Muziek

➝

1

Overal zit muziek in Algemene doelstellingen voor lessenreeks ”Overal zit muziek in”

- Leerlingen leren muziek in alledaagse zaken herkennen- Leerlingen maken kennis met ritme en percussie- Leerlingen leren ritmes verzinnen- Leerlingen leren door middel van voor- en naspelen- Leerlingen leren samenwerken

Algemene suggesties voor lessenreeks ”Overal zit muziek in”

Extra als inleiding op het thema vroegerOp Youtube staan veel filmpjes van muziek met gewone dingen, muziek met afval en instrumenten gemaakt van afval. De groep Stomp heeft veel materiaal. Harm Goslink Kuiper maakt instrumenten van afvalmateriaal. Meester Freek maakt muziek met een boek. Leuk om te kijken en misschien worden de leerlingen geïnspireerd. Met het thema ‘Overal zit muziek in’ kun je ook een project over afval doen. Over het milieu, de plastic soep in de zee, hoe afvalverwerking in zijn werk gaat, afval scheiden, recyclen, etc.

Mu3

Titel: Crash! Boem! Kledderrr

- Leerlingen leren het lied Ik ben een raceauto - Leerlingen leren hoe je met je stem geluiden van dingen kan

nadoen om muziek te maken

Duur van de les: 45 minutenDoelen: zie bijlage SLO doelenMaterialen:- Mogelijkheidommuziekoffilmpjesaftespelen- Een metronoom https://www.metronoomonline.nl/- Filmpje:HondaChoirAdvertisement(vanaf0.06)- Tekst:Ikbeneenraceauto(ziebijlage1)- Bladmuziek:Ikbeneenraceauto(ziebijlage2)- Mp3Ikbeneenraceauto(ziewebsite)- Mp3karaokeversieIkbeneenraceauto(ziewebsite)

Lesfase 1 Oriëntatie 10 minuten

Luister Honda Choir Advertisement zonder beeld. Kunnen de leerlingen de geluiden nadoen? Wat of wie maakt deze geluiden? Kijk met de leerlingen naar het filmpje en bespreek het met ze. Wijs de leerlingen erop dat de geluiden worden gemaakt door een koor.

Suggestie:Verdiepingsvragen: Nu je weet dat het stemmen zijn, hoor je dat ook? Hoe hoor je dat?

Mu3.1

Muziek

2

Lesfase 2 Onderzoek 10 minuten

- Vraag de klas wie er ook een auto na kan doen. Kan de klas raden welk geluid van de auto er wordt nagedaan? Laat een aantal leerlingen een autogeluid verzinnen. Als het moeilijk op gang komt staan hier een aantal voorbeelden:

https://www.freesoundeffects.com/free-sounds/cars10069/0/tot_sold/20/1/- Doe een call and response spel waarbij één de geluiden voordoet en de anderen de geluiden nadoen.

Suggesties:Verzin met de leerlingen een manier om deze geluiden te kunnen onthouden. Ze kunnen grafisch worden genoteerd op het bord. Figuratief (met auto-onderdeel of situatie) of als muziek (een stijgende lijn, korte puntjes etc) of een combinatie van beiden. Google afbeeldingen/grafische partituur geeft een aantal voorbeelden.

Lesfase 3 Uitvoering 15 minuten

Leer d.m.v. van de wegveeg- of de voor- en nazingmethode het lied Ik ben een raceauto aan. Bij de wegveegmethode schrijf je de tekst op het bord, en haal je stapje voor stapje tekst weg. Bij de voor- en nazingmethode zing je zin voor zin voor en zingen de leerlingen na.

Suggestie:Bedenk met de leerlingen bewegingen bij het liedje, om de tekst te ondersteunen. Laat de leerlingen in plaats van de geluiden met woorden te zingen autogeluiden maken. Vervang de woorden ‘vroem’, ‘wiebel’, ‘crash’ en ‘toet’ door het bijbehorende geluid. Het lied is oorspronkelijk een Engels lied. De Engelse tekst staat in de bijlage.

Lesfase 4 Evaluatie 10 minuten

Hoe kan je je stem gebruiken? Zingen, spreken, fluisteren, hard, zacht, hoog, laag, kort, lang. Laat de leerlingen in tweetallen een gesprek houden tussen 2 auto’s met uitsluitend autogeluiden. Laat de leerlingen deze verschillen ook benoemen.

Muziek

➝

3

Mu3.2

Titel: Tik tik tik

- Leerlingen ervaren dat alles geluid kan maken- Leerlingenlerenritmesvanlangzaamnaarsnelspelenen

andersom- Leerlingenlerenritmesvanzachtnaarhardspelenen

andersom- Leerlingenmakenkennismetgrafischenotatie

Duur van de les: 45 minutenDoelen: zie bijlage SLO doelenMaterialen:- Mogelijkheidommuziekoffilmpjesaftespelen- Koffiebekertjeshttps://www.youtube.com/watch? v=_RlzIFLLpAI&feature=youtu.be

- BertKaempfert–AfrikaanBeat- Attributen:stokjes,plastickoffiebekertjes,tafels,stoelenetc.- Voorbeeldgeluidenschema(ziebijlage3)- Leeg4-tellenschema(bijlage4)

Lesfase 1 Oriëntatie 5 minuten

Kijk het filmpje ‘Koffiebekertjes’ met de leerlingen. Wanneer is iets muziek? Bespreek dit met de leerlingen. (ritme, beat, vorm, hard/zacht, opbouw, afbouw, herhaling) Vraag de leerlingen waar je allemaal muziek op kan maken. Kan dat ook op dingen die niet bedoeld zijn als muziekinstrument?

Lesfase 2 Onderzoek 15 minuten

Laat de attributen zien. Laat een leerling naar voren komen en er een geluid op verzinnen. Zorg dat een paar leerlingen aan de beurt komen, en dat alle attributen aan de beurt komen. Deel de attributen uit. Zorg voor voldoende attributen zodat elke leerling een eigen attribuut heeft. Geef ze de tijd om verschillende geluiden te bedenken. Laat de geluiden presenteren.

Suggestie: Verdeel de attributen over verschillende bakken. Laat de leerlingen in groepjes geluiden bedenkenmet de attributen uit de bak.

Lesfase 3 Uitvoering 15 minuten

- Inventariseer de geluiden die de leerlingen hebben bedacht en kies er een paar originele uit. Probeer deze in een tekening te vatten en zet deze op het bord. Gebruik het vier-tellen schema en zet de uitgekozen geluiden er in. Besteed aandacht aan tempo en dynamiek.

- Speel met de hele klas het schema. Tel zelf de hele tijd tot 4 (ook van tevoren), zodat de geluiden op het juiste moment gespeeld worden.

- Luister met de leerlingen naar ‘African beat’. Laat de leerlingen in een 4/4 maatsoort meeklappen terwijl je hardop meetelt en de leerlingen aanmoedigt dit ook te doen. Als ze hardop mee kunnen tellen, kunnen ze ook het zelfgemaakte ritmesche-ma meespelen.

Overal zit muziek in

Muziek

4

Suggestie:Om het nog wat lastiger te maken kan je als extra aanvulling een dubbel schema maken. Twee geluiden kunnen dan tegelijk klinken. Om te beginnen kan de ene helft van de klas het ene schema spelen, en de andere helft van de klas het andere sche-ma. Kan iemand ook de twee schema’s tegelijk spelen? De variatiemogelijkheden zijn eindeloos Je kunt werken met een vaste structuur van ritmes of juist telkens kiezen welk ritme er nu komt, je kunt een leerling laten kiezen, je kunt echo’s laten spelen, je kunt met de leerlingen kiezen welk ritme het best op welk moment in de muziek past, je kunt net als de muziek steeds meer instrumenten mee laten doen en misschien zelfs een vierdubbel schema spelen.

Lesfase 4 Evaluatie 5 minuten

Zing het lied ‘Ik ben een raceauto’ met de ene helft van de klas en laat de andere helft van de klashet ritmeschema spelen.

Muziek

➝

5

Mu3.3

Titel: Carnaval Festival

- Leerlingenmakenkennismetbodysounds- Leerlingenlereneengrafischepartituurspelen- Leerlingen leren muzikale kenmerken van verschillende

landen herkennen en benoemen

Duur van de les: 45 minutenDoelen: zie bijlage SLO doelenMaterialen:- Mogelijkheidommuziekoffilmpjesaftespelen- Bodysound https://www.youtube.com/watch?v=Zfc1UH_9U5s

Bodysounds https://www.youtube.com/watch?v=5AhrTeBVW4M- Muziek:Efteling–CarnavalFestival(korteversie)- Muziek:Efteling–CarnavalFestival(landenversie)- GrafischepartituurCarnavalFestival(ziebijlage)- Een metronoom https://www.metronoomonline.nl/

Lesfase 1 Oriëntatie 5 minuten

Kijk met de leerlingen het volgende filmpje. https://www.youtube.com/watch?v=Zfc1UH_9U5sNeem de tijd om met de leerlingen de geluiden na te doen.

Lesfase 2 Onderzoek 15 minuten

- Laat de leerlingen in groepjes met elkaar verschillende bodysounds bedenken. Laat elk groepje presenteren wat ze bedacht hebben.

- Beluister met de leerlingen de muziek van de landenversie van Carnaval Festival. Stop de muziek regelmatig en bespreek met de leerlingen welke instrumenten ze horen. Waarom denken ze dat bepaalde land te horen? Moedig de leerlingen aan om hun ideeën te beargumenteren.

Landen mix: - Nederland (kikkers en vogeltjes)- Frankrijk (accordeon)- Engeland/ Schotland (doedelzak)- Duitsland/ Zwitserland (klarinetten, accordeon)- Italië (mandoline)- China (gong)- Jungle (dierengeluiden, trommels)- Mexico (maracas (sambaballen), trompetten)

Lesfase 3 Uitvoering 20 minuten

- Teken de volgende figuren op het bord: O, XX, , ●, De figuren staan voor verschillende bodysounds: O: in je handen klappen xx: twee keer op je bovenbenen slaan : met platte handen op de tafel slaan ●: met je vingers knippen (of met twee vingers van de ene hand op twee vingers van de andere hand slaan) : op de grond stampen

Overal zit muziek in

Muziek

6

- Leer de leerlingen kleine stukken van de partituur aan. Het gaat niet om de gehele partituur, maar het gaat om het begrijpen van de symbolen en deze toepassen.

- Als je een ritme behandelt waarin alleen op de 1e en de 3e tel een geluid zit, let er dan op dat tel 2 en 4 stil zijn maar niet worden overgeslagen. Tel die tellen hardop en later met gedachtenstem.

- Wijs de leerlingen hier op. Een rust is muzikaal, het is niet zomaar een stilte. Het is een ritmische stilte.- Zet het schema (zie bijlage 5) op het bord en bespreek het met de kinderen in ieder geval de volgende punten: Elk blok

bestaat uit vier hokjes elk hokje is een tel. Telkens kun je dus tot vier tellen en zo kom je erachter op welke tel je iets moet doen. Wat je dan moet doen kun je zien aan het symbool. Speel het schema van begin tot eind. Laat een metronoom meet-ikken (108BPM)

- Speel de partituur een paar maal door zodat de leerlingen gewend raken aan de manier van noteren. - Je kunt de partituur meespelen met de muziek van Carnaval Festival.

Suggestie:Als het goed gaat, kun je het ook wat moeilijker maken. Het schema wordt gebruikt, maar wordt er ook op gevarieerd. Het schema wordt als volgt uitgebreid:• Intro – A – B – A – B (zonder de eerste twee maten)• A – B (speel regel 1 twee keer en ga daarna naar regel 2) • A – B – A – B (zonder de eerste twee maten) • A – Intro - Intro – B (alleen regel 2) – Intro (de eerste twee maten rust, dus wel tellen maar alleen de laatste twee maten spelen)

Lesfase 4 Evaluatie 5 minuten

- Bespreek met de leerlingen het maken van bodysounds en het spelen van een grafische partituur. Was het moeilijk? Was het leuk? - Vraag aan de leerlingen voor de volgende les zelf iets mee te nemen waar je mooie drumgeluiden op kunt maken.

Muziek

➝

7

Mu3.4

Titel: Muziek in blik

- Leerlingen leren ritmes bedenken- Leerlingenlerenpresenteren

Duur van de les: 45 minutenDoelen: zie bijlage SLO doelenMaterialen:- Mogelijkheidommuziekoffilmpjesaftespelen- Attributenvooreengrootdrumstel:verschillendeattri-butenwaaropjemooiegeluidenkuntmaken(zoalsblikjes,legeemmers,pannendeksels,ritmestokjes,Chineseeet-stokjes,legeomgekeerdegroteprullenbak,eenkunststofspecie-ofcementbakvoordelagetonen.

- Tweedrumstokkenperleerling(b.v.bamboestokjesofChineseeetstokjes).

- TekstliedBlikjesdrum(ziebijlage6)- BladmuziekliedBlikjesdrum(ziebijlage7)- Mp3liedBlikjesdrum(ziewebsite)- filmpje1muziekmakenmetafval https://www.youtube.com/watch?v=BtK_x1JmZy0- filmpje2muziekmakenmetafval https://www.youtube.com/watch?v=zBineuhEeik- Uitlegoverdeverschillendeonderdelenvanhetdrumstel: https://www.youtube.com/watch?v=sTrqFW7f5H8

Lesfase 1 Oriëntatie 5 minuten

Drum een drumsolo in de lucht. Zonder geluid. Vraag de leerlingen of ze weten wat je doet. Kunnen er leerlingen geluid bij maken? Met hun stem? Laat één leerling ‘drummen’ en een andere leerling de geluiden verzorgen. Speel steeds een ritme voor (d.m.v. klappen, bodysounds, stampen etc). De leerlingen proberen het zo exact mogelijk te kopiëren. Denk hierbij ook aan dynamiek!

Lesfase 2 Onderzoek 10 minuten

Wat hebben we nodig voor een groot drumstel? Laat de leerlingen onderzoeken hoe de meegebrachte spullen klinken. Hoe en met wat kan je er het best op slaan? Bespreek met de leerlingen de gevonden resultaten. Laat ze de verschillen in geluid benoemen die ontstaan door verschillende manieren van spelen.

Lesfase 3 Uitvoering 25 minuten

- Begeleid het bouwen van een reusachtig drumstel, met attributen van jou en dingen uit de klas.- Als de leerlingen zelf iets hebben meegenomen, laat ze dan één voor één hun attribuut plaatsen tot er één groot drumstel

ontstaat. Houd hier goed de regie in eigen handen. Als inspiratie kun je het filmpje over het drumstel bekijken.- Zing het lied mee met de opname en spreek de momenten af waarop meegespeeld wordt. Bijvoorbeeld: op elke eerste tel

van de maat, op alle tellen, op de eerste en de derde tel (voelt stabiel), op de tweede en de vierde tel (dat swingt!), op het woord ‘tik’, op de rusten (moeilijk!).

- Laat afwisselend een leerling ook zo’n basis ritme tikken. Speel het nummer enkele keren af tot de leerlingen het lied kennen.

Overal zit muziek in

Muziek

8

Suggestie:Je kunt het drumstel zo groot maken als je zelf wilt. Het drumstel wordt misschien wel heel groot, maar dat is juist handig, dan kunnen er veel leerlingen tegelijk op drummen. Zorg dat er rondom het drumstel gestaan kan worden, misschien wel door de hele klas!Er is ruimte voor een drumsolo tussen twee liedjes in. Als je steeds in groepjes laat drummen kun je de tijd tussen twee coupletten gebruiken om te wisselen/door te draaien.

Lesfase 4 Evaluatie 5 minuten

- Geef één leerling de opdracht een kort ritme te spelen op het drumstel dat herhaalbaar is door de klas. Herhaal dit met verschillende leerlingen. Let op dat het ritme echt herhaalbaar is. Tel eventueel steeds vooraf 1-2-3-4 om de leerling in een goed stabiel tempo te krijgen.

- Herhaal Carnaval Festival en ‘Ik ben een raceauto’ met begeleiding van het drumstel. - Laat de kinderen een bord, beker en bestek meenemen van thuis voor de volgende les (of zorg zelf dat er genoeg is).

Muziek

9

Mu3.5

Titel: Aan Tafel

- Leerlingen leren eenvoudige ritmes bedenken en uitvoeren- Leerlingen leren het lied “Nog een beetje sneller graag”- Leerlingenlerenpresenteren

Duur van de les: 45 minutenDoelen: zie bijlage SLO doelenMaterialen:- Mogelijkheidommuziekoffilmpjesaftespelenmuziek met keukengerei https://www.youtube.com/watch?v=Mm2y-5vu850- Perleerlingeenbord,eenbekerenbestek.Evt.anderespullenwaarjeaandenktbijhetthema‘Aantafel!’

- TekstNogeenbeetjesnellergraag(ziebijlage8)- BladmuziekNogeenbeetjesnellergraag(ziebijlage9)- Mp3Nogeenbeetjesnellergraag(ziewebsite)

Lesfase 1 Oriëntatie 5 minuten

Vertel de klas dat jullie met zijn allen een hapje gaan eten en dat de tafel gedekt moet worden. Hoe gaat dit bij de leerlingen thuis? Wie dekt de tafel? Wie ruimt af? Hoe wordt er gegeten? Hoe klinkt dat?

Lesfase 2 Onderzoek 15 minuten

- Kijk een stukje van het filmpje Muziek met keukengerei. - Deel een bord, bestek en beker uit aan elke leerling. - Vraag de leerlingen welke geluiden er allemaal klinken rond de eettafel en of ze die kunnen maken. - Schrijf bruikbare, korte, duidelijke geluiden op het bord. Laat de leerlingen het geluid telkens nadoen.

Suggestie:Vertel een verhaal waarin er een eettafelscène wordt beschreven om de leerlingen geleid te laten fantaseren en te inspireren

Lesfase 3 Uitvoering 20 minuten

- Geef de leerlingen in groepjes de opdracht om zelf een ritme schema van vier tellen te maken en in te vullen. Laat een aantal leerlingen hun schema presenteren en voorspelen. Tel steeds 1-2-3-4 vooraf om de leerlingen in het juiste tempo te laten spelen. Lukt dit niet, laat de leerlingen dan nog even oefenen of laat ze het schema makkelijker maken. Als de leerlingen allemaal dezelfde spullen hebben, kun je ze ook van schema laten wisselen en elkaars schema laten presenteren.

- Kies een door de leerlingen gemaakt ritmeschema, zet dat op het bord en speel het met zijn allen.- Luister met de leerlingen naar Nog een beetje sneller graag. Leer het lied aan. Laat de leerlingen meeklappen in de maat.

Wat gebeurt er in de muziek? (het wordt steeds sneller). - Gebruik het door de leerlingen gemaakte ritmeschema en speel het met zijn allen op de muziek.- Let op de versnelling. Laat de leerlingen niet de hele tijd spelen. Sla af en toe af (stopt iedereen tegelijk?) en start na een

1-2-3-4 weer samen.

Lesfase 4 Evaluatie 5 minuten

Welke geluiden heb je ontdekt op een bord, beker en bestek? Zing het lied Nog een beetje sneller graag met alle leerlingen. Suggestie:Laat de leerlingen in een polonaise door de klas lopen op het lied (kunnen ze hierbij ook het tempo goed vasthouden?)Er kan een toneelstukje worden gespeeld waarvan deze compositie het middelpunt is.

Overal zit muziek in

Muziek

1

Bijlage 1 Tekst Ik ben een raceauto

Racen, racen kan ik goedDat is wat een auto doetHanden aan het stuur en geef maar gasIk ben de snelste van de klas!Vroem vroem! Wiebel wiebel wiebel.. CRASH!! Toet toet!Vroem vroem! Wiebel wiebel wiebel.. CRASH!! Toet toet!Vroem vroem! Wiebel wiebel wiebel.. CRASH!! Toet toet!Vroem vroem! Wiebel wiebel wiebel.. CRASH!! Toet toet!

Engels:

I’m a little hunk of tin, nobody knows what I have beenGot four wheels and a running boardI’m a Ford, a Ford, a FordHunk hunk! Rattle rattle rattle… CRASH!! BEEP BEEP!Hunk hunk! Rattle rattle rattle… CRASH!! BEEP BEEP!Hunk hunk! Rattle rattle rattle… CRASH!! BEEP BEEP!Hunk hunk! Rattle rattle rattle… CRASH!! BEEP BEEP!

Muziek

2

Bijlage 2 Bladmuziek

Ik ben een raceauto

Muziek

3

Bijlage 3 Voorbeeld 4-tellen schema

stil stil

Geluiden

Enkel

Dubbel

1 2 3 4

1 2 3 4

Muziek

4

Bijlage 4 Leeg schema

1 2

3 4

1 2

3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

I

A

B

A

Muziek

5

Bijlage 5 Grafische partituur Carnaval

Festival 1 2

3 4

1 2

3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

I O

xx O

xx O

xx O □ □ □ □ □ □ □

A O

xx O

xx □ □ O

xx O

xx □

O xx

O xx

□ □ O xx

O xx

□

B ● ∆ ● ∆ ● ∆ ● ∆

● ∆ ● ∆ □ □ □ □ □ O

A O

xx O

xx □ □ O

xx O

xx □

O xx

O xx

□ □ O xx

O xx

□

O

In je handen klappen xx

Op je bovenbenen slaan

□ Met platte handen op je tafel slaan

● Met je vingers knippen

∆ Op de grond stampen

Deze grafische partituur is ontwikkeld en beschikbaar gesteld door Mijntje van Daesdonk.

Muziek

6

Bijlage 6 Tekst Blikjesdrum

Bijlage 7 Bladmuziek Blikjesdrum

Tik, tik! Als je drummen gaat.Tik, tik! Sla dan in de maat.Tik, tik! Doe eens net als ik:Rik-ke tik-ke tik-ke op je groentenblik

Muziek

7

Bijlage 8 Tekst

Nog een beetje sneller graag

Bijlage 9 Bladmuziek

Nog een beetje sneller graag

Niet zo langzaam, loop eens door.Dit gaat veel te langzaam, hoorGeen getreuzel, niet zo traag, nog een beetje sneller graag!Geen getreuzel, niet zo traag, nog een beetje sneller graag!