over wie hebben we het en wat beweegt hen ?

19 april 2012Prof. dr. M.J.M. KardolVrije Universiteit Brussel

Ouderen,

Conferentie Myllesweerd

Behoefteonderzoek en ouderenbeleid:het een kan niet zonder het ander

THEMA1

Waarom behoefteonderzoek en waarom ouderenbeleid

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

2. Lokale ontwikkelingen

THEMA 2

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

1. Vergrijzing

2. Geboortecijfers en levensverwachtingen

3. Sociaal economische ontwikkelingen

Ad.1. Vergrijzing

Ontwikkeling aantal ouderen in Europa (mln)

≥ 65 jaar ≥ 80 jaar2008 85 22

2060 151 61

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

Bron: Eurostat

Ad.2. Geboortecijfer en levensverwachting

1960 Kinderen per gezin 3,12

2006 Kinderen per gezin 1,70

2060 Kinderen per gezin 1,77

Geboortecijfer

Levensverwachting

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

1960 man 71,5 vrouw 75,5

2006 man 77,7 vrouw 82,0

2060 man 84,9 vrouw 88,9

7 tot 30% van de Europese ouderen ervaart armoede

46% van de mensen van 55-65 jaar neemt deel aan de arbeidsmarkt

Vanaf 2012 passeren jaarlijks 2 miljoen Europeanen de leeftijdsgrens van 60 jaar en velen willen (blijven) werken

30 tot 40% van de ouderen neemt niet deel aan het maatschappelijk leven

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (1)

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

65 + Werkenden

2011 1 4

2050 1 2

Verhouding werkenden en niet-werkenden

Bron: NIS

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

Ad.3 Sociaal economische omstandigheden (2)

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (3)

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

Burgerlijke staat (%)

60- 69 jaar 70-79 jaar ≥ 80 jaarGehuwd 78 72 40Weduwnaar/weduwe 6 19 48

Nooit gehuwd 17 4 3

Bron: BAS, 2011

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (4)

Sociale netwerken

1. Europese/landelijke ontwikkelingen

Bron: BAS, 2011

Op wie een beroep doen voor tijdelijke hulp (%)

Partner Dochter/zoon Familielid Buren

74 49 / 51 24 63

1. De komende 10-15 jaar aandacht voor:

Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven

2. Het behoud en versterking van de mentale vermogens

3. Het opgenomen zijn in en deelname aan de gemeenschap en de arbeidsmarkt

Voor welke taak staanEuropese landen (1)

THEMA 3

Europese commissie: 7 speerpunten van beleid (1)

4. Het garanderen van de kwaliteit en de toegankelijkheid van sociale verzekeringen en voorzieningen

5. Het tegengaan van ongelijkheid en leeftijdsdiscriminatie

6. Het benutten van de kennis en inzichten van de bio-gerontologie

7. Het thuis en in de lokale gemeenschap goed oud kunnen worden

Voor welke taak staan Europese landen (2)

Europese commissie: 7 Speerpunten van beleid

Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven

Speerpunt 1

Jungbrunnen, Lucas Cranach der Ältere

Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven

Speerpunt 1

Speerpunt 1/2Het behoud en versterking van de mentale vermogens

Speerpunt 2Het behoud en versterking van de mentale vermogens

Speerpunt 3Het opgenomen zijn in en deelname aan de gemeenschap en de arbeidsmarkt

Speerpunt 6 Het benutten van de kennis en inzichten van de bio-gerontologie

Speerpunt 4Het garanderen van de kwaliteit en de toegankelijkheid van sociale verzekeringen en voorzieningen

Speerpunt 5 Het tegengaan van ongelijkheid en leeftijdsdiscriminatie

Speerpunt 7Het thuis in de lokale gemeenschap goed oud kunnen worden

Gemeenten hebben te maken met:

Beleidsdecentralisatie: van rijksbeleid naar gemeentelijk beleid. Nieuwe taken en verantwoordelijkheden

bezuinigingen: inkrimping AWBZ en overheveling van AWBZ naar Wmo (budgetkortingen)

extramuralisering: van ‘tehuis’ naar ‘thuis’.

bevordering zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie

bevordering gemeenschapszorg: van Zwitserlevengevoel naar buurtbetrokkenheid

2. Lokale ontwikkelingen

1. Wie zijn de senioren in onze gemeenten ?

Naar burgerlijke staat, kinderen, geslacht, inkomen, opleiding, arbeidsverleden, gezondheid, woonbezit ed.

Vraagstukken

Voorbeeld

Inkomen senioren per kern (%)

9

25 25

1914

8

19

2631

9 8 7

17

24

34

15

4 6

0

5

10

15

20

25

30

35

40

€500-€999 €1.000-€1.499€1.500-€1.999€2.000-€2.499€2.500-€3.999 €4.000 en meer

GeffenNulandVinkel

Voorbeeld

Rondkomen met inkomen per kern (%)

1119

37 33

9

21

34 36

6

20

40 34

GeffenNulandVinkel

Voorbeeld

Fysieke gezondheid langdurige beperkingenper leeftijdscategorie (%)

010203040506070

40

17 23 2316

714

48

2233

6450 55 55 52

24

42

60-6970-7980+

2. Hoe vullen zij hun leven in ?

Vraagstukken

Voorbeeld TOP 4 Meest beoefende activiteit per leeftijdscategorie (%)

020406080

58 6354

31

54 64

50

29

46 52

32 35

60-6970-7980+

3. Hoe is het gesteld met de gemeenschapszorg ?

Met buurtbetrokkenheid en buurtcohesie

Met sociale netwerken

Met vrijwilligerswerk en het verlenen van mantelzorg

Met het samenspel tussen professionele zorg, mantelzorg en vrijwilligers

Vraagstukken

80

146

80

12 8

76

915

0102030405060708090

1 x per week en meer enkele keren per maand 1 x per maand of minder

60-6970-7980+

Voorbeeld

Contacten met buurtgenoten per leeftijdscategorie (%)

VoorbeeldGemiddeld aantal kinderen per leeftijdscategorie (%)

2,21

2,91

3,87

60-69 70-79 80+

aantal kinderen

60-6970-7980+

Voorbeeld

Vrijwilligerswerk per kern (%)

JaMisschien in de

toekomst

39

14

41

16

48

22 GeffenNuland Vinkel

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Op stedenbouwkundig gebied en de verkeersinfrastructuur

Vraagstukken

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft het voorzieningenaanbod

Vraagstukken

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Welke voorzieningen worden gemist (1) ?

Vraagstukken

5545

216243

38343028

30

apotheekslager

openbare toilettenopenbaar vervoer

bushaltezorg-dienstencentrum

zwembadbibliotheek

postkantoormobiele winkel

GeffenNulandVinkel

Voorbeeld Welke voorzieningen worden gemist per kern (%)

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Welke voorzieningen worden gemist (2)?

Vraagstukken

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft het wonen en de woonomgeving

Vraagstukken

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft de woonbehoefte, de woningvoorraad en

de beschikbaarheid van “beschermd, verzorgd en geschikt wonen”

Vraagstukken

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ?

Vraagstukken

4232

77

60

33

6656

9

5953

304144

19

69

13

0

25

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

huurwoning koopwoning toegankelijke woning (zonder

trappen)

woning met glasvezel en

internet

appartement grondgebonden woning

GeffenNulandVinkel

Voorbeeld

Verhuizen per kern (%)

Dank voor uw aandacht

RB20042012