Over vroege signalering bij kwetsbare

vogelsoorten

Robert KwakHoofd Afdeling Bescherming Vogelbescherming Nederland

-Wat bedoelen we?Wat zouden we over het wel en wee van populaties willen weten?

-Wat betekent het?Kunnen we drukfactoren en bottlenecks herkennen?

-Wat kun je er mee?Levert het handelingsperspectief of t.b.v. de bescherming?

Wat ziet VBN voor zich?

Beschermingsbenadering

- 3 hoofdelementen

- Early Warning and Alert Protocol (EWAP)

In een zo vroeg mogelijk stadium herkennen wat er met populaties aan

de hand is is een populatie gezond?

- ‘Science based’ informatie

Wat zijn de drukfactoren die er toe doen en wat is de bottleneck?

- Conservation Evidence (CE)

Zeker weten wat helpt bewezen drukfactoren en daaruit volgende

bewezen beschermingsmaatregelen

EWAP

herkennen gezondheidstoestand van de

populatiesEWAP -> drukfactorenonderzoek ->

herstelmaatregelen

Signalering- hoe doen we dat?Opstellen van een Oranje-Rode Lijstsignalen op grond van:

- Analyse en duiding langjarige populatietrends en (simpele) projectie

naar toekomst

- In kaart brengen van risico-factoren en de verwachte impact

- Demografische ontwikkelingen (sterfte-reproductiecijfers)

ALERTS Ontwikkeling

recente verleden

GEVOELIGHEID- Eigenschappen- Ontwikkeling drukfactoren

(klimaat, landgebruik)

0

0.5

1

1.5

2

2.5

1980 1990 2000 2010 2020 2030

Voorbeeld ‘oranje’ signaal: scholekster

• Sinds 1960 20% afname

• Vanaf 1990 negatieve trend

• Als je trend van laatste 10 jaar doortrekt dan wordt het 40% afname

• Risico op habitat(kwaliteits)verlies is groot

• Risico op negatieve effecten van klimaatverandering is groot

EWAP – beter voorspellen?Op basis van demografische parameters en drukfactoren: verwachte populatie

ontwikkeling op basis van populatiemodellering

Figure 15: Stochastic population dynamics of Hen Harrier using the matrix model in equation 1. Initial population size is 32juveniles, 11 sub adults and 34 adults. Quasi-extinction threshold is set to 20 individuals (grey line). Projected population sizeis after breeding.

Volgende stappen binnen EWAP

Waar zit ‘t ‘m in? Duiding verantwoordelijke demografische factoren

• Reproductie

• Sterfte

• (immigratie / emigratie)

Waar en wanneer treedt het op? Duiding naar tijd van het jaar en regio

• moment in de levenscyclus

• wintergebied – broedgebied / Sinks – Sources)

Science based aanpak: zicht krijgen op

drukfactoren

Prachtige voorbeelden vandaag de revue gepasseerd

• Pesticiden-invloed

• Kolgansbeheer, effecten jacht

• Klimaatverandering

• Schelpdiervisserij

Uitdaging: hoe krijgen we zicht op relatieve belang van iedere factor????

Conservation Evidence– wat werkt (door in

de demografie)?

• Drukfactoren h(er)kennen en relatieve impact op populaties inschatten

• Prioritaire drukfactoren beïnvloeden en voorspellen en toetsen van het effect

opbouwen CE

• Doorwerking op de gezondheid van de populatie bepalen

- Gaat het snel genoeg / kunnen we een populatie “redden”?

- Duurzaamheid van oplossing toetsen

Voorbeeld: steenuil

Overleving

eerste jaar

Overleving

volwassen Reproductie

Ela

sticity

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

Via een geïntegreerde bewerking van de gegevens (aantalsverloop+ demografische factoren) zicht krijgen de bepalende factoren

Het zit ‘m in de sterfte van de adulten

Wat veroorzaakt sterfte van de adulten?

Lijst met doodsoorzaken- Aanrijdingen verkeer- Verdrinking- Ziektes- Predatie- Strenge winters- …….

Steenuilvriendelijkedrinkbakken voorkomen sterfte

Challenges (1)

• Het gaat om álle soorten, niet alleen zeldzame

‘Keeping common birds common’

Deze week verschenen

ook in Nederland zo (huismus-spreeuw-veldleeuwerik)

Maar beschermen van ‘algemene’, wijd verbreide soort is

moeilijk (maatregelen moeten op zeer grote schaal werken)

sleutel vaak kwaliteit leefgebied, maar hoe bepaal je dat?????

Van Turnhout et al. 2007

Alleen paniek als er echt wat loos is / geen vals alarm……

Bijv. terugval populatie IJsvogels na strenge winter incalculerenHerkennen van calamiteiten

Challenges (2)

Vogels beschermen

2.0

Vroeger herkennen van problemen

Denken op populatie niveau

(internationale component)

Denken in drukfactoren

Toewerken naar “aangetoonde oplossingen”

Gegevens Vogeltrekstation/Raymond Klaassen

Op dit moment worden voor ongeveer 70 soorten de gegevens op een rij gezet en

bewerkt met populatiemodellen

EWAP: Work in progress

Vooruitzicht

Rote Liste der wandernden Vogelarten in Deutschland

Soorten/populaties gerichter gaan benaderen (beter assessment niet-broedvogelpopulaties)

Vooruitzicht

VooruitzichtStellen van de juiste vragen

• Door onderzoekers

• Door tellers

• Door beschermers

Voorbeelden: Jaar van… projecten