Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de...

13
Oude wijn en nieuwe zaken Leefstijlgeneeskunde vanuit een medisch psychologisch perspectief Frans Hoogwegt Klinisch psycholoog-psychotherapeut Vakgroep Medische Psychologie Máxima Medisch Centrum 27 juni 2019

Transcript of Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de...

Page 1: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Oude wijn en nieuwe zaken

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Frans Hoogwegt

Klinisch psycholoog-psychotherapeut

Vakgroep Medische Psychologie

Máxima Medisch Centrum

27 juni 2019

Page 2: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het brein

Wat is leefstijl ?

Een aanzienlijk deel van de medisch gezien problematische vormen van stress hantering, gaat over het gebruik van

voeding, alcohol, tabak, pijnstillers en psychofarmaca als onderdeel van een “gestold” gedragspatroon om

gevoelens af te weren die ons niet goed uit komen. Deze middelen werken activerend op genotscentra in het brein,

dempend waar het gaat om angst en zowel psychologisch als fysiologisch verslavend t.a.v. het dagelijks gebruik.

Page 3: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het brein

Wat is leefstijl ?

Een aanzienlijk deel van de medisch gezien problematische vormen van stress hantering, gaat over het gebruik van

voeding, alcohol, tabak, pijnstillers en psychofarmaca als onderdeel van een “gestold” gedragspatroon om

gevoelens af te weren die ons niet goed uit komen. Deze middelen werken activerend op genotscentra in het brein,

dempend waar het gaat om angst en zowel psychologisch als fysiologisch verslavend t.a.v. het dagelijks gebruik.

Page 4: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het breinleefstijl interventie

voorlichting

informatie

Hoe doe je dat ?

Page 5: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het breinleefstijl interventie

voorlichting

informatie

interventie dient rekening te houden met

álle aspecten van deze keten Hoe doe je dat ?

Page 6: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het brein

Leefstijl verandering = gedragsverandering

Als het om gedragsverandering gaat;

waar zit die kennis ?

Kennis over gedragsverandering in relatie tot gezondheid en ziekte is te vinden bij:

• Gedragsdeskundigen

• Medische psychologie

• Gedragstherapeuten

• Onderzoeksgroepen binnen de medische psychologie (circa 17 hoogleraren

medische psychologie in NL)

• Wetenschapsdomeinen zoals de leerpsychologie (behaviorisme)

• Health Psychology

• Behavioral Medicine

Page 7: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

gedragsverandering

Page 8: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

genezen door gedragsverandering

Is dat een nieuw idee ?

1976

De neurofysiologie van

autogene training en

mindfulness:

een nieuw jasje

Page 9: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

genezen door gedragsverandering:

is dat een nieuw idee ?

“De belangrijkste gezondheidsproblemen

en oorzaken van vroegtijdig overlijden

kunnen worden voorkomen door

gedragsverandering met een gunstige

kosten-baten verhouding”

27-10-1988

Page 10: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Chronische stress

angst

onzekerheid

onveiligheid

afweer

coping

eten

roken

drinken

drugs

medicatie

reductie

stress

leereffect:

operante en

klassieke

conditionering

Belonings-

systemen

in het brein

Maatwerk is essentieel waarbij voor de kwetsbare groep (20-30%) geldt dat verdere

psychodiagnostiek noodzakelijk is om passend maatwerk te kunnen leveren.

Analogie: “Personalized medicine”. Human Genome Project: maatwerk door genetische

profielen. Zo ook hier: maatwerk door een persoonlijk psychologisch en fysiek profiel op te

stellen.

Hoe doe je dat ?

Page 11: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Hoe doe je dat, leefstijl verandering ?

1. Multidisciplinair werken

2. MDO

3. Rol voor verpleegkundig specialisten

4. Vroege detectie van kwetsbare groep door vragenlijsten (de omvang daarvan is circa 20-30 % van de

populatie)

5. Bij deze (4) groep verdere psychodiagnostiek; immers persoonlijkheidsproblematiek, depressie en

angst beïnvloeden de resultaten van een herstelprogramma gericht op leefstijlverandering negatief.

6. Ontwikkelen van modules, die gericht zijn op activering van patiënten t.b.v. leefstijlaanpassingen.

7. Afhankelijk van ziektebeeld en de aard van de medische interventie pre-operatief en/of postoperatief

modules aanbieden.

8. Bij het inrichten van de modules uitgaan van leerprincipes, reïnforcementschema’s en gedragstherapie

9. Iedere patiënt krijgt afhankelijk van zijn persoonlijk profiel een specifieke, op maat gesneden set van

modules

10. Iedere patiënt stelt persoonlijke doelen vast. Expliciet wordt vastgelegd wat de stappen zijn om dat doel

te bereiken.

11. Gebruik maken van selfmonitoring- en telemonitoring-systemen

12. Gebruik maken van blended ehealth programma’s en zo nodig cognitieve gedragstherapie.

13. Niet iedereen het zelfde aanbieden

Page 12: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

Hoe doe je dat, leefstijl verandering ?

Voorbeelden:

• Bariatrische chirurgie

• Flow hart- en longrevalidatie

• Oncologische revalidatie.

• Hoofdpijnpoli

Page 13: Oude wijn en nieuwe zaken - Máxima Medisch Centrum · medisch psychologisch perspectief In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie

Oude wijn en nieuwe zaken

Leefstijlgeneeskunde vanuit een

medisch psychologisch perspectief

In de kelders van de Health Psychology, de Behavioral

Medicine, de leerpsychologie en de gedragstherapie ligt

uitstekende oude wijn. Maak gebruik van bestaande

wetenschappelijke kennis. Drink en geniet mateloos.

Denk na over een effectief verdienmodel voor zorgaanbieder

én patiënt. Voer een gelimiteerd profijtbeginsel in. Kunnen we

rond leefstijlgeneeskunde eindelijk nieuwe zaken gaan doen.