ВОПРОСЫ ИСТОРИИ КПСС 1- 12/ 1965. god.

Voprosi istorii KPSS ј е casopis za pitanja istorije Komиnisticke·

partije Sovjetskog Saveza. Izlazi jedanpиt mjesecнo и Moskvi kao organ Institиta marksizma-lenjinizma pri СК KPSS. Uredиje ga redakcioni kolegij sa glavnim redaktorom А. Р. Kosиljnikovim. Deseta је godina. izdavanja casopisa.

Veoma burna istorija KPSS, od nastajanja radnickog pokreta i osni­vanja prvih radnickih organizacija ра sve do danas, иslovila је profil casopisa .koji se ogleda и raznovrsnom i bogatom sadrzajи svakog poje­dinog Ъrоја. Citaocи se prиza dokиmentovan pregled mnogih proЬlema i pitanja iz oЬlasti istorije KPSS i medиnarodnog radnickog pokret<J. Redovne rиbrike casopisa sи: Naucni clanci, Rasprave i saopstenja, zatim rиbrika: Dokиmenti i ma,terijali, и kojoj se оЪјаvlјији nepoznata i ne­objavljena istorijsko-partijska dokumenta, kao i dokиmenta Karla Marksa i Fridriha Engelsa. U casopisи se objavljujи sjecanja pojedinih istaknи­tih licnosti iz istorij е revolucionarnog radniokog pokreta о radи komи­nista i organizacija КPSS. U posebnoj rиbrici оЬјаvlјији se pisma cit:.­laca i odgovori na ta pisma. Pored navedenih, kao stalne rubrike ·и caso­pisи pojvaljиju se: Istoriografija i is torijski izvoгi, Ljudi, dogadaji i cinjenice, Kritika i bihliografija. Uz standardnи biЬliografijи objavljuju se recenzije i prikazi nove istorijske literatиre izasle u SSSR-u, daje se pregled objavljenih dokumenata i stиdija iz isto.rije KPSS, zatim pre­gled dokumenata i studija iz istorije medиnarodnog radnickog i komLJ­nistickog pokreta koji su puЬlikovani u casopisima i zbornicima izvan granica SSSR-a. Casopis povremeno objavljuje i dijelove iz visetomne istorije KPSS').

Istorija KPSS-a jedna је od vaznih oЬlasti drusivenih nauka SSSR koja izucava nastanak i dosadasnji razvitak boljseviC'ke Partije i njenu ulogи и borbl za pobjedu socijaHsticke revolиcije i izgradnjи komиni­stickog drиstva. Prema objavljenim Clancima i stиdijama иосаvа. se dэ.

se oblmna istorijska istrazivanja vr se ро vremenskim periodima i licnl'­stima kao npr.: dooktoЪa·rski period, period poslije OktoЪra, Lenjin i. о Lenjinи, djelovanje i rad mjesnih partijskih organizacija, partijskih rukovodstava i Centralnog komiteta, Ъiografije licnosti itd. Znacaj na­t!cnog 1·ada na istoriji ~PSS narqCito је porastao и svjetlu odluka Ple-·

') Dosada su iz stampe izasle dvije knjige: lstorija KPSS, tom 1- II.

473:

nита СК KPSS od oktobra i novembra 1964. kao i septembra 1965. godine. U clanku М. В. Iskrova Tematska analiza doktorskih disertacija (Ьrој 12/1965) prikazani su dosadasnji rezultati naucnog prilaza izuca­vanju istorije KPSS, uz istovremeno isticanje izvjesnih nedostataka koji su sprecavali postizanje vecih rezultata (paralelizam, dиpliranje, odsu·· stvo izvornosti grade itd.). О istim pitanjima pisali sи S. G. L. Nikoljnikov и br. 1/1965. i А. V. Fedrov и br. 2/1965.

ProSla, 1965, godina blla је godisnjica znacajnih datuma и istoriji KPSS. Prije svega navrsila se 60-godisnjica prve rиske revolucije. Redakcija casopisa dala је vidno mjesto stиdijama i Clancima koji sи istorijski rasvjetljava•E ovaj znacajan dogadaj iz 1905. godine. U janиar­skom broju Voprosi istorii KPSS nalazimo Clanak А. Т. Maslova: Lenjin razotkriva menjsevicke koncepcije о vodecoj snazi revolucije 1905-1907. godine. u broju з i 4/1965. и nastavcima је stampana stиdija iz mate­rijala visetomne istorije KPSS pod naslovom: Pocetak prve rиske revo­lиcije - obrada takticke linije Partije. U Ьrоји 4/1965, и ru·brici Sa­opstenja, objavljena је rasprava А. А. Osinkina: Ivanovo-voznesenski sovjet radnickih deputata u 1905. godini. Interesantna је studija N. I. Makarova: О medunarodnom znacaju revolucije 1905-1907. godine, pu­Ьlikovana u novembarskom broju, gdje је takode objavljen i clanak R. 1. Sideljskoga i Ј. I. Korohljeva - Lenjin i vojno-oruzane pripremc partije boljsevika za vrijeme prve ruske revolucije. Svi ovi blanci posve­ceni dogadajima od prije 60 godina radeni sи na osnovи najnovije isto··

· rijske grade i literatиre i predstavljaju novi naucni prilog za istoriju prve ruske revolиcije.

Prosle godine se takode navrsilo trideset godina od odrzavanja VII kongresa Komиnisticke internacionale и Moskvi (juli-avgиst 1935). Tim povodom .redakcija casopisa је и br. 8/ 65. и rubrici Iz materijala visetomne istorije KPSS objavila sirи stиdiju pod naslovom: VII kon­gres Komиnisticke internacionale. U uvodnom dijelu studije govori se о pripremama za odrzavanje VII kongresa KI. Data је istorijska ocjena izvjestaja Georgija Dimitrova, koji је prvenstveno isticao potrebи poli­tickog jedinstva radnicke ·klase citavog svijeta и okviru jedinstvenog fronta radnicke klase, odnosno narodnog antifasistickog fronta. Dimitrov је vec tada иkazao na veliku opasnost izbljanja novoga svjetskog rata poslije dolaska Hitlera na vlast i dogadaja na Dalekom Istoku. Na kon­gresи је Ьiо odrzan poseban 1·eferat posvecen pobjedi socijalistickog dru­stvenog sistema и SSSR-и i njegovoj ulozi и осиvаnји mira. Kongres КЈ istakao је potrebи jacanja jedinstva radnicke klase i osиdio pojave sekta­stva i desnog oportиnizma и medиnarodnom radniёkom pokretu. Posebnи paznju kongres је posvetio analizi iskustava гevolucionarnih pokreta

· radnicke klase и svjetlu aktivnosti Kominterne i komиnistiёkih partija и periodu izmedu VI i VП kongresa Kominterne. Bez sиmnje, istorijski znacaj VII sveopsteg kongresa KI ogroman је, jer se u radu kongresa pokazala velika politicka zrelost svih komиnistickih partija i njihova odanost principima i idejama marksizma-lenjinizma. Kongres se saglasio и tome da је glavni neprijatelj progresivnog razvitka covjecanstva и to vrijeme blo fasizam, ра se nova taktika Kominterne sastojala u isticanju ЬогЬе .za jedinstveni front radnicke Jtlase , и ЬргЬi protiv fasizma, kao i prot'iv priprema novog imperijalistickbg rata. Pqstav~jajuci novu rtaktiku

474

borbe svojim Clanicama komиnistickim partijama, kongres је znae:io . .odaljtt еtари razvitka medиnarodnog radnickog pokreta.

U istom Ьrоји casopisa abjavljen је i Clanak 2aka Dikloa VII kon­gres Kominterne i narodni front и Francиskoj. Diklo analizira doga­daje vezane za dolazak Hitlera i роЬјеdи fasizma и Njemackoj, zatim za dogadaje koji su se odigrali u Spaniji i Etiopiji. Opasnost od izЬijanja novog svjetskog rata Ьila se nadnijela nad Evropu. Oktobra 1934. g . Kominterna је predlozila Socijalistickoj гadnickoj internacionali jedin­stvo akcije radnicke klase н citavom svijetи, pr'otiv terora i ra ta, а za zastitи radnoga naroda. Predlog Kominterne Ьiо је odЬijen. U tim danime; је posebnu иlоgи imala КР Francиske. Diklo informise citaoce о odrza­vanju kongresa u Nantu i istupanju Morisa Toreza и ime КР Francu­ske. Stvaranje Narodnog fronta и Francuskoj i иspjesi na izborimэ. 1935. godine koje је postigao Narodni front uticali sи da је VII kongres Komin­terne posebno istakao иspjeh i analizirao rezultate rada Komиnisticke

partije Francиske sredinom tridesetih godina. Nadalje su, na temи VII kongresa Kominterne, и julskom broju

(br. 7) objavljeni dokиmenti G. М. Dimitrova i to: Pismo G. М. Dimi­trova za Komisijи о drugoj ta~1~i dnevnoga reda Kongresa datirano sa 1. jиlom 1934. godine, zatim Nacrt izvjestaja - Nastupanje fasizma Ј

zadace Kominterne и borЬi za jedinstvo radniC.ke klase protiv fasizma i na kraju dokumena·t Istиpanj e G. М. Dimitrova 2. јиlа 1934. g. na zasje­danju Komisije о drugoj tacki dnevnog reda Kongresa. Prema kracem objasnjenju od strane Instituta marksizma-lenjinizma KPSS, ovi dok.r­menti se pиЬlikujи prvi риt u originalu, а cuvaju se и Centralnom partij­skom arhivи I. М. L. pri СК KPSS.

Neposredno iza kongresa Kominterne odrzan је VI kongres Komuni­sticke omladine internacionale (КIМ:) od 25. septembra do 10. oktobra 1935. godine. Redakcija casopisa је povodom 30-godisnjice kongresa KIM-a puЬlikovala goyor delegata americke omladine Kloda Laitfuta na VI kongresu KIM-a. Istupanje americkog delegata bilo је vezano za zadace komunistickog omladinskog pokreta u svjetlu govora V. I. Lenjina na III kongresи RKSM-a. Dokumenat је objavljen и nesto skracenom oЬliku i cuva se takode u arhi,тu I. М. L. pri СК KPSS.

Povodom 20-godisnjice pobjede nad fastistiCkom Njemackom (1945-1965) konstatиje se da је dokumentaciona baza Velikog otadzblnskog rata ogromna, neizmjerna, i da и tome znacajno mjesto zauzima grada koja karakterise ulogu Komunisticke partije u poэtizanju pobjede. Povodom godisnjice pobjede u rubrici Dokumenti i materijali (br. 5/ 1965) objavljeni su: Izvjestaj Glavne politicke иprave Crvene armije о Ьrоји i sastavu armijskih partijskih organizacija od 1941. do 1946. godine, zatim izvje­staji pojedinih politickih odjeljenja Armije, kao npr. Izvjestaji Poli­ticke uprave sjeverozapadnog fronta, donskoga fronta, i volhovskoga fronta. Ukupno ј е objavljeno 8 originalnih dokumenata iz kojih se vidi

. da -su komиnisti, clanovi KPSS-a, svojim licnim primjerom jacali mo­ralni dиh sovjetskih boraca u velikom otadzЬinskom ratu, da su mnoge pobjede vezane za smjelost i hrabrost boraca i komandira Nanova KPSS i da su c1anovi KPSS izvrsili svoju partijs,kи i· patriatsku duznost u danima rata. ·

475

U rubricj Prjje 20-godina (br. 5/1965) objavljena su SJecanja sovje~­skih generala: V. I. Kazakova, N. К. Popelja i F. Ј. Lisjcina na pobjedo­nosne akcije Sovjetske annije u beгlinskoj operaciji (april-maj 1945). U i-stom broju nalaze se clanci: Ј. Р. Petrova - Komunisticka partija, organizator pobjede sovjetskog naroda u Velikom otadzblnskom ratu, D. А. Stefankova - Partijsko-politicki rad u sovjetskoj vojsci na Dale­kom Istoku u godinama Velikog otadzbinskog rata, G. А. Dokucaeva -Slavne stranice istorije partijskih organizacija Sihira i V. I. Ledvicina -Rad Partije na jacanju armijskog Komsomola u godinama velikog otadzblnskog rata.

Pregled naucnih rasprava i clanaka puhlikovanih и casopisи tokom 1965. godine (vidi: Voprosi istorii, br. 12/1965, str. 149) prиza slikи 'oЬim­nog i plodnog istrazivackog rada sovjetskih istoricara na izиcavanjи isto­rije KPSS. Objavljeni Clanci odlikиju se naиcnim prilazom rasvjetljз­vanja mnogih dogadaja ј datиma iz istorije nastanka prvih radnickih i partijskih organizacjja, razvitka KPSS, njene иloge u oktobarskoj revo­lиcjjj, u осиvаnји tekovjna Oktobra, и borhi sa oportиnistima svih bojtt (menjsevici, trockisti), и borbl za socijalisticko drиstveno uredenje. Po­sebno mjesto u casopisu zaиzimajи stиdije i clanci о Lenjinи, njegovom zivotи i radu, о razradi Lenjinovih ideja и praksi izgradnje socijall­stickog dru·stva. Takvi sи па primjer radovi Bиrmistova Т. Ј.: Iz istorije borbe Lenjina za principijelnи nacionalnи politikи partije (Ьr. 2/ 1965). Mиhamedznova М. М.: V. I. Lenjin i Komиnisticka omladinska interna­cjonaJa (br. 4/1965), Ignatovskog Р. А.: Lenjinski kиrs intenzifikacije poljoprivrede (br. 7/ 1965), Tjomkina Ј. G.: V. I. Lenjin ј obrazovanje Cimervaldske ljevice (br. 8/ 1965) itd. Paznjи citalaca privlace clancj IZ

istorije razvitka radniёkog pokretэ i komиnistiёkih partija pojedinih socijalistiёkih 1·epиЬlika SSSR-a, npr. Adomavicjиte S. V.: Iz iskиstva partijskih organizacija Litve о radи na komиnistickom vaspitanjи radni­ka (bl'. 10/ 1965), Dokиёajev G. А.: Slavne stranice istorije partijskih orga­nizacija Siblra (br. 5/ 1965), Kиdlai А. S.: Komиnisticka partija Ukrajine na сеlи borbe radniёke klase za obnovи i razvitak industrije (1945-1950) - ('br. 9/ 1965).

Takode nalazimo stиdije о razvitku Komиnisticke partije Cehoslo­vaёke, Finske, DR Njemacke i КиЬе, npr.: Gavelka А. N. - Komиni­

stic'ka partija Cehoslovacke и borhi za socijalisticko preиredenje poljo­priV'rede и CSSR (br. 9/1965), Karvonen Toivo - Komиnisticka partijз Finske и borhi za prijateljstvo finskog i sovjetskog naroda (br. 2/1965), Roka Вlas - Iz istorije razvitka marksizma-lenjinizma na КиЬi (Ь1·.

10/ 1965).

Zanim,ljivi sи i clanci и rиbrici Pro-tiv bиrzoaskih falsifikatora isto­rije KPSS. Dajиci pregled istorijske literature pиhlikovane na Zapadu posljed'njih godina, ·sovjetski istoricari iznose svoja zapazanja о pojavi odredenih tendencija falsifikovanja istorije KPSS i · negiranja njene objektivne istorijske и1оgе. U Clankи G. G. Kиranova Jos jedna falsifi­kacija gospodina Braиntala, objavljenom и Ьrоји 1/1965, str. 61, istice se da se Ьrоји poznatih istoricara kao sto sи: Seton Yotson, L. Sapir, Р. Rindej, G. Nolaи, koji svojim djelima pokиsavajи da grubo iskrive· herojskи istorijи radnicke klase i njene avangarde Komиnisticke partije, pridruzиje i veci broj istoricara iz redova reformista ili pak renegata

476

kornunizrna, koji svojirn djelirna dаји doprinos tendencioznorn falsif:­kovanjи istorije rnedиnaгodnog radnickog i komиnisШ:kog pokreta. Da­jиci prikaz knjige Ј. Braиntala Jstorija Internacionale, Kиranov иk~.­zије da aиtor istorije Internacionaie оdЬасије istorijske cinjenice (..; odnosu radniёke klase, П internacionale i njenih partija prern.a prvorn svjetskorn ratи. Китаnоv роЬiја tvrdnjи Braиntala da је internacionэ.lna kla<sna solidarn(}st proletarijata Ы!а potisnиta nacionalnorn solidarnoscи radnika i radnicke klase ~а vladajиcirn klasnirn interesirna svojih vlad<~ ,

prerna pitanju prvoga svj etskog rata. Kиranov оdЬасије ovakve t vrdnje, iznoseci poznata i objavljena dokurnenta i cinjenice koji иpravo govore о suprotnorn stavи radnicke klase pojedinih evropskih zernalj:1 prern:.t pitanjirna prvog svjetskog r ata.

Dajиci pregled literatиre koja је objavljena posljednjih godina и SAD, Zapadnoj Njernackoj, Engleskoj i drugirn, autor clщk:1 Protiv iskrivljavanja иl<Jge Sovjetskog Saveza и drиgom svjetskorn ratи - Р. А.

Zilin - konstatиje falsifikovanje ne sarno dogadaja i cinjenica povezanЉ sa иlogorn SSSR-a и drиgom svjetskorn ratu nego i falsifikovanje so­vjetske i storiografije о velikom otadzЬinskorn ratи. Р. А. Zilin zakljиcиje da је oCigledna narnjera pojedinih istoricara na Zapadи da se иmanji оdlисијиса иloga i znacaj koji је imao Sovjetski Savez ·и postizanjLl pobjede nad fasistickorn Njemackorn.

U br. 6/1965. objavljen је clanak G. G. Alahver-dova Iz istorije nekih »prorocans-tva« bиrzoa·skih fa-lsifikatora, а и broju 7/ 1965. ёlanak Kako burzoaska istoriografija иdaljuje V . I . Lenjina i boljsevike od febтиarske l'evolиcije, zadnji Clanak napisao је G. Z. Ioffa.

Ј. А. Krasin и Clankи Lenjinska teorija socijalisticke revolиcije i burzoaska kritika, oЪjavljenorn и Ьrоји 8/ 1965, konstatиje da proЬlerni revolиcije stoje и centrи savrernene ideoloske b orbe. Ј. А. Krasin ra­spravlja о kretanjirna modernog drиstva i teorijama mikrorevolиcija,

indиstrijskih revolиcija, kapitalistickih revolиcija itd., koje se jednэ. za drugom pojavljиju и istorijskoj literatиri Zapada. Narnjera svih takvih koncepcija је и tome da negirajuci stvarnost socijalistickih revolиcija nasega vrernena, .da istovremeno negiraju postavke и radovim.з Lenjin~ о socijalistickoj revolиciji. Burzoaski istoricari istiёu da је ХХ vijek, vijek mirnih revolиcija i da glavne protivrjecnosti epohe nisи izmedu burzoazij e i proletarijata, nego izmeёlи Istoka i Zapada. RaGpravljajиci

о takvim stavovirna, autor clanka иkаzије na pojave volonterstva tl objasnjavanjи istorijskog rnaterijalizrna, revolucije, rata i koegzisten­cije.

N. Р. Mikesin и clankи Trockizarn kao oruzje irnpNijalistil:ke pro­pagande konstatиje da se posljednjih godina pojavio znatan interes za Trockoga i njegovo djelo, sa odreёlenirn narnjerarna i odredenim ciljevirna. Iz takvoga иgla N. Р. Mike.~in anal izira i trilogiju Isaka Dojcera Tr·oc.ki, koja је obj avljena na engleskom, а prevedena је na vise evropsk ih jezika. Suprotstavljajиci Lenjinovи teorijи о socijalistickoj revoluciji stэ.vovirn<~. Trockoga i IV internacionale, Mikesin razotkriva uzroke potpнnoga ne­uspjeha i organizacionoga kraha ideja Trockog i IV internacionale.

U rubrici Naиcni zivot redakcija casopisa informise citaoce о priprc­rnarna koje se odvijaju u istor i.i!>kim inэtitutirn.з i arhivarn.э. SSSR-.<t 7. .'1

p!' OSlavu 50-godi.Snj ice velike oktobarske revolиcij e. Javnost se d.:!ljc

477

obavjestava о jиbllarnim izdanjima istorijske literatиre, koja sи posve­cena 50-godisnjici sovjetske vlasti. U pomenиtoj rи'brici dalje se razma-

. tra niz pitanja i predloga о иnapredenjи rada na istorijskoj naиci, риЬli­kије se pregled doktorskih dizertacija iz istorije KPSS i drиgih komи­nistickih partija, daju se prikazi naиcnih skиpova i konferencija и zemlji i u inoэtranstvи, daje se pregled dokиmentacione baze za naиcno izиca­vanje istorije КPSS i hronika vaznijih naиcnih skиpstina i kongresa.

U rиbrici Istoriografija i istorijski izvori redovno se donosi pregled obnovljenih fondova pojedinih partijэkih arhiva i info1·macionih odjela, pregled fondova blЬlioteka (nova stampa, literatиra) ne samo и SSSR-u nego i и drиgim socijalistickim zemljama. Sa konstatacijom da је naj­vaznija karika и naиcnom radи na istoriji КPSS koordinacija toga rada, redakcija casopisa pиtem ove rиbrike nastoji da doprinese upravo takvoj koordinacij i. .

I na krajи, casopis Voprosi istorii KPSS ·svojim bogatim i razno­vrsnim sadrzajem predstavlja izиzetan prilog obavjestavanjи naиcne

javnosti sirom svijeta о istinsklm naporima radnicke klase i njene avan··· garde KPSS u borbl za роЬјеdи I.enjinovih teoretskih postavki, pobjedu socijalizma i izgradnjи socijalistickog drиstva.

Dana BEGic:

478