waarin opgenomen ’t PutjeNovember 2008

- verschijnt sinds 1894 -

ouburgsche CourantSinterklaas ook dit jaar weer in Souburg

Voor ‘t Jonge Volkje

Activiteiten op de kade:Vanaf 12.30 uur zijn er op de loskade diverse activiteiten voor de kinderen uit Souburg en alle omliggende wijken. Ramona van Zweeden zal deze activitei-ten begeleiden. Tevens zal zij samen met een wethouder van de Gemeente Vlissingen Sin-terklaas welkom heten bij zijn aankomst.

Zaterdag 15 november:Na een jaar wachten is het dan eindelijk weer zover. Dan meert Sinterklaas met zijn pakjesboot weer aan langs de loskade van het kanaal door Walcheren. Uiteraard wordt hij vergezeld door een groep trouwe zwarte pieten die hierbij de nodige capriolen uit zullen uithalen en het nodige strooigoed aan de kinderen uit zullen delen.

Lees verder op pagina 2 >>

Op 23 januari 1912 werd in Oost-Souburg het borstbeeld onthuld van jeugd-schrijver Pieter Louwerse (1840-1908). Het is niet overdreven te stellen dat hij de grootste kindervriend van zijn tijd was. Zijn ‘geschiedkundige verhalen’ voor de jeugd werden verslonden en door de tijdschriften die hij met niet aflatende energie redigeerde (onder andere Voor ‘t Jonge Volkje), bouwde hij een band op met kinderen uit het hele land.

Lees verder op pagina 4 >>

Tijdens zijn terugreis naar zijn geboorteland Spanje, waar hij de zomer-maanden verblijft, heeft Sinterklaas zijn belevenissen in Souburg nog eens even de revue laten passeren. Een warm welkom aan de kade, een fantasti-sche optocht door het dorp waar vele kinderen met hun ouders stonden te juichen. Een knallend feest in de kerk aan het Oranjeplein waren voor hem hoogtepunten van zijn bezoek aan Souburg. Tel daarbij het bezoek aan de scholen en (sport) verenigingen op, de bezoekjes bij de kinderen thuis en het was wederom een verjaardag voor Sinterklaas om nooit te vergeten. Redenen genoeg dus om ook dit jaar weer af te meren aan de loskade van Oost-Souburg.

Pieter Louwerse (1840-1908): jeugdschrijver tussen Brave Hendrik en Pietje Bell

Verder in deze courant:Zinloos geweld in Vlissingen

pag. 3

Bericht uit Portugal

pag. 6

Graffity

pag. 12

1

Sinterklaas weer in Souburg

Foto Verschoore

Onthulling van het borstbeeld van Pieter Louwerse op het Oranjeplein in Oost-Souburg op 23 januari 1912. (Coll. gemeentearchief Vlissingen)

Bezoekadres:

Badhuisstraat 181

Postadres:

Postbus 181

4380 AD Vlissingen

t (0118) 418 110

f (0118) 411 599

notarissen@sauerenoonk.nl w w w . s a u e r e n o o n k . n l

i n t e g e r e r v a r e n b e r e i k b a a r

Ben ik er even niet en dan gebeurt er van alles. Zo zijn wij, beste lezers, plotseling Vlissingers geworden. Vergeet het maar, dat Souburgs gevoel, zo lijkt het wel. Waren laatst op een concert en daar was onze fanfare ineens geen Souburgse fanfare meer, maar een Vlissingse. En onze Pieter Louwerse hoort bij de Vlissingse helden en ook voetbalprominent Danny Blind is er een, net als zovelen. Sinds ik dat heb ontdekt bevind ik mij in grote verwarring. Moet ik er trots op zijn of boos om worden? Of horen we er nu eindelijk helemaal bij. Het heeft natuurlijk wel voordelen hè, je moet toch kijken hoe dik je melk is natuur-lijk, daar weet ik alles van. Maar het wil er gewoon nog niet in hè. In de tijd

van Pieter Louwerse was hij gewoon een in Oost en West Souburg geboren bekende Nederlander, een Souburger dus. Beetje trots mag je toch wel zijn op je dorp. Of zullen we het hart verruimen en voort-aan trots zijn op de hele stad waar we toch ook een onderdeel van uitmaken. U mag het zeggen. Ik duik in afwachting mijn putje weer in. Want wat de uitkomst ook wordt: ik ben een Souburgs melkmeisje. Al heb ik er geen bezwaar tegen als ik bij de Vlissingse beroemdheden wordt gere-kend. Tenminste, als ze er bij zeggen dat ik uit Souburg kom. Het wordt, denk ik, tijd voor iets nieuws: de geboorte van de Souburgse Vlissinger. Pikken we meteen

natuurlijk wel Michiel de Ruyter en zo in, als medehelden. Voor wat

hoort wat.

Melkmeisje

Rondom ‘t PUTJE

2

Vervolg pagina 1 >>

Aankomst:De pakjesboot zal door de voltallige be-manning van het Zeekadettenkorps Schel-demond uit Vlissingen begeleid worden. Officieren en matrozen staan al jaren paraat voor de Sint en zijn Pieten om hen veilig door het Kanaal door Walcheren te varen en aan te meren aan de loskade. Om 13.00 uur komt Sinterklaas dan eindelijk aan op de kade waar hij ontvangen zal worden door de wethouder. Sinterklaas zal een half uur op de kade blijven om de kinderen te begroeten. Aansluitend zal hij weer zijn tra-ditionele ronde door het dorp maken op zijn paard Americo. Dit uiteraard traditiege-trouw onder muzikale begeleiding van mu-ziekvereniging “Vlijt en Volharding”.

Route:Om 13.35 uur, nadat de trein naar Vlis-singen voorbij is, zal Sinterklaas het spoor oversteken en zijn tocht door het dorp

Zwarte Piet samen met Harmen. Ja, ja Sint kent de namen van alle kinderen

beginnen. Uiteraard op zijn trouwe witte schimmel: Americo: Kanaalstraat, Vlis-singsestraat, Buteuxstraat, Hudsonstraat, Kanaalstraat, Paspoortstraat, Oranjeplein. Sinterklaas zal zijn tocht door Souburg ein-digen in de kerk op het Oranjeplein. Deze zal omstreeks 14.30 uur geopend worden door de zwarte pieten. Hier kunnen de kinderen tot en met 8 jaar met Sinterklaas op de foto. Om veiligheidsredenen kun-nen er maximaal 200 personen tegelijk in de kerk. Er zullen in de kerk ook nog een aantal activiteiten voor de kinderen zijn. Dit zal duren tot omstreeks 15.30 uur.

Probeert u zich zoveel als mogelijk langs te route te verspreiden zodat we geen ver-keersopstoppingen krijgen op de kruising bij het spoor. We moeten hier snel door-heen om het spoor vrij te maken voor de eerstvolgende trein.

3

De steen ligt nu op het Bellamypark tegen over Inguana.

De gele kleur is verdwenen.

CREATIVITEITSCENTRUM’t ALLERGAARTJE

TaxaTie- en adviesbureau egginkgecertificeerd makelaar/taxateur

Al meer dan 25 jaar uw specialist in taxaties van

onroerende zaken zoals woningen, winkels en kantoren.

Advies inzake aankoop, verkoop en onteigening.

Ravelijn 1 - 4388 WE Oost-SouburgTel. 0118-462744 of 06-51332585 - Fax 0118-467988

Ook dit jaar kopen Sinterklaas en de

Kerstman hun creatieve cadeau’s bij ’t Allergaartje

Doe mee aan onze wedstrijd ‘Spitpennen raden’.

U kunt uw bonnetje inleveren tot 20 december.

Vlissingsestraat 12 • 4388 HD Oost-Souburg • Tel. 0118.461706 • www.allergaartje.nl

Eerste tegel tegen zinloos geweld ligt in Vlissingen

Karolingenkoor viert feest

Graag wat meer tenoren en bassen

“De galg is gereed” klonk het van beneden en Don Pacheco in hun midden nemende, ging men de straat op. Vijf minuten later werd hij onder het gejuich van de menigte opgehangen en terwijl Levien zijn: “Oog om oog” fluisterde, hoorde hij het laatste woord van den Spanjaard: “Arme, arme Moeder! Vaar ewig wel!”De droeve moord was geschied; het groote, heerlijke werk der vrijheid ontheiligd en geschonden door de lage terechtstelling van eenen onschuldige die de Vlissingers toch nooit nodeloos verdrukt had.De Spanjaard was al gestorven toen men hoefslagen van paarden hoorde. Het volk keek om en zag Treslong, de Rijk, Willemszn., Jan de Moor, Jacob de Backer en nog enige andere hoplieden aankomen.“Wat is hier geschied?” riep Treslong terwijl hij de galg en den Spanjaard aankeek.“Eeuwige schande kome op het hoofd van den aanlegger van dezen moord! Wie uwer is het mannen?” riep Treslong. “Hier deze knaap”, antwoordde Trien Test, en trok den verslagen Levien voor het paard van Treslong. Levien rukte zich los en brutaal in het gezicht ziende, beet hij hem toe: Pancheco heeft mijn moeder helpen vermoorden en ik heb gezworen: “Oog om oog!” hij heeft loon naar werken gekregen!”

Er zijn tegenwoordig stoeptegels met een lieveheersbeestje erop! De stoep-tegel is bedoeld als een positief teken tegen pesten, agressie en geweld. Inmid-dels liggen door heel Nederland al duizenden stoeptegels. De tegels liggen op schoolpleinen, speeltuinen, bij treinstations, café’s, discotheken enzovoort. Wist u dat er sinds 1572 al een tegel tegen zinloos geweld in Vlissingen ligt.

Het Souburgse Karolingenkoor voor vijftig plussers bestaat dit jaar 35 jaar. In de tijd dat het koor werd opgericht door mevrouw Francken heette het nog Souburgs Ouderenkoor; tegenwoordig heeft het een naam die ver-wijst naar de Souburgse geschiedenis: Karolingenkoor.

Over geschiedenis gesproken: het koor is ook een van de deelnemers aan de Pieter Louwerseherdenking op 22 november. Het gaat goed met het koor, dat al meer dan twintig jaar onder de bezielende leiding van Truus Wight staat. Het is regelmatig her en der te beluisteren, maar er is nog wel één wens: graag meer mannenstemmen. Tenoren en bassen dus, want die zijn er wel wat weinig op dit moment.Iedere maandag wordt er van kwart voor tien tot kwart over elf gerepeteerd in De Kwikstaart. Wie interesse heeft, is van harte welkom om eens te komen luisteren of even te bellen met secretaris Z.van Norden, tel.462792.

Zaterdag 22-11-2008

Ode aan Pieter LouwerseLezing en veel muziek over, van en uit de tijd van Pieter Louwerse

Kaarten E 8,50 (inclusief koffie of Thee) zijn

te verkrijgen bij:

• De Vrijbuiter in de Paspoortstraat

• Bruna in de Kanaalstraat

• Primera in de Walstraat

“Haal de galg neer,” beval Treslong. “Heden avond zal de onschuldige met krijgseer begraven worden! We zullen zooveel herstellen wat we kunnen!” Terwijl hij nog sprak kwam de Moor met eenen grooten gelen steen aandragen. “Wij wenschen dat deze steen in de straat gelegd worde op de plaats waar de galg gestaan heeft, opdat de gedachtenis aan dezen afschuwelijken moord bij onze kinderen en kindskinderen bewaard blijve. Wij hopen, dat ze op het zien van dezen steen door edele daden de gruwelen van een voorgeslacht zullen trachten te bedekken!” sprak De Moor.Na het wegnemen van de galg werd de steen werkelijk gelegd, en wie heden ten dage* te Vlissingen komt en over de brug naar de Groote-Markt gaat, zal ter linkerzijde van zich, te midden der straatkeien eene ronden, gelen steen zien liggen, waarvan verteld wordt, dat hij de bewuste Don Pachedo-steen is.

* heden ten dage is hier 1880 = noot redactie

In het boek “Vlissingen in 1972” van de hand van Pieter Louwerse lezen we over de terechtstelling van een “Goede” Spanjaard. De terechtstelling werd aangezet door Lievien, een jongen uit West Souburg. Zijn ouders waren door de Spanjaar-den vermoord. De volgende tekst komt uit het boek uit 1880 dat ook de titel “Oog om oog en tand om tand” meegekregen heeft.

Het Karolingenkoor viert feest

4

Vervolg pagina 1 >>

Meteen na zijn tragische dood - hij werd in zijn woonplaats Den Haag overreden door een tram - werden er zowel in Den Haag als in zijn geboortedorp Souburg initiatieven ge-nomen voor het oprichten van een gedenk-teken. Ook Koningin Wilhelmina schonk een bijdrage. In 1912 was het zover. De keuze was gevallen voor een gedenkteken in zijn geboorteplaats. Het werd een echte Louwer-se-dag. De vlaggen hingen uit, de kinderen werden getrakteerd op chocola en taartjes. Er werden liederen gezongen op tekst van Lou-werse en burgemeester Buteux (rechts op de foto) beloofde plechtig het monument in ere te houden en er steeds de nodige zorg aan te besteden, “uit eerbied voor Louwerse en uit erkentelijkheid aan de edele schenkers”.1 Tot slot trok de muziek door het dorp. Toen zijn in brons gegoten beeltenis was onthuld, leek zijn nagedachtenis verzekerd:

“Als dan de dorpsjeugd onder de hooge boomen om het monument speelt, als de bloemen bloeien in het perkje, dan zal Louwerse de rechte plaats in zijn oude Souburg heb-ben ingenomen. Dan zou ‘t nog wel kunnen gebeuren dat die rumoerige kleinen onder ‘t spelen eens naar hem zagen en stil naar huis gingen om zich te verdiepen in een van zijn heerlijke kinderverhalen. En ze zul-len begrijpen waarom de dag van heden voor hen een feestdag was”.(..) Toen werd alles weer rustig in Souburg. ‘t Dorp, nu verrijkt met een mooi monument gaf zich weer over aan zijn gewone zoete rust.” 2

Op 20 augustus 2008 is het honderd jaar ge-leden dat Pieter Louwerse overleed. Opnieuw zal er een herdenking plaatsvinden in Oost-Souburg, hoewel er weinig is overgebleven van zijn roem. Pieter Louwerse is een zo goed als vergeten schrijver. Alleen de liedregels Waar de blanke top der duinen en Op de grote stille heide roepen bij de oudste generatie nog herinneringen op. De Stichting Vrienden van de Historische Kerk Souburg organiseert op 22 november 2008 een ‘Ode aan Louwerse’, waarin met een lezing en veel muziek zal wor-den stilgestaan bij Pieter Louwerse, om de herinnering aan de eens zo beroemde plaats-genoot levend te houden. OnderwijzerPieter Louwerse werd geboren in Oost en West Souburg op 23 januari 1840 in een welgesteld landbouwersgezin. Aan zijn aan-vankelijk onbezorgde jeugd kwam een einde doordat hij op jonge leeftijd zijn ouders ver-loor. Een oom nam de opvoeding op zich en stimuleerde hem voor het onderwijzersvak te kiezen. Op 18-jarige leeftijd slaagde hij voor

het examen van hulponderwijzer en hij werd benoemd in Dirksland. Vijf jaar later behaalde hij de akte hoofdonderwijzer. In 1867 gaf hij korte tijd les in Goes. Daarna vertrok hij naar Hazerswoude, waar hij zijn vrouw zou ont-moeten. De ouders van de schoolkinderen in de plaatsen waaruit hij vertrok, lieten hem liever niet gaan. Zowel vanuit Dirksland als Hazerswoude verzocht men Louwerse drin-gend terug te keren. Maar Den Haag lonkte. De stad trok hem aan wegens zijn liefde voor de vaderlandse geschiedenis. Vanaf 1872 heeft hij daar als onderwijzer aan verschil-lende scholen gewerkt, in het begin onder er-barmelijke omstandigheden. De toestand van de gebouwen en schoolmeubilair was slecht, maar nog pijnlijker trof hem de mentaliteit van de schooljeugd. Voor vele leerlingen was de school een soort doorgangshuis, omdat ze zo vaak van adres wisselden. Voor Louwerse was dit een wereld van verschil ten opzicht van zijn eigen jeugd. Hij kende zijn vijf on-derwijzers nog bij naam en zag de school als een soort heiligdom.3 Door toenemende doofheid moest hij al op 48-jarige leeftijd zijn werkzaamheden staken. Op 1 juli 1888 werd hem eervol ontslag verleend. Daarna wijdde hij zich volledig aan zijn schrijverschap. Lou-werse werd een bekende inwoner van Den Haag. In 1893 noteerde hij de waarnemingen op zijn dagelijkse wandeling door de stad in een schoolschrift met harde kaft en gaf het de titel: “Den Haag, bezien door den bril van een geïmporteerde Hagenaar” (1893), want heel zijn leven is hij zich Zeeuw blijven voelen. In dat schrift is ook één van zijn motto’s opge-tekend, indachtig Handelingen 3:6: “Goud of zilver heb ik niet, maar wat ik heb, dat geef ik u.”

SchrijverHet oeuvre van Louwerse is omvangrijk en gevarieerd. Hij schreef gedichten, verhalen en liedjes. Louwerse debuteerde als schrijver in 1869 met het antropomorfistische Lachen en leeren: vertellingen uit het leven der viervoe-tige dieren. In zijn historische romans, die hij

zelf ‘geschiedkundige ver-halen’ noemde, stond het vaderlandslievende aspect bovenaan. Met liefde en bewondering schreef hij over vaderlandse helden als De Ruyter (Vlissinger Michiel), Tromp (Bestevaêr Tromp) en Heyn (Een Delft-shavensche kwajongen).Andere bekende titels zijn Alfer en Wala, De trouwe schildknaap, De oude valke-nier en De vos van Berken-heim. Bekendheid verwierf hij ook met zijn tweedelig historisch overzichtswerk

Geïllustreerde Vaderlandsche Geschiedenis voor jong en oud Nederland (1886/1888) - een werk dat tot de Tweede Wereldoorlog in het onderwijs een rol van betekenis speelde. In het boek wilde Louwerse de geschiedenis weergeven “ontdaan van het romantische kleed. Niet alleen om Oud en Jong Nederland aangenaam bezig te houden, maar ook om uit de geschiedenis te leeren welken weg het op moet om het volk krachtig, vroom, vroed en welvarend te maken”. 4 Daarnaast maakte hij bewerkingen van klas-siekers uit de wereldliteratuur, o.a. Robinson Crusoë, Bloemlezing uit Duizend en een Nacht en Don Quichot, en Louwerse was actief als redacteur van tijdschriften voor de jeugd. Het blad Voor ‘t Jonge Volkje, opgericht door P.J. Andriessen, kwam in 1880 onder zijn leiding te staan. Later startte Louwerse Voor de Kin-derkamer, een tijdschrift voor de allerjongsten en De Kinderwereld voor de tussenliggende leeftijdsgroep. Zeker na het gedwongen ein-de van zijn onderwijzersloopbaan moet hij in dit contact met de kinderen een compensa-tie hebben gevonden. In 1884 ontving hij de D.A. Thieme-prijs voor zijn verdiensten voor het Nederlandse boek. Gerrit Komrij selecteerde Naar de Ommer-schans en Meikevertjes voor zijn bloemlezing van de Nederlandse poëzie.5 Meer dan ze-ventig van zijn teksten zijn op muziek ge-zet. De bekendste liederen zijn Mijn Neder-land (beginregel: ‘Waar de blanke top der duinen’) en De Herder (beginregel: ‘Op de grote stille heide’) met muziek van respectie-velijk Richard Hol en Johannes Worp. Andere toondichters van zijn werk waren Eildert Drenth en Karel Hamm. Daarnaast maakte Johannes Worp van zijn teksten gebruik in het boekje Veertig tweestemmige liedjes voor school en huis.

‘Geest en leven’Wat verklaarde het succes van Louwerse? D.L. Daalder, schrijver van Wormcruyt met suyker (1950) - het eerste overzichtswerk van de Nederlandse kinderliteratuur - prees de vlotte stijl, evenwichtige compositie en de gevoelig-heid van zijn psychologie in zijn historische verhalen.6 Daarnaast wist Louwerse met het rijk geïllustreerde jeugdblad Voor ‘t Jonge Volkje een band op te bouwen met z’n lezers. Daalder kende dit uit eigen ervaring:

“Ik herinner mij geen enkele gebeur-tenis uit mijn kinderjaren die een zo regelmatig weerkerende vreugde veroorzaakte als de ontvangst van dit maandblad. Ik heb het gelezen van de eerste tot de laatste regel (...). ik heb hem [Louwerse] mijn kinder-lijke brieven geschreven, die in de brievenbus altijd even vriendelijk werden beantwoord en een enkele keer zelfs particulier. (..) ik heb de man als een tweede vader aange-hangen, jaren lang.”7

Op godsdienstig gebied nam Louwerse be-wust strikte neutraliteit in acht. Zelf formu-leerde hij het als volgt:

“Een uitsluitend Protestantsch be-ginsel voor op te zetten zou ‘Voor ‘t jonge Volkje alleen in handen van geestverwanten brengen en, laat ik het gerust zeggen, ik houd te veel van Roomsche en Israelitische kinderen ook om dezen van mij af te stoten.”8

Hoewel zijn populariteit tot grote hoogten steeg, was niet iedereen te spreken over de kwaliteit van zijn boeken. Tijdens zijn leven waren er al enkele criticasters. J.W. Gerhard laakte zijn royalisme en zijn eenzijdig accent op de ‘histoire bataille’.

“Voor Louwerse bestaat de geschie-denis slechts uit ‘n verheerlijking van ‘t Oranjehuis en wat daarmee samenhangt: veldslagen, zeeslagen, generaals en admiraals. Hij is de op-pervlakkigste veelschrijver dien we hebben. (...) [Zijn geschiedverhalen] bederven den goeden smaak en ver-duisteren het beeld der geschiedenis. Hoe eerder ze voor goed uit school en huis gebannen worden, hoe beter.”9

Omslag van het 77ste deel van Voor ‘t Jonge Volkje

De letterkundige P.J. Meertens gaf Gerhard ge-deeltelijk gelijk, maar bleef het werk van Lou-werse van waarde vinden om de historische kennis mee te verrijken en wegens de opvoe-dende kracht die ervan uit zou gaan. Hij her-innerde zich dat in zijn jongensjaren de jaar-gangen van Voor ‘t Jonge Volkje en de verhalen van Louwerse en Stamperius altijd het eerst uitgeleend waren in de schoolbibliotheek. Wel sprak Meertens van een ‘haast hinderlijke ob-jectiviteit’, terwijl we Louwerse tegenwoordig ervaren als een sterk subjectief schrijver. Ook zijn godsdienstige neutraliteit werd niet door iedereen gewaardeerd: “ ‘t Zou immers niemand hebben gehinderd, zoo hij in zijn verhalen meer over God gesproken had.”10 Auteur Ab Visser (1913-1982) sprak met enige afschuw over een periode waarin de jeugdli-teratuur in handen was van ‘schoolmeesters’, maar kon toch niet ontkennen dat hij met een zeker romantisch, sentimenteel heimwee terugdacht aan verhalen als Bestevaêr Tromp van Louwerse en De ondergang van Reimers-waal van Stamperius.11 P.C. Hooftprijswinnaar Theun de Vries (1907-2005) noemde Lou-werse de Van Lennep voor kinderen.12 Schrij-ver en illustrator Cornelis Veth (1880-1962) schreef in 1912:

“In mijn tijd hadden we voor oor-spronkelijke hollandsche boeken de historische verhalen van Louwerse en Andriessen. De eersten waren het best, er zat geest en leven in, ook werden wij er niet zoo voortdurend toegesproken als ‘lieve lezer’.”13

Portret van Pieter Louwerse door Johannes Walter uit Voor 't Jonge Volkje, een geïllustreerd tijdschrift voor de jeugd ('s-Gravenhage 1885)

Titelpagina van Vlissinger Michiel, of Neerlands Glorie ter zee (Schiedam 1880) (foto: Dick Schinkel)

5

Uw financiële zaken goed geregeld onder één dak!

F i n a n c i ë l e d i e n s t v e r l e n e r s

Verzekeringen

Hypotheken

Bank / Spaarrekeningen

Pensioenen

Financiële Planning

Geldleningen

Autolease

Belastingaangiften

Kanaalstraat 37, Oost-Souburg

T 0118 - 46 44 55 F 0118 - 46 27 05 E info@schinkeladviesgroep.nl

www.schinkeladviesgroep.nl

EreplaatsAan het einde van de 20e eeuw groeide de be-langstelling voor de geschiedenis van het kin-derboek. Het echtpaar Buijnsters publiceerde in 1989 De hele Bibelebontseberg en in 2001 verscheen Lust en leering: geschiedenis van het Nederlandse kinderboek in de negentiende eeuw. Ton Duijx en Joke Linders publiceerden De goede kameraad. Honderd jaar kinderboe-ken en Toos Zuurveen schreef Van zedenleer tot Bruintje Beer: kind, kindbeeld en kinderboek door de eeuwen. Hoe komt Louwerse ervan af in deze overzichtswerken?De hele Bibelebontseberg constateert de ruime belangstelling die er was voor de historische verhalen van Louwerse, maar noemt ze “op-pervlakkig soms, en niet altijd overeenkomstig de historische werkelijkheid.” Verder wordt vermeld dat Louwerse bij voorkeur over de 16e eeuw en over Zeeland schreef. Dit laatste is niet juist. Louwerse bleef zijn geboortepro-vincie weliswaar een warm hart toedragen - de voorzitter van het comité tot oprichting van een gedenkteken, ds. A.J.A. Vermeer, her-innerde zich hoe hij van Louwerse een extra handdruk kreeg, toen hij hem vertelde dat hij in Koudekerke was geboren14 - maar de wer-ken die een directe of indirecte link met Zee-land hebben, maken nog geen tien procent uit van zijn oeuvre.15

Zuurveen geeft het oeuvre van Louwerse een ambivalente karakteristiek en noemt het ‘jeugdlektuur van hoge kwaliteit’. Zij prijst zijn redacteurschap van Voor ‘t Jonge Volkje, maar het succes van de Geïllustreerde Vaderlandsche Geschiedenis schrijft Zuurveen vooral toe aan de illustraties van Johan Braakensiek. 16 Het meest complete beeld van de betekenis van Louwerse voor de jeugdliteratuur geeft Lust en leering van het echtpaar Buijnsters-Smets. Het boek is helemaal gewijd aan het negentiende eeuwse kinderboek, de eeuw waarin de kinderliteratuur zich ontwikkelde tot een volwassen tak van het boekenbedrijf. Be-langrijke auteurs waren J.P. Heije (De zilvervloot, Zie de maan schijnt door de bomen), J.J.A. Goe-verneur, die met name bekend werd door zijn bewerkingen van buitenlandse klassiekers, en de onderwijzer-schrijvers Anslijn, Andriessen, Gerdes, Stamperius en Been. Ook Pieter Lou-werse past in dit rijtje. In het boek wordt uitge-breid aandacht besteed aan zijn geschiedver-halen, tijdschriften en avonturenboeken, maar ook aan zijn poppenboek, verjaardagsalbum, ABC-boekje (A.B.C. De poes gaat meê. De hond blijft thuis. Piep, zeî de muis in ‘t vóórhuis!) en Uitspanningsboek voor jongens en meisjes, een boek met knutselopdrachten, raadsels en rebussen en bewegingsspelen. De schrijvers gunnen Louwerse een ereplaats tussen Heije, Goeverneur en Andriessen.

Van Brave Hendrik naar Pietje Bell“Er is onder zijn oeuvre heel wat te vinden, dat klassiek dient te worden”, schreef Daalder in 1950.17 Maar Daalder bleek de uitzonde-ring op de regel. De vaderlandsliefde die uit de boeken van Louwerse druipt, deed hem in de twintigste eeuw snel in ongenade vallen.

In onderwijskringen ontstonden ook andere bezwaren. Dit had te maken met gewijzigde inzichten in de kinderpsychologie, die door-werkten in de beoordeling van kinderlitera-tuur. Grofweg kwamen twee benaderingen tegenover elkaar te staan: de pedagogische benadering en de esthetische benadering. De pedagogische benadering is gericht op het overdragen van kennis en opvoeding (‘wat het kind moet worden’), de esthetische bena-dering zoekt aansluiting bij de behoeften van het kind (‘wat het kind is’). De esthetische benadering vormde de basis voor de reform-beweging Vom-Kinde-aus, het Montessori-on-derwijs en de Kunsterziehungsbewegung.18

De boeken van Louwerse verdwenen uit de scholen. In de kinderliteratuur ging een andere wind gaan waaien. De eeuw van de Brave Hen-drik, een titel van Anslijn die tot 1877 werd her-drukt, was definitief afgesloten. De kinderboe-ken uit de twintigste eeuw volgden de lijn die C.Joh. Kievit had ingezet met Uit het leven van Dik Trom (1891): kwajongensverhalen, zoals Pietje Bell en Kruimeltje van Chr. van Abkoude, Kees de Jongen van Theo Thijssen en Ciske de Rat van Piet Bakker. Deze titels uit het begin van de twintigste eeuw hebben hun populariteit be-houden en zijn het afgelopen decennium met succes verfilmd of als mucial opgevoerd.

De roem van Pieter Louwerse, aanvankelijk groot, is verbleekt. Met zijn borstbeeld is het navenant gesteld: er staat een verweerd en groen uitgeslagen beeld op het Oranje-plein. De herdenking in de historische kerk in Oost-Souburg zal er niet toe leiden dat de kinderboeken van Louwerse weer een plaats krijgen in de scholen, maar dankzij de inzet van de Stichting Vrienden van de Historische Kerk wordt de persoon Pieter Louwerse weer onder de aandacht gebracht. Het Karolingen-koor en het koor Binaeh Zuuver zullen liede-ren ten gehore brengen op tekst van Lou-werse, de Philharmonie 50+ speelt muziek uit de tijd van Louwerse en muziekvereniging Vlijt & Volharding speelt een ‘Ode aan Pieter Louwerse’, een muziekstuk speciaal voor die dag gecomponeerd door dirigent Albert John Vervorst.

© Marcel van den Driest, 2008

Voetnoten1 ‘Onthulling Louwerse-monument’, Middelburgsche Courant 24 januari 1912.2 Ibid.3 Het Vaderland - Weekjournaal, 5 mei 1962. 4 Ton Duijx en Joke Linders, De Goede Kameraad. Honderd jaar kinderboeken (Houten 1991) 21.5 Gerrit Komrij, Komrij’s Nederlandse poëzie van de 19de tot en met de 21ste eeuw in 2000 en

enige gedichten, dl. 1, 14e druk (Amsterdam 2004) 466-467.6 Daalder, Wormcruyt met suyker, 967 Ibid. 100.8 P.J. en L. Buijnsters-Smets, Lust en leering: geschiedenis van het Nederlandse kinderboek in de

negentiende eeuw (Zwolle 2001) 237.9 J.W. Gerhard, ‘Onze kinderliteratuur in de aesthetische opvoeding’, in: Studies in

volkskracht, 2e serie, nr. IV, VIII-IX (Haarlem 1905) 309-462.10 L.J.J. Hageraats, Levensbericht van Pieter Louwerse (Leiden 1909) 12.11 Ab Visser, Leven van de pen (Den Haag 1965) 32.12 Belcampo e.a., Dat was nog eens lezen! 2 (Amsterdam 1987) 126.13 Corn. Veth, ‘Jongenboeken’, in: De Boekzaal VI (1912) 71, geciteerd in: P.J. Meertens,

‘Pieter Louwerse’, in: Lectuurgids 11 (1928) 198.14 ‘Onthulling Louwerse-monument’, Middelburgsche Courant, 24 januari 1912.15 A. Hofman, ‘Het beste is voor onze kinderen niet goed genoeg.

Over de schrijver Pieter Louwerse (1840-1908) en zijn werk’, in: Zeeuws tijdschrift 37 (1987) 90-96, ald. 94.

16 Toos Zuurveen, Van zedenleer tot Bruintje Beer: kind, kindbeeld en kinderboek door de eeuwen (Uithuizermeeden/Kampen 1996) 279.

17 Daalder, Wormcruyt met suyker, 97.18 Anne de Vries, Wat heten goede kinderboeken? Opvattingen over

kinderliteratuur in Nederland Sinds 1880 (Amsterdam 1989) 279.

Literatuur- Belcampo, Dat was nog eens lezen! 2 (Amsterdam 1987).- Buijnsters, P.J. en L. Buijnsters-Smets, Lust en leering: geschiedenis van het Nederlandse

kinderboek in de negentiende eeuw (Zwolle 2001).- Daalder, D.L., Wormcruyt met suycker. Historisch-critisch overzicht van de Nederlandse

kinderliteratuur met illustraties en portretten (Amsterdam 1950). - Dasberg, Lea, Het kinderboek als opvoeder. Twee eeuwen pedagogische normen en waarden in

het historische kinderboek in Nederland (Assen 1981).- De hele bibelebontseberg. De geschiedenis van het kinderboek in Nederland & Vlaanderen van de

middeleeuwen tot heden (Amsterdam 1989).- Duijx, Ton en Joke Linders, De goede kameraad. Honderd jaar kinderboeken (Houten 1991).- Hageraats, L.J.J., Levensbericht van Pieter Louwerse (Leiden 1909).- Hofman, A., ‘Het beste is voor onze kinderen niet goed genoeg. Over de schrijver Pieter

Louwerse (1840-1908) en zijn werk’, in: Zeeuws tijdschrift 37 (1987) 90-96.- Meertens, P.J., ‘Pieter Louwerse’, in: Lectuurgids 11 (1928) 193-199.- Veth, Cornelis, ‘Jongensboeken’, in: De Boekzaal jrg. 6 (1912), 9-20 en 70-76.- Visser, Ab, Leven van de pen (Den Haag 1965).- Vries, Anne de, Wat heten goede kinderboeken? Opvattingen over kinderliteratuur in Nederland

sinds 1880 (Amsterdam 1989).- Zuurveen, Toos, Van zedenleer tot Bruintje Beer: kind, kindbeeld en kinderboek door de eeuwen

(Uithuizermeeden /Kampen 1996).

J.P. Heije J.J.A. Goeverneur P.J. Andriessen

Het borstbeeld anno 2008 (foto: Dick Schinkel)

Bericht uit Portugal

Al snel bleek me dat de Souburgsche Courant breed werd gedragen in de samenleving. Je zult in het dorp niet snel juichende complimenten horen, dat ligt niet zo in de aard van de dorpelingen. Maar toen de krant een keer niet was bezorgd in ‘mijn’ Dongestraat en ik de kranten er zelf maar aanreikte, hoorde ik de waardering van iedereen die hem in ontvangst nam. ‘Ik vroeg me al af waar hij bleef, want ik lees hem echt van a tot z’. Onderwerpen waren er genoeg. Van de gymnastiekclub voor senioren tot interviews met de politieteamchef. Van verhalen over het dorp in vroeger tijd – met dank aan het gemeentearchief – tot uitleg over waar bepaalde straatnamen vandaan kwamen. Van verenigingsnieuws tot informatie over de gemeenteraadsverkiezingen. Van de mening van de fietsersbond Vlissingen- Souburg over de ‘berijdbaarheid’ van het dorp tot gesprekken met beroemde dorpelingen als de gebroeders De Nooijer. Souburg bleek echt niet zo klein als het om interessante zaken ging. De reden dat ik gestopt ben met de verslaggeving lag dan ook niet aan het opdrogen van de bronnen. Het lag eraan dat mijn vrouw Lies en ik een langgekoesterde wens in vervulling konden laten gaan. Emigratie naar Portugal. Waarom precies? De botten worden strammer, de spieren stijver. We verlangden naar de warmte van het zuiden, de tempoverlaging. En uiteindelijk

Nog maar net woonden mijn vrouw en ik in Oost-Souburg of Dick Schinkel meldde zich aan de deur. ‘Ik hoor dat u journalist bent geweest. Wilt u mis-schien meewerken aan de Souburgsche Courant’, luidde zijn openingszin. Lang hoefde ik niet over zijn aanbod na te denken. Ik was pas zestig en eigenlijk nog te jong om helemaal met pensioen te gaan. Bovendien blijf je journalist voor het leven.

Op de grote stille heide

Op de grote, stille heide,Dwaalt een herder eenzaam rondWijl de witgewolde kudde,Trouw bewaakt wordt door de hondEn al dwalend ginds en her,Denkt de herder: Och, hoe verHoe ver is mijn heide?Hoe ver is mijn heide?Mijn Heide …….

Op de grote, stille heide,Bloeien bloempjes lief en teerPralend in de zonnestralen,Als een bloemhof heid en veerEn, tevree met karig loon,Roept de herder: O, hoe schoonHoe schoon is mijn heide?Hoe schoon is mijn heide?Mijn heide …….

Op de grote, stille heide,rust het al bij maneschijnAls de schaapjes en de bloemen,Vredig ingesluimerd zijnEn, terugziend op zijn pad,juicht de herder: Welk een schatHoe rijk is mijn heide?Hoe rijk is mijn heide?Mijn heide ……….

De HerderAuteur: Pieter Louwerse (tekst) J. Worp (muziek)Genre: VolksliedVerschenen: 19e eeuwBron: ‘Wikipedia’

6

Frans en Lies van den Brink. “Het ga je goed Souburg”.

Wij begrijpen waar u heen wilt

Reisbureau Terra Reizen

Voor al uw vakantieplannen,losse tickets, weekendtripsof zakenreizen!

Holland International Reisbureau Terra ReizenKanaalstraat 31 - Oost Souburg - 0118 473600terrareizen@hireisbureau.nl - www.terrareizen.nl

ook naar een leven zonder verplichtingen. Ofschoon.... Eén extra verplichting wilden we nog op ons nemen. Het af en toe bijwerken van onze eigen Algarvekriebels, onze weblog. Wie wil weten hoe het ons vergaat kan een kijkje nemen op de site http://lifra.web-log.nl/algarvekriebels/

Het ga je goed Souburg. We hebben er zeven jaar met plezier gewoond. Zeven vette jaren. Het ga je goed Souburgsche Courant. Je bent een deel van me geworden dat zich niet laat amputeren. Het ga je goed redactie. Het ga je goed melkmeisje. En blijf vooral kritisch, want een gemeenschap die inslaapt sneeuwt al snel onder bij de grote broer. Over sneeuw gesproken. Die zullen we wel missen, hier aan de Algarve. Maar er staat heel veel goeds tegenover. Kom zelf maar kijken.

Frans en Lies van den Brink

www.rabobank.nl/wnb

Het is tijd voor de Rabobank.

Wij wensen u een fijne Sinterklaas!

Kom-maar-binnen-met-je-knecht-tijd.Sinterklaas is één van de gezelligste en leukste tijden van het jaar, maar ook

erg druk. Gelukkig kunt u ook met Sinterklaas uw bankzaken 24 uur per dag

via internet en telefoon regelen.

7

woondroom...stop met dromen, ga wonen

comfortabel wonen op begane grond + rustig gelegen + ruimte voor eigen wensen + dicht bij vele voorzieningen

07.155-3

p r o j e c t o n t w i k k e l i n g

A58

E312

Oost-Souburg

middelburg

goes

ambachtsveld

N661

SCHI

3a-1

2467

Kom binnen kijken! Er is in dit plan een modelwoning ingerichtwelke u geheel vrijblijvend, op afspraak kunt bezichtigen.

Vanaf heden:voor iedere koper:wooncheque van € 1650,-

keukencheque van € 5000,-

Schinkelweerd 43759 aangepast 23-10-2008 14:09 Pagina 1 Robert!

Prijzen vanaf € 248.200,- v.o.n.

Fraai wonen in Souburg-NoordMet 330 nieuwe woningen en een brede school bouwt Oost-Souburg aan de toekomst in de wijk Souburg-Noord. Een zorgvuldig vormgegeven wijk, waarbij expliciet rekening is gehouden met het karakteristieke uiterlijk van de nabijgelegen oude Souburgse straatjes. De wijk wordt ingericht met individueel herkenbare huizen, rustige straatjes en veel groen. Een échte woonwijk.

Boulevard Bankert 1584382 AC Vlissingen0118 - 44 08 00vlissingen@sinke.nl

Inlichtingen en verkoop:

Schinkel de WeerdMakelaardij

Kanaalstraat 414388 BK Oost-Souburg0118-46 03 00info@schinkeldeweerd.nl

EKwaliteitEr is gekozen voor duurzame materialen, degelijke bouw en innovatieve ontwikkelingen die milieubesparend werken. Zo komt er geen gasleiding in de wijk. Elk huis kookt elektrisch en krijgt zijn eigen warmtepompsysteem, waarmee de verwarming en warmwatervoorzieningen worden geregeld.

VariatieDe 30 woningen in de eerste fase kenmerken zich door een uitstekende kwaliteit en brede variëteit. Er is een keuze uit elegante twee-onder-één-kap, tussen- en hoekwoningen. De woningen hebben veel binnenruimte met minimaal 3 slaapkamers en luxe badkamers. De kavels zijn royaal en iedere woning heeft een voor- en achtertuin. Elke woning is anders en biedt u de mogelijkheid uw individuele woonwensen te vervullen.

W W W . W O N E N I N S O U B U R G . N L

info@schinkeldeweerd.nl

Dit is een ontwikkeling van:

Het is de bedoeling dat de kerstpakketten voor inwoners van Oost-Souburg en Ritthem worden aangevraagd door middel van onder-staand formulier. Dat kan worden gedepo-neerd in de rode brievenbus bij het hek voor De Ark naast de kerk aan het Oranjeplein. Doet u er dan wel een kopie bij van uw laatste uit-keringsbericht of van het dagafschrift van de bijboeking van uw uitkering. Beide dienen ui-terlijk 22 november in ons bezit te zijn. U kunt ook een pakket voor een ander aanvragen. Vermeldt u dan wel, behalve het adres van de-gene die naar uw mening voor een pakket in aanmerking komt, uw eigen adres, zodat wij informatie kunnen inwinnen. (Natuurlijk kunt u ook een kopie van het aanvraagformulier in-vullen, als u niet in de Souburgse Courant wilt knippen.)

De aanvraag geeft niet de garantie dat er daad-werkelijk een kerstpakket wordt toegewezen. Een van de factoren die een rol spelen, is de duur van de uitkering. In ieder geval wordt er niet meer dan één pakket per adres verstrekt. Over de uiteindelijke toekenning is geen dis-cussie mogelijk. Indien een pakket zal worden verstrekt, krijgt u schriftelijk bericht met ver-melding van datum, tijdstip en locatie.

Voorgaande jaren hebben sommige mensen automatisch een pakket ontvangen. Evenals vorig jaar, dient u het pakket zelf aan te vra-gen. Schroomt u echter niet, want wij hopen degenen die in aanmerking komen, allemaal een pakket te verstrekken.

Protestantse Gemeente Oost Souburg

Kerstpakketten

AAnvrAAgformulier kerstpAkketten 2008

Naam .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Postcode+Woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Geb.datum .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gezinssamenstelling: man / vrouw .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kinderen onder 18 jaar.

Sinds (datum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aangewezen op een uitkering van

Sociale Zaken, WAO of AOW.

Registratienummer uitkering .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Souburg, (datum) .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Evenals vorig jaar willen wij even uw aandacht vragen voor een winters onder-werp. Het gaat om de verstrekking van kerstpakketten aan die inwoners van Vlis-singen en Oost-Souburg die daarvoor in aanmerking komen. Zoals u misschien weet, zorgen het Leger des Heils in Vlissingen en de Protestantse Gemeente in Oost-Souburg (ook in Ritthem) voor die pakketten. Degenen die (langdurig) zijn aangewezen op alleen een bijstandsuitkering, WAO- of AOW-uitkering, komen er in principe voor in aanmerking.

88

Oproep aan alle inwoners van Oost-Souburg

Dorpsplatform Oost-Souburg

Er wordt op dit moment veel gewerkt aan de wegen in ons dorp. De gemeente zet er vaart achter om de achterstand van het onderhoud aan wegen weg te werken. Dit kan natuurlijk niet in één jaar. Daar hebben wij alle begrip voor. Dat het onderhoud nu op de begroting staat, voor de volgende jaren, is alleen maar wenselijk. Het komende voorjaar zijn de werkzaamheden op het Oranjeplein ook afgerond en hebben we een vernieuwd centrum, wat er wezen mag, en ik denk dat we daar erg trots op kunnen zijn. Dank zij Uw inbreng op onze vergaderingen hebben we gemeente er van kunnen overtuigen dat dit harde noodzaak was.Wat betreft de nieuwe brede scholen zijn er ook vragen gerezen over de locaties van deze nieuwe scholen. Vwb de recente ontwikkelingen zijn de volgende afspraken gemaakt. Een nieuwe brede school komt op plan Noord en de eerste paal gaat in 2009 in de grond zoals beloofd. Een andere brede school was gepland op het Oranjeplein, maar doordat de bestaande ruimte te krap wordt, is er onderzoek gedaan naar een andere locatie en wel het terrein achter de Kromwegesingel. Dit alles in overleg met de schoolbesturen. De gemeente en de besturen zijn nu bezig om een plan te maken voor de verdere ontwikkeling van dit plan.Als dit wordt gerealiseerd komt er een grote ruimte vrij op het Oranjeplein. Om deze ruimte opnieuw in te vullen hebben wij gevraagd aan de gemeente om hiervan een openbare ruimte te maken. De gedachten gaan uit om er een sociaal/maatschappelijke ruimte van te maken.Wij als dorpsplatform hebben een plan bedacht om dit te kunnen realiseren.

Plan DorpshuisDit plan zullen we in de volgende openbare vergadering op 19 november voorleggen en daarin willen we graag Uw mening horen. Wat wij willen is een nieuw te bouwen Dorpshuis met alle voorzieningen die nodig zijn om het welzijn van jong en oud van heel Oost-Souburg te verwezenlijken. Het ligt centraal zodat alle bewoners er gebruik van kunnen maken. Het sociale en maatschappelijke thema heeft hier de voorkeur. Over de invulling van dit plan zijn nog geen afspraken

Wij als dorpsplatform hebben de verantwoordelijkheid om U te informeren over onze werkzaamheden. Het dorpsplatform stelt zich tot doel de sociaal-maatschappelijke, economische en fysieke ontwikkelingen in Oost-Souburg te signaleren, te bevorderen en verbeteringen daarvoor aan te dragen. Hiervoor is het platform samengesteld uit inwoners van Oost-Souburg.

gemaakt zodat we nog op tijd zijn om onze wensen kenbaar te maken.Ook het Dorpsplan 2009/2010 zal dan besproken worden en is Uw mening van groot belang.Als U niet op de openbare vergadering aanwezig kunt zijn, is er de mogelijkheid om Uw reacties te sturen naar ons secretariaat of te reageren op onze website. Alleen op deze vergadering zullen wij U informeren over onze plannen en willen wij Uw mening horen.

Het secretariaat is gevestigd aan de Lekstraat 35, 4388 SR te Oost-Souburg.E-mail: info@platformsouburg.nlVoor alle informatie over ons dorp en onze vernieuwde FOTOSITE; Website:www.platformsouburg.nl

Openbare vergadering op 19 november 2008 in wijkgebouw De Zwaan aan de Vlissingsestraat, aanvang 19:30 uur.

U bent van harte welkom.

Piet Steketee, voorzitter Platform Oost-Souburg

9

Voor het afscheid vanuit Oost-Souburg

Dat was in Oost Souburg een feestje waard!

S.A.S. op zoek naar donateurs

Blom en de Ridder uitvaartverzorging Holland International Reisbureau Terra Reizen;

“Behalve dat het prettig is dat we vanuit Oost-Souburg opereren en daardoor meteen “bij de hand zijn” willen we graag dat ons sterke punt vooral de persoonlijke, respectvolle aandacht en ondersteuning is in de periode voor, tijdens en na de uitvaartplechtigheid”, zegt Dorien Blom.

Zorgzame begeleiding “In een moeilijke emotionele periode is het fijn om te weten dat er mensen om je heen zijn die begrijpen wat je doormaakt en je de ruimte en steun geven om afscheid te nemen op een manier die helemaal bij de overledene en de nabestaanden past. Ik streef ernaar om dan als een soort rechterhand naast de nabestaanden te staan en met hen mee te denken. En wat veel mensen misschien niet weten of zich niet realiseren, is dat het ook mogelijk is om met mij te praten en vast te laten leggen hoe je het straks allemaal wilt hebben. Daar wil ik ruim tijd voor maken. Het voordeel van een klein bedrijf als het onze is ook dat je van het begin tot het einde met dezelfde mensen te maken krijgt die precies weten hoe jij het hebben wilt. Dat geeft vaak veel steun en houvast in de chaotische dagen na het overlijden.”

VeelomvattendDe wensen van overledene en nabestaanden zijn het allerbelangrijkste, vindt Dorien.

“Ons reisbureau sluit zich aan bij de inter-nationale reisorganisatie World op TUI, een wereld waarin tweehonderd vooraanstaande reisorganisaties uit zestien landen samenwer-ken onder één paraplu. Dit betekent voor ons reisbureau een bundeling van deskundigheid en ervaring, nog meer mogelijkheden en nog mee service op maat”vertelt eigenaresse Ma-rianne de Weerd.

Uitstekende toekomst voor het reisbureauMarianne de Weerd is ervan overtuigd dat het reisbureau een uitstekende toekomst te-gemoet gaat: voor persoonlijk advies in een professionele omgeving zal altijd markt blij-ven. Door ons aan te sluiten bij de formule van Holland International reisbureau, kunnen we onze klanten nog beter van dienst zijn. De naam mag dan nieuw zijn, de service van de ervaren reisadviseurs blijft vertrouwd en het aanbod van reizen en vakanties wordt nog

Doordat de subsidie van diverse instanties drastisch terugloopt, zal het in de toekomst moeilijk worden om al deze activiteiten voor de inwoners van Souburg te blijven organi-seren. Dit zou verschrikkelijk jammer zijn en haast ondenkbaar dat Sint Nicolaas volgend jaar niet meer in Souburg aan zou meren. Vandaar deze oproep aan jullie om ons te steunen en er samen voor te zorgen dat in

Afscheid nemen van een dierbare is een gebeurtenis vol emotie en verdriet, maar daarbij moet ook altijd veel geregeld worden in een heel korte tijd. Voor veel Souburgers zal het daarom fijn zijn te weten dat zij voortaan ook dicht bij huis terecht kunnen voor uitvaart- en overledenenverzorging. Op 1 oktober van dit jaar is Dorien Blom van start gegaan onder de naam “Blom en de Rid-der uitvaartverzorging”. Ze is te vinden aan de Pieter Louwersestraat 37, tel. 415183, mobiel 06-15528040 en ze is dag en nacht bereikbaar.

Oost Souburg, november 2008- Met ingang van 1 november kreeg Terra Rei-zen in Oost Souburg een nieuwe naam. Vanaf die datum : Holland Internatio-nal reisbureau Terra reizen.

Stichting Activiteiten Souburg is een vrijwilligersorganisatie die in combinatie met de speeltuinvereniging jaarlijks tal van activiteiten organiseert voor de Souburgse jeugd en ver daarbuiten. Enkele voorbeelden zijn: Koninginnedag, Halloween-feest, Lampionnenoptocht en uiteraard de jaarlijks terugkerende intocht van Sint Nicolaas.

”Verdriet hoeft nu ook niet meer te worden weggestopt en dat brengt met zich mee dat oude rituelen en vormen worden herontdekt en dat er nieuwe vormen worden bedacht en als dat nodig is denken wij daar in mee. Onze diensten zijn veelomvattend. Wij verzorgen en begeleiden alle aspecten van direct na het overlijden tot de nazorg welke plaatsvindt in de periode na de uitvaartplechtigheid.”Dorien heeft zelf de nodige deskundigheid in huis en daarnaast kan zij beschikken over voldoende assistentie. “Er is een helpende hand voor heel veel zaken, zoals bijvoorbeeld de verzorging van de overledene, de aankleding, de muzikale omlijsting en de teksten.” Sinds 1 oktober is Blom en de Ridder uitvaartverzorging dag en nacht bereikbaar voor heel Walcheren en ook wanneer u vragen heeft over uitvaart en overledenenzorg kunt u geheel vrijblijvend een afspraak maken.

Dorien Blom

veelomvattender. Naast vakanties van de spe-cialist Holland International worden in ons reisbureau ook vakanties van andere aanbie-ders aangeboden. Waaronder bv. Sudtours, OAD reizen, Neckermann, de Jong Intra, Ho-telplan, Vrij Uit e.d. Wij bieden onze klanten een compleet, maar ook een zeer scherp ge-prijsd aanbod van vakanties.

Dat was een feestje waardMarianne de Weerd: wij zijn erg blij met deze stap en dat willen wij graag laten zien.Zaterdag 1 november hadden wij een feestje van 10.00 uur tot 16.00 uur. Die dag kon iedereen kans maken op een reischeque van € 500,- en waren er attracties voor jong en oud o.a. goocheltrucs, ballonfiguren, sminc-ken, grabbelton en een prijsvraag. Natuurlijk was er “levendige muziek “ en ook de hapjes en drankjes ontbraken niet. Het was een fees-telijke dag waar veel mensen kennis hebben gemaakt met de nieuwe “smile

Buteuxstraat 20, 4388 CW Oost-Souburg, T. 0118-463017, M. 06-43275288

Vraag gerust een vrijblijvende offerte aan!

Schildersbedrijf

René Jacobsstaat al ruim 27 jaar voor kwaliteit

niet alleen voor al uw schilderwerkmaar ook behangen en wandafwerking SOUBURG -

MIDDELBURG

de toekomst alle activiteiten voor Souburg behouden blijven.

Het bestuur is op zoek naar vrijwilligers die mee willen helpen activiteiten te organise-ren. Tevens kunt u donateur worden van onze vereniging. Voor minimaal € 5, - per jaar steunt u ons om er samen voor te zorgen

dat deze activiteiten voor Souburg behou-den blijven. U kunt dit inschrijfformulier inleveren op een van onderstaande adressen. U krijgt dan vanzelf een acceptgiro thuisgestuurd:

Stichting Activiteiten SouburgRobert Stenczel Doornluststraat 27, 4388 AM Oost-Souburg Ellen Suurmond Platanenstraat 43, 4388 PB Oost-Souburg

ik meld mij aan als vrijwilliger / donateur* van het s.A.s: (* = doorhalen wat niet van toepassing is)

Naam .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Postcode+Woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Geb.datum .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Een korte terugblik

Onderwijs

Op 31 december 1908 telde de gemeente Oost- en West-Souburg 2.952 inwoners, verdeeld over 1.483 mannen en 1.464 vrouwen. Een zeer sterke toename ten opzichte van het jaar 1875, toen de teller bleef steken op 1.133. Zoals op de getoonde plattegrond uit 1875 valt waar te nemen was er slechts geschakelde bebouwing aan het Oranjeplein en de Paspoortstraat. De rest van het dorp bestond uit her en der verspreide huisjes en boerderijen.De stijging van het inwonertal was vooral te danken aan de vestiging van de Koninklijke Maatschappij ‘De Schelde’ en de Stoomvaartmaatschappij ‘Zeeland’ in Vlissingen, die beide zorgden voor een belangrijk stuk werkgelegenheid.

In het sterfjaar van Pieter Louwerse kende Souburg slechts twee scholen. De openbare lagere school was gevestigd aan de westzijde van het Oranjeplein en maakte onderdeel uit van het gemeentehuis. Tot 1894 was er nog geen sprake van bijzonder onderwijs en was het dus de enige school in Souburg. In dat jaar verrees aan de overkant van het plein de Gereformeerde School met de Bijbel. Het gebouw heeft later nog jaren dienst gedaan als werkplaats van Garage De Pree. Pas in

Op dit moment telt de dorpskern Oost-Souburg ongeveer 10.500 inwoners en worstelt daarom met tal van heuse stadse problemen. Er wordt geklaagd over vandalisme, hangjongeren bij het station en er is een strijd gaande over een juiste locatie voor een brede school.Het staat vast dat er een brede school in Souburg-noord komt. De vraag is of de andere in Souburg-centrum of Souburg-zuid wordt gevestigd. Honderd jaar geleden, toen onze bekende kinderboekenschrijver Pieter Lou-werse in Den Haag een tragische dood stierf, was het hier een stuk overzich-telijker.

1910 stichtte de Hervormde Vereniging voor Christelijk Volksonderwijs de Julianaschool aan de huidige Rehobothstraat en de Marnixschool in West-Souburg in 1922. Op het moment dat in 1957 de tweede openbare lagere school werd gesticht (J.H. van Daleschool aan de J. de Priesterstraat) kreeg de school aan het Oranjeplein de naam ‘Pieter Louwerseschool’.

Uiteindelijk kreeg het dorp ook een school met een Rooms-Katholieke achtergrond. Aan het Koopmansvoetpad begon de Martinusschool in een paar noodlokalen de lessen, later voortgezet in een nieuwe huisvesting aan de Irenestraat.

Na de Tweede Wereldoorlog begon Oost-Souburg aan een stormachtige groei, hetgeen uiteraard zijn weerslag had op het onderwijs. Nieuwbouwwijken ten noorden en ten zuiden van de Kanaalstraat stroomden vol met gezinnen met jonge kinderen die gebruik gingen maken van bestaande en nieuwe onderwijsvoorzieningen. Begrippen zoals integratie van het kleuter- en lager onderwijs, besturenfusies en scholenkoppels deden hun intrede, uiteindelijk leidend tot de brede scholen.

10

kwaliteit vakmanschap service

Slagerij

ad de jagerButeuxstraat 25 • Oost-Souburg • T. 0118-461424 SOUBURG - MIDDELBURG

Jongeren en baldadigheid

Het gedrag van een aantal jongeren, die uit pure baldadigheid vernielingen verrichten of met opgevoerde brommers door de Lekstraat of Kanaalstraat scheuren zorgen voor de nodige ongerustheid bij vele inwoners van ons dorp. Je hoort ouderen vaak zeggen: “Vroeger was alles beter”. Een terugblik in de twintiger jaren van de vorige eeuw laat echter een ander beeld zien.Rond 1925 schreef een 33-tal winkeliers een brandbrief aan het college van burgemeester en wethouders met het verzoek om in de nieuwe Algemene Politie Verordening bepalingen op te nemen ‘teneinde de baldadigheid der jeugd te beteugelen’. De vrijwel volledige Souburgse middenstand eiste opname van de volgende bepalingen in de verordening:

‘dat het verboden is met den rug naar de etalageramen gekeerd te staan, op de vensterbanken te gaan zitten of zich aldaar op hinderlijke wijze op te houden en dat het verboden is winkeldeuren te openen zonder daarbij den winkel binnen te treden’. Tegen een dergelijke druk was het college niet bestand en stelde de gemeenteraad voor om deze bepalingen in de nieuwe verordening op te nemen.Kennelijk waren dit niet de enige vergrijpen van de toenmalige jeugd als je de Algemene Politie Verordening uit die tijd bestudeert.Een bloemlezing:

Het is verboden met krijt of verf op muren, ramen, deuren, luiken of schuttingen te schrijven, te teekenen, te schilderen of te kladden.

Het is verboden zoogenaamd beldeurtje te spelen of noodeloos op deuren, luiken, vensters of ramen te kloppen, te slaan of te trappen.

Het is verboden op openbare wegen met pijlen, kattepulten of dergelijke voorwerpen te schieten.

Het is verboden op openbare wegen met steenen, sneeuwballen of andere voorwerpen te werpen.

Het is verboden op een weg voertuigen of trekdieren te besturen als men de leeftijd van 14 jaar niet heeft bereikt, tenzij onder onmiddellijk toezicht van een in het besturen ervaren ouder persoon.

Voorgaande bepaling is niet toepasselijk op het besturen van ezels, bokken en geiten.

Adri Meerman

Souburg in 1875

Souburg in 2000

Hoe wordt het geld in de gemeente Vlissingen verdeeld?

Stadhuis op stelten

Elk voorjaar worden er door het college van burgemeester en wethouders, via de “Kadernota”, voorstellen gedaan hoe het beschikbare gelden in de komen-de vier jaar verdeeld gaan worden. De partijen in de gemeenteraad mogen dan aangeven wat zij van deze voorstellen vinden.

Aan het eind van het jaar komt het college met een begroting. Hierin staat het definitieve voorstel hoe het geld de komende vier jaar verdeeld wordt. De gemeenteraad kan nog wijzi-gingen in deze begroting aanbrengen.Omdat het met de gemeente Vlissingen de laatste jaren financieel niet zo goed gaat beteke-nen de voorstellen meestal bezuinigingen. Partij Souburg Ritthem waakt naast het algemeen belang vooral ook over de belangen van de dorpen.

HandhavingDe gemeente Vlissingen is de onveiligste gemeente in Zeeland. Toch staat er in de kadernota dat er geen beïnvloedbaar bestaand en nieuw beleid aan de orde is. Partij Souburg Ritthem heeft er al vaak op gewezen dat er handhavingproblemen zijn. Deze problemen zijn niet plotseling gekomen. Het zijn meestal excessen die ontstaan zijn omdat er niet eerder gehandhaafd is. De handhaving in Nederland heeft een dieptepunt bereikt. In de gemeente Vlissingen is dit niet beter. Een stuk preventief beleid aan de basis is ook in onze gemeente niet voor zijn tijd. De roep om een wijk- of dorpsagent, die weet wat er in zijn omgeving speelt en tijdig corrigeert, ondersteunen we dan ook volledig.

Asfaltering Burgemeester Stemerdinglaan en de SpoorstraatIn de programmabegroting 2009-2011 wordt de asfaltering van de Burgemeester Stemer-dinglaan verschoven van 2011 naar 2012. Zo in de sfeer van 1 jaartje langer wachten moet wel kunnen. In de meerjarenbegroting van 2006-2010 was de asfaltering van deze straten opgenomen voor 2009. Aan de drukke Burgemeester Stemerdinglaan is sinds de aanleg, meer dan 40 jaar geleden, met uitzondering van wat lapwerk, geen groot onderhoud ge-pleegd. De Stemerdinglaan ligt er slecht bij. Dit is nota bene de belangrijkste verkeersader in een plaats met meer dan 11.000 inwoners.

(Advertentie)

FRACTIE

RaadslidLou Waterman Vesting 214388 WJ Oost Souburg T. 0118-462850 e-mail:lfwaterman@zeelandnet.nl

RaadslidAlex AchterhuisZuidwateringstraat 3e4389 TT Ritthem T. 0118-473808 e-mail:alex.achterhuis@zeelandnet.nl

RaadslidGeerard Eckhardt Burchtstr. 23 4388 JJ Oost Souburg T. 0118-462903 e-mail:gjeckhardt@zeelandnet.nl

RaadslidLambert Prevoo Ritthemsestraat 24388 WJ Oost Souburg T. 0118-463369 e-mail:lprevoo@zeelandnet.nl

RaadslidDick Schinkel Dijkstraat 19 4388 CJ Oost Souburg T. 0118-490195e-mail:dickschinkel@zeelandnet.nl

11

Op dit moment worden er veel straten in Souburg opgeknapt

De Ritthemsestraat is hard aan een opknapbeurt toe

De asfaltering van de Spoorstraat is, na vragen van Partij Souburg Ritthem, naar voren ge-schoven en wordt nu samen met de Bermweg in 2009 geasfalteerd. Dat is overigens niet voor zijn tijd. De woningen aan de Spoorstraat zijn gebouwd toen dit nog een doodlopende straat was en er alleen bestemmingsverkeer kwam. De woningen en de ondergrond van de straat zijn niet berekend op het drukke verkeer van deze ontsluitingsweg. De Burgemeester Stemerdinglaan, Bermweg en de Spoorstraat zijn de enige doorgaande straten binnen de gemeente Vlissingen die nog niet geasfalteerd zijn.Partij Souburg Ritthem zal het college tijdens de begrotingsbehandeling het college ver-zoeken eventuele toekomstige meevallers in te zetten om asfaltering van de Burgemeester Stemerdinglaan niet verder uit te stellen.

Onderhoud straten en wegenHet beheer van wegen en het daarvoor noodzakelijke onderhoud is een gemeentelijke kern-taak vindt ook het huidige college van burgemeester en wethouders. Naar aanleiding van vragen van Partij Souburg Ritthem heeft de wethouder van financiën bevestigd dat wanneer er extra middelen zijn onderhoud nog steeds prioriteit heeft. Op dit moment worden er veel straten in Souburg opgeknapt. Ook de herinrichting van het cen-trum vordert. Maar we zijn er nog niet. Een aantal straten zijn nog steeds hard aan een onder-houdsbeurt toe. Denk maar aan de Ritthemsestraat, de Kromwegesingel en de Zeewijksingel. Voor Partij Souburg Ritthem is er dus nog steeds veel werk aan de winkel.

Waar wachten wij nog op ?Voor al uw geboortekaartjes gaat u naar:

Klein Vlaanderen 71 | Middelburg0118-612019

DE VRIJBUITERPASPOORTSTRAAT 26

OOST-SOUBURG0118-490426

Colo

fon

Graffity op muren (over)lastig genoeg

Ode aan Pieter Louwerse

“Een groot aantal gemeenten bestrijdt graffity en de gevolgen van het bekladden met viltstiften al een aantal jaren. Daarvoor wordt een wascoating gebruikt. Dit werkt goed, doch is bewerkelijk. Zeker als er verschillende verfsoorten of viltstiften worden gebruikt. Ik zit al 28 jaar in het vak en ben mij gaan afvragen of er inmiddels geen andere, eenvoudiger middelen op de markt zijn gekomen. Uit een onderzoek ben ik bij een leverancier terecht gekomen, die een spuitbus heeft ontwikkeld met daarin een middel dat direct werkt. In het kort komt het hier op neer dat een met verf of viltstift bewerkte muur wordt behandeld met dit middel en de verf wordt met een doek er af gewreven. Om de proef op de som te nemen heb ik in samenwerking met een school in Goes 160 tafels laten bewerken met viltstiften met allerlei soorten verf. Dit was in januari van dit jaar. Nu, 10 maanden later zijn de tafels nog steeds schoon. De NS heeft dit middel in gebruik genomen

Datum: Zaterdag 22-11-2008 Aanvang: 20.00 uurPlaats: Historische Kerk Souburg

aan het Oranjeplein te Oost Souburg.

Organisator: Stichting Vrienden van de Historische Kerk Souburg

Dagvoorzitter: Ank Tanihatu

20.00 tot 20.05 uur: Welkomswoord dr. A. van der Deijl secretaris van de stichting

20.05 tot 20.15 uur: Woord burgemeester drs. W. Dijkstra

20.15 tot 20.50 uur: Lezing Pieter Louwerse door Ir. A.G.J.M. Borms

Het zal je maar gebeuren. Mooi muurtje of schuttink-je en ja hoor, zo maar op een door de weekse nacht heeft u bezoek gehad. Bespoten met graffity. Een TAG aangebracht lazen we laatst in een krant. Om op de kicken. Maar u moet het er maar af zien te krijgen. Kost moeite en geld. U ervaart dit gewoon als puur vandalisme. En dat is het ook. Jaarlijks kost het de ge-meenschap vele euro’s en het houdt niet op. Maar is er dan niets tegen te doen? Toezicht zult u zeggen. Maar we weten inmiddels dat dit verre van afdoende is. Rene Jacobs van het gelijknamige schilderbedrijf in Oost-Souburg heeft erover nagedacht en geeft aan dat muren goed zijn te behandelen. Hoe? Leest u zijn beschouwing.

om de treinen zowel binnen als buiten te behandelen. Reken er op dat de schade door verf en viltstift bij dat bedrijf groot is. Zo heeft de gemeente Den Bosch ook met dit middel de strijd aangebonden tegen alles wat wordt beklad, zoals verkeersborden, prullenbakken, stikkers, kauwgum etc. Daar rijdt een auto rond die bij meldingen direct ter plaatse gaat en de bekladdingen verwijderd. Tegelijkertijd worden de echte kunstenaars onder de graffityspuiters beschermd door de aangewezen plaatsen met een coating te beschermen. De werking van het middel is inmiddels tenminste 5 jaar gegarandeerd en dat is de moeite waard.”

En dat het ook in Oost-Souburg werkt is een feit. Een winkelpand is bewerkt en daarop is nooit grafitty te zien. Hij geeft aan dat hetgeen nu op de markt is, waard is om een proef mee te houden. Als de ervaring er inmiddels is, zoals op ROC’s, is het een kwestie van afwegen om een stad of dorp schoon

te houden. Het behoeft geen discussie dat Oost-Souburg zich aanbeveelt om in de gemeente Vlissingen zo’n proef te houden. Rene Jacobs zal zeker willen meewerken om ons dorp schoon te krijgen en te houden. En ja, voorkomen begint eigenlijk al bij ons allemaal. Dat moeten we niet vergeten.

• REDACTIE Dick Visser dtvisser@hetnet.nl

• ADVERTENTIE-ACqUISITIE Dick Schinkel tel.: (0118) 490195 dickschinkel@zeelandnet.nl

• MEDEWERKERS - Kees v. d. Blom

tel.: (01118) 490414 - Dick Schinkel

tel.: (0118) 490195- Ineke Vervorst-van Loon- Melkmeisje- Ruud Verbeek- Adri Meerman- Dick Visser

• AFHAALADRESSEN Gratis exemplaren zijn af te halen bij Bruna Postkantoor in de Kanaalstraat De Vrijbuiter in de Paspoortstraat.

• VERSPREIDINGSGEBIED Oost West-Souburg Ritthem/Vlissingen

• KOPIJ Redactionele kopij en (zaken-) nieuwtjes voor de volgende Souburgsche Courant kunnen uiterljk 28-11-2007 bij de redactie via e-mail aan -ge leverd worden in Word. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de redactie.

• BEZORGING De Courant dient uiterlijk maandagavond 10-11-2008 bezorgd te worden. De courant niet ontvangen? Vraag dan eerst of er bij uw buren ook niet bezorgd is. Indien dit zo is geef dan woensdagmiddag 12-11-2008 voor 12.00 uur van u en uw buren uw naam, straat naam, huisnummer en postcode op bij het mail adres neuf2@zeelandnet.nl.

SouburgscheCourant

12

Rene Jacobs: “De muren zijn goed te behandelen”.

Schoolmeester Pieter Louwerse draait zich om in zijn graf als hij de graffiti en de rommel zou zien waarover zijn verweerde en groen uitgeslagen buste tegenwoordig uitkijkt. Foto Aarnoud van der Deijl.

Kanaalstraat 15 - 17

4388 BJ Oost-Souburg

Tel. 0118 49 05 80

Fax 0118 49 05 56

souburg@de-notariswinkel.nl

www.de-notariswinkel.nl

HET NOTARISKANTOOR MET DE LAGE DREMPEL

20.50 tot 21.35 uur: mijn nederland - Waar de blanke top der duinen Samenzang/Vleugel - T. Wight/Karolingen-koor /Philharmonie (Pieter Louwerse - J Worp)

- Spelevaren Karolingenkoor (P. Louwerse – R. Hol)

- Bestevaer Michiel Karolingenkoor (Pieter Louwerse)

- The Last Rose of Summer .. Philharmonie 50+ (traditonal)

- Florentiner Mars Philharmonie 50+ (J.Fucik)

- La Donna e Mobile Philharmonie 50+ (Guiseppe Verdi)

- La Tourterelle }Philharmonie 50 + (E. Damare)

- Notenkraker Karolingenkoor (Pieter Louwerse)

- Melkmeisje & Aan boord Karolingenkoor (Pieter Louwerse)

21.35 tot 21.50 uur:Pauze

21.50 tot 22.35 uur:De Herder - Op de grote stille heide

Samenzang / Vleugel – T. Wight Binaeh Zuuver/ Karolingenkoor (Pieter Louwerse – Richard Hol)

- De groote jager Binaeh Zuuver (Pieter Louwerse)

- De witte wereld Binaeh Zuuver (Pieter Louwerse)

- Oud moedertje Binaeh Zuuver (Pieter Louwerse)

- Marche Slave Vlijt en Volharding ( P.I. Tchaikovsky)

- The Sheperd Song Vlijt en Volharding (Marten van Wal)

- Rhapsody pour un berger* Vlijt en Volharding (A.J. Vervorst)

* Ode aan Pieter Louwerse