Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

22
OPPOSITIONEEL OPSTANDIG EN ANTISOCIAAL GEDRAG BIJ PUBERS Lien Bouttelgier

description

Lien Bouttelgier. Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers. Inhoudstabel. Wat is dit?3-5 Ontstaan van het gedrag6-7 Ontwikkeling van het gedrag8-9 Fasenmodel van Patterson10-15 Diagnose stellen16 Hoe moet men dit aanpakken17-22. Wat is dit?. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Page 1: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

OPPOSITIONEEL OPSTANDIG EN ANTISOCIAAL GEDRAG

BIJ PUBERSLien Bouttelgier

Page 2: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Inhoudstabel

Wat is dit? 3-5 Ontstaan van het gedrag

6-7 Ontwikkeling van het gedrag

8-9 Fasenmodel van Patterson 10-

15 Diagnose stellen 16 Hoe moet men dit aanpakken

17-22

Page 3: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Wat is dit? Allerlei concrete gedragingen

≠ rebellerend gedrag van jongeren

Externaliserende gedragsproblematiek = de jongere heeft er zelf weinig last van maar het is storend voor de omgeving.

Ernst: Frequentie Duur Omvang Gevolgen

Page 4: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Wat is dit? (2)

Antisociaal gedrag = Grondrechten schenden van anderen Sociale normen overschrijden

Pesten Spijbelen Vernielen Diefstal plegen Van huis weglopen

Page 5: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Wat is dit? (3) Oppositioneel opstandig gedrag =

Mildere vorm van antisociaal gedrag Negativistisch, vijandelijk en

ongehoorzaam gedrag Uitdagend gedrag vertonen op school Ongehoorzaam gedrag Gebruik van softdrugs

Het gaat hier om gedrag dat zonder behandeling langdurige gevolgen kan hebben voor het individu en de maatschappij

Page 6: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Ontstaan van het gedrag

Ontstaat op jonge leeftijd, zelden op latere Geen eenduidige oorzaak:

Kindfactoren: Intelligentie Geslacht Temperament Cognitieve, sociale en

probleemoplossingvaardigheden Ouderfactoren:

Opvoedkundig gedrag Eigen opvoedingsgeschiedenis Persoonlijkheid en vitaliteit

Page 7: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Ontstaan van het gedrag (2)

Gezinsfactoren: Relaties tussen subsystemen ( partners onder

elkaar) Hechtheid tussen ouder en kind Gezinsorganisatie Gezinscultuur Gezinsdynamiek

Omgevings- of contextfactoren: Uitstoting van de peergroup Aanwezigheid in de buurt van een delinquente

groep waar ze zich kunnen aansluiten Socio-economische status

Page 8: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Ontwikkeling van het gedrag

Onderscheid maken d.m.v. leeftijdsgroepen: Vroege starters:

Voor de adolescentie Haast onmogelijk behandelend gedrag Sprake van een jarenlang verstoord

evenwicht tussen de risicofactoren en de beschermende factoren

Evolutie naar een chronisch psychiatrische problematiek of chronische delinquentie

Fasenmodel van Patterson

Page 9: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Ontwikkeling van het gedrag (2)

Late starters: Na de leeftijd van 12 en 13 jaar De balans van risicofactoren en

beschermende factoren is relatief in balans

Hebben positieve bagage opgebouwd Doorzettingsvermogen Sociale vaardigheden

Veel kans om vroeg uit het proces te stappen met behandeling

Page 10: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson

Het probleemgedrag begint reeds in de kleutertijd maar het gedrag uit zich anders

Factor ouderlijk opvoedkundig gedrag staat centraal

Basis van het fasenmodel: wederzijdse dwang

2 actoren in het proces: De ouder Het gedrag van het kind

Page 11: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson (2)

Stap 1: Ouder stelt aversief gedrag tegenover

het kind Stap 2:

Het kind reageert op aversieve wijze Stap 3:

Ouder stopt de aversieve reactie Stap 4:

Het kind stopt de aversieve reactie

Page 12: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson (3)Voorbeeld:

De ouder heeft een opdracht aan het kind maar het kind heeft geen zin om deze te vervullen dus begint het kind te huilen, schreeuwt hij/zij of het kind krijgt zelfs een driftbui. De ouder wilt dat het stopt dus trekt hij zijn opdracht terug in zodat het kind stopt met huilen,… Dit zorgt voor een negatieve bekrachtiging.

Page 13: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson (4)

Problematisch als het patroon een exclusieve omgangsvorm wordt.

Ouders voelen zich moe en machteloos

Verliest controle over het kind en rolomkering ontstaat: “The child runs the family”

Page 14: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson (5)

5 à 6 jaar: Gebrek aan frustratietolerantie en

doorzettingsvermogen Vrij snel uitgesloten door anderen Onvoldoende sociale vaardigheden Gaat moeilijk om met negatieve

feedback van leerkrachten confrontatie met mislukkingen op school

Page 15: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Fasenmodel van Patterson (6) 12 tot 18 jaar:

Gaat het verder bergafwaarts Relatie met ouders negatief Brengen meeste tijd door met leeftijdsgenoten

die hetzelfde meemaken Pubers stimuleren elkaar Laag zelfconcept, uitzichtloosheid

Volwassenheid: Algemene beperkte sociale integratie Verhoogde kans in contact te komen met

gerechtelijke en psychiatrische instanties

Page 16: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Diagnose stellen

De hulpverlener verzamelt informatie bij verschillende personen in verschillende settings (thuis, op school).

Men moet nauwgezet te werk gaan

Heeft individuele begeleiding nodig

Page 17: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken?

Belangstelling en betrokkenheid: Pubers hebben behoefte aan belangstelling en

betrokkenheid van hun ouders of leerkrachten ook al laten ze dit niet altijd blijken

Hulp bieden: Het storend gedrag markeert soms de

behoefte aan hulp. Men biedt te weinig hulp en structuur Meestal kan een puber iets niet en gaat hij

daardoor agressief reageren omdat het ‘weeral’ niet lukt

Page 18: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken? (2)

Grenzen stellen: Maakt duidelijk wat kan, wat niet kan en

wat moet Moeten de gevolgen kennen als men de

afspraken niet naleeft Ouders, leerkrachten en hulpverleners

moeten op dezelfde lijn zitten Onderhandelen:

= overleggen met de puber om zo tot een oplossing te komen die voor allen werkt.

Volwassene draagt de eindverantwoordelijkheid

Page 19: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken? (3)

Grenzen bewaken: sanctioneren Gedrag wordt beïnvloed door de

gevolgen: Bekrachtiging Straf

Soorten bekrachtiging of straf: Belonen: positief gedrag bekrachtigen Negatief gedrag trachten te verminderen Straffen Negeren Apart zetten ( time – out )

Page 20: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken? (4)

Bij crisis: eerst doen, dan reflecteren: Hoe sneller men ingrijpt, hoe minder

drastisch dit moet gebeuren Gepaste basishouding aannemen in een

crisis: De jongere altijd serieus nemen Onderscheid maken tussen gedrag en

persoon De eigenwaarde van de jongere

respecteren De jongere geen gezichtsverlies laten

lijden door betrokkenheid en interesse te tonen

Eigen emoties onder controle houden

Page 21: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken? (5)

Strategie van het vermijden: ‘Het gevecht om de macht’: veroorzaakt veel

gedragsproblemen De jongere wil niet verliezen van de ander Het gevecht tijdelijk vermijden

(vermijdingsstrategie) Werkt het best wanneer het conflict niet aan de top is

Strategie van het confronteren: Op een assertieve manier de jongeren confronteren

met zijn of haar gedrag zonder dat de jongere gezichtsverlies lijdt

Geen negatie van negatief gedrag maar regels opstellen

Page 22: Oppositioneel opstandig en antisociaal gedrag bij pubers

Hoe moet men dit aanpakken? (6)

Strategie van het deëscaleren: Laten merken aan de jongeren dat je

luistert en hem serieus neemt De jongere de kans geven om emotioneel

stoom te kunnen afblazen Nadat de emoties gekoeld zijn kan men

een inhoudelijk gesprek voeren Reageren na de storm