Metena

www.metena.be

Metena

Outlook 2011VKW Metena

1

Geert JanssensSenior researcher

www.metena.be

Terugblik

3

4

0

0,8

1,5

2,3

3,0

1,90

2,60

0,30

1,70

Voorspelling

Verwachting

VS Eurozone

Voorspelling groei 2010

5

0

0,3

0,6

0,9

1,2

1,5

0,250,25

1,25

1,00

Voorspelling

Verwachting

Voorspelling beleidsrente 2010

FED ECBVoorspelling

Verwachting

Etienne de Callataÿ,Bank DegroofHoofdeconoom Bank Degroof

7

Metena

www.metena.be

• Waar gaan we naartoe ?

Economische groei: herstel of “double-dip” ?

Consumptieprijzen: inflatie of deflatie ?

… en andere sleutelvragen

8

www.metena.be 9

Economische groei

Metena

www.metena.be 10

Naar een double-dip?

• JA, er is een risico van “double dip” …

Afkoeling van de voorlopende indicatoren

Einde heropbouw voorraden

Privé schuldgraad moet verder dalen

Heel traag herstel tewerkstelling

Gewicht van de toekomstige sanering openbare financiën

Financiële sector blijft kwetsbaar

Metena

www.metena.be 11

De-leveraging bij de huishoudensVS schuldratio in % beschikbare inkomens

Bron: Bloomberg

Metena

www.metena.be 12

• … maar een “double-dip” blijft onwaarschijnlijk:

«Double-dip» is zoals Loch Ness: men spreekt er vaker over dan men het ziet

(uitzondering : de VS in 1981-1982)

Geduld hebben ten aanzien van een vermindering van de overdaad

privé en publieke schulden

handelstekorten

huizenprijzen

Dynamische regio’s en landen

Voorlopende indicatoren nog gezond

(.. / …)

Metena

www.metena.be 13

• Bedrijfsinvesteringen:

Gezonde balansen en mooie winstgevendheid

Laag peil

• Consumptie :

Ruimte voor daling spaarquote

Hogere lonen … maar niet onmiddellijk

• Vastgoed : steun van lage rentevoeten

• Soepel monetair beleid

Metena

www.metena.be 14

Bron: IMF, WEO, April 2010 en Oktober 2010

Groei in de wereld – sterk en sterker … maar met onevenwicht

2010 2011

Wereld +4,8% (+4,2%) +4,2% (+4,3%)

Euroland +1,7% (+1,0%) +1,5% (+1,5%)

VS +2,6% (+3,1%) +2,3% (+2,6%)

Opkomende landen +7,1% (+6,3%) +6,4% (+6,5%)

Metena

www.metena.be 15

Wereldhandel – groter dan ooit

Bron: Bloomberg

Metena

www.metena.be 16

Bron: Thomson Financial Datastream, Bloomberg

Voorlopende indicatoren – minder hoog ≠ laag

Metena

www.metena.be 17

Bron: Chart of the Day, October 8, 2010

«Jobless recovery» vs. een kwestie van geduld

Metena

www.metena.be 18

Bron: Thomson Financial Datastream

Geen double-dip wanneer bedrijfswinsten aan het stijgen zijn

Metena

www.metena.be

Bron: Thomson Financial Datastream

Bezettingsgraad stijgt

19

Metena

www.metena.be

Bron: Thomson Financial Datastream

Laag peil van meest cyclusgevoelige uitgaven

20

www.metena.be 21

Inflatie

Metena

www.metena.be 22

• Er bestaat een risico van deflatie …

Lage economische groei

Gebrek aan “pricing power” bij de bedrijven

Kosten : gebrek aan “bargaining power” bij de werknemers

Meer prijsbewuste en actieve consumenten / « price awareness »

Japan = voorloper

Metena

www.metena.be 23

• ... maar deflatie blijft onwaarschijnlijk:

(Nog) niet aangekondigd door de feiten:

Consumptieprijzen (België: +3%!)

Invoer- en productieprijzen

Inflatieverwachtingen bij de consumenten

(../...)

Metena

www.metena.be 24

• en men moet met inflatierisico’s rekening houden:

Loonstijgingen in opkomende markten

Hogere grondstofprijzen

Hogere vervoerskosten (milieuheffingen)

Duurdere munten

Hogere onrechtstreekse belastingen (BTW/accijnzen)

Hogere reguleringkosten

Schuldmonetisering

Metena

www.metena.be 25

Japan – voorloper vs. specifieke kenmerken

• Zeepbel was groter

Vastgoed

Aandelen

• Tragere reactie op het vlak van monetair beleid

• Rigiditeiten

geen sanering van de banken (“zombie banks”)

arbeidsmarkt

• Herwaardering van de yen

• Schulden: bij de bedrijven, niet bij de consumenten

Metena

www.metena.be 26

Bron: Thomson Financial Datastream

VS

EUR

Lagere inflatie ≠ deflatie(Keynes: nominale prijzenrigiditeit)

Bron: Thomson Financial Datastream

27

Inflatie: geen direct gevaar

Bron: Thomson Financial Datastream

28

Metena

www.metena.be

Source: Bloomberg

29

www.metena.be 30

Andere sleutelvragen

Metena

www.metena.be 31

Metena

www.metena.be 32

Nog meer vragen …

• Langetermijnrente:

laag voor heel lange tijd of zeepbel ?

• Monetair beleid

soepel of soepeler

• Financiële sector

naar nieuwe ramp, naar miserie bij de verzekeraars of

naar trage sanering?

• Basel III

krediet voor bedrijven duurder en/of schaarser ?

• Wisselkoers

steeds goedkopere dollar of einde van de euro ?

• (. / ..)

Metena

www.metena.be 33

• Internationale handel

protectionisme, valutaoorlog, of “non-event” ?

• Griekenland (en andere Europese landen)

uit de euro, wanbetaling of verplicht uitstel ?

• Overheidsfinanciën:

kwetsbaar of zeer kwetsbaar ?

www.metena.be 34

Besluit

Metena

www.metena.be 35

• Double-dip: onwaarschijnlijk

• Deflatie: onwaarschijnlijk

• De zwarte zwaan van Taleb:

wat is gebeurd, was onwaarschijnlijk

• Verkeerde interpretatie

wat onwaarschijnlijk is, zal gebeuren

• Onzekerheden: reusachtig en gevaarlijk

… maar niets nieuws

… maar vandaag zijn we er ons van bewust!

• Actief geduld

Geert JanssensSenior researcher

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness• Langzaam maar zeker herstel• Duurzame overheidsfinanciën cruciaal• Export koesteren als bron van welvaart• Een blik in de glazen bol

37

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness

38

De theorie anno 2009

Potentiële groei na crisis lager (bijv. 1.5%)

Potentiële groei voor crisis (ongeveer 2%)

Jaren

Tempo welvaartscreatie

Verlies in output dat toeneemt

2008

2012

2009

20112,0%

1,5%

1,5%

2,0%

-3,0%

41

92

95

97

100

102

105

107

110

2006-I 2007-I 2008-I 2009-I 2010-I 2011-I

Inde

x 2e

kw

arta

al 2

008

= 10

0

Reëel groeipad

Steady-state groeipad 2% Welvaartsverlies

van 25 miljard euro

De praktijk anno 2010

Bron: NBB, eigen berekeningen

+1,7%

1,8%-3%

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness• Langzaam maar zeker herstel

42

Industrie krabbelt overeind

Bron: NBB

Kredieten blijven schaars

Bron: NBB

Metena

www.metena.be 45

Risicovrije rente

Korte termijn(3 m)

InterbankenrenteLange termijn

(10 jaar)Euribor

(3 m)

Rentestructuur gunstig

Juli 2008

okt. 2010

Juli 2008

okt. 2010

Juli 2008

okt. 2010

3,3

0,71,1

5,05,0

4,3

Bron: NBB, ECB

46

Spreads bedrijfsobligaties

0

100

200

300

400

500

600

700

Bas

ispu

nten

AAA

2007 2008 2009 2010

AA

A

BBB

Bron:Bloomberg (Indices Bank of America Merill Lynch)

Metena

www.metena.be 47

0

2

4

6

8

10

2008-01 2008-04 2008-07 2008-10 2009-01 2009-04 2009-07 2009-10 2010-01 2010-04 2010-07

Krediettarieven voor bedrijven

Kaskrediet

Variabel

Vast

ECB beleidstarief

Bron: NBB, ECB

0

8

16

24

32

40

helemaalakkoord

akkoordneutraal

nietakkoord

helemaalniet akkoord

De welvaart gaat er de komende jaren op achteruit

Bron: VKW Metena en Econopolis

49

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

262293

5986

205226

79 60103 138107 97

2008-II2010-II

Totaal = 825 Totaal = 906

Cash en deposito’sVastVerzekeringenBeursNiet-beursFondsen

Bron: NBB

50

95,0

95,5

96,0

96,5

97,0

97,5

98,0

98,5

99,0

99,5

100,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Recessie 1980 Recessie 1991 Recessie 2001 Recessie 2008

Werkgelegenheidsherstel na start recessie

kwartaal 0=start recessie

5123

Consument herwint vertrouwen maar…

Bron: NBB

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness• Langzaam maar zeker herstel• Duurzame overheidsfinanciën cruciaal

52

0

10

20

30

40

50

heel veelveel

neutraalweinig

heel weinig

Vertrouwen in de politiek & overheid om de huidige budgettaire crisis doeltreffend aan te pakken

Bron: VKW Metena en Econopolis

Begroting: niet alleen rozengeur…

Begrotingssaldo

Overheidsschuld

Vergrijzingskosten

Fiscale ontvangsten

Potentiële groei 2012-2025

0 0,3 0,5 0,8 1,0

Zweden - 2,9

Duitsland -4,5

België -4,9

Nederland - 5,8

Eurozone - 5,8

UK - 10,2

VS - 11,9

Bron: KBC Bron: OESO, Eurostat

55

Negatieve impact op groei

Bron: IMF

1-2,5

-2,0

-1,5

-1,0

-0,5

-0,0

BBP (procent)

2

Hogere belastingen

Besparingen in de uitgaven

3

56

0

8

16

24

32

40

helemaalakkoord

akkoordneutraal

nietakkoord

helemaalniet akkoord

Overheidssaneringen zijn noodzakelijk voor een economisch herstel

Bron: VKW Metena en Econopolis

0

8

16

24

32

40

lagereoverheidsuitgaven

nadruk oplagereoverheidsuitgaven

nadruk opbelastings-verhogingen

belastings-verhogingen

geen voorkeur

Budgettaire inspanningen:belastingen verhogen of de overheidsuitgaven verlagen. Wat verkiest u?

Bron: VKW Metena en Econopolis

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness• Langzaam maar zeker herstel• Duurzame overheidsfinanciën cruciaal• Export koesteren als bron van welvaart

58

59

België Handelspartners**

Uitvoer 5,4 6,5

Marktaandelen -2,5 -1,7

Relevante markten* 8,1 8,4

Concurrentiekracht op basis van exportprestaties, 1995-2008*

* Gemiddelde veranderingspercentages op jaarbasis, goederen in waarde** Gemiddelde 12 Europese handelspartners

Bron: NBB

60

Bestemming uitvoer (aandelen)Bestemming uitvoer (aandelen)Bestemming uitvoer (aandelen)Marktgebied Marktgroei* België DuitslandEuropa 8,7 80,3 72,9

EU-15 7,9 74,1 55,8Nieuwe lidstaten 15,8 3,0 8,8

Azië 9,6 10,1 12,8Midden-Oosten 13,1 3,6 3,5

China 19,0 0,9 2,1Afrika 10,8 2,5 1,9Oceanië 9,4 0,5 0,7VS 8,3 4,7 9,0 Locatie-effect - -0,3 0,5

Negatieve locatie-effect, 1995-2008

Bron: NBB

* Gemiddelde jaarlijkse groei van de invoer (goederen in waarde) in het relevant marktgebied** Gemiddelde 12 Europese handelspartners

61

Land Score*1 China 4582 Rusland 1153 India 834 Brazilië 555 Korea 516 Australië 367 Mexico 338 Turkije 299 Indonesië 24

10 Polen 22

Top 10 marktpotentieel

Bron: IMF, berekeningen VKW Metena

* Gemiddelde jaarlijkse welvaartstoename in miljard dollar

Loonkostenhandicap totale economie België t.o.v. referentiegroep, 1982=100

Bron: VKW Metena o.b.v. OESO, Eurostat

www.metena.be

Overzicht België• Ook in België geen Loch Ness• Langzaam maar zeker herstel• Duurzame overheidsfinanciën cruciaal• Export koesteren als bron van welvaart• Een blik in de glazen bol

63

2008 2009 2010 2011

Consumptie particulieren 1,4 -0,2 1,2 1,2

Consumptie overheid 2,5 0,4 1,0 1,3

Investeringen 2,4 -4,9 -1,4 1,4

Netto-uitvoer -1,4 -0,5 1,2 1,5

BBP 0,8 -2,7 1,7 1,8

2008 2009 2010 2011

Inflatie 4,5 0,0 2,0 1,8Gezondheidsindex 4,2 0,6 1,3 1,7

Werkgelegenheid (duizend) 82.100 -17.500 10.100 4,700Werkloosheidsgraad (in %) 7,0 7,9 8,7 9,0

Begrotingstekort -1,3 -6 -4,9 -4,5Overheidsschuld 89,6 96,2 100,2 103,1

Korte rente (Euribor, 3m) 4,6 1,2 0,8 1,1Lange rente (OLO, 10 jaar) 4,4 3,9 3,3 3,2

0

8

16

24

32

40

0,5-0,9 1,0-1,4

1,5-1,92,0-2,4

2,5-2,9

Groeiverwachting 2011 omringd met onzekerheidProbabiliteiten stemmen overeen met een gemiddelde groeiverwachting voor 2011 van 1,8%

Groei-interval (opgebouwd volgens het model van de ECB-enquête) in %Bron: IRES

Met dank aan