organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in...

42
Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8/2017 Bekkevoort - wat is organische stof, wat doet organische stof in de bodem? - belang van organische stof in de bodem - meting en evaluatie van organische stof in de bodem - situatie en evolutie van organische stof in de bodem - beheer van organische stof in landbouwpercelen organische stof in de bodem 1 theorie en praktijk van de opbouw van organische stof in de bodem

Transcript of organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in...

Page 1: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

- wat is organische stof, wat doet organische stof in de bodem?

- belang van organische stof in de bodem

- meting en evaluatie van organische stof in de bodem

- situatie en evolutie van organische stof in de bodem

- beheer van organische stof in landbouwpercelen

organische stof in de bodem

1

theorie en praktijk

van de opbouw van organische stof in de bodem

Page 2: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

- materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

- wordt afgebroken door micro-organismen

- bestaat uit organische componenten: koolstofverbindingen

die ook waterstof bevatten

- minstens C, H, vaak ook O, ook N, P, S

- vorming organische stof:

- fotosynthese (autotrofe organismen)

- voedselkringloop

- het bodemvoedselweb

wat is organische stof?

6 CO2 + 12 H2O + lichtenergie � C6H12O6 + 6 H2O + 6 O2

ofwel

koolstof + water + lichtenergie � glucose + water + zuurstof

2

Page 3: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

Bodem:

- minerale (anorganische) fractie

- organische stof

� klei-humuscomplex

3

organische stof in de bodem

Organische stof = cement waarmee bodemdeeltjes aan elkaar klitten tot

aggregaten of kruimels

aggregaten � kruimelstructuur � goede bodemkwaliteit:

groei plantenwortels

stabielere bodem

kleinere kans op erosie, verslemping en bodemverdichting

Organische stof in de bodem � groter poriënvolume, vooral mesoporiën:

zandgronden: betere structuur, beter waterhoudend vermogen

kleigronden: betere structuur, betere waterbeschikbaarheid

leemgronden: minder slemp- en erosiegevoelig

Page 4: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

organische stof in de bodem

mineralisatie en humificatie

mineralisatie: het afbreken van organische stof door micro-organismen tot CO2 en minerale

elementen, die daarna opnieuw kunnen opgenomen worden door de planten.

humificatie: omzetten van organisch materiaal naar een stabielere vorm (humus), waarbij

minerale elementen vastgelegd worden.

4

Page 5: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

organische stof in de bodem

bodem-

profiel

Bodemprofiel: opeenvolging van bodemlagen (horizonten) als resultaat van bodemvormende

processen.

Bodemvormende processen i.v.m. organische stof:

- ophoping van voedingsstoffen en organisch materiaal, zoals plantenresten, in de toplaag van

het bodemprofiel (Organische horizont)

- afbraak van organische stof en uitspoeling naar diepere lagen (A: uitspoelingshorizont)

- inspoeling van afbraakproducten van organische stof (B: aanrijkings- of inspoelingshorizont)

Effect van bodembewerking5

Page 6: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

belang van organische stof in de bodem

6

fysische bodemkwaliteitstructuur

verluchting

verdichting

infiltratie � erosie, verslemping

waterbergend en -leverend vermogen

chemische bodemkwaliteitbuffercapaciteit

bodemvruchtbaarheid � vasthouden/vrijgeven van nutriënten

biologische bodemkwaliteitbodemleven, bodembiodiversiteit

microbiële activiteit

bodemkwaliteit

Page 7: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

Beoordelingsklassen en streefwaarden voor organische koolstof

meting en evaluatie van OSB

Akker/ Groenten- of siertuin Weide/Gazon

Beoordelings-

klasse

Zand Zandleem-

Leem

Polders Alle gronden

behalve leem

Leem

1. Zeer laag < 1,2 < 0,8 < 1,0 < 2,0 < 1,5

2. Laag 1,2 - 1,4 0,8 - 0,9 1,0 - 1,2 2,0 - 2,9 1,5 - 2,0

3. Tamelijk laag 1,5 - 1,7 1,0 - 1,1 1,3 - 1,5 3,0 - 3,5 2,1 - 2,5

4. Streefzone 1,8 - 2,8 1,2 - 1,6 1,6 - 2,6 3,6 - 5,5 2,6 - 4,2

5. Tamelijk hoog 2,9 - 4,5 1,7 - 3,0 2,7 - 4,5 5,6 - 7,0 4,3 - 6,5

6. Hoog 4,6 - 10,0 3,1 - 7,0 4,6 - 10,0 7,1 - 10,0 6,6 - 9,0

7. Zeer hoog* > 10,0 > 7,0 > 10,0 > 10,0 > 9,0

Beoordeling van het organische-koolstofgehalte (in %C)

voor akkers, groenten- of siertuinen: staalname: 0-23 cm

voor weiden of gazons : staalname: 0-6 cm

in functie van de bodemtextuur, zoals gehanteerd door de Bodemkundige Dienst van België.

* zeer hoog is veenachtig;

Bron: Bodemkundige Dienst van België

7

Page 8: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

1989-1991

1996-1999

1992-1995

2000-2003

2004-2007

situatie en evolutie OSB

• afname van %C

• goede OC-voorziening in de Kempen

8

Page 9: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

situatie en evolutie OSB

Oorzaken dalend BOS-gehalte:

• toenemende ploegdiepte � verdunningseffect

� hogere aanvoer nodig

• erosie ∼ toenemende ploegdiepte

• verminderde aanbreng van stabiele organische stof

� beperkingen organische bemesting (MAP)

� afvoer oogstresten (bv. stro)

• gescheurde weilanden

9

Page 10: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

1989-1991

1996-1999

1992-1995

2000-2003

2004-2007 2008-2011

situatie en evolutie OSB

10

Page 11: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

Opnieuw ‘stijging?’ dank zij:

1. responsabilisering van land- en tuinbouwers

2. bijsturen van OS-gehalte:

•Aanpassen van landgebruik (bv. groenbedekkers)

•Verlagen van afbraaksnelheid (bv. minimale grondbewerking)

•Verhogen aanvoer OS (bv. gewasresten, organische bemesting)

3. toenemend areaal korrelmaïs (veel oogstresten)

4. geen verdere toename van de ploegdiepte

situatie en evolutie OSB

11

Page 12: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

organische-stofbalans

afbraak

Jaarlijks ± 2% van de OS (≈ 1,3 ton/ha)

Hangt af van:

- het OS-gehalte,

- de bodemtextuur,

- de bemestingshistoriek,

- de bodembewerking,

- de bodembedekking,

- de drainagetoestand,

- de weersomstandigheden …

aanvoer

- gewas- en oogstresten

- organische bemesting

- groenbemesters

OS-beheer in landbouwpercelen

12

Page 13: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

OS-beheer in landbouwpercelen

13

Aanvoer van effectieve organische koolstofOOGSTRESTEN kg/ha GROENBEMESTERS kg/haaardappelen wortels en loof 470 gele mosterd 630suikerbieten wortelresten, bietenkop -en blad 810 gras na maïs 430wintertarwe wortel- en stoppelresten 1040 gras groenbedekker Italiaans 930

stro 540 facelia 560zomertarwe wortel- en stoppelresten 1100 bladrammenas 620

stro 560 wikken 490winterkoolzaad 700 rode klaver 930vlas 180 witte klaver 680witloofwortelen 270snijmaïs wortel- en stoppelresten 640korrelmaïs wortel-, stengel- en bladresten 1330luzerne 730graszaad 460 ORGANISCHE MESTSTOFFEN ENerwten (droog geoogst) wortelresten en loof 770 BODEMVERBETERAARS kg/tonbonen (stamsla) wortelresten en loof 460 runderdrijfmest 15veldbonen wortelresten en loof 460 vleesvarkensdrijfmest 12spruitkool 720 zeugendrijfmest 10rode kool 730 runderstalmest 46witte kool 530 paardenmest 52bloemkool 470 konijnenmest 61broccoli 540 varkensstalmest 57savooikool 660 kippendrijfmest 20knolselder 550 leghennenmest droog 148prei 380 slachtkuikenmmest 145kropsla 190 champost 121raapkolen 370 GFT-compost 132wortelen 370 groencompost 110cihorei 270

Page 14: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

OS-beheer in landbouwpercelen

belang van

perceelspecifieke

adviezen!

OC-gehalte

bodem

1414

Page 15: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

Voor dit perceel berekende afbraak per rotatie: 3 x 950 kg = 2850 kg OC/ha

Aanvoer uit gewasresten: 2030 kg effectieve OC/ha

Aan te vullen saldo: 820 kg effectieve OC/ha

OS-beheer in landbouwpercelen

15

Page 16: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

praktisch voorbeeld

jaar afbraak

-

aanvoer

+

balans

1 950 kg OC/ha 180 kg EOC/ha vezelvlas, wortel en stoppelresten - 770 kg OC/ha

2 950 kg OC/ha 810 kg EOC/ha suikerbieten, wortel- en loofresten - 140 kg OC/ha

3 950 kg OC/ha 1040 kg EOC/ha wintertarwe, wortel en stoppelresten + 90 kg OC/ha

rotatie 2850 kg OC/ha 2030 kg EOC/ha - 820 kg OS/ha

organische-stofbalans

3-jarige rotatie (vezelvlas, suikerbieten, wintertarwe)

OS-beheer in landbouwpercelen

16

Page 17: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

praktisch voorbeeld

jaar afbraak

-

aanvoer

+

balans

1 950 kg OC/ha 920 kg EOC/ha

180 kg EOC/ha

runderstalmest, 20 ton/ha

vezelvlas, wortel en stoppelresten

+ 150 kg OC/ha

2 950 kg OC/ha 300 kg EOC/ha

810 kg EOC/ha

runderstalmest, 20 ton/ha

aardappelen, wortel en stoppelresten

+ 160 kg OC/ha

3 950 kg OC/ha 1040 kg EOC/ha

630 kg EOC/ha

wintertarwe, wortel en stoppelresten

gele mosterd

+ 720 kg OC/ha

rotatie 2850 kg OC/ha 3880 kg EOC/ha +1030 kg OC/ha

organische-stofbalans

3-jarige rotatie (vezelvlas, suikerbieten, wintertarwe)

OS-beheer in landbouwpercelen

17

Page 18: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

Evolutie organische stof

Simulatiemodel en

expertsysteem

Cslim©

Organische-

stofbalans

Korte termijn Lange termijn

18

OS-beheer in landbouwpercelen

Page 19: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

19

Jaar Afbraak

-

Aanvoer

+

Balans

1 950 kg OC/ha 180 kg EOC/ha vezelvlas, wortel en stoppelresten - 770 kg OC/ha

2 950 kg OC/ha 810 kg EOC/ha suikerbieten, wortel - en loofresten - 140 kg OC/ha

3 950 kg OC/ha 1040 kg EOC/ha wintertarwe, wortel en stoppelresten + 90 kg OC/ha

rotatie 2850 kg OC/ha 2030 kg EOC/ha - 820 kg OS/ha

OS-beheer in landbouwpercelen

Page 20: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

20

Jaar Afbraak

-

Aanvoer

+

Balans

1 950 kg OC/ha 920 kg EOC/ha

180 kg EOC/ha

runderstalmest, 20 ton/ha

vezelvlas, wortel en stoppelresten

+150 kg OC/ha

2 950 kg OC/ha 300 kg EOC/ha

810 kg EOC/ha

runderdrijfmest, 20 ton/ha

suikerbieten, wortel- en loofresten

+160 kg OC/ha

3 950 kg OC/ha 1040 kg EOC/ha

630 kg EOC/ha

wintertarwe, wortel en stoppelresten

gele mosterd

+720 kg OC/ha

rotatie 2850 kg OC/ha 3880 kg EOC/ha +1030 kg OC/ha

OS-beheer in landbouwpercelen

Page 21: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

21

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

monocultuur (haksel)maïs

hakselmaïs afwisselen met korrelmaïs ?

Page 22: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

22

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

…of hakselmaïs met groenbedekker gras ?

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

(haksel)maïs afgewisseld met korrelmaïs

Page 23: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

23

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

andere rotatiemogelijkheden, bv. maïs afgewisseld met hakvruchten ?

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

(haksel)maïs met groenbedekker gras

Page 24: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

24

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

…granen toevoegen aan de rotatie ?

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

maïs – aardappelen – suikerbieten

Page 25: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

25

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

…en het stro inwerken ?

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

maïs – aardappelen – wintertarwe – suikerbieten

Page 26: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

26

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

… of met vanggewassen ?

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

maïs – aardappelen – wintertarwe met stro ingewerkt - suikerbieten

Page 27: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

27

OS-beheer: teeltrotatie en groenbedekkers

op basis van simulaties met Cslim©

op een zandleembodem met een te laag C-gehalte (1%):

maïs – aardappelen – wintertarwe+mosterd – suikerbieten+gras

Page 28: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

28

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

gebruik van houtsnippers afkomstig van houtkantenbeheer als

organische bodemverbeteraar

� “sluiten van kringlopen”

� verbeteren van de kwaliteit van landbouwbodems

Page 29: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

praktijk-demovelden aangelegd najaar 2016

leem

Gingelom

Tongeren

Hoeselt

Voeren

29

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

Page 30: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

HoutsnippersGFT-

compost

Runder-

stalmestTarwestro

bron: analyses BDB VLACO BDB BDB

droge stof DS % 63 70 24 60-90

organische stof OS % vers 59 26 18 54-81

humificatiecoëfficiënt hc 0,9* 0,9 0,5 0,3

N totaal Ntot % vers 0,73 1,24 0,85 0,58

N werkzaam Nwerkz % vers 0,00 0,19 0,28 0,00

P2O5 totaal P2O5tot % vers 0,23 0,67 0,40 0,22

P2O5 werkzaam P2O5werkz % vers 0,00 0,34 0,24 0,00

C:N-verhouding 47 12 13 75

aanvoer bij toediening van 40 t vers materiaal per ha (stro aan 4 t droge stof per ha)

effectieve OC (3j) EOC kg/ha 12320* 5430 2090 630

N totaal Ntot kg/ha 292 496 340 31

N werkzaam Nwerkz kg/ha / 74 112 /

P2O5 totaal P2O5tot kg/ha 92 268 160 12

P2O5 werkzaam P2O5werkz kg/ha / 134 96 /

* humificatiecoëfficiënt en effectieve organische koolstof berekend over 3 jaar, omwille van de zeer trage afbraak van houtsnippers.

Page 31: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

31

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

Cslim© simulaties demoperceel Gingelom:

Teeltrotatie: aardappelen (2011)

wintertarwe (2011-2012) + gele mosterd (2012-2013)

suikerbieten (2013)

wintertarwe (2013-2014) + grassnede (2014-2015)

snijmaïs (2015)

wintertarwe (2015-2016) + gele mosterd (2016-2017)

suikerbieten (2017)

Organische bemesting: 15 t/ha VDM voor suikerbieten en snijmaïs

herhaald voor

de volgende

25 jaar

Page 32: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

32

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

Effect van een éénmalige toediening van verschillende organische materialen op de evolutie van

het organische C-gehalte in de bodem: simulaties met Cslim©

Page 33: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

33

Effect van een vijfjaarlijkse toediening van verschillende organische materialen op de evolutie van

het organische C-gehalte in de bodem: simulaties met Cslim©

OS-beheer: gebruik van houtsnippers

Page 34: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

20-jarige GFT-compost-proef

zandleem

Boutersem

34

OS-beheer: gebruik van compost

Page 35: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

20-jarige GFT-compost-proef

proefopzet:

• composttoediening

variatie in dosis: 0, 15, 30 of 45 ton/ha GFT-compost van Ecowerf

variatie in frequentie: jaarlijks, tweejaarlijks of driejaarlijks

• minerale bemesting

uitsluitend minerale bemesting

GFT-compost met aanvulling tot

adviesbemesting

35

OS-beheer: gebruik van compost

Page 36: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

36

20-jarige GFT-compost-proef

C-gehalte in de bouwvoor i.f.v. GFT-toediening

OS-beheer: gebruik van compost

Page 37: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

37

simulaties

compostproef

Boutersem:

OS-beheer: gebruik van compost

Page 38: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

bodemstructuur

jaarlijks min. bemesting 45 ton GFT/ha/3j 15 ton GFT/ha/j 45 ton GFT/ha/j

BEH nr 2 AS BEH nr 5 AS BEH nr 9 AS BEH nr 11 AS

nr 5 14 nr 36 16 nr 12 35 nr 11 27

nr 18 16 nr 37 21 nr 13 27 nr 20 32

nr 32 13 nr 46 26 nr 26 33 nr 30 33

nr 35 14 nr 47 14 nr 39 31 nr 41 24

14,5 a 19,8 a 31,6 b 28,9 b

stabiele aggregaten in %, GFT-proef

aggregatenaantaltotaal

aggregatenstabieleaantaltabiliteitAggregaats =

38

OS-beheer: gebruik van compost

Page 39: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

bodemstructuur

verslempingsindex, GFT-proef

jaarlijks min. bemesting 45 ton GFT/ha/3j 15 ton GFT/ha/2 45 ton GFT/ha/j

BEH nr 2 IB BEH nr 5 IB BEH nr 9 IB BEH nr 11 IB

nr 5 2,8 nr 36 1,8 nr 12 1,9 nr 11 1,5

nr 18 2,1 nr 37 1,9 nr 13 1,9 nr 20 1,4

nr 32 2,0 nr 46 2,0 nr 26 2,0 nr 30 1,5

nr 35 2,9 nr 47 2,2 nr 39 1,8 nr 41 1,7

2,46 a 1,99 b 1,89 bc 1,54 c

op basis van metingen in 2008 (12 augustus 2008):

zeer slempgevoelig slempgevoelig weinig slempgevoelig

39

OS-beheer: gebruik van compost

Page 40: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

bodemwaterinfiltratiemetingen

(dubbele-)ringmethode

0

100

200

300

400

500

600

700

minerale bemesting

45 ton GFT/ha driejaarlijks

15 ton GFT/ha jaarlijks

45 ton GFT/ha jaarlijks

Infil

trat

iesn

elhe

id (

mm

/h)

infiltratie-

snelheid

GFT-proef

40

OS-beheer: gebruik van compost

Page 41: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

bodemleven

0

5

10

15

20

25

30

35

minerale bemesting

45 ton GFT/ha driejaarlijks

15 ton GFT/ha jaarlijks

45 ton GFT/ha jaarlijks

aantal per m²

gewicht in g/m²aanwezigheid

regenwormen

GFT-proef

41

OS-beheer: gebruik van compost

Page 42: organische stof in de bodem - Vlaams-Brabant · 2020-01-17 · Infovergadering "Organische stof in de bodem“, 22/8 /2017 Bekkevoort - materiaal waaruit levende organismen zijn opgebouwd

Info

verg

ad

eri

ng

"O

rga

nis

che

sto

f in

de

bo

de

m“,

22

/8/2

01

7 B

ekke

voo

rt

“bekende en bewezen” mogelijkheden:

- gebruik van vaste mest i.p.v. drijfmest

- gebruik van compost

- doordachte vruchtwisseling, doorbreken van monocultuur

- telen van groenbedekkers / vanggewassen

- inwerken van stro

- …

“nieuwe“ technieken, in onderzoek:

- inwerken van houtsnippers

- bokashi

- “nieuwe” teelten

- …

42

theorie en praktijk

van de opbouw van organische stof in de bodem