#06/28.03.13

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

actueel Energiebelasting: mkb betaalt het gelag 16

actueel Vertrouwen: consument spaart zichzelf in de put 32

wat zeg je me nou? Ontwikkelingshulp op eigen kosten 28

Nederland-Ruslandjaar• Corruptie én kansen• Rijke Russen op koopjesjacht• Polder-Russinnen doen ’t zelf

FORUM #06/28.03.132

inhoud #06

36

22

14

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

• SaneringCyprushard,maaronvermijdelijk• Versoepelingkredietregelsbroodnodig• Meerdoenvoorbuitenlandstalent• Compensatieenergiebelastingmag nietuitblijven

•vno-ncwNoord:Negeergrootste bouwputvanEuropanietlanger

8 De fotoVerdubbelen

14Enzus‘Laat mij m’n werk maar in stilte doen’

22VijfvragenaanMikeEman,premiervanAruba

23 Uitspraken

27ScheerNet echt

28Watzegjemenou?‘Thailandgaatbetalenvoorontwikkelingshulp’

29 OndernemerspanelGeef mij maardevut

30 BuitenlandHeimweenaarSchröder?

31Mohikanen‘Eenspuitjegevenklinktzachter’

36 Buiten beeldKarelNoordzij

37Vereniging

46 Reacties‘Alsernietsverandert,reddenwehetniet’‘Wiezichopleidtvoordeww moet nietklagen’

47Overlevershema

47Colofon

FORUM #06/28.03.133

rubrieksnaam

Artikelen10 Zakendoen in Rusland: tricky business?

MaareenpaaruurvliegenvanSchipholentochdeanderekantvandewereld.Ruslandis eenveeleisendland.DecorruptiegroeitenmetdeterugkeervanPoetiniseenpolitiekestagnatieingezet.DesondanksgroeitdeeconomieendehandelmetNederland.

16 BlauwbetalenaanenergiebelastingHetzouallemaalnetjesgecompenseerdworden.Maardaarkomtdoordeextra bezuinigingsrondesvanhetkabinetnietsvanterecht.Mkb’ersgaanditjaartot 30procentmeerbelastingbetalenoverhunenergieverbruik.‘Ikvoelmebestolen.’

18 ‘Russen willen winnen’VoordeliefdekwamenzenaarNederland.Enzijnnualledrieondernemer. OlgaChamova,RitaNozdrinaenElenaPoroschinaoverdeverschillentussen zakendoeninRuslandeninNederland.‘Jemoetlatenziendatjewodkakuntdrinken.’

24 GoodbyeCyprus,helloAmsterdam?Jachten,luxeartikelen,vastgoed.DekoopkrachtigeRussischetoeristkomtgraagwinkeleninNederland.EngeeftdanvijfkeermeeruitdandegemiddeldeEuropesevakantieganger.VerdienenaanrijkeRussen?‘Hetiseensnelgroeiendedoelgroep.’

32 Sparen,sparen,nikskopenDeNederlandseconsumentisbang.Hijheefteenvettebankrekening,maarhoudtde handopdeknip.Waarompompthijnietwatgeldindeeconomie?‘Wepestenonszelf meerdannodigis.’

42QuintinSchevernels:‘Foutenhebbeneendoel’Eengesjeesdestudent(‘gevormdindepraktijk’,zegthijzelf),maartochnoggoedterechtgekomen.QuintinSchevernelsisceovantechnologiebedrijfLayar.Ambitieus,veeleisendentochrelaxt.‘Foutenzijnbedoeldomjeslimmertemakeneneenontwikkeldmens.’

10

32

FORUM #06/28.03.13

HoebelangrijkishetomalsNederlandseondernemingophetnetvliestestaanvaneenbuitenlandseregeringsleider?

Tja,devraagstellenishembeantwoorden.Eenno-brainerzoalszedatindeVerenigdeStatenzoudenzeggen.Of‘bestbelangrijk’zoalswijdatdanmetgevoelvoorunderstatementbrengen.DatalserplannenwordengesmeedvooreennieuweluchthavenofeennieuwziekenhuismenmeteeneventerugdenktaandatNederlandsebedrijfdatdaaralleexpertiseofspullenvoorinhuisheeft.Maarja,hoekrijgjedatvoorelkaaralsbedrijf?Hetisalnietgemakke-lijkomineenvreemdlandteopereren,laatstaanomtoegangtekrij-gentotdepolitieketop.Daaromzijnderondetafelgesprekkendiewijorganiserenookzo’ngoudenkans.Datdoenwerondstaatsbezoekenvanonskoningshuisinhetbuitenlandenrondbezoekenvanregerings-leidersaanNederland.Rechtstreekszakenaankunnenkaartenalsceobijeenpremierofpresidentkanzakenechtinbewegingzetten.ZoalsvorigeweekbijhetbezoekvandeTurksepremierErdoganenoverruimeenweekbijhetbezoekvanpresidentPoetinaanNederland.

DatlaatstebezoekstaathelemaalinhettekenvanhetNederland-Ruslandjaar.DitRussischeinitiatiefmoetzorgenvooreenverbredingenverdiepingvandeeeuwenlangesamenwerkingtussenonzelanden.Datdaarkansenliggen,isduidelijk.NetalsinTurkijegroeitookinRuslanddeeconomiestevigdoor.Crisisofgeencrisis.Redengenoegomnietbijdepakkenneertezitten,maargewoonintespringenopdemogelijkhedendieerliggen.‘Nederlandisbekendenstaatgoedaan-geschreven,datmerkjeoveral’,stelteenondernemerindezeForum. Latenwedaargebruikvanmaken.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

Lees ook ‘In Rusland voel je dat je leeft’ op pagina 10 en verder, ‘From Russia with love’ op pagina 18 en verder, ‘Daar komen de Russen’ op pagina 24 en verder en ‘Verdubbelen’ op pagina 8

• Financiële sector Cyprus te groot• Sanering was onvermijdelijk• Eurozone moet doorgaan op ingeslagen weg om vertrouwen te

herstellen

Het was even spannend of het Cyprus-probleem opgelost zou worden, maar gelukkig heeft de gezonde ratio het gewonnen van de emotie. Cyprus en de eurozone hebben na veel gesteggel een akkoord kunnen sluiten over de redding en sanering van de Cypriotische financiële wereld. De kuur is hard. De banken daar, de werknemers en de inwoners gaan dat beslist merken. Maar de maatregelen moesten genomen worden om erger te voorkomen. Cyprus past in het rijtje eilanden dat te veel leunde op hun banken-wereld. Eerder al grepen Ierland en ijsland naar noodmaatregelen om de uitwassen van een te snel gegroeide en te dominante finan-ciële sector te beteugelen. De verhouding tussen de banken en de nationale economie was volledig uit het lood geslagen. Herstel-werkzaamheden waren, en zijn, daarom noodzakelijk.Makkelijk zullen de Cyprioten het niet krijgen, dat is in de afgelopen week wel duidelijk geworden. Maar wie kijkt naar Ierland en ijsland ziet dat er na de harde ingrepen wel degelijk een toekomst bestaat.

Ierland stapte onlangs voor het eerst na jaren afwezigheid naar de internationale obligatiemarkt voor het uitgeven van een geldlening. Een duidelijker teken dat het vertrouwen van beleggers tegenover Ierland terugkeert, is er niet.De eurozone heeft in de afgelopen jaren een moeilijke periode achter de rug. Langzaam maar zeker worden eindelijk de juiste maatregelen genomen om de weeffouten uit het verleden weg te werken. Die moeten ervoor zorgen dat burger en bedrijfsleven weer vertrouwen krijgen in de toekomst van de euro en de eurozone. Vertrouwen zorgt ervoor dat de Europese economieën op termijn beter gaan draaien, waardoor de welvaart stijgt. Het is van groot belang dat de ingezette Europese koers om het Stabiliteits- en Groeipact te versterken verder wordt doorgezet. Het gezond maken van de economie en het op orde brengen van de overheidsfinanciën moeten hoog op de agenda blijven staan. Maar daarnaast is het belangrijk om te werken aan structurele her-vormingen van de Europese economieën, inclusief arbeidsmarkt en de sociale zekerheidsstelsels. Dat moet Europa concurrerender en toekomstbestendig maken. Daarom zijn harde maatregelen soms onvermijdelijk. www.vno-ncw.nl/eu

4

jero

en p

oort

vlie

t

Sanering Cyprus hard, maar onvermijdelijk

Netvlies

opinie vno-ncw

FORUM #06/28.03.13

wandelgangen

a4 stuit op zandpalen

GroenLinks-KamerlidLiesbethvanTongeren wilvanministerSchultzvanInfrastructuurenMilieuwetenofdeaanlegvandeA4Midden-Delflandhindergaatondervindenvandeont-dekkingvanzogenaamdezandpalenonderhettracé.Datzijngatenindekleilaaggevuldmetzanddiezorgenvoordeafvoervanregenwater.NietdatVanTongerennuzograagwildatdiewegerkomt,maarzijmaaktzichwelzorgenoverdegeplandeverdiepteinpassingvandeweg.Kandienogweldoorgaan?VolgensSchultzwel:deoplossingdiewordtgekozenzalnietleidentothetnietnakomenvandegemaakteafspraken.Dezandpalenmakeneengeheleverdiepingvandewegookgeeninteressantereoptie,meldtzijdesgevraagdaanVanTongeren.Deministererkentdathetbestaanvande zandpalenpasvorigjaarbijwerkzaamhedenaandeA4bovenwaterkwam.Ineenrapportuit1979blekendezandpalenalvermeldtezijn.Schultzweetnognietwatdekostenvanhetoplossenvanhetzandpaalprobleemzijn.

Nederland moet meer doen voor buitenlands talent• Nederland dreigt slag om internationale student te verliezen• Overheid en onderwijsinstellingen kunnen tij keren met bedrijfsleven• Economie vaart wel bij toestroom buitenlands talent

De concurrentieslag om talent in Europa wordt steeds heftiger. Zo hebben Denemarken en Duitsland gerichte initiatieven ontwikkeld om buitenlands talent aan te trekken. Nederland blijft dramatisch achter. We trekken bij-voorbeeld een uitzonderlijk laag percentage studenten bètatechniek uit het buitenland aan en dat ligt echt niet aan de kwaliteit van het onderwijs. Maar met gerichte maatregelen kan dat worden verbeterd.Om Nederland meer in de kijker te spelen van buitenlands talent kunnen overheid en bedrijfsleven samen maatregelen treffen, vooral gericht op de ondersteuning van de topsectoren. In navolging van Duitsland en Denemarken zou een landelijk programma opgezet moeten worden om toptalent te binden. In combinatie met strategische werving kan dat de bekendheid en waardering voor het Nederlandse hoger onderwijs en de arbeidsmarkt verstevigen.De onderwijsinstellingen moeten zorgen voor een scherp geprofileerd onderwijs aanbod met excellente opleidingen en een goede koppeling met de topsectoren en de arbeidsmarkt. Het bedrijfsleven kan die inspanningen aan-vullen met het aanbieden van stageplaatsen. De overheid dient een helder beleid te formuleren waarin het duidelijk is dat buitenlandse studenten welkom zijn. Dit betekent aanpassing van regelgeving voor studenten van buiten Europa, vooral het laten vervallen van de inkomensdrempel van de kenniswerkers-regeling voor ex-studenten.Internationale studenten kiezen voor een studie op basis van de carrièreper-spectieven die excellente opleidingen bieden. De aanwezigheid van internationale studenten en hun binding met Nederland na afloop van hun studie heeft positieve effecten voor Nederland. Buitenlands talent verhoogt de kwaliteit van het onderwijs, het kan bijdragen aan het oplossen van arbeidstekorten en het vergroot het groei- en innovatiepotentieel van de Nederlandse economie. www.vno-ncw.nl/onderwijs

5

wandelgangen

wilders in het verzet

Geert Wilders toert momenteel door Nederland omburgersopteroepeninverzettekomentegenhet‘verschrikkelijke’kabinetsbeleid.Inplaatsvanbelastingverhogingwilhij-verlagingomdeeconomietestimuleren.Inplaatsvan‘kapot’bezuinigenwilhij‘slimbezuinigenopontwikkelingshulp,duurzaamheidsgeneuzel,multikul, kunstsubsidies en Brussel’.

Wildersrichtzichinhetlandvooralopde hardwerkendeNederlanderdievolgens hemhetgelagbetaalt.HijgaatbewustookhetlandinopdagendatdeTweedeKamervergadert,omaantegevendatcontactmetdeburgervoorhemnetzogoedbelangrijkis.StemmingenindeTweedeKamerlaathij echternietschieten,wantzokandepvvnogietsvanhetkabinetsbeleidproberentegen tehouden.Dereactiesdiehijverzamelt, wordenvlakvoorPrinsjesdagaanhet kabinetoverhandigd. Wilders: mobilisatie

Van Tongeren: paal en perk

opinie vno-ncw

dijk

stra

dijk

stra

FORUM #06/28.03.13

opinie vno-ncw

•EnergieprijzenvoorbedrijveninNederlandzijnalrelatiefhoog•Dankzijhogereenergiebelastinggaaternogeenschepjebovenop•Compensatiekanénmagnietuitblijven

De hoge energieprijzen vormen voor veel Nederlandse bedrijven al langer een grote kostenpost. Zeker in internationaal perspectief gezien. Dan is het logisch dat geen ondernemer zit te wachten op een verdere verhoging van de energierekening. En dat is nu wel precies wat er gebeurt.In het Lente-akkoord, het begrotingsakkoord dat na de val van het kabinet-Rutte I april vorig jaar werd gesloten, stond dat de belasting op energie in 2013 omhoog zou gaan. Het kabinet-Rutte ii hield vast aan de in het akkoord vastgelegde belastingverhoging, maar beloofde ondernemers te compenseren. Daarvoor werd zelfs 375 miljoen euro ingeboekt. Compensatie is nog om een andere reden nodig. Energie-intensieve bedrijven krijgen ook als gevolg van de co2-emissiehandel een hogere energierekening gepresenteerd.De compensatie stond gepland voor de jaren vanaf 2014. Maar onder druk van de voortdurende crisis worden blijkbaar alle afspraken vloeibaar. De afgelopen tijd klonk steeds luider door dat de compensatie alsnog aan het bedrijfsleven voorbij zou gaan. Dit vanwege de nieuwe bezuinigingsrondes die nodig zijn om te voldoen aan de Europese begrotingsnorm van 3 procent. Dat zou een (extra) slechte ontwikkeling zijn, want buurlanden als het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hebben aangekondigd de energielasten voor hun bedrijfsleven wél te verlichten.Maar er gloort een sprankje hoop. Inmiddels lijkt het kabinet ervan doordrongen dat veel bedrijven door steeds hogere energiekosten serieus in de problemen komen. Nu maar hopen dat dit leidt tot concrete maatregelen. www.vno-ncw.nl/energie, zie ook het verhaal ‘Ik weet niet hoe ze dit willen uitleggen’

op pagina 16 en verder

beloofde compensatie energie belasting mag niet uitblijven

wandelgangen

handelsmissie moet beter uitgelegd

DeTweedeKamerwilbeteropdehoogte wordengehoudenvandehandelsmissiesdiebe-windsliedenondernemenmethetbedrijfsleven.D66-KamerlidKeesVerhoevenweeserineendebatmetministerPloumenvanBuitenlandseHandelenOntwikkelingssamenwerkingopdat

de Kamer niet alle details hoeft te weten, maar welwatergebeurttijdenszo’nmissieenwatzijopleveren.vvd-KamerlidRenéLeegtewildewetenwatdeoverwegingenzijnomwelnaar hetenelandennietnaarhetanderetegaan.PvdA-ensp-Kamerleden benadrukten dat ook dethema’svanOntwikkelingssamenwerkingaande orde moeten komen tijdens handelsmissies. PloumenzegdetoedeKamerbeteropdehoogtetehoudenvandoelstellingenenresultatenvanhandelsmissies.

wandelgangen

voedselfraudeur is gebeten hond

Recentevoedselschandalen(paarden-in plaatsvanrundvlees,‘biologische’eierenuit delegbatterij)hebbenhetpolitiekedenkenoverdeNederlandseVoedsel-enWarenautoriteit(nvwa)veranderd.DeTweedeKamervindtdatdevoorgenomenbezuinigingvan4,2miljoeneuromoetwordenteruggedraaid,endatdeboetesvoorovertredingenvandewarenregelsmoetenwordenverhoogd.D66wildatervijftigextracontroleurswordenaangesteld.GroenLinkswilzelfshettienvoudige. DatisvolgensKamerlidJesseKlavertercompen- satievande52miljoeneurodiedeafgelopenjaren op de nvwaisbezuinigd.StaatssecretarisDijksmavanLandbouwkondigdeaandatdeeigenbijdragevanhetbedrijfslevenaan de nvwaomhoogzalgaan.Zelaatnoguitzoekenwelkewettenerallemaalbetrekkinghebbenopvoedselfraude,enofhogereboeteseenoptiezijn.MinisterSchippersvanVolks-gezondheidkondigdealvasteenverhogingvandeboeteopgrondvandeWarenwetaan:van4.500naarmaximaal75.000euro.EendeelvandeTweedeKamerwilverdergaanendeboeteafhankelijkmakenvandeomzetvanbedrijven.

Ploumen: beterschap

Dijksma: paardenmiddel

6

beer

nin

k/hh

dijk

stra

FORUM #06/28.03.13

opinie vno-ncw

• Financiering van bedrijfsleven staat onder druk• Europese Commissie wil eisen pensioenen en verzekeraars

versoepelen• Eindelijk meer aandacht voor versterking economische groei

Bedrijfsinvesteringen zijn de motor van onze economie. De laatste tijd staan die investeringen onder druk, maar op enig moment zal de vraag weer aantrekken. Door de verscherpte kapitaal- en liqui-diteitseisen in de financiële sector worden langlopende leningen nu minder makkelijk aangegaan. Er gloort licht aan de horizon, zij het dat de eerste signalen nog pril zijn. De Europese Commissie lijkt de verzekeraars en pensioen-fondsen meer ruimte te willen geven bij het beleggen in langlopende kredieten. Lijkt, want er is slechts een discussiestuk naar buiten gebracht over langetermijnfinancieringen via een zogenoemd Groenboek. Belanghebbenden kunnen daarop reageren en daarmee de plannen van de Europese Commissie beïnvloeden. Hoe kan voorkomen worden dat de kapitaaleisen de kredietverlening te veel gaan hinderen, luidt de vraag die de Commissie stelt. Wellicht verhinderen de nieuwe, strenge regels verzekeraars geld te steken in

langlopende obligaties. Als dat zo is dan is versoepeling mogelijk. Gekeken wordt of de regels voor beleggingen in infrastructuur, securitisaties van hypotheken en leningen voor het midden- en kleinbedrijf verbeterd kunnen worden. Sterker nog, de Commissie wijst erop dat de opeenstapeling van allerlei regels de banken kan hinderen in hun kredietverlening. ‘Dit noopt tot het goed in de gaten houden van de cumulatieve effecten’, schrijft de Commissie. Bekend is dat het midden- en kleinbedrijf voor de financiering van de kredieten zwaar leunt op de banken. Bekend is ook dat de krediet-verlening aan het bedrijfsleven onder druk staat, waardoor er allerlei nieuwe vormen van kredietverlening in de vorm van beursobligaties en kredietunies opduiken.Het is goed dat Brussel aandacht heeft meer voor het versterken van de economische groei. Door de financiële wereld betere mogelijk-heden te geven, kan de groeimotor weer op gang worden geholpen. Niet al het nieuws uit Brussel is negatief, blijkt gelukkig weer. De open benadering van de Commissie op gebied van investeringen in diverse financieringsvehikels valt zonder meer toe te juichen. www.vno-ncw.nl/financiering

7

Noord-NederlandisdéenergieregiovanNederlandenheeftdeambitieomuittegroeientotdéenergieregiovanEuropa.Omdittebereikenzijnalgigantischeinvesteringengedaan,metnameindeEemshaven:degrootstebouwputvanEuropa.Hiervindentot2020verrewegdebelangrijksteinvesteringenplaatsvandegeheleeuopenergiegebied, intotaalcirca25miljardeuro.Laatdatbedrageensgoedtotudoordringen:25miljardeuro.ZobezienishetonbegrijpelijkdatonzepremiernognooitindeEemshavenopbe-zoekisgeweest.Enuwaarschijnlijkookniet.AlserinhetWestenergenseenpaaldegrondingaat,isiedereeneralsdekippenbij,terwijldewegvanDenHaagnaarhetNoordenaltijdlangerlijktdanomgekeerd.Gelukkigzijnwijnoorderlingennuchtergenoegomonshierweinig vanaantetrekken.Hetzijnsimpelwegdefeiten:Noord-Nederland is de energyportvanNederland.Hiervindendegrootsteenergie- investeringenplaatsdienodigzijnomonzeklimaatdoelstellingen,16procentduurzameenergiein2020,tehalen.Endatwordtnogingewik-keldgenoeg.Doorgebrekaanpolitiekedaadkrachtishetinmiddels5voor12.AlleballenophetNoordendus,déenergieregiovanNederland.

Maarwatmoeterdangebeuren?Vooropstaatdatwemoetenblijveninzettenopnieuwevormenvanenergie.Vooralophetgebiedvanoffshorewindenergieliggeneropkortetermijnmogelijkhedenomflinkmetersmaken.Tegelijkertijdspeeltdevraaghoewedezeduurzameenergiehetbestekunnengebruiken.Hetgrootsteprobleemmetwind-enzonne-energieisdathetaanbodschommeltnaargelangdeweersomstandig-heden.Omenergieopdejuisteplekophetjuistemomentbeschikbaar tehebben,isgasvangrootbelang.Gaskanduurzameenergieopslaan enisvervolgensgoedkoopomtetransporterenenopteslaan.Waterverdermoetgebeurenopenergiegebiedenwathieralgebeurt,is teveelombinnenderuimtevandezecolumnoptesommen.KijktueensopdewebsitevanEnergyValleynaardetientallengrootschaligeprojectenenlaatuovertuigen.Noord-NederlandisdéenergieregiovanNederland. Ubentvanhartewelkomomheteensmeteigenogenteaanschouwen.

Bert van der HaarVoorzitter vno-ncw Noord

jero

en p

oort

vlie

t

Versoepeling kredietregels broodnodig

vno-ncw noord

Negeer grootste bouwput van Europa niet langer

FORUM #06/28.03.138

rubrieksnaamde foto

FORUM #06/28.03.139

rubrieksnaam

VerdubbelenScheveningen,22maart–MinisterPloumenvanBuitenlandseHandelenOntwikkelingssamenwerkingenvno-ncw-voorzitterBernardWientjesluisteren naarwatlaatstemededelingen.NaasthendeTurksepremierRecepTayyipErdoganenzijnministervanEconomischeZakenZaferÇağlayan.Erdoganbrachteen eendaagsbezoekaanNederlandennamdeelaaneenrondetafelbijeenkomstmetvertegenwoordigersvanhetTurkseenNederlandsebedrijfsleveninhetScheveningseKurhaus.DeTurksepremierwildehandelmetNederlandverdubbelen,gafhijaan.Vooralindeenergiesector,degezondheidszorgenhettoerismeziethijkansen.WientjesbenadruktehetgrotebelangvandehandelsrelatiesmetTurkijevoorhetNederlandsebedrijfsleven.AlsTurkijegastheerwordtvandeOlympischeSpelenin2020,kaneenberoepgedaanwordenopdeexpertisevanNederlandsebedrijven.Tekst:MarciaTimmermans|Foto:FreekvandenBergh/Novum

FORUM #06/28.03.1310

omslag

‘In Rusland voel je dat je leeft’

Rusland is een land vol para doxen. Terwijl de politiek stagneert, de

corruptie toeneemt en de duimschroeven onder Vladimir Poetin

opnieuw worden aangedraaid, blijft de economie gewoon groeien.

En daar spelen steeds meer Nederlandse bedrijven handig op in.

Maar makkelijk is het niet.

Tekst:OlafKoens|Foto’s:ChrisMellor/GettyImages

Nederland RuslandjaarMethetbezoekvandepresidentvandeRussischeFederatie,VladimirPoetin,op8aprilaanNederlandgaathetNederlandRuslandjaarofficieelvanstart.OpdezelfdedagookeenNetherlands-Russia Business Meet, waarceo’svanRussischeenNederlandsebedrijvenelkaarontmoeteninaanwezigheidvandelegatiesvanbeideoverheden.IndezeForumdaaromspeciaalaandachtvoorde eeuwenoude banden tussen Rusland en Nederland. MetverhalenoverzakendoeninRusland,ondernemendeRussinnenenverdientNederlandookwataanderijkeRussischetoerist?www.nlrf2013.nl

FORUM #06/28.03.1311

‘In Rusland voel je dat je leeft’

De gure wind jaagt over het grote Oktoberplein. Het verkeer staat in alle richtingen vast, voetgangers schuifelen voorzichtig over de gladde sneeuwvloer naar de metro. Bijna niemand let op het enorme Lenin-beeld dat nog altijd pontificaal op het plein staat. De sneeuwvlokken striemen de gezichten van de gemeentewerkers die platgelopen sneeuw wegbikken. Vanuit een café met een goed uitzicht over het plein kijkt Jeroen Ket-ting naar buiten. ‘Weet je welke fout veel Nederlanders maken? Dat ze bang zijn. Angst is ook in Rusland een slechte raadgever. Er is hier fei-telijk niets om bang voor te zijn.’ Hij kan het weten. Al zeventien jaar woont en werkt Ketting in Moskou als oprichter en directeur van Lighthouse, een bedrijf dat internationale ondernemingen helpt bij het veroveren van de Russische markt. ‘De wilde jaren negentig zijn al lang voorbij, het is een stuk minder spannend geworden. Ik ken eigenlijk nauwelijks gevallen van buiten-landers die met gewelddadige misdaad in aanraking komen. Als je je

zaken goed regelt en je goed voorbereidt, kun je in Rusland heel goed zaken doen.’ In tegenstelling tot de meeste delen van Europa groeit de economie in Rusland nog altijd, ondanks de politieke turbulentie, ondanks de crisis in de rest van de wereld. Moskou is maar drie uur vliegen van Schiphol, en toch lijkt het voor veel ondernemers de andere kant van de wereld. ‘En dat is ook zo’, lacht Ketting. ‘De betalingen verlopen anders, de logistiek is een hele kluif, de douaneformaliteiten zijn anders, de certi-ficering gaat hier op een totaal andere manier. En dat is nog maar het begin. Wat dacht je van de wetgeving, de eisen wat de boekhouding betreft, de belastingen? Dat is nog een fout die veel Nederlandse ondernemers maken; denken dat het in Rusland net zo gaat als in Nederland.’Toch groeit de bilaterale handel tussen Nederland en Rusland, het afgelopen jaar zelfs met 20 procent. Er zijn ruim achthonderd Neder-lands-Russische joint ventures actief op de Russische markt, en vol-

De economie in Rusland groeit nog steeds in

tegenstelling tot die in grote delen van Europa.

Dat is ook te zien aan de winkelstraten in hartje

Moskou, waar grote groepen voetgangers zich

een weg langs etalages banen

FORUM #06/28.03.1312

omslag

gens de laatste cijfers hebben tenminste driehonderd Nederlandse bedrijven een vestiging in Moskou, Sint-Petersburg of een van de andere miljoenensteden in het enorme land. Opmerkelijk, want Rusland is nog altijd een van de meest corrupte landen ter wereld. In de jaarlijkse ranglijst van Transparency Internati-onal staat het land op de 133ste plaats, gedeeld met Iran, Honduras en Kazachstan. Uit cijfers van de overheid blijkt dat de hoeveelheid cor-ruptiezaken afneemt, maar de hoogte van de gemiddelde steekpen-ning is de afgelopen jaren enorm gegroeid.

corruptie‘In de jaren negentig werd je nog vaak gestopt door de verkeerspolitie die dan probeerde je geld af te troggelen’, legt Ketting uit. ‘Dat is prak-tisch verleden tijd. Overal in Moskou zijn nu verkeerscamera’s, de boete wordt gewoon naar huis gestuurd.’ De corruptie is in veel geval-len geïnstitutionaliseerd. Het wemelt in Rusland van de kleine dienst-verlenende bedrijfjes die ‘helpen’. ‘Een goede customsbroker was vroeger douanebeambte, een ervaren belastingadviseur werkte vroeger bij de belastingdienst. Iets wat je trouwens ook in Nederland ziet, waar goede accountants jaren bij de belastingdienst hebben gewerkt.’ De oplossing ligt niet in een envelopje met dollars, de oplossing ligt in het inschakelen van een bureau of een partner die ervaring heeft met corruptie. ‘Wanneer je bij de Russische douane tegen situaties aan-loopt waarin het lijkt dat een betaling onder de tafel de oplossing is, moet je gewoon een ervaren customsbroker inschakelen. Wanneer er problemen van juridische of belastingtechnische aard zijn, moet je een

goede Russische jurist inschakelen.’ Het is een van de vele paradoxen van Rusland. Omdat de corruptie en de bureaucratie zo goed ingebed zijn, zijn organisaties als de belastingdienst en zelfs rechtbanken erg terughoudend de regels met voeten te treden. ‘Als je goed weet wat je rechten zijn, kom je een heel eind’, legt Ketting uit. ‘Wij raden onze klanten altijd ten zeerste af betalingen onder de tafel te verrichten. Het is veel beter met een goed netwerk van dienstverleners te werken, Russische bedrijven die streetwise zijn en van de hoed en de rand weten.’ Bas Godska, de ceo van Acrobator.com werkt al jaren in de internet- en e-commerce-sector in Rusland. ‘Ik kom in het dagelijks handelsver-keer zelden corruptie tegen, digitalisatie is het beste medicijn – alles is transparant. In de mediasector pakken mensen soms smeergeld aan, maar het valt me op hoe correct veel ambtenaren zich zijn gaan gedra-gen.’ Godska, die al jaren in Rusland werkt, de taal vloeiend spreekt en een voorliefde voor mooie auto’s heeft, komt des te vaker corrupte ver-keersagenten tegen. ‘Onlangs had ik geen contant geld bij me om een politieagent af te schepen. Ik zat in de fout, want ik had mijn rijbewijs niet bij me. Ik heb hem een promocode voor mijn internetwinkel gege-ven, daarmee kon hij voor zijn vrouw – of minnares – online schoenen kopen. Zo gaan de Russische corruptie en de Nederlandse handels-geest toch nog door één deur – hij was in zijn nopjes en ik heb meer omzet.’

positiefVolgens de Russische overheid was de bilaterale handel afgelopen jaar goed voor ruim 63 miljard euro. Bij het cbs liggen er andere cijfers;

Een medewerker van de gemeente schept de sneeuw weg voor het beeld van Lenin op het Kaluzhskayaplein in Moskou

FORUM #06/28.03.1313

daar staat de onderlinge handel voor iets meer dan 25 miljard euro in de boeken. De Nederlandse ambassade in Moskou bevestigt dat het Nederlandse cijfer dichter bij de waarheid ligt. ‘Maar het is natuurlijk altijd positief dat de Russen ons zo hoog incalculeren’, lacht een mede-werker. ‘Ze denken goed over ons, dat is altijd positief.’ Dat weet ook René Kremers, een agrarisch ondernemer die al jaren in Rusland komt. ‘Nederland is bekend en staat goed aangeschreven, dat merk je overal’, legt hij uit. Samen met collega’s en concurrenten runt Kremers Plus for Progress, een organisatie die de banden tussen Neder-land en Rusland in de agrarische sector aanhaalt. ‘We sturen veel stu-denten van de landbouwuniversiteit naar Rusland; voor een stage of tijdelijk werk. Het grappige is, de Russen laten onze jongens niet gaan. We moeten altijd uitleggen; als je eenmaal naar Rusland gaat, is de kans groot dat je niet meer terug wilt.’ Het is bovendien goed ondernemen. De Russen zijn duidelijk, recht voor de raap en draaien er niet om heen. ‘Je ziet hier maar weinig van het ja zeggen, nee doen’, legt Kremers uit. ‘Soms lukken er bepaalde zaken niet of gaat er iets fout, maar dan is er altijd wel een duidelijke reden voor.’ Ook het beeld dat de Russen een stug en chagrijnig volkje zijn klopt niet. ‘Stel je eens voor, midden in mei – dat is de belangrijkste maand in de sector. Daar gaat bij ons alles voor opzij. Maar in Rusland is dat niet zo. Wanneer ze iets te vieren hebben, dan vieren ze het. Ze gaan die maand gerust op vakantie. Daar moet je rekening mee houden. Wanneer de Russen op zaterdag een feestje geven, wil dat niet altijd zeggen dat iedereen op maandag weer vrolijk aan het werk is.’ Met de terugkeer van Vladimir Poetin als president is in Rusland een

politieke stagnatie ingezet. De duimschroeven worden aangedraaid, de oppositie krijgt steeds minder bewegingsvrijheid. Dat is geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten of uit Rusland weg te blijven. Want economisch gezien gaat het voorzichtig de andere kant op. De middenklasse groeit, officieel gezien is de werkeloosheid lager dan ooit, op de lange termijn heeft dat ook politieke consequenties.

rijkdom en schoonheid‘Ik denk dat het uiteindelijk wel de goede kant op gaat’, legt Kremers uit. ‘Het kan eigenlijk alleen nog maar de goede kant op gaan.’ Rusland blijft bovendien fascineren, weet Godska. ‘De rijkdom van de Russi-sche taal waarin nog altijd subtiliteiten besloten liggen, de schoonheid en charme van de Russische vrouw. De 24-uurs economie in Moskou, de leuke informele manier van zakendoen. De winters blijven lang en koud, dat zal wel nooit veranderen. Het is het allemaal waard.’ Maar wat is het echte geheim? René Kremers denkt lang na. ‘Weet je wat het is? Je moet persoonlijke relaties opbouwen. Je kunt niet in Nederland blijven en in Rusland een bedrijf runnen, men wil je toch gewoon even zien.’ Ketting kan het alleen maar beamen. ‘Je moet in Rusland bovenop je zaken zitten. Je moet er wonen, of tenminste zeer regelmatig komen.’ En, het belangrijkste – je moet het in Rusland naar je zin hebben. Rusland is een lastig, ingewikkeld en vermoeiend land. Ketting: ‘Wanneer je als een boer met kiespijn door Rusland reist, zul je de broodnodige relaties niet aan kunnen knopen. Je moet elke dag net dat stapje extra willen zetten. Dit is een veeleisend land waar je elke minuut voelt dat je leeft. Als je die energie hebt, is dit de ideale plek om zaken te doen.’

‘je moet in rusland bovenop je zaken

zitten’

kir

ill

kudr

yavt

sev/

anp

FORUM #06/28.03.1314

& zus

naam VanKesselWegenbouwactiviteit Grond-,weg-enwaterbouwvestigingsplaats Geldermalsenaantal medewerkers Twintigopgericht 1961eigenaren BarendvanKessel,

DickyvanVersendaal-vanKessel

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #06/28.03.1315

Dicky van Kessel (57)‘De interesse voor het bedrijf is er altijd geweest. Ik weet nog dat ik in mijn jeugd al op m’n fietsje naar het werk ging kijken. Die machines, bouwmaterialen, dat vond ik leuk. Ik was niet zo’n poppenmeisje. Ik ben hier op mijn 18de begonnen. En ik ben nooit meer weggegaan. Ik heb er eigenlijk nooit serieus over nagedacht wat ik had willen doen als ik niet in het bedrijf was gegaan. Als ik tóch iets anders had moeten kiezen, was ik waarschijnlijk verloskundige geworden.’‘Ik ben verantwoordelijk voor de boekhouding, Barend doet de acquisi-tie. Die scheiding van taken werkt goed. Ik blijf graag op de achtergrond. Laat mij maar in stilte mijn werk doen. Hij vindt het leuk om meer op de voorgrond te treden. Dat komt goed uit, want met een rol op de achtergrond haal je geen werk binnen. Barend is geen echte cijferaar. Voor een begroting draait hij zijn hand niet om. Maar met de boek-houding heeft hij minder. Ik denk dat hij binnen een maand gillend tegen de muur zou aanvliegen als hij mijn werk zou moeten doen.’ ‘Als ik over een straat rijd die wij hebben aangelegd, geeft me dat een goed gevoel. Een gevoel van trots over wat wij hebben gemaakt. Het is nu geen geweldige tijd. Bij aanbestedingen wordt werk aangenomen tegen prijzen die niet kunnen. Ik zeg weleens: ‘Als een klus onvoldoende oplevert, kunnen we beter hier met z’n allen een partijtje gaan volley-ballen. Dan weet je te tenminste wat het kost.’ Ik kan nog steeds goed tegen de stress, maar de rek is er wel wat sneller uit dan vroeger. Barend kan heftiger reageren. Ach ja, ieder verwerkt het op zijn eigen manier. En dat is prima.’‘Ik heb er wel moeite mee dat we geen opvolger in de familie hebben. Want je wilt toch graag dat het bedrijf in goede handen terechtkomt. Barend mag dan allerlei bestuurlijke dingen hebben waar hij druk mee is, ik denk dat het hem ook niet koud laat. Ik vind het overigens wel goed dat de kinderen zelf een bewuste keuze hebben gemaakt. Ik heb liever dat mijn dochter bij de Albert Heijn achter de kassa zit en gelukkig is, dan dat ze in het familiebedrijf zit en ongelukkig is. Want dan kun je nog beter zeggen: Het is klaar, we draaien de deur op slot.’

Barend van Kessel (51)‘Eigenlijk wilde ik iets doen in de sociale hoek. Ik heb zelfs nog met het idee rondgelopen om toneelspeler te worden. Maar mijn vader voorspelde me dat dit op niets zou uitlopen. Ik moest maar aannemer worden, dan kwam ik er nog het dichtste bij. Hij deed zelf immers ook elke dag aan toneelspel. Toen ik begin jaren tachtig in het bedrijf kwam, was de vorige crisis op z’n hoogtepunt. Het werd me direct duidelijk wat het betekent als een organisatie te groot is opgetuigd. Ik zag het ene na het andere bedrijf omvallen. En nu gebeurt dat weer. Maar met een bedrijf van onze omvang overleef je het wel als het eens wat minder gaat.’‘De relatie met m’n zus is prima. Ze is ongelofelijk geëngageerd, heel erg stipt, correct. Dat zijn eigenschappen die haar goed van pas komen in haar werk. Ik zou de boekhouding niet van haar kunnen overnemen. Ik heb het een keer noodgedwongen een week gedaan, maar het ligt me niet. Laat mij maar in de rol van vrije middenvelder. De spilfunctie vervullen, dingen aan elkaar knopen. Ik voel me weleens de Chinees in het circus die al die bordjes in de lucht houdt. Vandaag ben ik acquisiteur, morgen ben ik uitvoerder, overmorgen in gesprek met de accountant.’ ‘Dicky zal zich ongetwijfeld weleens afvragen of ik niet te veel hooi op m’n vork neem. Ze heeft het gevoel dat ik werkelijk overal in zit. Maar dat doe ik al m’n hele leven. Op m’n 16de zat ik al in het bestuur van een spelweek. En sinds februari ben ik lid van het dagelijks bestuur van brancheorganisatie Bouwend Nederland. Het bestuurswerk motiveert me om in het eigen bedrijf verder te gaan. Een werknemer kan na vijf jaar tegen zijn baas zeggen dat hij wat anders gaat doen. Maar die mogelijk-heid hebben mijn zus en ik niet.’ ‘Je moet een keer durven zeggen dat je je beste tijd in het bedrijf hebt gehad. We hebben allebei kinderen, maar daar zitten geen opvolgers bij. Ik heb er geen moeite mee dat het bedrijf straks overgaat in andere handen. Ook niet als dit betekent dat het onder een andere naam verder gaat. Ik zou er overigens nog wel twee keer over nadenken voordat ik dat deed. Van Kessel is een sterke merknaam, dus ik zou zeggen: Die houden we er in.’

‘Laat mij m’n werk maar in stilte doen’ Hij had toneelspeler willen worden, zij misschien wel verloskundige. Maar uiteindelijk

belanddenBarendvanKesselenzijnzusDickybeideninhetouderlijkaannemingsbedrijf.

‘Ik voel me de Chinees die al die bordjes in de lucht houdt.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto’s:TonPoortvliet,familieVanKessel

FORUM #06/28.03.1316

actueel

Tot 30 procent meer belasting betalen voor je energie.

Datisderealiteitvoorveelmkb-bedrijvenditjaar.De

hard bevochten compensatie voor deze groep bedrijven

uit het regeerakkoord is ondertussen geofferd in het

kader van nieuwe bezuinigingen. ‘Laat de overheid eerst

eens kijken waar ze zelf nog kan snijden.’

Tekst:FrankdenHoed|Foto:iStockphoto

Zijn bedrijf scoorde als op een na beste in Europees onderzoek naar het energieverbruik van bierbrouwerijen. Maar van zijn inspan-ningen op het gebied van energie-efficiency ziet hij niets terug als hij kijkt naar zijn ener-gienota. Harry Meens, directeur-eigenaar van Alfa Brouwerij in het Zuid-Limburgse Schin-nen, voelt zich bestolen. ‘Eerst vraagt de over-heid ondernemers om groene energie in te kopen en zuinig om te springen met energie. En als ze er dan aan het einde van het jaar ach-ter komen dat ze daardoor minder geld heb-ben binnengehaald, verhogen ze doodleuk de energiebelasting. En compensatie, ho maar.’

op losse schroevenAlle belastingschijven voor energiegebruik zijn vanaf 2013 fors verhoogd. Deze belasting-verhoging was een belangrijk onderdeel van

de afspraken uit het Kunduz-akkoord (ook wel bekend als het Lente-akkoord), het begro-tingsakkoord dat na de val van het kabinet-Rutte I in april vorig jaar werd gesloten. Ook in het regeerakkoord van het nieuwe kabinet Rutte-Asscher kwam de belastingverhoging weer terug. Wel werd toen vastgelegd dat het bedrijfsleven voor die verhoging zou worden gecompenseerd – overigens pas vanaf 2014. Voor die compensatie werd 375 miljoen euro uitgetrokken. Maar deze door het bedrijfsle-ven hard bevochten compensatie is met de nieuwe bezuinigingsrondes weer op losse schroeven komen te staan. De belofte destijds was dat de opbrengst van de energiebelasting zou worden gebruikt om andere belastingen te verlagen. Onder het kopje ‘milieubelastingen’ op de website www.rijksoverheid.nl staat ook nu nog opti-

mistisch vermeld dat de energiebelasting wordt gecompenseerd door een verlaging van andere belastingen. Er wordt zelfs expliciet gemeld over wélke belastingen dat gaat: die op arbeid en winst, zoals de inkomstenbelas-ting en de vennootschapsbelasting.

nieuwe melkkoeMeens verwoordt de gevoelens van veel mkb’ers die nieuwe, fors hogere belasting-tarieven op energie voor hun kiezen hebben gekregen. Die liegen er namelijk niet om. Althans voor wat betreft het gasverbruik dan. Ook de energiebelasting over elektriciteits-gebruik stijgt, maar met niet meer dan de inflatie zo ongeveer. Bij het gasverbruik wordt de belasting berekend over het aantal kubieke meters. Net als bij de inkomstenbelasting gebeurt dat via een systematiek met schijven,

‘ik weet niet hoe ze Dit willen uitleggen’

FORUM #06/28.03.1317

rubrieksnaam

RekenvooRbeeld vooR gasveRbRuik---------------------------------------Zone Jaar gebruik Tarief bedrag 1 2012 5.000 0,1667 833,50 2 2012 165.000 0,1443 23.809,50Totaal 24.643 ---------------------------------------1 2013 170.000 0,1862 31.654---------------------------------------veRschil Ten opZichTe van 2012: 7.011 euro, ongeveeR 30 procenT meeR dus---------------------------------------

die om in energietermen te blijven verbruiks-zones zijn genoemd. De oude eerste en tweede verbruikszone zijn samengevoegd. En het tarief van die ene vervangende ver-bruikszone is fors verhoogd. Dat levert voor alle bedrijven een hogere energierekening op, met de hoogste uitschieters bij de kleinere bedrijven. Meens schuift twee rekeningen van zijn ener-gieleverancier over tafel. Met een gele stift heeft hij gemarkeerd waar voor zijn bedrijf de pijn zit. Door de nieuwe tariefstructuur is hij ineens veel duurder uit. Zijn bedrijf, voor mkb-begrippen energie-intensief, schiet met een jaarverbruik van 600.000 kuub ruim over de grens van de eerste verbruikszone (170.000 kuub). Dat komt ‘m in 2013 te staan op 18 procent meer energiebelasting (8.000 euro extra). Maar het kan erger. Een onderne-

mer die precies valt binnen de grenzen van de basisschijf, betaalt bijna 30 procent meer belasting, zo rekent hij voor. Een extra verras-sing was er dit jaar in de vorm van de opslag duurzame energie (ode). Een nieuwe melk-koe voor de overheid, vreest Meens.

alsnog compenserenVoorlopig moeten mkb-ondernemers nog maar zien hoe ze de schade door de hogere energiebelasting weten op te vangen. Meens vreest het ergste. Hij vindt dat de overheid eerst eens kritisch zou moeten kijken naar wat ze zelf uitgeeft, voordat ze weer bij het bedrijfsleven aanklopt. ‘Als de omzet van je bedrijf terugloopt, zal je moeten kijken of je de kosten kunt drukken. Waarom zou de overheid dat niet doen?’ Inmiddels lijkt ook de overheid ervan te zijn

doorgedrongen dat zij met de verhoging van de energiebelasting ‘een beetje uit de bocht is gevlogen’. In de ministerraad is weer gesproken over compensatie. Maar concrete afspraken hierover zijn er nog niet gemaakt. Meens – en met hem vele anderen – hoopt oprecht dat het daar alsnog van komt.

www.vno-ncw.nl/energie

FORUM #06/28.03.1318

achtergrond

De liefde bracht hen naar Nederland. Ze zijn inmiddels

gescheiden, nog steeds of opnieuw getrouwd, maar geen

van drieën kozen ze voor een bestaan als huisvrouw.

Russen zijn namelijk ondernemende types, en Russinnen

misschien nog wel het meest. Olga, Rita en Elena over

de verschillen tussen Nederland en Rusland, in zaken en

daarbuiten.

Tekst: Walter Devenijns, Paul Scheer | Foto’s: Rob Overmeer

FromRussiawithlove

FORUM #06/28.03.1319

‘Nederlandiseenkleinland,maardeverschillentussennoordenzuidzijngroot.Datiswelraar’,verteltOlgaChamova(38).ChamovakomtuitdeRussischestadKirov(tot1934:Vjatka),zo’n1.000kilometertennoordoostenvanMoskougelegen.ZewoontenwerktinGroningen.‘KiroviséénnachtreizenmetdetreinvanuitMoskou’,aldusdewinkelierster.ErgensmoetzelachenalsNederlandershaarvertellenoverhun‘verre’reizenineigenland.‘Danmoetenzehiersomstweeuurreizenomeenfamilielidtebezoeken.Datvindenzealeengrotereis.’‘Deliefde’zorgdeervoordatzeveertienjaargeledennaardeGroningsehoofdstadkwam.ZebezitmomenteeleensupermarktmetRussischeenOost-Europeseproducten.‘Vjatka(haarwinkel;red.)opendeikmetdehulpvanmijntoenmaligeman,nadegeboortevanmijneerstekindennahetvolgenvanveeltaalles-sen’,legtzemiddeninhaarwinkeluit.Hetplafondisroodgeschilderd,eenreusachtighamer-ensikkelembleemvanhetoudeSovjetregimehangtachterindelanggerektesupermarkt.NietdatzeeenaanhangerisvanhetoudeRuslandhoor.Veelaandachtvoordepolitiekheeftzeechterniet.Dewinkel,sindskortverrijktmeteenonlineshop,enhetprivélevenslokkenalletijd op.

ZegaatnogregelmatigterugnaarKirov:‘Ikziegroteverschillentenopzichtevanvroeger.Demensenlachenermeer.Alsjevroegerbijeenkassamedewerksterstond,werdjeweggekeken.Nunietmeer.Demensenzijnmeerrelaxed.Natuurlijk,demoeilijkhedenzijnernogsteedsgroot,maargoedeveranderin-genkomenlangzaamnietwaar’,glimlachtze.ZemerktdatNederlandersookanderstegenRuslandaankijken:‘Eriswatmeerpositivismerondomhetland.Vroegerwerdallesmeteendonkerebrilbekeken.Jeziethetindeberichtgeving.Ikmerkhetookaanmijnklanten.BedrijvenhebbeninditRusland-jaarookmeerinteresseenkomenhierkijken.Hetisleukomdezenieuweontwikkelingentezien’,vindtdeonderneemster.OndanksdevooruitgangdaarisNederlandtochhaarthuisbasis.Zewerkthard.Zesdagenindeweekisdewinkelopen,dewebsitemoetverzorgdworden,terwijlzeooknogeenalleen-staandemoederisvantweekinderen.Gelukkigkrijgtzeafentoehulpvaneenvriendin.‘Hetisnietaltijdgemakkelijkomonderne-mer- en moederschap te combineren, maar ik wil me ontwikke-len.Niemanddoethetandersvoorje;jemoethetzelfdoen.’

olga chamova (vjatka)

‘Goede veranderingen komen langzaam’

FORUM #06/28.03.1320

achtergrond

elena poroschina (rusproject)

‘Russen willen winnen’

TweekeerperjaarkomtElenaPoroschina(36)noginSint-Petersburg,destaddiezijdertienjaargeledeninruildevoorNederland.‘Ikwistinhetbeginnieteenswaardatlag.’Echtheimweeheeftzeniet.‘NaaldiejarenpastdeNederlandsecultuurbeterbijmedandeRussische.Ikbenhiervrijerenhebhetgevoeldatikmeerkanbereiken.InRuslandhebjebijgeboorteeenbepaaldestatus.’OpvakantieinEuropadeedzeookNederlandaanenwerdzeverliefdophaarinmiddelsex-man.DekeuzeominNederlandteblijven,wassnelgemaakt,‘wantzodenkjealsjeverliefdbent’.NaeenjaarNederlandselesbegonzeaanhaareerstebaan.Zo’nzeswerkgeverslaterbeslootzevoorzichzelftebeginnen.‘IkmoestinmijnlaatstebaaneengroepRussenbijelkaarzoekeninNederland.Toendatnietsnellukte,bedachtikdathetmooizouzijnalsdaareenspeciaalbureauvoorwas.’HaarbedrijfRusProjecthuistineenkleinkantoorinHilver-sum waar een samovar eneengrotematrjoshka-popvoordeRussischesfeerzorgen.RusProjectwerftenselecteertRussendieinNederlandwonenvoorNederlandseenanderebedrij-vendieinRuslandzakendoen,envoorRussischebedrijvendieinNederlandzakendoen.ZijkennenzoweldeNederlandsealsdeRussischebedrijfscultuur,endiekannogalverschillen.

Poroschina:‘DegrootstefoutdieNederlandsebedrijvenmaken,isdatzenieteerstinvestereninderelatiemethunhandelspartner.Russenhebbengeenvertrouwenindeinstantiesalshetmisgaat,enwillendaaromvantevorenweten of die Nederland betrouwbaar is. Dus moet je eerst metzeuitetenenlatenziendatjewodkakuntdrinken.Hetzakendoenkomtlater.’NederlandseondernemersmoetenerookrekeningmeehoudendatRussenmeerderedingentegelijkdoen,terwijlNederlanderszichmeeropééndingtegelijkrichten.‘Russennementijdenseengesprekgerusthunmobiel op. Ze denken er niet bij na dat dat irritatie kan opwekkenbijdegesprekspartner.’MeerinhetalgemeenzijnNederlandersvolgenshaarindivi-dualistischerenrelaxterdanRussen.‘Diezijnassertieverenhebben een winnaarsmentaliteit. Dat heeft onder meer te makenmethetverschilinwelvaartsniveau.VooralRussischevrouwenonderscheidenzichdaarin.Zestrevennaarmaterieelsuccesengebruikendaarvoorwatzeinhuishebben,inclusiefhunuiterlijk.’Nederlandsebedrijvenkunnendieinstellingwaarderen.‘Zevragenmijexplicietomvrouwelijkekandida-tenvooreenfunctie.Daarkunnenzevanopaan.’

FORUM #06/28.03.1321

rita nozdrina (i-trust)

‘Ik ken geen grenzen’

‘Sotsjiiseenbijzondereplek.Hetismijngeboorteplaatsaande Zwarte Zee. Het klimaat is er subtropisch, maar in de nabij gelegenbergenkunjelekkerskiën’,RitadeVries-Nozdrina(37),eigenaressevanhetadviesbureaui-trustuithetFrieseWolvega,vertrektelkezomervakantiemethaarkinderennaardewoonplaatsvanhaarouders.‘Alsikdaarben,krijgiknieuweenergie’,zegtze.Moedersheeftereenhotel,datnabemiddelingvandochterlief,geboektisdoordeNederlandseschaatsploegalsuitvalbasisvoordeOlympischewinterspelenvan2014.NozdrinawoontzeventienjaarinNederland.Zewas21enzwangertoenzemethaarNederlandsemanRuslandverlietennaarhetFrieseWolvegatrok.ZevoeltzichinhartenniereneenRussischevrouw.Vooralhetvrouwzijnvindtzebelangrijk,wantdeverschillentussenmanenvrouwzijninNederlandbijnaverdwenen.‘InRuslandgevenmannenjejasnogaan’,verklaartze.TochwoontzeprimainNeder-land,ofbetergezegdinFriesland.ZeleerdeNederlandssprekenenFriesverstaan,wanthaaraangetrouwdefamilieiszoFriesalshetmaarzijnkan.NederlandofRusland?Datmaaktmenietzoveeluit,verteltze.‘Ikkengeengrenzen.VoormijnkinderenisNederlandhunmoederland.Ruslandkomtopdetweedeplaatsinhunhart.’Nozdrinavolgde,zoals

veelimmigranten,eenbijzondercarrière-pad.Zebegonindeschoonmaak,richttedaarnaeenkledingatelierop,maarstapteovernaarhetbedrijfsleven.BijFriesebedrijvendieexporteerdennaarRuslandvondzeeeneerstebaan.NubezitzeeeneigenadviesbureaudatbemiddelttussenNederlandseenRussischebedrijven.Decultuurverschillenzijngroot:‘Nederlandsebedrijvengebruikengauwmailverkeer.Russenwillenpersoonlijkcontact.Jemoetalsonderhandelaarhetijsbreken,vertrouwenwinnen.DankunjezakendoenmetRusland.’Enja,drinkenhoorterbij.‘AlsjemetRussenaanhetetenbentdanhoortalcoholerbij.Alsjezegt:‘Ikdrinkniet’,danwordtdesfeerijzig.’Zeis,zegtze,nergensbangvoor.‘Russenleventussenhemelenaarde.Gaathetmisdanzienzewelweer.PlanneniszotypischNederland.Saai.’Ze is trots op Rusland. Het land is een hot item. Rijk aan grondstoffen,énheelerggroot.MaarzeisooktrotsopNederland.‘Nederlandismaar300bij200kilometer.Entochzijnweeenvandegrootsteexporteursterwereld.’Hetschakelentussentweewereldenissomsvermoeiend,zegtNozdrina.‘HetgelukisdatikmetRussencontactkanhouden.Datismijngeestelijkelifeline.’

FORUM #06/28.03.1322

vijf vragen aan

Aruba moet de economische draaischijf

worden tussen Nederland en Latijns-

Amerika. Daar wordt begin mei de

conferentie Europe meets the Americas

over georganiseerd. De Arubaanse

premier Mike Eman streeft naar

een duurzame relatie: ‘Aruba zoekt

ingenieurs, architecten.’

Waarom moet Aruba een draaischijf worden?‘Het eiland heeft een enorm potentieel. Dat gaan we versterken. Waar zit de meer-waarde tussen het Caraïbische deel en het Europese deel van het Koninkrijk? Daar is nooit goed naar gekeken. Aruba ligt strategisch ten opzichte van de Latijns-Amerikaanse eco nomieën die het heel goed doen. Europa en Nederland hebben veel expertise op het gebied van duurzame landbouw, mijn - bouw of de energie- en waterwerken. Maar Nederlanders spreken meestal geen Spaans. Ze kennen de handelscultuur niet, maar er is een eiland dat Aruba heet. Aruba heeft een uitstekende relatie met Zuid-Amerika, én met Nederland. Als we nu die bijzondere positie zouden gebruiken als brug naar die markten. Dat is goed voor ons eiland en goed voor Nederland.’

Gaat u de concurrentie aan met Curaçao waar al veel Nederlandse bedrijven zijn gevestigd? ‘Iedereen zoekt een niche. Curaçao heeft al heel lang een sterke positie in financiële off-shore-wereld, de ‘papieren’ bedrijven. Aruba wil echte bedrijven aantrekken uit Nederland of Europa die vanuit hier naar Zuid-Amerika gaan. Dat is toch een andere benadering. Aruba zoekt ingenieurs, architecten. Philips en Unilever kunnen door hun omvang wel zonder Aruba. We mikken op het mkb, dat niet zo’n groot netwerk heeft. En misschien komen de Philipsen en Unilevers van deze wereld wel naar ons eiland.’

U ziet kansen in Latijns-Amerika?‘De ontwikkelingen zijn pas begonnen. Kijk maar wat er nu in Brazilië gebeurt. Dat land moet de komende jaren achthonderd lucht-havens bouwen of verbouwen. Columbia wil ook miljarden investeren in infrastructuur en waterwerken. Er is een inhaalslag gaande. Daardoor ontstaat er een enorme behoefte aan steun en dienstverlening. Dat zal de komende 25 jaar alleen maar groeien. tno heeft al een vestiging op Aruba en bereikt daardoor makkelijker de nieuwe markten. Aruba heeft een managementcontract met Schiphol. Dat bedrijf zou deskundigheid kunnen leveren aan Zuid-Amerika. En ook GasUnie wordt binnenkort actief op Aruba.’

Heeft Aruba nog andere ambities?‘Aruba leeft van het toerisme. In de afgelopen 25 jaar steeg het aantal toeristen van twee-honderdduizend naar 1,5 miljoen. Het aantal hotelkamers verviervoudigde zich tot achtdui-zend. Maar er is een grens. Dit is een klein eiland met een lengte van maar 30 kilometer. Ons eiland moet niet de nadruk leggen op een hoge economische groei van 5 tot 10 procent, maar kijken naar een verbetering van de leef-kwaliteit. Twintig procent van onze energie wordt met windmolens opgewekt. Er komt nog een windmolenpark bij. De zon levert 5 procent aan energie op. Het streven is om in 2020 volledig te draaien op groene energie. Om dat te bereiken, werken we samen met tno en tu Delft, Carbon War Room van ondernemer Richard Branson en de Ameri-kaanse Harvard Universiteit. Het ‘groene’ zeiljacht van Wubbo Ockels zie ik hier vanuit mijn werkkamer in de haven liggen. Hij geeft lessen over duurzaamheid op onze scholen.’

Hoe goed draait de Arubaanse economie?‘Drie jaar geleden bedroeg de werkloosheid 10 procent, maar door de hoge investeringen in stedelijke- en wijkvernieuwing, de infra-structuur en de groei in toerisme is dat percentage verlaagd naar 7. Dat niveau hopen we de komende twee jaar verder te verlagen tot 4 à 5 procent.’

Tekst:WalterDevenijns|Foto:ArubaGovernment

mike eman

‘Aruba is de brug naar Zuid-Amerika’

FORUM #06/28.03.1323

uitspraken

‘Ik ben een veelpleger. Maar tot nu toe ben ik nooit berispt.’Deken van de Orde van Advocaten Germ Kemper, hp/De Tijd van 13 maart

‘Cyprus is een kleine ontsteking in het gezicht van Europa. Dat moeten we snel oplossen.’Europarlementariër Wim van de Camp, cda-persbericht van 13 maart

‘Economen zien de eurocrisis als een loodgietersprobleem. Eurobonds hier, bankentoezicht daar: als al die buizen en kranen er zijn, komt het goed. Ik denk van niet.’Hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen, hp/De Tijd van 13 maart

‘Of ik competent ben of niet, laat ik aan u over.’Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem, nrc Handelsblad van 21 maart

‘Twintig jaar overleg met werkgevers en kabinet heeft ons meer vernieling dan vernieuwing opgeleverd.’Henk van der Kolk, scheidend voorzitter fnv-Bondgenoten, De Telegraaf van 16 maart

‘Een vliegende Fyra die als een molensteen om de nek hangt van de Nederlandse belastingbetaler.’sp-Kamerlid Van Dijk over de jsf, De Telegraaf van 14 maart

‘Ik zeg vaak nee. Dan heb ik mijn hoofd wel weer genoeg gezien op televisie.’seo-directeur en ser-kroonlid Barbara Baarsma, De Telegraaf van 16 maart

‘Als ik in de schoenen van de premier stond, zou ik het niet aandurven vier jaar lang in zoveel onzekerheid te leven.’cda-senator en Bouwend Nederland-voorzitter Elco Brinkman over de vraag of de Senaat omstreden wetsvoorstellen van het kabinet aan een meerderheid zal helpen, Elsevier van 15 maart

‘De kabinetsformatie van 2012 is nimmer afgelopen.’Oud PvdA-politicus Ed van Thijn, Elsevier van 16 maart

FORUM #06/28.03.1324

achtergrond

daar komen de russen!

FORUM #06/28.03.1325

daar komen de russen!

DehoofdstedelijkeP.C.Hooftstraatleerteenaardigwoordje

Russisch bij. En in tegenstelling tot de jaren tachtig zijn we

blij met Russen in Nederland. Ze komen voor diamanten,

boten en om te shoppen. Vooral Amsterdam mag zich in

de belangstelling van de koopkrachtige Russische toerist

verheugen.

Tekst:RemkoEbbers|Foto:DonaldWeber/VIINetwork/hh

Bij de Bijenkorf proberen ze het de Russische toerist zo gemakkelijk mogelijk te maken. Gastheren en -vrouwen begeleiden Russen in hun eigen taal door de winkel. ‘Russen zijn, net als Brazilianen en Chinezen overigens, een voor de Bijenkorf belangrijke en snel-groeiende doelgroep’, zegt Michel Bos van de Bijenkorf. ‘Het is een groep klanten voor wie we het winkelen willen faciliteren met pre-mium service. De hosts maken de Russen wegwijs in de winkel en helpen met vertaal-problemen. Het is nu eenmaal zo dat veel Russen slecht Engels spreken. Verder kunnen ze in onze winkels met hun eigen creditcards in hun eigen valuta afrekenen als ze dat wil-len. We roepen ook om in het Russisch en wijzen hen op de mogelijkheid om belasting-vrij in te kopen.’ Russen geven het meest uit op de afdelingen accessoires, sieraden, mode en speelgoed. Hoeveel ze spenderen wil Michel Bos ‘uit principe’ niet zeggen. Het koopgedrag is sim-pel en effectief, vertelt een verkoopster in een van de luxe winkels op de benedenetage van de Bijenkorf: ‘Ze weten wat ze willen en vra-

gen meteen naar de duurste spullen.’ In de horeca doen Russen hetzelfde. Ze gaan graag uit, willen dan ook spenderen, maar dan moet je wel hebben wat ze vragen. Of het gerecht op de kaart staat, doet helemaal niet ter zake. De meer glamoureuze Russen laten zich naar de P.C. Hooftstraat brengen, de luxe winkel-straat in Amsterdam met onder andere win-kels van Armani, Hugo Boss, Hermès, Tif-fany & Co, Bulgari en Chanel. Daar geven ze tot vijf keer meer uit dan de gemiddelde toe-rist uit een eu-land. Ook de Amsterdamse grachtenpanden lijken meer en meer belangstelling te krijgen van Russen. Niet zo verwonderlijk, legde make-laar Elize Bosveld uit op bnr radio. ‘Amster-dam is een kleine wereldstad. Binnen de grachtengordel wordt niet meer bijgebouwd. Grachtenpanden zijn historisch en waarde-vast. Het is een vaste investering omdat je er ook geld mee kan verdienen door short stay verhuur.’ Russen gaan snel te werk, zegt Bos-veld. ‘Ze hebben geld en willen snel handelen. Ook wordt veel met cash geld betaald.’

FORUM #06/28.03.1326

achtergrond

De superrijken gaan op zoek naar één van de paradepaardjes van het Nederlandse bedrijfs-leven. Zij kopen een jacht. En dan hebben we het niet meer over de hiswa. Nederland heeft een aantal jachtenbouwers, zoals Amels en Feadship, die gespecialiseerd zijn in privé-jachten en zich richten op de kapitaalkrachti-gen uit opkomende landen als Rusland en China. Het is ook de wereld met dikke geslo-ten deuren. ‘Dat is, naast het vakmanschap dat we hebben, één van de redenen waarom rijke klanten bij ons komen’, vertelt Francis Vermeer van Feadship vriendelijk doch beslist.

niets zeggen We hebben het niet over dure jachten, maar over héél dure, zegt Vermeer bijna trots. ‘Wij zeggen nooit iets over onze klanten, zelfs niet hun nationaliteit. Wij bouwen ongeveer vijf jachten per jaar, dan is het snel te achterhalen over wie we het hebben. Het is inmiddels bekend dat wij de bouwers zijn van de Venus (het naar verluidt 105 miljoen euro kostende jacht van de overleden Apple-oprichter Steve Jobs; red.), maar dat hebben wíj zeker niet naar buiten gebracht.’

Eenzelfde attitude geldt in de diamanthandel, ook een topper voor Russen met een dikke bankrekening. Ja, er wordt zaken gedaan met Russen. Natuurlijk kan er meer over gezegd worden, laat uw telefoonnummer maar ach-ter dan wordt u teruggebeld. Niet dus. Aan-dringen heeft geen zin, er wordt liever niet gepraat over (vermogende) klanten. Discretie boven alles.

wereldklasse dj’sEn dan de beelden van de rijke Russen fees-tend aan de stranden in Zuid-Frankrijk en de Spaanse Costa’s. Daar moet Nederland toch ook iets van mee kunnen pikken? Dat is eigenlijk helemaal niet zo raar gedacht, zegt Mirik Milan, producer en nachtburgemeester van Amsterdam. Vooral niet als wordt gemikt op de kapitaalkrachtige trendy Rus en Russin. Milan: ‘Russen houden van festivals. De doorsnee-Rus gaat naar grote festivals in Mid-den-Europa. Maar Nederland heeft festivals van wereldklasse, met wereld-dj’s zoal Armin van Buuren. Sensation is bijvoorbeeld een hele grote, daarvoor komen mensen met de auto uit Spanje en Frankrijk. Afstand en tijd zijn dus geen groot bezwaar.’

‘Concurreren met Marbella moeten we niet willen’, zegt de nachtburgemeester, ‘dat win-nen we nooit.’ Al was het alleen maar van-wege het abominabel lage aantal zonuren in Zandvoort. Toch valt er veel belangstelling te kweken voor de Nederlandse dance, en daar-aan vast Nederland als toeristische bestem-ming, zegt Milan. Voorzichtig beginnen met feesten in Rusland en als de belangstelling is gewekt, komen ze wel hierheen, denkt hij. ‘Maar let op het cultuurverschil. Wie geld heeft, bepaalt. De maatschappij zit heel anders in elkaar. Ik hoor van bevriende dj’s dat ze voor veel geld worden geboekt in bijvoor-beeld Sint-Petersburg, maar als de geldschie-ter de muziek niet leuk vindt, staan ze na een half uur weer buiten. Wel betaald, dat wel. Het zou in Nederland of elders in West-Europa nooit voorkomen dat een geldschieter zich zo bemoeit met de muziek.’

DegewoneRussischetoerist

JaarlijksgaanbijnadertigmiljoenRussennaarhetbuitenlandvoorzakenofvakantie.Daargevenze20miljardeurouitvolgensde unwto,dehandelsorganisatievandeVerenigdeNaties.Driekwartvandiereisjesisvakantie.Russischetoeristenvormen1procentvandetotalemarktinNederlandmetnoggeen150duizendmensen.Meerdandehelftverblijftinvier-envijfsterren-hotels.Bijna60procentvandeRussendieNederlandbezoekt,komtvoorvakantie,eenkwartomzakentedoenenderest bezoektvriendenoffamilie.Hetaantalzakelijkebezoekerszouweleenshogerkunnenzijnomdatdeneigingbestaatop‘vakantie’ tegaanomdatdatmakkelijkerisbijhetkrijgenvanvisa.DemeesteRussenverblijveninenomAmsterdam,daarwarenin201194duizendRussischehotelgasten.Russengaanvaak,maarkortopvakantieenrichtenzichvooralopevenementenzoalsfestivalsenbeurzen.Bron: Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen

FORUM #06/28.03.1327

serg

ei c

hiri

kov/

anp

column scheer

Net echtDemensiseenraarwezen,dathetvooralzichzelfmoeilijkweettemaken.Neembijvoorbeeldhetfenomeenvanflexibelwerken.Eerstmoetjeregelmatigthuiswerken.Datscheeltreistijdenkantoorruimte,enisgoedvoordecombinatievanwerkenprivé.Vervolgensmoetjeweeropkantoorkomenwerken,wantjeaan-wezigheidwordttochnodegemist,enalleenisookmaaralleen.

OnlangslietYahoo-ceoMarissaMayerzo’nberichtuitgaan.Com-municatieensamenwerkingverlopenvolgenshaartochhetbestalsjenaastelkaarzit.Goedeideeënontstaanindewandelgangenen aan de lunchtafel, als je nieuwe mensen ontmoet en spontaan bijelkaarkuntkomenvooroverleg.Jekuntnatuurlijkeenvideo-conferencebeleggenmetmensenopverschillendeplaatsen,maardatkosttijdenwerkttochwatongemakkelijk.Dusterugnaardiegoeieouwetijdvanconstanteaanwezig-enbeschikbaarheid.

HetAmerikaansebedrijfSuitableTechnologiesheefteentussen-vormbedacht:deBeam.DatiseensoortSegwaymeteenbeeldschermopooghoogte.Daaropziejehetpratendehoofdvaneencollegadiethuisofopeenandereplekopdewereldvertoeft.DeBeamkanvanafstandwordenbestuurdenzovanvergader-ruimtenaarwerkplaatsrijden.Derijrobotisuitgerustmetcamera,microfoon en speakers. Ineersteinstantiedachtikdatheteeninternetgeintjewasomdediscussieoverflexibelwerkenbelachelijktemaken.Maarikgeloofdathetapparaattochechtwordtgemaakt.Eennieuwestapindeverdwazingvanhetmoderneleven,alsjehetmijvraagt.Derobotisbovendienduur(meerdan12.000europerstuk),moeilijktebesturenenzelfsstuurloosalsereenslechteinternetverbindingis.EentrapkandeBeamooknietnemen.IkziealeenfrontalebotsingtussentweeBeamsopdegangvoorme.

BijSuitableTechnologiesgelovenzeernatuurlijkwelin.‘DeBeamgeeftjediecasual interactiondiejegewendbent’,aldusdefolder.Opsommigedagenbestaatdehelftvande25werknemersuitrobots.Zeschuivenzelfsaanbijdelunch.‘Wathebjijerop?’Etenzethuiseenbroodjemee,enkomenzesamenopfantastischeideeën.ZoalsdeBeam. Paul Scheer

jero

en p

oort

vlie

t

Snelle doorstroom visa

VoorRussengeldteenvisumplicht.HetisbelangrijkdatvisumafgiftedoordeNederlandseconsulatengeenremmendewerkingheeftopbezoeknaaronsland,ofliever:eenstuwendewerkingheeft.Ditisbelangrijkaangezienonderzoekuitwijstdatdebestedingenvandittypebezoekershethoogstezijnindebuurtvanwaarzelanden.HetNederlandsBureauvoorToerismeenCongressen(nbtc)pleitdanookvooreensoepeleverwerkingsprocedure,eengroterecapaciteitoppiekmomentenenextralocatiesverspreiddoorRusland.Volgenshet nbtckanNederlandzoeenvoor-keurspositiekrijgentenopzichtevanandereEuropeselanden.DatkanzorgenvooreenaanpassingvanhetreisschemawaarbijdereisinNederlandbegintofverblijfinNederlandhetlangstis.

FORUM #06/28.03.1328

watzegjemenou?

Wat zeg je me nou? Een ontwikkelingsland dat betaalt voor hulp?‘Ja, we hebben een overeenkomst gesloten met de National Science and Technology Development Agency van Thailand, zeg maar een soort tno. Zij gaan 50 procent van de kosten op zich nemen van de pum-mis-sies. Het gaat om 150 missies naar het mid-den- en kleinbedrijf in de komende drie jaar. Volgens ons gebruikelijke recept: we koppe-len vrijwilligers met jarenlange ervaring in het bedrijfsleven twee weken aan een lokale ondernemer om concrete problemen in de bedrijfsvoering op te lossen.’

Maar waarom zou thailand daar nu ineens voor gaan betalen?‘Het komt voort uit de situatie hier. We krijgen als organisatie nooit méér geld en het wordt waarschijnlijk zelfs minder. Minister Ploumen

moet flink snijden gezien de bezuinigingen op Ontwikkelingssamenwerking. Als je dan als organisatie toch wilt groeien en uitbreiden, moet je op zoek naar andere bronnen.’

En thailand had daar wel begrip voor?‘De wereld verandert. Vroeger was alles bui-ten de Westerse wereld ontwikkelingsland. Nu zijn er grote verschillen. Opkomende landen als Thailand, Colombia en Zuid-Afrika willen zichzelf ook niet meer als ont-wikkelingsland zien. Daarom vinden ze het geen probleem om bij te dragen. Ze zijn zelf ook bezig met het ontwikkelen van hun mid-den- en kleinbedrijf. Ze zien de noodzaak om concurrerender te worden. En dan hebben wij zoveel kennis en ervaring in huis dat we toegevoegde waarde kunnen leveren.’

Gaan er nog meer landen zelf meebetalen?‘In Kazachstan loopt al iets. Ze willen graag hun mkb kwalitatief verbeteren zodat ze kunnen gaan exporteren. Maar dat moeten dus nog meer landen worden. Ons doel is om een kwart van ons budget uit andere bronnen dan Buitenlandse Zaken te halen. Dan heb-ben we het over 2,5 miljoen euro. Voor de échte ontwikkelingslanden kloppen we ook aan bij internationale donoren. Denk aan de Wereldbank. Maar we hebben ook een deal met de Argidius Foundation van de Bren-ninkmeijers.’

Wordt pum daarmee niet een soort consultancybureau?‘We zíjn ook een soort consultancybedrijf. Maar we zullen bijvoorbeeld nooit meedoen aan een aanbesteding voor technische onder-steuning voor het midden- en kleinbedrijf. We blijven aan de onderkant van de markt waar het voor een gewoon consultancy-bedrijf niet loont.’

pum doet dus niet aan oneerlijke concurrentie?‘We gaan niet het level playing field versto-ren. Op heel veel terreinen bestaat trouwens helemaal geen consultancy. Denk aan de metaalindustrie, de zaadtechnologie, de che-mische sector, drukkerijtechnologie. Iets anders is het als het gaat om boekhouden of accountancy, maar ook dan zijn bureaus vaak alleen geïnteresseerd in de grotere projecten. Kleine projectjes zijn voor hen gewoon te duur.’

Leveren al die pum-projecten Nederlandse bedrijven nog wat op?‘Zeker. Wij hebben een businesslink-pro-gramma. Daarmee brengen we lokale bedrij-ven in contact met Nederlandse bedrijven. Als dat soort contacten zijn gelegd, komt daar vaak handel uit voort. Bijvoorbeeld in zaadgoed of een goede tweedehandsma-chine. We hebben uitgezocht dat dit jaarlijks zo’n 5 miljoen aan business oplevert.’ Nooit last gehad van het taboe op hulp in combinatie met handel?‘We hebben het altijd gedaan, maar sloegen er niet over op de trommel. Het lag ook zo voor de hand bij ons. Onze experts komen zelf uit het bedrijfsleven. Dus als die zien dat dat machineparkje nog een zaagmachine mist, dan bellen ze even met wat collega’s of die er misschien nog eentje hebben staan. Daar is ook niks mis mee. Je brengt wat en er komt ook wat terug. Volkomen logisch vin-den ze ook in dat soort landen. Juist als je zegt dat je alleen maar komt helpen en het niets kost, is het wantrouwen groot. Kennis weg-geven om niet vinden ze eigenlijk krankjo-rum. Pas als je uitlegt dat we er ook wat voor terugkrijgen, snappen ze het.’

Tekst:KarinBojorge|Foto:ArendaOomen

‘Thailand gaat betalen voor ontwikkelingshulp’

Wie? ThijsvanPraag(62), directeur pum Netherlands seniorexperts

FORUM #06/28.03.1329

ondernemerspanel

Karin Teluy / Sovov (arbeidsmarktadvies) / Wijk bij Duurstede

‘Goed idee’‘Opzichishetgoedomdevutweerintevoeren,maarnietalsverworvenrecht.Bekijkhetpergeval.Ontsla ikeen30-jarigeof laat ikeen63-jarigemetdevutgaan?Datmensendiezelfnooitgebruikgaanmakenvandeze regeling wel meemoeten betalen, vind ik niet zo erg. Het zou fantastisch zijn voor de solidariteit om zoveelmogelijkmensenaanhetwerktehouden.’

‘Bedrijven op bijvoorbeeld een industrieterrein kunnenbeter samenwerken om werknemers kansen te geven.Kijknietzozeernaardeervaringineenbepaaldebranche,maarnaarhetsoortmensendatjezoekt.Geefzealszebevalleneenopleidingomte zorgendat zewélpassenbinnenjebedrijf.Alsjedaniemandvan63hebtdieeruitkan,betaaldatdanmetzijnallen.Zozorgenweerookvoordatanderenaanhetwerkblijven.Mijnervaring isdathet samenwerkenvanbedrijvenmeeroplevertdanzoekennaarmensenviauwvofuitzendbureau.’

Wim Van Blijswijk / Mastermate (groothandel ijzerwaren) / Hoevelaken

‘Geen goed plan’‘Ikdenkdathetbedrijfslevendiekostennietkandragen.Hetiseenbehoorlijkelastenverhogingvoordeonderne-mingen.Daarzittenweechtnietoptewachten.Vroegerwashetzodatwerkgeverenwerknemermeebetaaldenaan de vutregeling. Dat geld werd in een apart fondsgestopt.Diebetalingwaspercaogeregeld.’‘De vutregeling is een jaar of zes of zeven geleden

afgeschaft. De leeftijdsgrens werd stukje bij beetjeverhoogd, waardoor minder snel mensen van de vutgebruik kondenmaken. In onze cao van de technischegroothandel bestaat de vut helemaal nietmeer.Toen-tertijd met de hoge werkloosheid was het een goedinstrument,maarhetheeftzichzelfoverleefd.Wemoetennuallemaallangerwerken.Datisopmacro-economischterreinvooronsbeslist.Datwaseniseengoedidee.Om,nudewerkloosheid stijgt,op korte termijnde regelingweerintevoeren,isvolgensmijgeengoedplan.’

Piet Mosterd / awl Techniek (geautomatiseerde lasmachines) / Harderwijk

‘Word er niet goed van’‘fnv staat weer op de barricades met een vut-eis. Daarwordikeffetjeshelemaalnietgoedvan.Wijvindendat oudere werknemers fit for purpose moeten blijven. Ikhebhiereenmanal49jaarindienst.Hijwordtditjaar65enisnogzofitalseenhoentje.Hijisaltijdbegeleidenbijgeschoold.Alsgoedewerkgevermoetjeervoorzorgendatzemetdeontwikkelingvanhetbedrijfmeekunnen

groeien.Danblijvenzelekkeraandegang‘‘awl isgekop iederevakman.Het isvanbelangdat jevak-personeelzolangmogelijkvasthoudt.Datideeomdevut her in tevoerenwas afkomstigvan fnv Bouw. Maar de bouw is een andere wereld; veel zpp’ers enprojecten die snel afmoeten. Daar denken ze er nietaan om samen een ontwikkelingspad in te gaan. Ofsamenteinnoveren.Indebouwpastdevutwel,inonswereldje niet.’

Doe mij maar de vutDevutmoetterug,vindtfnvBouw.Desnelstijgendewerkloosheidonder

jongeren kan ermee bestreden worden. Lijkt een goed idee. Toch?

Tekst:WalterDevenijns,MarciaTimmermans|Foto’s:NoutSteenkamp,ChristiaanKrouwels

FORUM #06/28.03.1330

buitenland

HeimweenaarSchröder?

‘Duitsland wordt aan alle kanten voorbij-gelopen.’ Als het niet verder hervormt tenminste. Dat voorspelde ondernemer en president Hans-Heinrich Driftmann van de Duitse Kamer van Koophandel onlangs. Tien jaar na de hervormingen van de re gering-Schröder staat Duitsland voor de keus. Moet het verder hervormen, of kan het rustig achteroverleunen? Het is een vraag die vrijwel alle Duitsers met ‘Nee’ zullen beantwoorden. En het is het grootste verwijt aan Angela Merkel. Ze heeft de euro crisis goed gemanaged, maar bij het verbeteren van de binnenlandse sociale en economische structuren hopeloos gefaald.Aan grootse hervormingsplannen ontbrak het de regering-Merkel niet. Ze zou het belastingsysteem vereenvoudigen, meer investeren in onder wijs, de bureaucratie

aanpakken en de gezondheidszorg klaar-stomen voor een toekomst met grote be volkingskrimp en vergrijzing. Maar daar-van is (vrijwel) niets terecht gekomen. Vooral in het bedrijfs leven wordt steeds vaker weemoedig teruggedacht aan tien jaar geleden toen ‘nota bene’ sociaaldemocraat Gerhard Schröder kwam met een van de meest ingrijpende hervormingsprojecten ooit. Het omvatte maatregelen waar in Nederland nóg tegenaan wordt gehikt. Zo werd de ww beperkt tot twaalf maanden en het ontslagrecht versoepeld. Ook de regels voor flexwerk werden verruimd en de pensioenleeftijd verhoogd. Vrijwel iedereen is het erover eens dat Schröders Agenda 2010 Duitsland competitief heeft gemaakt.‘Het wordt hoog tijd voor een Agenda 2020’, zei Driftmann onlangs tegenover de krant

Bild. Hij is tevens eigenaar van familiebedrijf Peter Kölln en noemt als voorbeeld de zogenoemde Energiewende. ‘Als we niet oppassen dreigt het besluit om over te schakelen van kernenergie naar groene energie een blok aan het Duitse been te wor-den’, zegt de ondernemer. Een uittocht van industriebedrijven valt niet uit te sluiten.Anton Börner, eigenaar van de gelijknamige technisch dienstverlener en president van de vereniging voor groot- en klein-handel bga, heeft hetzelfde probleem met het gebrek aan hervormingen door deze regering. Duitsland is volgens hem in ‘toe nemende mate overgereguleerd’. Economen wijzen ondertussen op het pensioen stelsel en de gezondheidszorg die nog onvoldoende ingesteld zijn op de enorme demografische veranderingen die Duitsland te wachten staan.Met de parlementsverkiezingen in septem-ber voor de boeg houdt de regering-Merkel zich tot nu toe erg op de vlakte waar zij heen wil. De linkse oppositie roert zich veel meer. Hen gaat het er vooral om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen door de invoering van een algemeen minimumloon, reduceren van deeltijdwerk en een hogere belasting voor rijken. Uiteindelijk is het de kiezer die bepaalt waar Duitsland in 2020 heen gaat.

Tien jaar geleden gooide toenmalig bondskanselier

Schröder het roer in Duitsland om. Zijn ‘Agenda 2010’

zorgde voor de grootste sociale veranderingen sinds

de oorlog. Hervormt Duitsland verder of niet?

Tekst: Maurits Kuypers | Foto: Maurizio Gambarini/anp

xxxxSociaaldemocraat Gerhard Schröder maakte Duitsland competitief

FORUM #06/28.03.1331

mohikanen

‘Een spuitje geven klinkt zachter’

‘Nog maar 1 in Nederland’

beroep: Paardenslager

‘IkbendeenigegespecialiseerdepaardenslagerinNederland’,zegtJanvandeVeen.Hijbegoner twintig jaar geleden mee omdat er vraag wasnaareenmogelijkheidomwaardigafscheidte nemen van paarden. ‘Vroeger werkten depaardenvoordemens,nuwerktdemensvoorhet paard.’

Hoewel het tegenstrijdig klinkt, doet Van deVeenzijnwerkvooraluitrespectvoorpaarden.‘Eenspuitjegevenklinktzachter,maarvolgensmijlijdteenpaarddanveelmeer.Ikhadlaatstnog een dierenarts die zijn eigen paard lietschieten. Dat zegt wel genoeg. Ik rijd zelf ook paard.Als hetmoet, schiet ikmijn eigenpaarden.Eenaaitjeoverhetbolletje.Danplofenzezijnweg.’

Hetslachtenvaneenpaardverschilteenkleinbeetjevanhetslachtenvaneenkoe.Dehuidisbijvoorbeelddunner. ‘Jemoethet leren.Maarals je een koe kunt slachten, leer je het snel.’

Tekst:RemkoEbbers|Foto:IlyavanMarle

FORUM #06/28.03.1332

actueel

WE SPAREN ONS DECRISIS IN…

FORUM #06/28.03.1333

U en ik, we hebben er geen vertrouwen in. We

geloven niet dat het op korte termijn nog goed

komt met de economie. Want zegt niet iedereen

dat het crisis is? We hebben wél een recordbedrag

op onze spaarrekeningen staan. Waarom doen

we daar eigenlijk niets mee?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Bobby Model/GettyImages

Alleen inGriekenland is het consumentenver-trouwenlager.Methetvertrouwenvandecon-sument in de Nederlandse economie is het droeviggesteld.Aljaren.Ennuisereenhisto-risch dieptepunt bereikt. Het is crisis, dus dat is logisch zou je zegen.Maar zo hopeloos is hetook weer niet. ‘We pesten onszelf veel meerdan nodig is’, zei cpb-directeur Coen TeulingstweewekengeledenbijdepresentatievanderamingenvoordeNederlandseeconomievoor2013 en 2014. De koopkracht zit op het niveau van mediojarennegentig.Zo’nberoerdetijdwasdattochniet?Zekernietvergelekenmetdejarentachtigwaarwerkloosheid enwoningnoodde agendavoordetoekomstlekentebepalen.Enhoewelde woningmarkt helemaal op slot zit, zijn devooruitzichten niet dramatisch. Er is weinigleegstand.Als de doorstromingweer op gangkomt,zaldevraagsnelaantrekken.Vandemeerdan 7 miljoen woningen in Nederland staatongeveer6procentleeg.Datkomtneeropzo’n420duizendwoningenwaarvolgensdeofficiëleregistraties niemand woont. Bijna tachtigdui-

zend leegstaande woningen kunnen nietbewoondwordenomdat zevooranderedoel-einden worden gebruikt: als kinderdagverblijf,praktijkruimte of vakantiewoning van iemanddienietinNederlandwoont.Van290duizendwoningen is zeker dat ze leeg staan. Dezewoningen staan in typische toeristengebiedenals de Waddeneilanden en andere kustplaatsen. InSchiermonnikoogstaatbijna11procentvandewoningenleeg.Eendeelvandezewoningenwordtwaarschijnlijkverhuurdaanvakantiegan-gers.Verderstaanindebinnenstedenvangro-tere gemeentenveelwoningen bovenwinkelsleeg.

tussen de orenHoekomthetdatwehetnuberoerdervindendan indedonkere jaren tachtig toen punk enkrakershoogtijvierdenendewerkloosheidscij-ferszichuitsmeerdenoverallesectorenvandeeconomie?‘Leidhemmaaropvoordeww’, ant-woordde een vader van een klasgenoot toenhemwerd gevraagd naar een geschikteoplei-dingvoorzijnzoon.

FORUM #06/28.03.1334

Hoe komen we uit dat dal?Met de woningmarkt komt het wel goed Er zijn nog steeds sectoren waar personeelstekorten zijn

Consumenten klimmen uiteindelijk wel uit het dal

Onze bankrekening is goed gevuldSinds de jaren negentig zijn we steeds meer gaan sparen. Inmiddels begint het spaargeld in Nederland zelfs een recordhoogte aan te nemen.

Natuurlijk, op dit moment zit de woningmarkt helemaal op slot. Maar er isweinig leegstand. Als de doorstroming weer op gang komt, hoeven we nieteerst een voorraad lege huizen weg te werken voordat de prijzen stijgen.

Vooral tijdens de eerste jaren van de crisis hebben we massaal gepot.

Totaal spaargeldin januari: Leegstand per gemeente:

(Verwachte) personeelstekorten in de technologische sector: Banen die in de zorg beschikbaar komen:

Index consumentenvertrouwen - gemiddeld saldo positieve en negatieve consumenten over de economie:

Tussen alle crisisverhalen en berichten over oplopende werkloosheid, zijn er sectoren waar wanhopig naar personeel wordt gezocht.

Het consumentenvertrouwen is lager dan in 1987 (het vorige dieptepunt). En dat terwijl onze koopkracht op het niveau van midden jaren negentig ligt. In die periode steeg ons vertrouwen juist. Dus dat kan nu toch ook?

Aantal stortingenin januari:

Infographic: Ymke Pas

2013

€323,6 mld2003

€167,8 mld1993

€93,8 mld

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

2013 2012-2015

20

-20

-40

0

2003

1993

1987

2013

35.000 54.000

2016 155.000

17.818

35.529 36.356

< 3%3 - 4%

4 - 5%

5 - 7%

> 7%

29.895

17.43420.258 20.850

‘Hierisietsgeksgaande’,zeicpb-directeurCoenTeu-lings. ‘Het consumentenvertrouwen heeft zich inNederland buitengewoon slecht ontwikkeld. DeNederlandse consument houdt de hand op de knip en dat is iets wat aandacht behoeft.’José Bloemers doet onderzoek naar consumenten-vertrouwenvoordeRadbouduniversiteit. ‘Hetcon-sumentenvertrouwenishetgevoeldatmensenheb-ben’,legtzeuit.‘Degenediehetzonniginziet,heeftnetzoveelgelijkalsdegenediehetgevoelheeftaanderandvandeafgrondtestaan.Jekuntniettegeniemandzeggen:zomoetjedewerkelijkheidervaren.’Hetzit,kortom,allemaaltussendeoren.Maardaar-meeishetgeenflauwekulverhaal.Hetconsumentenvertrouwendaaldevolgenshetcbs infebruarimet9puntennaar-44,hetlaagsteniveausindsde startvande seizoengecorrigeerde reeks inapril1986.Consumentenzijnvooralpessimistischerover hun eigen financiële situatie. Toch staat erinmiddels gemiddeld 20milleopde spaarrekeningvanelkeNederlander,vanbabytotenmet110-jarige.Door het steeds afnemende consumentenvertrou-

actueel

…HOE kOMEN WE uIT DatDal?

FORUM #06/28.03.1335

Hoe komen we uit dat dal?Met de woningmarkt komt het wel goed Er zijn nog steeds sectoren waar personeelstekorten zijn

Consumenten klimmen uiteindelijk wel uit het dal

Onze bankrekening is goed gevuldSinds de jaren negentig zijn we steeds meer gaan sparen. Inmiddels begint het spaargeld in Nederland zelfs een recordhoogte aan te nemen.

Natuurlijk, op dit moment zit de woningmarkt helemaal op slot. Maar er isweinig leegstand. Als de doorstroming weer op gang komt, hoeven we nieteerst een voorraad lege huizen weg te werken voordat de prijzen stijgen.

Vooral tijdens de eerste jaren van de crisis hebben we massaal gepot.

Totaal spaargeldin januari: Leegstand per gemeente:

(Verwachte) personeelstekorten in de technologische sector: Banen die in de zorg beschikbaar komen:

Index consumentenvertrouwen - gemiddeld saldo positieve en negatieve consumenten over de economie:

Tussen alle crisisverhalen en berichten over oplopende werkloosheid, zijn er sectoren waar wanhopig naar personeel wordt gezocht.

Het consumentenvertrouwen is lager dan in 1987 (het vorige dieptepunt). En dat terwijl onze koopkracht op het niveau van midden jaren negentig ligt. In die periode steeg ons vertrouwen juist. Dus dat kan nu toch ook?

Aantal stortingenin januari:

Infographic: Ymke Pas

2013

€323,6 mld2003

€167,8 mld1993

€93,8 mld

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

2013 2012-2015

20

-20

-40

0

2003

1993

1987

2013

35.000 54.000

2016 155.000

17.818

35.529 36.356

< 3%3 - 4%

4 - 5%

5 - 7%

> 7%

29.895

17.43420.258 20.850

wen, blijvenmensengeldoppotten als appeltjevoordedorst.Jeweetnooitwanneerjehetnodighebt.Gelddatnietindeeconomiewordtdoorge-geven.Datiseenforseextrarem.Sparen is goed, daar zullen weinig mensen hetmeeoneens zijn.Maar er is eenverschil tusseneen buffer en zoveel geld onttrekken dat je deeconomieafremt.VolgenseenrekenhulpvanhetNederlands Instituut voor Budgetvoorlichting(Nibud) heeft een gezinvan tweevolwassenen,tweekindereneneenkoophuiseenbuffernodigvan5.000euro.Daarzijnwemetz’nallendusalzestienkeeroverheen.Nietomdatwehetnodighebben,maaromdatwebang zijn.Waaromwildatconsumentenvertrouwenmaarnietomhoog?Alsdatbeterwordt,wordenerweerhuizen,goe-derenendienstenaangeschaft.Dangaathetlandweer draaien.

eerlijk en transparantJoséBloemersonderzoektnualeenaantaljarenwelke factoren van belang zijn voor het consu-

mentenvertrouwen.Endangaathetvooralovereerlijkheid en betrouwbaarheid. Bloemers: ‘Bur-gersvragenzichafofdeoverheidcompetentis,heeftzekennisvanzaken.Zewillenstabiliteitencontinuïteit.Verdermoetenmensen het gevoelhebbendatdepoliticiintegerentransparantzijnin hun acties. Dusook eerlijk over de gevolgenvanmaatregelen.’Daar schort het dus aan. Het is crisis en de poli-tiek laatniet ziendat zeweetwat zedoet. ‘Deburgerzittewachtenophetbeeldwaarwenaartoe gaan. Wáárom moeten we bezuinigen. Erwordt maar niet verteld hoe die bezuinigingenhelpen. Als er een plaatje wordt geschetst vanNederlandin2018kansteedsuitgelegdwordenwaaromeenmaatregelgenomenmoetworden.Datblijftonaangenaam,maarpast ineenstap-penplan naar herstel. Elke stap is dan toch eenvooruitgang.’Depolitiekconcentreertzichteveelopdetechni-schekantvanbezuinigenenrijgtdaarbijblundersaanelkaardiehetvertrouwenvandeNederlan-

dersalleenmaarverminderen.‘Deoverheidspeeltnietbepaaldeengoederol’,vindtBloemers.‘Eerstmaatregelenlancerenendiedanweerterugtrek-ken.Datisgebeurdmetdeaanpakvandeziekte-kosten en het woonakkoord.Als je dan bij elkemaatregeldiejeneemtzuchtensteuntdathetzoergis,praatjejezelfweldeputin.’Tussenderegelsdoorlijktcbp-baasTeulingshetwelmetBloemerseens.Teulings:‘Ikdenkdatwealeenheeleindopdegoedewegzijnenlangza-merhand komt de tijd datwe ook de vruchtenkunnen plukken van de kracht van de Neder-landseeconomie,diegoedfunctionerendeexpor-tindustrie.Ikdenkdathetbeleiddaarbijaanslui-tingzoumoetenvindenendebasisdaarvoorzoumoetenleggen.’Wijvanwc-eend adviserenwc-eendheeft geenzin.Maarkijkennaardefeitenwel.

www.vno-ncw.nl/conjunctuur

FORUM #06/28.03.133636 FORUM #06/28.03.13

buiten beeld

karel Noordzij (66)

Was: president-directeur ns,voorzitterpensioenfonds pggm

Is: voorzitterraadvantoezichtNederland Distributieland

‘Na mijn afscheid bij pggm zou ik onder nor-male omstandigheden voor een nieuwe vol-tijdsbaan hebben geopteerd. Maar mijn vrouw werd ziek. Later bleek dat kanker te zijn. Ze heeft een lang ziekbed gehad, waarbij we steeds tussen hoop en vrees leefden. Ik verzorgde haar thuis, op het laatst ook samen met de kinderen. Het was een ver-moeiende, droevige, maar toch ook mooie tijd, als je dat woord kunt gebruiken.’‘Na haar overlijden heb ik niet meer voor een vaste baan gekozen. Ik ben onlangs als toezichthouder teruggekeerd bij Nederland Distributieland, dat ik ooit heb helpen oprichten. Transport loopt als een rode draad door mijn cv: de marine, Schiphol, tln, ns en htm, waar ik de afgelopen jaren commissaris

ben geweest. pggm was wat dat betreft een uitstapje. Transport roept bij mij een Oranje-gevoel op. Vracht is een vreugd voor de Nederlandse economie.’‘In de tussentijd heb ik een boek geschreven over nieuw leiderschap. Niet als betweter, maar vanuit mijn eigen vallen en opstaan. In de 21ste eeuw moeten managers zich anders gaan opstellen om talent aan te trekken en te behouden. Macht op basis van hiërarchie verdwijnt. Het gaat straks veel meer om persoonlijk gezag van de leiding in de ogen van de medewerkers.’‘Nederlandse bedrijven zijn te weinig bezig met schouderklopjes voor medewerkers. De houding is tot nu toe vaak: ‘Doe maar gewoon, stel je niet aan. Hier wordt geen ‘medewerker van de maand’ gekozen.’ Aandacht geven aan medewerkers wordt nog wel eens gezien als slap management. Maar je moet juist sterk in je schoenen staan om je kwetsbaar op te stellen door te luisteren naar je mensen.’‘Ik trek ook parallellen met carnaval, ge baseerd op de negen jaar dat ik prins was in Den Bosch. Leidinggevenden moeten

bijvoorbeeld een hofnar – een vriend, een coach – aanstellen die af en toe zegt dat de keizer geen kleren aan heeft, in plaats van de jaknikkers waarmee succesvolle managers zich bewust of onbewust omringen. Helaas zie ik dat het systeem van checks and balances in toenemende mate buiten het eigen gewe-ten wordt geplaatst, in de vorm van codes.’‘Zelf ben ik af en toe coach. Verder houd ik lezingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen en dienend leiderschap. Politiek interesseert me ook wel. Maar ik ben nooit gevraagd. Ik vind dat er meer mensen uit het bedrijfsleven in de politiek zouden moeten komen. Op de functie van minister van Ver-keer en Waterstaat had ik daarom wel ‘Ja’ gezegd. Aan de andere kant: wanneer ben je geschikt voor de politiek? Als je de wijsheid in pacht hebt. Maar dan is je leven eigenlijk al vervuld.’

Tekst:PaulScheer|Foto:SamRentmeester

‘Luisteren ís niet slap’

Twee nieuwe directeuren en een complete samenvoeging van de werkorganisatie. Datbesluithebbenvno-ncw en mkb-Nederland genomen als nieuwe stap in de samenwerking tussen beide organisaties.

Desamenwerkingtussendetweeondernemingsorganisatiesstarttein2009met devormingvanééngezamenlijkbeleidsbureau.Doelwasomtekomentotéén lobbyorganisatievoordebelangenvanondernemingenoplokaal,regionaal,landelijkenEuropeesniveau.Tegelijkertijdwerdgekozenvoorbehoudvanbeideverenigingen, elkmethuneigenidentiteit,eigenvoorzittereneigenbestuursstructuur. Desamenwerkingiseensuccesgebleken,zoconstateerdenbeidebesturenafgelopen jaar.Denieuwewerkwijzeisefficiëntenleidttotpositievelobbyresultatenengoede zichtbaarheidindemedia.Daaromisnubeslotenomeenvolgendestaptezetten.Diehoudtindateenaantalafdelingendienogapartvanelkaaropereerdenwordensamengevoegd.Ookzalde huidigedirecteurvanmkb-Nederland,Leendert-JanVisser,benoemdwordentot directeurVerenigingszakenvanvno-ncw en mkb-Nederland.Eenandereaanpassing vandegezamenlijkedirectieisdebenoemingvaneendirecteurCommunicatie. Dezefunctiezalper1junivanditjaarvervuldwordendoorSigridVerweij,momenteelteammanagervanhetbeleidsteamRegelgeving,MarktwerkingenConsumentenbeleid.Aanleidingvoordezenieuwedirectiepostisdatcommunicatieenhetvindenvan partnersbijlobby-onderwerpensteedsbelangrijkerworden.Bijdezefunctiehoortdaaromookdeorganisatievandepolitiekecontactenendebranche-specifiekelobby.Ookhetvormgevenvanhetthemamaatschappelijkverantwoordondernemenwordt onderdeelvandefunctie.Degezamenlijkbureauorganisatieblijftonderleidingstaan vanalgemeendirecteurNiekJanvanKesteren.

vno-ncw en mkb-Nederland zetten volgende stap

veReniging38 mens

•HeleenDurazakenvrouw vanhetjaar

•Evenvoorstellen:nfv

39 branche

• Evenbellenmet JanMeerman,voorzitter cbw-mitex

• ‘Samenoptrekkenleidttot sterkerelobby’

40 regio

•Meldpuntvastgelopen bouwprojecten in de lucht

•Profiel:JaccoVonhof,voorzitter vno-ncwMidden

41 duurzaam

•Koninginsteekthandenuit de mouwen

• ‘Kabinetmoetled-verlichting stimuleren’

• ‘Groteondernemersonderscheiden zichdoorvisie’

FORUM #06/28.03.1337

jerr

y la

mpe

n/a

np

mkb-Nederland-voorzitter Hans Biesheuvel en vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes

38 FORUM #06/28.03.13

vereniging mens

De nfv is geen brancheorganisatie?‘Nee,wijzijneenbelangenorganisatievooreigenarenvanfranchise-formules,defranchisegevers.Erzijnwelhonderdverschillendebrancheswaarinzo’nformulekanwordenopgezet.Wijkunnennietvanaldiebranchesverstandhebben.Welhebbenweverstandvanfranchisealsvormvansamenwerkingtussenzelfstandigeondernemers.Onsbelang-rijkstedoelishetbevorderenvaneenbetrouwbare,professioneleendaardoorsuccesvollefranchise.Wijzijneenclubjedatopkwaliteitlet.’

Kan iedereen lid worden?‘Alsjelidwiltwordenmoetjewelaaneenaantalkwaliteitseisenvoldoen.Alsiemandbijvoorbeeldeengoedesportwinkelheeftendezewil uitrollenmetfranchise,dankijkenwijondermeernaarzijnprestaties indemarkt.Wijvindenpasdatjegeschiktbentommetjeconcepttegaanfranchisenalsjebijdetwintigbestevandebranchehoort.Ookkijkenwenaardeverdiencapaciteit.Jemoetbovengemiddeldpresteren.Danpashebjekansdatjouwconceptsuccesvolwordt.Enalsjeeengoedconcepthebtkrijgjedoorgaansgoedefranchiseondernemers.’

Waar bent u momenteel druk mee?‘Metinternetverkoop.Binnenkorthoudenwijeenuitgebreideenquêteonderonzeleden.Wewilleninventariserenofenhoeergebruikwordtgemaaktvanverkoopviainternet.Loopthet,ishetwinstgevend,hoeisdematchtussenonlineenoffline?Ditwillenweperbrancheinzichtelijkmakeneneronsvoordeelmeedoen.DaarnaastgaanwesamenwerkenmetdeBelastingdienst.NaaraanleidingvandefraudebijeenaantalfranchisenemersvanhetvoormaligeSuperdeBoerwilstaatssecretarisWeekerswetenofditookbijanderefranchiseketensspeelt.Hetbelang-rijkstedoelisnietdejachtopfraudemaarhetsluitenvanconvenantenmetdefranchisegeversalsvormvanhorizontaaltoezicht.Onzetaakligtvooralinvoorlichtingnaardefranchisegevers.’

Waarom bent u lid van vno-ncw geworden?‘Alskleineorganisatiekanhettochlastigzijnomrichtingpolitiekdezakengoedteregelen.DaaromvindenwijhetbelangrijkomvoordebelangenbehartiginginDenHaagmaarookinBrusseldekrachtentebundelen.’

Hoe doorstaan uw leden de crisis?‘Zemerkenernatuurlijkwelwatvan,maarhetblijktdatinrecessietijddesamenwerkingsvormfranchisetegeneenstootjekan.Alsjeermetzijnallendeschoudersonderzet,stajetochsterker.’www.nfv.nl

Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport maakte

18 maart in Huis ter Duin in Noordwijk bekend dat Heleen Dura-van

Oord (rechts op de foto) is uitgeroepen tot Zakenvrouwvanhet

jaar 2013, ook wel bekend als de PrixVeuveCliquot. Vorig jaar

won Jacqueline Zuidweg van Zuidweg & Partners (links op de foto)

de prijs.

Dura richtte in 2001 Dq&a Media Group op. Daarnaast is zij

medeoprichtster en partner bij investeringsmaatschappij Peak

Capital. Ook was ze betrokken bij de oprichting van de Leading

Online Entrepreneur of the Year awards (loey). Verder zit Dura

in diverse raden van bestuur en is zij bestuurslid bij de stichting

Jong Ondernemen. Zij werd in 1972 geboren als dochter in de

ondernemersfamilie van baggeraars Van Oord. En is getrouwd

met Bart Dura uit de bouwersfamilie van Dura Vermeer.

Links naast Jacqueline Zuidweg is jurylid Bernard Wientjes,

voorzitter van vno-ncw, te zien.

even voorstellenOrganisatie: Nederlandse Franchise Vereniging nfvDirecteur:JosBurgersAantal leden: ca. 207 franchisegevers en ca. vijftig adviseurs en geassocieerde ledenLid van vno-ncw sinds: 1 maart 2013

dq&

a

nfv

Heleen Dura zakenvrouw van het jaar

FORUM #06/28.03.1339

vereniging branche

Wat zijn de do’s en don’ts van het lobbyen in Brussel. Daarover

spraken vertegenwoordigers van brancheverenigingen vorige week

woensdag op de jaarlijkse netwerkbijeenkomst van vno-ncw en

mkb-Nederland in de Belgische hoofdstad. annemarie Muntz van

uitzendconcern Randstad benadrukte: ‘Zorg dat je een paar, heldere

prioriteiten hebt en zorg dat je je stakeholders in Brussel goed kent.’

In de daarop volgende discussie werd benadrukt hoe belangrijk het

is dat er Nederlandse parlementariërs in de voor het bedrijfsleven

relevante commissies in het Europees Parlement zitten. Tijdens

de lunch was er voor de deelnemers ruimte om te netwerken met

elkaar en met de aanwezige Nederlandse Europarlementariërs

en Euroambtenaren en. Na de lunch werd door Jeroen Terstegge

(privacy commissie vno-ncw en mkb-Nederland, op de foto rechts

tegen de muur) en Wouter van Ballegooijen (adviseur Groene

Fractie in het Europees Parlement) gekeken naar de lobby in het

dataprotectie dossier. Belangrijke les: het is belangrijk om te zoeken

naar allianties. Samen optrekken leidt tot een sterkere lobby.

even bellen met…

achja,parkeertarieven.Daarisallestochwelover gezegd zou je denken. Toch is cbw-mitex een campagne begonnen om gemeenten te bewegen de tarieven omlaag te brengen. Het isgeenrevolutionaironderwerp,erkentJanMeerman, voorzitter van cbw-mitex. ‘Maar het loopt nu de spuigaten uit.’

iedereen vindt de parkeertarieven al jaren te hoog.‘Voorderetailishetnusuperactueel.ZelfsindeTweedeKamervindenzedaterietsmoetgebeuren.Winkelskrijgen20procentminderklantendanvoordecrisis.Eénvandeoorzakendaarvanishethoogstirritantegevoeldatjevoorparkerensteedsmeermoetbetalen.

Daarnaasthebjevaakeenonveiliggevoelinparkeergarages,danwiljenietmeernaardestad.Degemeentemoeteenklimaatcreërenwaardoormensenhetleukvindenomnaardebinnenstadtegaan’

Gemeenten zullen zeggen: ‘Wij willen die auto’s juist úit de binnenstad. Het gaat hartstikke goed.’‘Ikpleiternietvooromalleauto’smaarinhetstadscentrumtelatenkomen.Maarzorgdanwelvoorvoldoendebetaalbareenaantrek-kelijkeplekkennetbuitendiezone.EniksnapookweldatbijvoorbeeldAmsterdamduurderisdanZoetermeer.Hetmoetalleenwelinver-houdingblijven.Vooralomdathetparkeergeldnietpersegaatnaarhetverbeterenvandeparkeergelegenheid.’

De actie is een paar weken geleden begon-nen. Hebt u al veel reacties ontvangen?‘Wehebbeneenbriefgeschrevennaaronzeledenvandekleding-enwoonbrancheomteprotesterentegendeparkeertarievenbijhungemeente.Maarikkrijgookreactiesuitanderebranches.Vaneenmanagervanelektronica-

keten bcckreegikeenbriefmeteensteun-betuigingdieechtuithethartgegrepenwas.’

Dit is de tweede campagne in korte tijd na Plet de woz. is dit de nieuwe aanpak?‘Wijgaanwelwatassertieverworden.Ikvinddatweteliefzijnvoordeoverheid.IkhoorvanondernemersdatzeechtteleurgesteldzijnoverwateruitDenHaagkomt.Erisgeenenkelecompassievoordedetailhandel,alleenmaarlastenverhoging.Iksnapweldaternietechteenalternatiefisvoorditkabinet,maarinhetalgemeenwordtnueenwollendekenoverallesheengelegd.Wemoetennietallekritiekverpakkeninrozestrikjes.’www.cbwmitex.nl

patr

ick

siem

ons

foto

graf

ieje

an-j

aque

s de

ney

er

Jan Meerman, voorzitter cbw-mitex

‘Samen optrekken leidt tot sterkere lobby’

FORUM #06/28.03.1340

vereniging regiovn

o-n

cw m

idde

n

a58 moet doorgaanbzw-voorzitterPeterSwinkelsdoeteen beroep op de Tweede Kamer omhetbesluittotvertragingvandeaanpakvandeA58terugte draaien. Hij roept in een brief premier Rutte op om de eerder gemaakteafsprakenenplanningtehandhaven.MetsteunvanverkeersministerSchultzzoudeverbredingvandeA58aanvankelijkvervroegdgerealiseerdkunnenwordenviaeenuniekepubliek-privatesamenwerking.Indelaatstebezuinigingsrondeiszijdaaropteruggekomenennustaathetplanoplosseschroeven.Swinkelsreageerdemetzijnbriefopde bezuinigingendoorministerSchultzenstaatssecretaris VanMansveldophetinfrastructuur fonds.www.bzw.nl

ongelijke diesel Cumela,debrancheverenigingvanonderandereloonbedrijven,maaktzichzorgenoverhetconcurrentie-nadeeldatbedrijvenindegrens-streekmetBelgiëondervindenvanhetafschaffenvanrodediesel.DoordatNederlandhetbelasting-voordeelopdezebrandstofaf-schaft,zijnBelgischeloonbedrijveninhetvoordeel.HetkabinetwilgeencompensatieregelinginstellentotverontwaardigingvanCumela,medeomdateraleenprijsverschilwasaanbeidezijdenvandegrens.Eenverdereverslechteringisvol-genshetministerievanFinanciëngeenredenvoorcompensatie.Cumelaschatdateengemiddeldloonbedrijferjaarlijks75.000euro opachteruitgaat.www.cumela.nl

Meldpunt vastgelopen bouwprojecten in de luchtLeden van Bouwend Nederland, particulieren en opdrachtgevers kunnen sinds kort terecht bij een meldpunt om vastgelopen bouw- en infraprojecten te melden. Bouwend Nederland wil met betrokkenen aan tafel gaan om te kijken of die projecten weer vlotgetrokken kunnen worden.

Hetgaatslechtmetdebouw-eninfrasector.Tegelijkertijdgaantalvanprojectennietdoorvanwegestroperige besluitvormingenonduidelijke,kostbareproceduresenregelgeving,constateertPaulLaudyvanBouwendNederlandregioRandstadZuid.Volgenshemblijfterdaardoornueenhoopgeldliggendatbedoeldisvoordebouweninfra.‘AlleenalinZuid-Hollandgaathetommeerdaneenmiljardeuro.Daardoorstaaninderegioachtduizendbanenopdetocht.’AlsvoorbeeldennoemthijdeBlankenburgtunnelengrotewoningbouwprojectenzoalsdeZuidplaspolderbijWaddinxveen.MaarLaudybenadruktdathetprobleemookspeeltbijkleineprojecten,waarvanerveelmeerzijn.IntotaalwordtinZuid-Hollandditjaardehelftminderbouwvergunningenverstrektdanin2011.Enzelfshetbouwenvaneenenkelewoningblijktinveelgevallen‘hopeloosmoeilijk’.Bijvoorbeeldomdatgemeententestriktvasthoudenaanbestemmingsplannen.‘Legalswethoudermaareensuitaandie faillieteondernemerdatjedemogelijkhedenniethebtbenutomintegrijpenenbanentebehouden’,verzuchthij.www.bouwendnederland.nl

profiel

Jacco Vonhof, voorzitter vno-ncw Midden

HettwitteraccountvanJaccoVonhofverraadtveel:decijfersvliegenjeom de oren. De nieuwe voorzittervanvno-ncw MiddentwittertdestandbijdewedstrijdenvanpecZwollenauwgezetdoor.Vonhofiseen

echte Zwollenaar en dat laat hij merken. ‘Jaccokangoedcommuniceren’,zegtElbertJanHesse.Hesseheeftdedagelijkseleidingvan schoonmaakbedrijfNovoneniseenstudievriend vanVonhof.‘Hijstudeerderechtenendaarna klassieketalen.Ikdeedtoegepastehuishoudkunde.Datheetnufacilitairmanagement.Jaccozatveel indekroegenheeftleukedingengedaan.Lerenschooterweleenbeetjebijin.HijiszonderdiplomauitGroningenvertrokken.’MeteenladdereneenbusjevolemmersenzemenbegonVonhofalsglazenwasser.Hetzouuitgroeien

totNovonSchoonmaak,eenschoonmaakbedrijfmet ruim achthonderd werknemers. Dat hij het in deschoonmaakbranchezocht,isnietgek.ZijnvaderwasregiodirecteurbijCemsto.‘Schoonmaakzaldaarwelaandekeukentafelzijnbesproken’,vermoedtHesse.‘MaarJaccoheefthethelemaalaanzichzelftedankendatNovoniswathetis.Enhetgoedevanhemisdathijdejuistemensenomzichheenkanverzamelenendetijddiehijzovrijspeelt,gebruiktomzichzelfteontwikkelen.’JaccoVonhofisJaccoVonhof,nietsmeerofminder,zegtHansPeterVisser.VisseriséénvanVonhofseersteklantenennaverloopvantijdontwikkeldezich–viadegezamenlijkehardloophobby–eenechtevriendschap.vno-ncwMiddenkanvooralprofiterenvanhetbredenetwerkdatVonhofheeft,denktVisser.‘Jaccokangoedpartijenbijelkaar brengen.Hetmaaktnietuitofhijdaaronderdeel vanisofniet.Hijheefteenheelbreednetwerkin hetbedrijfslevenendepolitiekenhijwilmensendaargraagvanlatenprofiteren.Datiswathijleukvindt.Hijheeftnietvoornietswatafstandgenomenvanhetbedrijfenzichgerichtopbestuursfuncties.Daarwilhij,denkik,verderin:menseninbewegingbrengen,goededingendoenvoorhetbedrijfsleven.Watdatbetreftheeftmijdezestapnietverbaasd.’

Lees ook het Portretinterview in Forum van 17 november 2005 via de website www.vno-ncw.nl

FORUM #06/28.03.1341

Koningin steekt handen uit mouwen Duurzaamheidscentrum Weizigt in Dordrecht kreeg in het kader van

de landelijke nl Doet dag op 18 maart – onverwacht – een wel heel

speciale vrijwilliger op bezoek. Drie cliënten van de Gemiva-svg Groep

hadden de eer om samen met koningin Beatrix pony’s te verzorgen.

De vorstin complimenteerde hen met de manier waarop zij hun werk

doen. Het bleef niet bij pony’s borstelen alleen. In Dordrecht werden

in het kader van nl Doet ook de picknickbanken, de boerderij en het

aquarama aangepakt. In de gemeentelijke Stadsboerderij Weizigt nmc

doen volwassen mensen met een verstandelijke handicap samen met

begeleiders ondersteunend werk op het gebied van dierverzorging,

huishoudelijke taken en conciërgetaken.

www.vgn.nl

vereniging duurzaam

mar

tien

de

man

bas

cze

rwin

ski/

anp

Alles draait om goed ondernemerschap. En dat is niet exclusief voorbehoudenaanleidersvanfamiliebedrijven.Dieboodschapbrachtvno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes tijdens een bijeenkomst van vno-ncw West voor vertegenwoordigers van familiebedrijven, op 12maartinDenHaag.

Wientjes,zelflangdirecteur-grootaandeelhoudervaneenfamiliebedrijf,deeddetegenstellingfamiliebedrijf-multinationalafalsoneigenlijk.‘Vroegerwarendeleidersvandemultinationalsmindergerichtopde langeretermijn,maardatisveranderd.’Hetdraaitvolgenshemallemaal omgoedondernemerschap.‘Groteondernemersonderscheidenzichdoorvisieenstellenstakeholdersvaluecentraal.Zijrichtenzichopduurzame ontwikkelingenopdelangetermijnenvoelenzichverantwoordelijkvoorhunomgeving.Vaakgaathethieromdirecteuren-grootaandeelhouders,maarhetkunnenookbestuursvoorzittersvanmultinationalszijn.’Datdelangetermijnstrategievanondernemerssnelinbetekenistoeneemt,blijkt ook uit de boekenserie Nederlandse ondernemers, 1850-1950, mettientallenpersoonlijkeportrettenvandegrondleggersvanonze industriëlesamenleving.‘Erstaanhelaasgeenvrouweninhetboek’, graptedagvoorzitterCarolinevanReenen,directeur-grootaandeelhouder

vancongresbureauHoeZo!envoorzittervanhetvno-ncwVrouwen-Netwerk.Maar,zoverzekerdezij:‘Datzalindetoekomstanderszijn.’

‘Grote ondernemers onderscheiden zich door visie’

Tjeerd Schipper, voorzitter stichting Ondernemersgeschiedenis, overhandigt

deel 4 uit de boekenserie Nederlandseondernemers,1850-1950 aan

vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes

‘Kabinet moet led-verlichting stimuleren’Als het aan de Tweede kamer ligt, kijkt Nederland goed naar het Franse voorbeeld om ‘s avonds en ‘s nachts het licht uit te doen in kantoren en winkels. Maar volgens cbw-mitex, de brancheorganisatie voor woon- en modewinkels, wordt de winkelstraat daar onveiliger van.

EenmeerderheidsteunthetvoorstelvandePartijvoordeDierenomditmeetene-menindenadereuitwerkingvandeplannenomenergietebesparen.MinisterStefBlok(Wonen)becijferdeeerderdatwinkelsenkantorenmethunverlichtingbijnanetzoveelenergieverbruikenals150duizendhuishoudens.BlokgaftoenaandathetnietvoordehandligtomdeFranseaanpakovertenemen.IndeNederlandsebouw-enmilieuregelszittenvolgenshemalveelbepalingenomonnodiggebruiktebeperkenenookdeveiligheidmoetnietuithetoogwordenverloren.cbw-mitexwilzichgraaginzettenvoorduurzaamheidendaarbijhoortookhetbeperkenvanenergieverbruik.Deorganisatiedenktalleennietdathetuitdoenvandelichteninwinkelsdejuisteoplossingis.Uithetoogpuntvanveiligheidgeldtdatdonkerestrateneenonveiligenonbehagelijkgevoelaanburgersgeven.Bovendienvergrooteendonkerestraatdekansopdiefstalenovervallen.Verderishetlichtplanvandeopenbareverlichtingaangepastopdelichtuitstralingvanwinkels.Alshetlichtindewinkeluitgaat,moethetopenbareverlichtingsplanwordenaangepast.Ditlevertaanmerkelijkekostenvoorgemeentenop.Debrancheorganisatievindtheteenbeterideealswinkeliersmeergebruikmakenvanled-verlichtinginhunetalage,wataleenaanmerkelijkebesparingoplevert.www.cbwmitex.nl

42

portret

quintin schevernels

‘ik wil het zoete proeven en het zure’Quintin Schevernels, ceo van technologie-

bedrijf Layar, is ambitieus, perfectionistisch

énhijheeftaffiniteitmethetboeddhisme.

Gekkecombinatie?Valtmee.‘Dedingendie

jefoutdoet,gebeurenmeteenreden.Dat

brengt veel rust als je de lat heel hoog legt.’

Tekst:Sang-AhYoo|Foto’s:JeroenPoortvliet

Hij oogt als een vlotte, hippe jongen. Quintin Schevernels (42) is een makkelijke prater, lacht veel, maar houdt ook een bepaalde afstand. Geen allemansvriend. Ceo van Layar, een bedrijf in augmented reality. Een manier om aanvullende gegevens over je omgeving – gebouwen of documenten op je pc – te krijgen. Zo maakt Layar een app waarmee de gebruiker in tijdschriften extra digitale informatie of bewegende beelden kan oproepen via zijn smartphone. Tijdschriften als Elsevier, Kampioen, Linda, Viva, Playboy maar ook Amerikaanse publicaties als Lonely Planet en Publishers Weekly gebruiken die techniek. Grootse plannen heeft de ceo. ‘Layar heeft het in zich om over vijf jaar een omvang te hebben van een bedrijf als Google van vijf jaar geleden. Ik zeg bewust ‘van vijf jaar geleden’, want het is waanzin om onszelf met de Google van nu te vergelijken. Maar augmented reality is een piepjonge markt. Het kan alle kanten op. Als je als Nederlands bedrijf een tiende kan zijn van een bedrijf als Google, dan lever je een prestatie van formaat. Er zijn gekkere dingen gebeurd.’Of Nederland klaar is voor dit soort technologische snufjes? Schevernels weet zeker van wel. ‘Als je kijkt naar de LinkedIn-penetratie wereldwijd, dan is die het grootst in Amerika, daarna volgt Nederland. Zuid-Korea-nen en Japanners maken het meest gebruik van mobiel internet, maar wij staan op de derde plek. Nederland heeft een open cultuur waar nieuwe technologie en producten snel worden geadopteerd.’ Of het jonge technologische bedrijf de potentie heeft om Google- achtige vormen aan te nemen, blijft koffiedik kijken. Feit is wel dat Layar steeds vaker te zien is in Nederlandse tijdschriften. De app is wereldwijd al 30 miljoen keer gedownload. Per dag komen daar ongeveer 25 duizend nieuwe gebruikers bij. In meer dan 120 landen wereldwijd. zoet en zuurInternet is altijd een rode draad geweest in zijn werkende leven. ‘Natuurlijk had ik geen notie wat er concreet zou gebeuren, maar met de opkomst van internet dacht ik vrij snel: ‘Alles wordt anders.’ Er zouden nieuwe producten worden uitgevonden, de manier van informatie delen zou veranderen. Dat vond ik opwindend. Daar wilde ik onder-deel van zijn.’

FORUM #06/28.03.13

FORUM #06/28.03.1343

44 FORUM #06/28.03.13

portret

Opvallend is dat hij al vroeg in leidinggevende functies terechtkwam. ‘Toen ik jong was, dacht ik: ‘Ik wil manager worden.’ Waarom? Dat had ik niet eens kunnen beargumenteren. Als je manager wordt, gaat het blijkbaar goed met je carrière: die gedachte. Een graadmeter voor succes.’

Succes is belangrijk?‘Succes is voor mij de bevestiging dat ik goed bezig ben, de bevestiging en de beloning.’

Wat maakt u een goede leider?‘Ik kan goed de focus bepalen en uitleggen waar we naartoe gaan en waarom. Dat vinden medewerkers prettig. In combinatie met mijn communicatieve vaardigheden en mijn sensitiviteit, mijn sociale voelsprieten, maakt mij dat een goede leider.’‘Verder denk ik dat ik wel een relaxte leidinggevende ben. Niet in de zin dat ik dingen makkelijk toesta, zeker niet, ik ben best veeleisend. Maar ik hoef als baas niet alles te weten qua inhoud. Ik wil gecorrigeerd worden door mensen met andere talenten en ervaring. Een technisch ontwikkelaar weet nu eenmaal meer van applicaties; wat hij daarover zegt, neem ik gewoon aan.’‘Als ik dankzij mijn kennis en ervaring daadwerkelijk het verschil kan maken bij bedrijven, of het er nou om gaat dat het bedrijf winstgevender wordt of meer klanten binnenhaalt, dan vind ik dat ik recht heb op mijn deel. Daarom deed ik destijds ook mee aan de management buy-out bij vnu Media. Zo ben ik aandeelhouder geworden. Als het goed gaat, wil ik het zoete proeven. Als het slecht gaat, het zure. Als persoon, en in mijn portemonnee. Dat hoort erbij als je eind-verantwoordelijke bent.’

Aan ambitie geen gebrek, maar of hij dat van huis uit heeft meege-kregen, betwijfelt hij. Ja, Schevernels komt uit een bovenmodaal gezin, waarbij vader aan Nyenrode studeerde, en onder meer werkte als directeur Gasunie en directeur V&D. Moeder was een actieve vrouw die zwangerschapsgymnastiek gaf en aerobics. Maar de jonge ceo zegt dat de drive om carrière te maken vooral in hemzelf zit. ‘Mijn ouders hoefden me niet te stimuleren. Als ik iets boeiend en prikkelend vind, dan stort ik me daar met volle overgave op. Daar heb ik geen anderen voor nodig. Ik maak ook geen plannen als: over vijf jaar wil ik ceo zijn van een bedrijf met meer dan vijf-honderd man personeel. Langs die as kijk ik niet. Ik heb de combinatie dat ik slim en lui ben. Daarom moet ik altijd uitgedaagd worden.’

En zonder die prikkel?‘Dan ga ik het niet doen. Dat is trekken aan een dood paard.’‘Op mijn 17de moest ik kiezen wat ik wilde studeren. Uiteindelijk werd dat economie in Rotterdam. Maar die eerste colleges boeiden me totaal niet. Het ging om harde wiskunde, formules. Dat was te abstract voor mij. Na twee jaar ben ik gestopt met de studie.’

Gesjeesd dus. ‘Gevormd in de praktijk.’‘Mijn vrouw en ik zijn met onze twee kinderen net terug van een skivakantie in Oostenrijk, samen met mijn ouders. Mijn vader zei toen nog: ‘Voor je moeder en ik is het een enorme opluchting dat het allemaal is goed gekomen met jou.’ Ze vonden het destijds verschrikkelijk dat ik stopte, maakten zich zorgen dat ik geen passend werk zou vinden. Ze zeiden: ‘Je woont bij ons, wij betalen je rekening, dan moet je ook blijven studeren.’ Maar zo werkt het niet voor mij.

FORUM #06/28.03.1345

Driestellingen

Depapierenkrantzoalswedienukennenverdwijnt binnen tien jaar‘Ja.Dekwaliteitskrantenzullennogwelblijvenbestaan,maaralsnichemarkt. Erisgeenaanwasmeervanjongelezers.Danvalthethelebusinessmodelvandekrantalsmassamediumweg.’

Een relatie krijgen via relatieplanet is net zo romantisch als iemand in het echte leven tegenkomen‘Datvindikniet.Ikhebzelfgeenervaringmetdatingviainternet.Mijneigenvrouwhebikontmoetviamijnwerk,hetkliktemeteen.Maarhetsuccesvanonlinedatenzithemvooralinhetfunctioneleervan.Hetismakkelijkenefficiënt.’

Paardenvleesgate is slechts het topje van de ijsberg‘Inveelvoedselzitongelooflijkveelrotzooi.Wijetenthuisdanookvooralbiologisch.Ikbenal‘vervuild’.Maarvoormijnkinderenmaakthetweluit.Alszijvooralbiologischeten,houdikheninelkgevalschoon.’

quintin schevernels

1971 Geboren in Geleen1994 VestigingsmanagerRandstad

Uitzendbureau2000 BusinessUnitMatchcare2001 Interimmanager(zzp‘er)2003 DirecteurTelegraaf

ClassifiedMedia2007 Directeur online media

vnuMedia2012 EigenaaradviesbureauQsentie - heden 2012 CeoLayar - heden

Ik wilde stoppen. Dat hadden ze te accepteren. Omdat ik niet in een chantabele positie wilde komen, ben ik op mijn 20ste het huis uit gegaan.’

Wat zou u doen als uw eigen zoon later hetzelfde tegen u zou zeggen?‘Ha. Hopelijk is onze band met onze kinderen zo goed dat we ze tot rede kunnen brengen. Ik ben ervan overtuigd dat je als ouder de marges kunt bepalen, maar als het niet gaat, dan gaat het niet.’Niet dat Schevernels zich daarover nu al druk maakt. ‘Problemen moet je oplossen als ze zich aandienen. Het juiste antwoord komt wel op het juiste moment. Ik ben ervan overtuigd dat alles uiteindelijk goed komt.’

Waar komt dat vertrouwen vandaan?‘Ik heb veel affiniteit met het boeddhisme. Dat je een vlieg niet dood moet slaan, daar kan ik niks mee. Maar de benadering dat het leven een ontdekkingsreis is, vind ik prettig. Als je net als ik ambitieus en perfectionistisch bent, dan leg je de lat zo hoog, dat is bijna niet te doen. Je eist elke dag veel van jezelf. Vanuit het boeddhisme wordt gezegd dat de dingen die je tegenkomt, ook de dingen die je fout doet, bedoeld zijn om je slimmer te maken, een meer ontwikkeld mens. Ook fouten hebben dus een doel. Dat geeft mij veel rust.’

Wat is de grootste fout die u hebt gemaakt?‘Na Randstad werkte ik bij Matchcare. De directie was toen een bij elkaar geraapt zootje. Daar wilde ik structuur in krijgen. Ik had te weinig autoriteit en ik was te jong en ruw om dat voor elkaar te krijgen. Ik zou nu veel eerder accepteren dat daar geen eer te behalen viel, en dat dat prima is. Ik zou mijn verlies sneller hebben genomen en zijn weggegaan. Maar ik was streng voor mezelf: het moest per se lukken. Ik raakte gefrustreerd. Geen fijne periode.’

Maar nu is er dus die rust. Dat is niet alleen aan het boeddhisme te danken, maar ook aan zijn kinderen, die nu 4 en 6 zijn. ‘Het ouder-schap is een verrijking. Het begint al dat je voor het eerst in je leven weet wat onvoorwaardelijke liefde is. Als mijn partner morgen iets extreem raars zou doen, is de liefde voorbij. Met je kinderen maakt het niet uit wat ze doen. De liefde blijft. Kinderen relativeren zoveel. Als je een rotdag hebt op je werk, je komt thuis en je dochter zegt: ‘Kijk eens, ik heb een tekening gemaakt, met een hartje en jouw naam.’ Dan wordt de rest in een klap onbelangrijk.’Last but not least geeft ook sporten Schevernels veel rust. Hij tennist veel, golft, doet aan hardlopen. ‘Als je op jongere leeftijd competitief sport, leer je beter omgaan met spanningen op je werk. Die kun je beter plaatsen. Als ik een belangrijke presentatie moet geven, dan heb ik alles wat er dan in mijn lichaam gebeurt al eens meegemaakt tijdens het sporten. Daar schrik ik niet meer van.’

FORUM #06/28.03.1346

reacties

Brieven van lezers (de redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten)

‘Als er niets verandert, redden we het niet’

Jos Leenhouts, voorzitter van het college van bestuur

van roc Mondriaan in Den Haag, sluit zich geheel aan bij

de reactie van Carmen Breeveld op het artikel ‘Jongeren

voelen weinig voor techniek’ in Forum. ‘Technische

bedrijven hebben een closed shop mentaliteit.’

Afgelopen schooljaar mocht ik een praatje Onderwijs Arbeidsmarkt houden bij de Summit voor machinefabrikanten en deelnemen aan een panel over het tekortprobleem in de techniek. In een zaal met honderd mannen opende ik mijn presentatie met: ‘Wat een eer dat ik als oud-decaan en aardrijkskunde-juf voor honderd mannen wat mag komen vertellen, maar ik wil u eerst wat vragen: ‘Steek uw vinger op als u kinderen hebt (honderd procent vingers). Houd uw vinger omhoog als u kinderen hebt die beroepsonderwijs doen of hebben gedaan (tweederde naar beneden). Houd uw vinger omhoog als uw kind een technische opleiding doet of heeft gedaan (er bleef er één over).’ Ouders en leerlingen hebben geen duidelijk beeld van wat werken in de techniek is. Technische bedrijven hebben in het algemeen een closed shop mentaliteit: men lijkt bijvoorbeeld niet te kunnen werken met zijinstroom of ‘mensen niet zoals wij’. Er is gebrek aan commu-nicatie over het belang van techniek voor ons allen. Er is geen enkele feeling voor goede communicatie in de branches, tussen branches en onderwijs/ouders en leerlingen. Ook is er een totaal versnipperde kwalificatiestructuur in het mbo. Er is geen expliciete wens tot samenwerking met niet-techniekbranches waar techniek nodig is. Zo worden creativiteit en aantrekkelijkheid in de kiem gesmoord. Als daar niet wat aan verandert, dan redden we het echt niet en ik ben er al vanaf 1975 gepassioneerd mee bezig, doch techneuten zijn wat convergenter, dan ik, helaas … Jos LeenhoutsVoorzitter college van bestuur roc Mondriaan Den HaagLid bestuur mbo Raad

‘Wie zich opleidt voor de ww moet niet klagen’

Vrouwelijke of allochtone sollicitanten krijgen tiental-

len afwijzingen per week, stelde Carmen Breeveld,

voorzitter van de Federatie Zakenvrouwen, in reactie

op het artikel ‘Jongeren voelen weinig voor techniek’

in Forum. Onzin, vindt Tjerk Terpstra. ‘Vrouwen maken

een verkeerde keuze van opleiding.’

In Forum nummer 5 van 14 maart staat de ingezonden brief van de voorzitter Federatie Zakenvrouwen. Zij klaagt dat zoveel hoog -op geleide vrouwen bij sollicitaties worden afgewezen. Dit naar aanleiding van een artikel dat er een tekort aan hoogopgeleide technische specialisten is. Jammer dat er geen redactioneel com-mentaar bij stond. Voor mij is het weer een voorbeeld van het eeuwige wij-doen-stom-en-dus-zijn-wij-zielig-verhaal. Voor zover ik weet, wordt er al jaren geklaagd dat de meeste studenten (en vooral vrouwen) een opleiding volgen waarbij je op zeker weet dat je in de ww komt. Als de voorzitter had geklaagd dat er veel vrouwen met een goede technische opleiding worden afgewezen, had ze een punt. Naar mijn mening doet deze dame er beter aan om voorlichting te gaan geven over het volgen van nuttige opleidingen dan te klagen dat vrouwen door een verkeerde keuze van opleiding op de blaren moeten zitten. Bespaar ons verder dergelijke stukken. Tjerk TerpstraZelfstandig adviseur ict, edp-auditing en 112

FORUM #06/28.03.1347

Verbandartikelen, korsetten, pantoffels en zelfs de rookworst is in 1937 al te koop bij de hema. En hoewel het personeel vooral uit ongehuwde vrouwen in witte bedrijfskleding bestaat, zijn op deze foto alleen maar keurige

heren te zien. Tijdens de crisis van de vorige eeuw hebben ondernemers Arthur Isaac en Leo Meyer een droom. Ze zien dat mensen moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen en willen een winkel openen, speciaal voor klanten met een kleinere beurs. Een winkel met spullen tegen eenheids-prijzen van 25 en 50 cent. Zo ontstaat de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam. De h.e.m.a.

Maar niet alleen de armere bevolking is blij met deze goedkope winkel. Ook de rijken halen er graag hun spullen. Dat doet een dame of heer natuurlijk niet zelf, je stuurt gewoon de bediende. Stel je voor dat je in zo’n volkse winkel wordt gezien!

Tekst:MarciaTimmermansFoto:SpaarnestadPhoto/hh, 1937

overlevers

Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Forumishettweewekelijkseopiniebladvanonderne-mingsorganisatievno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000onderne-mingen.vno-ncwwordtinderegiovertegenwoordigddoor: vno-ncw Noord, vno-ncwMidden,vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv).VoormanagerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg12,2594AV DenHaag,Postbus93002,2509AADenHaag, telefoon:070-3490165,e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur),JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(bureauredacteur),WalterDevenijns,RemkoEbbers,MirandeGroot, FrankdenHoed,PaulScheer

Colofon CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten), HenkHirs(Hongarije),MaaikeHoman(Spanje),OlafKoens(Moskou),MauritsKuypers(Duitsland),MichelMaas(Indonesië),MiriamMannak(Zuid-Afrika),JoostvanMierlo(VerenigdKoninkrijk),HansMoleman(België),FrankRenout(Frankrijk),PetraSjouwerman(Denemarken),JudithStalpers(Japan),RemkoTanis(China),EdwinTimmer(Mexico), MaartenVeeger(Italië)

Aan dit nummer werkten mee:ErikteBrake, BertvanderHaar,PaulvanKempen,Sang-AhYoo

Abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070-3490336,e-mail:kok@vno-ncw.nl,issn 1384 - 2102. Forumwordtgericht–kosteloos–toegezondenaaneengrootaantalNederlandseondernemingen,organisatiesenparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten€45perjaarexclusiefbtw.Opzeggingvaneenkosteloosabonnementkanperdirect,vaneenbetaaldabonnementper1januari.Hiervoorgeldtgeenopzeggingstermijn.

informatie over het lidmaatschap van vno-ncw InformatiebijRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,

e-mail:steeg@vno-ncw.nl.Opzeggingvanhetlidmaatschapvanvno-ncwmoetvóór1septembervaneenjaarwordengedaan.Hetlidmaatschapeindigtdanper31decembervandatzelfdejaar.DeschriftelijkeopzeggingkanwordengerichtaanRitaterSteeg,coördinatorlidmaatschapszakenvno-ncw,Postbus93002,2509AADenHaag.

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving: LinkDesign,Amsterdam

Cover Foto:LesandDaveJacobs/GettyImages

DrukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8, 5110AABaarle-Nassau

AdvertentieverkoopVanVlietBureauvoorMedia Advies,FrankOudman,telefoon0235714745, e-mail:f.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20, 2040AAZandvoort

hema

opgericht in 1926wat Warenhuis

Carmen Breeveld,

President Women’s

Conference Europe

Association

Neelie Kroes,

Patroness Women’s

Conference

Jan Peter

Balkenende, former

Prime Minister,

Partner Ernst & Young

André Kuipers,

ESA Astronaut

Klaas Knot,

President De

Nederlandsche Bank

Dr. Stefan Peij,

Director Governance

University

Eva Hukshorn,

FZ Awards winner

2012

Farid Tabarki,

Trendwatcher 2012

and chairman of

the day

Tasha de Vasconcelos,

Ambassador of

Humanitarian Causes,

Entrepreneur and

Supermodel

WHAT, WHERE AND WHEN?Date: May 16, 2013

Location: RTL Wentink Events - Studio 21 Hilversum Sumatralaan 48

Email: projectsupport@womensconference.nl

Phone: +31 (0)70 - 260 10 75

An initiative of the Women’s Conference

foundation in cooperation with the Dutch

Federation of Businesswomen

(Federatie Zakenvrouwen), both lead by

Carmen Breeveld, President

voorzitter@womensconference.nl

WOMEN’S CONFERENCE EUROPE - MAY 16, 2013

Registration: Please register on

www.womensconference.nlcreatief partner