mits het op een juiste manier wordt ingezet door het

aanbieden van basisvaardigheden zoals omgaan met View, Magister en hoe de

juiste informatie te vinden is op de W-schijf. Daarnaast is het gebruik van cloud-

opslag en ict-basisvaardigheden een must.

Afstemming met de LOB is van belang om te voorkomen dat er hiaten ontstaan in

informatieoverdracht. Het stimuleren van agendagebruik en het hanteren van een

studieplanner kan ertoe bijdragen dat de leerling meer regie krijgt over zijn eigen

studievoortgang.

!31!

!! !


6. Analyseren en concluderen

6.1.Inleiding Vanuit een uitgebreid theoretisch kader gaan we nu naar de praktijk. Ik heb een

enquête uitgezet onder docenten en studenten. In dit hoofdstuk ga ik de analyse

weergeven van deze enquête en hieraan verbind ik de conclusies. In de

voorgaande hoofstukken heb ik al een aantal vragen uit het praktijkonderzoek naar

voren gebracht.

Ik ga proberen de analyse en de conclusie te verbinden aan mijn onderzoeksvraag:

Op welke wijze kan ik als docent een bijdrage leveren om de leerling

regie te geven over zijn eigen leerproces middels een goede planning en

organisatie?

Ik heb twee enquêtes uitgezet: voor de leerlingen en de docenten. Ik zal een

analyse maken welke in de volgende paragrafen te lezen valt. Hierbij heb ik de

vragen eruit gehaald die relevant zijn voor de (deel)vragen in dit onderzoek. De

complete enquête staat in de bijlage.

Deelvragen van het onderzoek:








6.2. Docenten: Respondenten

Totaal 30 gevraagd, respons 6 is 20%. De grote meerderheid is vrouw. Eenderde deel

werkt korter dan 5 jaar in het onderwijs, tweederde deel werkt langer dan 16 jaar in

het onderwijs, waarvan ongeveer de helft langer dan 25 jaar.

Alle docenten vervullen een taak als SLB-er naast hun vakken en de helft vervult ook

stage/ beroepspraktijkvorming.

Ruim 80% geeft alleen les aan de jongeren en een groot deel geeft les aan beiden

of alleen volwassenen.

!32!

!! !


Op welke wijze leren leerlingen en welke factoren spelen een rol bij het leren?

Invloed van leeftijd op de mate van regie op het eigen leerproces

Tweederde van de docenten vindt dat leeftijd van invloed is op de regie van het

eigen leerproces van de leerling. Zij steunen de stelling: Jazeker, jongere leerlingen

moeten erg wennen aan het mbo-systeem waarin zij meer zelfstandig moeten gaan

uitvoeren.

Tweederde ziet niet de leeftijd als hoofdzaak, maar de zogenaamde “rugzak” van

de leerling. Veel leerlingen binnen het Sociaal Agogisch Werk hebben te kampen

met psychosociale problemen, psychiatrische problemen, lichamelijke problemen of

een combinatie hiervan.

De helft van de ondervraagden vindt dat het niet veel uitmaakt. Zij steunen de

stelling: Volgens mij maakt het weinig uit. Volwassen leerlingen zijn soms lang niet

naar school geweest en hebben soms veel moeite met dit type onderwijs

Conclusie: leeftijd is zeker van invloed op het leerproces, eveneens de zogenaamde rugzak.

Motivatie

De motivatie van de leerlingen wordt door tweederde als voldoende ervaren, maar

eenderde ervaart de motivatie als matig.

Conclusie: volgens de docenten is de meerderheid van de leerlingen gemotiveerd om de opleiding te volgen.

Tijd voor het eigen worden met het onderwijssysteem

Tweederde van de ondervraagden vindt dat er onvoldoende tijd is in de eerste

periode van het schooljaar om de leerling eigen te laten worden met het

onderwijssysteem. De redenen die hiervoor worden gegeven in vraag 8 zijn als volgt:

- Ons onderwijssysteem is heel gecompliceerd.

- De verschillende vakken en daarvan de verschillende eisen voor examinering

maken het voor de student heel onoverzichtelijk

- Studenten zijn er onvoldoende gericht mee bezig, maken het zich

onvoldoende eigen.

- Leerlingen zijn niet gewend aan zelfstandig werken. Vinden het lastig om de

juiste informatie in de SLB-map te vinden

Conclusie: In de eerste periode van het schooljaar is onvoldoende tijd voor de leerlingen om eigen te worden met het

schoolsysteem. Onduidelijkheid van de SLB-map, de diverse eisen voor examinering en gerichtheid door leerlingen worden

als oorzaken aangeduid. Vereenvoudiging van de SLB-map en examinering zou als aanbeveling kunnen gelden.

!33!

!! !


Welke rol speelt ICT in het onderwijs en hoe hangt dit samen met plannen en


Studievaardigheden en ICT

Over het vak studievaardigheden heb ik het volgende gevraagd:

Sluit het vak studievaardigheden voldoende aan ten aanzien van:

- Lesstof

- Leren plannen en organiseren van de studie

- Het omgaan met intranet, e-mail en w-schijf, etc.

Ten aanzien van het onderdeel lesstof zijn de meningen verdeeld: eenderde vindt

dit onvoldoende, eenderde vindt dit onvoldoende/matig en eenderde vindt dit

goed. Gesteld kan worden dat de aansluiting van het vak op de lesstof door de

meerderheid als onvoldoende wordt aangemerkt.

Bij het leren plannen en organiseren van de opleiding liggen de meningen

nagenoeg gelijk. Ook hier geeft tweederde aan dat dit onvoldoende is en

eenderde matig.

Bij het laatste punt, omgaan met intranet, e-mail en w-schijf komen vergelijkbare

scores naar voren.

Conclusie: Gesteld kan worden dat het vak studievaardigheden op basis van deze specifieke punten niet onvoldoende

aansluit. Als aanbeveling zou kunnen worden aangeduid dat het vak studievaardigheden meer moet aansluiten op de

huidige invulling van de opleiding en de behoeften van de leerling om hierin begeleidt te worden.

In vraag 9 werd gevraagd naar de ICT-vaardigheden van de docent. Slechts

eenderde van de ondervraagden vindt dat hij/zij goed is uitgerust met ICT-

vaardigheden. Eenderde scoort hierop onvoldoende en eenderde voldoende. In

relatie tot het vak studievaardigheden kan dit een rol spelen als het gaat om uitleg

geven over intranet en het gebruik van ICT binnen het onderwijs.

Op vraag 14 konden de docenten aangeven in welke mate zij zijn uitgerust met ICT-

vaardigheden. De volgende antwoorden kwamen naar voren:

- Ik merk zelf dat ik niet genoeg bij kan blijven met alle ontwikkelingen

binnen de ICT.

- Daar wordt ook weinig tijd aanbesteed in deskundigheidsbevordering.

- De computer is niet meer weg te denken in welk beroep dan ook.

- ICT vaardigheden is in mijn ogen is het kunnen gebruiken van Operating

System Windows en redelijke kennis hebben van het gebruik van Office

producten met name Word, PowerPoint en Excel is de toekomst.

Leerlingen weten vaak meer dan de docent op dit vlak. Je kunt je lessen

interessanter maken door het gebruik van ICT

!34!

!! !


- Het kan tijd besparen en kwaliteit leveren, op voorwaarde dat de

faciliteiten goed geregeld zijn.

- Gebruik social media kan nadrukkelijker, kennis/tijd/prioriteit ontbreekt

- ICT is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Veel

onderwijsmateriaal komt digitaal. Wel handig als je weet hoe je daarmee

om moet gaan.

Conclusie: Binnen het Drenthe College zou meer aandacht kunnen komen voor het onderdeel ICT.

ELO

Vraag 15 richtte zich op een ELO (Elektronische Leeromgeving). Op de vraag: “Zou

je het een goede ontwikkeling vinden om alle informatie betreffende lesstof,

opdrachten, roosters, toetsen en opdrachten in een ELO te hebben?” antwoordde

tweederde “helemaal mee eens”, eenderde “eens” en eenderde “mee oneens”.

Conclusie: De meerderheid van de respondenten ziet een ELO als een positieve ontwikkeling.

Welke rol spelen de vakken studievaardigheden en huiswerkbegeleiding bij de

regievoering door de leerling over zijn eigen leerproces?

20. Stelling: de leerling moet weer leren leren. Dit zou prima kunnen in extra studie-

uren op school. In deze studie-uren gaan zij onder begeleiding van een docent of

klasse-assistent aan de slag met opdrachten en leerwerk.

Geef aan in welke mate je het hier mee eens bent. 1= helemaal niet/ 5= volledig

mee eens

1 2 3 4 5

66.7% 33.3%

Eenderde zou extra studie-uren onder begeleiding zinvol vinden. Tweederde is hierin

neutraal.

Welke tools kan ik de leerling aanreiken om de leerling goed te laten plannen en

organiseren gedurende hun opleiding?

SLB-map

Over de duidelijkheid van de SLB-map wordt door 66.6% als score een 3

aangegeven. Dit komt overeen met matig.

!35!

!! !


Conclusie: de huidige vorm van de SLB-map wordt als matig ervaren, hetgeen impliceert dat hiertoe verbeteringen kunnen

worden aangebracht.

Plansysteem

In vraag 17 konden de docenten aangeven of een plansysteem voor de leerlingen

meerwaarde zou hebben. Een dergelijk systeem wordt op de Friese Poort gebruikt.

Het gaat hierbij om een aftekenformulier waar alle opdrachten duidelijk op staan

vermeldt. De SLB-er parafeert het formulier als er een opdracht af is. Hierdoor staat

er structuur voor de leerling en is er een controlemechanisme voor zowel docent als

leerling. De resultaten op het leerresultaat zijn verbeterd.

1. Ja, dat zou ik een goed systeem vinden. Zo is er voor de SLB-er ook een beter

overzicht van waar de leerling op dat moment staat in de opleiding

16.6%

2. Ja, maar dan alleen in het eerste jaar om de leerlingen op weg te helpen

met hun opleiding. De leerling moet uiteindelijk zelfstandig kunnen werken.

83.3%

3. Nee, de leerling volgt een beroepsopleiding en daar hoort een zelfstandige

werkhouding bij

16.6%

4. Nee, daar zit ik niet op te wachten. De leerling is zelf verantwoordelijk voor

zijn/haar leerproces

Conclusie: Ruim de meerderheid van de ondervraagden is positief over een dergelijk plansysteem.

Tips

In vraag 18 werd gevraagd of de docent ook tips aan de leerlingen geeft ten

aanzien van een aantal onderwerpen. De docent kon meerdere antwoorden

invullen:

1. Het maken van huiswerk 4 66.7%

2. Hoe te leren voor een toets 4 66.7%

3. Het organiseren van lesmateriaal, overzicht en planning 3 50.0%

4. Het stimuleren van samenwerken met andere leerlingen 5 83.3%

5. Het leren omgaan met de computer 3 50.0%

6. Profi-leren of andere hulpmiddelen bij het lesmateriaal 6 100%

7. Nee, ik geef geen tips aan de leerlingen, zij zijn zelf verantwoordelijk

8. Nee, ik begeleid de leerling bij moeilijkheden, maar de basale planning en

organisatie moet de leerling zelf leren of met behulp van een medeleerling.

!36!

!! !


Conclusie: Uit de scores valt af te leiden dat huiswerk, leren voor een toets, stimuleren van samenwerking en het gebruik

van profi-leren de items zijn waaraan aandacht wordt besteed binnen de SLB-uren.

Verbeteringen

In de laatste vraag kon de docent aangeven welke aspecten het Drenthe College

zou kunnen verbeteren ten aanzien van het plannen en organiseren van de studie.

Er zijn meerdere antwoorden mogelijk:

1. Het verbeteren/ verduidelijken van de SLB-map

3 50%

2. Het inzetten van verplichte studiebijeenkomsten/ maatjesproject

4 66.6%

3. Het vak studievaardigheden aanpassen aan de behoefte van de leerlingen

en dit vak het hele jaar aanbieden

5 83.3%

4. Het inzetten van een ELO zoals Blackboard of Magister (totaalpakket)

6 100%

5. Aanbieden van ICT-cursussen voor zowel leerlingen als docenten

6 100%

6. Het gebruik maken van een plansysteem die door de SLB-er wordt

afgetekend 4 66.6%

Conclusie: Wat opvalt aan de antwoorden is op ieder item door de meerderheid is geantwoord als verbeterpunt. Dat

betekent dat ten aanzien van het plannen en organiseren er verschillende verbeterpunten zouden kunnen worden doorgevoerd.

6.3. Leerlingen: Respondenten

129 gevraagd, respons 32 is 25%, waarvan de verdeling als volgt is:

Totaal: 129 | 32r 100,0%

1e jaars: 84 | 20r 62,5%

2e jaars: 24 | 8r 25,0%

3e jaars: 21 | 4r 12,5%

De verdeling van de leeftijd van de respondenten is als volgt:

16-18 jaar: 6,3%

18-25 jaar: 37,5%

26-35 jaar: 28,1%

36-45 jaar: 21,9%

46 jaar e.o.: 6,1%

!37!

!! !


De verdeling van man/vrouw was als volgt: 10 mannen en 22 vrouwen hebben de

enquête ingevuld.

Vooropleiding en diploma

Ruim eenderde van de respondenten heeft een vmbo-tl opleiding afgerond. 15%

heeft een niveau 2 opleiding. Wat opvalt is dat bijna 30% van een andere mbo-

opleiding komt. Slechts 6.3% komt van de havo.

Ruim eenderde van de respondenten heeft een diploma in het voorgaande

schooljaar behaald. Ruim twintig procent heeft tussen de 2-5 jaar geleden een

diploma behaald. Wat opvalt is dat een kwart van de respondenten langer dan tien

jaar geleden een diploma heeft behaald. Deze laatste groep bestaat uit de

volwassen leerlingen.

Op welke wijze leren leerlingen en welke factoren spelen een rol bij het leren?

Motivatie

In vraag 6 werd gevraagd naar de motivatie van de leerling indien de werkgever

de opleiding faciliteerde:

Erg gemotiveerd, cijfer 8-10: 9 28,1%

Gemotiveerd, cijfer 7-8: 11 34,4%

Redelijk gemotiveerd: cijfer 6: 3 9,4%

Conclusie: De motivatie ligt bij deze doelgroep boven het gemiddelde. Carrièreperspectief kan hierbij een grotere rol spelen

(bijvoorbeeld meer salaris of kans op een vaste aanstelling).

In vraag 7 werd gevraagd naar de reden(en) om te kiezen voor deze opleiding

indien er zelf gekozen werd (dus niet door werkgever). De antwoorden waren zeer

uiteenlopend. Ik heb een aantal opvallende antwoorden weergegeven. De

complete lijst is terug te vinden in de bijlage.

• Omdat ik graag hogerop wil komen. Je hebt tegenwoordig een hogere

niveau nodig om fatsoenlijk werk te kunnen gaan doen.

• Toe aan een switch van beroep.

• Ik wist niet goed wat ik moest kiezen, SAW is heel breed en je kan er veel

kanten mee op. ik wilde wel iets in deze richting dus heb ik dit gekozen.

• Omscholing

• Je kunt uit vier uitstroomprofielen kiezen, gecombineerd met havo-vakken.

Dat leek me wel uitdagend. Later wil ik richting jeugdzorg/verslavingszorg,

vandaar dat ik deze opleiding heb gekozen met uitstroom profiel: Persoonlijk

Begeleider Gehandicapten Zorg

!38!

!! !


• Ik wil graag met kinderen werken en deze opleiding sluit daar mooi bij aan.

Het volgende schooljaar ga ik naar het HBO de opleiding Pedagogiek

volgen.

• De kant van jeugdzorg trekt mij aan. De meeste lesinhoud vind ik ook

interessant

• Ik had al een jaar spw gedaan en ben daar mee gestopt.

Na veel wikken en wegen heb ik toch besloten weer te beginnen.

• Verandering van werksituatie

• MWD op het HBO werd het niet maar ik wilde wel graag wat in de zorg doen.

Conclusie: Er zijn diverse redenen om een opleiding te volgen die zowel excentriek als intrinsiek van motivatie kunnen zijn.

Welke rol spelen de vakken studievaardigheden en huiswerkbegeleiding bij de

regievoering door de leerling over zijn eigen leerproces?

Studievaardigheden

In het begin van het schooljaar wordt het vak studievaardigheden gegeven. In de

gestelde vraag kon de leerling aangegeven in hoeverre de leerling hier iets aan

heeft gehad. Er waren meerdere antwoorden mogelijk. Het meest opvallende

antwoord:

• Ik vond het vak studievaardigheden niets toevoegen betreffende het

plannen en organiseren van mijn studie: 65,6%

Conclusie: ruim de meerderheid vindt het vak studievaardigheden niets vond toevoegen. Als aanbeveling zou kunnen gelden

dat het vak studievaardigheden een nieuwe inhoud en vorm krijgt hetgeen beter aansluit bij het leerproces van de leerlingen.

Hulp

Op de vraag of leerlingen graag hulp willen hebben (gehad) bij het plannen en

organiseren van de opleiding is het antwoord 50-50.

SLB-er

In de vragen 11 en 12 staan de SLB-er en docenten centraal.

62.5% van de respondenten vindt dat er voldoende begeleiding gegeven wordt

door de SLB-er en andere docenten. Indien er Nee werd geantwoord op vraag 11

kon bij vraag 12 worden aangegeven waarom met onvoldoende begeleiding had

ervaren door de SLB-er. Een aantal antwoorden heb ik hieronder weergegeven. De

volledige lijst is terug te vinden in de bijlage.

!39!

!! !


- De SLB'ers moeten met name de SLB map beter uitleggen en niet weg

stoppen. Er word er te weinig aandacht aan besteed waardoor wij niet

weten wanneer we een belangrijke tentamen hebben .

- In de intro weken niet te veel informatie en huiswerk geven. We kregen bulten

veel huiswerk waar we gewoon niet aan toe kwamen omdat we ook druk

bezig waren met het uitvogelen van hoe de opleiding in elkaar zit. De

werkwijze van Drenthe college is in de intro weken te rommeling en veel.

- Ze per periode een schema geven wat wanneer af moet en niet allemaal in

één map want dan raak je in de war door de vele informatie. soort van

weektaak/periodetaak.

- Meer individuele of klassikale hulp bij plannen van opdrachten en leerstof

een globale planning maken met leerstof

- Meer informatie over het plannen, aanpak en indelen van tijd. Maar ook

meer ondersteuning en afspraken nakomen. Twee studie uren op een aparte

dag werkt niet. Om mensen te motiveren om naar school te gaan, kan dat

niet voor 1,5 uur. Niet effectief. Ik heb het idee dat de meeste SLB-ers te veel

hebben. (werkdruk)

- Duidelijker en betere communicatie onder de leraren om verwarring te

voorkomen

- Meer duidelijkheid hoe magister werkt en hoe je de w schijf kunt gebruiken.

Conclusie: overzicht en planning wordt als belangrijk ervaren

Welke rol speelt ICT in het onderwijs en hoe hangt dit samen met plannen en


Gebruik van hulpmiddelen

100% van de leerlingen maakt gebruik van een laptop of tablet. Dit is een tevens

een vereiste van de opleiding.

34.4% van de leerlingen maakt gebruik van websites zoals Profi-leren of Studiemeter.

Alle respondenten zijn onbekend met het gebruik van datashare zoals Google Drive

en Dropbox.

Computervaardigheden

Op de vraag of het wenselijk zou zijn om in het begin van de opleiding het vak

computervaardigheden te geven antwoordde een nipte meerderheid met ja. De

mening is hierover verdeeld. Als aanbeveling kan worden gegeven om het vak

facultatief aan te bieden voor diegenen die hieraan behoefte hebben.

!40!

!! !


Edmodo en ELO

Een deel van mijn leerlingen heeft kennisgemaakt met Edmodo, een digitale

leeromgeving welke een Facebook-achtige uitstraling heeft. De vraag was hoe

leerlingen het werken met Edmodo hebben ervaren. Er waren meerdere

antwoorden mogelijk:

- Ik vind Edmodo handig omdat ik alle informatie voor een vak erop kan

vinden:

3,1%

- Ik vind Edmodo handig omdat ik makkelijk bestanden kan plaatsen en kan

uitwisselen

met mijn studiegroepje

3,1%

- Ik kan door Edmodo op een makkelijke manier communiceren met mijn

medestudenten 6,2%

- Ik vind dat alle docenten Edmodo of een vergelijkbaar programma zouden

moeten gebruiken

voor hun informatie over de lessen

3,1%

- Ik vind Edmodo niet handig omdat ik elke keer weer moet inloggen

3,1%

- Ik vind Edmodo niet nodig. Ik heb liever informatie via de mail

28,1%

- Ik vind Edmodo lastig in het gebruik, ik vind het te moeilijk

0

- Niet alle docenten gebruiken Edmodo. Ik vind het daarom niet nodig om het

te gebruiken

21,9%

Conclusie: Opvallend is dat 21,9% van de respondenten Edmodo niet nodig vind omdat niet alle docenten het gebruiken.

In vraag 15 wordt gevraagd of het Drenthe College ook gebruik zou moeten maken van een ELO. Hieruit blijkt dat de

meerderheid van 43,8% een ELO prettig zou vinden en 28,1% vindt dat het Drenthe College hieraan mee moet werken

omdat alles digitaal is tegenwoordig.

Deze antwoorden staan eigenlijk haaks op het antwoord van vraag 14.

Agendagebruik en manieren van plannen en organiseren

In vraag 16 komt het gebruik van een agenda aan bod. 68,8% van de

respondenten heeft een agenda. Ruim twintig procent heeft een agenda maar

gebruikt deze niet consequent.

!41!

!! !


In vraag 17 werd gevraagd op welke manier de leerling de opleiding plant en

organiseert. Er zijn meerdere vragen mogelijk:

Ik maak takenlijstjes, als ik iets klaar heb dan vink ik dit af

37,5%

Ik plan mijn huiswerk niet, ik begin zomaar ergens

31,3%

Ik ga zelf bepalen wat ik het meeste werk vind om te doen, daar begin ik mee

28,1%

Ik ga beginnen met de opdrachten die ik erg moeilijk vind

6,3%

Ik heb een andere manier van plannen en organiseren

25,0%

Conclusie: Opvallend is dat ruim 30% geen planning heeft maar zomaar ergens begint. De meerderheid kiest voor

takenlijstjes.

Bij vraag 18 konden de respondenten een toelichting geven naar aanleiding van

vraag 17. De meest opvallende antwoorden heb ik hieronder weergegeven. De

complete lijst is opgenomen in de bijlage.

- Ik plan niet echt eigenlijk, ik bekijk hoelang ik er mee bezig ben en dan begin

ik ergens. De laatste tijd plan ik wel meer omdat het nu af moet en ik in mijn

examenjaar zit

- Prioriteiten stellen aan de hand daarvan de opdrachten afwerken

takenlijstjes

- Alleen bij toetsen, portfolio en bp-boekjes plan ik wel. Dit doe ik dan door

takenlijsten te maken en af te vinken. En begin meestal met wat ik moeilijk of

veel werk vind.

- Door gewoon te kijken hoeveel tijd ik voor iets nodig heb en het dan te

maken

- Door drukte op het werk en onregelmatige diensten inspringen is plannen

lastig

- Soms is het moeilijk om de opdrachten te vertalen naar je eigen praktijk. Bijv.

verpleegkundige vaardigheden (wassen, begeleiden) wat niet aansluit op

de doelgroep waar ik mee werk.

- Ik noteer huis- en leerwerk met de datum erbij wanneer het af moet zijn. Dat

schrijf ik op en hang het boven mijn bureau, elke keer als ik wat af heb dan

vink ik het af en ik zorg ervoor dat het van te voren af is.

!42!

!! !


- De ene keer gaat het plannen goed m.b.v. een takenlijst. Als het huiswerk

heel veel wordt vind ik het moeilijk om dan nog een takenlijst te maken.

Verbeteringen

Wat zou het Drenthe College kunnen verbeteren als het gaat om het plannen en

organiseren?

Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

- Overzichtelijker maken van de SLB-map:

65,6%

- Aan het begin van het schooljaar het vak studievaardigheden aanbieden:

leren omgaan met intranet, e-mail, w-schijf:

15,6%

- De mogelijkheid voor studiebegeleiding op school door derdejaars of een

klassenassistent

12,5%

- Het samenstellen van studiegroepjes in de klas

0

- Inzet van een elektronische leeromgeving zoals Magister of Edmodo

9,4%

- Het vak studievaardigheden het hele jaar inzetten

12,5%

- Werken met studieschema’s voor het maken van huiswerk en het leren van

lesstof

53,1%

Conclusie: de leerlingen willen met name de SLB-map overzichtelijker hebben. Daarnaast geeft een kleine meerderheid aan

dat het werken met studieschema’s een verbetering zou zijn.

Bij vraag 21 konden leerlingen suggesties voor verbetering aangeven ten aanzien

van plannen en organiseren. Deze zijn terug te vinden in de bijlage.

Mening over de SLB-er

De leerlingen zijn over het algemeen positief over de SLB-er. Het merendeel geeft

een ruimvoldoende voor de uitleg en de hoeveelheid informatie door de SLB-er. De

leerlingen ervaren voldoende ruimte voor het stellen van vragen bij

onduidelijkheden of individuele vragen ten aanzien van plannen en organiseren

van de studie. De deskundigheid van de SLB-er op het gebied van schoolzaken,

!43!

!! !


lesstof en tentamens wordt door bijna de helft van de respondenten gewaardeerd

met een ruim voldoende. Een kwart geeft een goed.

De eigen inzet door de leerling wordt door bijna tweederde met een goed

beoordeeld.

Op- en aanmerkingen, danwel suggesties tot verbetering

In de laatste vraag werd leerlingen gevraagd welke suggesties ter verbetering zij zelf

hebben. De leerlingen zijn over het algemeen tevreden. De volgende punten

werden nog toegevoegd:

• Sommige docenten geven praktijkvoorbeelden waardoor het langer blijft

hangen.

• Meer informatie na leerlingen toe door SLB er mbt schoolzaken.

• Meer rust in de intro - weken. Eerder beginnen met de stage opdrachten

zodat we dat beter in kunnen plannen

• ik heb dit gebaseerd op voornamelijk het begin van het jaar

• Strakkere regels en die ook hanteren. Vaak genoeg hebben mensen geen

laptop bij zich.... En die moeten dan maar met een ander meekijken. Ik sleep

niet wekelijks alles mee zodat anderen dat niet hoeven! Te laat is te laat.....

Dat is ook leren plannen van de leerlingen. Dit kan op je werk ook niet en

verstoord de aandacht

• Wat mischien wel van belang kan zijn voor sommige studenten is een

computercursus.

• Alles was in het begin (intro) waren veel onduidelijkheden over de studie en

opleiding.

!44!

!! !


7.Conclusie en aanbevelingen

7.1. Inleiding In het vorige hoofdstuk heb ik een analyse gemaakt van het enquêtes. In dit

hoofdstuk gaan we richting de conclusie en aanbevelingen van dit onderzoek. De

aanbevelingen ga ik belichten vanuit de rol van docent en vanuit de student/

leerling.

Het gaat hier om:

- Op welke wijze kan ik als docent een bijdrage leveren om de leerling

regie te geven over zijn eigen leerproces middels een goede

organisatie en planning?

- Welke tools kan de leerling inzetten om de regie te houden over zijn

eigen leerproces?

7.2.Conclusie Vanuit de theorie is naar voren gekomen dat er verschillende factoren meespelen

als het gaat om leren. Tevens hebben bepaalde factoren invloed op de mate van

regievoering door de leerling op het eigen leerproces. Zo hebben we kunnen lezen

dat Marzano en Miedema 5 dimensies beschrijven in het leerproces. Hierbij spelen

motivatie en reflectie een belangrijke rol. Daarnaast heeft de docent een

belangrijke rol als het gaat om effectief leren. Hierin komen verschillende

sleutelbegrippen naar voren zoals een goede structuur in de opbouw van de lesstof,

betekenis geven en motivatie.

Bovengenoemde factoren zijn slechts enkele factoren die niet alleen van invloed

zijn op het leren an sich, maar ook het eigen maken van het leerproces en daarbij

behorend het plannen en organiseren van huiswerk en opdrachten.

Om tot de regievoering te komen is een actieve studiehouding vereist, welke zich

kenmerkt door initiatief nemen, vragen stellen en doorzetten en volhouden.

Zeker van invloed is de persoonlijke leerstijl die een leerling heeft. Kolb heeft onder

andere hiervoor de leercirkel ontwikkeld. Hij beschrijft een aantal leerfasen en

leerstijlen. Deze test is zinvol, maar begrijpt de leerling wat hij/zij hiermee kan? Welke

consequenties heeft een bepaalde leerstijl op het plannen en organiseren van de

studie en daarbij het eigenaarschap? De test is pas zinvol als deze ook in acties

wordt omgezet: wat heeft de leerling nodig in concreto om te werken volgens zijn

eigen leerstijl. Wat betekent dit bijvoorbeeld voor het leren van toetsen en het

maken van opdrachten?

!45!

!! !


Uit onderzoek is gebleken dat naast leerstijlen ook het geslacht en de sociaal

economische status van invloed zijn op het leerproces van de leerling. Vanuit de

onderwijssociologische literatuur zijn drie modellen geformuleerd die een antwoord

proberen te geven op het ontstaan van sociale ongelijk in relatie tot leren. UIt de

enquêtes kwam naar voren dat de zogenaamde “rugzak” van invloed is op het

leren door de leerling. Deze rugzak kan weer vertaald worden naar het genetisch

deficitmodel en het cultureel deficitmodel. De valkuil zit erin dat de leerling wordt

beoordeeld op zijn sociaal economische status. De onderwijsinstelling heeft als taak

te komen tot een goede vorm van onderwijs waarin de leerling kan excelleren op

zijn/ haar kunnen. Dit sluit aan op de missie van het Drenthe College, waarin wordt

gesteld dat leerlingen op zoek gaan naar de beste versie van zichzelf.

De leerling komt veelal vanuit een gestructureerde leeromgeving vanuit het

voortgezet onderwijs of heeft soms jaren geen onderwijs meer gevolgd. Uit de

enquêtes komt naar voren dat ruim 37% van de leerlingen de informatie en uitleg,

gegeven door de docent, matig vindt. De leerlingen ervaren de SLB-uren als

rommelig, onduidelijk en docenten zitten niet op één lijn. Dit betekent dat in de

beginfase van de opleiding er een duidelijke structuur dient te worden neergezet

waarin de docent niet teveel informatie ineens geeft. Het leren met een plan-

agenda of planrooster zou aanvankelijk deze structuur kunnen stimuleren zodat de

leerling steeds beter in staat is om zijn/haar eigen weg te vinden in het plannen en

organiseren van de studie. De wijze van het plannen van opdrachten en huiswerk is

divers. Ruim eenderde van de leerlingen maakt takenlijstjes en vinkt deze af.

Eenderde plant niet, deze groep begint zomaar ergens. Bij de volwassen leerlingen

speelt het werk een grote rol. Door drukte en onregelmatige diensten is voor een

deel van deze leerlingen plannen lastig.

De helft van de ondervraagde leerlingen had graag hulp gehad bij het plannen en

organiseren van de studie.

ICT kan een grote rol gaan spelen bij het plannen en organiseren van de studie. De

ontwikkelingen gaan door op dit gebied en dat betekent dat veel

onderwijsinstellingen overgaan op een ELO waar roosters, vakinformatie en

opdrachten zijn te vinden. Momenteel wordt de informatie gefragmenteerd

aangeboden: er is een papieren SLB-map, een deel van de informatie staat op de

w-schijf, er wordt verwezen naar diverse sites zoals Profi-leren en Studiemeter. Voor

de leerling geeft dit veel handelingen en het maakt het systeem ondoorzichtig.

Daarnaast beschikt niet iedere docent over de juiste ICT-vaardigheden waardoor

!46!

!! !


leerlingen de kans lopen informatie te missen door gebrek aan kennis door de

docent. Adequate ondersteuning bij het leren omgaan van intranet en de digitale

aanvullende sites is hierbij wenselijk.

Tevens valt op uit de enquête dat het vak studievaardigheden, zoals dit tot nu toe

werd aangeboden in het 1e leerjaar, onvoldoende aansluit bij de behoeften van de

leerling en de fase van de opleiding.

7.3. Aanbevelingen: Welke bijdrage kan de docent en/ of

onderwijsinstelling leveren aan het eigenaarschap van de

opleiding voor de leerling? Als docent heb je, zoals ik al eerder heb genoemd, een coachende rol in het

huidige onderwijs. Dat betekent dat je niet meer frontaal lesgeeft en hierbij

duidelijke opgaves geeft maar dat de leerling op een explorerende wijze aan de

slag gaat met de beroepsontwikkeling en de persoonlijke ontwikkeling hetgeen

wordt ondersteunt door theorie en opdrachten.

Als docent heb je vooral in de eerste fase van de opleiding een belangrijke taak

wat betreft het verstrekken van de juiste informatie. Iedere docent is anders: de één

is kort en bondig in de uitleg en de ander is breedsprakig. Wordt de leerling

overladen met informatie, dan is de kans groot dat hij/zij het spoor bijster raakt.

Belangrijk is om de hoeveelheid informatie te beperken. Ook afstemming over de

informatieverstrekking met andere docenten is een pré. Wat gaat je collega

vertellen?

Leerlingen komen in het begin vaak met veel vragen. Soms zijn er vragen waar je als

docent niet meteen een antwoord op hebt. De valkuil is om toch een antwoord te

geven om de leerling tevreden te stellen, echter dit kan averechts werken.

Afstemmen en vragen aan een collega en er later op terugkomen heeft altijd een

beter resultaat.

Als docent ken je het systeem door en door. Dit betekent niet dat de leerling ook

meteen begrijpt hoe het schoolsysteem in elkaar steekt; voor de leerling is het nieuw

en kan de nieuwe start spannend zijn.

Werken aan een goede kennismaking met de stamgroep of SLB-groep is een

voorwaarde om later in het leerproces met elkaar te kunnen samenwerken.

In het begin veel investeren zorgt er doorgaans voor dat je er veel voor terugkrijgt.

Dit geldt niet alleen voor de docent maar ook voor de leerling. Als docent investeer

je in de docent-leerling relatie om ook individueel een gesprek aan te gaan met de

leerling. Hierin kun je samen met de leerling kijken waar hij/ zij staat in het leerproces,

welke zaken er wellicht minder goed verlopen en welke psychosociale

omstandigheden wellicht invloed hebben op het leerproces. Hierbij plaats ik wel de

!47!

!! !


kanttekening dat de docent géén hulpverlener is. Als docent dien je je bewust te

zijn van de inhoud van de taak. Indien er sprake is van ingewikkelde psychosociale

problematiek is een verwijzing naar het schoolmaatschappelijk werk de juiste weg.

Naar aanleiding van dit onderzoek kom ik tot de volgende aanbevelingen:

• Informatie verstrekken en inhoud parallellessen

o De hoeveelheid informatie beperken

o Van tevoren met collega-docenten bespreken wat je gaat doen in de

les. Stem de inhoud van de bijeenkomsten af.

o Wees eenduidig in afspraken naar de leerling toe, ook als collega’s

onderling. Zo voorkom je ruis.

o Check bij de leerling of informatie helder is.

• SLB-map

o De SLB-map niet in zijn geheel aanbieden. Per SLB-bijeenkomst

materiaal uitdelen en bespreken en de leerling dit in de eigen map

laten doen.

o Naast de praktische inhoud van SLB-map een plan-agenda en rooster

toevoegen

• Studievaardigheden

Het vak studievaardigheden toespitsen op leren leren. Hiervoor kan gebruik

worden gemaakt van:

o Studiemaatjes: aan het begin van het schooljaar koppels maken

o Het opzetten van een studiebegeleidingsgroep waarbij gewerkt kan

worden aan onderwijsactiviteiten in kleinere groepen. Uitwisseling van

kennis en ervaring speelt hierbij een rol. Tevens kan er gebruik worden

gemaakt van de inzet van ouderejaars om jongerejaars te begeleiden.

Een docent kan hierbij als supervisor optreden. De

verantwoordelijkheid ligt bij de leerlingen zelf. Bij ingewikkelde

vraagstukken is de supervisor aanspreekpunt.

o Het inzetten van een plan-agenda waardoor leerlingen beter leren

structureren. Ik heb als aanbeveling een plan-agenda ontwikkelt die

losbladig in de SLB-map kan worden gestopt. Zo kan de leerling de

map gebruiken als agenda, planner, informatiemap en kan hierin het

rooster toevoegen. Dat betekent dat de map wellicht een andere

indeling moet krijgen. Ook de informatie die de leerling zelf nodig heeft

en die in de toekomst digitaal wordt aangeboden is optioneel toe te

voegen in de SLB-map. In bijlage 3 is een opzet te vinden van deze

plan-agenda.

!48!

!! !


o De inzet van een webbased ELO, zoals Edmodo of social media zoals

Twitter waarbij leerlingen niet alleen kunnen communiceren met elkaar

maar ook informatie uit kunnen wisselen. Docenten kunnen inzichtelijk

hun lesmateriaal op Edmodo plaatsen.

o Trainingen om het brein te activeren, bijvoorbeeld door te leren leren

voor een toets, het leren maken van aantekeningen, het organiseren

van je huiswerk.

• ICT

Om de vaardigheden op peil te brengen kunnen er facultatief ICT-cursussen

worden aangeboden voor zowel docenten als leerlingen. Om kosten te

reduceren hoeft het hier niet te gaan om speciale cursussen, maar kan een

train- the trainer principe worden toegepast. Haal hierbij de kennis uit het team.

o Docenten trainen elkaar in computervaardigheden, kennis wordt

gedeeld.

o Tevens kan het delen en uitwisselen van materiaal een waardevolle

toevoeging zijn in het delen van kennis onderling en aan onze leerlingen.

Denk hierbij aan Kennisnet of Wikispaces. Tevens kan binnen de eigen

werkomgeving, bijvoorbeeld de zogenaamde G-schijf een onderdeel

voor digitaal lesmateriaal worden ingericht. Een dergelijke databank zal

moeten worden beheerd en gecategoriseerd en up-to-date moeten

worden gehouden door 1 of 2 docenten.

o Leerlingen kunnen facultatief gebruik maken van trainingen om goed om

te leren gaan met de digitale toepassingen binnen het Drenthe College.

Mediawijsheid dient hierbij een apart aandachtspunt te zijn. Het gaat

hierbij vooral om het leren van praktische vaardigheden: hoe kom ik aan

de juiste informatie, hoe kan ik een PowerPoint of Prezi maken en hoe kan

ik effectief en efficiënt zoeken op het internet?

• Intro-fase

o Inzetten van testen alleen met resultaat verbinden: wat betekent een

testuitslag zoals KOLB? Hoe pak je dan je studie vervolgens aan? Testen

gericht aanbieden: wat is nu zinvol om te weten in relatie tot het

organiseren van je studie?

o Individuele aandacht in de startfase: wat heeft ieder individu nodig om

goed te presteren? In de startfase van de opleiding investeren in het

individu en in de groep. Dit betekent naast de geëigende kennismaking

met de medestudenten dat de docent (SLB-er) in de beginfase

individuele gesprekken voert met de leerling om zicht te krijgen op de

manier van plannen, motivatie en eventueel belemmerende factoren.

!49!

!! !


7.4. Aanbevelingen: Welke tools kan de leerling inzetten om

regie te houden over zijn eigen leerproces? In de voorgaande hoofdstukken hebben we uitgebreid stilgestaan bij het leren leren

en de diverse factoren die hierbij een rol spelen en direct ook invloed kunnen

hebben op het plannen en organiseren van de studie.

Vanuit het praktijkonderzoek heb ik de volgende aanbevelingen voor de leerling.

Hierbij wil ik aanmerken dat deze aanbevelingen ook voor de docent gelden die te

maken heeft met deze leerling.

• Basistips

o Het bijhouden van een agenda. De agenda werkt het beste als deze simpel

van uitvoering is zonder teveel plaatjes en extra’s. Op veel scholen worden

agenda’s verstrekt. Wellicht zou het Drenthe College een gratis agenda

kunnen uitreiken aan de leerlingen.

o Indien de leerling het lastig vindt om een agenda bij te houden kan hij/ zij

gebruik maken van het plansysteem zoals in bijlage 3 is toegevoegd.

o Het maken van aantekeningen tijdens de lessen: schrijf zoveel mogelijk op

tijdens uitleg of theorie.

• Werkomgeving

o Voor het maken van huiswerk is een rustige omgeving het meest

geëigend. Een opgeruimd bureau en weinig prikkels zorgen voor een

betere concentratie.

o Sommige leerlingen zijn in de klas snel afgeleid. Creëer, indien mogelijk,

extra werkplekken op de gang of in een stille hoek in het lokaal voor deze

leerlingen.

• Afleiding

o Zorg ervoor dat leerlingen géén gebruik maken van laptops of tablets

indien deze niet nodig zijn in de les. Dit leidt onnodig af!

o Verbiedt gsm’s in de klas. De leerlingen zijn met andere dingen bezig

waardoor de concentratie afneemt. Wees als team consequent hierin!

• Voortgang

o Probeer als docent te investeren in de leerling. Plan minimaal 3 keer per

jaar een kort individueel gesprek waarin de studievoortgang wordt

besproken. Maak afspraken met de leerling over de te behalen doelen.

Leg afspraken vast in het leerlingdossier.

!50!

!! !


• Trainingen

o Bied leerlingen de mogelijkheid om trainingen of bijeenkomsten te volgen

op het gebied van:

! ICT-vaardigheden

! Huiswerkbegeleiding

! Leren plannen en organiseren

! Tentamens leren

! Aantekeningen maken

7.5. Terug naar de hoofdvraag

Op welke wijze kan ik als docent een bijdrage leveren om de leerling regie te geven over zijn eigen leerproces middels een

goede organisatie en planning?

Samenvattend kan gesteld worden dat verschillende factoren van invloed zijn op

het leren en indirect ook op het organiseren en plannen van de studie. In de

analyse en conclusie van het praktijkonderzoek is dit naar voren gekomen. In de

aanbevelingen heb ik getracht een praktische uitwerking te geven van de

aanbevelingen. Deze aanbevelingen zijn in het kort terug te brengen in een aantal

hoofdgroepen:

• Informatie, informatieverstrekking en communicatie tussen teamleden onderling

en docent-leerling: Hieronder valt onder meer de SLB-map, de hoeveelheid

informatie en de rol van de SLB-er hierin

• Studievaardigheden en trainingen: het aanbieden van facultatieve trainingen

en bijeenkomsten gericht op het organiseren en plannen, het leren leren en het

gebruik maken van elkaars kwaliteiten

• ICT: meer kennis bij docenten, het delen en vergroten van deze kennis bij

docenten en leerlingen.

Deze aanbevelingen zijn m.i. zonder moeite te implementeren in het onderwijs. Deze

aanbevelingen zijn bedoeld om de leerling tools te geven om beter te leren

plannen en organiseren en hiermee de regie te hebben en te houden op het eigen

leerproces, maar zullen uiteindelijk ook doorwerken in de studieresultaten van de

leerling. Door je als docente bewust te zijn van de wijze van leren, de verschillende

leerstijlen en de specifieke factoren zoals geslacht en sociaal-economische

achtergrond, ben je beter in staat de individuele leerling te begeleiden en de

leerling te stimuleren in het proces om zelf de regie te voeren in het zijn eigne

!51!

!! !


leerproces en studievoortgan. Hierdoor krijgt de leerling meer controle op zijn eigen

ontwikkeling en weet hij/zij middels een coachende houding van de docent op de

juiste manier de studie te doorlopen.

!52!

!! !


Tot Slot

Middels dit praktijkonderzoek hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan verdere

ontwikkeling en kwaliteitsverbetering van het onderwijs.

Aanvankelijk vond ik het lastig om dit onderzoek zo concreet mogelijk te maken. Ik

had mijn doel helder, maar hoe werk ik het nu zo concreet mogelijk uit? Dit is

uiteindelijk ook lastig gebleken. De door mij gestelde norm van 30 pagina’s heb ik

overschreden, maar ik hoop dat dit geen afbreuk doet aan de kwaliteit van dit

product.

Uiteindelijk hoop ik, dat ik voor de lezer een helder en zinvol product heb

geschreven.

Inmiddels is het nieuw schooljaar gestart. En dit nieuwe schooljaar wordt gekenmerkt

door nieuwe ontwikkelingen. Deze zijn weliswaar geen onderdeel van dit onderzoek,

maar sluiten mijns inziens wel aan. Daarom wil ik ter illustratie een voorbeeld van de

huidige onderwijspraktijk weergeven:

De eerstejaars jongeren krijgen sinds dit schooljaar Huiswerkbegeleiding. Dit beslaat 2 lesuren per week. Een van de

docenten die dit onderdeel geeft kwam onlangs met een probleem: “ Ik weet niet wat ik in die uren moet gaan doen”. Met

deze opmerking realiseerde ik me dat mijn onderzoeksvraag nog niet zo raar gekozen was.

Blijkbaar had deze collega geen duidelijk beeld bij het onderdeel Huiswerkbegeleiding. Ik heb met haar gesproken over mijn

visie op het vak en hierdoor kwamen we erop uit we beiden een heel ander beeld hadden van de inhoud van

Huiswerkbegeleiding. Ik legde het accent vooral op het leren plannen en organiseren terwijl zij het idee had dat de leerling

er alleen zat om opdrachten te maken. En bij dit laatste kwam juist het probleem: de leerlingen hebben in deze fase

nauwlijk huiswerk. Al pratende kwamen we tot de conclusie dat we de huiswerkbegeleiding en de LOB lessen met elkaar

kunnen verbinden: het onderdeel Leren leren uit de methodiek Leslab zetten we in bij de Huiswerkbegeleiding terwijl dit

eigenlijk in de LOB-lijn staat uitgeschreven. Door te schuiven met lesinhoud op een verantwoorde manier kom je tot een

beter geheel. Hierdoor krijgt de leerling meer zicht op de samenhang van de afzonderlijke lesonderdelen maar heb je zeker

als docent profijt: je kunt je namelijk richten op een kwalitatief goede inhoud van het lesprogramma.

Dit voorbeeld illustreert dat samenwerken met collega’s en feedback vragen aan

elkaar een belangrijk onderdeel is van het organiseren van het onderwijs. Dit is dan

weliswaar niet concreet naar voren gekomen in het onderzoek maar als we kijken

naar structuren, de logica van het onderwijsprogramma en vooral kijken naar de

leerling dan kan het niet anders zijn dat deze aspecten invloed hebben op de mate

van regie-voering door de leerling op het eigen leerproces. Als docent dienen we

ons bewust te zijn van de impact van ons eigen handelen en de invloed wat dit

!53!

!! !


heeft op het uitvoeren van betekenisvol onderwijs. Dit praktijkonderzoek is slechts

een klein onderdeel. Uiteraard kan er in de toekomst nog verder vervolgonderzoek

worden gedaan naar aanverwante onderwerpen.

Angela Rondhuis

Maart 2015

!54!

!! !


Bronnen

• Ebbens, S, & Ettekoven, S (2009) Effectief Leren- basisboek (2e dr.)

Groningen: Noordhoff

• Geerlings, T., Veen, T. Van der (2011) Lesgeven en zelfstandig leren ( 15e dr.)

Assen: Van Gorcum

• Geerts, W, & Kralingen, R., van (2009) Handboek voor leraren (2e dr.)

Bussum: Coutinho

• Grit, R., Guit, R. & Sijde, N. van der, (2012), Competentiemanagement -

persoonlijk ontwikkelplan, (3e dr.), Groningen: Noordhoff

• Herik, K., van den, Winkler, P., (2009) Leren en loopbaan –

Studieloopbaanbegeleiding MBO, niveau 3-4, deel 1 (2e dr.)

Leeuwarden: Eisma Edumedia

• Lenov, D. (2012) Teach like a champion – 49 technieken om leerlingen te

laten excelleren, (3e dr.), Rotterdam: CED Groep

• Louwerse, C., (1996) Begeleid actief – wegwijzer voor docenten bij het

gebruik van het boekje studeer (14e dr.) Baarn: INTRO Licentie-uitgave van de

Volkskrant

• Louwerse, C., (1996) Studeer actief – wegwijzer voor de beginnende student,

(14e dr.) Baarn: INTRO Licentie-uitgave van de Volkskrant

• Marzano, R., Medema, W., (2011)Leren in vijf dimensies – modern didactiek

voor het voortgezet onderwijs (5e ongew. dr.) Assen: Van Gorcum

• Valcke, M. (2010) Onderwijskunde als ontwerpwetenschap – een inleiding

voor ontwikkelaars van instructive en voor toekomstige (8ste dr.)

Gent: Academia Press

• http://outingholland.nl/leercyclus-van-kolb/

• www.kennisnet.nl

• www.mijnwerkplekje.nl

!55!

!! !


Bijlage 1: Uitwerking van de docenten-

enquête

Voor deze enqûete heb ik 30 docenten gevraagd om de vragenlijst in te vullen.

Hierop hebben 6 docenten gereageerd. Dit is een percentage van 20%

1. Wat is je geslacht?

Man 1 16.6%

Vrouw 5 83.4%

2. Hoe lang ben je werkzaam in het onderwijs?

0-5 jaar 2 33.3%

6-10 jaar

11-15 jaar

16-20 jaar 2 33.3%

21-30 jaar 1 16.6%

31-45 jaar 1 16.6%

3. Welk vak(ken) geef je?

Er zijn meerdere keuzes mogelijk

1. Eén van de REN-vakken (rekenen, Engels, Nederlands) 1 16.6%

2. Verzorgende vakken

3. Agogiek: ontwikkelingspsychologie, pedagogiek,

sociologie 5 83.4%

4. Agogiek: methodiekvakken 2 33.3%

5. SLB 6 100%

6. BPV 3 50%

7. Anders 1 16.6%

4. Aan welke leeftijdscategorieën geef je les?

Er zijn meerdere antwoorden mogelijk

Alleen jongeren 5 83.4%

THBO 4 66.6%

Volwassenen BBL 6 100%

Volwassenen BOL 4 66.6%

InnoVA 4 66.6%

!56!

!! !


5. Heeft de leeftijd van de leerlingen invloed op de mate waarop de leerling zelf de

regie heeft op zijn of haar leerproces?


1. Jazeker, jongere leerlingen moeten erg wennen aan het mbo-systeem

waarin zij meer zelfstandig moeten gaan uitvoeren

4 66.6%

2. Ja, de mentale ontwikkeling speelt hierbij een grote rol. Het puberbrein is nog

niet goed in staat te relativeren

2 33.3%

3. Volgens mij maakt het weinig uit. Volwassen leerlingen zijn soms lang niet

naar school geweest en hebben soms veel moeite met dit type onderwijs

3 50%

4. Leeftijd is niet de hoofdzaak, de zogenaamde “rugzak” van de leerling speelt

een veel grotere rol met betrekking tot het organiseren van de studie

4 66.6%

6. Hoe duidelijk vind jij de SLB-map voor onze leerlingen?

1= onvoldoende, 5 = zeer goed

1

2 1 16.6%

3 4 66.6%

4 1 16.6%

5

7. Is er voldoende tijd in de 1e periode van het schooljaar om leerlingen eigen te

laten worden met het onderwijssysteem binnen het mbo?

Ja 2 33.3%

Nee 4 66.6%

8. Indien je bij vraag 7 NEE hebt ingevuld, kun je dan aangeven waarom er

onvoldoende tijd is?

• Ons onderwijssysteem is heel gecompliceerd.

De verschillende vakken en daarvan de verschillende eisen voor examinering

maken het voor de student heel onoverzichtelijk

• Studenten zijn er onvoldoende gericht mee bezig, maken het zich

onvoldoende eigen.

!57!

!! !


Leerlingen zijn niet gewend aan zelfstandig werken. Vinden het lastig om de

juiste informatie in de SLB-map te vinden.

9. Sluit het vak studievaardigheden voldoende aan ten aanzien van:

1= onvoldoende, 5= zeer goed

1 2 3 4 5

• Lesstof 2 2 2

33.3% 33.3% 33.3%

• Leren plannen en 2 2 2

organiseren van de

opleiding

33.3% 33.3% 33.3%

• Het omgaan met

intranet, 2 2 1 1

e-mail en w-schijf, etc.

33.3% 33.3% 16.6% 16.6%

10. Stelling: de leerlingen krijgen beter overzicht als de vakken beter op het rooster

zouden staan: geen agogiek, maar bijvoorbeeld ontwikkelingspsychologie,

methodiek, observeren, etc.


1 2 3 4 5

1 2 3

16.6% 33.3% 50%

11. Ben jij als docent voldoende toegerust met ICT-vaardigheden?


1 2 3 4 5

1 1 2 2

16.6% 16.6% 33.3% 33.3%

12. Maak je gebruik van één of meerdere van de volgende ICT-toepassingen?

1. Powerpoint 5 83.3%

2. Prezi 2 33.3%

3. Dropbox 2 33.3%

!58!

!! !


4. Google drive 2 33.3%

5. Edmodo 2 33.3%

6. Wetransfer 3 50%

7. Flipping the classroom 3 50%

8. Kennisnet, leraar 24 of andere onderwijssites 2 33.3%

9. Ik maak zelf digitaal materiaal voor mijn leerlingen 1 16.6%

13. Vind je dat je zowel als docent en als leerling moet beschikken over goede ICT-

vaardigheden om in het huidige onderwijssysteem bij te kunnen blijven?

Ja 6 100%

Nee

14. Kun je naar aanleiding van vraag 13 aangeven waarom je dit wel of niet vindt?

• Ik merk zelf dat ik niet genoeg bij kan blijven met alle ontwikkelingen binnen de

ICT.

Daar wordt ook weinig tijd aanbesteed in deskundigheidsbevordering.

• De computer is niet meer weg te denken in welk beroep dan ook.

ICT vaardigheden is in mijn ogen is het kunnen gebruiken van Operating System

Windows en redelijke kennis hebben van het gebruik van Office producten met

name Word, Powerpoint en excel is de toekomst. leerlingen weten vaak meer

dan de docent op dit vlak. je kunt je lessen interessanter maken door het gebruik

van ICT

• het kan tijd besparen en kwaliteit leveren, op voorwaarde dat de faciliteiten

goed geregeld zijn.

Gebruik social media kan nadrukkelijker, kennis/tijd/prioriteit ontbreekt

• ICT is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Veel onderwijsmateriaal

komt digitaal. Wel handig als je weet hoe je daarmee om moet gaan.

15. Op veel scholen wordt gebruik gemaakt van een ELO, bijvoorbeeld Blackboard

of Magister. Binnen het DC gebruiken we Magister nog beperkt. Zou je het een

goede ontwikkeling vinden om alle informatie betreffende lesstof, opdrachten,

roosters, toetsen en opdrachten in een ELO te hebben?


1 2 3 4 5

1 1 4

16.6% 16.6% 66.7%

!59!

!! !


16. Hoe ervaar je doorgaans de motivatie van de leerlingen?

1. Goed

2. Voldoende 4 66.7%

3. Matig 2 33.3%

4. Onvoldoende

17. Zou een plansysteem meerwaarde hebben? Denk hierbij aan: duidelijke

lesschema’s waarop leerlingen hun huiswerk en leerstof op in kunnen vullen om zo

op een betere manier te kunnen plannen en te organiseren. De SLB-er controleert

samen met de leerling de planning en vinkt deze af.

Op de Friesche Poort wordt gebruik gemaakt van een dergelijk systeem. Men ziet

hier de resultaten van de leerlingen duidelijk verbeteren.

5. Ja, dat zou ik een goed systeem vinden. Zo is er voor de SLB-er ook een beter

overzicht van waar de leerling op dat moment staat in de opleiding

1 16.6%

6. Ja, maar dan alleen in het eerste jaar om de leerlingen op weg te helpen

met hun opleiding. De leerling moet uiteindelijk zelfstandig kunnen werken.

5 83.3%

7. Nee, de leerling volgt een beroepsopleiding en daar hoort een zelfstandige

werkhouding bij

1 16.6%

8. Nee, daar zit ik niet op te wachten. De leerling is zelf verantwoordelijk voor

zijn/haar leerproces

18. Geef jij als docent tips aan de leerlingen aangaande:


9. Het maken van huiswerk 4 66.7%

10. Hoe te leren voor een toets 4 66.7%

11. Het organiseren van lesmateriaal, overzicht en planning 3 50.0%

12. Het stimuleren van samenwerken met andere leerlingen 5 83.3%

13. Het leren omgaan met de computer 3 50.0%

14. Profi-leren of andere hulpmiddelen bij het lesmateriaal 6 100%

15. Nee, ik geef geen tips aan de leerlingen, zij zijn zelf verantwoordelijk

16. Nee, ik begeleid de leerling bij moeilijkheden, maar de basale planning en

organisatie moet de leerling zelf leren of met behulp van een medeleerling.

!60!

!! !


19. Stelling: de huidige leerling weet niet meer wat studeren is. Het sociale leven is

belangrijker dan een goede opleiding.


mee eens

1 2 3 4 5

1 4 1

16.6% 66.7% 16.6%

20. Stelling: de leerling moet weer leren leren. Dit zou prima kunnen in extra studie-

uren op school. In deze studie-uren gaan zij onder begeleiding van een docent of

klasse-assistent aan de slag met opdrachten en leerwerk.


mee eens

1 2 3 4 5

4 2

66.7% 33.3%

21. Stelling: het onderwijs moet meer traditioneel worden: meer contacturen en

frontaal lesgeven. Dit verhoogt de prestaties.


mee eens

1 2 3 4 5

1 4 1

16.6% 66.7% 16.6%

22. Stelling: binnen het agogisch onderwijs past het frontaal lesgeven minder goed.

Verschillende didactische, creatieve en coaching-werkvormen in de les leveren

een waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van een juiste beroepshouding.


mee eens

1 2 3 4 5

3 3

50% 50%

23.Welke aspecten – ten aanzien van organiseren en plannen van de studie – zou

het Drenthe College kunnen verbeteren?

!61!

!! !



7. Het verbeteren/ verduidelijken van de SLB-map

3 50%

8. Het inzetten van verplichte studiebijeenkomsten/ maatjesproject

4 66.6%

9. Het vak studievaardigheden aanpassen aan de behoefte van de leerlingen

en dit vak het hele jaar aanbieden

5 83.3%

10. Het inzetten van een ELO zoals Blackboard of Magister (totaalpakket)

6 100%

11. Aanbieden van ICT-cursussen voor zowel leerlingen als docenten

6 100%

12. Het gebruik maken van een plansysteem die door de SLB-er wordt

afgetekend 4 66.6%

13. Anders

24. Indien je bij vraag 23 anders hebt aangevinkt, welke aspecten zouden dit dan

zijn?

n.v.t.

!62!

!! !


Bijlage 2: Uitwerking van de leerling-enquête

Voor deze enquête heb ik 129 leerlingen gevraagd om de vragenlijst in te vullen.

Hierop hebben 32 leerlingen gereageerd.

De verdeling is als volgt:

Totaal: 129 32r 100,0%

1e jaars: 84 20r 62,5%

2e jaars: 24 8r 25,0%

3e jaars: 21 4r 12,5%

1. Wat is je leeftijd?

16-18 jaar: 2 6,3%

18-25 jaar: 12 37,5%

26-35 jaar: 9 28,1%

36-45 jaar: 7 21,9%

46 jaar e.o: 2 6,1%

2. Wat is je geslacht?

Mannen: 10 31,2%

Vrouwen: 22 68,8%

3. Wat is je vooropleiding?

VMBO-tl: 10 31,2%

Overig vmbo: 3 9,4%

Havo: 2 6,3%

Niv. 2 opleiding: 5 15,6%

Ander mbo: 9 28,1%

Anders: 3 9,4%

4. Hoe lang is het geleden dat je een schooldiploma hebt gehaald?

Diploma behaald in 2012-2013: 11 34,4%

2-5 jaar geleden: 7 21,9%



langer dan tien jaar geleden: 8 25,0%

geen diploma 0 -

!63!

!! !


5. In welk studiejaar zit je nu?

1: 20 62,5%

2: 8 25,0%

3: 4 12,5%

6. Indien je werkgever wil dat jij de opleiding volgt, in hoeverre ben je dan zelf

gemotiveerd om deze te volgen?

Erg gemotiveerd, cijfer 8-10: 9 28,1%

Gemotiveerd, cijfer 7-8: 11 34,4%

Redelijk gemotiveerd: cijfer 6: 3 9,4%

Matig gemotiveerd, cijfer 5: 0 -

Onvoldoende gemotiveerd: cijfer 3-4: 0 -

Niet gemotiveerd: cijfer <3: 0 -

Geen respons: 9 28,1%

7. Indien je zelf hebt gekozen voor deze opleiding, wat was /waren de reden(en)

om voor deze opleiding te kiezen?

• Ik wou graag met kinderen werken en veel leren over mezelf. En daar leek

deze opleiding mij geschikt voor

• Deze opleiding sluit het beste aan bij mijn werk, de doelgroep waar ik mee

werk en carriere.

• Omdat ik graag hogerop wil komen. Je hebt tegenwoordig een hogere

niveau nodig om fatsoenlijk werk te kunnen gaan doen.

• Voor de toekomst ook bij ons in het verpleeghuis staan veranderingen

op touw waardoor er personeel te veel zal zijn en dan heb ik in ieder geval

een Diploma om opnieuw mee aan het werk te kunnen. Ook heb ik het

gedaan om mij te specialiseren in mijn beroep en het begeleiden van

dementerende ouderen.

• Omdat ik graag met kinderen wil werken en dus op deze opleiding uit kwam. • Toe aan een switch van beroep. • Ik wist niet goed wat ik moest kiezen, SAW is heel breed en je kan er veel kanten

mee op. ik wilde wel iets in deze richting dus heb ik dit gekozen. • Ik heb deze opleiding gekozen in verband met mijn vervolgopleiding SPH • Omscholing • Ik wil gaan werken met jong volwassenen met een beperking • Deze opleiding sluit het beste aan bij mijn werk, de doelgroep waar ik mee werk

en carriere. • Omdat ik graag hogerop wil komen. Je hebt tegenwoordig een hogere niveau

nodig om fatsoenlijk werk te kunnen gaan doen. • Je kunt uit vier uitstroom profielen kiezen gecombineerd met havo vakken.

Dat leek me wel uitdagend. Later wil ik richting jeugdzorg/verslavingszorg,

!64!

!! !


vandaar dat ik deze opleiding heb gekozen met uitstroom profiel: Persoonlijk Begeleider Gehandicapten Zorg

• Ik was zeer geÌønteresseerd in deze doelgroep. Mijn baas vond me erg geschikt om wat voor deze doelgroep te betekenen. Ik heb me hierin verdiept en ben uiteindelijk op deze opleiding uitgekomen.

• De reden waarom ik deze opleiding gekozen heb is dat ik graag met kinderen wil werken. kinderen is mijn ding en daar geniet ik van.

• Ik wist niet wat ik wilde, havo of mbo maar uiteindelijk sprak deze opleiding mij aan

• Wou altijd al met kinderen werken. • Carrierreswitch • Ik wil graag met kinderen werken en deze opleiding sluit daar mooi bij aan.

Het volgende schooljaar ga ik naar het HBO de opleiding Pedagogiek volgen. • De kant van jeugdzorg trekt mij aan. De meeste lesinhoud vind ik ook intressant • Ik had al een jaar spw gedaan en ben daar mee gestopt.

Na veel wikken en wegen heb ik toch besloten weer t beginnen. • Verandering van werksituatie • Ik wist vanaf kleins af aan al dat ik met kinderen wou werken omdat ik dit erg

leuk vind! • Niet tevreden met wat ik op dat moment deed. Wel lange tijd in de zorg

gewerkt en dat kriebelde weer. Ik verder en daar is het nu de tijd voor. • Carriereswitch • Omdat mijn hart bij de Zorg en Welzijn ligt.En als je problemen lichamelijk of

geestelijk hebt is het fijn dat iemand je kan helpen of begeleiden.Als je zelf problemen lichamelijk of geestelijk hebt wil je ook graag geholpen worden

• Omdat ik graag mensen help en werk. ook vind ik het leuk om mensen weer een deel uit te laten maken van de maatschappij en ze daarin te ondersteunen.

• MWD op het HBO werd het niet maar ik wilde wel graag wat in de zorg doen • Omdat als ik vragen stel hoe de opleiding er volgend jaar uit gaat zien dat mijn

slber dat niet precies weet en de andere leraar zegt weer wat anders. De leraren zitten niet op Ì©Ì©n lijn. De SLB er moet alles maar na vragen en na een half jaar heb je nog geen duidelijk antwoord. Het voelt alsof je van het kastje naar de muur word gestuurd. En dan verbaasd zijn dat ik de informatie bij andere leraren en hogerop ga zoeken.

• Ik heb binnen een 3 kwart jaar, 3 verschillende SLB'ers gehad. Ben je net gewend aan de een (manier van uitleggen etc) gaat hij/zij weer weg en kan je weer met de volgende beginnen.Mijn huidige SLB'er legt dingen niet goed uit vind ik. Wanneer er vragen zijn, geeft zij maar ook andere leraren geen duidelijke antwoorden op de vraag.

• Wat wel echt een aandacht punt is bij vele SLB'ers is dat de datums van de toetsen in de SLB map staan maar geen enkele leraar, verwijst je naar de SLB map of zegt even er wat over. Je komt er zelf achter dat je nog maa 3 week te leren hebt voor een QM tentamen!! Begeleiding is niet altijd een voldoende....

• Ik krijg niet de ondersteuning die ik wil en vraag van mijn SLB-er. Dit komt omdat ze het te druk heeft. Plannen en organiseren kan ik nog steeds niet goed terwijl ik vaak aangeef dat ik daar moeite mee heb.

• Er word soms pas een week van te voren gezegt dat ik die week er op een grote opdracht in moet leveren

• Ik heb nu bijna aan het einde van het schooljaar nog steeds niet helemaal door wat we wanneer moeten maken

!65!

!! !


• Het verschild heel erg per docent.De een geeft je huiswerk opdrachten en door die te maken kun je je alvast verdiepen in de theorie voor de volgende toets. Sommige leraren zeggen aan het einde van het blok dat je nog een opdracht moet inleveren waar in de les dan niet/geen aandacht aan is besteed.

• Ik zou graag meer duidelijkheid willen over wat er word verwacht. en wat je klaar moet hebben per les.

• Er wordt te weinig aandacht aan besteed. Het plannen is, als je na ruim 30 jaar niet in de schoolbanken hebt gezeten, niet gemakkelijk. Bovendien wordt er te makkelijk gezegd dat je zelf voor de opleiding hebt gekozen, maar enig leidraad en houvast is wel welkom

• Er mist af en toe nogal wat duidelijkheid. • Erg goede begeleiding • M'n slb'er probeert te helpen, maar snap er nog steeds vrij weinig van

8. Geef aan in welke mate je tevreden of ontevreden bent over onderstaande

onderwerpen:

De informatie tijdens de introductieweek:

Zeer tevreden: 2 6,2%

Tevreden: 14 43,8%

Matig: 12 37,5%

Onvoldoende: 3 9,4%

Zeer onvoldoende: 1 3,1%

Uitleg door de SLB-er:


Tevreden: 16 50,0%

Matig: 9 28,2%

Onvoldoende: 1 3,1%


Informatie in de SLB-map:


Tevreden: 15 46,9%

Matig: 9 28,1%

Onvoldoende: 1 3,1%


Het vinden van informatie over lessen, roosters, boeken, etc. op intranet (W-schijf):


Tevreden: 17 53,1%

Matig: 10 31,3%

Onvoldoende: 3 9,4%


!66!

!! !


9. In het begin van het schooljaar heb je het vak studievaardigheden gevolgd. Geef

aan in hoeverre je hier iets aan hebt gehad.


• Ik heb veel aan het vak studievaardigheden gehad. Het heeft me geholpen

om mijn opleiding goed te plannen en te organiseren.

3 9,4%

• Het vak studievaardigheden heeft me geholpen om mijn weg op internet en

magister te vinden:

4 12,5%

• Het vak studievaardigheden heeft ervoor gezorgd dat ik nu beter met de

computer overweg kan: word, powerpoint, prezi:

4 12,5%

• Ik vond het vak studievaardigheden niets toevoegen betreffende het

plannen en organiseren van mijn studie:

21 65,6%

10. Maak je gebruik van één van de volgende hulpmiddelen/ apps/ digitale opslag

voor je opleiding?


Laptop of tablet: 32 100,0%

Gsm: 5 15,6%

Internet: profi-leren of andere ondersteunende website: 11 34,4%

Google drive: 0 -

Dropbox: 0 -

Edmodo: 2 6,2%

11. Om je opleiding goed te plannen en te organiseren, vindt je dan dat er

voldoende begeleiding is gegeven door de SLB-er en andere docenten?

Ja: 20 62,5%

Nee: 12 37,5%

12. Indien je op de vorige vraag NEE hebt geantwoord kun je dan beschrijven

waarom je dit antwoord hebt gegeven?

• Nee

• Ik vond de SLB-lessen vooral rommelig waardoor er veel onduidelijkheden

waren. Nu zijn de SLB-lessen veel duidelijker

• Omdat als ik vragen stel hoe de opleiding er volgend jaar uit gaat zien mijn

SLB-er dat niet precies weet en de andere leraar zegt weer wat anders. De

!67!

!! !


leraren zitten niet op Ã©Ã©n lijn. De SLB er moet alles maar na vragen en na

een half jaar heb je nog geen duidelijk antwoord. Het voelt alsof je van het

kastje naar de muur word gestuurd. En dan verbaasd zijn dat ik de informatie

bij andere leraren en hogerop ga zoeken.

• Wel goed, maar soms ook weer niet

• Ik weet niks van het vak studievaardigheden

• Prioriteiten stellen aan de hand daarvan de opdrachten afwerken

• Takenlijstjes

• Ik noteer huis- en leerwerk met de datum erbij wanneer het af moet zijn. Dat

schrijf ik op en hang het boven mijn bureau, elke keer als ik wat af heb dan

vink ik het af en ik zorg ervoor dat het van te voren af is.

• Ik probeer direct na de schooldag mijn huiswerk te maken en doe veel op

mijn werk.

• Ik kijk wat ik allemaal moet maken. wat het eerste af moet zijn begin ik mee.

• Kijk wat veel werk is en begin daar mee, als ik daar geen zin meer in heb ga ik

eerst verder met iets anders en later weer verder met die grote opdracht.

• Hierbij heb ik hulp gehad van een klasgenoot

• Ik hou alle aantekeningen bij op de laptop zodat ik alles terug kan lezen in

mijn agenda zet ik wanneer iets af moet zijn en wanneer ik iets moet inleveren

als ik een opdracht krijg ga ik hem zo gauw mogelijk maken, liefst zelfde dag

nog. Ik plan alle opdrachten op een papiertje en streep het door als het klaar

is lever de opdrachten zo snel mogelijk in, zodat ik nog genoeg tijd heb om

het te verbeteren als ik hem terug krijg.

• Ik maak mijn huiswerk wat mij word op gegeven in de lessen. dit vraag word

altijd wel gevraagd in de les. dit bevalt mij goed.

• De ene keer gaat het plannen goed m.b.v. een takenlijst. Als het huiswerk

heel veel wordt vind ik het moeilijk om dan nog een takenlijst te maken.

• Ik kijk naar mijn beschikbare tijd. Daar plan ik het huiswerk op en de andere

opdrachten.

• Alles goed opschrijven en een planning maken voor mezelf dag voor dag Ik

kijk wat ik moet maken en begin van boven tot onder. Als ik iets klaar heb vink

ik het af. Totdat ik alles klaar heb.

• Eigenlijk te weinig, maak wel lijstjes maar vergeet vaak ermee te werken

13. Zou het wenselijk zijn om in het begin van de opleiding het vak

computervaardigheden te geven?

Ja: 17 53,1%

!68!

!! !


Nee: 15 46,9%

14. Dit schooljaar heb je kennisgemaakt met Edmodo. Hoe vond je het werken met

Edmodo?

Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

Ik vind Edmodo handig omdat ik alle informatie voor een vak erop kan vinden:

1

3,1%

Ik vind Edmodo handig omdat ik makkelijk bestanden kan plaatsen en kan

uitwisselen

met mijn studiegroepje 1

3,1%

Ik kan door Edmodo op een makkelijke manier communiceren met mijn

medestudenten 2

6,2%

Ik vind dat alle docenten Edmodo of een vergelijkbaar programma zouden moeten

gebruiken

voor hun informatie over de lessen

1

3,1%

Ik vind Edmodo niet handig omdat ik elke keer weer moet inloggen

1

3,1%

Ik vind Edmodo niet nodig. Ik heb liever informatie via de mail

9

28,1%

Ik vind Edmodo lastig in het gebruik, ik vind het te moeilijk

0

Niet alle docenten gebruiken Edmodo. Ik vind het daarom niet nodig om het te

gebruiken 7

21,9%

15. Op veel scholen werken ze met ELO: Elektronische Leeromgeving. In de ELO

komt alle informatie van de opleiding te staan: roosters, informatie per vak,

tentamenroosters etc. Vind jij dat het Drenthe College ook een ELO zou moeten

hebben waarin alles van jouw opleiding te vinden is?

Ja, dat zou ik wel prettig vinden 14

43,8%

!69!

!! !


Ja, tegenwoordig gaat alles digitaal, daar moet het Drenthe College aan

meewerken 9

28,1%

Nee, de huidige situatie vind ik prima 6

18,8%

Nee, ik vind dat alle informatie op papier zou moeten komen 3

9,3%

16. Gebruik je een agenda?

Ja, ik heb een schoolagenda: 22

68,8%

Ja, ik gebruik een digitale agenda: 1

3,1%

Ik heb een agenda, maar gebruik deze niet consequent: 7

21,9%

Nee, ik heb geen agenda 2

6,2%

17. Op welke manier plan en organiseer jij je opleiding?


Ik maak takenlijstjes, als ik iets klaar heb dan vink ik dit af 12

37,5%

Ik plan mijn huiswerk niet, ik begin zomaar ergens 10

31,3%

Ik ga zelf bepalen wat ik het meeste werk vind om te doen, daar begin ik mee

9

28,1%

Ik ga beginnen met de opdrachten die ik erg moeilijk vind 2

6,3%

Ik heb een andere manier van plannen en organiseren 8

25,0%

18. Op welke manier plan en organiseer jij je opleiding?

Bij deze vraag kun je een toelichting geven n.a.v. vraag 17

• Ik plan niet echt eigenlijk ik bekijk hoelang ik er mee bezig ben en dan begin

ik ergens. De laatste tijd plan ik wel meer omdat het nu af moet en ik in mijn

examen jaar zit

• Prioriteiten stellen aan de hand daarvan de opdrachten afwerken

takenlijstjes

!70!

!! !


• Niet

• Alleen bij toetsen, portfolio en bp-boekjes plan ik wel. Dit doe ik dan door

taken lijsten te maken en af te vinken. En begin meestal met wat ik moeilijk of

veel werk vind.

• Door gewoon te kijken hoeveel tijd ik voor iets nodig heb en het dan te

maken

• Door drukte op het werk en regelmatig diensten inspringen is plannen lastig

• Ik doe maar wat helaas

• Niet

• Dit werkt voor mij het beste. Overzichtelijk

• Soms is het moeilijk om de opdrachten te vertalen naar je eigen praktijk. Bijv.

verpleegkundige vaardigheden (wassen, begeleiden) wat niet aansluit op

de doelgroep waar ik mee werk.

• Slb-er mag zich meer inzetten voor de leerlingen i.p.v. de leerlingen van het

kastje na de muur te sturen.

• Het kost veel energie om steeds je SLB-er op te zoeken, te mailen etc. Die

energie stop ik liever in mijn huiswerk.

• De SLB'ers moeten met name de SLB map beter uitleggen en niet weg

stoppen. Er word er te weinig aandacht aan besteed waardoor wij niet

weten wanneer we een belangrijke tentamen hebben .

• Ik heb hier verder niks op aan te merken. Ik ben van mening dat we allemaal

volwassenen zijn en goed weten waar we mee bezig zijn. In het begin was

het even lastig maar uiteindelijk is het allemaal goed gekomen.

• In de intro weken niet te veel informatie en huiswerk geven. We kregen bulten

veel huiswerk waar we gewoon niet aan toe kwamen omdat we ook druk

bezig waren met het uitvogelen van hoe de opleiding in elkaar zit. De

werkwijze van Drenthe college is in de intro weken te rommeling en veel.

• Bij grote opdrachten meteen zeggen wanneer dat ingelevert moet worden

en een toetsen rooster dat je aan het begin van het jaar weet wanneer je

een toest hebt en wat je er voor moet leren

• Ze per periode een schema geven wat wanneer af moet en niet allemaal in

Ì©Ì©n map want dan raak je in de war door de vele informatie. soort van

weektaak/periodetaak.

• Meer individuele of klassikale hulp bij plannen van opdrachten en leerstof

een globale planning maken met leer stof

• Niet te veel informatie in de intro periode.

• Meer informatie over het plannen, aanpak en indelen van tijd. Maar ook

meer ondersteuning en afspraken nakomen. Twee studie uren op een aparte

!71!

!! !


dag werkt niet. Om mensen te motiveren om naar school te gaan, kan dat

niet voor 1,5 uur. Niet effectief. Ik heb het idee dat de meeste SLB-ers te veel

hebben. (werkdruk)

• Duidelijker en betere communicatie onder de leraren om verwarring te

voorkomen

• Meer duidelijkheid van de SLB-er over het huiswerk en examens.

• Meer duidelijkheid hoe magister werkt en hoe je de w schijf kunt gebruiken.

• Slb-map en data zijn erg onduidelijk en onoverzichtelijk

19. Zou je graag hulp willen hebben (gehad) bij het plannen en organiseren van de

opleiding?

Ja: 16 50,0%

Nee: 16 50,0%

20. Als het gaat om plannen en organiseren van je opleiding, wat zou het Drenthe

College dan kunnen verbeteren?


Overzichtelijker maken van de SLB-map:

21

65,6%

Aan het begin van het schooljaar het vak studievaardigheden aanbieden:

leren omgaan met intranet, e-mail, w-schijf:

5

15,6%

De mogelijkheid voor studiebegeleiding op school door derdejaars of een

klassenassistent 4

12,5%

Het samenstellen van studiegroepjes in de klas

0

Inzet van een elektronische leeromgeving zoals Magister of Edmodo

3

9,4%

Het vak studievaardigheden het hele jaar inzetten

4

12,5%

Werken met studieschema’s voor het maken van huiswerk en het leren van lesstof

17

53,1%

!72!

!! !


21. Welke suggesties voor verbetering heb je ten aanzien van het plannen en

organiseren van je opleiding?

Denk hierbij aan: inzet SLB-er, informatie, vindbaarheid informatie etc.

• Meer uitleg en mischien meer druk zetten • Ik vind dat ze dit goed doen. • Geen dit moet de student zelf doen vooral in een opleiding van volwasenen • Soms is het moeilijk om de opdrachten te vertalen naar je eigen praktijk. Bijv.

verpleegkundige vaardigheden (wassen, begeleiden) wat niet aansluit op de doelgroep waar ik mee werk.

• slb-er mag zich meer inzetten voor de leerlingen i.p.v. de leerlingen van het kastje na de muur te sturen. Het kost veel energie om steeds je slb-er op te zoeken, te mailen etc. Die energie stop ik liever in mijn huiswerk.

• Meer uitleg en mischien meer druk zetten • Overzichtelijker maken van de SLB map. Deze vond ik in het begin van de

opleiding erg onduidelijk. Nu is het me wel duidelijk maar vind het nog steeds onhandig en onoverzichtelijk ingedeeld. Verder werken we wel al met weekschema's maar die worden meestal niet uitgebreid besproken. Ook vind ik dat de docent alsnog het huiswerk even moet benoemen in de les ook al heb je een weekschema.

• Een duidelijke lijst per jaar met welke bewijsstukken en opdrachten je af moet hebben

22. Jouw mening over je SLB-er

Geef een cijfer voor:

Uitleg door de SLB-er:

9-10: 6 18,8%

7-8: 14 43,8%

6: 8 25,0%

4-5: 2 6,2%

<3: 2 6,2%

Hoeveelheid informatie per bijeenkomst:

9-10: 4 12,5%

7-8: 15 46,9%

6: 8 25,0%

4-5: 4 12,5%

<3: 1 3,1%

Ruimte om vragen te stellen bij onduidelijkheid:

9-10: 10 31,3%

7-8: 11 34,4%

6: 9 28,1%

4-5: 0 -

<3: 2 6,2%

!73!

!! !


Ruimte voor individuele vragen ten aanzien van plannen en organiseren van de

studie”

9-10: 10 31,3%

7-8: 10 31,3%

6: 7 21,9%

4-5: 3 9,3%

<3: 2 6,2%

Deskundigheid van de SLB-er ten aanzien van schoolzaken, tentamens, lesstof, etc.:

9-10: 8 25,0%

7-8: 14 43,8%

6: 6 18,8%

4-5: 2 6,2%

<3: 2 6,2%

23. Geef een cijfer voor je eigen inzet met betrekking tot de opleiding

9-10: 5 15,6%

7-8: 22 68,8%

5-6: 4 12,5%

3-4: 1 3,1%

<3: 0 -

24. Tot slot: ruimte voor het invullen van op-en aanmerkingen die zinvol kunnen zijn

ten aanzien van deze onderwerpen:

• Ondanks de puntjes die ik heb aangeven, ben ik verder tevreden over

Drenthe College


hangen.

• Meer informatie na leerlingen toe door SLB - er m.b.t schoolzaken.

• vraag 24: helemaal waar. alles heet agogiek, het is me nog steeds niet

duidelijk wat nou precies wat is.

'wat hebben we voor les?'

'eh, agogiek..'

'ja welke van de 20?'

'die ene van Angela.. of was het toch Ton..?'


hangen.

• Ik ben tevreden over de opleiding. Als ik vragen heb is er altijd ruimte en tijd

voor een duidelijke uitleg en antwoord op de vragen die ik stel.

!74!

!! !


• Meer rust in de intro weken. Eerder beginnen met de stage

opdrachten zodat we dat beter in kunnen plannen

• Ik heb dit gebaseerd op voornamelijk het begin van het jaar

• Meer duidelijkheid in de intro. dan verloopt de rest van het jaar beter denk ik

• Lessen (verzorgende IG) meer met praktijkbeelden opvullen. Dat maakt het

boeiender. Lessen op tijd laten beginnen, volwassentraject over twee (halve)

dagen verdelen

• Strakkere regels en die ook hanteren. Vaak genoeg hebben mensen

geen laptop bij zich.... En die moeten dan maar met een ander

meekijken. Ik sleep niet wekelijks alles mee zodat anderen dat niet

hoeven! Te laat is te laat..... Dat is ook leren plannen van de leerlingen.

Dit kan op je werk ook niet en verstoord de aandacht

• Het hangt er sterk vanaf wie je SLBer is. Hoe gemotiveerder je SLBer, hoe

makkelijker jij door je opleiding heen loopt.

• Ik zet mij altijd 100 procent in voor een opleiding. Wat mischien wel van

belang kan zijn voor sommige studenten is een computercursus.

• Alles was in het begin (intro) waren veel onduidelijkheden over de studie en

opleiding.

!75!

!! !


Bijlage 3: Plan-agenda

Hoe werkt het? De plan-agenda kan worden ingezet voor vier lesperioden. Het is bedacht als

losbladig systeem.

Iedere dag is één bladzijde. In de eerste kolom wordt de datum ingevuld. De dag

staat afgekort weergegeven. In de kolom ‘rooster’ vul je de tijd in van het vak wat je

in de vierde kolom invult.

Vervolgens vul je het huiswerk in voor dit vak. Bij de kolom urgentie staan drie

bolletjes aangegeven. Door middel van het omcirkelen van één van de bolletjes

geef je aan welke urgentie er geld voor het vak/ huiswerk. Rood is het meest urgent,

blauw is matig, en groen is het minst urgent. Heb je de opdracht klaar, dan vink je

het af in de laatste kolom. Dit is meteen een check dat je de opdracht hebt

afgerond. Onder aan iedere bladzijde staat een blok notities. Hier kun je extra

informatie inschrijven.

!76!

!! !


!77!

!! !


!78!

!! !


P-taak 4 - Welkom!startbekwaamvoordeklas.weebly.com/uploads/5/1/7/3/...klaar te stomen voor een...

Documents

Transcript of P-taak 4 - Welkom!startbekwaamvoordeklas.weebly.com/uploads/5/1/7/3/...klaar te stomen voor een...