Optimalisering van de samenwerking tussen het buurtwerk, de gebiedswerking en het preventieteam van de stad Kortrijk

Presentatie i.h.k.v. de Belgische prijs voor Veiligheid en Criminaliteitspreventie 2012

(8 juni 2012)

dr. Wim Hardyns (Universiteit Gent)Domien Dessein (Stad Kortrijk)

Overzicht presentatie

1. Aanzet tot het onderzoek (contextschets)

2. Fasering en methode van het onderzoek

3. Onderzoeksresultaten en aanbevelingen

4. Evolutie sinds juli 2011 & stand van zaken

5. Toekomstplannen (cfr. Case “Zuurstof in de Stad”)

6. Conclusie

Aanzet tot het onderzoek (contextschets)

• 14/07/2010: businessplan gebiedswerking deelgemeenten Kortrijk

• 15/12/2010: toekenning onderzoek EMV (KATHO)• 10/01/2011 – 10/07/2011: uitvoering onderzoek

• Stad Kortrijk– Dhr. Stefaan Renard (coördinator gebiedswerking)

• Expertisecentrum Maatschappelijke Veiligheid (KATHO)– Mevr. Evelien De Pauw (promotor)– Dhr. Wim Hardyns (onderzoeker)

Aanzet tot het onderzoek (contextschets)

Fasering en methode van het onderzoek

1. Verkennende literatuurstudie

2. Verkennende gesprekken coördinatoren– Gebiedswerking– Preventieteam– Buurtwerk

3. Opstellen semi-gestandaardiseerde vragenlijst– Participatie en (samen)werking– Middelen– Beleidsbetrokkenheid– Communicatie– context

Fasering en methode van het onderzoek

4. Behoeftebevraging sleutelfiguren– Heterogene groep van 13 sleutelfiguren

5. Behoeftebevraging werkveld– Groepsgesprek gemeenschapswachten– Groepsgesprek gebiedswerkers– Groepsgesprek buurtwerking

6. Analyse behoeftebevraging sleutelfiguren en werkveld– In 1ste instantie: visieontwikkeling– In 2de instantie: instrumentarium

Fasering en methode van het onderzoek

7. Bespreking resultaten behoeftebevraging a.d.h.v. focusgroepen– Zoveel mogelijk info verzamelen obv verschillende

meningen binnen dezelfde plaats en tijd.– 2 focusgroepen:

• Focusgroep ambtelijk niveau• Focusgroep politiek niveau

8. Ontwikkeling onderzoeksrapport (businessplan)– Handleiding met opsomming ‘best practices’– Aanbevelingen

Onderzoeksresultaten: Participatie en (samen)werkingGebiedswerking

• = middel om leefbaarheid in gebied op te krikken vanuit integrale visie

• Opdeling in 2 niveaus:– Basisgebiedsteam– Projectteams

• Basisgebiedsteam gaat na in welke gebieden de leefbaarheid in het gedrang dreigt te komen– Geen permanent gegeven– Focus op risicogebieden

• Projectteams staan in voor procesbegeleiding bij (grootschalige) stadsprojecten– Procesbegeleiding mbt burgerparticipatie, communicatie, acties en

activiteiten, etc.– Projectleiderschap obv inhoudelijke expertise andere

(stads)diensten

Onderzoeksresultaten: Participatie en (samen)werkingBuurtwerk

• Doelbewust inzetten in bepaalde buurt obv problemen mbt achterstelling, kwetsbare groepen, zwakke sociale cohesie

• Beroep doen op andere partners en buurt zelf, maar steeds opvatten als een middel om individu te versterken

• Direct aanwezig kunnen zijn in buurt:– Signaalfunctie naar andere partners– Draagvlak creëren onder bevolking ihkv vertrouwensopbouw

• Resultaatgericht werken– Zich op bepaald moment overbodig maken in bepaald

gebied– Gebiedswerking en preventieteam komen in de plaats

Onderzoeksresultaten: Participatie en (samen)werkingPreventieteam

• Werken vanuit 2 pijlers:– Pijler mbt criminaliteitspreventie: focus op preventie

overlast, criminaliteit en onveiligheid (negatieve oriëntatie)– Pre-preventieve pijler: focus op proactie of pre-preventie

door het wegnemen van structurele oorzaken onveiligheid en bevordering algemene leefkwaliteit (positieve oriëntatie)

• Goede koppeling tussen basisgebiedsteam gebiedswerking en pre-preventieve pijler preventieteam– Basisteam gemeenschapswachten ihkv voelsprietfunctie

• Samenwerking tussen buurtwerkers en basisteam gemeenschapswachten om vertrouwensfunctie in gebied te optimaliseren

Onderzoeksresultaten: Participatie en (samen)werkingPreventieteam

• Wegnemen dubbele pet in hoofde gemeenschapswachten:– Creatie van duidelijk vastgelegd takenpakket binnen

elke pijler van het preventieteam

• Nood aan goed functionerend detectiesysteem:– Vlotter verloop klachtenbehandeling en –afhandeling– Feedback leveren aan gemeenschapswachten

• Cfr. Kortrijk:– Meldpunt 1777– Werkgroep ‘overlast’

Onderzoeksresultaten: Participatie en (samen)werkingBasisgebiedsteam versus projectteams

• Basisgebiedsteam:– Basisgebiedsteam gebiedswerkers en basisteam

gemeenschapswachten mogen niet vasthangen aan bepaald gebied

– Als team verantwoordelijk voor de screening van de volledige binnenstad

• Projectteams:– In hoofdzaak ambtelijke diensten of personen met

inhoudelijke expertise– Gebiedswerker procesbegeleiding– Projectleiderschap obv inhoudelijke criteria project

Onderzoeksresultaten: MiddelenInstrumentarium

• Stimuleren van ontmoeting belangrijk aspect voor de leefbaarheid en sociale cohesie van een gebied

• Nood aan gestroomlijnd en professioneel systeem:– Inventaris beschikbaar instrumentarium– Oplijsting activiteiten en verenigingen in verschillende

stadsdelen– Degelijk kalendermanagement en reserveringssysteem

• Vanuit economisch standpunt: maximale dienstverlening met zo weinig mogelijk gebouwen

• Afstemming tussen stad, OCMW en externe partners (zoals scholen)

• Cfr. case Sint Pauluskerk (Kortrijk)

Onderzoeksresultaten: MiddelenInstrumentarium (case Sint Pauluskerk)

Onderzoeksresultaten: CommunicatieParticipatie bevolking

• Participatieplan obv 4-tal belangrijke aspecten:– Aandacht voor groter wordende groep gebruikers

binnenstad– ‘Verplichte community’ in hoofde van bevolking vermijden– Stimuleren bottom-up benadering– Op basis van positieve initiatieven en boodschappen

• Aandacht voor zowel traditionele (bv. buurtkrant) als nieuwe (bv. sociale netwerken, sms, email, etc.) communicatiemiddelen– Weliswaar niet overweldigend en steeds vrijblijvend

En nu?

Evolutie sinds juli 2011 – stand van zaken

Organogram: as is

• Matrixmodel• 5 beleidsdirecties, 6 beheersdirecties• Stevig overlegmodel• Veel projectwerking• Veel ad hoc samenwerking• Sterke verticale borging (van beleid

tot uitvoering)

Limieten bereikt

• Sterke verkokering• Kleine teams met “chefs in bijberoep”• Iedereen had minstens drie rollen• Vergaderitis• Consensusmodel, met veel

vetomogelijkheden• Eigen belang, sturing door “sectorieel

denken”• Beklemmend gevoel op de werkvloer,

mensen “mogen” niet meer, gevoel van blokkage door chef

Organogram: to be

• Eenvoudig organogram• Grote teams met coachende “chef in

hoofdberoep”• Nadruk op samenwerken, horizontaal,

bundelen van krachten• Nadruk op projecten en netwerking• Éénduidiger rollen• Zodat mensen “willen, kunnen en

mogen”

Preventie

• Upgrade van gemeenschapswachten van niveau E naar niveau D

• Verstarring in werking: doel versus middelen

• Geïsoleerde werking• Gevoel van “dweilen met kraan open”• Werkgroep “overlast” werd ook “overlast”

• Resultaat: reflexiemoment

De “nieuwe” veiligheidsketen

• Terug naar de basis

Verhoogde leefkwaliteit

Prepreventie

CuratiefPreventiePostpreventie

Aanvang klachten

Escalatie feiten Stabilisatie situatie

Core business preventie

Nadruk op prepreventie = positieve uitstraling

Vroegere nadrukFeiten hebben reeds

plaatsgevonden

Herhaling van acties,

herinnering, coca cola effect...

Politie / GAS

Duidelijke roldefinitie

• Team preventie: – ontwikkelt zelf acties – stimuleert vooral samenwerking met

partners binnen en buiten de stadsorganisatie

• Gemeenschapswachten:– Informeren, monitoren, sensibiliseren en zijn

aanspreekpunt– Werken nauw samen met gebiedswerkers– Zijn geen hulpverlener of agent

Gebiedswerking

• De sociologische verschillen tussen gemeentes en het stedelijk milieu met aandacht voor hun respectievelijke DNA

• Rol van gemeenschapswachten in gebiedswerking?

• Gebiedswerking als procesbegeleiding bij verandering stedelijk DNA

• Gebiedswerking: overal bevraagd, nooit aan zet?

In iedere deelgemeente

•Ontmoetingscentrum als uniek aanspreekpunt•Cultuurfunctionaris, eveneens gebiedswerker•Gebiedsteam

– bibliotheekpersoneel – personeel van het ontmoetingscentrum– gemeenschapswacht(en)– wijkagent(en) – in de deelgemeente werkzaam OCMW-

personeel.

In de binnenstad

• Vijf gebieden afgebakend• Aansturing vanuit de centrale huizen

van de gemeente (stadhuis), het OCMW (het sociaal huis) en de politie (commissariaat).

• Op het werkveld eveneens gebiedsteams zoals in de deelgemeenten.

Binnenstad

• Projectmedewerkers gebiedswerking en preventie vormen één team.

• De gemeenschapswachten doen de monitoring van de vijf gebieden en zullen roteren (2 m).

• Per gebied is er één projectmedewerker die de analyses maakt en de gebiedsteams aanstuurt.

• Acties worden in teamverband bepaald en uitgevoerd.

• Acties kunnen ook meerder gebieden bestrijken of delen ervan

Buurtwerk

• Volledige overheveling van buurtwerk naar OCMW

• OCMW doet algemene denkoefening over werking

• Wijkcentrum versus buurtcentrum• Wie is aan zet?• Geografische spreiding

dienstencentra?

Buurtwerk

• Herlokalisatie van dienstencentra als centrale servicepunten in de binnenstad

• Dienstencentra focussen op dienstverlening, niet op hulpverlening (centraal)

• Buurtwerk loskoppelen van “huizen”• Buurtwerk is projectmatig, op basis

van monitoring

Andere evoluties

- De oprichting van de rechtstreekse gratis info- en hulplijn 1777

- Omvorming van werkgroep “overlast” naar werkgroep “resa” (Respectvol Samenleven), met nadruk op prepreventieve actie (bv: eindejaar)

- 9 punten plan stadscriminaliteit

ToekomstplannenSamenwerken zorgt voor: Zuurstof in de Stad

Laatste jaar vaststelling van

•Stijgende criminaliteit en overlast in binnenstad•Groter onveiligheidsgevoel•Veel afstemmingsproblemen•Gevoel van onmacht

Zuurstof in de Stad

• Laat mensen op werkvloer overleggen en brengt hen samen

• Ondersteun hen, stuur enkel op hoofdlijnen• Betrekt alle actoren, ook de (semi) private• Legt nadruk op positief verhaal• Werkt aan beeldvorming en sociale cohesie• Brengt mensen terug naar hun wijk• Probeert complementair te zijn met

repressieve luik

Conclusie

• Gros van aanbevelingen zijn gevolgd• Nieuwe manier van werken zorgt voor rust• Opvolging is nodig, afstemming is belangrijker• Verkokering versmacht, breedte geeft

zuurstof• Systemen kosten ook geld, dus Kis-principe• Voorzie wel tijd• Mensen maken het verschil• Vooral mensen op de werkvloer…….

Contact

• Wim Hardyns (Universiteit Gent)– wim.hardyns@ugent.be

• Domien Dessein (Stad Kortrijk)– domien.dessein@kortrijk.be

• Evelien De Pauw (KATHO – EMV)– evelien.depauw@katho.be