Over kinderen in armoede én lokale strijdbijlen
description
Transcript of Over kinderen in armoede én lokale strijdbijlen
Over kinderen in armoedeén lokale strijdbijlen
Lunchgesprek n.a.v. Gentse ‘Week tegen Armoede’ - 13/10/2011
Dr. Isabelle Pannecoucke – UGent [email protected]
Eerste tool: de woorden
1. Armoede
«… een netwerk van sociale uitsluitingen…
op verschillende domeinen van het maatschappelijk en individueel leven … »
Sociale contacten, vrienden, familie, gezin …
De ene vorm van uitsluiting kan een andere vorm
in de hand werken of versterken
– staan niet los van elkaar
Tewerkstelling, Onderwijs, Huisvesting…
3
Eerste tool: de woorden
1. Armoede
Onderaan op de ladder met ontbrekende sporten Kloof zelf niet meer te overbruggen
Armoede met een binnen- en buitenkant ‘gij hebt niks, gij kunt niks, gij zijt niks’
4
Eerste tool: de woorden
2. Kinderen in armoede
• Meer dan enkel een bijproduct van armoede bij volwassenen
• ‘Ambivalent’ Welvaart en welzijn afhankelijk van gezinscontext Volwaardige burgers
Dubbele focus
1. Gezinnen in armoede
2. Kinderen in armoede: eigen perspectief
5
Tweede tool: ‘de’ cijfers
6
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Kansarme gezinnen (Kind & Gezin) Indicatoren: inkomensniveau, opleiding, tewerkstelling, aard
tewerkstelling, huisvesting, gezondheid gezinsleden, ontwikkeling kinderen
Uiterst zwakke socio-economische gezinnen Arbeidsloos Lage opleiding: bijna 80% Slechte huisvesting: bijna 50% Zwaktes in ontwikkeling: 33% Algehele zwakke sociaal-economische situatie: 50%
(inkomen, opleiding, arbeidssituatie)
9
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Eenoudergezinnen en grote gezinnen 22,1% van 1-oudergezinnen onder EU-armoededrempel Gewaarborgde gezinsbijslag: hoger gemiddeld kinderaantal per gezin Hebben van kinderen vergroot risico
Beschikbare maatregelen volstaan niet
Impact arbeidsparticipatie op armoederisico Nog groter voor gezinnen met kinderen (3 keer)
‘De kleur van de armoede’ Groepen van Turkse en Marokkaanse herkomst 5 keer groter armoederisico
Materiële deprivatie
Ook cijfers zeggen niet alles…
13
Tweede tool: ‘de’ cijfers
Focus huisvesting/leefomgeving
25% van arme gezinnen met kleine kinderen leven in een woning met lekkend dak, vochtigheid of rotte vloeren of ramen
Te weinig ruimte, te donker, teveel lawaai, te koud…. Kinderen (vooral van 1-oudergezinnen) in
hoogbouwappartementen , ideaal om op te groeien? Kindvriendelijke biotoop in de sociale huisvesting? Wanneer je huis op wielen staat, wanneer je huis het park is
Meest kindonvriendelijke buurt in de 19de eeuwse wijken van Antwerpen, Brussel, Gent Kleine flatgebouwen (1 slaapkamer); oude arbeiderswoningen met gebrek aan
comfort
14
Derde tool: ‘de gevolgen’
15
Armoede tast alle aspecten van het welzijn van kinderen aan
Gezondheid Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling Schoolse resultaten Aspiraties Zelfbeeld Relaties met anderen Risicogedrag Perspectief op werk …
Gezondheid
Gezondheidsverschillen al voor en bij de geboorte Moeder meer gezondheidsproblemen Verhoogd risico perinatale mortaliteit Verhoogd risico vroeggeboorte en laag geboortegewicht, groeiachterstand Wiegendood
Risico 5 keer groter in huishouden zonder beroepsinkomen dan gezinnen met 2 ink.
Ongezond hoge niveaus van negatieve stresshormonen Ontwikkeling centraal zenuwstelsel en hersenen
Mentaal welzijn Verschillen naar tandverzorging, gezicht- en gehoorstoornissen Hogere prevalentie van indicatoren van ongezonde levensstijl
Effect op lange termijn: verhoogde kans op bepaalde fysische en mentale gezondheidsproblemen
16
Derde tool: ‘de gevolgen’
Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling
Zwakkere ontwikkeling indien opgroeien in kansarm gezin Al op 1 jaar een maand achterstand 22% heeft gedragsproblemen (heeft zorgen, is bang, wordt gepest, is
overactief, heeft moeite om zich te concentreren)
Cumulatie van risicofactoren in armoede Hoge frequentie van en hoge intensiteit van stressvolle ervaringen Onvoorspelbaarheid financiële en familiale instabiliteit Gebrek aan sociale ondersteuning Blootstelling aan schadelijke substanties (lood, CO, schimmels) Slechte huisvesting Gebrek aan cognitieve stimuli Gebrek aan kwaliteitsvolle voeding
Langdurige – diepgaande armoede-ervaringen
17
Derde tool: ‘de gevolgen’
Schoolse resultaten
Latere intrede onderwijs Schoolse achterstand
21% van kinderen in gezin met inkomen < armoedegrens Hoger risico op doorverwijzing
Oververtegenwoordiging in bijzonder onderwijs In middelbaar: weinig kwalificerende richtingen
Absenteïsme, niet altijd gewild Vroegtijdig schoolverlaten Ongekwalificeerde uitstroom ongelijk Geringe doorstroom naar hoger onderwijs
psychologisch welbevinden (onwel op vlak van leersituatie, persoonlijk vlak, relationeel)
Ongelijke kansen en ongelijke behandeling
18
Derde tool: ‘de gevolgen’
Ecologisch perspectief: ontwikkeling in een persoon-in-omgeving
Handleiding bij de tools
Kwaliteitsvolle huisvestingKwaliteitsvolle leefomgeving
Familievriendelijk beleidUitkeringenArbeidsparticipatie
Sociale dienstverleningGelijke toegang
Handleiding bij de tools
Een rijkdom aan strijdmogelijkheden
Lokale troeven
Via OCMW en andere diensten Verenigingen waar armen het woord nemen, samenlevingsopbouw,
buurtwerkingen, vakbonden, CAW’s, …
Wat leeft er in de lokale omgeving?
20
Handleiding bij de tools
Een rijkdom aan strijdmogelijkheden Geïntegreerde strategie Bijeenbrengen van lokale stakeholders (diversiteit!!!
Participatie)
Verankeren strijd tegen armoede bij kinderen Veranderen positie van het kind in beleid
Kennisverzameling21
OVERHEID
SCHOLEN
MIDDENVELD
OUDERS
Handleiding bij de tools
22
Kinderopvang Vorming medewerkers kinderopvangdiensten
Cf. Brussels Hoofdstedelijk Gewest: gezamelijke inspanning lokaal beleid en middenveld
Verspreiding gesubsidieerde voorzieningen? Aangepast inschrijvingsbeleid
Opvoedingsondersteuning Afzonderlijke voorzieningen?
Spelotheek
Ontmoetingsplaatsen Bv. Baboes in Brussel
Toolbox van het Kruispunt Migratie-Integratie www.kruispuntmi.be/toolbox
Handleiding bij de tools
Onderwijs Participatie kinderonderwijs
Super Sim, Wannes gaat naar school Reflectie eigen kennis en aanpak GOK (doe de GOK-test, Turnhout)
Ouderbetrokkenheid Opvoedingsondersteunende ouderavonden Kijkwijzer ‘ouderbetrokkenheid)
Taal Zomerschool
Huiswerkbegeleiding Bv. Katrol
Lokale praktijken etnisch-cultureel diversiteitsbeleid (VVSG)
Handleiding bij de tools
Activiteiten buiten de school ‘gelijke leerkansen op school zijn maar half werk zonder gelijke
ontwikkelingskansen buiten de school’ Decreet betreffende het flankerende onderwijsbeleid
20 tot 25% van de prijs aan culturele activiteiten of daguitstappen
Kansenpassensysteem Vrijetijdspas (Aalst, Eeklo, Geel, …); cultuurclub (Hechtel-Eksel); OK-pas
voor onderwijs- en vrijetijdsactiviteiten en sociaal restaurant (Oudenaarde)
Gezondheid, welzijn Versterken professionals, samenwerking tussen organisaties Vertaalgids: vaccinaties en TBC
Dienst Preventief Gezondheidsbeleid, Stad Antwerpen
Instrument: actieve voedingsdriehoek voor Turkse en Marokkaanse gemeenschap
Handleiding bij de tools
Handleiding bij de tools Buurtontwikkeling
Sociaal Sociale cohesie bevorderen met lokale subsidiereglementen: hoe
doe je het doelgericht? Methodiek: Deventer Wijkaanpak Belang Brede School
Fysisch Huisvesting
Transithuis Oostende Buurt
Kindvriendelijke ruimteAntwerpen: Geelhandplaats
Speelstraten Inspraak Bij speelterreintje in Mechelen (integratiedienst)