Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

13
Opdracht Z4 Beeldende Vorming 1B: Ruimtelijke Kunst

Transcript of Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

Page 1: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

Opdracht Z4 Beeldende Vorming 1B:

Ruimtelijke Kunst

Naam: Marisa BantjesStudentnummer: s1072987Klas: PLT1AModule: PLT1BVbDocent: Guido Paap

Page 2: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

Pietà van Michelangelo

1. Wat is de titel?

De titel van dit beeld is de Pietà van Michelangelo.

Pietà is Italiaans en betekent piëteit of compassie. Een pietà is een afbeelding van de dode Jezus vergezeld van Maria of de engelen. De meest voorkomende vorm is de dode Jezus liggend op de schoot van Maria.

2. Welke kunstenaar heeft dit werk gemaakt?

Dit werk is gemaakt door de beroemde kunstenaar Michelangelo Buonarotti. Het werk is in opdracht van de Franse kardinaal Jean Bilhères de Lagraulas gemaakt voor zijn graftombe, maar het beeld kreeg door zijn schoonheid al snel een eigen plaats in de Sint-Pieter. Het is het enige gesigneerde werk van Michelangelo. Dit geeft het belang aan van het beeld ook in zijn eigen tijd. Michelangelo beitelde zijn naam op het lint dat Maria’s gewaad bijeenhoudt.

3. Hoe groot is het werk? en uit welk jaar komt het werk? waar staat het werk?

Het werk is 1.74 m hoog en 1.95 m breed.. Het beeld is gemaakt in 1498 –1499. De Pietà is te zien in de Sint Pietersbasiliek in Vaticaanstad, Rome.

Page 3: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

4. Van welk materiaal (materialen) is het gemaakt?

Het werk is gemaakt van een van een massief stuk Carrara marmer.

5. Welke techniek(en) is (zijn) toegepast (bewerkingen)? En geef een toelichting ter verduidelijking.

Het is een beeldhouwwerk gehouwen uit Carrara marmer. Michelangelo werkte met klei-, of wasmodellen op schaal. Als hij wist welke vorm het beeld aan ging nemen, bestelde hij daarna bij de Carrara steengroeve een blok marmer met de omvang en vorm die hij nodig had. Soms maakte hij een voorbeeld van het beeld in het klein in marmer. Soms werkte hij meteen in het groot op het marmerblok. Hij tekende dan op het marmerblok de omtreklijnen van het beeld. Daarna houwde hij het beeld uit het blok marmer, beetje voor beetje, waarbij hij gebruik maakte van de water-methode. Het beeld werd eerst gehouwen uit was. Het wassenbeeld werd vervolgens in water ondergedompeld. Michelangelo houwde dan het beeld uit marmer beetje bij beetje, steeds werkend aan het deel van het voorbeeld dat boven het waterpeil uitkwam. Steeds liet hij het waterpeil rond het voorbeeld zakken en ging zo verder werken aan het beeld. Hij beeldhouwde uit de vrije hand en deed dit gewoon op het oog.

Op de volgende bladzijde heb ik een afbeelding van het soort werktuigen dat Michelangelo gebruikte voor zijn beeldhouwwerken (gedownload van de website http://michelangelomodels.com/m-models/how-he-made/how_he_worked_index.html : bron The World of Michelangelo, Robert Coughlan, Time Inc, New York p 93).

Michelangelo gebruikte eerst puntige beitels en een houten hamer (mallet), daarna beitels met getande randen, en tenslotte gladde beitels. Het beeld werd daarna glad gepolijst met verschillende vijlen en raspen. De Pietà is een van de meest glad gepolijste beelden van Michelangelo. Bij de Pietà heeft Michelangelo ook een boor gebruikt om lijnen mee te accentueren. Dit schijnt vrij bijzonder te zijn.

Page 4: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes
Page 5: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

6. Beschrijf uitvoerig wat er te zien is (zorg voor een logische heldere opbouw):

Het beeld is levensgroot en toont de dode Christus liggend op de schoot van Maria, nadat hij van het kruis is gehaald. Maria houdt met haar rechterhand zijn bovenlichaam vast en ondersteunt daarmee zijn lichaam. Haar linkerhand is open. Zij lijkt daar een gebaar mee te maken waarmee zij Christus aan de kijker presenteert. Haar eigen gezicht en haar ogen zijn eerbiedig neergeslagen. Zij kijkt de kijker niet aan. Zij kijkt ook de dode Jezus niet aan. Haar gezicht toont verdriet, maar geen wanhoop. Meer berusting, kalmte en sereniteit. Ook het gezicht van Christus is kalm en sereen. Zijn gezicht toont geen wonden of andere sporen van de wreedheid van zijn dood aan het kruis. Bijzonder is dat Maria in dit beeld als een jonge vrouw is weergegeven. Hiermee wilde Michelangelo laten zien dat Maria door haar puurheid en maagdelijkheid, ook als moeder Gods, haar jonge verschijning behoudt.Het lichaam van Jezus is naakt en glad en simpel. De figuur van Maria is gekleed in uitgebreide gewaden en draperieen die het beeld vullen. Dit contrasteert sterk met elkaar, maar de draperieën omhullen Jezus en Maria ook tot één.

7. Welk beeldaspect is het sterkst aanwezig in het beeld? (zorgt voor zeggingskracht)

In dit beeld zijn vorm en compositie de belangrijkste beeldaspecten. Het beeld is in een driehoeksvorm opgebouwd: met het hoofd van Maria als hoogste punt en de dwars op haar schoot liggend Jezus in de breedte. We noemen dit een piramidale of driehoekscompositie. Het beeld heeft een symmetrische compositie waarbij je een denkbeeldige verticale en horizintale as door het beeld kunt indenken. Er is een min of meer gelijkwaardige massaverdeling van het beeld links en rechts. Dit geeft een impressie van evenwicht en rust. Doordat het lichaam van Christus geheel omvat wordt binnen de kleding van Maria vormt de compositie één geheel. Met deze compositie benadrukt Michelangelo de éénheid en verbondenheid van moeder en zoon.

Maria is groot weergegeven. Vooral met haar kleding en draperieen is volume gemaakt. Haar lichaam is niet in proportie met dat van Jezus. Zij is relatief te groot uitgebeeld en hij (als volwassen man) relatief te klein. Maar zo kan zij hem effectief vasthouden en tonen. Sommige interpretaties hiervan zeggen dat Maria in het beeld zelf het kindje Jezus in haar armen ziet en dat niet zij, maar de toeschouwers de toekomst en de dood van de volwassen Jezus zien. (Mooi). Als ik naar het beeld kijk en zie hoe Maria Jezus vasthoudt en ook als ik kijk naar de close up van de gezichten, die tederheid, kan het niet anders zijn dat voor haar de dode man in haar armen nog steeds haar kind is.

In het beeld is gewerkt met inhoudelijke tegenstellingen: met één hand houdt Maria Christus stevig vast, gesloten, en met de andere hand maakt zij een open gebaar waarmee zij Jezus aan de kijker preenteert. De Jezusfiguur is naakt en fijn belijnd, en vormt een contrast met de ingewikkelde rijke plooien van haar gewaden waarin hij ligt ingebed. De figuur van Maria staat in stevige verbinding met de aarde. De figuur van Christus ligt los. Alleen zijn voet is nog verbonden met de aarde.

8. Tot welke stijl/stroming hoort dit beeld? Geef kort de kern van de stroming weer in eigen woorden en verduidelijk het door aspecten in het beeld zelf te noemen.

Het beeld behoort tot de stroming van de renaissance. Michelangelo is misschien wel een van de prototypes van de renaissance kunstenaar: de Renaissance Man. Renaissance betekent wedergeboorte. De renaissance was een culturele beweging in de periode van de 14e eeuw tot en met de 17e eeuw. De beweging begon in Italië en verspreidde zich over heel Europa. De

Page 6: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

beweging kenmerkte zich door een teruggrijpen naar de klassieke bronnen en voorbeelden, onderwijshervormingen, en de ontwikkeling van lineair perspectief in de kunst waardoor er meer natuurlijk en realistisch werd vormgegeven. Er was in die periode grote belangstelling voor wetenschap en filosofie, en nieuwe manieren van denken en er vonden revolutionaire ontwikkelingen plaats in het intellectuele leven. De intellectuelen van die tijd zetten zich af tegen de donkere religieuze tijd van de Middeleeuwen. Zij wilden de wereld juist seculair verbeteren door enerzijds terug te keren naar het denken van de klassiek Oudheid, dat zij zagen als de oorsprong van wijsheid en kennis, en anderzijds ook door het ontwikkelen van moderne nieuwe manieren van denken. Niet de kerk maar de mens staat in het middelpunt van de beschaving. Het humanisme wordt een belangrijke stroming in het denken van die tijd. Kunstenaars zien hun eigen persoonlijk talent.Renaissance kunst kenmerkt zich door de invoering van lineair perspectief, waardoor realistischer en natuurlijker wordt getekend en gebeeldhouwd. Kunstenaars experimenteren met licht en schaduw perspectief en bestuderen het menselijk lichaam op wetenschappelijke wijze om die zo natuurgetrouw mogelijk weer te kunnen geven.

Beeldaspecten en kenmerken renaissance herkenbaar in het werk van Michelangelo

De beelden van Michelangelo zijn voorbeelden bij uitstek van de renaissance stroming. Met zijn beelden greep Michelangelo terug op de traditie van beelden uit de Klassieke Oudheid. Michelangelo was gefascineerd door het menselijk lichaam. Hij maakte ook gebruik van de wetenschappelijke studie en kennis om zijn beelden zo natuurgetrouw mogelijk te laten zijn. De Pietà is bijzonder levensecht.

De vorm van het beeld is realistisch dat past in de stroming van de renaissance, maar ook mooier dan de werkelijkheid, geïdealiseerd. Door die idealisering geeft Michelangelo het beeld extra symbolische inhoud, zoals de maagdelijkheid en puurheid in de jonge weergave van Maria, en de gemanipuleerde verhoudingen in de omvang van moeder en zoon die de relatie moeder en kind subtiel maar effectief suggereren. De eenvoud en het materiaal grijpen terug en roepen duidelijke associaties op van de beeldhouwkunst van de klassieke Oudheid. Dit is typerende voor de stroming van de renaissance.

De structuur van het oppervlak van het beeld is gladder dan glad, het meest gepolijste beeld van Michelangelo. Hij streefde ernaar het mooiste beeld van alle beelden te maken (dat was de opdracht), misschien dat het daarom zo perfect glad moest zijn. De gladheid geeft ook iets perfects, iets goddelijks weer.

De driehoekscompositie werd veel gebruikt als compositiegrondvorm in de renaissance kunst. Deze compositievorm kenmerkt zich door een brede horizontale basis en een gelijkbenige opbouw. In driedimensionale kunst wordt deze compositievorm de piramidale compositie genoemd. Deze compositievorm geeft rust en evenwicht aan het beeld. De Pietà heeft die piramidale compositievorm. De rust en evenwicht versterkt het berustende serene beeld van Maria met de dode Christus.

Hoewel Michelangelo dit beeld heeft gemaakt voor een opdrachtgever, heeft hij het beeld wel gesigneerd. Voor de renaissance waren kunstenaars een soort anonieme vaklieden. Tijdens de renaissance verandert het (zelf) beeld van de kunstenaar. De kunstenaar is zich bewust van zijn persoonlijk talent en wil deze laten zien. Door de Pietà te signeren eigende Michelangelo zich het persoonlijk werk toe. Hij wilde zijn talent tonen en er roem mee te behalen. Grappig is wel dat hij er later weer spijt van had. Dit is het enige ondertekende werk van Michelangelo.

Page 7: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

Beeld uit de recente tijd

Flexible Latitude (2010) van Yue Minjun

Page 8: Opdracht Z4 Ruimtelijke Kunst Marisa Bantjes

1. Wat is de titel?Het is het beeld Flexible Latitude (2010).

2. Welke kunstenaar heeft het werk gemaakt?Uit welk jaar komt het werk?Het werk is gemaakt door de Chinese avant-garde kunstenaar Yue Minjun. Het werk dateert van 2010.Yue Minjun is een van de belangrijkste kunstenaars van de Chinese avant-garde. Hij is vooral bekend als schilder binnen de beweging van het Cynisch Realisme. Deze beweging kwam voort uit de ontgoocheling na de neergeslagen demonstraties in 1989. Het Cynisch Realisme verbeeldt een gevoel van gelatenheid en hulpeloosheid na de neergeslagen demonstraties die leidde tot onverschilligheid en afstandelijkheid tegenover maatschappelijke en politieke aangelegenheden in het huidige China. Yue Minjun heeft daarover een beroemde schilderijserie gemaakt waarin hij zichzelf verbeeldt in eindeloze herhalingen van zijn lachende zelfportret in allerlei verschillende situaties. Het lachen is dubbelzinnig en heel Chinees. De lach kan veel verbergen, maar kan ook vrijheid geven. Misschien is de lach een goede oplossing voor moeilijk oplosbare probelemen in ons bestaan.

3. Hoe groot is het werk?Het werk is heel groot. Het heeft afmetingen 4,25m x 7,8 m x 4,3 m.

4. Van welk materiaal is het werk gemaakt?Het is gemaakt van roestvrij staal.

5. Welke techniek(en) is (zijn) toegepast (bewerkingen)? En geef een toelichting ter verduidelijking.

Het werk is opgebouwd uit stukken die gemaakt zijn van roestvrij staal. De losse stukken zijn apart gegoten en aan elkaar gelast. Voor het vervoer naar Nederland voor de tentoonstelling Den Haag onder de Hemel in 2011 is het beeld ook in losse stukken aangeleverd en als een puzzel in elkaar gezet en weer aan elkaar gelast.

6. Beschrijf uitvoerig wat er te zien is (zorg voor een heldere opbouw):Het beeld is een enorme figuur van de kunstenaar (zelfbeeld) Yue Minjun zelf in de klassieke Chinese koutou houding. De koutou is een houding op de knieën waarbij men zo diep buigt dat men met het voorhoofd de grond aanraakt. Het is een teken van het diepste respect en onderwerping voor anderen die hoger zijn dan jij in desociale rangorde, bijvoorbeeld respect en onderwerping aan de ouders of superieuren. Het beeld is alleen gekleed in een broekje en heeft weer die dwaze lach of cynische grijns op het gezicht, zoals kenmerkend voor Yue Minjun’s werk. Het beeld is enorm groot. De enorme sterke gespierde reus in een kruiperige onderdanige houding geeft een sterk inhoudelijk contrast en tegenstelling. Het beeld wringt en voelt onnatuurlijk. De reus zet zichzelf voor gek.

7. Welk beeldaspect is het sterkst aanwezig in het beeld (zorgt voor de zeggingskracht): De vorm en de enorme grootte van het beeld is het beeldaspect dat de meeste zeggingskracht aan het beeld meegeeft. De omvang van het beeld, de herkenbare menselijke vorm en de dwaze cynische lach geeft hem inhoud en betekenis mee. Je ziet een fysieke reus in een onderdanige kinderlijke pose. Hoe kan dat? Het voelt niet goed. Het is een enorme tegenstelling. Bij gebrek aan betere middelen om de tegenstrijdigheid van het bestaan tegemoet te treden kan de reus alleen maar cynisch of dwaas lachen en zich klein en onderdanig maken. Misschien staat het beeld ook wel voor China, een land die groot en potentieel sterk is, maar die wellicht nu nog niet serieus genomen wordt.