Opvolgingsproces belicht binnen een familiale KMO dr...“Ongeacht de omvang wordt als een...
Transcript of Opvolgingsproces belicht binnen een familiale KMO dr...“Ongeacht de omvang wordt als een...
Opvolgingsproces belicht binnen een familiale KMO
dr. Julie Dekker | UHasselt
Ondernemerscafé | 29 april 2013
Overzicht
Inleiding
Het familiebedrijf
4 belangrijke troeven
Cirkelmodel
Opvolgingsproces
1. Voorbereiding
2. Beslissing
3. Uitwerking
Enkele cijfers
Samengevat
Inleiding
Wat is een familiebedrijf?
“Ongeacht de omvang wordt als een familiebedrijf
beschouwd de onderneming, waarvan de meerderheid van de stemkracht op de algemene vergadering in handen is van de oprichter of de eigenaar van de onderneming en diens familie.” (bij beursgenoteerde familiebedrijven volstaat 25%)
“Minstens één vertegenwoordiger van de familie actief in het management of het bestuur van het bedrijf.”
(Europese Commissie, 2009)
Bedrijf
Eigendom Familie
Bron: Tagiuri & Davis, 1982
Inleiding
Enkele cijfers voor België:
77% van alle ondernemingen zijn familiebedrijven
55% van de grote ondernememingen (+200 wns) zijn familiebedrijven
45% van de totale werkgelegenheid
33% van het BBP
Gemiddelde levensduur is 24 jaar
Succesvolle overdracht naar:
2de generatie 30%
3de generatie 10%
4de generatie 4%
77%
23%
Belgium
Family businesses Other
Inleiding
Wat maakt een familiebedrijf uniek?
De 4 C’s (Miller & Le Breton-Miller)
Familiebedrijven hebben 4 belangrijke troeven die mee hun succes bepalen:
Community of loyaliteit, zowel van de kant van het personeel als van het familiebedrijf. Sterk investeren in het boeien en binden van het personeel. Normen en waarden van de bedrijfscultuur worden actief overgebracht naar personeel. Creëren van samenhorigheid en teamgeest.
“Uniting the tribe”
Het familiebedrijf
Connection: sterk investeren in een goede relatie met de omgeving. Het familiebedrijf is loyaal tegenover zakelijke partners (klanten en leveranciers), maar ook de regionale omgeving van het bedrijf. Men houdt contact met de regio en bouwt zo aan een hecht netwerk. (Familiebedrijven zijn relatief veel betrokken bij goede doelen en maatschappelijke projecten)
“Being good neighbors”
Het familiebedrijf
Command of daadkracht, succesvolle familiebedrijven blijken in staat om daadkrachtige beslissingen te nemen. Het betreft niet enkel snelheid maar ook durf en originaliteit. Snel op de bal spelen kan cruciaal zijn (bv bij innovaties). Er wordt ook belang gehecht aan de onafhankelijkheid van hun beslissingsmacht. Het familiebedrijf wordt zo continu hernieuwd en aangepast.
”Acting and adapting with freedom”
Het familiebedrijf
Continuity: streven naar continuïteit & een lange- termijnfocus zorgt ervoor dat het familiebedrijf zijn missie op langere termijn realiseert. Het familiebedrijf investeert daarbij in kerncompetenties en langdurig leiderschap.
“Pursuing the dream”
Het familiebedrijf
Bedrijf
• Winstgevendheid
• Productiviteit
• Groei
Eigendom
• Return
• Waardever-meerdering
Familie
• Harmonie
• Gelijkheid
• Eenheid
Het familiebedrijf – Driecirkelmodel
Bedrijf
Eigendom Familie
Het familiebedrijf – Driecirkelmodel
Opvolgingsproces
1.Voorbereiding 2. Beslissing 3. Uitwerking
Opvolgingsproces
1.Voorbereiding 2. Beslissing 3. Uitwerking
1. Voorbereiding
Doel om overdrager, familie, familiebedrijf en opvolger op één lijn te krijgen
Overdrager
‘initiëren van opvolgingsproces’
niets doen
planning is kritische succesfactor voor opvolging, garandeert continuïteit
Onoverzichtelijk juridische kluwen
Familie
‘uitgesproken wil om zich in de toekomst als familie te engageren voor het familiebedrijf’
wat zijn de noden, wensen en verwachtingen van elk familielid?
Langetermijndoelstelling familiebedrijf
Filosofie over familie vs bedrijf
Familieleden in het familiebedrijf
Aandeelhouderschap
Opvolging
Governance
…
1. Voorbereiding
Goede familiale relaties
= de belangrijkste succesfactor voor vlotte opvolging
Fundamenten:
Vertrouwen angst, onzekerheid
Wederzijds respect spanning, rivaliteit,
vijandigheid
Optimisme zwart
toekomstperspectief
1. Voorbereiding
Familiebedrijf
Timing van de opvolging!
Kies voor een moment wanneer familiebedrijf goed presteert
Aanwezigheid van een strategisch plan
wat is de visie en de missie?
leg formeel vast
Opzetten van de nodige governancestructuren
RvB (mét externe bestuurders)
Familieforum (opstellen van Familiecharter)
1. Voorbereiding
Familiecharter (grondwet van de familie)
Uitwerken van gedragsregels, normen, afspraken en doelstellingen van de familie mbt het familiebedrijf
Biedt oplossing bij conflict, delicate kwesties,…
Maatwerk!
Inhoud?
Waarden van de familie
Doelstellingen van de familie
Eigendom
Carrières in het familiebedrijf
1. Voorbereiding
Vergoedingen in het familiebedrijf
Bestuur van het familiebedrijf
Het management
De rol van niet-familieleden in het familiebedrijf
Communicatie
Conflicten
Opvolging
Charter wijzigen
…
1. Voorbereiding
Opvolger
Goede voorbereiding van de opvolger is cruciaal
Ervaring buiten het familiebedrijf
Nieuwe ideeën
Goed voor het zelfvertrouwen
Geloofwaardigheid tov personeel
Opleiding van potentiële opvolgers
Attitudes, kennis, leiderschapsvaardigheden
Een goede relatie tussen overdragen en opvolger
1. Voorbereiding
Opvolgingsproces
1.Voorbereiding 2. Beslissing 3. Uitwerking
2. Beslissing
Opvolgingsalternatieven
Familiale opvolging
Externe manager
Familiale controle
Verkopen
Interne manager
Beurs-introductie
Opvolgingsproces
1.Voorbereiding 2. Beslissing 3. Uitwerking
Juridische & fiscale uitwerking
Krijgen (schenken – testament)
Kopen
Overdracht van macht – 4 exit styles
1) Monarchen
Willen niet vertrekken
Beschouwen zichzelf als ‘onvervangbaar’
Autocratisch
Ziekte, dood,…
3. Uitwerking
2) Generaals
Willen niet vertrekken
Schijnakkoord opvolging
Leiderspositie terug innemen
Hoopt op falen van de opvolger
3) Ambassadeurs
Democratische & consultatieve managementstijl
Willen adviserende rol blijven spelen
Goede vertrouwensrelatie met opvolger
Mentor
3. Uitwerking
4) Gouverneurs
‘Clean break’
Stort zich meteen op iets nieuws
Nieuwe taken/uitdagingen (nieuw bedrijf, consultancy, liefdadigheid,…
Monarchen
Generaals
Ambassadeurs
Gouverneurs
3. Uitwerking
Opvolgingsconflict
Betrokkenheid van de familiale opvolger
1) Affectieve betrokkenheid
Intrinsiek verlangen
Staat achter de visie van het familiebedrijf
Emotioneel gehecht aan bedrijf
Wil eigen bijdrage leveren
…WIL de zaak overnemen
2) Normatieve betrokkenheid
Wilt een carrière maken in het bedrijf
Voelt zich verplicht om familiebedrijf over te nemen
Wilt de familie niet teleurstellen
… voelt zich VERPLICHT om de zaak over te nemen
3. Uitwerking
3) Berekende betrokkenheid
Gedreven door mogelijke opportuniteitskost
Investering veiligstellen
…MOET de zaak overnemen
4) Imperatieve betrokkenheid
Twijfel over succesvolle carrière buiten familiebedrijf
Gebrek aan vertrouwen in eigen bekwaamheid
Gebrek aan alternatieven
…GENOODZAAKT de zaak overnemen
3. Uitwerking
De Gouden regel…
Afspraken maken!
Precieze timing van machtsoverdracht
Brengt rust
Kans om zich voor te bereiden
Vermijden van uitstelgedrag
De rol van de overdrager in de toekomst
Vermijden van conflict
Adequate communicatie rond de opvolging
Toekomstplannen
Strategie
Voorstellen opvolger
3. Uitwerking
25% Verwacht overdracht binnen 5 jaar
=> 50% geen idee wie opvolger zal zijn
Grootschalige enquête bij Vlaamse familiebedrijven in 2010 (IFB)
Familiale opvolger
• Gemiddeld 34 jaar bij opvolging
• Diploma hoger onderwijs (23%) of universiteit (46%)
• 85% van opvolgers zijn mannen
• 15 jaar actief in familiebedrijf
• 60% heeft externe werkervaring (gemiddeld 4 jaar)
Enkele cijfers…
Overdragers
• Gemiddeld 62 jaar bij opvolging
• Diploma hoger onderwijs (23%) of universiteit (35%)
• 89% van overdragers zijn mannen
• Betrokkenheid bij familiebedrijf na vertrek: (bron: IFB)
Enkele cijfers…
Samengevat
“7 tips voor een geslaagde opvolging”
(Vokatribune, Jozef Lievens)
1) Zie de opvolging als een proces
Meerdere jaren
Geen rechtlijnig proces
2) Concentreer u op de vijf essentiële vragen
Vermijd een puur juridische en fiscale focus
“Waar wil de familie met het familiebedrijf naar toe?”
“Wie gaat het familiebedrijf leiden?”
“Wat is het toekomstige bestuursmodel van het familiebedrijf?”
“Welke rol zal iedereen spelen in de toekomst?”
“Hoe wordt de eigendom georganiseerd?”
3) Wees realistisch
Soms emotioneel moeilijke keuzes maken
“is mijn zoon/dochter wel bekwaam?”
Externe adviseur
Assessment van opvolger
4) Bekijk alle alternatieven
Familiale opvolging
Verkoop
Familiale controle
5) Gebruik governance als een trigger en buffer
RvB kan ondernemer aanzetten tot start van opvolgingsproces
RvB is buffer voor conflicten tussen overdrager en opvolger
Samengevat
6) Definieer haarschep de toekomstige rol van alle spelers
Meeste spelers veranderen van rol
Extra aandacht voor toekomstige rol van de overdrager (bv Adviseur? Bestuurslid? Voorzitter RvB?...)
7) Maak een totaalplan
Stel schriftelijk plan op
Actiepunten voor bedrijf, overdrager, opvolger, familie en eigendom oplijsten
Voeg datums & deadlines toe
Samengevat
Bedankt voor jullie aandacht!
Dr. Julie dekker
Universiteit Hasselt
Tel. 011 268629