Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag...

21
10 en 11 september Open Monumentendag 2016 Iconen en Symbolen

Transcript of Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag...

Page 1: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

10 en 11 september

Open Monumentendag2016

Iconen en Symbolen

Page 2: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

2 3

Rozendaal

Velp

Rheden

De Steeg

Ellecom

Dieren

Spankeren

Laag Soeren

DankOpen Monumentendag is alleen mogelijk door de bereidwillig-heid van particulieren en organisaties om hun pand open te stellen.

Bovendien hebben wij ook dit jaar weer veel mensen bereid gevonden hun medewerking te verlenen.

Het comité dankt hen allen hartelijk voor hun inzet.

Comité Open Monumentendag Rheden-Rozendaal

Inhoud

Voorwoord ........................................................................... 5

Rozendaal ........................................................................... 6

Velp ......................................................................................10

Rheden ...............................................................................18

De Steeg ...........................................................................22

Ellecom ..............................................................................26

Dieren .................................................................................30

Spankeren ........................................................................34

Laag Soeren ....................................................................36

ColofonUitgave: Comité Open Monumentendag Rheden-Rozendaal

Realisatie: Diepenmaat Uitgeverij & Ontwerpbureau

Lay-out: Gert Jonker BNO, Arnhem

Oplage 3000, augustus 2016

Foto voorpagina: Priesnitz monument, Laag-Soeren

2

DankOpen Monumentendag is alleen mogelijk door de bereidwillig-heid van particulieren en organisaties om hun pand open te stellen.Bovendien hebben wij ook dit jaar weer veel mensen bereid gevonden hun medewerking te verlenen.Het comité dankt hen allen hartelijk voor hun inzet.

Comité Open Monumentendag Rheden-Rozendaal

ColofonUitgave: Comité Open Monumentendag Rheden-Rozendaal

Realisatie: Diepenmaat Uitgeverij & Ontwerpbureau

Lay-out: Gert Jonker BNO, Arnhem

Oplage 3000, augustus 2015

1506 Monumentenboekje.indd 2 13-07-2015 16:04

Page 3: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

4 5

Iconen en SymbolenDe Open Monumentendag is jaarlijks een van de grootste culturele evenementen. Niet alleen in Neder-

land, maar in heel Europa. Zo ook in onze eigen gemeenten Rheden en Rozendaal, waar het publiek ieder jaar weer vele monumenten kan bezoeken. Dit jaar viert de Open Monumentendag haar 30-jarig jubileum. Met het thema Iconen en Symbolen openen tal van monumenten hun deuren in het weekend van zaterdag 10 en zondag 11 september.

Bij iconen en symbolen draait het om betekenis. Het zijn allebei aanduidingen voor plekken, objecten en beelden die een bijzondere betekenis met zich meedragen. Voor iemand persoonlijk of voor groepen mensen. Juist in, aan, op en rondom monumenten wemelt het van de iconen en symbolen. Denk bijvoor-beeld aan gevelstenen, beeldhouwwerk, ornamenten, reliëfs of schilderingen. Monumenten hebben veelal ook een iconische waarde of een symbolische betekenis. Het zijn de herkenningspunten in onze directe leefomgeving. Zo heeft ieder dorp zijn eigen iconen, bijvoorbeeld de kerktoren of het kasteel. En zoals u tijdens uw route zult ervaren, herbergen al deze plekken ook een schat aan bijzondere verhalen. Verhalen en herinneringen die ons iets vertellen over het verleden en de verbondenheid van mensen met deze plekken. Met symbolen wilden mensen een bepaalde boodschap uitdragen. Soms was die voor iedereen begrijpelijk en soms bedoeld voor een specifieke groep. Symbolen vragen dus ook om kennis van hun betekenis en het herkennen ervan door goed te kijken. De ruim 40 deelnemende monumenten van ons programma zijn een goede oefening.

We zijn benieuwd naar welke iconen en symbolen u treft tijdens de Open Monumentendag in de gemeenten Rheden en Rozendaal! Wij wensen u een verrassend Open Monumenten bezoek.

Het comité Open Monumentendag Rheden-Rozendaal

V O O R W O O R D

Beeld bij kasteel Biljoen

Page 4: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

6 7R O Z E N D A A L P R O G R A M M A

Torckschool, Rosendaalselaan 3In 1842 is in het beekdal een school met één klas gebouwd door de kasteelheer Assueer L.A. baron Torck. De onderwijswet uit 1806 verplichtte namelijk tot klassikaal onderwijs door een bevoegd onderwij-zer. Voordien gaf de koster van de Herenkerk onder-wijs in een herberg naast de kerk. In 1902 kreeg de school twee lokalen en een trapgevel. Anno 2016 is de Torckschool een markant monument in de dorpskom.

Toen baron W.F.T. baron van Pallandt de school aan de gemeente overdroeg, werd bepaald dat de Rosendaalsche Kapel daar repetities zou mogen houden. De Rosendaalsche Kapel toont hier nu het vaandel, eretekens en de prijzen van vele concour-sen. Activiteit: Op zondag zijn er op geregelde tijden muziekuitvoeringen op het pleintje voor de Torck-school.Open: zaterdag en zondag 10.00 tot 17.00 uur.

Herenkerk, Kerklaan 15De muurschildering in de Herenkerk is een kunst-werk vol religieuze symboliek. Schilder Gerrit van der Hoef heeft het ‘gedachteontwerp’ van dominee Bierens de Haan uitgebeeld in religieuze taferelen, die de toeschouwer aansporen tot zedelijk goed

handelen. Op het linkervlak is de Barmhartige Samaritaan afgebeeld, symbool voor onbaatzuch-tige hulp aan vriend en vijand. Op het rechtervlak staat het gesprek bij de bron van Christus met een Samaritaanse vrouw, symbool voor oprechte aandacht. In medaillons eronder zijn een vlam, een opengeslagen boek, een kruis en een palmtak weergegeven. De muurschildering in de stijl van het Symbolisme geeft de kerkbezoeker van toen en nu stof tot nadenken.Activiteiten: In de kerk is een expositie van Nelke van Dijk met foto’s over ‘water’.

Op gezette tijden wordt het orgel bespeeld.In de serre is een expositie met voorwerpen en

symbolen uit verschillende religies. Er wordt koffie en thee geschonken.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Rozendaal

Torckschool Herenkerk

Page 5: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

8 9

Begraafplaats, RosendaelDe begraafplaats van Rozendaal dateert van 1840, toen kort na elkaar Assueer L.A. baron Torck en twee zoons overleden. Het echtpaar Torck-Huyssen van Kattendijke liet op hun landgoed Rosendael in het ‘Boers buschke’ een eigen grafkelder aanleg-gen in een omheinde tuin. Rondom deze grafkelder werden andere aanzienlijke personen begraven. Later is de begraafplaats uitgebreid met grafkelders van voorname geslachten, schrijvers en dirigenten. Gewone werknemers van Rosendael liggen in graven zonder zerk. Nu is het gemeentelijke begraafplaats voor iedereen.

De geschiedenis van het begraven is zichtbaar in de vele grafmonumenten vol symbolen.Activiteiten: op zaterdag en zondag is er om 14.00 uur een rondleiding langs verschillende grafmo-numenten door Carolien van Wijchen en Karel Wijlhuizen.Open: zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Kasteel en park Rosendael, Rosendael 1Kasteel en park Rosendael zijn beide tegen geredu-ceerd tarief te bezichtigen.Activiteiten: In het kasteel zijn diverse rondlei-dingen waaraan u kunt deelnemen. Bezoek het souterrain van het kasteel met leuke wetenswaar-digheden en doe-activiteiten. Het omringende park met de ‘Bedriegertjes’ kunt u zelf ontdekken. De rozentuin met antieke tuinvazen bij de Oranjerie is vrij toegankelijk.

Op zaterdag en zondag worden in het park histo-rische momenten uitgebeeld, die in de omgeving speelden rond 1813. De omgeving van Arnhem was het strijdtoneel van de coalitietroepen, Russen, Pruisen, Britten tegen de terugtrekkende Fransen. De kasteelheer van Rosendael heeft verschillende personages van de strijdende partijen uitgenodigd in zijn park.Open: zaterdag en zondag van 11.00 tot17.00 uur; kasteel en park zijn niet gratis. Voor actuele informatie over prijzen en activiteiten: www.glk.nl/rosendael of informeer bij de balie.

R O Z E N D A A L

Rietveldwoningen, Hertog van Gelrestraat 28 en 29Gerrit Rietveld ontwierp met zijn assistent J.C Meulenbelt twee dubbele woningen in de functio-nalistische bouwstijl. Rietveld was de zoon van een meubelmaker. Hij werd architect en meubelontwer-per en sloot zich aan bij de groep ‘De Stijl’.

In 1959 en 1960 zijn de woningen in de houtwal aan de Leermolensenk gerealiseerd. Ze liggen op geaccidenteerd terrein met een garage en kelder-ruimte op straatniveau. Ze zijn samengesteld uit twee rechthoekige éénlaagse bouwmassa’s, die ten opzichte van elkaar zijn verschoven en gedeeltelijk

in elkaar gestoken. Een trap aan de buitenzijde leidt naar de woonetage. Tussen dak en gevel bevindt zich een zwarte band, waardoor het dak lijkt te zweven. De gevels met gesloten gemetselde vlakken en open delen met grote ramen zijn typerend voor het werk van Rietveld. De woningen zijn gedeeltelijk aangepast, maar blijven een gaaf voorbeeld van het werk van deze iconische architect.

Bij de woningen 28 en 29 worden o.a. bouwte-keningen en voorbeelden van andere door Rietveld ontworpen bouwwerken uit de omgeving getoond. Het interieur is beperkt zichtbaar.Open: zaterdag en zondag 11.00 tot 17.00 uur.

Begraafplaats Buitenplaats Rosendael

Rietveldwoningen

Page 6: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

10 11

ErfgoedbusTijdens het weekend van de Open Monumentendag zullen wethouder Olland van de gemeente Rheden en haar medewerkers met historische bussen (oude stadsbus uit 1968 en de Saurer 4 uit 1950) van de Stichting Veteraan Autobussen door de gemeente toeren om met u in gesprek te gaan over cultuurhis-torisch erfgoed in de gemeente. Informatie hierover op http://www.rheden.nl/Erfgoedwens. Daarbij doen ze ieder dorp aan. Bekijk hier het schema met halteplaatsen:

Dag Tijd LocatieZaterdag 10.00–11.30 Velp: voorplein Kasteel

BiljoenZaterdag 12.00–13.30 Rheden: DorpskerkZaterdag 14.00–15.30 Spankeren: PetruskerkZondag 10.00–12.00 Dieren: Villa Veertien

(zijde veerstoep)Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-

dachtenZondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-

monument & Priesnitz-hoeve

Wijnhandel Appeldoorn, Brugweg 15De wijnhandel werd in 1897 opgericht aan de Brugweg door Aart Arnoldus Appeldoorn. Het huidige pand dateert uit 1947 en is gerea-liseerd naar ontwerp van het architectenbureau W.A.M. van der Ven uit Velp, in de stijl van de Delftse School. De opzet was om met het nieuwe pand een ‘sieraad binnen de Nederlandse Wijnhandel’ te creëren.

Het ontvangst- annex kantoorgebouw bevat vele karakteristieke elementen, zoals een fraaie entree, zwart-witte tegelvloer in schaakbordpatroon en mooie schoorsteenmantels. Het pand is nu een ge-meentelijk monument uit de wederopbouwperiode.Open: zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur.

V E L P P R O G R A M M A

Velp

PostkantoorWijnhandel Appeldoorn

Page 7: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

12 13

Grote Kerk, Kerkstraat 32Deze zogeheten waterstaatskerk uit 1841 is ge-bouwd in neoclassicistische stijl en werd ontworpen door de architect Jeni. Opvallend zijn de toegangs-deuren met een lijst waarin bladmotieven zijn verwerkt. Het belangrijkste fronton wordt bekroond met siersmeedwerk en een engel met trompet als windvaan. De nieuwe gebrandschilderde bevrijdings-ramen zijn te bewonderen.Activiteiten: tentoonstelling en gratis koffie van-wege 175 jaar Grote Kerk.Het monumentale Hess orgel uit 1772 wordt op de hele uren een kwartier lang bespeeld.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

Kerk ‘Oude Jan’, Kerkstraat 56Een éénbeukig Romaanse kerk uit de 12e eeuw met tufstenen muren en een klein rechthoekig koor. De tufstenen toren aan de westkant is later met bakstenen verhoogd. Aan de noordzijde staat een

laat gotische kapel met een netgewelf uit begin 1400.Activiteiten: Mensen van de Quiltgroep Velp zullen technieken demonstreren en werken tentoonstellen.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

Begraafplaats, Reinaldstraat 18BDe oude begraafplaats van de Hervormde Gemeen-te werd in 1834 aangelegd. Op het terrein bevindt zich rechts een eenvoudig gepleisterd gebouwtje in eclectische stijl, dat mogelijk als lijkenhuisje heeft gediend en nu gerestaureerd is. De verschillende oude grafkelders en monumentale grafstenen zijn zeer de moeite waard.Activiteiten: Er worden rondleidingen gegeven over de begraafplaats.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

RK Kerk, Emmastraat 18De neogotische Onze Lieve Vrouw Visitatie kerk werd op 8 juni 1885 ingewijd. Het was de eerste kerk van

Logegebouw Vrijmetselaars, Arnhemsestraatweg 360Achter de villa Hoogwijk is het onderkomen aange-bouwd van een vijftal loges van vrijmetselaars. Het gebouw bestaat uit de ‘tempelzaal’ en een aantal ruimtes voor bijeenkomsten. Tijdens de Open Dag van de Vrijmetselarij kunnen de ruimtes bezocht worden en wordt informatie gegeven over de activi-teiten en de symbolen.Open: zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur.

Kerk van de Vrijzinnigen Velp, Dr. Fabiusstraat 12 In april 1905 besloten de leden van de vereniging,

V E L P

Begraafplaats Reinaldstraat

Grote Kerk R.K. Kerk

Logegebouw

‘Oude Jan’

de architect J.W. Boerbooms, geïnspireerd op de late Nederrijnse gotiek.

De kerk is recent gerestaureerd, waarbij de kerk van binnen geheel geschilderd is. De fraaie gebrandschilderde ramen komen na de restauratie nog beter tot hun recht. Vorig jaar is ook het orgel uit de gesloten H. Hart kerk uit Arnhem in deze kerk geplaatst. In het stiltecentrum is een raam geplaatst dat herinnert aan het neerstorten van een V1 in Velp. Activiteiten: Er zijn medewerkers aanwezig om uitleg te geven en incidenteel zal het orgel bespeeld worden.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

Kerk Vrijzinnigen

Page 8: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

14 15

van ‘den Nederlandschen Protenstantenbond Afde-ling Velp-Rozendaal’, tot de bouw van een eigen kerkgebouw.

Er werd flink vaart achter gezet, want op 25 mei van hetzelfde jaar legde de 14-jarige Henriëtte van Pallandt de eerste steen van het gebouw dat al in december in gebruik werd genomen.

Kenmerkend zijn het tegelplateau in Jugendstil boven de ingang, de herdenkingsplaquette in de hal t.g.v. van de eerste-steenlegging en de drie glas-in-lood ramen in het koor van de kerk.

Het orgel dateert uit 1896 en is gebouwd door de orgelbouwer Verschueren; het eerste exemplaar dat deze firma bouwde! Activiteiten: Op beide dagen wordt het orgel bespeeld. Open: zaterdag en zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur.

Woonhuis – winkelpand, Hertogstraat 31In het noordoosten van de wijk Daalhuizen zijn in de

jaren ’20 van de vorige eeuw vele middenstands-woningen gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, waaronder ook dit winkelpand van de hand van de architect H.A. Pothoven. De opdrachtgever was de heer Van der Meyden die hier een groente-winkel had. Achter de woning is een grote bergplaats gebouwd met paardenstal. Het pand is een gemeen-telijk monument, de huidige bewoners hebben het grondig opgeknapt in de oorspronkelijke stijl.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur

R.K. Begraafplaats, Bergweg 11De begraafplaats is een kleinschalige, van oudsher katholieke, begraafplaats en dateert van 1874. Op 11 januari van dat jaar vond de inzegening plaats door Pastoor Koene, wiens graf nu monumentaal domineert op de begraafplaats. Een stichting zet zich sinds 2004 in voor het behoud van de be-graafplaats. Er is een urnenmuur geplaatst en een urnentuin aangelegd voor de bijzetting van urnen. Er kan nog incidenteel begraven worden.

V E L P V E L P

Activiteiten: Om 12.00 en 15.00 uur: rondleiding met uitleg over de symboliek van de grafstenen. Medewerkers zijn aanwezig om vragen te beant-woorden. Open: zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

De Dingenfabriek, Bergweg 24aDe oorspronkelijke functie van het stenen gebouw uit 1902 is een ‘slepersbedrijf met trekpaarden’, aan een doorgang van de Bergweg naar de Enkweg. Later was het kolenhandel en beeldhouwersatelier. Nu is de benedenverdieping verbouwd tot cultuurca-fé, een ontmoetingsplek voor culturele doeleinden.Activiteiten: Tentoonstelling met bodem- en andere

De Volharding MuziektentHertogstraat

R.K. Begraafplaats

toevalsvondsten in Velp en hun verhalen. Om 13.00 en 16.00 uur zal de samensteller van de expositie ingaan op de achtergrond van deze voorwerpen.Open: zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Gemaal ‘De Volharding’, Lathumseveerweg 1Het voormalige stoomgemaal ‘De Volharding’ is in 1875 gebouwd in het ‘Velperbroek’. In 1928 werd het gemaal geëlektrificeerd. De twee oorspronke-lijke grote centrifugaalpompen en bijbehorende aandrijfwielen, met de naam van de Gebr. Stork & CO. erop, zijn nog aanwezig. Een belangrijke waarde van het gemaal is de oorspronkelijke staat van de elektrische installatie bestaande uit niet-geauto-matiseerde schakelkasten en de oorspronkelijke vacuüminstallatie.Open: zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Muziektent, VijverlaanDe rechthoekige muziektent op het eilandje in de vijver tussen de Vijverlaan en de Overbeeklaan is

De Dingenfabriek

Page 9: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

16 17V E L P

gebouwd in de Gooise landhuisstijl. Activiteit: RIQQ (de Rhedense Stichting voor Kunst & Cultuur) presenteert hier een Geërfdenconcert door het Thomas Baggerman trio. Samen met hun zangeres brengen zij heerlijke gypsy jazz. Open: zaterdag van 16.00 tot 18.00 uur.

Kasteel Biljoen, Biljoen 1Kasteel Biljoen dateert uit 1530. Sinds 2008 is het landgoed in bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen. Sinds de restauratie in 2013 wordt het kasteel weer bewoond, zoals de laatste particuliere eigenaar voorschreef.Activiteiten: De stallen in het koetshuis en een gedeelte van het kasteel zijn te bezichtigen. Vanuit de gangen en de hal kunt u de kamers inkijken. Er worden geen rondleidingen gegeven. Medewerkers van Geldersch Landschap & Kasteelen zijn op diverse plekken aanwezig om toelichting te geven. Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur (laatste

ook bijzondere klanten, zoals de baron van Pallandt van Rozendaal, voor wie naar verluidt de aparte herenkamer is gebouwd.

Naamgever van het café is de familie Laros, die het pand in 1914 overnam. Een van hen was schilder, en maakte boven wandschilderingen met gezichten op Velp uit 1914, die nog intact zijn. Het huis is decor van vele Velpse verhalen, zoals over de granaatinslag in 1945 die een deel van het cafépla-fond verwoeste, en de tijd dat het café dienst deed als belastingkantoor van de Duitse bezetter, terwijl er daarvoor nog onderduikers in de kelders hadden gezeten. Of over de mannen die op vrijdag achter de hoge haag stiekem hun loon kwamen verdrinken, zoals Jan Siebelink al opschreef. Hij noemde dit huis ‘het merkwaardigste huis in de merkwaardigste

toegang om 16.00 uur). Ieder kwartier kan een groep van maximaal 25

personen het kasteel in. Om dit in goede banen te leiden worden tijdtickets uitgegeven. Deze zijn alleen op de dag zelf vanaf 9.30 uur verkrijgbaar in het koetshuis bij het kasteel. Daarbij geldt op=op.

Voormalig Café Laros, Jeruzalem 23In 1856 bouwde de timmerman van landgoed Overbeek een klein huis in het buurtschap Jeruza-lem. Hij breidde het huis uit toen zijn zus met haar echtgenoot, die tapper was, er ook kwam wonen. In 1876 werd een winkeltje/café geopend. De tapper kreeg hulp van een tweede tapper, en in 1893 kreeg het huis zijn huidige vorm: met veranda en grote gelagkamer. Het interieur uit die tijd is nog aanwezig: de art nouveaux porseleinen tap, de Weense stoelen, de tafels, zelfs de glazen. Dit is in Nederland bijna uniek. De vloeren en muren dragen de sporen van meer dan 100 jaar gebruik. Er waren

straat van Velp.’ De huidige eigenaren willen deze verhalen verzamelen, nu het nog kan. Daarnaast zijn zij het pand grondig aan het restaureren en renove-ren, met als doel het meest duurzame rijksmonu-ment van Nederland te bewerkstelligen. Een groot deel van die restauratie is compleet.Activiteiten: het voormalige café is open met thee, koffie, fris en natuurlijk bier van de originele tap. Daarnaast zullen er mensen zijn om ieders verhalen over dit huis op te nemen, dus als u herinneringen hebt: kom langs! Er zullen rondleidingen worden gegeven naar de kamer met wandschilderingen. Verder zijn een aantal van de aannemers aanwezig om over hun werk te vertellen.Open: zaterdag van 13.00 tot 18.00 en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

Kasteel Biljoen

Café Laros

Page 10: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

18 19

Koetshuis Heuven, Heuvenseweg 9. Paardenstal achter het KoetshuisDit Koetshuis is gebouwd in 1861, waarschijnlijk naar ontwerp van de architect M.G. Tétar van Elven. Het gebouw is geïnspireerd op de Engelse Tudorgo-tiek. In het koetshuis bevinden zich een woning en een jachtkamer. Er zijn veel oorspronkelijke elemen-ten bewaard gebleven zoals: houten lambrisering, gemetselde gewelven, houten zoldering, gedragen door rijk versierde consoles. Het stalgebouw werd in 1890 toegevoegd. Boven de nog gedeeltelijk aanwezige paardenboxen bevinden zich gietijzeren naambordjes van de paarden, met namen zoals Pretty en Joyeuse.Activiteiten: optreden om 12.00 en 14.00 uur van de jachthoornblazers ‘Cornure’, waarbij de gasten worden meegenomen op een imaginaire jachtdag.

Bezichtiging koetshuis en informatie over de histo-rie en mogelijkheden voor huur.Open: zondag van 11.00 tot 16.00 uur.

Landgoed Snippendael, Snippendaelseweg 1 en 3 Oorspronkelijk hoorde het boerenerf Snippendael bij het landgoed De Kruishorst. In 1916 liet de eigenaresse, jonkvrouw Eva den Tex-Ketjen, door de Arnhemse architect W.A. v.d. Veen een landhuis met garage en dienstwoning bouwen. Landgoed Snip-

pendael heeft een oppervlakte van ruim 10 hectare, waarvan 7 hectare in eigendom en ca. 3 hectare in erfpacht.

Het eigendom ligt precies op de grens van het rivierengebied de IJssel en het voormalige heide-ontginningsgebied ‘De Kamerdalseberg’. Snip-pendael bestaat uit een bouwkundig ensemble van landhuis (niet open), voormalig koetshuis (niet open) en garages, omringd door een landschap-pelijke tuin en omsloten door loofbos met beuken en eiken. Op het terrein bevinden zich nog enkele bijzondere landschappelijke elementen in de vorm van een wildwal, een wildweide, een herten in- en uitsprong, een grote dassenburcht, zichtas en robuuste heesterranden.Activiteiten: Rondleidingen over het terrein in groepen.Open: zondag van 12.00-16.00 uur.

R H E D E N P R O G R A M M A

Rheden

Koetshuis Heuven Landgoed Snippendael

Page 11: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

20 21

Landgoed de Valkenberg, Arnhemsenstraatweg 12Dit landgoed is in 1834 gekocht door de Amster-damse koopman M. Westendorp. Hij liet de statige ‘Valkenberg’ bouwen aan de bovenrand van een weiland tegen de flank van een stuwwal. Het uitzicht over Rheden en de IJssel is dan ook prachtig. In 1966 werden het huis en de opstallen met 21 ha grond eigendom van het Rode Kruis. Vanaf 2013 organiseert de nieuwe eigenaar Stichting De Valkenberg hier individuele vakanties voor mensen met een lichte tot zware zorgbehoefte. Het huis is van binnen verbouwd en aan de buitenkant is aan weerszijden aangebouwd, waarvan links in vernieuwende stijl. Achter het huis bevindt zich een zwembad met ontspanningsruimte, een theehuis

Dorpskerk, Dorpsstraat 51De romaanse toren van deze kerk stamt al uit de 12de eeuw. Het driebeukig schip met netgewelf is gotisch. Van 1904-1909 heeft een grote restauratie plaatsgevonden onder leiding van Jos Cuypers, de zoon van de bekende Pierre Cuypers. Hierbij is onder meer rechts van de ingang een domineeska-mertje gebouwd. In de toren hangt een grote klok uit 1671, gegoten door Rutgerus Peckel en een kleinere Hemony klok uit 1647. De kerk bezit twee Meere orgels uit 1816. In het koor bevindt zich een ‘Annunciatie’-steen uit ca. 1025, afkomstig uit de eerdere kerk of kapel. De drie glas-in-lood ramen met afbeeldingen dateren uit 1905-1910. Twee hiervan zijn afkomstig uit het atelier Stalins te Ant-werpen. Het giet- en smeedijzeren hekwerk rond de kerk stamt uit de tweede helft van de 19de eeuw. Activiteiten: Aquarellen expositie van Gert van de Veen.

Norma van den Wijngaard, lid Rhedense beel-dende kunstenaars, is aanwezig met iconen en schilderijen. Zij vertelt over de symboliek hiervan. Doorlopende diapresentatie van oud Rheden.Orgelmuziek.

en de oude paardenstal, een rijksmonument uit 1922. In het omliggende park is de Engelse land-schapsstijl te herkennen door kronkelende paden en open terreinen. Langs de oprit staan 150 jaar oude kastanjes. De vroegere moestuin wordt in ere hersteld. Links naast de oprit staat de voormalige hovenierswoning en een beeld van Henry Dunant (1828-1910), oprichter van het Rode Kruis. Het beeld is geschonken door Oostenrijk als dank voor de opvang en goede zorg aan Oostenrijkse kinderen tijdens en na de Eerste Wereldoorlog.Activiteiten: Er is een wandeling uitgezet langs alle (historische) elementen op het landgoed. Het terras met uitzicht over Rheden en de IJssel is geopend bij mooi weer.Open: zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

R H E D E N R H E D E N

Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

Begraafplaats Pinkelseweg, inrit naast woonboerderij op nummer 2 Na de sluiting van de begraafplaats bij de Dorps-kerk in 1870 werd deze begraafplaats geopend. Het oudste gedeelte is links van de ingang. Achter het toegangshek ligt een hartvormig plantsoen met oude bomen waaronder een treurbeuk. De zerk met het oudste opschrift staat op een familiegraf: ge-boren op 1 nov. 1870, gestorven op 31 dec.1870. Het hekwerk is een goed voorbeeld van smeed- en gietijzer uit de tweede helft van de 19de eeuw. In 1989 vond hier de laatste teraardebestelling plaats, waarna dit kerkhofje in verval is geraakt. Deze begraafplaats wordt door een groep enthousiaste vrijwilligers opgeknapt.Activiteit: vrijwilligers geven informatie over de begraafplaats. Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

Begraafplaats Pinkelseweg

De Valkenberg

Dorpskerk

Page 12: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

23

Voormalige RK Kerk Maria ten Hemelopneming, De karakteristieke kerk met spitse toren uit 1927 is een ontwerp van architect J.Stuyt en is beeldbe-palend voor De Steeg. Na de oorlog werden diverse beschadigde gebrandschilderde ramen vervangen door nieuwe. Het raam boven de ingang is van Joep Nicolas.

De prachtige staties (de Kruisweg) zijn van P. Stordiau. In 2013 is de kerk verkocht. Sindsdien worden met regelmaat culturele activiteiten in de kerk georganiseerd.Activiteiten: Dankzij (hobby-)orgelbouwer Wil Hoogstraten zal tijdens de open monumentendag in de kerk een door hem gerestaureerd orgel uit 1907 van de gebroeders Vermeulen uit Weert opnieuw in gebruik worden genomen. Diverse onderdelen in dit orgel zijn uit de 19de eeuw.

Om 15.00 uur zal Wil Hoogstraten uitleg geven over het gerestaureerde orgel waarna de officiële ingebruikname plaats vindt door orgelspel van Piet Cnossen.

Iconenschilder Piet van der Heide zal een aantal door hem geschilderde iconen laten zien. Vanaf 14.00-14.30 uur houdt hij een lezing over ‘Iconen, meer dan muurtooi’.Open: zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

Het ‘Strooien Dorp’, Bentincklaan 4 t/m 19De eerste woningwetwoningen van de gemeente Rheden zijn gerealiseerd in 1921 in de vorm van een carrévormig hofje. De landschappelijke bouwstijl sloot goed aan bij de omgeving. Het riet gedekte dak is voorzien van dakkapellen met rieten schildkapje. In het midden is een onderdoorgang voorzien van een gemetseld gewelf.

In 2004 is het complex gerenoveerd.Activiteit: Rond de boom in het plantsoen zijn foto’s te zien van vroeger en nu en van de renovatie van het complex.Open: zondag van 12.00 tot 16.30 uur.

D E S T E E G P R O G R A M M A

De Steeg

‘Strooien Dorp’Voormalige RK Kerk

Page 13: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

24 25

Landgoed Middachten, Smidsallee Het middeleeuwse kasteel bestond ooit uit een burcht en voorburcht, beide door grachten omringd. De huiskapel op de voorburcht wordt al in 1351 genoemd, het huidige kasteel stamt uit de 17de eeuw. ‘Middachten’ is nog steeds een landgoed in de ware zin van het woord: het bestaat uit bossen en landerijen, met daarin park en kasteel. De tuinen zijn aan het begin van de 20ste eeuw opnieuw in de formele stijl aangelegd naar ontwerp van Poort-man en André, waarbij de 18de eeuwse structuur is gehandhaafd. In de tuinen bevinden zich originele beelden uit 1725, een groen theater, barok latwerk

rondom de tennisbaan, een croquetveld, oranjerie, kruidentuin, rozentuin en muren met leifruit.Activiteiten: Expositie ‘Mobiliteit op Middachten’ in stalgebouw en orangerie.13.30 uur: tuinrondleiding.14.00 tot 15.00 uur: concert politie Big Band Gelderland Midden.13.30 en 15.00 uur: kasteelrondleidingOpen: zondag: tuin, oranjerie en stalgebouw van 10.00 tot 16.30 uur.kasteel: van 13.00 tot 16.00 uur.Entree: €3,00 voor de tuin; €4,50 voor kasteel en tuin. Kinderen tot 12 jaar gratis.

D E S T E E G D E S T E E G

Kasteel Middachten

‘Strooien Dorp’

Page 14: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

26 27

Dorpskerk met kerkhof, De Friedhof 6 Aan de rand van Ellecom bevindt zich de oude St. Nico-laaskerk. Het oudste gedeelte is de romaanse tufstenen toren uit de 12de eeuw. Het laatgotische koor met zijn netgewelf stamt uit de 16de eeuw, terwijl het eenbeu-kige schip uit de 19de eeuw dateert. Kerk en toren zijn in 1949 en 1964 gerestaureerd. In en om de kerk zijn eeuwenlang mensen begraven. Voorname lieden kregen een plaats onder het schip of in de grafkelder onder het koor, de anderen kwamen buiten op het kerkhof, ’de friedhof’, te liggen. In het interieur vragen de indrukwek-kende rouwborden van de grafelijke families De Reede en Bentinck van Middachten om aandacht, evenals de gravenbank, waarvan de eigendom nog steeds bij Mid-dachten berust.Activiteiten: Een kleine expositie over in de kerk aanwe-zige religieuze afbeeldingen, waaronder een bijzondere icoon van de heilige Marina van Antiochië. Deze icoon is vermoedelijk een in spiegelbeeld uitgevoerde verklei-ning van de in het Byzantijns en Christelijk museum van Athene aanwezige icoon, afkomstig van het klooster Agios Gerasimos op het Griekse eiland Kefalonia.Zondag om 15.00 en 16.00 uur: een 40 minuten durend inloopconcert van Capella Calluna met ‘Middeleeuws en Modern’. Vrije gift bij de uitgang. Het concert wordt geor-ganiseerd door de Stichting Behoud Dorpskerk Ellecom. Voor meer informatie zie www.stbehouddorpskerk.nl.Open: zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

E L L E C O M P R O G R A M M A

Ellecom

Dorpskerk

Page 15: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

28 29

Landgoed Avegoor, Zutphensestraatweg 2Landgoed Avegoor kent een rijke en zelfs konink-lijke geschiedenis. Het landgoed was in bezit van verschillende eigenaren, totdat het in 1648 werd aangekocht door stadhouder Willem II. De konink-lijke familie gebruikte het landgoed als buitenverblijf voor de traditionele fazanten- en zwijnenjacht. Na het overlijden van graaf Willem Gustaaf Frederik van Reede in 1844, vertrok de weduwe Wendela Eleo-nora Boreel van Hogelanden van het nabijgelegen

kasteel Middachten en nam haar intrek op Avegoor. De gravin, My Lady genoemd, hield veel van kunst, deed veel liefdadigheidswerk en was erg geliefd bij de plaatselijke bevolking.

Aan de voorkant van het huis werd een parktuin aangelegd met uitzicht op de heuvels en de bossen van de Veluwe. Aan de achterkant ontstond in het van oudsher drassige gebied een open parkland-schap met vijvers en boomgroepen en een weids uitzicht over het rivierdallandschap van de IJssel.

E L L E C O M E L L E C O M

Begin 20e eeuw werd Avegoor verkocht aan de over-heid en ingericht als vakantieoord. In WO II vordert de SS het landgoed om als opleidingsinstituut voor de Nederlandse SS te dienen. Achter het huis komen sportvelden en een grote sporthal, waarbij Joodse dwangarbeiders worden ingezet.

Nu wordt dit landhuis gebruikt voor ontvangst en verblijf van haar gasten.Activiteiten: Bezoek aan de tuinen van het land-goed en een diapresentatie over de geschiedenis van Avegoor, verblijf van Nederlandse baronnen en gravinnen. Landschapsarchitect en Groen Erfgoed-adviseur Peter Verhoeff verzorgt op zondagochtend van 11.00 tot 12.00 uur een rondwandeling, waarbij hij uitleg geeft over de toekomstvisie van het landgoed. Open: zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Restaurant De Peerdestal, Zutphensestraatweg 50Ooit is het begonnen met Hotel Brinkhorst, een rust-plaats voor handelsreizigers, notabelen en paarden, aan de oude verbindingsweg Arnhem-Zutphen-Arn-hem. Destijds werden de paarden met koets en al naar binnen gereden in het naastgelegen koets-huis, om te genieten van hun welverdiende rust en haver. In de jaren ’70 is de Peerdestal bekend geworden als dancing, voorloper van de discotheek. Het huidige complex is op de plaats van het hotel en koetshuis in de loop der jaren uitgebreid. Het restaurant is in de loop der tijd uitgebouwd met een

serre en een groot terras aan de voorzijde van het pand.Activiteit: Tentoonstelling over de Peerdestal als iconische pleisterplaats voor postkoetsen en diligences.Open: zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

LandgoedAvegoor

De Peerdestal

Page 16: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

30 31

ingericht om gasten te ontvangen. De karakteristieke kap van de oorspronkelijke loods met de drie top-gevels is behouden gebleven en daarmee ook het karakteristieke beeld vanaf de oever van de IJssel. Activiteit: Koffie en thee verkrijgbaar.Open: zaterdag 13.00 tot 18.00 uur en zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

Kapsalon en het oude Marktpleintje, Kerkstraat 3De kapsalon is gelegen aan een oud pleintje, het vroegere marktplein van Dieren. De pui is neoclas-sicistisch en dateert uit 1860. Op het pleintje werd van 1880-1887 twee keer per week een markt gehouden voor groente, fruit, zuivelproducten en vis. De grond werd geschonken door mevr. Hoogland-Palairet aan de Buurtschap van Dieren.

De Buurtschap bezit dit pleintje nog steeds. Het

D I E R E N P R O G R A M M A

DierenDe Dierense toren, Hogestraat 12 Van de voormalige Mariakerk, gebouwd in 1893-1895, staat alleen nog de toren overeind. Deze toren naar ontwerp van architect W.A.M. te Riele is in 1924 gebouwd; ongeveer 30 jaar later dan de kerk zelf. Te Riele was opgeleid in het bureau van de bekende architect Pierre Cuypers, die onder meer het Rijksmuseum heeft ontworpen. In 1974 is het schip van de kerk afgebroken. Tegenwoordig wordt de toren gebruikt als vergaderruimte. Via de galm-gaten heeft men een prachtig uitzicht op Dieren en het IJssellandschap.Activiteit: de toren is te beklimmen.Open: zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

Orangerie en Carolinapark, ingang aan de Prinsenstraat en de Hogestraat Het Carolinapark heeft een laat 19de eeuws karakter. Er is een prachtig oud bomenbestand, waaronder treurbeuk, bruine beuk, tamme kastanje, pseudo tsuga, tulpenboom en haagbeuk. Het is echter vooral de ruimtelijke opbouw van het park, tussen de oude bebouwing van Dieren, die indruk maakt. De rondwandeling met weidse gezichten en langs solitaire bomen is nog zo goed als onaange-tast. De volière en duiventoren in het park zijn in 2013 gerestaureerd.

Activiteit: de Orangerie is beide dagen open voor koffie/thee en lunch.Open: zaterdag en zondag van 10.30 tot 18.00 uur.

Villa Veertien, Noorderstraat 14Rond 1880 werd aan de Noorderstraat 14 in Dieren in opdracht van de heer Posthuma een grote loods gebouwd met drie evenwijdig aan elkaar liggende zadeldaken. In deze loods vestigde Posthuma zijn houthandel en –zagerij en in de loods op num-mer 16 vestigde hij een stoomzagerij. Nadat de houtzagerij was verhuisd, behield de loods aan de Noorderstraat haar bedrijfsfunctie, namelijk: vanaf 1916 een limonade- en wijnhandel en vanaf 1957 wasserij De Horst. Na verhuizing van de wasserij raakten de panden aan de Noorderstraat 14 en 16 in verval.

Sinds 2007 is het gebouw gerenoveerd en stijlvol

Villa VeertienCarolinaparkDierense Toren

Page 17: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

32 33

pand Kerkstraat 3 is altijd als een winkel en woon-huis in gebruik geweest. Nu is er sinds een aantal jaren een kapperszaak gevestigd van Ans Sterne en in het woonhuis zijn de kamers verhuurd.Activiteit: Iconische kapsels uit de muziekwereld. (Elvis Presley, de Beatles etc.) Onder het genot van koffie of thee vertelt de eigenares Ans Sterne daar meer over.Open: zaterdag van 8.30 tot 17.00 uur.

Hof te Dieren, ingang Doesburgse DijkDe geschiedenis van het Hof te Dieren gaat ver te-rug, waarschijnlijk al tot in de 11de eeuw. In 1647 kocht Stadhouder Willem II het hof voor het in die tijd immense bedrag van 147.000 gulden. Nadat het prachtige jachtslot is afgebrand liet de familie van Heeckeren van Wassenaer in 1822 een statig landhuis bouwen. Tevens werd een tuin aangelegd in Engelse landschapsstijl. In 1944 brandde ook dit huis volledig af. De ruïne bleef staan tot de jaren zestig van de vorige eeuw.

en de kapel. In de bestuurskamer bevindt zich een fraaie schoorsteenmantel met daarboven een beschilderd paneel voorzien van de wapens van Amsterdam en Rheden.

De tuin van het voorplein en in het hof is aange-legd naar ontwerp van D.F. Tersteeg (1876-1942). De binnentuin heeft een formele aanleg die geken-merkt wordt door twee elkaar kruisende assen, met op de kruising een gietijzeren waterpomp. Activiteiten: De bestuurskamer en de kapel zijn open. Uitleg wordt gegeven.Open: zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

De parkaanleg bleef behouden. Recent is de muur aan de Doesburgse Dijk gerestaureerd. Activiteit: vrije rondwandeling in het park dat normaal gesloten is voor publiek.Open: zondag van 10.00-17.00 uur.

Schweer bey der Beckehof, Harderwijkerweg 66-138 In1898 liet de Amsterdamse koopman C.H.H. Schweer bey der Becke in zijn testament opnemen dat vanuit zijn nalatenschap een hof moest worden gebouwd in Dieren. Dit is in 1913 naar ontwerp van C.B. Posthumus Meyjes gebouwd in opdracht van de Nederlands Hervormde Gemeente van Amster-dam. Op 6 december 2001 is de Schweer bey der Beckehof aangekocht door Vivare. Het complex bestaat uit 35 woningen, een bestuurskamer en een kapel. De woningen zijn in de loop der jaren aangepast, maar bezitten veelal nog oorspronke-lijke interieur-onderdelen. De meest gaaf en rijk uitgevoerde interieurs zijn die van de bestuurskamer

Crematorium Dieren, Imboslaan 6Crematorium Dieren is het tweede crematorium van Nederland (1954) en is daarmee een symbool voor de geschiedenis en ontwikkeling van cremeren. Het is een goed en zeldzaam voorbeeld van een crema-torium, gebouwd in functionalistische bouwstijl, uit de wederopbouwperiode. Met de unieke ligging in een bosrijke omgeving heeft het crematorium een belangrijke waarde in relatie tot de omgeving.

Columbarium Erica is een monument. Het columbarium (urnenmuur) gelegen in een prach-tig gedenkpark, heeft een ronde vorm met in het midden een vijver, met daarin het zogenaamde ‘binnencolumbarium’. Aan de kopse kanten zijn prachtige keramieken sluitplaten aangebracht, speciaal ontworpen door een kunstenaar.

Het gedenkpark bij het crematorium is een prachtig wandelgebied, met rust, natuur en vele bijzondere monumenten als decor.Open: Het park en Columbarium zijn open op zater-dag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

D I E R E ND I E R E N

Hof te Dieren

Schweer bey der Beckehof

Kerkstraat 3A Crematorium Dieren

Page 18: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

34 35P R O G R A M M A

SpankerenPetruskerk met kerkhof, Kerkweg 2De Spankerense kerk heeft voorwerpen die men met enige goe-de wil als iconen aan kan duiden. Dat zijn het Christusschilderij van Jan Willem Pieneman, het oude doopvont en de historische ijzeren schatkist uit de 17e eeuw. Ook de steen, die de toegang tot de grafkelder van De Gelderse Toren afsluit, kun je hiertoe rekenen. In de kerk zijn twee antieke zilveren avondmaalsbekers te bezichtigen. Eén van die bekers is in 1839 door de Gravin van Wassenaar, geboren Baronesse van Heeckeren, aan de Span-kerense kerk geschonken. Beide bekers zijn omstreeks Kerstmis 2015 uit de Kerkhorst in Spankeren gestolen en na omzwervin-gen weer in het bezit van de Spankerense kerk teruggekomen.

De toren van de huidige kerk stamt uit de 11e eeuw en is daarmee waarschijnlijk de oudste op de Veluwe. Het schip van de kerk is in 1804 herbouwd. Dat de kerk verschillende keren door oorlogsgeweld en brand verwoest is geweest, is aan de toren duidelijk te zien. Rond de kerk ligt het kerkhof, met enkele historische graven. Binnen de gemeenten Rheden en Rozendaal is dit de enige plaats waar nog steeds rond de kerk begraven kan worden.

In de Petruskerk wordt verder aandacht besteed aan het boek ‘Langs het tuinpad van mijn vader; Spankeren omstreeks 1960’. Dit boek zal uitgegeven worden ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Belangenvereniging Spankeren in april 2017. Het is mogelijk via een intekenlijst dit boek te bestellen.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Petruskerk

Page 19: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

36 37P R O G R A M M AL A A G - S O E R E N

Laag-SoerenHervormde Kerk, Eerbeekseweg 3Een beetje buiten het centrum van Laag-Soeren, tegen de rand van het bos, staat de protestantse kerk. Het kerkje is gebouwd in 1935 en de bekende Arnhemse architect Gerrit Feenstra was de ontwer-per. De architect heeft zich laten beïnvloeden door de Delftse School en de Scandinavische architec-tuur. Dat laatste uit zich door het gebruik van veel hout in het interieur. Bijzonder is het uurwerk met daarboven de koperen bol. Deze bol is in 2015 to-taal vernieuwd. Het houten binnenwerk is vervangen en de koperen buitenkant is opnieuw bedekt.

Er is een protestantse kerkdienst eens in de twee weken. De kerk wordt voorts gebruikt voor burgerlijk huwelijken, rouw-aangelegenheden, intieme concerten en presentaties.Activiteiten: Expositie door Gerrie Clarijs-de Vries uit Waalre. Iconen, die zij bewonderde, inspireerden haar te gaan schilderen en een opleiding te volgen bij een iconenschilder. Het is een meditatieve schilderkunst, tijdro-vend en bezinnend. Na veel geduld, gebeden en compassie werden de geschilderde voorstellingen op de iconen haar zeer dierbaar.Tevens zullen de vaandels van Mu-

ziekvereniging Sempre Crescendo, 125 jaar oud, getoond worden.Open: zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 11.00 tot 16.00 uur.

Landgoed Laag-Soeren, Badhuislaan 15, Laag SoerenVol onvermoede iconen en symbolenHet Landgoed Laag Soeren heeft een rijke en ge-varieerde historie. In 1848 kocht de Amsterdamse koopman Jut van Breukelerwaard het landgoed Laag-Soeren. Hij vond het vanwege de sprengen en de bossen een ideale locatie voor een koudwaterin-richting. Jut leed aan reumatische pijnen en bouw-

de hier in navolging van de Duitse kuuroorden een ‘badhuis’, Bethesda genaamd. Het complex bestond uit een badhuis in neoclassicistische stijl en een villa uit 1887. Na 2000 werd het landgoed verbouwd tot ruim 50 appartementen.

Vooral in de tijd van het badhuis bezochten bijzondere figuren, die later iconisch bleken te zijn voor hun tijd, het landgoed. Abraham Kuyper, oprichter van de eerste politieke partij in Nederland, de ARP en de stichter

Hervormde Kerk

Page 20: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

38 39

van de Vrije Universiteit en ook Anthony Fokker, die jarenlang het gezicht van de Nederlandse vliegtuig-bouw was. Ook de natuur rondom het landgoed huisvest menig symbool. Zo zijn de herten, die regelmatig in de tuin lopen, onder andere het symbool van behoedzaamheid en zachtmoedigheid in tegenstelling tot die leuke eekhoorn, die in veel culturen als het toonbeeld van het kwaad wordt gezien.Activiteiten: In de gezamenlijke ruimte op nummer 15 kunt u genieten van traditionele religieuze ico-nen (Schilderschool Boulevard Magenta) en quilts vol symbolen. Open: zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur.

Priesnitzmonument (foto zie omslag), Priesnitzlaan 23Jut van Breukelerwaard, inwoner van Laag-Soeren, zocht halverwege de 19e eeuw genezing voor zijn reuma in een Duits kuuroord. Toen de koudwater-behandeling bleek te werken, wilde hij ook Laag-Soeren een watergeneeskundig centrum met Veluws water oprichten. In 1849 kocht hij het Huis Laag-Soeren met landerijen, waarop hij de badinrichting Bethesda liet bouwen. Het water werd betrokken uit de Soerense Sprengen. Ter ere van vier waterge-neeskundigen, Priesnitz, Oertel, Flusse en Rausse, van wie men methoden in Laag-Soeren toepaste, richtte Jut Van Breukelerwaard omstreeks 1860 het Priesnitz-monument op.

Op het monument staan de namen van de vier

watergeneeskundigen. Priessnitz (hier geschreven met dubbel s) staat aan de kant van de Priesnitz-laan. Daarom werd het monument het Priesnitz-monument genoemd. Soms wordt het ook wel het Torentje Van Jut genoemd, hoewel deze naam eigenlijk hoort bij een torentje dat verderop in het bos stond, maar inmiddels afgebroken is.

Het monument bestaat uit een stenen vierkant onderstel, met een inham aan elke zijde met daar boven een naam van een geneeskundige. Daarop is een puntdak geplaatst.

PriesnitzhoeveNog geen honderd meter vanaf het monument ligt de Priesnitzhoeve. Sinds 2015 een unieke gelegen-heid voor een versnapering, het is een dependance van Natuurmonumenten.Activiteit: Tussen 12.00 en 14.00 uur zal er iemand aanwezig zijn om te vertellen over het beschermd dorpsgezicht van Laag-Soeren.Open: zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Landgoed Laag Soeren Priesnitzhoeve

L A A G - S O E R E N L A A G - S O E R E N

Page 21: Open Monumentendag 2016 - Rheden · Zondag 12.30–14.30 De Steeg: Kasteel Mid-dachten Zondag 15.00–17.00 Laag-Soeren: Priesnitz-monument & Priesnitz-hoeve Wijnhandel Appeldoorn,

40

Uitgebreide informatie is te vinden op www.openmonumentendag.nl

Daar staan de afbeeldingen van de opengestelde monumenten van

zowel de gemeenten Rheden en Rozendaal als van heel Nederland