GEMEENTE COEVORDEN

Over de grensTussenevaluatie Internationaal Beleid

-2017

Deze tussenevaluatie bevat de activiteiten en resultaten van het internationaal beleid van de gemeente Coevorden tussen 2013 en 2016 en de speerpunten voor 2017-2020.

05/02/17

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Evaluatie internationaal beleid

Leeswijzer

Coevorden is een gemeente met ambitie, die over de grens durft te kijken. Een aantal stedenbanden, deels opgebouwd in de tijd voor de gemeentelijke herindeling, vormden de basis voor het latere internationale beleid. In de loop der tijd is dit steeds professioneler aangepakt en met succes: de geboekte resultaten tonen dit aan.

De gemeenteraad stelde in 2013 het internationaal beleid vast in de nota ‘de Uitdaging’. De voorliggende notitie is een tussenevaluatie met een blik op de activiteiten en resultaten van de afgelopen drie jaar en de speerpunten voor de komende drie jaar. In het laatste hoofdstuk is een overzicht opgenomen van de netwerken en partners die Coevorden heeft in het kader van internationaal beleid.

Deze notitie bestaat uit drie hoofdstukken: ten eerste worden kort de doelstellingen van het beleid benoemd, vervolgens volgt een overzicht van activiteiten en resultaten uit de periode 2013-2016 en ten slotte volgen de thema’s waar het beleid voor de periode 2017-2020 zich op richt. Het jaar 2020 is een logisch moment om het beleid opnieuw te herijken, omdat dan een nieuwe periode aanbreekt voor de EU-beleidscyclus en structuurfondsen.

1

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Inhoudsopgave

Leeswijzer............................................................................................................................1

Inhoudsopgave.....................................................................................................................2

Inleiding...............................................................................................................................3Achtergrond..........................................................................................................................3Grensoverschrijdende samenwerking...................................................................................3Europa...................................................................................................................................3

Doelstellingen......................................................................................................................4Kader: Europe 2020...............................................................................................................4

Evaluatie 2013-2016.............................................................................................................5Stand van zaken....................................................................................................................5

Slimme groei – innovatieve ontwikkeling.........................................................................5Logistiek..........................................................................................................................................5Energie............................................................................................................................................5Toerisme..........................................................................................................................................5

Inclusieve groei – sociale aspecten...................................................................................6Arbeidsmarkt...................................................................................................................................6Onderwijs........................................................................................................................................7

Duurzame groei – ecologische duurzaamheid..................................................................7Stedenbanden....................................................................................................................8

Nordhorn.........................................................................................................................................8Brest................................................................................................................................................8

Speerpunten 2017-2020.......................................................................................................9Aanpak: 7 doelen..................................................................................................................9

Benutten van Europese programma’s en structuurfondsen ter versterking van het beleid.........................................................................................................................................10Profileren van de gemeente Coevorden als een voortrekker op het gebied van internationale samenwerking...........................................................................................10Aanwakkeren van het Euregio- en Europabewustzijn, binnen de organisatie en in de samenleving.....................................................................................................................10Grens minder manifest maken voor inwoners en bedrijven om grensoverschrijdende samenwerking te bevorderen...........................................................................................11Uitwisselen van kennis en ervaringen op internationaal niveau......................................12Onderhouden van stedenbanden tbv mn belang economie en ondersteuning contacten om doelen te verwezenlijken...........................................................................................12

Nordhorn.......................................................................................................................................12Brest..............................................................................................................................................12

Europese netwerken en partners.......................................................................................14

2

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Inleiding

AchtergrondCoevorden profileert zich als internationale, dynamische en ondernemende gemeente en heeft ruim 15 jaar ervaring met internationaal beleid. De eerste stap werd gezet door de oprichting van een commissie Internationale Betrekkingen, bestaande uit vrijwilligers uit de gemeenschap, in 2001. Deze commissie hield zich voornamelijk bezig met uitwisselingen op het gebied van cultuur en sport. De eerste notitie ‘Internationale samenwerking’ van Coevorden dateert uit 2005 en had als uitgangspunt een heroverweging van de vele internationale contacten, vooral in de vorm van stedenbanden, die de gemeente Coevorden in de loop der tijd had opgebouwd. De gemeenteraad koos toen voor een grondslag waarbij de versterking van de lokale economie centraal stond. Dit wil zeggen bevordering van de groei van het lokale bedrijfsleven, het concurrentievermogen en de werkgelegenheid. Contacten op basis van andere motieven, zoals sociaal-culturele en ideële aspecten, werden gezien als een goede manier om de contacten met economische meerwaarde voor de eigen gemeente te verdiepen.

Grensoverschrijdende samenwerkingDe strategische ligging van onze gemeente, aan de grens met Duitsland, biedt kansen. Duitsland is immers de grootste handelspartner van Nederland. En dat er in Duitsland kansen liggen hebben verschillende studies al laten zien.1 De optimale benutting van deze positie vormde één van de uitgangspunten voor het in 2013 vastgestelde en actuele internationale beleid. Een actueel voorbeeld is het rapport Grensoverschrijdende Economie en Arbeid (GEA), dat werd opgemaakt in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken. Tegelijk is de grens nog altijd manifest: in het grensgebied is sprake is van het ´halve maansyndroom´. De grens zorgt voor een barricade op gebied van economie en arbeidsmarkt, maar ook voorzieningen zoals onderwijs en zorg. Als je in het midden van het land woont, kun je een hele cirkel trekken van plekken waar je binnen een uur kunt komen en daar je werk zoeken. Als grensbewoner heb je maar een halve cirkel. Tenminste, áls je alleen een landinwaarts perspectief hanteert. Dit perspectief verandert door met het gezicht naar de grens te gaan staan, in plaats van met de rug er naartoe. Dat het niet gemakkelijk is de cirkel te sluiten is geen geheim. Verschillen in wet- en regelgeving, maar ook op het gebied van taal en cultuur, blijven te nemen hordes. Wat niet bestaat, is een kant-en-klare set maatregelen die kansen omzet in resultaten. Samenwerking over de grens is een stapsgewijs proces dat een lange adem vergt. Het is de verantwoordelijkheid van onze gemeente om samen met partners te blijven werken aan thema’s als een grensoverschrijdende economie en arbeidsmarkt, zodat inwoners en bedrijven in Coevorden kansen over de grens (gaan) zien en benutten. Vanwege de grensligging heeft Coevorden potentie als verbindende schakel tussen twee landen. Hieraan geven we al actief invulling, bijvoorbeeld door realisatie van het grensoverschrijdende bedrijventerrein Europark.

EuropaGemeenten hebben belangrijke taken als het gaat om de praktijk, uitvoering en handhaving van EU-regelgeving. Europa is geen apart beleidsonderwerp meer, maar een politiek speelveld geworden waar beslissingen worden genomen die de taken en bevoegdheden van de gemeenten direct raken. In Coevorden realiseren we ons dat maar al te goed en daarom besteden we aandacht aan wat er in Brussel gebeurt. Te meer omdat ‘Europa’ begint in de grensregio’s en daar het meest manifest is – of tenminste zou moeten zijn. Omdat Coevorden geldt als ondernemende gemeente met een serieuze internationale agenda en veel aandacht voor internationale samenwerking wordt onze gemeente door de provincie herkend als een pionier op het gebied van internationale oriëntatie en vaak actief

1 Zie bijvoorbeeld: ‘Grensoverschrijdend ondernemen in Noord-Nederland en Noord-Duitsland’ (BBO/UT 2013) http://www.bureaubeleidsonderzoek.nl/Publicaties/GrensoverschrijdendeSamenwerking.pdf , ‘Kansen aan de grens’, (GROS/VNG 2014) https://vng.nl/files/vng/20131128-kansen-aan-de-grens.pdf ‘De arbeidsmarkt aan de grens met en zonder grensbelemmeringen’ (CPB, 2016): https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Notitie-23nov2016-De-arbeidsmarkt-aan-de-grens-met-en-zonder-grensbelemmeringen_0.pdf, ‘Rapportage Grensoverschrijdende economie en arbeid’ (Actieteam GEA/VNG, 2017) https://vng.nl/files/vng/publicatie_bijlagen/2017/170126_factsheet_actieteam_gea_nl.pdf

3

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

betrokken bij ontwikkelingen. Dit maakt bovendien mogelijk, ervaringen en methoden met anderen uit te wisselen en daarvan te leren; bijvoorbeeld door deelname aan Europese projecten. Dit biedt kansen aan de organisatie, aan bedrijven en aan inwoners.

4

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Doelstellingen

Vanwege de strategische grensligging van onze gemeente en de relevantie van Europa ligt het voor de hand dat internationale betrekkingen onderdeel zijn van het beleid van de gemeente Coevorden. Niet als doel op zich, maar in dienst van de ambities van het gemeentelijk beleid. Dit betekent tegelijk dat internationaal beleid een breed spectrum aan onderwerpen en vakgebieden bestrijkt. De in de nota ‘De uitdaging’ (2013) geformuleerde doelstelling ´het duurzaam versterken van de sociale en economische structuur van de gemeente Coevorden en het Nederlands-Duitse grensgebied´ is nog altijd actueel als basis. Internationale betrekkingen versterken en ondersteunen het gemeentelijk beleid en verbreden onze horizon. Grensoverschrijdende samenwerking beoogt de ´halve cirkels´ aan beide zijden van de Nederlands-Duitse grens zo goed mogelijk op elkaar te laten aansluiten.

Kader: Europe 2020De kerndoelen van ‘Europe 2020’ vormen het kader voor het in 2013 opgestelde beleid. Europe 2020 is de tienjarige strategie voor groei en banen van de Europese Unie. Deze is in 2010 opgezet om de juiste omstandigheden te scheppen voor slimme, duurzame en inclusieve groei. Deze drie onderdelen behelzen inhoudelijk: de stimulans van innovatieve ontwikkeling (die in Noord-Nederland nog altijd achterblijft bij het landelijke gemiddelde), aandacht voor ecologische duurzaamheid en ten slotte zorgen dat zoveel mogelijk mensen actief deelnemen aan de maatschappij. Deze doelen zijn in de nota ´De Uitdaging´ vertaald naar een lokale agenda. De kerndoelen zijn daarbij niet gebruikt als een keurslijf, maar als een inhoudelijk beleidskader dienend aan het duurzaam versterken van de sociale en economische structuur van de gemeente Coevorden. Tegelijk zijn deze doelen reeds verweven met het geldende beleid in onze gemeente, en levert Coevorden een bijdrage aan de Europese kerndoelen zonder dat deze altijd worden benoemd. Om enkele voorbeelden te noemen: ons re-integratiebeleid levert een bijdrage aan inclusieve groei en onze klimaatagenda levert een bijdrage aan duurzame groei.

De Europese structuurfondsen, waar wij natuurlijk optimaal van willen profiteren, sluiten aan op de bovengenoemde kerndoelen en bieden de nodige aanknopingspunten.2 De gemeente Coevorden maakt gebruik van beschikbare middelen, door zelf initiatief te nemen en door bedrijven en organisaties te wijzen op de bestaande mogelijkheden en te ondersteunen in de daadwerkelijke aanwending hiervan.

2 Dit zijn fondsen zoals EFRO, ESF, LEADER en INTERREG, die zich respectievelijk richten op de ontwikkeling van regionale economieën, bevordering van werkgelegenheid en arbeidsmobiliteit, de ontwikkeling van plattelandsgebieden en de bevordering van internationale samenwerking.

5

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Evaluatie 2013-2016

Stand van zakenHieronder volgt een beknopt overzicht van de activiteiten in de jaren 2013-2016, ingedeeld naar de drie kerndoelen van Europe 2020, omdat deze het kader vormen voor het internationaal beleid. Een aparte paragraaf is gewijd aan de stedenbanden die Coevorden onderhoudt.

Slimme groei – innovatieve ontwikkelingOnze gemeente focust zich in het economisch beleid op de voor Coevorden meest relevante sectoren: agri & food, energie, logistiek en HTSM (hightech systemen en materialen).3 Het internationaal beleid op economisch gebied sluit hierbij aan. De bedrijvencontactfunctionarissen wijzen bedrijven doorlopend op de kansen die Europese (innovatie-) subsidies opleveren. Ook is in 2016 een informatiebijeenkomst georganiseerd over innovatiesubsidies voor het MKB. De benodigde kennis wordt onder meer opgehaald bij het SNN (Samenwerkingsverband Noord-Nederland).Hieronder worden de sectoren logistiek, energie en toerisme kort uitgelicht.

LogistiekOp het vlak van logistiek zijn in de afgelopen jaren mooie resultaten geboekt. Coevorden is met o.a. het Europark een factor van betekenis en ambieert zich te ontwikkelen tot internationale logistieke hotspot voor trimodaal transport: vervoer over weg, spoor en water. Het Interreg-project Dryport draagt hieraan bij. In het project werd samengewerkt met partners als de gemeente Emmen, de provincie Drenthe, de Samtgemeinde Emlichheim en Bad Bentheim. Onderwijsinstellingen als Stenden Hogeschool, Drenthe College, Alfa College en de Fachhochschule Osnabrück hebben een bijdrage geleverd. Ook tal van bedrijven zijn hierbij actief betrokken, bijvoorbeeld de Bentheimer Eisenbahn AG, Graaco en Emtech. Concrete resultaten zijn onder andere de realisatie van de spoorshuttle Coevorden – Malmö, de vestiging van een lectoraat logistiek aan de Stenden Hogeschool in Emmen en het project Twinport Coevorden – Bentheim.Binnen het economisch programma ‘Vierkant voor werk’ waarin Hoogeveen, Hardenberg, Emmen en Coevorden samenwerken aan de versterking van de regionale economie, heeft logistiek als sector de aandacht, net als de internationale oriëntatie die nodig is om innovatie bij bedrijven succesvol te bewerkstelligen. Ook de stedenband met Brest geeft de nodige mogelijkheden in het kader van logistiek. Dit staat verder beschreven onder ´stedenbanden´.

EnergieHet grensoverschrijdende industriegebied GVZ Europark bewijst dat Coevorden concreet handen en voeten geeft aan de samenwerking met buurland Duitsland. Dit grensoverschrijdende industriegebied geldt als een voorbeeld in de gehele Duits-Nederlandse grensregio en is daarmee een echt visitekaartje voor onze regio. In de actuele planvorming van het Europark is veel aandacht voor energie en duurzaamheid Op het Europark zijn windmolens geplaatst voor een verduurzaming van de energievoorziening. Dankzij zaken als de geplande aanleg van een zonneweide en de geplande komst van het grootste bio-LNG-productiebedrijf van Europa levert Coevorden een bijdrage aan de energietransitie, wordt invulling gegeven aan de transitie richting een circulaire economie en ontstaan verbindingen tussen de sectoren chemie, agro&food en logistiek. Coevorden is betrokken bij Energy Valley en maakt gebruik van hun deskundigheid wanneer hier aanleiding toe is. Daarnaast is vermelding door Energy Valley van belang voor het imago als duurzaam bedrijventerrein. Ditzelfde geldt voor de status als Energie Transitie Park (ETP).

Toerisme De afgelopen jaren is met vestingsteden Bourtange en Meppen verkend hoe een

eventuele aanvraag in het kader van Interreg 5A er uit zou kunnen zien. De ontwikkeling van een projectplan kost meer tijd dan verwacht. Coevordense

3 Aansluitend op het landelijke topsectorenbeleid. In negen topsectoren werken bedrijven, onderzoekers, overheden en maatschappelijke organisaties aan een gemeenschappelijk doel om te blijven innoveren met goed opgeleide mensen. De rijksoverheid investeert in deze vakgebieden om concurrerend te blijven op de wereldmarkt en zo te zorgen voor duurzame economische groei. De topsectoren zijn: agri & food, chemie, creatieve industrie, energie, High tech systemen en materialen, life sciences & health, logistiek, tuinbouw & uitgangsmaterialen en water.

6

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

onderdelen van de aanvraag zijn potentieel: aanpak van Heutszpark, een vertaling van de route ‘scherven van een stad’ en productontwikkeling op basis van erfgoed.

In 2012 besloot het college om voor een periode van 5 jaar aan te sluiten bij het netwerk van European Cooperation Centre of Fortified Heritage (ECCOFORT), een organisatie die zich ten doel stelt om Fortified Ideal Cities in Europa in een netwerk te verbinden om in gezamenlijkheid te werken aan een transnationale samenwerking, aan onderzoek en documentatie. In april 2014 heeft Coevorden deelgenomen aan de 3e conferentie Fortified Ideal Cities in Jaroměř-Josefov (Tsj.). Wij hebben daar een bijdrage mogen leveren aan het programma en kunnen Tijdens deze conferentie werd duidelijk dat er voornamelijk vestingsteden en -plaatsen uit Centraal- en Oost-Europa aan dit netwerk zijn verbonden, waar de aandacht voor historie en de culturele en recreatieve waarde van deze plaatsen nog in de kinderschoenen staat. Coevorden legt inmiddels meer lokale en regionale accenten in de omgang met dit erfgoed, bijvoorbeeld door het lidmaatschap van Geopark de Hondsrug. Te meer omdat in de laatste jaren nauwelijks activiteiten zijn geweest binnen dit netwerk, ligt het voor hand om deelname aan dit netwerk niet voort te zetten.

In het lokale verkeers- en vervoersbeleid en in de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van vrijetijdsbesteding en toerisme werken wij, samen met de in de nota genoemde Duitse gemeenten Bad Bentheim, Nordhorn en Samtgemeinde Emlichheim, actief aan een goede infrastructuur en goede faciliteiten voor fietsers.De samenwerking met de Duitse buurgemeenten is vooral activiteitgericht en wordt uitgevoerd door Toreco. In dit kader heeft de wandelroute Podagristenpad een facelift gekregen en zijn tussen Toreco en de VVV Nordhorn fietsarrangementen afgesproken. Ook is over en weer aandacht voor het vertalen van informatiemateriaal van het nederlands naar het Duits en vice versa. In het gemeentelijk verkeer- en vervoersbeleid is met betrekking tot de realisatie van de zuidelijke ringweg Europark met de buurgemeenten afgesproken om hier een fietsverbinding aan toe te voegen.

Er bestaat een samenwerking tussen de UNESCO-geoparken de Hondsrug en Terra Vita (omgeving Osnabrück). Coevorden is hierbij betrokken als partner van Geopark de Hondsrug. Beide geoparken en de provincie Drenthe willen het merk UNESCO Global Geopark benutten en koppelen aan UNESCO-ambities als educatie, duurzame ontwikkeling en toenadering van culturen. Grensoverschrijdend moet de bekendheid en zichtbaarheid van de geoparken worden vergroot. De projectpartners willen bovendien de educatie hierover en de interculturele toenadering tussen de buurlanden versterken door de bevordering van partnerschool-verbanden. Hiervoor is een subsidieaanvraag ingediend in het kader van Interreg A.

In 2016 is heeft de eerste openstellingronde plaatsgevonden van LEADER, een de subsidieregeling met als doel plattelandsgebieden economisch te versterken. Financiering komt deels van de Europese Unie en deels van de provincie en gemeenten. Het gebied Zuidoost-Drenthe beslaat de gemeenten Aa & Hunze (veenkoloniale deel), Emmen, Coevorden en Borger-Odoorn. Voor het gebied is € 2,4 miljoen aan Europese gelden ter beschikking, wat wordt aangevuld met provinciale middelen en private cofinanciering. Totaal kan € 8 miljoen euro geïnvesteerd worden in het gebied. De focus van de LEADER-aanpak in dit gebied is sociaaleconomische structuurversterking. De regeling kent nog tot en met 2020 regelmatig openstellingsrondes.

Inclusieve groei – sociale aspectenHet beleid van de gemeente Coevorden levert op het gebied van werk en inkomen een bijdrage aan het betrekken van inwoners bij de maatschappij. Hieronder worden de onderdelen uitgelicht die een grensoverschrijdend of internationaal karakter hebben op het gebied van arbeidsmarkt en onderwijs.

ArbeidsmarktDe werkloosheid in Zuidoost-Drenthe, en ook in de gemeente Coevorden, is hoger dan gemiddeld in Nederland. Dat de grensoverschrijdende arbeidsmarkt kansen biedt is helder, maar eveneens geldt dat de nodige knelpunten bestaan. De gemeente Coevorden zet zich daarom via verschillende wegen en in samenwerking met andere organisaties actief in om deze knelpunten op te heffen. Dit strekt zich uit van de generieke aanpak van verschillen in wet- en regelgeving tot het wegnemen van specifieke belemmeringen. Hieraan wordt invulling gegeven binnen de volgende verbanden:

7

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Coevorden is bestuurlijk en ambtelijk vertegenwoordigd in het landelijke Actieteam Grensoverschrijdende Economie en Arbeid (GEA), dat rapporteert aan de ministers van Binnenlandse zaken en Economische Zaken.4 De burgemeester is namens de VNG lid van het Actieteam. Het blijkt dat zaken als complexiteit van regelgeving en informatievoorziening over wetgeving, maar ook grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling, problemen met diplomawaardering, de taalbarrière en bereikbaarheid/ mobiliteit een goed functionerende grensoverschrijdende arbeidsmarkt in de weg staan. Het actieteam laat zien dat het commitment om de economie in de grensregio’s aan te jagen is gegroeid op nationaal niveau en dat nu op een goede manier door de Rijksoverheid, de provincies en de gemeenten wordt samengewerkt in een vorm van multi-level governance. In de komende tijd gaan de verschillende stakeholders, waaronder de grensgemeenten, aan de slag met de uitvoering van de 40 actiepunten die in het rapport van GEA zijn benoemd. Hierin is ook een rol voor onze gemeente. Het actieteam blijft in stand om de ontwikkelingen te kunnen monitoren en waar nodig de uitvoering aan te jagen.

Om inwoners die werk zoeken over de grens zo goed mogelijk te helpen werkt Coevorden o.a. binnen het kader van de arbeidsmarktregio samen met andere gemeenten, de provincie en het UWV. In maart 2017 hebben de bestuurders van de Arbeidsmarktregio Drenthe (AMRD) een eigenstandige visie op grensoverschrijdende arbeid vastgesteld, waarbij de portefeuillehouder van de gemeente Coevorden bestuurlijk eigenaar is.

Coevorden ondertekende mede het pact ‘arbeidsmarkt over de grens!’. Dit pact is gesloten tussen regionale Nederlandse en Duitse partijen; niet alleen gemeenten maar ook publieke bureaus voor arbeidsbemiddeling e kamers van koophandel. Het geeft een politiek signaal af en vormt een impuls om concreet bij te dragen aan het wegnemen van belemmeringen op de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. In december 2016 vond bijvoorbeeld een bijeenkomst plaats in het kader van de erkenning van diploma’s.

Het sectorplan Vierkant voor Werk is een intersectoraal regionaal sectorplan voor de arbeidsmarktregio Drenthe en Hardenberg, waarin de gemeente Coevorden samenwerkingspartner is.5 Grensoverschrijdend werken is één van de aandachtspunten. Dit sectorplan loopt tot november 2017.

Tussen 2012 en 2014 nam de gemeente Coevorden deel aan het Europese project VERSO (Volunteers for European Employment), een project dat best practices verzamelde rondom de betekenis die vrijwilligerswerk kan spelen bij het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt, met name voor jongeren.6 In dit project werd samengewerkt met andere gemeenten en kennisinstellingen uit Denemarken, Griekenland, Spanje, Duitsland, Groot-Brittannië, Hongarije en Bulgarije. Hoewel de uitwisselbaarheid van projecten beperkt bleek, zijn dankzij het project waardevolle contacten ontstaan en is kennis opgedaan van de systemen van andere landen.

Deelname aan het INTERREG V A-project “UNLOCK, Personeel over de grens!, met onder andere de realisatie van grensinfopunten waar (potentiële) grenswerkers terecht kunnen met vragen en de organisatie van informatiebijeenkomsten voor werkgevers en werknemers. Dit programma loopt nog tot in 2019 en op dit moment wordt in Euregio verband al gewerkt aan een vervolg.

OnderwijsVoornemen was om in de afgelopen beleidsperiode actief de effecten van de internationale ambitie van de Stenden Hogeschool en andere onderwijsaanbieders te volgen en deze te betrekken bij het ontwikkelen van aanvragen in het kader van de structuurfondsen.De contacten met de genoemde hogescholen zijn beperkt gebleven in de afgelopen jaren. Met de Stenden Hogeschool is, in samenwerking met andere partijen, getracht om een project te ontwikkelen gericht op het stimuleren van buurtaal. De gemeente heeft zich uit dit samenwerkingsverband terug getrokken toen het accent meer en meer op streektaal kwam te liggen.

Een van de aandachtspunten in het actieplan GEA is ‘buurtaalonderwijs’ en het geven van een positieve impuls aan het vergroten van het bewustzijn van het belang van Duits in het onderwijs en aan de mogelijkheden om Duits aan te bieden op scholen.7

4 In dit actieteam hebben zitting de ministeries van BZK, EZ, SZW, OCenW en BuZa, MKB Nederland, de provincies Groningen, Zeeland en Limburg, grensgemeenten, Euregio’s en de VNG.5 Ook het samenwerkingsverband tussen de gemeenten Hardenberg, Hoogeveen, Emmen en Coevorden draagt de titel ´Vierkant voor werk´. Dit staat echter los van dit sectorplan. 6 Zie voor meer informatie over dit project www.versonet.eu 7 Zie voor de ontwikkelingen op dit gebied ook de brief ‘Duits in het onderwijs in Coevorden’, gericht aan de gemeenteraad dd. 29-11-2016.

8

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Duurzame groei – ecologische duurzaamheidWat betreft dit aspect zijn er in de afgelopen periode stappen gezet. Het gemeentelijk inkoopbeleid houdt rekening met het aspect duurzaamheid. Zaken als de verduurzaming van het wagenpark in de vorm van de aanschaf van energiezuinige bedrijfsauto’s, het verduurzamen van de openbare verlichting in de vorm van LED, en de invoering van duurzame onkruidbestrijding dragen bij aan de reductie van energiegebruik. Daarnaast zijn maatregelen genomen in gemeentelijke gebouwen zoals aanwezigheidsverlichting in alle panden en de invoering van het nieuwe werken. Doelstelling was dat de interne papierstroom in 2016 met 20% te reduceren in vergelijking met 2013. Ten gevolge van digitalisering van bedrijfsprocessen, invoering van het ‘nieuwe werken’ en een groeiend bewustzijn bij het personeel is de interne papierstroom inmiddels gereduceerd met 50%. Deze resultaten geven aan dat Coevorden zich inspant voor de vertaling van de Europese doelstellingen rond energie en duurzaamheid.

Door beslissingen in het kader van de bezuinigingen zijn de onderwerpen ‘ontwikkelingssamenwerking’ en ‘millenniumgemeente’ en de daarbij behorende beleidsregels komen te vervallen.

StedenbandenIn de afgelopen jaren is invulling gegeven aan de stedenbanden met Nordhorn en Brest. Inhoudelijk gezien heeft de relatie zich, conform raadsbesluit, beperkt tot economische aspecten.Tevens bestaan er stedenbanden met Kutno en Vancouver, maar deze staan op dit moment niet op de voorgrond.

NordhornIn 2013 is het 50-jarig jubileum van de stedenband gevierd. De verbinding met Nordhorn is aangegaan vanuit de motieven van contacten tussen burgers van buurlanden, die destijds golden. Jaarlijks hebben de burgemeesters contact om de mogelijkheden tot samenwerking te verkennen en verder te benutten.Naar aanleiding van het 50-jarig jubileum zijn nieuwe contacten gelegd op de terreinen toerisme, onderwijs, cultuur, industrie en logistiek. Op basis hiervan zijn de musea in Coevorden en Nordhorn samen gaan werken in een Interreg A project. Ok de VVV’s hebben een bredere samenwerking opgezet binnen het project ‘Grenstourist 2.0’, dat in 2014 is afgerond. Het project had als doel door nieuwe werkmethoden toeristen uit het grensland meer gastvrij te kunnen ontvangen en zo toeristische bewegingen over de grens te stimuleren. Er is naar aanleiding van het jubileum van de stedenband vanuit het voortgezet onderwijs in Coevorden en Nordhorn belangstelling getoond om de samenwerking een nieuwe invulling te geven, met name op het vlak van buurtaalonderwijs. Logistiek wordt de verbinding gevormd door de Bentheimer Eisenbahn. Dit leidt niet tot extra activiteiten vanuit de stedenband, hoewel de inzet voor het mogelijk maken van het personenvervoer via spoor tussen Coevorden en Bad Bentheim hier wel mee te maken heeft.

BrestDe activiteiten in het kader van de stedenband met Brest richten zich met name op economische aspecten, en dan specifiek de sector logistiek.

Er is de afgelopen jaren ingezet op intensivering van het railgoederenvervoer; aanvankelijk met de afdeling Brest van de spoorwegen daar, later heeft het contact zich ontwikkeld tot spoorwegen op nationaal niveau en betrokkenheid van de staatssecretaris van Transport, de International Union of Railways en Nederlandse diplomatie. Dit krijgt vorm in verschillende acties:

Overleg van het ministerie van I&M met Poolse en Wit-Russische ministeries over wegnemen barrières in oost-west- goederenvervoer over spoor

Het hoofd van de North Sea – Baltic Corridor bij de Europese Commissie legt aan de verantwoordelijk Eurocommissaris, Violeta Bulc, het plan voor om in het Poolse grensgebied en Brest een pilot te starten gericht op het versneld afhandelen van goederenstromen aan de rand van de Europese Unie;

De spoorwegen van Belarus hebben het voorlichtingsmateriaal vertaald en geschikt gemaakt voor gebruik in Nederland;

Dienstverleners in Oost-Nederland, waaronder CTT Twente, gaan een voorlichtingsbijeenkomst organiseren voor verladers om belangstelling te wekken voor een proeftrein;

9

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

een en ander wordt vastgelegd in een nog op te stellen Memorandum of Understanding.

Het beoogde resultaat is een impuls te geven aan het railgoederenvervoer vanaf de Euroterminal Coevorden en de CTT terminals in Hengelo en Bentheim. Mede vanwege de contacten die Coevorden heeft opgebouwd in het kader van de stedenband is Coevorden, in samenwerking met Twente, hier nauw bij betrokken.

Speerpunten 2017-2020

Aanpak: 7 doelen In de komende jaren bouwen we voort op wat er in de afgelopen tijd is ingezet en opgebouwd. De doelen van Europe 2020, ‘slimme, inclusieve en duurzame groei’, blijven op de achtergrond dragend als algemeen referentiekader. Voor de komende jaren nemen we onze eigen beleidsagenda als belangrijkste uitgangspunt. Om deze in de komende jaren optimaal te ondersteunen, zijn de onderstaande zeven doelen geformuleerd. Er bestaan onderlinge verbanden tussen deze doelen. Schematisch zijn ze daarom verbeeld als de zeven punten van de Coevorder ster.

1. Uitgangspunt is het duurzaam versterken van de sociale en economische structuur van de gemeente Coevorden en het Nederlands-Duitse grensgebied

2. Het benutten van de mogelijkheden binnen Europese programma’s en structuurfondsen ter versterking van het beleid

3. Profileren van de gemeente Coevorden als een voortrekker op het gebied van internationale samenwerking

4. Aanwakkeren van het Euregio- en Europabewustzijn, binnen de organisatie en in de samenleving

5. Grens minder manifest maken voor inwoners en bedrijven (met name: uitvoering actiepunten rapport Grensoverschrijdende Economie en Arbeidsmarkt)

6. Het uitwisselen van kennis en ervaring op internationaal niveau7. Onderhouden van stedenbanden, met name in het licht van economisch belang en

ondersteuning contacten om doelen te verwezenlijken

10

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Grensoverschrijdende samenwerking en de Duitslandagenda vormen de eerste prioriteit van het internationaal beleid. We kiezen voor de focus hierop, omdat daar kansen liggen op economisch en sociaal-maatschappelijk gebied. Internationale samenwerking vraagt om een bundeling van krachten. Samen sta je sterker en is de beïnvloeding effectiever. Dus blijven we samenwerken met de provincie, andere (grens)gemeenten en andere organen om inspanningen goed tot hun recht te laten komen.

Benutten van Europese programma’s en structuurfondsen ter versterking van het beleid Onder meer op de thema’s van Europe 2020 en op het vlak van grensoverschrijdende samenwerking zijn er kansen om mee te doen aan internationale projecten en aanspraak te maken op subsidie uit verschillende programma’s. Optimaal gebruikmaken van Europese subsidiemogelijkheden blijft een aandachtspunt. Dit geldt zowel voor projecten waarin de gemeente zelf deelneemt, bijvoorbeeld in het kader van het verbeteren van grensoverschrijdende samenwerking, maar ook voor het stimuleren van bedrijven (met name MKB´ers) in onze gemeente om de beschikbare middelen te gebruiken, bijvoorbeeld voor innovatieprojecten. We houden onze netwerken warm om vroegtijdig informatie te verkrijgen en blijven ondernemers en maatschappelijke organisaties informeren over de actuele mogelijkheden op hun eigen vakgebied. Coevorden is lid van het Europees Bureau Diensten Drenthe. Daar staan subsidiespecialisten klaar met ervaring en kennis van de lopende en komende programma’s en regelingen. We blijven gebruik maken van de diensten van het EBDD. Daarnaast zijn netwerken als de VNG (die jaarlijks een lijst prioritaire Europese onderwerpen opstelt), SNN (en dan met name de lobbyisten in Brussel) en de provincie belangrijk om feeling te houden bij actuele onderwerpen en projecten die in voorbereiding zijn. Netwerken als de Euregio en ook EDR zijn van belang voor het leggen van contacten in het Duitse grensgebied en om op de hoogte te blijven. Om goed invulling te geven aan deze doelstelling is het van belang dat vakinhoudelijke medewerkers eventuele subsidiemogelijkheden op het netvlies hebben, waar nodig schakelen met de beleidsmedewerker Internationaal beleid en de weg weten te vinden naar het EBDD. Dit is een verbeterpunt, dat in de komende tijd aandacht krijgt. Een mogelijkheid is het regelmatig organiseren van interne sessies.

Profileren van de gemeente Coevorden als een voortrekker op het gebied van internationale samenwerkingDe bestuurlijke deelname aan netwerken zoals VNG Europa, Comité voor de Regio’s, Raad van Europa, maar ook de EDR en Euregio, geeft aan dat Coevorden oog heeft voor internationale aspecten. In de afgelopen jaren hebben we gemerkt dat dit effect heeft: Coevorden wordt gezien als serieuze gesprekpartner en vaak gevraagd, vanwege de aanwezige expertise en motivatie. Dat onze gemeente vertegenwoordigd is in het actieteam GEA is hiervan een goed voorbeeld. Deze profilering geeft ons de kans bottom-up de agenda te voeden. Dit zorgt dat we netwerken in grensoverschrijdend verband maar ook in Europa kunnen gebruiken als platform om kwesties die spelen in de Nederlands-Duitse grensregio te agenderen. Hierbij is het van belang dat we binnen de organisatie kennis opbouwen en delen over de grensaspecten van beleidsopgaven. Een voorbeeld hiervan is dat het Consulaat Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden in Düsseldorf voor verschillende sectoren een dialoog met Niedersachsen ontwikkelt. Van Nederlandse kant zijn daarbij betrokken de provincies Groningen, Drenthe en Overijssel en een actieve grensgemeente per provincie, namelijk Oldambt, Coevorden en Enschede. Het overleg behandelt onderwerpen als Ruimtelijke Ordening, milieu, logistiek en energie. Deze positie geeft de gemeente Coevorden de kans om zich de komende jaren verder te profileren als een actieve, internationaal georiënteerde grensgemeente.Een ander voorbeeld is dat de Euregio een lobby voert richting Berlijn. We brengen in de bijeenkomsten van de Euregio onze ervaringen en kwesties naar voren, zodat deze door hen gekend en meegenomen worden.

Aanwakkeren van het Euregio- en Europabewustzijn, binnen de organisatie en in de samenlevingDe grens zit (ook) in de hoofden van de inwoners. En dan over het algemeen eerder als een scheidslijn en drempel, dan als een positief gegeven. Persoonlijke contacten leveren een belangrijke bijdrage aan interesse in en waardering voor andere culturen. Contacten van inwoners (met name jongeren) uit de gemeente Coevorden met de Duitse buren en met mensen uit andere landen verrijken niet alleen in figuurlijke zin, maar dragen ook bij aan de kansen op werk en inkomen. Het is daarom belangrijk om aandacht te besteden aan Euregio- en Europabewustzijn. Voor projecten in deze sfeer zijn (kleine) subsidies

11

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

beschikbaar bij de euregio’s. We wijzen maatschappelijke organisaties op deze mogelijkheden en stimuleren de ontwikkeling van uitwisselingsprojecten en gebruiken ookonze stedenband met Nordhorn om hier invulling aan te geven.

Elkaar kunnen verstaan is een eerste voorwaarde voor begrip. Daarom is het goed elkaars taal te leren kennen: buurtaalonderwijs. In het bestuursprogramma staat het stimuleren van Duits in basis- en voortgezet onderwijs op de agenda. We geven hieraan invulling door o.a. het faciliteren van uitwisselingen door scholen in het basis- en voortgezet onderwijs, onder meer in het kader van onze stedenband met Nordhorn. Om onze organisatie en de volksvertegenwoordigers te laten kennismaken met Europa, het werk van de Europese commissie en het Comité van de regio’s nemen we jaarlijks deel aan de Open Days. Dit continueren we, mede vanwege de mogelijkheden om contacten te leggen en informatie op te halen voor mogelijkheden en projecten.

Grens minder manifest maken voor inwoners en bedrijven om grensoverschrijdende samenwerking te bevorderenHet blijft een uitdaging om drempels weg te nemen die inwoners en bedrijven tegenkomen bij het passeren van de grens. We blijven ons ook de komende tijd te blijven inzetten voor grensoverschrijdende samenwerking en kansen te benutten die de grensligging van de gemeente biedt. Op het gebied van economie en arbeidsmarkt biedt de actieagenda zoals geformuleerd in het eindrapport van het actieteam Grensoverschrijdende Economie en Arbeid (GEA) handvatten om barrières weg te nemen.

Uitvoering actiepunten eindrapport GEAHet is hoopvol dat de verschillende overheidsniveaus (ministeries van EZ, OCW, SZW, I&M en BuZa, provincies en gemeenten, incl. de Euregio´s) de handen ineengeslagen hebben en samen tot een uitvoeringsagenda zijn gekomen. In de komende tijd gaan de verschillende stakeholders aan de slag met de uitvoering van de veertig actiepunten. In de actieagenda staan de volgende zeven thema´s centraal] informatievoorziening (voor werkzoekenden), arbeidsbemiddeling, buurtaal en cultuur, diplomaerkenning, stages en leerwerkplekken, bereikbaarheid en (grensoverschrijdend) ondernemerschap. De actiepunten variëren van het maken van regionale arbeidsmarktanalyses tot het zorgen voor structurele financiering voor de grensinfopunten en het uitvoeren van vergelijkingen tussen opleidingen in de zorg om zo het proces van diplomaerkenning te versnellen.

Uitvoering in de gemeente CoevordenCoevorden zet zich in de eerste plaats in voor de uitvoering van deze actieagenda op lokaal niveau door zaken op te pakken die onder de eigen verantwoordelijkheid vallen. Denk hierbij aan het bevorderen van buurtaalonderwijs op lagere scholen en het voortgezet onderwijs, het attenderen van werkzoekenden op de mogelijkheid om in Duitsland een baan te vinden en het faciliteren van grensoverschrijdende netwerkbijeenkomsten voor ondernemers. Het team Actief voor werk levert in het verband van de arbeidsmarktregio een bijdrage door deelname aan het Grensteam en het Servicepunt werken over de grens, met als doel actief de arbeidsbemiddeling over de grens te verbeteren.

Voor een deel sluiten de actiepunten vanuit GEA aan op reeds ingezette actielijnen. Zo heeft de ervaring ook in Coevorden geleerd dat verschillen in de regelgeving van Nederland en Duitsland gevolgen heeft voor bedrijven en werkenden. De kans dat zaken als sociale zekerheidsstelsels en veiligheidsvoorschriften op korte termijn Europees gelijk geschakeld worden is nihil. We geloven daarom dat een regelarme zone in het grensgebied een bijdrage kan leveren aan het sluiten van de cirkel. Om deze reden blijven we zoeken naar mogelijkheden om invulling te geven aan experiment regelarme zone. Het komen tot dergelijke experimenten is door het actieteam GEA onderkend en benoemd. Ook de inzet voor de verbreding van de E233 en de spoorverbinding tussen Emmen en Rheine voor personenvervoer past onder het thema ´bereikbaarheid´.

Coevorden als aanjager in de regioIn de tweede plaats fungeert Coevorden als ‘aanjager’ in de regio als het gaat om grensoverschrijdende arbeid en economie, waarbij we zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau actiepunten agenderen. Bij de Arbeidsmarktregio Drenthe agendeert Coevorden de actiepunten uit het eindrapport GEA, zoals de opgave de organisatie van regionale netwerken van grensoverschrijdende arbeidsbemiddelingsteams, de verbetering van de organisatie van kennisuitwisseling binnen de arbeidsmarktregio en met andere arbeidsmarktregio’s en het leveren van maatwerkoplossingen voor grensarbeiders om overbruggingsproblemen aan te pakken.

12

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Ten derde onderhouden we goede bestuurlijke betrekkingen met de overheden in het grensgebied. Dit doen we onder andere via de Euregio en de EDR, maar ook door deel te nemen aan het grensstedenoverleg, waarin gemeenten langs de grens van Groningen tot Maastricht samen optrekken. Dit is belangrijk om op de hoogte te blijven van de voortgang van de uitvoering van GEA en om waar mogelijk en nodig samen op te kunnen trekken.

Inspanningen op andere beleidsvelden dan arbeidsmarktBehalve op het gebied van arbeidsmarkt worden ook op verschillende andere beleidsvelden inspanningen geleverd om grensoverschrijdende samenwerking te bevorderen.

Op het gebied van toerisme zijn stakeholders aan beide zijden van de grens betrokken en is er aandacht voor onderwerpen als grensoverschrijdend fietstoerisme, gezamenlijke productontwikkeling, kennisuitwisseling (voor meer knowhow over de behoefte van de Duitse gasten) en wordt er gewerkt aan praktische zaken als beheersing van de Duitse taal door ondernemers en medewerkers en de vertaling naar het Duits van promotiemateriaal.

Wat betreft verkeer en vervoer wordt er gewerkt aan de verbetering van grensoverschrijdende vervoersvoorzieningen om een soepeler vervoer van goederen en personen te realiseren. Actueel gaat dat om de treinverbinding Emmen – Rheine via Coevorden. Er is door de betrokken partijen een intentie uitgesproken voor de verbetering van de spoorverbinding tussen Emmen, Coevorden, Nordhorn en Rheine, wat aansluiting geeft op de lijn Amsterdam – Berlijn. Hierover is de gemeente in gesprek met het Grafschaft Bentheim en de provincie Drenthe. Deze ontwikkelingen hebben tevens positief effect voor de upgrading van het goederenvervoer per spoor. Daarnaast blijft Coevorden zich via de stedenkring Zwolle-Emsland, inzetten voor verbreding van de E233.

Vanuit economie is het doel is om grensoverschrijdend ondernemen zo gemakkelijk mogelijk te maken en zo de regionale economie te versterken. Dit geven we handen en voeten door:

Ons te richten op projecten in de Duits-Nederlandse grensregio, bijvoorbeeld in samenwerking met partnerstad Nordhorn, op het gebied van economie/bedrijfsleven, werkgelegenheid en onderwijs, en te verkennen of er Europese subsidie beschikbaar is voor dit soort projecten.

Ons te richten op de topsectoren die we als aandachtsgebieden hebben gedefinieerd, zoals logistiek, energie en industrie en hierbij aansluiting te zoeken bij het programma Vierkant voor Werk. Wellicht zijn er ook op Europees niveau mogelijkheden om met subsidie invulling te geven hieraan.

Uitwisselen van kennis en ervaringen op internationaal niveauAls een andere regio een goede oplossing heeft gevonden voor een bepaalde kwestie, is het verstandig om daar kennis van te nemen, zodat we het wiel niet opnieuw hoeven uit te vinden. Op andere momenten kunnen wij met onze aanpak en resultaten misschien een ander verder helpen. Best practices uit andere landen geven inspiratie. De participatie in netwerken en deelname aan projecten, bijvoorbeeld in Interreg-verband, biedt de kans om hieraan deel te nemen. Dit past bij de naar buiten gerichte houding van de gemeente Coevorden. Duurzame energie en energietransitie is een voorbeeld van een vakgebied waarop dit wellicht te realiseren is. De koppeling tussen het gemeentelijk beleid en Europese doelstellingen zijn te verzilveren door aan te haken bij projecten op het gebied van duurzame energie, klimaatmaatregelen en energiebesparing.Ook voor het onderwijs en het bedrijfsleven zijn er kansen, bijvoorbeeld op het gebied van industrie, techniek en logistiek.

Onderhouden van stedenbanden tbv mn belang economie en ondersteuning contacten om doelen te verwezenlijkenDe gemeente Coevorden onderhoudt op dit moment actief twee stedenbanden: met Nordhorn in Duitsland en met Brest in Wit-Rusland.

NordhornDe stedenband met Nordhorn bestaat al geruime tijd, sinds 1963. In 2013 is het vijftigjarig bestaan van de band gevierd met diverse activiteiten. Van beide zijde bestaat er bereidheid om gezamenlijke initiatieven te nemen. Dit biedt aanknopingspunten voor versterking van de samenwerking op focusgebieden als:

13

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Onderwijs – buurtaal Werk – 360 graden arbeidsmarkt Economie – grensoverschrijdend ondernemen Bereikbaarheid – verbetering van de spoorverbinding zal de verbinding tussen

Coevorden en Nordhorn aanzienlijk verbeteren. In de komende tijd is het zaak de in de afgelopen jaren gemaakte plannen te concretiseren en een gezamenlijke actieagenda op te stellen. Het streven is om hier ook de politiek en inwoners actief bij te betrekken.

Bron: www.openstreetmap.org

BrestSinds 2000 onderhoudt Coevorden een stedenband met Brest, een stad met 289.000 inwoners in uiterste zuidwesten van Wit-Rusland. De aanleiding om de stedenband aan te gaan was economisch van aard. De stad is een strategische partner vanwege de ligging op het scharnierpunt tussen Oost- en West-Europa, en heeft een sleutelfunctie als logistiek overslagpunt. In Brest worden de ladingen overgezet van het bredere Russische spoor op het Europese spoornet. Steeds belangrijker voor Europa wordt de treincorridor richting het verre oosten. Ook daarin heeft een Brest een functie. Op de onderstaande kaart staat de stad aangegeven met de meest linkse blauwe cirkel en de tekst ‘Mala-Brest’.

In 2013 is afgesproken de stedenband in 2017 onder andere op grond van de politieke situatie te evalueren, om naar aanleiding hiervan de koers van de stedenband te bepalen. Sinds de ´Minsk-akkoorden´ is er sprake van een meer ontspannen houding in de relatie met Belarus. Zowel vanuit Den Haag als vanuit Brussel is dit voor insiders duidelijk merkbaar. Sinds september 2016 heeft Nederland voor het eerst in de geschiedenis een diplomatieke post in Minsk en we merken een toenemende belangstelling voor onze activiteiten in het kader van de stedenband.

14

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Een teken aan de wand dat Wit-Rusland zich langzaam maar zeker meer openstelt is de wijziging in het visabeleid van de Wit-Russische regering. Voor ingezetenen van meer dan 80 landen, waaronder alle EU-landen, vanaf 12 februari 2017 mogelijk is om 5 dagen in Belarus te verblijven zonder visum. De politiek gevoelige vraag naar de legitimatie van de stedenband die een rol heeft gespeeld bij het vaststellen van het internationaal beleid in 2013 komt daarmee in een ander licht te staan. Gezien deze ontwikkelingen continueren we de stedenband. De focus blijft hierbij op economische aspecten en dan met name de inzet op samenwerking om de logistieke corridor te verbeteren. Zoals in de voorgaande evaluatie beschreven, is de afgelopen jaren ingezet op intensivering van het railgoederenvervoer en is daarop succes geboekt. Ook belanghebbenden als het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Wit-Russische pendant zijn hierbij betrokken en zien de mogelijkheden voor ontwikkeling. In samenwerking met andere stakeholders gaan we verder op de ingeslagen weg, met telkens het belang voor de regionale economie voor ogen. In de marge zijn ook andere activiteiten mogelijk, mede om een bijdrage te leveren aan het democratiseringsproces dat zich geleidelijk voltrekt in Belarus.

15

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Europese netwerken en partners

De participatie in Europese netwerken en grensoverschrijdende overlegstructuren is nodig om op de hoogte te blijven van de actuele ontwikkelingen en kansen. Doordat de gemeente Coevorden een goed ontwikkeld netwerk heeft met daarin vertegenwoordigers van partijen als SNN, het Europees Bureau Diensten Drenthe, provincie Drenthe en de noordelijke lobbyisten in Brussel zijn we vaak vroegtijdig op de hoogte van mogelijkheden, bijvoorbeeld van Europese subsidies en projecten.Waar mogelijk trekt de gemeente samen op met andere noordelijke partijen. Een belangrijke samenwerkingspartner is de provincie Drenthe. De provincie ondersteunt in het kader van haar Duitslandagenda projecten op gebied van arbeidsmarkt en onderwijs, cultuur en maatschappij, economie, energie, natuur en landschap en verkeer en vervoer. Waar mogelijk wordt samenwerking gezocht, zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau.

Hieronder volgt een overzicht van structuren en samenwerkingsverbanden waarin Coevorden participeert:

Het Europa Service Punt is getransformeerd tot het Europees Bureau Diensten Drenthe en herbergt sindsdien ook Europe Direct. Europe Direct is gericht op het geven van informatie over alle aspecten van de Europese Unie. De gemeente Coevorden is lid van het EBDD en maakt gebruik van de kennis van het bureau op het vlak van Europese subsidies. De gratis diensten van Europe Direct zijn ingezet in het onderwijs en t.b.v. voorlichtingsbijeenkomsten, o.a. over de Oekraïne.

Van de Eems Dollard Regio (EDR) is burgemeester Bouwmeester wisselend voorzitter. Via het voorzitterschap van de EDR is de gemeente Coevorden tevens bestuurlijk betrokken bij de Association of European Border Regions (AEBR). Burgemeester Bouwmeester is daar plaatsvervangend lid van het dagelijks bestuur8

Bij de Euregio zijn twee collegeleden bestuurlijk betrokken en is Coevorden ambtelijk vertegenwoordigd in een aantal commissies. De Euregio is dienstverlener en aanjager van grensoverschrijdende activiteiten. Tot haar rol en taken behoort het bieden van een politiek platform, zorgen voor netwerkvorming, projectontwikkeling en – management, binnenhalen van subsidiegelden, adviseren op het gebied van werken, ondernemen en wonen in het buurland, behartigen van belangen in het grensgebied en het regionaal management van het EU-subsidieprogramma INTERREG.

Om knelpunten in grensregio’s op te lossen bestaat de agenda Grens Overschrijdende Samenwerking (GROS). De gemeente Coevorden is hier van meet af aan bij betrokken vanwege het grensoverschrijdende bedrijventerrein Europark. De provincies zijn leidend. Deze agenda bestaat al langere tijd, maar vanaf 2015 is er weer sprake van een toenemende belangstelling op het onderwerp bij de noordelijke provincies. Als de agenda aanleiding geeft schuift Coevorden als waarnemer aan.

Grensgemeenten kennen bovendien een eigen (ambtelijke) overlegstructuur, het Grensstedenoverleg. Aan dit overleg nemen vertegenwoordigers deel van Oldambt tot Maastricht. Het uitwisselen van kennis en ervaringen staat centraal. Coevorden neemt actief deel aan dit overleg.

Burgemeester Bouwmeester is namens de VNG lid van het actieteam Grensoverschrijdende Economie en Arbeid (GEA), dat rapporteert aan de ministers van Binnenlandse zaken en Economische Zaken.9 Het doel is het oplossen van knelpunten op het gebied van complexiteit van regelgeving en informatievoorziening over wetgeving, maar ook grensoverschrijdende arbeidsbemiddeling, problemen met diplomawaardering, de taalbarrière en bereikbaarheid/ mobiliteit, die een goed functionerende grensoverschrijdende arbeidsmarkt in de weg staan.

De jaarlijkse Open Dagen van het Comité van de Regio’s in Brussel worden vanaf 2009 gestructureerd door vertegenwoordigers van de gemeente Coevorden

8 De gemeente is lid van zowel de Eems Dollard Regio (EDR) als de Euregio. Het karakter van de contacten met EDR en Euregio verschilt. De samenwerking met de Euregio is meer structureel en meer inhoudelijk van karakter, die met de EDR meer projectmatig. De wens is om de EDR als ledenorganisatie sterker te profileren op de Duitslandagenda, waar de provincies nu nog in een sterkere positie zijn.9 In dit actieteam hebben zitting de ministeries van BZK, EZ, SZW, OCenW en BuZa, MKB Nederland, de provincies Groningen, Zeeland en Limburg, grensgemeenten, Euregio’s en de VNG.

16

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

bezocht.10 Delegaties worden samengesteld op basis van het programma aanbod van het Comité, de presentaties van Noord-Nederland en, vooral, de eigen gemeentelijke agenda. Sinds 2015 maken 1 of meer raadsleden deel uit van de delegatie.Centraal staan ieder jaar drie verschillende thema's, in 2016 was dat economische ontwikkelingen, mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt (vooral gericht op vluchtelingen) en de toekomst van de Europese structuurfondsen.Ook bestuurlijk is de gemeente betrokken bij het werk van het Comité van de Regio's. Vanuit het lidmaatschap van de commissie Europa en Internationaal van de VNG is dhr. Bouwmeester plaatsvervangend lid van het Comité op de thema’s goed bestuur en grensoverschrijdende samenwerking.

Burgemeester Bouwmeester is lid van de VNG commissie Europa en Internationaal. Deze commissie behartigt de belangen van de Nederlandse Gemeenten in de Europese Unie, de Raad van Europa en de Verenigde Naties en tijdens Europese of internationale debatten en bestuurlijke overleggen in Nederland. De leden volgen de ontwikkelingen op de Europese en internationale aspecten van gemeentelijke beleidsterreinen en verbinden deze met de vakinhoudelijke werkzaamheden op deze beleidsterreinen in de verschillende beleidscommissies van de VNG.

o Het Comité van de regio’s behartigt de belangen van de decentrale overheden (gemeenten en regio’s) in de Europese wet- en regelgeving. De belangrijkste beleidsthema’s zijn verdeeld over zes commissies, waarin voor Nederland 24 provinciale en gemeentelijke bestuurders zitting hebben. Burgemeester Bouwmeester maakt deel uit van de Nederlandse delegatie en is lid van de commissie CIVEX, die zich bezighoudt met onderwerpen als burgerschap, governance, institutionele en externe aangelegenheden. De gemeentelijke bestuurders zijn lid namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

o Burgemeester Bouwmeester is lid van de Nederlandse delegatie Congres Raad van Europa, commissie Governance. De raad is opgericht om de democratie en de mensenrechten in geheel Europa te bevorderen en heeft een functie in het bevorderen van de eenheid tussen de lidstaten.

Burgemeester Bouwmeester is lid van de stuurgroep Stedenkring Zwolle Emsland, die onder meet lobbyt voor de verbreding van de E233.

10

17

CONCEPT Evaluatie Internationaal Beleid – versie 2 mei 2017

Financieel overzicht

Ontwikkeling van het totale budget ‘Internationale betrekkingen’Voor internationaal beleid zijn de volgende budgetten beschikbaar (geweest): Jaar Totaal budget Verklaring verschil2013 € 79.0002014 € 49.000 conform de 2e bestuursrapportage 2014 verlaagd naar

€ 49.0002015 € 37.900 naar aanleiding van de takendiscussie verlaagd naar

€ 37.9002016 € 42.900 budget van 2015 verhoogd tgv prijsontwikkeling van

€ 5.0002017 € 43.300 budget van 2016 verhoogd tgv prijsontwikkeling van

€ 400

Er is binnen de gemeentelijke organisatie binnen het team Economie en Leefbaarheid 0,4 FTE beschikbaar voor een medewerker die zich bezighoudt met internationale zaken. Dit is slechts voldoende om een coördinerende rol te vervullen, contacten met sleutelfiguren te onderhouden en binnen de organisatie vakinhoudelijke collega’s te ondersteunen bij projecten met grensoverschrijdende projecten.

Besteding van het budget Het budget wordt ten eerste besteed aan lidmaatschappen van grensoverschrijdende gremia, zoals de Euregio (ca. €10.000 per jaar) en het EBDD (€5.000 per jaar). Daarnaast worden er buitenlandse excursies en werkbezoeken uit gefinancierd, zoals de deelname aan de Open Dagen van het Comité voor de Regio’s in Brussel, en werkbezoeken aan partnersteden Brest en Nordhorn. Ook wordt incidenteel subsidieadvies ingewonnen bij externe partijen. De lidmaatschapsbijdrage van de EDR (op dit moment ca. €5.000 per jaar) wordt gefinancierd vanuit het budget voor bestuurlijke samenwerking. Daaruit wordt ook betaald de contributie van het Nederlands centrum voor handelsbevordering/ Centraal en Oost-Europa (à ca. €2250 per jaar). Voorstel is om dit lidmaatschap op te zeggen.

AmbitieniveauDe hierboven beschreven aanpak past binnen de hierboven gestelde kaders qua budget en formatie. Bij projecten wordt slim gekeken naar combinaties met bestaand beleid op het desbetreffende vakgebied en cofinanciering vanuit subsidiemiddelen. Daarnaast geldt wel: Coevorden is ambitieus. Mocht zich in de komende periode een kans voordoen in de vorm van bijvoorbeeld een groter internationaal project, dan is het aan de gemeenteraad om eventueel incidentele middelen ter beschikking te stellen, in een afweging op basis van inhoud en de dan geldende actuele context.

18