OPTIMALISEREN HERINRICHTING VAN DIEPE PLASSEN

STICHTINGTOEGEPAST ONDERZOEK WATERBEHEER

Optimaliseren herinrichting van diepe plassen

2015

40

technisch achtergrOnddOcument bij de mca verOndiepen, een multicriteria-instrument Om lOcatiekeuze en inrichtingsvariant te Optimaliseren

Optimaliseren herinrichting van diepe plassen

technisch achtergrOnddOcument bij de mca verOndiepen, een multicriteria-instrument Om lOcatiekeuze en inrichtingsvariant te Optimaliseren

2 STOWA 2015-40 Optimaliseren OnderzOek herinrichting van diepe plassen

cOlOFOn

Uitgave

Stichting toegepast Onderzoek Waterbeheer

Postbus 2180

3800 CD amersfoort

tOtStaNDKOMiNg

H.J. de Lange | alterra Wageningen UR, R. gylstra | Waterschap Rivierenland, t. Huijsmans |

Provincie Noord-Brabant, t. Nusselein | K3Delta, H. Sluiter | Staatsbosbeheer, F. timmermans |

Waterschap Rivierenland, a. Besse-Lototskaya | alterra Wageningen UR, N.W. van den Brink |

alterra Wageningen UR

Dit onderzoek is uitgevoerd door alterra Wageningen UR in opdracht van en gefinancierd door het

Ministerie van economische Zaken (KB14), provincie Noord-Brabant, waterschap Rivierenland en

K3Delta.

Contactpersoon bij StOWa: Bas van der Wal

ReFeRaat

Het nuttig toepassen van grond of baggerspecie kan als kans worden gezien in gebiedsontwikkeling

of natuurontwikkeling in en rond een diepe plas. Om een optimale keuze voor inrichting en functie

te kunnen maken, moeten verschillende aspecten worden afgewogen. Hiervoor is de MCa verondie-

pen ontwikkeld, een multicriteria-instrument om stakeholders op een gestructureerde wijze een

analyse te kunnen doen van de huidige functie en kwaliteit, impact van herinrichting, en mogelijke

nieuwe functie en kwaliteit. De toepassing van de MCa verondiepen wordt geïllustreerd aan de

hand van verschillende praktijkvoorbeelden.

Dit document bevat achtergrondinformatie bij een excelinstrument.

tReFWOORDeN

diepe plas, zandwinput, verondiepen, multicriteria analyse, burgerparticipatie

StOWa-rapportnummer: 2015-40

alterra-rapportnummer: 2675

vORMgeviNg

vormgeving Studio B, Nieuwkoop

FOtOgRaFie

K3Delta

COPyRigHt

•Overname,verveelvoudigingofopenbaarmakingvandezeuitgaveistoegestaanmitsmet

duidelijkebronvermelding.

•Overname,verveelvoudigingofopenbaarmakingisniettoegestaanvoorcommerciëledoel-

eindenen/ofgeldelijkgewin.

•Overname,verveelvoudigingofopenbaarmakingisniettoegestaanvoordiegedeeltenvan

dezeuitgavewaarvanduidelijkisdatdeauteursrechtenliggenbijderdenen/ofzijnvoorbe-

houden.

DiSCLaiMeR

alterra en StOWa aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het

gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

3STOWA 2015-40 Optimaliseren OnderzOek herinrichting van diepe plassen

inhOud

inhOud 3

ten geleide 5

samenvatting 6

1. inleiding 7

1.1 achtergrond 7

1.2 Huidige praktijk verondiepen 7

1.2.1 Kader wet- en regelgeving 7

1.2.2 Beleid van bevoegd gezag 8

1.3 Kennisleemtes 9

1.4 Doelstellingen project 9

1.5 Leeswijzer rapport 10

2. Ontwikkeling mca verOndiepen 11

2.1 gevolgde aanpak 11

2.2 vastgesteld doel MCa verondiepen 11

2.3 vastgestelde criteria en weegfactoren 12

2.4 Samenhang MCa verondiepen en risico-evaluatie 13

3. risicO-evaluatie 15

3.1 analyse mogelijke risico’s 15

3.2 verschillende herinrichting scenario’s 15

3.3 Risicomatrix 17

3.4 Risicomodule overlast steekmuggen en knutten 18

4. uittesten mca verOndiepen Op praktijkvOOrbeelden 20

4.1 Praktijktest versie 1.0 20

4.1.1 Praktijkvoorbeelden waterschap Rivierenland 20

4.1.2 ingevulde MCa verondiepen versie 1.0 20

4.1.3 Uitkomsten MCa verondiepen versie 1.0 24

4.1.4 toepasbaarheid criteria 25

4.2 Praktijktest versie 1.1 29

4.2.1 vergelijk 12 locaties Noord-Brabant 29

4.2.2 vergelijk inrichtingsvarianten plas ekkersweijer 30

4.2.3 gevoeligheidsanalyse 30

4.3 MCa verondiepen versie 2.0 32

5. tOt slOt 33

5.1 Het doel van de MCa verondiepen 33

5.2 advies voor toepassing 34

literatuur 35

bijlage 1 37

bijlage 2 38

bijlage 3 46

stOwa in het kOrt 47


ten geleide

het nuttig toepassen van grond of baggerspecie kan als kans worden gezien in gebiedsontwik-

keling of natuurontwikkeling in en rond een diepe plas. bij het bevoegd gezag, vaak het water-

schap, is er behoefte aan een eenvoudig instrument om de optimale keuze voor inrichting en

functie te faciliteren, en een onderbouwing te hebben om een initiatief voor verondiepen te

kunnen beoordelen. Om een optimale keuze voor inrichting en functie te kunnen maken, moe-

ten verschillende aspecten worden afgewogen. bij omwonenden en andere gebruikers van een

diepe plas is er behoefte aan meer transparantie in het proces.

IneensamenwerkingsprojecttussenAlterra,waterschapRivierenland,provincieNoord-Bra-

bant,K3DeltaenStaatsbosbeheerisgewerktaanhetontwikkelenvaneenmulticriteria-ana-

lyse (MCA)-instrument waarmee de keuze voor inrichting en functie van een diepe plas

wordtgeoptimaliseerdinrelatietotdetoekomstigegebruiksfunctie.DeMCAVerondiepen

draagtdaarmeebijaaneentransparantbesluitvormingsproces.Hierbijwordtnietalleen

uitgegaanvanderandvoorwaardendieaandeuitvoeringvanhetopvullenwordengesteld

(financieel, technisch,milieuhygiënisch),maarwordendeze integraalbeschouwdmetde

randvoorwaardenvanhethuidigeentoekomstigegebruik.Eendergelijkproceswordtideali-

tervantweekantengestuurd:vandekantvanhetaanbodaanbagger/specieenvandekant

vandewensenvandelokalestakeholders.Behalvede‘standaard’herinrichtingvaneenver-

ondiepteplas,zijnerookanderevariantenmogelijk,zoalseenmoeras,weiland,akkerland,

ofeennieuwebestemmingvoorwoningbouwofindustrie.Juistdezeuitbreidingnaarnieu-

wefunctiesvraagtomeeninstrumentdathelptbijhetmakenvanafwegingen.

GedurendedeuitvoeringvanhetprojectissamengewerktmetdeprojectgroepMilieuhygië-

nischToetsingskadervandeSTOWA(STOWA2015-28),enmethetlopendeNIOO-onderzoek

naardeecologischekwaliteitvandiepeplassen.Derapportenoverdezeonderzoekenver-

sterkenelkaarenvullenelkaaraan.


samenvatting

het nuttig toepassen van grond of baggerspecie kan als kans worden gezien in gebiedsontwik-

keling of natuurontwikkeling in en rond een diepe plas. Om een optimale keuze voor inrichting

en functie te kunnen maken, moeten verschillende aspecten worden afgewogen. hiervoor is de

mca verondiepen ontwikkeld, een multicriteria-instrument om stakeholders op een gestructu-

reerde wijze mee te laten denken over de huidige functie en kwaliteit, impact van herinrich-

ting, en mogelijke nieuwe functie en kwaliteit. multicriteria analyse (mca) is een methode die

veel gebruikt wordt in het afwegen van alternatieven, waarbij meerdere criteria gebruikt wor-

den. het belang van elk criterium in de uitkomst wordt vastgesteld met behulp van weegfacto-

ren. mca is bij uitstek geschikt om verschillende typen van informatie te kunnen gebruiken in

de afweging, zoals kwantitatieve getallen en kwalitatieve beschrijvingen. mca kan dus op een

transparante en gestructureerde wijze appels en peren met elkaar vergelijken.

DeMCAVerondiepeniseenhulpmiddelomaantekunnengevenofdeimpactvanherinrich-

tingopweegttegendekwaliteitsverbeteringindenieuwetoestand.Metbehulpvangesprek-

kenmetstakeholderszijnintotaal25criteriageformuleerd,verdeeldovervijfhoofdgroe-

pen. De hoofdgroepen beschrijven eerst (1) de huidige functie en (2) huidige toestand,

vervolgens(3)deimpactvanherinrichting,entenslotte(4)denieuwefunctieen(5)denieu-

weverwachtetoestand.DeuitkomstvandeMCAVerondiepeniseengetal tussen0en1,

waarbij0=zeerongeschiktomteverondiepenen1=zeergeschiktomteverondiepen.

DeMCAVerondiepenkanoptweemanierentoegepastworden,hetvergelijkenvandescores

vanmeerderelocaties(toepassingindebreedte),en/ofhetvergelijkenvandescoresvanver-

schillendeinrichtingenperlocatie(toepassingindediepte).Vooreenwaterschapofprovin-

cieishetnuttigomdiepeplassentekunnenrangschikkenopmatevangeschiktheid.Bijeen

concreetinitiatiefkandeMCAgebruiktwordenom,insamenspraakmetlokalestakehol-

ders,verschillendeinrichtingsvariantentevergelijken.Omdatdemaniervaninvullenen

berekeningvandeeindscoregelijkisvoorbeidetypentoepassingen(verschillendelocaties

ofverschillendeinrichtingsvariantenvanéénlocatie),kunnenscoresvanverschillendeloca-

tieseninrichtingsvariantenmetelkaarvergelekenworden.

Alseenkeuzevooreentypeinrichtingenfunctievooreenlocatieisgemaakt,isdevervolg-

stapomeengedetailleerderisico-evaluatieuittevoeren,opbijvoorbeeldverspreidingvan

stoffenofoverlastvanplaagsoorten.Hiervoorzijnverschillendeinstrumentenbeschikbaar.

Alsderisico’sacceptabelzijnnaarhetoordeelvanhetbevoegdgezag,dankanhetplanrich-

tinguitvoering.Alsderisico’stegrootzijnbijeenbepaaldeinrichtingsvariant,zalereen

nieuweiteratieinhetplanvormingsprocesmoetenkomen.

DeMCAVerondiepenisontwikkeldomstakeholdersopeengestructureerdewijzemeete

latendenkenoverdehuidigefunctieenkwaliteit,impactvanherinrichting,enmogelijke

nieuwefunctieenkwaliteit.DeMCAVerondiepengeeftruimtetotnadenkenovereengro-

terevariatieininrichtingsvariantenengeeftdaarbijeeninvullingaan‘functioneletoepas-

sing’vanbaggerofgrond.Ditverruimtdemogelijkhedeningebiedsontwikkelingofnatuur-

ontwikkelinginenrondeendiepeplasengeefteenonderbouwingvoorhetbevoegdgezag

omeeninitiatieftebeoordelenopgeschiktheid.


1. inleiding

1.1 achtergrOnd

Nederlandheefteengrootaantaldiepeplassendieinhetverledengegravenzijnvoorzand-

winningtenbehoevevanwoningbouwofwegenbouw.Dezeplassenkenmerkenzichvaak

doorsteileoeversenhebbeninhetverledenvaakgeengoedeeindinrichtinggekregen.De

kwaliteitvandezediepeplassenisnietaltijdgoedbekend.Insommigegevallenisdekwali-

teitmatig tot slecht,maarerzijnookveelplassenmeteenuitstekendekwaliteit,geken-

merktdooreendoorzichtvanmeerderemetersenwaterplantendietotindedieperedelen

vandeplasgroeien.Sommigediepeplassenwordennugebruiktalszwemplasofvisplas.

Sindseenpaarjaarishetmogelijkomherbruikbaregronden/ofbaggerspecietegebruiken

bijhetverondiepenvandiepeplassen.Hethuidigebeleidschrijftvoordatiederelocatiena

afloopinprincipewordtafgewerkttoteenondiepeplasmetvaakeenvergroteoeverzone.

Ditgeefteenmeernatuurlijkeaanblikvandeplas,maarvergrootmogelijkhet risicoop

nutriëntenproblemendoordatdeplasmeerbeïnvloedwordtdoornutriëntennaleveringen

opwoelingdoorvisengolfslag.Anderenadelenzijndatdevolledigebergingscapaciteitniet

gebruiktwordtendatondiepeplassenvaakkwalitatiefnietgeschiktzijnalszwemwater

(doorvergrootrisicoopblauwalgen).Bijsommigeinitiatieventotverondiepenisonrustont-

staanbijomwonenden,metnamedooronbekendheidoverderisico’sopvrijkomenstoffen

tijdensennahetverondiepen.

Demogelijkheidtottoepassenvanherbruikbaregrondenbaggergeeftkansenvoorgebieds-

ontwikkeling of natuurontwikkeling in en rond een diepe plas. De hierboven geschetste

mogelijkenadelenvanherinrichtingwordensomsalsbedreigingervaren.Ofdebalanstus-

senvoor-ennadelenpositiefofnegatiefuitslaat,wordtnietalleendoordekwaliteitvande

baggerofgrondbepaald,maarhangtookafvandelocatiezelf.Verschillendefactorenkun-

nendaarbijeenrolspelen.Momenteelzijnergeeninstrumentenbeschikbaaromhetkeuze-

procestefaciliteren.

1.2 huidige praktijk verOndiepen

1.2.1 Kader wet- en regelgeving

HetBesluit bodemkwaliteit(verderafgekortalsBbk;wetten.overheid.nl/BWBR0022929/)isop1

januari2008vankrachtgeworden.HetBbkregeltdenuttigetoepassingvanherbruikbare

grondenbaggerspecie.Doorgrondofbaggerspecietehergebruiken,bijvoorbeeldbijdeaan-

legvaneengeluidswalofherinrichtingvaneendiepeplas,hoevenergeenprimairegrond-

stoffengebruiktteworden.

Doorditbesluitwerdhetmogelijkombaggerspecieofgrondtegebruikenomzandwinput-

tenteverondiepen.Hetaantalinitiatievendaartoeissindsdiensterktoegenomen(deBoeret

al.,2014).Echter,bijeenaantalinitiatievenontstondmaatschappelijkeonrust,metname

overdekwaliteitvandetoegepastebaggerofgrond.Dezemaatschappelijkeonrustheeft

geleid tot het instellen van een deskundigencommissie zandwinputten onder voorzitter-

schapvanVerheijen(ookweldeCommissieVerheijengenoemd).Dezedeskundigencommis-

sieheeftin2009haarbevindingengerapporteerdoverhetverantwoordgrootschaligtoepas-

sen van grond en baggerspecie (Verheijen et al., 2009). Het belangrijkste advies van de

CommissieVerheijenwasominspecifiekesituatiesaanvullendeeisentestellen,entevens

omhetprocesteverhelderen.

Dit advies is uitgewerkt in de Circulaire herinrichting van diepe plassen (wetten.overheid.nl/

BWBR0029248/)endebijbehorendeHandreiking voor het herinrichten van diepe plassen(Ministe-


rieV&W,2010).Indezedocumentenwordttoegelichtopwelkemanierhetbevoegdgezag

binnendegeldenderegelservoorkanzorgendatbijvoorgenomentoepassingenvangrond

ofbaggerspecieindiepeplassen,demilieuhygiënischegevolgenvoldoendeinzichtelijkzijn

enaandewettelijkeeisenvoldoen.DeHandreiking voor het herinrichten van diepe plassen geeft

hiervooreenaanvullendgeneriektoetsingskadereneenaanvullendlocatiespecifiektoet-

singskader.Methetlocatiespecifieketoetsingskader,datdoorhetbevoegdgezagwordtvast-

gelegdingebiedsspecifiekbeleidindevormvaneennotabodembeheer,kanhetbevoegd

gezagaanvullendemilieuhygiënischeeisenstellen(zoalsbeschrevenindeCirculaire herin-

richting van diepe plassen).Verdereonderbouwingvoordelocatiespecifiekebeoordelingwordt

gegeveninhetrapportBeoordelen grootschalige bodemtoepassingen in diepe plassen(Lijzenetal.,

2011),enhetrapportHandreiking geohydrologische beoordeling bij herinrichting van diepe plassen

(deLange,2011).

DeHandreiking voor het herinrichten van diepe plassengeefteenmilieuhygiënischtoetsingska-

der voor nutriënten en contaminanten. De normen worden momenteel herzien, aange-

stuurdvanuiteenmeerjarigonderzoeksprogrammadiepeplassen(vanuitministerieI&M).

Strevenisdatdezenormenin2015ineenherzienMilieuhygiënisch toetsingskaderbeschreven

zijn(Schmidtetal.,2015),endatditvervolgensineenherzienBbkopgenomenwordt.Het

BbkzalindenieuweOmgevingswetondergebrachtworden.

1.2.2Beleid van bevoegd gezag

DoordeverruimingvandemogelijkhedentottoepassingvanbaggerengronddoorhetBbk,

wordenwaterschappensteedsvakergeconfronteerdmetinitiatieventotverondieping.Het

nuttigtoepassenvangrondofbaggerspeciekanookalskanswordengezieningebiedsont-

wikkelingofnatuurontwikkelinginenrondeendiepeplas.Verschillendewaterschappen

hebbeninmiddelsbeleidsnota’sgeformuleerdwaarinlocatie-ofgebiedsspecifiekeeisenwor-

dengesteld,omdezeinitiatieventeaccommoderen.

DeHandreiking voor het herinrichten van diepe plasseniseropgerichtomplassenteverondiepen

ennietomdezecompleettevullen.Echter,bijeenondiepeplaskunnendooropwerveling

vandebodemofdooractiviteitvanvogels,nutriëntenuitdebodemnageleverdwordenaan

hetwater.Daarnaastkandespronglaagsnelverdwijnenofafwezigblijvenineenondiepe

plas.Beideaspectenvergrotendekansdateenrelatiefhelderediepeplasvantypeenfuncti-

onerenverandertineenondiepeplasdiegedomineerdwordtdoor(blauw)algenmetweinig

doorzicht.OndanksdaterindeHandreiking voor het herinrichten van diepe plasseneenredelijke

margeisgenomenindemaximaalvoorgesteldediepte,zijnerverschillendebeheerdersdie

om redenen van waterkwaliteit zelf een ruimere diepte in beleidsplannen opnemen. Dit

heefttotgevolgdateengroterdeelvandevulcapaciteitnietgebruiktwordt.

Inmiddelszijnerverschillendeinstrumentenontwikkeldomdemeestgeschikteplasvoor

verondiepenteselecteren:

EriseenHandreiking voorselectie zandwinputten (deBest&vanKalleveen,2008),opgesteldin

opdrachtvanLBOW(LandelijkBestuurlijkOverlegWater)clusterwaterbodem.Dezeisont-

wikkeldvoordevoorselectievanlocatieswaarbaggerspeciewordtgestortonderdeWet

milieubeheer, niet voorbeoordeling locaties voorhetnuttig toepassenvanbagger con-

formhetBbk.Ookalisditeenanderspoor,debeschrevenmulticriteriaanalysemethode

omtoteenvoorselectietekomenvangeschiktelocatiesisgrotendeelsooktegebruiken

omlocatiesteselecterenvoorhetnuttigtoepassenvanbaggerconformBbk.Letwel,dit

rapportisverschenenvoordatdemaatschappelijkecommotierondstortenvanbaggerin

zandwinputtenlosbarstte.

1.


DeProvincieOverijsselheeftin2009eenQuickscan zandwinplassen Overijssellatenontwik-

kelen(MWH,2009)waarmeede54zandwinplassenindeprovinciegeprioriteerdkunnen

wordenopbasisvanminimalerisico’svanverondiepingenmaximalekansopbehalen

vandenatuurontwikkelingsdoelstelling.

HetwaterschapRivierenlandheeft in2010eenEerste verkenning verondiepen diepe plassen

latenuitvoeren(Ostéetal.,2010)waarineenmulticriteriaanalysebeoordelingssystema-

tiekisontwikkeldomde100grootstezandwinplasseninhaarbeheersgebiedtepriorite-

renopgeschiktheidvoorverondiepen.

1.3 kennisleemtes

InNederlandkomenvannaturegeendiepemerenvoor,metuitzonderingvanpingoruïnes.

Sommigediepeplassenzijnontstaanalsdoorbraakwielof-kolk,maardemeestediepeplas-

senzijnontstaanalszand-,klei-ofgrindwinput.Ookalishetontstaanvandemeestediepe

plassenhetgevolgvanmenselijkhandelen,ditzegtnietsoverdekwaliteitvaneendiepe

plas.Bijverondiepenvaneendiepeplaswordtvaakalsargumentgenoemddatditeenverbe-

teringvandekwaliteitvanhetecosysteemzalgeven.Echter,vanveeldiepeplassenisde

ecologienietbekend,tegelijkertijdzijndiepeplasseninpotentiedesystemenmetdebeste

waterkwaliteit(Ostéetal.,2010).

Erisdusmeerbehoefteaankennisoverdeecologieennatuurwaarde(kwaliteit)vandiepe

plassen.Hiertoeiserin2014eenpromotieonderzoekgestartbijhetNIOO(uitgevoerddoor

LauraSeelen),deelsgefinancierddoordeprovincieNoord-Brabant,naardeecologischekwa-

liteitvandiepeplasseninNoord-Brabant,getiteld‘QualifyingdeepartificiallakesinNoord

Brabant todeterminetheir suitability fornewfunctionsbasedontheirecologicalvalue’.

Voordiepeplasseninanderegebieden,bijvoorbeeldinhetrivierengebied,bestaannogande-

respecifiekekennisvragen.

1.4 dOelstellingen prOject

Detwijfelaanhetnutvanverondiepenbijomwonendenenbelanghebbendenheeftdemaat-

schappelijkediscussieveroorzaakt.Erisbehoefteaaneeninstrumentomdeoptimalekeuze

te faciliteren. Hiervoor wordt in het project ‘Verondiepen tot aan maaiveld’ een nieuwe,

innovatieveaanpakontwikkeldwaarmeebuitendekadersvandeHandreiking voor het herin-

richten van diepe plassengezochtwordtnaaralternatievemanierenomplassenaftewerken,

waarbijookanderefunctiesinbeeldkomen.Hierbijmoetgedachtwordenaanhet(bijna)

compleetvullenvanplassenwaarmeefunctiesalsmoeras,drogenatuur/recreatie,industrie

ofzelfsagrarischgebruikmogelijkzijn.Hetverondiepentotaanmaaiveldheefttevenshet

voordeeldateenlocatiemeercapaciteitheeftwantdezekanverderwordenopgevuld.Erzijn

danminderlocatiesnodigomeenbepaaldehoeveelheidaanbodtebergen,watleidttoteen

efficiëntertransportenprojectuitvoering.

Hethoofddoelvanhetprojectisomeeninstrumentteontwikkelenwaarmeedekeuzevoor

eeninrichtingsvariantbijhetverondiepenvandiepewaterplassenkanwordenonderbouwd

in relatie totde toekomstigegebruiksfunctie.Hierbijwordtnietalleenuitgegaanvande

randvoorwaardendieaandeuitvoeringvanhetopvullenwordengesteld(financieelentech-

nisch),maarwordendezeintegraalbeschouwdmetderandvoorwaardenenrisico-evaluatie

vanhettoekomstiggebruik.Eendergelijkprocesmoetvantweekantenwordengestuurd,

vandekantvanhetaanbodaanbagger/specieenvandekantvandewensenvandelokale

stakeholders.

Depositievanhetontwikkeldeinstrumentisinhetstadiumvandeplanvorming.Doorin

eenzovroegmogelijkstadiumstakeholderstebetrekken,wordenzenietverrastdooreen

2.

3.


baggergrond

Nuttige toepassing (Bbk)Toetsing kwaliteit (Mhtk)

Verbeteren waterkwaliteit

(KRW, Waterwet)

Afdekken verontreinigde waterbodem (Waterwet)

Verbeteren fysieke stevigheid talud (nuttige toepassing, Bbk)

Voorkómen verstoring natuur(Nb, F&F)

plan,maarkunnenzeopeengestructureerdewijzemeedenkenoverdehuidigefunctieen

kwaliteit,enmogelijkenieuwefunctieenkwaliteit.

BijdetoepassingvanbaggerofgrondinwaterisnietalleenhetBbkvantoepassing,maar

ookanderewet-enregelgeving(Figuur1).Hetoppervlaktewaterendewaterbodemvallen

sinds2009onderdeWaterwet,terwijlvoordedrogereoeversdeWetBodembescherming

(Wbb)geldt.AlsdelocatieeenKRW-lichaamis,geldendeKRW-kwaliteitsdoelen.Alsdeloca-

tieineenNatura2000gebiedligt,isookdeNatuurbeschermingswet(Nb-wet)vantoepassing.

VoordewerkzaamhedenzijndanooknogeenNb-wetvergunningeneenFlora-enFaunawet

ontheffingnodig.Figuur1laatziendaterverschillendeaanvliegrouteszijnomtekomentot

eeninitiatief,teonderscheideninaanbod-gestuurd(eriseenhoeveelheidbaggerofgrond,

enerwordtgezochtnaareennuttigeenfunctioneletoepassing)ofvraag-gestuurd(eriseen

probleemmetwaterbodemverontreinigingdieafgedektmoetworden,slappesteiletaluds

dieverstevigdmoetworden,en/ofwaterkwaliteitdieverbeterdmoetworden).

Figuur 1. Dwarsdoorsnede wet- en regelgevingen die van toepassing zijn bij het verondiepen van diepe

plassen. Mhtk = Milieuhygiënisch toetsingskader, Bbk = Besluit bodemkwaliteit, KRW = Kaderrichtlijn Water,

Nb = Natuurbeschermingswet, F&F = Flora- en Faunawet.

1.5 leeswijzer rappOrt

Dehoofdtekstvanditrapportgeeftingrotelijnendetechnischeachtergrondvandeontwik-

keldeMCAVerondiepen.Hoofdstuk2geefteenbeschrijvingvandegevolgdeaanpakinhet

ontwikkelenvandemulticriteriaanalyse.Hoofdstuk3beschrijftdesamenhangmetderisi-

co-evaluatie.Hoofdstuk4geeftdetoepassingsmogelijkhedenvandeMCAVerondiepenaan

dehandvanvijfpraktijkvoorbeelden.Hoofdstuk5vatdebelangrijksteconclusiesenaanbe-

velingenovertoepassingsamen.DepreciezeomschrijvingenvandecriteriavandeMCA

VerondiepenwordtinBijlage2gegeven.


2. Ontwikkeling mca verOndiepen

2.1 gevOlgde aanpak

Multicriteriaanalyse(MCA)iseenmethodedieveelgebruiktwordtinhetafwegenvanalter-

natieven,waarbijmeerderecriteriagebruiktworden.Hetbelangvanelkcriteriumindeuit-

komstwordtvastgesteldmetbehulpvanweegfactoren.MCAisbijuitstekgeschiktomver-

schillendetypenvaninformatietekunnengebruikenindeafweging,zoalskwantitatieve

getallenenkwalitatievebeschrijvingen.MCAkandusopeentransparantewijzeappelsen

perenmetelkaarvergelijken.

BijhetontwikkelenvandeMCAvoorhetverondiepenvandiepeplassenzijndevolgende

uitgangspuntengehanteerd:

•Kwaliteitlocatiemoetgelijkblijvenofverbeteren(voormensennatuur);

•Voortbouwenopbestaandemethodieken;

•Meerwaardevanonzeaanpakt.o.v.bestaandeaanpakkenishetkunnenbeschouwenvan

alternatievefunctiesen/ofinrichtingen;

•DeMCAislocatiespecifiek,samenhangbronenfunctie.

IndeontwikkelingvandeMCAzijndevolgendestappengevolgd:

Benoem het doel van de MCA

Ditisgebeurddoorgesprekkentevoerenbinnenhetprojectteamenonderstakeholders

(Bijlage1)

Benoem en beschrijf de criteria die van belang zijn.

Decriteriazijnbepaaldopbasisvandeinventarisatievanrisico’senkansendieuitdestake-

holdergesprekkennaarvorenzijngekomen(Bijlage1).

Weeg de verschillende criteria.

Destakeholders(Bijlage1)hebbendigitaalallecriteriagescoordopmatevanbelangrijkheid

opeenschaalvan1tot5.Ditisvervolgensomgerekendnaarweegfactoren.

2.2 vastgesteld dOel mca verOndiepen

HetdoelvandeMCAVerondiepenisvastgesteldindeeerstestap,enisalsvolgt:

•Welkefunctieeninrichtingismeestgeschiktvoordezeplas?Deverschillendefunctiesals

alternatievenvergelijkenindeMCA;

•Welkeplasismeestgeschiktvoorverondiepen(bronenfunctiesamen)?Uitkomstfunctie-

MCAoververschillendelocatiesvergelijken.

DeMCAmoetkunnenaangevenofdeimpactvanherinrichtingopweegttegendekwaliteits-

verbetering in de nieuwe toestand. Hiervoor delen we de criteria in 5 hoofdgroepen in

(Figuur2),dieeerst(1)dehuidigefunctieen(2)huidigetoestandbeschrijven,vervolgens(3)

deimpactvanherinrichting,entenslotte(4)denieuwefunctieen(5)deverwachtetoestand

beschrijven.Wemakendusonderscheidtussendefunctie(hoewordtdelocatiegebruikt)en

dekwaliteitvandelocatie.Hetkanzijndateenlocatienueenbepaaldefunctieheeft,soms

historischgegroeid,terwijldiefunctienietpastbijdekwaliteitenliggingvandelocatie.Bij

deimpactvanherinrichtingwordtookdemogelijkewinstopdebronlocatiebetrokken.

Er is voor gekozen om geen uitsluitingscriteria vooraf aan te geven, zoals zwemplassen,

doorbraakwiel,ofplasmethogeecologischewaarde,omhetinstrumentzogeneriekmoge-

lijktelatenzijn.Hetbevoegdgezagkanaltijduitsluitingscriteriahanteren.Indepraktijk


Figuur 2: De samenhang tussen de hoofdgroepen criteria

wordtditalzouitgevoerd,veelwaterschappenhebbeninhunbeleidsplanaangegevendat

locatiesmeteenspecialewaardeoffunctienietverondieptzullen/mogenworden.

Omdemeestegeschiktefunctieeninrichtingvooreenplasteselecteren,wordendevolgen-

dealternatievenperplasvoorhetinvullenvandeMCAgebruikt:

1.deelsdempen,deelsintactlaten;

2.deelsdempen,deelsverondiepen;

3.geheeldempen.

Defunctievanhetgedemptedeelkanvariëren:

a.landbouw;

b.natuur,waarondermoeras;

c.recreatie;

d.stedelijk(industrieofwonen).

2.3vastgestelde criteria en weegFactOren

Aandehandvangesprekkenmetstakeholderszijndecriteriaperhoofdgroepvastgesteld,en

deweegfactorpercriterium.EenconceptversievandeMCAisineenworkshopdd.24/9/13

besproken.DepreciezeomschrijvingvanallecriteriawordtinBijlage2gegeven.Elkcriteri-

umisindevormvaneenvraaggeformuleerdwaaropeenbinairantwoordmoetworden

gegeven,meestaljaofnee,somshoogoflaag.Voordemeestecriteriaisersprakevaneen

glijdendeschaal,waarbijscherpmoetwordenomschrevenwaarde(arbitraire)grensligttus-

senjaofnee.

Descoreperlocatieofinrichtingsvariantkomtalsvolgttotstand:

•Bepaalpercriteriumdescore,1of0,waarbij1=geschiktomteverondiepenen0=onge-

schiktomteverondiepen;

•Vermenigvuldig binnen een hoofdgroep de score voor elk criterium met de weegfactor

voordatcriterium;

•Sommeerdeuitkomstenbinneneenhoofdgroep;

•Vermenigvuldigdeuitkomstperhoofdgroepmetdeweegfactorperhoofdgroep;

•Sommeerdeuitkomsten.

Huidige toestand Nieuwe toestand

Locatie Locatie x bronx alternatief

Locatie x bron

1. functie

2. toestand 5. toestand

3. herinrichting

4. functie


Uitdezeberekeningvolgtdeeindscorealseengetaltussen0en1,waarbij1=zeergeschikt

omteverondiepen,en0=zeerongeschiktomteverondiepen.Devijfhoofdgroepenworden

evenzwaargewogen,metweegfactor0,2.Deweegfactorenkunnenindestakeholderconsul-

tatieaangepastworden,indiengewenst.

tabel 1. vastgestelde weegfactor per criterium versie 1.0. De vijf hoofdgroepen

tellen even zwaar mee (weegfactor 0,2).

2.4 samenhang mca verOndiepen en risicO-evaluatie

Alseenkeuzevooreentypeinrichtingenfunctievooreenlocatieisgemaakt,isdevervolg-

stapomeengedetailleerderisico-evaluatieuittevoeren,opbijvoorbeeldverspreidingstof-

fenofoverlastplaagsoorten(Figuur3).Alsderisico’sacceptabelzijnnaarhetoordeelvanhet

bevoegd gezag, dan kan het plan richting uitvoering. Als de risico’s te groot zijn bij een

bepaaldeinrichtingsvariant,zalereennieuweiteratieinhetplanvormingsprocesmoeten

komen.

DeMCAkangezienwordenalseeneerstestapinderisicobeoordeling.Voorsommigecrite-

ria volgtuitdeMCAdater eengedetailleerde risicoanalyseuitgevoerdmoetworden (zie

§3.3).Voorcriteriadiedirectgerelateerdzijnaanvergunningverlening,bijv.verspreiding

stoffen,komtereenrodevlaginhetgevalereennegatiefantwoordopwordtgegeven.

criterium weegfactor criterium

1.1 gebruiksfunctie 0,30

1.2 Natuurfunctie 0,25

1.3 Samenhang functie met omgeving 0,25

1.4 Beleids- en wettelijk kader 0,20

2.1 Ligging in drinkwaterbeschermingsgebied 0,20

2.2 Bereikbaarheid plas voor uitvoerders 0,15

2.3 Chemische waterkwaliteit 0,15

2.4 Biologische waterkwaliteit 0,175

2.5 Natuurwaarde omgeving 0,150

2.6 Cultuurhistorische waarde omgeving 0,175

3.1 afstand transport > 30 km 0,20

3.2 verstoring omwonenden 0,25

3.3 verstoring natuur 0,20

3.4 Waterkwaliteit tijdens uitvoering 0,10

3.5 Benodigde tijdsduur fysieke uitvoering 0,15

3.6 Winst in de bronlocatie 0,10



4.3 Mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik 0,20

4.4 inpasbaarheid functie in beleidskader 0,25

4.5 verschil in onderhoud en beheer 0,15

5.1 verwachte systeemkwaliteit 0,30

5.2 verwachte omgevingskwaliteit (natuur) 0,25

5.3 Risico’s verspreiding stoffen 0,25

5.4 Risico’s overlast plaagsoorten 0,20


Figuur 3: Stappen in het planvormingsproces

Stakeholder identificatie,consultatie, participatie

Technisch/financiëlehaalbaarheid

Nieuwe iteratieplanvorming

Bevoegd gezag

Risico’s acceptabel

Uitvoering plan

Risico’s niet acceptabel

Inrichtingsvariant

Multi Criteria Analyse

Risico-evaluatieop maat per casus, bijv. verontreinigingen,

wateroverlast


3.1 analyse mOgelijke risicO’s

UitdeMCAVerondiepenvolgteenoptimaleinrichtingsvariant.Devolgendestapisomvan

dieinrichtingsvarianttebepalenofermogelijkerisico’sopverspreiden/overlastdoorstoffen

ofsoortenopzaltreden.Derisico’swordenbepaalddoordeinrichtingincombinatiemet

gebruikenbeheer(ziefiguur4).Menkandandenkenaandevolgenderisico’s.

Invloedinrichting:

•Diepeputmetspronglaagofheleplasondiep,isbepalendvoorbeschikbaarheidnutriënten;

•Dedimensiesvandeoeverzone(breedteendieptewaterlaag)zijnbepalendvoorhetvoorko-

menvanmuggen;

•Alswaterbergingeenfunctievandenieuweinrichtingis,zalereenrisicovoorknutten

zijnopondergelopengrasland.

Invloedbeheer:

•Zondervegetatiebeheerzaldeoeverzoneverlanden,watmogelijkrisico’sgeeftopvrijko-

menverontreinigingen;

•Peilbeheerkanwordeningezetomrisico’sopmuggenoverlasttevoorkomen.

Invloedgebruik:

•Bijhetgebruikalsvisplaszaler(waarschijnlijk)wordenbijgevoerd,watresulteertinmeer

voedingsstoffeninhetwater.Ditvergroothetrisicooptroebelwatermetslappesliblaag,

enblauwalgenbloeibijrustigzomerweer.

Figuur 4: Samenhang tussen inrichting en risico’s

3.2 verschillende herinrichting scenariO’s

Deverschillendecombinatiesvaninrichting,beheerengebruikzijnin6scenario’sbeschre-

ven.Perscenariozijnverschillendemogelijkerisico’saangegeven.

Diepeplaswordtverondiepttotondiepeplasmetééndiepeput.Hetoppervlaktevande

plaswordtverkleind,doorhetaanbrengenvaneennatuurvriendelijkebredeoeverzone

(plas/draszone).Hetgrootstedeelvanhetmeerisondiep,enzalnietstratificeren.Inhet

diepe deel kan stratificatie optreden. De oevervegetatie wordt periodiek gemaaid (bijv.

1xper3jaar).Deplaswordtnietactiefgebruiktdoorbijv.vissersofzwemmers.

Mogelijkerisico’sinditscenario:

•Vrijkomenvoedingsstoffenuitdebaggerinhetondiepedeelàrisicoopblauwalgbloei;

•Vrijkomenverontreinigingenuitdebaggeràrisicoopnadeligeeffectenecosysteem;

•Door herinrichting ‘lege ecologische niche’ à risico op vestiging (uitheemse) invasieve

water-enoeverplanten;

•Vergroteoeverzonebiedthabitatvoorstekendeinsectenàrisicoopoverlastdoorsteekmug-

genenknutten.

Gebruik

Beheer

inrichting risico’s

3. risicO-evaluatie

1.


Diepeplaswordtverondiepttotondiepeplas,zonderdiepeput.Deplaszalnietstratifice-

ren.Verdervergelijkbaarmetscenario1.


•Vrijkomenvoedingsstoffenuitdebaggeringeheleplasàrisicoopblauwalgbloei;





genenknutten.

Diepeplaswordtverondiepttotondiepeplasmet1diepeput.Inrichtingverderalsscena-

rio1,maarmetgebruikalsvisplas.Hetbijvoerenvandevisdoorsportvisserszalextra

eutrofiëringgeven.


•Vrijkomenvoedingsstoffenuitdebaggerinhetondiepedeelàrisicoopblauwalgbloei;

•Bijvoerenvisgeeftextravoedingsstoffeninhetwateràslappesliblaag,kansoptroebel

waterdooropwerveling,enrisicoopblauwalgbloeidoorextravoedingsstoffen;





genenknutten.

Diepeplaswordtverondiepttotondiepeplas,zonderdiepeput.Inrichtingverderalsscena-

rio2,maarmetgebruikalsvisplas.


•Vrijkomenvoedingsstoffenuitdebaggeringeheleplasàrisicoopblauwalgbloei;

•Bijvoerenvisgeeftextravoedingsstoffeninhetwateràslappesliblaag,kansoptroebel

waterdooropwerveling,enrisicoopblauwalgbloeidoorextravoedingsstoffen;





genenknutten.

Diepeplaswordtverondiepttotmoeras,waterdieptetotmax.0,6m.Moerasvegetatiezal

totontwikkelingkomen.Variatiesinwaterdieptezulleneenvariatieaanontwikkelstadia

geven,vannatviadrassigtotverlandingsstadia.Omdezevariatieinstandtehoudenis

peilbeheernodig,omdesuccessieperiodiekterugtezetten.Hetmoerasheefteennatuur-

functieengeengebruiksfunctie.


•Moerasbiedthabitatvoorstekendeinsectenàrisicoopoverlastdoorsteekmuggenenknut-

ten;

•Vrijkomenvoedingsstoffenànietdegewenstevegetatie,maarverruiging;

•Vrijkomenverontreinigingenàrisicoopnadeligeeffectenecosysteem;


(water)planteninplaatsvangewenstevegetatie.

2.

3.

4.

5.


Diepeplaswordtgeheelgedempt,enomgevormdtotlandbodem.Gebruikkanverschil-

lendzijn:

a.hetlandwordtingebruikgenomenalsdrogenatuur;

b.hetlandwordtingebruikgenomenalslandbouwgrond;

c.hetlandwordtingebruikgenomenalsstedelijk/industrie/bedrijvenpark.


•Vrijkomenvoedingsstoffenànietdegewenstevegetatie,maarverruiging(bijscenarioa);

•Vrijkomenverontreinigingenàrisicoopnadeligeeffectenecosysteem(bijscenarioaenb);

•Doorherinrichting‘legeecologischeniche’àrisicoopvestiging(uitheemse)invasieveplan-

teninplaatsvangewenstevegetatie(bijscenarioa);

•Overlastdoordazenàvooralopdrogeverstoordenieuwegrond,metnamealshetnutriën-

trijkenvochtigis(vooralbijscenarioa).

Scenariobenczullenactiefwordenbeheerd,enkennendezerisico’snietofminder.

3.3 risicOmatrix

Demogelijkerisico’szijninverschillendescenario’sbeschreven(§3.2),enwordenhieronder

geordendineenrisicomatrixoptyperisico(vrijkomenstoffenofoverlastplaagsoorten)en

waarhetzaloptreden(water,oever,land)(Tabel2).Derisico’swordenindematrixingedeeld

in twee categorieën, stoffen en plaagsoorten, en in drie habitats, water en waterbodem,

oeverzoneenland.Voordemeestvoorkomenderisico’skangebruikwordengemaaktvan

bestaandeinstrumenten.Demeestezijnnietspeciaalvoorzandwinplassenontwikkeld.Bij

detoepassingvandetoolmoetrekeningwordengehoudenofdeplaseengeïsoleerdeligging

heeftofniet.

6.

tabel 2: Risicomatrix

stoffen (plaag)soorten

water en waterbodem verontreinigingen blauwalg

nutriënten PC Lake2

Milieuhygiënisch toetsingskader Bbk1

PC Lake2 vestiging invasieve exoten Sedias3 expertkennis7

Quickscan en Bodemdiagnosetool4

ESF Toxiciteit5

Oeverzone verontreinigingen stekende insecten

nutriënten muggentool Alterra8

Milieuhygiënisch toetsingskader Bbk1

vestiging invasieve exoten

expertkennis7

land verontreinigingen vestiging invasieve exoten

Berisp (zware metalen)6 expertkennis7

nutriënten

hangt af van toekomstige inrichting en gebruik

1) Het Milieuhygiënisch toetsingskader is momenteel in ontwikkeling, en zal onder het herziene Bbk vallen.

2) PC Lake is een metamodel ontwikkeld door PBL waarmee een inschatting gemaakt kan worden van de

kritische P-belasting van ondiepe meren. Het model is via een webapplicatie te gebruiken:

themasites.pbl.nl/modellen/pclake/

vervolg op pagina 18


3) Sedias is een hulpmiddel om tot een zo goed mogelijke beoordeling van de waterbodem te komen.

Sedias is via de risicotoolboxbodem beschikbaar: www.risicotoolboxbodem.nl/sedias/

4) in het project Baggernut zijn de tools Quickscan en Bodemdiagnosetool ontwikkeld, waarmee de naleve-

ring van nutriënten ingeschat kan worden. Hoofdrapport van der Wijngaart et al. (2012), deelrapporten

en tools van dit project zijn beschikbaar op de StOWa website:

www.stowa.nl/bibliotheek/publicaties/Baggernut__maatregelen__baggeren_en_nutrienten

5) in opdracht van StOWa wordt de ecologische Sleutelfactor 8, toxiciteit uitgewerkt in een tool, waarin

msPaF berekeningen worden gecombineerd met effectmetingen d.m.v. bioassays. De tool richt zich op het

watercompartiment en komt eind 2015 beschikbaar in een StOWa rapport (Posthuma et al., in prep.).

6) Berisp is een DSS waarmee het risico van doorvergiftiging van bodemverontreiniging vergeleken kan

worden voor verschillende inrichtingen en habitatconfiguraties. www.berisp.org/

7) een risicobeoordeling op vestigen van invasieve water- of landplanten of rivierkreeften is nog niet in een

kant en klaar systeem beschikbaar. Wel kan dit met expertkennis ingeschat worden. Dit is afhankelijk van

de bronlocatie van de bagger (welke exoten komen daar voor), en de huidige toestand van de te veron-

diepen plas, en of de plas een geïsoleerde ligging heeft of niet. Het verplaatsen van bagger kan een

belangrijke vector zijn voor het verspreiden van exoten, bijv. voor de amerikaanse rivierkreeft, of via

zaden uit de zaadbank.

8) excel-applicatie, beschreven in verdonschot en Besse-Lototskaya (2012), zie verder paragraaf 3.4.

www.wageningenur.nl/nl/show/Leidraad-voor-vermindering-muggenoverlast.htm

3.4 risicOmOdule Overlast steekmuggen en knutten

DemoduleRisicoopsteekmuggenenknuttenwordtgeïntegreerdindeMCAVerondiepen.

Demodulebrengtderisico’sopoverlastdoorstekendeinsecteninbeeldalsgevolgvanveron-

diepingengeeftinzichtinhoehetoverlastkanwordenvoorkomenofverminderd.Hetrisico

opoverlastwordtbeoordeeldaandehandvanhetinrichtingsplan(indienbeschikbaar).Deze

moduleisafgeleidvandeLeidraadRisicomanagementoverlaststeekmuggenenknuttendie

in 2011 door Alterra is ontwikkeld als Excel-applicatie (Verdonschot en Besse-Lototskaya,

2012).Demoduleheeftalsdoelinkaartbrengenvanrisicoopoverlastvooromwonenden,

recreantenenvissers,maarisnietbedoeldomnatuurfunctiesinhetgebiedteoptimaliseren

(zoalsbijvoorbeeldhetsturenvandepopulatiemuggenlarvenalsvoedselvooranderedoel-

soorten).

Devolgendefactorenzijnvanbelangbijhetbepalenvanderisicoopsteekmuggenenknut-

tenbijverondieping:

•Detoekomstigeinrichting(combinatievantypenlandschapselementenenmilieukarakte-

ristieken);

•Detijd(hogererisicoindeeerste4-5jaarnaherinrichting);

•Deafstandtotbewoningofrecreatielocatie;

•Hetoppervlakvanderisico-landschapselement(en).

Derisico-modulewordtinalleinrichtingssituatiesingevuld(ongeachtvandeuitslagvande

MCAVerondiepen)enwerktintweestappen:

Een risicoanalyse op overlast door steekmuggen en knutten van alle individuele land-

schapselementenindetoekomstigeinrichtingwaarbijeenrisicoscoreberekendwordt.

Aanbevelingenvoordeaanpassingvandeinrichting,beheerenonderhoud.

Stap 1. Risicoanalyse

In stap 1 worden alle individuele landschapselementen van de toekomstige inrichting

geanalyseerdoprisicoopoverlast.Datgebeurtdoormiddelvaneenaantalvragenoverde

inrichtings-enmilieuparameters.Hoerisicovollerhetlandschapselementisdeshoemeer

1.

2.


1.

2.

3.

4.

5.

>5.

vragenoverdeherinrichtingssituatiewordengesteld.Derisicoanalysewordtuitgevoerdin

deExcel-applicatieomgeving.Deuitslagvanderisicoanalyseiseenrisicoscore.

Afhankelijkvandeliggingvandeteverondiepenplasendegebruiksfunctiesvanhetgebied

kanderisicoanalysegedifferentieerdwordennaardeverschillentussenoverlastvoor:

a)Omwonenden;

b)Vissersofrecreanteninhetgebied.

Inhetgevaldatderisicoopoverlastvoordeomwonenden(a)berekendwordtmoetinde

Excel-applicatiedeafstandtotbewoning(inmeters)ingevoerdworden.Inhetgevaldatde

risicoopoverlastvoorderecreantenofvissers(b)berekendwordt,vultmen0meterinde

Excel-applicatieals‘afstandtotbewoning’.Ombeidesituaties(aenb)teberekenenmoetde

risicoanalysetweekeerwordendoorlopen.

Risicoscore

Hetaldannietoptredenvanhogeaantallensteekmuggenenknutteninrelatietotdeover-

lastdiemensenzoudenkunnenervarenwordtuitgedruktindevolgenderisicoklassen:

Geenofzonuendaneensteek.

Regelmatigeensteekofmeerderestekeninkortereperiode.

>1keerper2-3jaarenlangerdan2-3wekennietmeerlekkerbuitenkunnenzitten.

Jaarlijks2-3wekennietmeerlekkerbuitenkunnenzitten(deWiedenenWeerribben,

rondomNieuwkoop).

Jaarlijksmeerderemaandenlekgestoken(zoalsbijEngbertdijksvenen).

Eenincidenteleplaagsituatie(zoalsopSchiermonnikoog).

Stap 2. Maatregelen pakket

Dezestapgeeftaanbevelingenoverhoehetrisicoopoverlastdoorsteekmuggenenknutten

kanwordenvoorkomenofverminderd.Nahetdoorlopenvanstappen1en2wordteengeïn-

tegreerd rapport opgesteld waarin voor alle landschapselementen de kans op overlast is

berekendenrelevantemaatregelenzijnvoorgesteld.Inhetgevalvaneenonacceptabelrisico

kunnendoorhetdoorlopenvanmeerderesessiesverschillendeaangepastescenario’swor-

dendoorgerekend.


in dit hoofdstuk wordt de toepassing van de mca verondiepen getest aan de hand van drie verschillen-

de praktijkvoorbeelden. de eerste test met versie 1.0 is uitgevoerd met een set van vijf plassen van

het waterschap rivierenland uitgevoerd. hieruit bleek dat in sommige gevallen de omschrijving van

het criterium niet scherp genoeg was. waar nodig is dat aangepast, dit resulteerde in versie 1.1. ver-

volgens zijn 12 locaties vergeleken die door laura seelen van het niOO worden onderzocht, en zijn voor

een locatie van k3delta verschillende inrichtingsvarianten vergeleken. Op basis van deze twee testen

is er een laatste aanpassing doorgevoerd, resulterend in versie 2.0. de handleiding van de mca veron-

diepen wordt in bijlage 2 gegeven.

4.1 praktijktest versie 1.0

4.1.1 Praktijkvoorbeelden waterschap Rivierenland

Devolgendevijfpraktijkvoorbeeldenzijnuitgetest:

Dassenplas, gemeente Roosendaal. Diepe plas van slechte kwaliteit. De locatie wordt

momenteelverondiepttotplas-drassituatie.Beoogdefunctienatuur.

EisenhowerplasofAamseplas,gemeenteElst.Geplandeinrichtingdeelsindustrie,deels

natuur.

Koornwaard,diepeplaslangsdeLinge.Geplandeinrichtinggedeeltelijkdempen,gedeelte-

lijkverondiepen.Beoogdefunctienatuur,visplasenoverigerecreatie.

Opheusden.Geplandeinrichtingdeelsdempen,deelsondiepeplasmetplas-drasenriet-

zones.

ZevenmetersgatindeOoijpolder.Gedeeltelijkeverondiepinglangséénoeveromhetareaal

rietzonetevergroten.

4.1.2 Ingevulde MCA Verondiepen versie 1.0

Hieronderwordtpercriteriumvoordevijflocatieshetantwoordgegevenmeteentoelich-

ting.DeuitgebreideomschrijvingvanelkcriteriumwordtinBijlage2gegeven.Eensamen-

vattingvandescoreswordtinTabel3enFiguur5gegeven.

1.1 Gebruiksfunctie (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:geengebruiksfunctiebekend,scorenee=1.

Eisenhowerplas:ingebruikalsvisplas,verdergeenbijzonderefunctie,scoreja=0.

Koornwaard:beperkterecreatielangsdeplas,visplas,scoreja=0.

Opheusden:geengebruiksfunctiebekend,scorenee=1.

Zevenmetersgat:ingebruikalsvisplas,scoreja=0.

1.2 Natuurfunctie (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:plasligtnaastEHS(gis.kademo.nl),scoreja=0.

Eisenhowerplas:plasligtbinnen500mEHS,omdatsnelwegA325ertussenligtalsbarrièreis

scoreingeschatopnee=1.

Koornwaard:plasligtinEHS(gis.kademo.nl),scoreja=0.

Opheusden:scorenee=1.

Zevenmetersgat:plasligtinN2000,scoreja=0.

1.3 Samenhang functie met omgeving (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:geenfunctie,scorenee=1.

Eisenhowerplas:scorenee=1.

Koornwaard:functiepastinomgeving,kwaliteitishetprobleem(maardatkomtverderop).

Scoreja=0.

4. uittesten mca verOndiepen Op praktijkvOOrbeelden

1.

2.

3.

4.

5.


Opheusden:geenfunctie,scorenee=1.

Zevenmetersgat:functiepastinomgeving,scoreja=0.

1.4 Beleids- en wettelijk kader (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:plashadgeenfunctie,scorenee=1.

Eisenhowerplas:plasheeftgeenfunctie,scorenee=1.

Koornwaard:visrechtisvastgelegd,scoreja=0.

Opheusden:plasheeftgeenfunctie,scorenee=1.

Zevenmetersgat:nietduidelijkofhetvisgebruikisvastgelegd,uitgegaanvanscoreja=0.

2.1 Ligging in drinkwaterbeschermingsgebied (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:moeilijkuittezoekenopprovincialesite.Scoreingeschatopnee=1.

Eisenhowerplas:scorenee=1.

Koornwaard:scorenee=1.

Opheusden:scorenee=1.

Zevenmetersgat:scorenee=1.

2.2 Bereikbaarheid plas voor uitvoerders (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:bekekenopkaart,goedbereikbaar,scoreja=1.

Eisenhowerplas:bekekenopkaart,goedbereikbaar,scoreja=1.

Koornwaard:aanvoerviahetwater,goedbereikbaar,scoreja=1.

Opheusden:bekekenopkaart,goedbereikbaar,scoreja=1.

Zevenmetersgat:ja,bronlocatieisdichtbij(<1km),weldwarsdoorN2000,scoreja=1.

2.3 Waterkwaliteit nutriënten (hoog = 0, laag = 1)

Dassenplas:slechtenutriëntkwaliteit,scorelaag=1.

Eisenhowerplas: nutriënten totaal N en totaal P (gegevens aangeleverd door ws Rivieren-

land),ontoereikendvolgensM20KRW,scorelaag=1.

Koornwaard:nutriëntengetoetstaanM20(rapportageHerinrichtingKoornwaard),totaalN

ontoereikendtotslecht,entotaalPmatigtotslecht,scorelaag=1.

Opheusden: M16, totaal N ontbreekt in 2010/2011, totaal P <0.02, ortho-fosfaat 0.24 mg/l,

doorzichtiserggoed>3meter.LocatievoldoetaanGEP,scorehoog=0.

Zevenmetersgat:schoneplas,volgens‘Verbeteringnatuurkwaliteit’rapport,scorehoog=0.

2.4 Biologische waterkwaliteit (hoog = 0, laag = 1)

Dassenplas:slechtebiologischekwaliteit,scorelaag=1.

Eisenhowerplas:onbekend,geschatoponvoldoende,scorelaag=1.

Koornwaard:onbekend,geschatoponvoldoende,scorelaag=1.

Opheusden:geengegevens,geschatoponvoldoende,scorelaag=1.

Zevenmetersgat: bittervoorn. Verder onduidelijk wat de biologische waterkwaliteit is.

Inschattingscorehoog=0.

NB:Ditismomenteeleenkennisleemte.OnderzoekdoorNIOOaanBrabantseplassenzaldit

(deels)aanvullen.Eenpragmatischekeuze isomdeSecchidiepte tegebruikenalsproxy,

waarbijSecchidiepte>2metereenindicatieisvaneenhogebiologischewaterkwaliteit.De

KRWklassengrenzenvoordoorzichtzijn>2.25mzeergoeden≥1.7mgoedvoorM20(matig

grotediepegebufferdemeren)en>2mzeergoeden≥0.9mgoedvoorM21(grotediepe

gebufferdemeren)(vanderMolenetal.,2012).


2.5 Natuurwaarde omgeving (hoog = 0, laag = 1)

Dassenplas:plasligtinnatuurwetenschappelijkwaardevolgebied,dusscorehoog=0.NB:de

ontgravingheeftdehydrologieverstoord,endeomgevingkamptmetongewensteverdro-

ging.Hetweerdempenvandeplasisbedoeldomdegrondwaterdynamiekteherstellen.

Eisenhowerplas:geennatuurwaardeindeaangrenzendeomgeving,aandeoostkantvande

A325ligtEHS,scorelaag=1.

Koornwaard:plasligtinEHS,metredelijkenatuurkwaliteit,scorehoog=0.

Opheusden:scorelaag=1.

Zevenmetersgat:N2000,scorehoog=0.

2.6 Cultuurhistorische waarde omgeving (hoog = 0, laag = 1)

Dassenplas: atlas leefomgeving, kaarten cultureel erfgoed: lage trefkans archeologische

objecten (IKAW), geen archeologische waarde, geen werelderfgoed, geen rijksmonument,

scorelaag=1.

Eisenhowerplas:hogetrefkansarcheologischeobjecten(IKAW),geenarcheologischewaar-

de,geenwerelderfgoed,geenrijksmonument.Maaraangeziendeheleomgevingalindus-

triegebiedis,tochscorelaag=1.

Koornwaard:middelhogetothogetrefkansarcheologischeobjecten(IKAW),geenarcheolo-

gischewaarde,scorehoog=0.

Opheusden:geenwerelderfgoed,geenrijksmonument,middelhogetrefkansarcheologische

objecten(IKAW),grenstaanperceelmethogearcheologischewaarde(maardaarligtdeafrit

vandeA15overheen),scorelaag=1.

Zevenmetersgat: geen werelderfgoed, geen rijksmonument, lage trefkans archeologische

objecten(IKAW),geenarcheologischewaarde,scorelaag=1.

3.1 Afstand transport (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:ingeschatopscoreja=1.

Eisenhowerplas:ingeschatopscoreja=1.

Koornwaard:aanboduitdeLinge,perboot,scoreja=1.

Opheusden:ingeschatopscoreja=1.

Zevenmetersgat:bron=<1km,scoreja=1.

3.2 Verstoring omwonenden (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:boerderijenboerencamping<250m,scoreja=0.

Eisenhowerplas:industrieterrein,geenhuizen,scorenee=1.

Koornwaard:huizenlangsdeGroeneweg<250m,scoreja=0.

Opheusden:aantalhuizenlangsParallelweg,net>250m,scorenee=1.

Zevenmetersgat:1huisop250m(Struikenweg),scorenee=1.

3.3 Verstoring natuur (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:ingeschatopbeperktekwaliteit,scorenee=1.

Eisenhowerplas:ingeschatopbeperktekwaliteit,scorenee=1.

Koornwaard:ligtinEHS,scoreja=0.

Opheusden:ingeschatopbeperktekwaliteit,scorenee=1.

Zevenmetersgat:ligtinN2000,scoreja=0.

3.4 Waterkwaliteit tijdens uitvoering (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:ingeschatopscoreja=1.

Eisenhowerplas:ingeschatopscoreja=1.

Koornwaard:ingeschatopscoreja=1.


Opheusden:ingeschatopscoreja=1.

Zevenmetersgat:grondisgetoetst,voldoetaanBBk,scoreja=1.

3.5 Benodigde tijdsduur fysieke uitvoering (meer dan 5 jaar = 0, minder dan 5 jaar = 1)

Dassenplas:geschatteduur10jaar,scoremeer=0.

Eisenhowerplas:geschatteduur7jaar,scoremeer=0.

Koornwaard:ingeschatopminder,scorevoorlopiggezetopminder=1.

Opheusden:nietbekend,geschatopminder,score=1.

Zevenmetersgat:scoreminder=1.

3.6 Additionele winst in de bron-locatie (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:geengegevenshierover,score=0.

Eisenhowerplas:geengegevenshierover,score=0.

Koornwaard:ja,bronlocatieverbetert,score=1.

Opheusden:geengegevenshierover,score=0.

Zevenmetersgat:ja,bronlocatieverbetert,score=1.

4.1 Gebruiksfunctie (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:geengebruiksfunctie,scorenee=0.

Eisenhowerplas:waterberging,scoreja=1.

Koornwaard:recreatie,visplas,scoreja=1.

Opheusden:waterberging,scoreja=1.

Zevenmetersgat:blijftvisplasneemikaan,scoreja=1.

4.2 Natuurfunctie (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:nieuweinrichtingpastinnatuurfunctie,scoreja=1.

Eisenhowerplas:nieuweinrichtingisdeelsnatuur,maarnietonderN2000ofEHSofEVZ.

Scorenee=0.

Koornwaard:nieuweinrichtingpastbeterbijomliggendEHSgebied.Scoreja=1.

Opheusden:nieuweinrichtingisdeelsnatuur,maarnietonderN2000ofEHSofEVZ.Score

nee=0.

Zevenmetersgat:nieuweinrichtingpastbeterbijN2000doelen,scoreja=1.

4.3 Mogelijkheden multifunctioneel gebruik (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:geenmultifunctioneelgebruikvoorzien(inschatting).Scorenee=0.

Eisenhowerplas: ja de plas wordt multifunctioneel ingericht, industrie waterberging en

natuur.Scoreja=1.

Koornwaard:visplas,waterberging,recreatieennatuur.Scoreja=1.

Opheusden:nietbekend,twijfelachtig,scorenee=0.

Zevenmetersgat:visplasennatuur,scoreja=1.

4.4 Inpasbaarheid binnen huidige beleidskaders (ja = 1, nee = 0)

Dassenplas:nieuwefunctieisinpasbaar(inschatting),scoreja=1.

Eisenhowerplas:nieuwefunctiepastinStructuurplan,scoreja=1.

Koornwaard:scoreja=1.

Opheusden:ingeschatalsja=1.

Zevenmetersgat:scoreja=1.


4.5 Verschil in kosten onderhoud en beheer (meer = 0, minder = 1)

Dassenplas:verwachtingismeeronderhoudskosten.Scoremeer=0.

Eisenhowerplas:verwachtingismeeronderhoudskosten.Scoremeer=0.

Koornwaard:verwachtingismeeronderhoudskosten.Scoremeer=0.

Opheusden:verwachtingismeeronderhoudskosten.Scoremeer=0.

Zevenmetersgat:verwachtingismeeronderhoudskosten.Scoremeer=0.

5.1 Verwachte systeemkwaliteit (hoog = 1, laag = 0 )

Dassenplas:ingeschatopscore=1.

Eisenhowerplas:ingeschatop1voorwaterdeel.

Koornwaard:ingeschatopscore=1.

Opheusden:ingeschatopscore=1.

Zevenmetersgat:ingeschatopscore=1.

5.2 Verwachte omgevingskwaliteit (hoog = 1, laag = 0)

Dassenplas:ingeschatophoog,score=1.

Eisenhowerplas:ingeschatoplaag(hetblijfteenindustrieterrein)score=0.

Koornwaard:ingeschatophoog,nieuweinrichtingpastbeterbijomgeving,score=1

Opheusden:ingeschatophoog,score=1

Zevenmetersgat:ingeschatophoog,score=1

5.3 Risico’s verspreiding stoffen (ja = 0, nee = 1)

Dassenplas:geeninfooverafdeklaag,scoreja=0.

Eisenhowerplas:geeninfooverafdeklaag,scoreja=0.

Koornwaard:afdeklaag,scorenee=1.

Opheusden:geeninfooverafdeklaag,scoreja=0.

Zevenmetersgat:getoetstaanBBk,scorenee=1.

5.4 Risico’s overlast muggen en andere plaagsoorten (ja = 0, nee = 1)


kanderisicoanalysegedifferentieerdwordennaardeverschillentussenoverlastvooromwo-

nendenenvissersofrecreanteninhetgebied.

Dassenplas:boerderijenboerencamping<250m,scoreja=0.

Eisenhowerplas:industrieterrein,geenhuizen,geennatgrasland,scorenee=1.

Koornwaard:huizenlangsdeGroeneweg<250m,welrietland,scoreja=0.

Opheusden:aantalhuizenlangsParallelweg,net>250m,inrichtingmetrietlanden,

scoreja=0.

Zevenmetersgat:1huisop250m(Struikenweg),inrichtingmetrietzone,scoreja=0.

4.1.3 Uitkomsten MCA Verondiepen versie 1.0

EenoverzichtvandescoresvoordevijflocatieswordtinTabel3weergegeven.Descoresvan

devijflocatiesliggentussende0,58(Koornwaard)en0,76(Opheusden).DeDassenplas,Koorn-

waardenOpheusdenhebbenscoresdichtbijelkaar liggen.DescoresvoorOpheusdenen

Eisenhowerplasliggenhoger,dezewordendusdoordeMCAmeergeschiktgeachtomtever-

ondiepen.Ditzijndetweelocatiesdieinofnabijeenindustrieterreinliggen,zondernatuur-

functieonderN2000ofEHS.

Perhoofdgroepkaneenmaximalescorevan0,2behaaldworden.Uitfiguur5blijktdatdit

voorlocatieEisenhowerplasisvoordehuidigetoestand,envoorlocatieOpheusdenvoorde

huidigefunctie.VoorlocatiesKoornwaardenZevenmetersgatwordtdeminimalescorevan0


Dasse

nplas

Eisenh

ower

plas

Koorn

waard

Opheu

sden

Zeven

met

ersg

at

scor

e pe

r ho

ofdg

roep

0.00

0.05

0.10

0.15

0.20 huidige functie huidige toestand impact herinrichting nieuwe functie nieuwe toestand

eindscore per locatieI = 0,61II = 0,73III = 0,58IV = 0,76V = 0,60

behaaldvoorhuidigefunctie,ditbetekentdatbijdezetweelocatiesdehuidigefunctiegeen

aanleidinggeeftvoorverondiepen.Datbijdeze locatiestochinitiatieventotverondiepen

zijnontwikkeld,volgtuitdepositievebeoordelingopdeanderehoofdgroepen.

Watopvaltisdatergeenlageeindscoreszijn.Ditkomtwaarschijnlijkomdatdeaangedragen

locatiesalleninoverwegingzijnomteverondiepen.OmdewerkingvandeMCAtetesten

zouhetinteressantzijnomheleanderelocatiestetesten,bijvoorbeeldeenzwemplasmet

bekendegoedekwaliteitineenwoonwijk.Hierkomtongetwijfeldeenlagescoreuit,omdat

zo’n locatie evident ongeschikt is om te verondiepen. De MCA Verondiepen is met name

geschiktomlocatiesdieinhetmiddengebiedliggenmetelkaartevergelijken.Dusvooral

voorlocatieswaarbijnietopvoorhandeenzeergeschiktofzeerongeschiktoordeeloveris,

zoudeMCAVerondiepeneenhulpmiddelmoetenzijn.Dezeeerstetestmetvijflocatiesdie

verschilleninhuidigefunctieentoestandengeplandefunctieentoestandlaatziendatde

MCAdaaronderscheidtussenkanmaken.

Figuur 5: eindscore MCa verondiepen uitgesplitst per hoofdgroep.

4.1.4 Toepasbaarheid criteria

VoordetoepassingvandeMCAomlocatiesofinrichtingsvariantentekunnenonderschei-

den,ishetbelangrijkdatcriteriaonderscheidendzijn.Immers,alsallelocatiesdezelfdesco-

rezoudenhebbenvoordecriteria,kanhetresultaatnietgebruiktwordenomlocaties te

onderscheiden.

Uittabel3blijktdatdatvoordemeestecriteriadevijflocatiesverschillendscoren,maarvoor

devolgendecriteriahebbendevijflocatieseengelijkescore:

2.1Liggingindrinkwatergebied

2.2Bereikbaarheidplasvooruitvoerders

3.1Afstandtransport<30km

3.4Waterkwaliteittijdensuitvoering

4.4Inpasbaarheidfunctieinbeleidskader

4.5Verschilinkostenonderhoudenbeheer

5.1Verwachtesysteemkwaliteit


da

ssen

plas

eise

nhow

erpl

as

ko

ornw

aard

Ophe

usde

n

zeve

nmet

ersg

at

Criter

ium

W

eeg-

fact

or

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

an

twoo

rd

scor

e ui

tkom

st

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

an

twoo

rd

scor

e ui

tkom

st

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

1.1

gebr

uiks

func

tie

0.3

nee

1 0.

3 ja

0

0 ja

0

0 ne

e 1

0.3

ja

0 0

1.2

Natu

urfu

ncti

e 0.

25

ja

0 0

nee

1 0.

25

ja

0 0

nee

1 0.

25

ja

0 0

1.3

Sam

enha

ng f

unct

ie m

et o

mge

ving

0.2

5 ne

e 1

0.25

ne

e 1

0.25

ja

0

0 ne

e 1

0.25

ja

0

0

1.4

Bele

ids

en w

ette

lijk

kade

r 0.

2 ne

e 1

0.2

nee

1 0.

2 ja

0

0 ne

e 1

0.2

ja

0 0

2.1

Ligg

ing

in

dr

inkw

ater

besc

herm

ings

gebi

ed

0.2

nee

1 0.

2 ne

e 1

0.2

nee

1 0.

2 ne

e 1

0.2

nee

1 0.

2

2.2

Bere

ikba

arhe

id p

las

voor

ui

tvoe

rder

s 0.

15

ja

1 0.

15

ja

1 0.

15

ja

1 0.

15

ja

1 0.

15

ja

1 0.

15

2.3

Chem

isch

e w

ater

kwal

itei

t 0.

15

laag

1

0.15

la

ag

1 0.

15

laag

1

0.15

ho

og

0 0

hoog

0

0

2.4

Biol

ogis

che

wat

erkw

alit

eit

0.17

5 la

ag

1 0.

175

laag

1

0.17

5 la

ag

1 0.

175

laag

1

0.17

5 ho

og

0 0

2.5

Natu

urw

aard

e om

gevi

ng

0.15

ho

og

0 0

laag

1

0.15

ho

og

0 0

laag

1

0.15

ho

og

0 0

2.6

Cult

uurh

isto

risc

he w

aard

e

om

gevi

ng

0.17

5 la

ag

1 0.

175

laag

1

0.17

5 ho

og

0 0

laag

1

0.17

5 la

ag

1 0.

175

3.1

afst

and

tran

spor

t <

30 k

m

0.2

ja

1 0.

2 ja

1

0.2

ja

1 0.

2 ja

1

0.2

ja

1 0.

2

3.2

vers

tori

ng o

mw

onen

den

0.25

ja

0

0 ne

e 1

0.25

ja

0

0 ne

e 1

0.25

ne

e 1

0.25

3.3

vers

tori

ng n

atuu

r 0.

2 ne

e 1

0.2

nee

1 0.

2 ja

0

0 ne

e 1

0.2

ja

0 0

3.4

Wat

erkw

alit

eit

tijd

ens

uitv

oeri

ng

0.1

ja

1 0.

1 ja

1

0.1

ja

1 0.

1 ja

1

0.1

ja

1 0.

1

3.5

Beno

digd

e ti

jdsd

uur

fysi

eke

ui

tvoe

ring

0.

15

mee

r 0

0 m

eer

0 0

min

der

1 0.

15

min

der

1 0.

15

min

der

1 0.

15

3.6

Win

st in

de

bron

loca

tie

0.1

nee

0 0

nee

0 0

ja

1 0.

1 ne

e 0

0 ja

1

0.1

tabe

l 3: U

itko

mst

MCa

per

loca

tie.


da

ssen

plas

eise

nhow

erpl

as

ko

ornw

aard

Ophe

usde

n

zeve

nmet

ersg

at

Criter

ium

W

eeg-

fact

or

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

an

twoo

rd

scor

e ui

tkom

st

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

an

twoo

rd

scor

e ui

tkom

st

antw

oord

sc

ore

uitk

omst

4.1

gebr

uiks

func

tie

0.25

ne

e 0

0 ja

1

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

4.2

Natu

urfu

ncti

e 0.

15

ja

1 0.

15

nee

0 0

ja

1 0.

15

nee

0 0

ja

1 0.

15

4.3

Mog

elijk

hede

n vo

or

m

ulti

func

tion

eel g

ebru

ik

0.2

nee

0 0

ja

1 0.

2 ja

1

0.2

nee

0 0

ja

1 0.

2

4.4

inpa

sbaa

rhei

d fu

ncti

e in

be

leid

skad

er

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

ja

1

0.25

4.5

vers

chil

in k

oste

n on

derh

oud

en

be

heer

0.

15

mee

r 0

0 m

eer

0 0

mee

r 0

0 m

eer

0 0

mee

r 0

0

5.1

verw

acht

e sy

stee

mkw

alit

eit

0.3

hoog

1

0.3

hoog

1

0.3

hoog

1

0.3

hoog

1

0.3

hoog

1

0.3

5.2

verw

acht

e om

gevi

ngsk

wal

itei

t

(n

atuu

r)

0.25

ho

og

1 0.

25

laag

0

0 ho

og

1 0.

25

hoog

1

0.25

ho

og

1 0.

25

5.3

Risi

co’s

vers

prei

ding

sto

ffen

0.

25

ja

0 0

ja

0 0

nee

1 0.

25

ja

0 0

nee

1 0.

25

5.4

Risi

co’s

over

last

pla

agso

orte

n 0.

2 ja

0

0 ne

e 1

0.2

ja

0 0

ja

0 0

ja

0 0

eind

scor

e lo

cati

e

0.61

0.

73

0.58

0.

76

0.60


Hierbijmoetwelinachtwordengenomendatdevijflocatiesalinvoorbereidingofuitvoe-

ringzijn.Descoreopdecriteria2.1,2.2,3.1en4.4isvoorallevijflocaties1,anderswasde

locatiewaarschijnlijknietinvoorbereidinggenomen.

Voordevolgendedriecriteriaisdescoregeschat:

•3.4waterkwaliteittijdensuitvoering:ditzouaandehandvanhetMilieuhygiënischtoet-

singskadermoetenwordeningevuld.Maaromdatdattoetsingskadernognietdefinitiefis,

enernugeeninformatieoverdekwaliteitvandebaggergebruiktis,isdescorevoordit

criteriumvoorallevijfgeschatop1;

•4.5verschilinkostenonderhoudenbeheer:hieroverwasgeeninformatiebeschikbaar,dit

isvoorallevijflocatiesgeschatophogerekosten,endusscore0;

•5.1verwachtesysteemkwaliteit:ditisvoorallevijflocatiesgeschatophoger,score1.Bij

eengoedeplanvormingzalditcriteriumaltijd1scoren,aangezieneenplanmoetvoorzien

datmogelijkenegatieveeffecten(eutrofiëring,blauwalgbloei)nietopzullentreden.Ditis

duseenlastigcriterium,waarbijhetplanoppapierkritischbeoordeeldmoetwordenop

mogelijknegatievesysteemkwaliteit.

DeMCAVerondiepenisontwikkeldalseeneerstebredemaargroveinschatting.Immers,

percriteriumisdescore1of0,zonderruimtevoornuance.Doordat25criteriawordenverge-

leken,geeftdeeindscorewelmeernuance.Bijsommigecriteriawordterdoorverwezennaar

eenpreciezerinstrumentvooreenmeergedetailleerdoordeel,zoalsdemuggentoolomrisi-

coopoverlastdoorstekendeinsectentebepalen.

Voorsommigecriteriableekhetlastigtezijnomeenscoretebepalen,bijvoorbeeldbiologi-

schewaterkwaliteit.Ditismomenteeleenkennisleemtevoorveeldiepeplassen.Voorditcri-

teriumzalexpertoordeeleenantwoordmoetenkunnengeven.Ermoetaltijdweleenstake-

holdertevindenzijndieeenoordeelkangevenoverdebiologischekwaliteit.Eenbruikbare

proxyishetdoorzicht,ditiseengoedeindicatorvoorhetecologischfunctionerenvaneen

plas.Alsindetoekomstinstrumentenofafwegingskadersbeschikbaarkomenomdebiolo-

gischewaterkwaliteittebepalen,dankunnendieeenvoudigingepastwordeninplaatsvan

hetexpertoordeel.Bijvoorbeeldvoordebiologischewaterkwaliteitzalhetin2014gestarte

promotieonderzoekbijNIOOindezekennisleemtevoorzien.

Voor de scores op de criteria chemische waterkwaliteit, biologische waterkwaliteit en

natuurwaardeomgeving, ishetbelangrijkomrekeningtehoudenmetderuimtelijkeen

temporelevariatie.Doorzichtofnutriënt-gehaltekandoorhetjaarheenvariëren,enkan

ookafhangenvandeplekindeplaswaargemetenwordt.DoorgebruiktemakenvandeGEP

wordtditalondervangen.Maaralsgebruikwordtgemaaktvanexpertoordeel,ishetbelang-

rijkommetdezevariatierekeningtehouden.

Deverwachtesysteemkwaliteitiseenbelangrijkaspectindebeoordelingvandetoekomsti-

gesituatie.Echter,hetbleeklastigomdittebepalenaandehandvandebeschikbareproject-

plannen.Indeplanvormingsfasezouhiermeeraandachtaangegevenmoetenworden.Dit

leidtonderanderetoteenbeterekwantificeringvandoelen.

HetisbelangrijkomdelinkmethetMilieuhygiënischtoetsingskaderduidelijkvasttestel-

len.Toepassingvanbaggerofgrondmagalleenalsdekwaliteitvoldoetaandeeisenvanuit

hetMilieuhygiënischtoetsingskader.Idealiterzouditdusgeencriteriumhoeventezijnin

deMCA,wantditiseenvoorvereiste.Echter,bijhetuittestenvandeMCAbleekdatditnietin

alleprojectplannenduidelijkbeschrevenwas.Hetisduseenbelangrijkaandachtspuntinde

planvormingsfase. In de MCA is het momenteel gevisualiseerd als ‘rode vlag’ in de Excel

applicatie.


4.2 praktijktest versie 1.1

4.2.1 Vergelijk 12 locaties Noord-Brabant

InsamenwerkingmetLauraSeelenvanhetNIOOzijn12locaties(Tabel4)vergeleken,diein

2014zijnbemonsterd(nioo.knaw.nl/nl/de-diepte).Vandezelocatieszijndusrecentemeetge-

gevensbeschikbaar.DeuitkomstenvandeMCAVerondiepenwordtinFiguur6weergege-

ven.Uitdeuitkomstenblijktdatdelocatiesverschilleningeschiktheid,metdrieplassendie

eeneindscore>0.6hebben.Bijdrielocatieszijninitiatievenvoorverondiepen,Veenseput-

ten,Kraaijenbergseplas5enNionplas.AlleendeNionplaskomtuitditvergelijkalsrelatief

geschiktvoorverondiepen.Hieruitblijktookdatdeafwegingvoorverondiepensomsdoor

ééncriteriumsterkwordtbepaald (duszwaarwordtmeegewogen).Dit ishetgevalbijde

Veenseputten,waareenprobleemismetinstabieletaluds.Medeopbasishiervanisbesloten

omdestabiliteitvantaludsalsextracriteriumtoetevoegen,zieverderparagraaf4.3.

Figuur 6: eindscore MCa verondiepen, uitgesplitst naar hoofdgroep, voor de 12 Brabantse locaties.

De locaties zijn gerangschikt van links naar rechts op afnemende geschiktheid voor verondiepen.

tabel 4: Overzicht van de 12 Brabantse locaties

gemeente naam waterschap

1 aalburg veense putten (noord) Rivierenland

2 asten Oostappen/Prinsenmeer aa en Maas

3 Cuijk Kraaijenbergse plas 5 ‘de geest’ aa en Maas

4 eersel Recr. ter Spegelt (zuidwest) Bufferplas De Dommel

5 Raamsdonk de Zandput - Nionplas Brabantse Delta

6 Loon op Zand Blauwe Meer Brabantse Delta

7 Mill en Sint Hubert thijssen/de Kuilen aa en Maas

8 ‘s Hertogenbosch Maaspoortplas/Noorderplas aa en Maas

9 Rosmalen empelse/Rosmalense Plas aa en Maas

10 St. antonius/Stevensbeek Radioplassen aa en Maas

11 Waalre gat van Waalre De Dommel

12 Woudrichem de Omloop Rivierenland

de O

mlo

op

Nio

npla

s

Ros

mal

ense

Pla

s

Noo

rder

plas

Buf

ferp

las

Rad

iopl

asse

n

Bla

uwe

Mee

r

Gat

van

Waa

lre

Prin

senm

eer

de K

uile

n

Kra

aije

nber

gse

plas

5

Vee

nse

putte

n

MC

A s

core

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8huidige functiehuidige toestandimpact herinrichtingnieuwe functienieuwe toestand

https://nioo.knaw.nl/nl/de-diepte


4.2.2 Vergelijk inrichtingsvarianten plas Ekkersweijer

VoordevisplasEkkersweijerbestaanplannenomdezeteontwikkelen.Ditisuitgewerktin

eeninrichtingsvariantmetzoweleenrecreatiealseennatuurfunctie.Ditisvergelekenmet

drie andere inrichtingsvarianten, inrichting met ondiepe put, inrichting als moeras, en

inrichtingalsland.VoordezeviervariantenisdeMCAVerondiepentoegepast.Deuitkom-

stenwordeninFiguur7weergegeven.Descoresvoordehoofdgroepenhuidigefunctie,hui-

digetoestandenimpactherinrichtingzijngelijk.Verschillentusseninrichtingsvarianten

wordendusbepaalddoorverschilleninnieuwefunctieennieuwetoestand.Daaruitblijkt

datdeinrichtingsvariant‘land’dehoogsteeindscoreheeft,watbepaaldwordtdoordehoge

scoreopnieuwetoestand.

Figuur 7: eindscore MCa verondiepen, uitgesplitst naar hoofdgroep, voor de 4 inrichtingsvarianten.

4.2.3 Gevoeligheidsanalyse

Degevoeligheidvandeeindscoreisopverschillendemanierenonderzocht.

TestdegevoeligheidvanuitkomstenMCAvoorveranderingeninweegfactoren.

Vergelijkdeuitkomstenvan10xindividueelinvullenmet1xinvullenmethetgemiddelde

van10personen.

Ad1:

Deweegfactorenzijnvolgensdevolgendescenario’saangepast(zieBijlage3voordegebruik-

teweegfactorenperscenario).

Oorspronkelijk,gebaseerdopinputstakeholders;

Gelijkgewichtpercategorie;

Gewichtengespiegeldbinneneenhoofdgroep;

Verschuivingtussengroepen,grootgewichtimpactherinrichting,metoorspronkelijke

gewichtenbinneneenhoofdgroep.

Verschuivingtussengroepen,grootgewichtnieuwefunctieentoestand,metoorspron-

kelijkegewichtenbinneneenhoofdgroep.

Deuitkomstenperscenario(Tabel5)latenziendatdescoresvoorHoofdgroep3hetmeest

variërentussendescenario’s,terwijldescoresvoordeanderevierhoofdgroepenbehoorlijk

constantzijn.Deeindscoreisvoorscenario1t/m3(verschuivingenbinnendehoofdgroepen)

relatiefconstant.Scenario4en5,verschuivingingewichtentussenhoofdgroepen,latengro-

tereverschillenzien.

inrichtingsplan ondiepe put moeras land

MC

A s

core

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8huidige functiehuidige toestandimpact herinrichtingnieuwe functienieuwe toestand

1.

2.

3.

4.

5.


eind

scor

e

huid

ige

func

tie

huid

ige

toes

tand

impa

ct h

erin

richt

ing

nieu

we

func

tie

nieu

we

toes

tand

MC

A s

core

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

*

*

**

*

*

Ad2:

Decriteriazijn10keeringevuldmeteenrandomnumbergenerator.Hieruitis10keereen

MCAscoreberekend.De10antwoordenzijnaanvullendpercriteriumgemiddeld,enmet

dezegemiddeldescoreiséénMCAberekend(Figuur8).DeMCAscoreberekendmetdegemid-

deldescorepercriterium(sterretjeindefiguur)wijktduidelijkafvandespreidinginde10

MCAscores(boxplot).Deafwijkingiszowellager,voorhoofdgroephuidigefunctie,alshoger,

voorhoofdgroepenhuidigetoestand,impactherinrichtingennieuwetoestand,endeeind-

score.Alleenvoornieuwefunctievalthetgemiddeldeindebox,dustussende25en75per-

centielwaardevande10MCAscores.Deeindscorevaltookhogeruit.

Ditgeeftaandathetuitmaaktopwelkemanierdescorepercriteriumwordtbepaald.De

aanbevolen werkwijze is om de criteria eerst individueel vooraf door de stakeholders te

beantwoorden,envervolgensineengezamenlijkebijeenkomst.Opdezemanierkanelke

stakeholderzondergroepsdrukdeeigeninvullinggeven.Tegelijkertijdkandediscussieeffi-

ciëntergevoerdworden,doorterichtenopdecriteriawaargeenovereenstemmingoveris.

Hetgezamenlijkinvullenlevertaltijddiscussieop,dezediscussiemoetgerichtzijnopbegrip

voorelkaarsstandpuntenhetbereikenvanconsensus.DeMCAVerondiepeniseenhulpmid-

delomdekeuzevooreeninrichtingsvariantteonderbouwen.

Figuur 8: Uitkomsten van 10 keer apart invullen (boxplot) en 1 keer het gemiddelde van 10 invullen (rode

asterisk). De onderkant van de boxplot geeft het 25 percentiel weer, de lijn in de box geeft de mediaan weer,

de bovenkant van de box geeft het 75 percentiel weer. De vlaggen geven de 10 en 90 percentielgrenzen weer.

Uitbijters worden met zwarte stippen weergegeven.

tabel 5: Uitkomsten gevoeligheidsanalyse, eindscore en score per hoofdgroep voor de verschillende scenario’s.

scenario eind- huidige huidige impact nieuwe nieuwe

score functie toestand herinrichting functie toestand

1. standaardweeg-factoren 0.59 0.10 0.17 0.04 0.12 0.16

2. gelijk gewicht binnen groep 0.60 0.10 0.17 0.07 0.12 0.15

3. verschuiving binnen groepen 0.64 0.10 0.16 0.12 0.12 0.14

4. verschuiving tussen groepen a 0.45 0.10 0.17 0.04 0.12 0.16

5. verschuiving tussen groepen B 0.65 0.10 0.17 0.04 0.12 0.16


4.3 mca verOndiepen versie 2.0

Metinachtnemingvantestresultatenendecommentarenopdeeerdereversiezijndevol-

gendeaanpassingendoorgevoerdinversie2.0:

•Indehoofdgroephuidigetoestandiseencriteriumtoegevoegdoverveiligheid,i.c.insta-

bieltalud.Bijeeninstabieltaludisdescore1,eniseenlocatiemeergeschiktomteveron-

diepen.

•Deweegfactorenbinnenhoofdgroephuidigetoestandzijnaangepast,omdatdesomvande

weegfactorengelijkaan1moetzijn(Tabel6).

•IndebeschrijvingoverhoedeMCAtoegepastkanwordenisdeoptievervallenomeencri-

teriumwegtelaten.Allecriteriazijnrelevant.Doordejuistestakeholdersbijhetinvullen

tebetrekken,ishetmogelijkomvoorallecriteriaeenscoretebepalen.

•Bijlage2geeftdeuitgebreidebeschrijvingenhandleidingvandezeversie2.0.

tabel 6. vastgestelde weegfactor per criterium versie 2.0. De vijf hoofdgroepen tellen even zwaar mee

(weegfactor 0,2).

criterium weegfactor criterium



1.3 Samenhang functie met omgeving 0,25

1.4 Beleids- en wettelijk kader 0,20

2.1 Ligging in drinkwaterbeschermingsgebied 0,20

2.2 Bereikbaarheid plas voor uitvoerders 0,125

2.3 Chemische waterkwaliteit 0,125

2.4 Biologische waterkwaliteit 0,15

2.5 Natuurwaarde omgeving 0,125

2.6 Cultuurhistorische waarde omgeving 0,15

2.7 instabiel talud 0,125

3.1 afstand transport < 30 km 0,20

3.2 verstoring omwonenden 0,25

3.3 verstoring natuur 0,20

3.4 Waterkwaliteit tijdens uitvoering 0,10

3.5 Benodigde tijdsduur fysieke uitvoering 0,15

3.6 Winst in de bronlocatie 0,10



4.3 Mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik 0,20

4.4 inpasbaarheid functie in beleidskader 0,25

4.5 verschil in onderhoud en beheer 0,15

5.1 verwachte systeemkwaliteit 0,30

5.2 verwachte omgevingskwaliteit (natuur) 0,25

5.3 Risico’s verspreiding stoffen 0,25

5.4 Risico’s overlast plaagsoorten 0,20


5.1 het dOel van de mca verOndiepen

HetherinrichtenvandiepeplassenmetbaggerofgrondissindshetBbkendeHandreiking

voorhetherinrichtenvandiepeplassen (MinisterieV&W,2010)sterktoegenomen.Herin-

richtingsprojectenzijncomplexeprojecten,meteenlangelooptijd,veelverschillendebelan-

gen(hergebruikvannuttigegrondstof,maarookmogelijkoverlastomwonenden),waarmee

verschillendedoelen(natuur,veiligheid,recreatie)gediendkunnenworden.HetBbkregelt

denuttigeenfunctioneletoepassingvanherbruikbaregrondenbaggerspecie.DeHandrei-

kingvoorhetherinrichtenvandiepeplassenisopgesteldomderegelgevingteverduidelij-

kenendebetrokkenheidvandepartijen,metiedereeneigenrolenbelang,bijhetproceste

vergroten.IndeHandreikingvoorhetherinrichtenvandiepeplassenwordtookaangegeven

datbijdestartvaneennieuwinitiatiefhetnoodzakelijkisomdezebetrokkenpartijente

analyseren,endatdateenvoorwaardeisomdecommunicatierondomhetinitiatiefgoed

vormtegeven.Wiedezeanalysemoetuitvoeren,wordtnietvermeld.

MetdeontwikkelingvandeMCAVerondiepenwordenmeerderedoelengediend:

Transparanter proces

DeMCAVerondiepenisopgesteldomaantesluitenopdeeerstefasevanhetproces,destu-

ringvangewensteontwikkelingen.Door ineenvroegstadiummet initiatiefnemer,eige-

naarplas,bevoegdgezag,omwonendenenanderebelangengroepenomdetafeltezitten,

kaninvullinggegevenwordenaandezesturing.Doorallestakeholdersvanafhetbeginte

betrekken,kunnenzeopeengestructureerdewijzemeedenkenoverdehuidigefunctieen

kwaliteit,enmogelijkenieuwefunctieenkwaliteit.DitbeantwoordtdewensvandeCom-

missieVerheijenomhetprocestransparantertemaken.

Nuttige en functionele toepassing grond en bagger

Toepassing van grond en bagger is alleen mogelijk als het nuttig en functioneel is. Ons

instrumentgeefteenmethodeomruimeremogelijkhedenvoorinrichtingindeafwegingte

betrekkendanalleenverondiepentotondiepeplas.Hetgeeftdaarmeeeenonderbouwing

vanzowelnuttigalsfunctioneel.Eeninventariserendonderzoeknaarlopendeeninvoorbe-

reidingzijndeinitiatieventotherinrichtingdiepeplassenleverdeopdathetnietduidelijkis

ofervoldoendeaanbodvanbaggerengrondisomhetgroteaantalplassenbinnendevastge-

stelde10jaarteherinrichten(deBoeretal.,2014).Ookditleidtertoedathetverstandigisom

dekeuzevanwelkeplasverondieptzalwordengoedonderbouwdtemaken.

Meewegen meerdere belangen

DeMCAmaakthetmogelijkomhetprocesvanuitdeverschillendestakeholdersenaanvlieg-

routes vorm te geven, dus zowel aanbod gestuurd, als functie en kwaliteit gestuurd, als

omgevinggestuurd.

Onderbouwing voor bevoegd gezag

DeuitkomstenvandeMCAgeveneenonderbouwingvoorhetbevoegdgezagomeeninitia-

tieftebeoordelenopgeschiktheid.Indetoekomst,alsermeerlocatiesmetdezeMCAVeron-

diepenbeoordeeldzijn,kunnendeeindscoresnogbeterbeoordeeldwordeninvergelijking

metanderelocaties.Deordinalescoreisineersteinstantiebedoeldomvariantenterang-

schikken.Zodraermeer locatiesbeoordeeldzijn,enereengroteredatabasebeschikbaar

komtvanlocaties,varianteneneindscores,komtermeergevoelvoordematevanvariatie

tusseneindscores.Danzouhetookmogelijkzijnomalsbevoegdgezageengrens-scoreaan

tegeven.Opbasisvandehuidigesetvangetestelocatiesisdatnognietmogelijk.

5. tOt slOt


5.2 advies vOOr tOepassing

Inpasseninverkenningsfase

DeMCAVerondiepenisbedoeldalsinstrumentindeplanfase.Hetisgeenverplichtetoet-

sing,maarwordtwelaanbevolenvanuithettoetsingskader.Eeninitiatiefnemervaneenver-

ondiepingzouhierzelfzijnplanmeemoetenonderbouwen.Alsdatniethetgevalis,kande

vergunningverlener(vaakhetwaterschap)hieromvragen.

Betrekken stakeholders

Omdathetinstrumentontwikkeldisalshulpmiddelvoordediscussie,ishetbelangrijkom

dejuistegroepstakeholderssamentestellen.Initiatiefhierbijligtofbijhetbevoegdgezag

(hetwaterschapindemeestegevallen)ofbijdeinitiatiefnemer(somseengrondbank,soms

de eigenaar). Andere belangrijke stakeholders zijn de provincie (vanuit ruimtelijke orde-

ningsperspectief,envanuitnatuur),endehuidigegebruikersvandeplas.Denkhierbijaan

bijv.eenvisvereniging,eenduikvereniging,en/ofomwonendendievandeplasenomgeving

gebruikmaken.

OmdeMCAVerondiepenintekunnenvullen,moeteneerstdejuistegegevensverzameld

wordenomde25criteriatebeantwoorden.Hetbeantwoordenvandecriteriagebeurtbij

voorkeureerstindividueelvoorafdoordestakeholders,envervolgensineengezamenlijke

bijeenkomst.Opdezemanierkanelkestakeholderzondergroepsdrukdeeigeninvulling

geven.Tegelijkertijdkandediscussieefficiëntergevoerdworden,doorterichtenopdecrite-

riawaargeenovereenstemmingoveris.Hetgezamenlijkinvullenlevertaltijddiscussieop,

dezemoetgerichtzijnopbegripvoorelkaarsstandpuntenhetbereikenvanconsensus.De

MCAVerondiepeniseenhulpmiddelomdekeuzevooreeninrichtingsvariantteonderbou-

wen.

Debenodigdegegevensoverhuidigefunctiekunnenmeestalvrijeenvoudigverzameldwor-

denviainternet.Dehuidigetoestandisdeelsviainternetteverzamelen.Benodigdeinforma-

tieoverchemischewaterkwaliteit,biologischewaterkwaliteitennatuurwaardeomgevingis

nietaltijdbeschikbaar.Hetverantwoordelijkewaterschapenprovinciemoeteninprincipe

in staat zijn deze gegevens te kunnen leveren, anders zijn enkele aanvullende metingen

noodzakelijkofkunnenwordenafgeleidopbasisvanexpertjudgement.Decriteriabijde

impactherinrichtingendenieuwefunctieentoestandkunnenaandehandvanhetherin-

richtingsplanwordenbeantwoord,afhankelijkvaninwelkdetaildatalisuitgewerkt.

Verschillende scenario’s

Dehuidigesetweegfactorenisvastgestelddooreenbredegroepstakeholders.Ditgeefthet

gemiddeldeweerhoedeverschillendecriteriagewogenworden.Hetisookmogelijkomver-

schillende sets weegfactoren te gebruiken, die een verschillend scenario representeren.

Zoals inparagraaf4.2scenario4,waarde impactvanherinrichtingveelzwaarderwordt

gewogen,ofscenario5waardenieuwefunctieentoestandhetzwaarstmeewegen.


deBest,J.&E.vanKalleveen.2008.Handreikingvoordevoorselectievan(zand)winputten

voordebergingvanbaggerspecieenuiterwaardmateriaal.RapportGrontmij,49pp.

deBoer,E.J.,P.W.M.vanMullekom&A.tenHave.2014.Teweinigbaggervoortijdige

herinrichtingdiepeplassen.Land+Water2014nr.6,p.36-37.

deLange,W.J.2011.Handreikinggeohydrologischebeoordelingbijherinrichtingvandiepe

plassen.Deltaresrapport1203224-000,33pp.

Lijzen,J.P.A.,J.W.Claessens,R.N.J.Comans,J.Griffioen,W.J.deLange,J.Spijker,J.P.M.Vink&

M.C.Zijp.2011.Beoordelengrootschaligebodemtoepassingenindiepeplassen.

Elementenvoorgeneriekeenlocatiespecifiekebeoordeling.

RIVMRapport607711002/2011,78pp.

MinisterievanVerkeer&Waterstaat.2010.Handreikingvoorhetherinrichtenvandiepe

plassen.WerkgroepImplementatieteamBesluitBodemkwaliteit,40pp.

vanderMolen,D.T.,R.Pot,C.H.M.Evers&L.L.JvanNieuwerburgh(redactie).2012.

ReferentiesenmaatlattenvoornatuurlijkewatertypenvoordeKaderrichtlijnWater

2015-2021.STOWArapport2012-31,378pp.

MWH.2009.QuickscanzandwinplassenOverijssel.RapportMWHB.V.,32pp.

Osté,A.J.,B.deGroot&M.G.A.M.vanderLinden.2010.Eersteverkenningverondiependiepe

plassenWaterschapRivierenland.RPS-BCCRapport,33pp.

Osté,A.,N.Jaarsma&F.vanOosterhout.2010.Eenhelderekijkopdiepeplassen.

STOWArapport2010-38,160pp.

Peeters,E.T.H.M.,R.J.M.Franken,E.Jeppesen,B.Moss,E.Bécares,L.-A.Hansson,S.Romo,

T.Kairesalo,E.M.Gross,E.VanDonk,T.Nõges,K.Irvine,R.Kornijów&M.Scheffer.2009.

Assessingecologicalqualityofshallowlakes:Doesknowledgeoftransparencysuffice?

BasicandAppliedEcology10(1):89-96.

Posthuma,L.,D.deZwart,L.Osté,R.vanderOost&J.Postma.Inprep.Handreiking

systeemanalysemetbehulpvandeEcologischeSleutelfactoren:Toxiciteit(ESF8).

STOWA-rapportx-x.

Rutgers,M.,C.Mulder&A.J.Schouten(eds.)2008.Soilecosystemprofilinginthe

Netherlandswithtenreferencesforbiologicalsoilquality.

RIVMreport607604009/2008,86pp.

Schmidt,C.A.,J.P.M.Vink,R.N.J.Comans,L.P.M.Lamers,J.F.Postma,J.P.A.Lijzen,L.A.Osté,

S.Verbeek.2015.Milieuhygiënischtoetsingskadervoorgrootschaligebodemtoepas-

singenindiepeplassenVoorstelvoorbeoordelingvanpartijengrondenbagger.

MinisterieI&M.

Verdonschot,P.F.M.&A.Besse-Lototskaya.2012.LeidraadRisicomanagementoverlast

steekmuggenenknutten.Alterra-rapport2298,57pp.

Verheijen,L.,C.vandenAkker,R.Comans,J.Griffioen,T.Grotenhuis,W.J.deLange,

P.Leenders,J.Lijzen&L.Osté.2009.Verantwoordgrootschaligtoepassenvangronden

baggerspecie.RapportvandeDeskundigencommissie,46pp.

vanderWijngaart,T.,G.terHeerdt,R.Bakkum,L.vandenBerg,B.Brederveld,J.Geurts,

N.Jaarsma,L.Lamers,L.Osté,M.Poelen,F.Smolders&R.vandeWeerd.2012.BaggerNut,

maatregelenbaggerenennutriënten.Overkoepelendrapport,

STOWArapport2012-40,68pp.

literatuur


websites instrumenten

www.stowa.nl/bibliotheek/publicaties/Baggernut__maatregelen__baggeren_en_nutrienten

themasites.pbl.nl/modellen/pclake/

www.risicotoolboxbodem.nl/sedias/

www.berisp.org/

www.wageningenur.nl/nl/show/Leidraad-voor-vermindering-muggenoverlast.htm

wetteksten

Besluitbodemkwaliteit:wetten.overheid.nl/BWBR0022929/

Circulaireherinrichtingvandiepeplassen:wetten.overheid.nl/BWBR0029248/

http://themasites.pbl.nl/modellen/pclake/

http://wetten.overheid.nl/BWBR0022929/

wetten.overheid.nl/BWBR0029248/


Metdevolgendepersonenzijngesprekkengevoerd,opbasiswaarvanhetdoelendecriteria

vandeMCAzijnvastgesteld.

TommyBolleboom-Bodem+

ServaasDamen-RWSOostNederland

MarivanDreumel-ministerieI&M

TheunisFrankema-Staatsbosbeheer

EsthervanderGrinten-RIVM

RonaldGylstra-waterschapRivierenland

JoopHarmsen-Alterra

TheaHuijsmans-provincieNoord-Brabant

JohandeJong-DLG

PeterLeenders-BrancheOrganisatieGrondbanken

ThomasNusselein-K3Delta

LeonardOsté-Deltares

ReinierRomijn-UnievanWaterschappen

LianneSchröder-Natuurmonumenten

HanSluiter-Staatsbosbeheer

Devolgendepersonenhebbenpere-mailinputgeleverdwaarmeedeweegfactorenpercrite-

riumzijnvastgesteld.

TommyBolleboom-Bodem+

WillievanEmmerikenJosjePeters-SportvisserijNederland


JoopHarmsen-Alterra

TheaHuijsmans-provincieNoord-Brabant

JohandeJong-DLG

PeterLeenders-BrancheOrganisatieGrondbanken

GerritMeijerink-waterschapRegge&Dinkel

ThomasNusselein-K3Delta/GrondbankGMG

LeonardOsté-Deltares

JosReijerinkenEdwinGeraeds-Grontmij

HenkvanRenselaar-bodemadviseurOmgevingsdienstDeVallei

LianneSchröder-Natuurmonumenten

TrudieSiegerink-dorpsraadGroenekan

FathiaTimmermans-waterschapRivierenland

JosVink-Deltares

Devolgendepersonenhebbendeelgenomenaandeworkshop24/9/2013.

NicovandenBrink-Alterra(organisatie)

ServaasDamen-RWSOostNederland

EdwinGeraeds-Grontmij


JoopHarmsen-Alterra

JohandeJong-DLG

MariekedeLange-Alterra(organisatie)

ThomasNusselein-K3Delta

IwanReerink-K3Delta

JosReijerink-Grontmij

CharlotteSchmidt-RWSWaterVerkeerenLeefomgeving

FathiaTimmermans-waterschapRivierenland

bijlage 1: Overzicht betrOkken stakehOlders


hOOFdgrOep 1. huidige Functie

Indezehoofdgroepcriteriawordtinkaartgebrachthoedeplasnuwordtgebruikt,ofdit

gebruikpastindeomgeving,enofhetgebruikisvastgelegdinwet-enregelgeving.Dusniet

naherinrichting,maarindehuidigesituatie.

1.1 Gebruiksfunctie

Wordtdeplasgebruikt,bijvoorbeeldvoorrecreatie(zwemplas,visplas,ofduikplas)ofdoor

commerciëleexploitanten?Hierbijwordenalleofficiëleenofficieuzefunctiesbeschouwd.

Ditisuitgezonderdeennatuurfunctie;dezekomtbij1.2aandeorde.

Rationale: Als een plas een gebruiksfunctie heeft, is deze minder geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

1.2 Natuurfunctie

Heeftdeplaseennatuurfunctie?Vastgelegd inNatura2000,EcologischeHoofdStructuur

(EHS)ofEcologischeverbindingszone(EVZ),ofeenafstandzonderbarrièresvan<500mvan

EHSofEVZ.

Hulpmiddel: De website gis.kademo.nl/ geeft verschillende basiskaarten weer, waaronder

N2000enEHS.Ookkaninformatieopgehaaldwordenbijdeverschillendeprovincies.Voor-

beeldvoordeprovincieGelderland:

www.gelderland.nl/4/Kaartenencijfers/Kaarten-per-thema.html

Rationale: Als een plas een natuurfunctie heeft, is deze minder geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

1.3 Samenhang functie met omgeving

Pastdehuidigegebruiksfunctieindedirecteomgeving(aanliggendegronden)?Alsplasen

directeomgevinggrotendeelsdezelfdefunctiehebben,ishetantwoordja.Alsplasenomge-

vingverschillendefunctieshebben,ishetantwoordnee.Alsdeplasmomenteelgeenfunctie

heeft/nietgebruiktwordt,danishetantwoordnee.

Rationale: Als de functie van de plas past in de omgeving, is deze minder geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

1.4 Beleids- en wettelijk kader

Isdegebruiksfunctievastgelegdinbestemmingsplanofomgevingsplan,ofisgebruikjuri-

dischvastgelegd,bijv.visrechtof-pacht,waterberging,irrigatie,warmte-koudewisseling?

Alsdeplasmomenteelgeenfunctieheeft/nietgebruiktwordt,danishetantwoordnee.De

eventueelvastgelegdenatuurfunctiewordthierbuitenbeschouwinggelaten,datisin1.2al

beantwoord.

Rationale: Als de gebruiksfunctie van de plas is vastgelegd, is deze minder geschikt om te verondiepen,

want procedureel lastiger om te veranderen.

bijlage 2: Omschrijving mca criteria


Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

hOOFdgrOep 2. huidige tOestand

Indezehoofdgroepcriteriawordtbeschrevenwatdehuidigetoestandenkwaliteitisvande

plas.Ditheeftuiteraardsamenhangmetdefunctie,voordeenefunctiewordenhogereeisen

aandekwaliteitgestelddanvooreenanderefunctie.Tochishetbelangrijkomdekwaliteit

losvanfunctietebeoordelen.

2.1 Ligging in drinkwaterbeschermingsgebied

Ligtdeplas (geheelofgedeeltelijk) ineenbeschermingsgebiedvoordrinkwaterof ineen

drinkwaterintrekgebied? Grenzen van deze gebieden zijn bij de provinciale overheid

beschikbaar.VoorGelderlandisditonlinebeschikbaarviawww.atlasleefomgeving.nl

Rationale: Als de plas in een beschermingsgebied of intrekgebied ligt, is deze minder geschikt om te ver-

ondiepen vanwege de wens om terughoudend te zijn met het verrichten van activiteiten in grondwater-

beschermingsgebied.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

2.2 Bereikbaarheid plas voor uitvoerders

Isdeplasmakkelijktebereikenvanuitdepotentiëlebron?Bijvoorbeeldplassendieviahet

watertebereikenzijnofdichtbijdeweg,zijnmakkelijkerteverondiependanafgelegen

plassen.

Rationale: Als de plas goed bereikbaar is, is deze meer geschikt om te verondiepen.

Goedbereikbaar=locatieisdirectontslotenviawegofschip,ofdeontsluitingsroutedieper

vrachtwagenmoetwordengebruiktiskorterdan5kmenlooptnietdooreenwoonkern.

Nietgoedbereikbaar=alleanderelocaties.

Scoreisjaofnee.

Ja,goedbereikbaar=1

Nee,nietgoedbereikbaar=0

2.3 Waterkwaliteit nutriënten

Watisdehuidigewaterkwaliteitquanutriënten?Isdekwaliteithoogoflaag?Hiervoorwordt

deGEPvoordelocatiegebruikt,diedoorhetwaterschapisvastgesteld.Dewaterkwaliteitis

hoogalswordtvoldaanaandeGEP,enlaagalsnietwordtvoldaanaandeGEP.

Rationale: Als wordt voldaan aan de GEP, dan is de locatie minder geschikt om te verondiepen.

Scoreishoogoflaag.

Hoog=0

Laag=1


2.4 Biologische waterkwaliteit

Watisdehuidigebiologischewaterkwaliteit?OokhiervoorwordtdeGEPgebruikt,vastge-

stelddoorhetwaterschap.Debiologischewaterkwaliteitishoogalswordtvoldaanaande

GEP,enlaagalsnietwordtvoldaanaandeGEP.Alsdesituatienietgoedisvastgelegd,dan

moetexpertoordeelgebruiktworden.EenpragmatischekeuzeisomdandeSecchizicht-

dieptetegebruikenalsproxy,waarbijSecchizichtdiepte>2metereenindicatieisvaneen

hogebiologischewaterkwaliteit.

Rationale: Als wordt voldaan aan de GEP of de zichtdiepte is > 2 m, dan is de locatie minder geschikt om

te verondiepen.

Scoreishoogoflaag.

Hoog=0

Laag=1

NB:Ditismomenteeleenkennisleemte.OnderzoekdoorNIOOaanBrabantseplassenzaldit

(deels)aanvullen.DepragmatischekeuzeomSecchizichtdiepte>2metertegebruikenals

proxyvaneenhogebiologischewaterkwaliteitisgebaseerdopdekennisoverondiepeplas-

sen.HiervoorisdeSecchizichtdiepteeengoedeeerstemaat,waarbijdekwaliteitsklassen

slechtenontoereikendverschillenvanmatigengoed(Peetersetal.,2009).Degrensvan2

meterisgebaseerdopdeKRWklassengrenzenvoordoorzichtvoorM20enM21.Dezezijn>

2.25mzeergoeden≥1.7mgoedvoorM20(matiggrotediepegebufferdemeren)en>2mzeer

goeden≥0.9mgoedvoorM21(grotediepegebufferdemeren)(vanderMolenetal.,2012).

Eenwaterschapkanaltijdaanvullendeeisenstellen,ofuitsluitingscriteriatoepassen.Bij-

voorbeeldhetwaterschapRivierenlandsteltinhaarbeleidsregel‘Verondiepenwaterplassen’

datbijeendoorzicht>2,5meterverondiepenongewenstis.

2.5 Natuurwaarde omgeving

Watisdekwaliteitvandenatuurindedirecte,aangrenzendeomgeving?Welkefloraen

faunakomtvoor inhetgebied?Zijnerhabitatrichtlijnsoortenofrode lijst soorten inhet

gebied?MeestobjectiefisomditvasttestellenaandehandvangegevensGAN,ofbijafzon-

derlijkePGO’s.VoorN2000gebiedenkangekekenwordennaardeinstandhoudingsdoelstel-

lingen.Alsdezegegevensontbreken,kanditwaarnodigaangevuldwordenmetexpertoor-

deelPGO’sen/ofprojectteam.

Rationale: Bij hoge natuurwaarde in de directe omgeving is de plas minder geschikt om te verondiepen,

vanwege de mogelijke verstoring.

Scoreishoogoflaag.

Hoog=0

Laag=1

2.6 Cultuurhistorische waarde omgeving

Watisdekwaliteitvandeomgeving,quacultuurhistorieenlandschap?Vaststellenkwaliteit

aandehandvanvoorkomenarcheologischeobjecten(IndicatieveKaartvanArcheologische

Waarden),cultuurhistorischewaarden(werelderfgoed,rijksmonument)ofaardkundigewaar-

den.

Eengoedebroniswww.atlasleefomgeving.nl/kijken.Onderhetthema‘CultureelErfgoed’

zijndevolgendekaartentebekijken:ArcheologischeMonumentenKaart,IKAW,Rijksmonu-

menten,Werelderfgoed.Hierzijnookdiverseprovincialekaartenintekijken,waaronder

Aardkundigewaarden.

Opwww.aardkunde.nlisdeoverzichtskaartvanaardkundigewaardeninNederlandbeschik-

baar.


Rationale: Als de plas in een gebied ligt met een hoge cultuurhistorische waarde, is deze minder geschikt

om te verondiepen vanwege de mogelijke verstoring van het gebied.

Scorehoogoflaag.

Hoog=0

Laag=1

2.7 Instabiel talud en veiligheid

Isersprakevaneeninstabieltaludwatgevaaroplevertvoordeveiligheid?Vaststellendoor

expertoordeel,gebaseerdophellingtaludensamenstellingwaterbodem.

Rationale: Bij een instabiel talud is de plas meer geschikt om te verondiepen.

Scorejaofnee.

Ja=1

Nee=0

hOOFdgrOep 3. impact herinrichting

Indezegroepcriteriawordtbeoordeeldhoeveeloverlastenkostenhettransportmetzich

meezalbrengenvoormensenmilieu,enoferookadditionelenatuurwinstindebron-loca-

tieis.

3.1 Afstand transport

Detransportafstandisbijvoorkeurzokleinmogelijk.Hoegroterdeafstandtussenbronen

plas,hoegroterdebelastingvanhetmilieuzalzijndoortransport.Isdeafstandtussen70%

vanhetaanbodendelocatieminderdan30km(straalrondlocatie)?

Rationale: als de afstand tussen bron en plas < 30 km is, dan is de plas beter geschikt om te verondiepen.

Ligtmeerdan70%vanhetaanbodvanbaggerspecieopminderdan30kmvandeplas?

Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

3.2 Verstoring omwonenden

Zijn er omwonenden die overlast krijgen? Met name door geluid en trillingen. Hiervoor

wordt een afstand van 250 m tussen locatie en woningen gehanteerd, dit is ongeveer de

grensvande40dBgeluidscontour.

Rationale: Als er omwonenden zijn die overlast krijgen door geluid of trillingen, is de plas minder

geschikt om te verondiepen.

Zijnerwoningenbinneneenstraalvan250m?

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1


3.3 Verstoring natuur

Wordteraquatischefloraoffaunaverstoorddoordeherinrichting?Alstotuitvoeringwordt

overgegaan,wordtditinprincipeafgedektdoordeFlora-enFaunawet.Omeenlocatieop

voorhandhieroptebeoordelenwordteeninschattinggemaakt,aandehandvandichtheid

waterplanten in de oeverzone (gem. hoogste waterpeil). Meer begroeiing gaat meestal

gepaardaanhogerediversiteitaanfaunavanwegehogerehabitatheterogeniteit.Alsdeloca-

tieinN2000,EHSofEVZligt,daniseraltijdsprakevanverstoring.

Rationale: Als er aquatische natuur wordt verstoord, dan is de locatie minder geschikt om te verondie-

pen.

Ismeerdan50%vandeoeverzonebegroeidmetwaterplanten,en/ofligtdelocatieinEHSof

EVZ?

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

NB:Alsdezevraagmetjawordtbeantwoord,isaanvullendeF&Fontheffingen/ofNatuurbe-

schermingswetzekernodig.

3.4 Waterkwaliteit tijdens uitvoering

Voldoet de waterkwaliteit gedurende uitvoering aan KRW doelen? Voor locaties die geen

KRW-waterlichaamzijnworden/zijndedoelenopgestelddoordeprovincie.DeSTOWA-EBEO

systematiek kan hierbij gebruikt worden. Inschatten aan de hand van kwaliteit bagger,

zowel nalevering nutriënten als contaminanten. Dit criterium wordt met name bepaald

doordekwaliteitvandebagger,enminderdoordelocatiezelf.Ditcriteriumwordtvastge-

steldgebruikmakendvanhetonderzoekdoordeStuurgroepZandwinplassen.

Rationale: Als de waterkwaliteit te veel verslechtert, en niet meer voldoet aan de vooraf gestelde (KRW)

doelen, dan is de locatie minder geschikt om te verondiepen.

VoldoetdeverwachtewaterkwaliteittijdensuitvoeringaanKRWdoelen(eentijdelijkeafna-

meinkwaliteitmag,zolangmaaraandeKRWdoelenwordtvoldaan)?

Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

3.5 Benodigde tijdsduur fysieke uitvoering

Hoe lang gaat de herinrichting duren? Dit hangt vooral af van aanbod bagger en grond,

waarbijhetstrevenisominvesteringskostenteoptimaliseren.Alshetmeerdan10jaargaat

duren,wordtergeenvergunningverleend.Bijveelplassenduurthetnulangerdan5jaar.De

grensop5jaargelegd:alshetlangerduurt,danisdelocatiemindergeschikt.

Rationale: Als de herinrichting meer dan 5 jaar duurt, is de locatie minder geschikt om te verondiepen.

Scoreismeerofminderdan5jaar.

Meer=0

Minder=1

3.6 Additionele winst in de bron-locatie

Iservoordeel (verbeteringkwaliteit,behalennatuurdoelen)indebronlocatieomdatdaar

ontgrond/gebaggerdwordt,andersdanroutinematigbaggerwerk?Ditcriteriumisminder

locatiegericht,maarwelrelevantvanwegedecombinatie.Alsditnietbekendis,danishet

antwoordnee.


Rationale: als er ook additionele winst kan op de bronlocatie bereikt wordt, dan is de locatie meer


Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

hOOFdgrOep 4. nieuwe Functie

Indezehoofdgroepwordtzoveelmogelijkparallelaandehuidigefunctiedelocatiebeoor-

deeldopdenieuwefunctie.

4.1 Gebruiksfunctie

Isdenieuweinrichtinggeschiktvoorgebruikdoordemens?Bijvoorbeeldrecreatie,irriga-

tie,waterberging,warmte-koudewisseling,exploitatie?Geennatuurfunctie,datkomtin4.2

aanbod.

Rationale: Als de nieuwe inrichting geschikt is voor gebruik door de mens, dan is de locatie meer geschikt

om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

4.2 Natuurfunctie

Pastdenieuweinrichtingineennatuurfunctie?ZoalsvastgelegdinNatura2000,EHSofEco-

logischeverbindingszone.

Rationale: Als de nieuwe inrichting bijdraagt aan vastgelegde natuurfuncties (N2000, EHS, EVZ), dan is

de locatie meer geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

4.3 Mogelijkheden multifunctioneel gebruik

Zijnermogelijkhedenvoormultifunctioneelgebruik,bijv.combinerenrecreatie,natuuren/

oflandbouw?

Rationale: Als de nieuwe inrichting multifunctioneel gebruik mogelijk maakt, dan is de locatie meer


Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0

4.4 Inpasbaarheid binnen huidige beleidskaders

Isdebeoogdenieuwefunctieinpasbaarbinnendehuidigewet-enregelgeving?

Rationale: Als de nieuwe inrichting goed past binnen de huidige wet- en regelgeving, dan is de locatie

meer geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=1

Nee=0


4.5 Verschil in kosten onderhoud en beheer

Zijndeverwachtekostenaanonderhoudenbeheerdiedoordeeigenaar/beheerderworden

gemaaktmeerofminderdanindehuidigesituatie?Bijvoorbeeldinstabieletaludszijnduur

omteonderhouden.Inrichtingmetmoeras,riet,oeverzonekanhogereonderhoudskosten

metzichmeebrengen.

Rationale: Als de toekomstige kosten aan onderhoud en beheer minder zijn, dan is de locatie meer


Scoreismeerofminder.

Meer=0

Minder=1

hOOFdgrOep 5. nieuwe tOestand

Indezehoofdgroepwordtzoveelmogelijkparallelaandehuidigetoestanddelocatiebeoor-

deeld.Doelvandezehoofdgroepisominzichtelijktemakenwaardemogelijkemeerwaarde

voordelocatieenomgevingzit.

5.1 Verwachte systeemkwaliteit

Watisdeverwachtebiologischekwaliteitvandenieuweinrichting?Alsdeinrichtingeen

ondiepeplasis,kanditmethetverwachtevoorkomenvansoorten(waterplanten,oeverzone,

vissen,macrofauna)wordenvastgesteld.Alsdeinrichtinglandbodemis,zalditwordenvast-

gesteldaandehandvankwaliteitsnormenvanhetRIVM(Rutgersetal.,2008).Desysteem-

kwaliteitzalsterkbepaaldwordendoordekwaliteitvandebaggerenafdeklaag.Deverwach-

te chemische kwaliteit wordt afgedekt door het Milieuhygiënisch toetsingskader, zie

criterium5.3.Detoekomstigekwaliteitismeestalbeschrevenindeinrichtingsdocumenten.

Alshetinrichtingsplanernognietis,daninschatten.

Rationale: als de verwachte systeemkwaliteit hoog is (voldoet aan norm), is de plas meer geschikt om te

verondiepen.

Scoreishoogoflaag

Hoog=1

Laag=0

5.2 Verwachte omgevingskwaliteit

Watisdeverwachteomgevingskwaliteitvoornatuurenrecreatie?Ditwordtingeschataan

dehandvangeplandehabitats,enverwachteaanwezigheidvanspecifiekefloraenfauna.Dit

zalvaakeenexpertoordeelzijngebaseerdopplanvormingensamenhangplasenomgeving.

Rationale: Als de verwachte omgevingskwaliteit hoog is (voldoet aan norm), is de plas meer geschikt om

te verondiepen.

Scoreishoogoflaag

Hoog=1

Laag=0

5.3 Risico’s verspreiding stoffen

Isereengrootrisicoopverspreidingvannutriëntenen/ofcontaminanten?Vaststellenmet

behulp van instrumenten die door Stuurgroep Zandwinplassen worden opgesteld voor

ondiepeplassen.Alsernietexplicietwordtgemelddatereenschoneleeflaagwordtaange-

bracht,danwordtditcriteriummetscoreja=0beoordeeld,metverwijzingnaarMilieuhygi-

enischtoetsingskader.


Rationale: als er een groot risico is op verspreiding van nutriënten en/of contaminanten, dan is de loca-

tie minder geschikt om te verondiepen.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1

5.4 Risico’s overlast muggen en andere plaagsoorten

Afhankelijkvandeinrichtingisereenkansopoverlastplaagsoorten,bijvoorbeeldmuggen

en knutten in oeverzone of moeras, blauwalgen in een ondiepe voedselrijke plas. Verder

geefteennieuweinrichtingeenmaagdelijkesituatie,waareengrotekansisopvestiging

exoteninhetwaterofopdeoever.Ditcriteriumwordttoegespitstopoverlastdoormuggen,

waarvoordemuggentoolvanAlterraontwikkeldisindevormvaneenExcel-applicatie(Ver-

donschot&Besse-Lototskaya,2012).


kanderisicoanalysegedifferentieerdwordennaardeverschillentussenoverlastvoor:

a)omwonendenen

b)vissersofrecreanteninhetgebied.

Inhetgevaldatderisicoopoverlastvoordeomwonenden(a)berekendwordtmoetinde

Excel-applicatiedeafstandtotbewoning(inmeters)ingevoerdworden.Inhetgevaldatde

risicoopoverlastvoorderecreantenofvissers(b)berekendwordtvultmen0meterinde

Excel-applicatieals‘afstandtotbewoning’.Ombeidesituaties(aenb)teberekenenmoetde

risicoanalysetweekeerwordendoorlopen.

Rationale: Als er veel overlast door muggen en andere stekende insecten kan optreden, dan is de gekozen

inrichting minder geschikt.

Scoreisjaofnee.

Ja=0

Nee=1


criterium

1.1 gebruiksfunctie 0.3 0.25 0.2 0.3 0.3

1.2 Natuurfunctie 0.25 0.25 0.2 0.25 0.25

1.3 Samenhang functie met omgeving 0.25 0.25 0.3 0.25 0.25

1.4 Beleids en wettelijk kader 0.2 0.25 0.3 0.2 0.2

2.1 Ligging in drinkwaterbeschermingsgebied 0.2 0.17 0.1 0.2 0.2

2.2 Bereikbaarheid plas voor uitvoerders 0.15 0.17 0.25 0.15 0.15

2.3 Chemische waterkwaliteit 0.15 0.17 0.25 0.15 0.15

2.4 Biologische waterkwaliteit 0.175 0.17 0.1 0.175 0.175

2.5 Natuurwaarde omgeving 0.15 0.17 0.2 0.15 0.15

2.6 Cultuurhistorische waarde omgeving 0.175 0.17 0.1 0.175 0.175

3.1 afstand transport < 30 km 0.2 0.17 0.1 0.2 0.2

3.2 verstoring omwonenden 0.25 0.17 0.1 0.25 0.25

3.3 verstoring natuur 0.2 0.17 0.1 0.2 0.2

3.4 Waterkwaliteit tijdens uitvoering 0.1 0.17 0.3 0.1 0.1

3.5 Benodigde tijdsduur fysieke uitvoering 0.15 0.17 0.1 0.15 0.15

3.6 Winst in de bronlocatie 0.1 0.17 0.3 0.1 0.1

4.1 gebruiksfunctie 0.25 0.2 0.1 0.25 0.25

4.2 Natuurfunctie 0.15 0.2 0.3 0.15 0.15

4.3 Mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2

4.4 inpasbaarheid functie in beleidskader 0.25 0.2 0.1 0.25 0.25

4.5 verschil in kosten onderhoud en beheer 0.15 0.2 0.3 0.15 0.15

5.1 verwachte systeemkwaliteit 0.3 0.25 0.2 0.3 0.3

5.2 verwachte omgevingskwaliteit (natuur) 0.25 0.25 0.25 0.25 0.25

5.3 Risico’s verspreiding stoffen 0.25 0.25 0.25 0.25 0.25

5.4 Risico’s overlast plaagsoorten 0.2 0.25 0.3 0.2 0.2

Hoofdgroep 1 0.2 0.2 0.2 0.10 0.1

Hoofdgroep 2 0.2 0.2 0.2 0.10 0.1

Hoofdgroep 3 0.2 0.2 0.2 0.50 0.1

Hoofdgroep 4 0.2 0.2 0.2 0.15 0.35

Hoofdgroep 5 0.2 0.2 0.2 0.15 0.35

bijlage 3: gevOeligheidsanalyse mca verOndiepen

Degebruikteweegfactorenvoordeverschillendescenario’swordthierweergegeven.

Deversie1.1ishiervoorgebruikt.

1. o

orsp

ronk

elij

k

2. g

elij

k ge

wic

ht

binn

en g

roep

en

3. v

ersc

huiv

ing

binn

en g

roep

en

4. v

ersc

huiv

ing

tuss

en g

roep

en a

5. v

ersc

huiv

ing

tuss

en g

roep

en b


stOwa is het kenniscentrum van de regionale waterbeheerders (veelal de waterschappen) in

nederland. stOwa ontwikkelt, vergaart, verspreidt en implementeert toegepaste kennis die de

waterbeheerders nodig hebben om de opgaven waar zij in hun werk voor staan, goed uit te voe-

ren. deze kennis kan liggen op toegepast technisch, natuurwetenschappelijk, bestuurlijk- juri-

disch of sociaalwetenschappelijk gebied.

STOWAwerktinhogematevraaggestuurd.Weinventariserennauwgezetwelkekennisvra-

genwaterschappenhebbenenzettendievragenuitbijdejuistekennisleveranciers.Hetini-

tiatiefdaarvoorligtveelalbijdekennisvragendewaterbeheerders,maarsomsookbijken-

nisinstellingen en het bedrijfsleven. Dit tweerichtingsverkeer stimuleert vernieuwing en

innovatie.Vraaggestuurdwerkenbetekentookdatwezelfvoortdurendopzoekzijnnaarde

‘kennisvragenvanmorgen’-devragendiewegraagopdeagendazettennogvoordatiemand

zegesteldheeft-omoptimaalvoorbereidtezijnopdetoekomst.

STOWAontzorgtdewaterbeheerders.Wijnemendeaanbestedingenbegeleidingvangeza-

menlijkekennisprojectenopons.Wijzorgenervoordatwaterbeheerdersverbondenblijven

metdezeprojectenenerook‘eigenaar’vanzijn.Ditomtewaarborgendatdejuistekennis-

vragenwordenbeantwoord.Deprojectenwordenbegeleiddoorcommissieswaarregionale

waterbeheerderszelfdeelvanuitmaken.Degroteonderzoekslijnenwordenperwerkveld

uitgezetenverantwoorddoorspecialeprogrammacommissies.Ookhierinhebbenderegio-

nalewaterbeheerderszitting.

STOWA verbindt niet alleen kennisvragers en kennisleveranciers, maar ook de regionale

waterbeheerdersonderling.DoordesamenwerkingvandewaterbeheerdersbinnenSTOWA

zijnzijsamenverantwoordelijkvoordeprogrammering,zettenzijgezamenlijkdekoersuit,

wordenmeerderewaterschappenbijéénenhetzelfdeonderzoekbetrokkenenkomende

resultatensnellertengoedevanallewaterschappen.

de grOndbeginselen van stOwa zijn verwOOrd in Onze missie:

het samen met regionale waterbeheerders definieren van hun kennisbehoeften op het gebied

van het waterbeheer en het voor en met deze beheerders (laten) ontwikkelen, bijeenbrengen,

beschikbaar maken, delen, verankeren en implementeren van de benodigde kennis.

stOwa in het kOrt

OPTIMALISEREN HERINRICHTING VAN DIEPE PLASSEN

Documents

Transcript of OPTIMALISEREN HERINRICHTING VAN DIEPE PLASSEN